You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Genéfis</strong> <strong>Cap</strong>. J <strong>6x</strong> <strong>•</strong><br />
nunquam germinenr, vt .patet Iudjcum.5), c ^ -hóc pa A Séptima, vt homines per diuturnaw -Vitatr rhúlfSS-ex-^ 7. C4<br />
tet manifeñe:quia.ideo poftdiluuiú permiíit,Deus Noe, perientias hab¿rcnf,per quas principia rcienti)S-& artiims<br />
& pofteritati fux cibari de carnibus,tanquam non poten- darent,qnia tempus bonus ínuentbr, cooperator hotibus<br />
coníeruare vitam frti¿|ibus,& hei bis. rum eft , &per;tempora artinm addiramenta faóta funt<br />
Ca4. Quarta caufa fuit cognitio rerum,qua fuit valde perfC] vt airPhiioibphus,primo Ethicor. & in principio Metaótain<br />
Adam,cumomnianaturaliacognoucrit.Sciebater- phyfica. .<br />
»»«/« go virtutesfjü. creatis firuaps^ri; quafi deuenimus. Vnde dicitur dé Qg rege Bafani,quival<br />
i Deus cum ergoaliquis de iftis multum cognouerit ,:de dQÓt:qr.e de magnüs erát de genere gigantírmvcuius leólus fenrcus<br />
c/«ír«> íiifpeótuseft. , . ^ : , <strong>•</strong> : : / . racíníhatur in Kiabath Vrberégiaíilionim Amon , Vtpa.^ '<br />
ccultít Qdntacauíá eft bonus fiderumafpeótusfuperre^ionc ter Déuteronom. jéC, . <strong>•</strong> . . 4<br />
!¡t. illamyin qua fani hbmin.esilli manebant' & illeafpeólus ^ Et Auguft.de ciuir.Dei.lib.i 5.C. lo.ait de dente gigan- MirUd^<br />
. CA. per temporisdiu^urnitatem ablatus eft: &iftam credo pO; tis inuento in flüMine,qui minutatim diuiíús, cenium úéMnteg*<br />
tiíiimam caufam,quia multis ita placuit:fed ventaM^^^ tes de noftris facete pbífer. ^ ; ; ; ¿aaíii.<br />
eíi,qu!a omnis virtus inferiorum a corporibus íli pepón-: Et Virgilius multa ait inlib. nono jíEneidos,deiIlon\abiis<br />
quantutn ad naturalia der!uatur,vt ait Philofophus, C gno iuuene pallante,fihoEuandri , qui,adiuuitEueanu><br />
in pnncipio pnmiJVÍ.ietkeo.Neceíreefthunc mupdum co-, m cónfliclu contfa'Turnum regem R^tilorum, vbi mor<br />
tinuari fuperiofibuslationibus,yt omnis virtus ew^^^^^ tuusfun:,demde fepulius,fuit condirns arte nlirabilicum<br />
guberneturi í 1; . ; ' lucerna ardebge^inloco, vbi buncRoma eft,quaolinu<br />
Htí Hl Etifie afpecSus ñqneftfecundum raotum raptus ccelo, Valentia d!cébarur,vt ait Solirins in Poíiftor.c.^rimo, cui<br />
«/A*- rum,quia ifte qiTotidie fit integ'raliter:Nec eriam ^t fecun. tune pater eiusiEuander praerat.Deinde anno quafi oóhn? fallan.<br />
US cA. dum motumproprium cuiusíibetQrbls planedcijquia mpv gentefimo poítij^lwiftum, dum quadamadíficiamagna Wí<br />
.Aíw tiis iftortunparuo tempore finiútur,cumrhaiorinte¿ eos, Roma fieíWCjcafu fepulchrum illius inuentum eft,de^^/^^ R«iefiüt<br />
fcilicet motus Saturni, tqgin ta annis completur: fed acci- inde cum Inóerna arden te integer eduólus.&ciuíradsmu w*»»*»^<br />
. pitur fecunílLlm ^fpeéttíírí fideruinper motuifl prppriuni roapplidtusialrirudinem muri capitcexcéllebat,vt pater'«»»/«<br />
"" oóíatfa fphéf^a qükYeatndüm eáufas'nátürales mors,& m ctoniciSi& idem fcrlbit Helinandus cronographus.í^a- pujchro<br />
Z "í ^epeíidet:iwPíasputera huius íardifiíímuá eft,fcilicet tetjetiam, hoc ex alio,quia nuncinter quáfdam gentes ma-í» W<br />
^^ céntum annis gradu vnp,& fie in tota prima arate rauta- gna vitarum differentia in periodis eíHquia de pigmais le<br />
*' tus fuit primus áfp'eétüs íÍHÍárúín rííotu oólaba fphet? de gitur,quód quinto anno generanr, & oótauo fcncfcunt,<br />
eem fexgradil>us,& dimidip,& quafi per dúo min.uía:pa Alij autem homines ad oótuaginta, vel nonaginta annps<br />
tetjquiadui-áiíililia atas mille'fexcentirq t\ viuunt,Si ergonünc tanta inter feumahasperiodos difFe,<br />
annis:5: fecunaúniriílárn áfpiiaajm fiúiit mutationes mira rentia eft,qiiamo magis'inter temporai aa,& ifta ?De ve~ ^^^^^<br />
bilesinterra,fcilicet^q> piare intret vnam partem habita- rítate autem huius,feilicerquód tanto tempore homines<br />
bihs térra noftra,5¿ ex'alia difCPópctíár, & q? vna terra^ víxennt,fcriptur?au
62 tíeneíls : <strong>Cap</strong>. Vv )<br />
<strong>•</strong> f P ^<br />
Et non poterat percíuci ad aliquem vnum tcrmmum n- ^^^ ^^^ pojlponitur dijs duobus fratribm. Et an<br />
nea per tres fratresdiftinüos, cum finttna principia fepa- Cham fteritmaior iapheth,velecontra.<br />
rata,& patet quod folum defcripfit eos Icgislator, vt de- Quaft. Xllh<br />
monftraret totam humani géneris vniuerfítatem ab his<br />
tribus fratribus pullulaífe. Si ergo píures,filios Noe tune ^ Eé dicet aHquis,quarc ergo infra lo. cap. Sem poftpo^<br />
li3buiíret,fcripturadeasmentionemfeci^^^ ^ ^ O nitur alijs duobus fratribus?<br />
Forte dicetur,quod Noe tres filios habuit poíl quingc- Refp¿ndetur,quód hoc eft, quia volebat ibi legislator<br />
tefimum annura ®ratis fu»: fed quod ante lilud. tempus cnarraremultiplicationem populi Dd defcendcntis linea<br />
multos alios habuiffct,qui mortui erant.Sed hoc non con üjerñdeo tangens breuiter de multipHcatione generatio-<br />
Cordat,quia de nullo legitur in stateil a, quod ante fep- duotam fratrum,ponit vltimode multiplicalingctos<br />
annos mortuus íit,nifi forte gladio perijíTet: ideo contiftuet totam lineara dtj.<br />
didtur commumter,quod Npe non nabuit ante diluuiu, defcendendbus a Sem.<br />
frppur nifí iftos tres íilios. Sed nolunt,quod ideo non genuit an- ^^ ^ j^ j^j ,T^aior fue<br />
Un», teiílud tempus quingentorumannorum , quiafígenuif- r¡t..&iicetdixerimusmaiorcm eífe Iapheth,fíceft verum,<br />
w«W.,feiin»tate,qiiaalijgianebanr,^ vtpatetper dióta infra cap. 10.<br />
te,rantofuiírenim.dtiplicanfilij^ ^ Satis tamen apparenter did poteft, quód maior fuit<br />
/«i/í«."fu,frent,quosnecefree^etmdilum^^ Cham,fecundum quofdam,quiahicpríponiturCham^<br />
íuitpropterbonitatem Noe , quod aliquis de femine eius lapheth<br />
ttifíl'^'c^iT"'"' . <strong>•</strong> XT <strong>•</strong> BtfidÍcatur,quodinfracap.io.prarponitnrIaphetli<br />
SedhocnonvaIet,quiaetiamNoegignens annoquin Clíam .Non valet,quiaquanaoipfageíeraiionum nurir#.<br />
gentefimo»tatisfu»,potuKpoftmultosfiuos vfqtiead i^eratiofit,iamfcripíumeftdepeccatoCham,propterq,<br />
ditumttmgeneraremcentumannis,quifueruntmterme-. n,eruitperderedig!;itatemprimogenitutófubieólusin5 i<br />
d.,imerannumqiimgentcfímiimeius,&diluuium,qti^^^ fcruitutem. Hic aiuem,cumdefcribiturnatiuitas eorum.<br />
crgonongenuentNoeanw^ yt q„ianondum peccauerant,pr»ponimrChamIapheth fe<br />
|n^.¿^iuitatii:Se5aliterdehocinLdice.<br />
fortedicat¿quodfuitpropterfiliosNoe,nefíXeincí uerfatio:& diuiditurin tres partes,quia primo pon<br />
tcfimoannoglnuiíretaSteSiluuiumhabifletfiliosqua! f^tioavsmicdúm^^^^^^^<br />
dringétornm'annorum, qui iam filios & nepotes haSuif- H cap.y.tertio conduio poft dauu.um,8. capit. Prima in.<br />
fent,turbam magnam nimis,& tune aliqui deill s r^Zf primofententiadeftrudhonisper dilumum ge.<br />
fent,&diluuiop«irent,quodmagnaaffliehoeírrNoe neraliterpr»dicimr:fecnndoNoeexgratiaexcip,turJV.^<br />
» Ethocvideturfatisrationale,quillicetfilnNoe,cumar-: <strong>•</strong> , ,. . , . . . ^<br />
camintraueruni,vxoreshaberent,vtpatetinfrain?itX ^aufaautemdiluuijftiitmultitudo & magnitudo in- ^<br />
tamencredendumforteeft,quodtunLouitervxoesac- corrigibilmmpeccatorum,propterqusDeusu<br />
cepiírcnt,ne poft diluuium fíneyxoribus reman eren t. Sed ' ^ r F ' T ^ T «fpnsoóto animabus,perdi<br />
quare non fuerunt plures fílij,& quare potius illo tempo- I""' ergo, moCham,& Japheth.Secandam veiitz- t^ /r t^-? <strong>•</strong><strong>•</strong> « r t j<br />
tem,vt volunt Hebra:i, Sem non fuit primogenitus Noe: iPC Caul^S Dlí UUll, & tabrica AfCX ,<br />
V g^SSlSSéESSJ&S Plenfca ciu.. : Et quia videntes filij<br />
Woe,illequi primogenituscraiNoc,centumannoscom- . .Dci filias flOminuiTl pulchras , aCCC-^<br />
plebattemporediluuij:fedSem noncompleuiteos vfque ' ri - - 1 ^ '<br />
duosannos poft diluuium, vtpatet infra ii.capit. ergo I pCrUntllDl indc VXÓrCSV g^^^<br />
n^e^ iplc primogenitus, led magis aliquis de alijs gigantes in mundo fkmols . :<br />
Vnde videtur quibufdam, quód Sem fuerit vltimus de <strong>Cap</strong>, VI.<br />
hliis quia pmmiscomplebatcentum annos in anno ^ .<br />
«utem,vt ait textus,conipleu t S ^ a u n S d^^^^^<br />
^ mtdtipUcarifk.<br />
vbi ponuntur generationesiftorum S ^n n ^ « í/*<br />
pri tascircundfionisfecleumS^^^^^ ÍC<br />
f^og^ni' Sedhocualdefidlumeft, cumnonhabeatan¿f«ri«r/: ^<br />
abaliquolocoprobabili, '"f'^'^l'^^oj^memfectff^^^^<br />
'-^^'«'UdfasnatusfmíTe?. ' ,,<br />
^f'^aimlacobinfpirimUedicere^ W<br />
^mdt
G^nefís <strong>Cap</strong>. V.<br />
A t«ría chiIiade,ideílcompIetfs dnobus millibiis annorum<br />
%,torumdntudoülm.Feneftraminarc^^^^^^^ "^"'i'^^P^d^ío.&Hicipienre tertio m,llenar o diJuu^^^^^<br />
loconfumabisfummítatemetHs.Oftntm autemarC£ponesm inundauir. ^'iuuiutn<br />
Uteredeorfim.canacula &trasiega facicsw ea. Ecceego ^omputat Methodius annos prima-a.'tatisrecun<br />
aUucam aquasddmt^jHpcr terram,vt mterfiaan^^^ dum literam hebraicam,ex qua habentura creatione or'<br />
(arnem,in quafpmtus mtaejfubter cqlunr.et vmuerfa,qHa bis vdjuead inundadonem diluuium , anni mille Texcenri<br />
<strong>•</strong> interrafuntconfumentur. Pommquef^dtis meum tecum, quinquaginta fex:fed fecundum literam feptuasinta in<br />
^wgredurisarcamtu,cffil^tm,'vxortua. tur lob. i xap.qr.ód Sainn fietir inter filios Dei.&'lobi 'S.<br />
deconucnrcn.s. C'CumnKdaudraentn/iramatutinaA iubilarent omncsV<br />
Ano modo poteft intelhgi, q, ifta peccata nonfuerint Jií Dei.Ubm opsniont m tener loícphus, fcilicetcucd ere ^<br />
íiouiter fada renipore Noe,fed ante cum magno tempo- fccntibus miquitatibiis hommum,angelí ingreffi' funt ad<br />
re,cum mcepir multiphcari genus humanum. Et hoc ve- filias honriniuT.:& hoc renet fchclaftica hiítoria, ik muiti<br />
rius eft,quia multiplicatío non proprie didtur incepiíTe te de luda!is hoc vo¡un-,maximeRa.Sal.& ratio fuá eft,quia<br />
pore Noe,íed uniho ante,quia homines magno tempor? vbi nos haknuis filii Dei,ipfi habenr.A'^pM.idcftcaden<br />
Viuebant.in quo muiros filios poterant ger!erare,& ipfife tes,fdlicet angelí mali,qiii'de cíelo cecuierunt.<br />
«jmonebanuuMdcocitoadmagnam venirentmultitudi<br />
nem.Et rano cft,quia cum Deus behígnns& lóganimis ^ndentur fuccubiít incubi,&quomodo operantur.<br />
íit,príEftabi
\ - <strong>•</strong><br />
64 Genefis <strong>Cap</strong>. A^I.<br />
" <strong>•</strong>J F'' fi/j De-f Jdtñ fíliiSetb.filiashomimm . Idcñ íemiñusnaJ.<br />
irtrumCuccubi^etincubigenuerint gigantes ^opinio ' . ^ ^od<br />
Auguñmi. Okae/lio. FlU ^ ' ^ caufa,vtfilnSetlvinduterenairadconcapifcendas filias<br />
<strong>•</strong> hominmn,quoEiiaiTi propter rpeciem mulierismnlri perie<br />
Trnmautemdamonesincubi,8c fuccubigigantes runt:&exhocconcupifcentiaquafiignisexardefcit,vcpa<br />
V<br />
illosjde quibus dicitur in litera,quód ante diluuium tet Eeclefiartio 9.cap. Acteperunt fibí uxores ex ómnibus^<br />
erant aenuerint?Dicit Auguftinus quód non: quia ex li- e/í^^r^sr,Ideft fiifceperútvxores de tota ftirpeCain,<br />
tmcoTli
Qemñs ^ ' „ <strong>Cap</strong>.-VL--<br />
Alio modo poteft intelligi de tempore dato homini ad A A Graos dícli funt a ge, qiiodeft rerra,tanquátiiátervinendumpoftdikumtm,<br />
rcil¡eet, quodfuenntccntuni-. ragenin eíTein . S'icenirii poetarumviVleátótauéidrHas,<br />
vigiriti anni, & non plures <strong>•</strong> Et eoRUcnit ifte fenftis valde ^ quaíi mülier tantos viros gígnere nonpmwmt. Püflquam<br />
ad iitefam inferioreni: nam Dfus dicu, pcenitet me fecif- emm mgrejji fmt filifDet<br />
fe hominem,&delcbo hommem,quem creaui:& hocdi- gigantes nUnqiiam<br />
dt propter inquitates:fed pOftea ciernen tius agcns non oc quouiquellhj Dei i ideft fiiij'delineá'Sefhíáccépernnr^aditjautdeleuiromnes,<br />
féd reliqiMtaJjquos,quieífcntfu- xoresdé filiabas Hominum, i"deft,déííii^íí^'táin,oijfá'f
. ' : . . .<br />
66 Genefis. <strong>Cap</strong>. VI.<br />
Dplorauttm Deidi^ébatiír verusypr©prer iiitenfíonem F manitatem totus ornatiis térra perijr^ fcilicet omnia gref.<br />
trppicam, quia muítuiii de.teílabarur homines iJlius tem- íibilia animan tia. Se volucres, qua licet ad orhatura aens<br />
ious.'vél quia mulpum dolebat cordialiter piro magnaof- pertineantjin térra tamen magis cQmmoranrur:p¡rces au-<br />
Í<br />
enfaá multis tempofibus faétaj& femper CQntínuata,vel tem fub aquis latent, ai quas nunquam homincs^introiequia<br />
intensé dolebat propter magnam plagam, quam il- rant, cura non fuerit in prima arate alrquis vfus nauígalaturus<br />
erat, deftruendo totaliter in dilunio 'peccatores. tionisjnec pifcaiionis: folis enim fruólibus,& herbis yc íce<br />
/ . ' ¿«íríV/y^fW: hpc ponitur ad augmentum,fcilicet,quó^^^ bátm, Pasnket me fecípeosÁéeñ,qaiij,Gos d^^^<br />
je doIorera^CordiaIis/& magis veUemno^ifecifleeos.Bpnauenturaíin vita tiiritti<br />
'f mohftrabat jDeus fédoíere , fed etiam intra fe fortiffi^^ exponitdxcens .¡Pcemtet me fecijje eos^.¡ (sniw^<br />
: ' dolebat»veldicitur intrinfecus,Ycilicet,quialicethomines agere oportet; quiáfeci eos",ideít,quia fecih0mn)cs,6í;^<br />
<strong>•</strong>( <strong>•</strong> noíTent, quód Deus punirurus^trat eos propter peccata , peccáuerunt,:oportet mepáti moríehdóproeis. Si autem"<br />
tamentanta fu'tura ei'at ifta punitio, quód eam cogitar non feciflem cos, non oporteret mepatipro^s. Sed ifte<br />
non poterant ,.fed occultamanebatin Deo: ideodicuur, íénfusmulfum.myfticuseft, npceiiníintendit litera,iVí/tf<br />
intrinfccus , 6c pracaucnsin futurum omnes decünarent ^ w.Pofita fentennadiluuijgeneraliSíhicfitquadaiii ex-<br />
, ad malura ex vniiierfali corrupta confuetudincj neergo ceptio ex gratia fpeciali.<br />
poftea talia fíerent> Deus fortiter puniuit., . G <strong>•</strong><br />
, t <strong>•</strong> ' - ^ - Q^emm,quaemm dicatur gratia grat^^<br />
, An correntia Dei fuerit ratiofjalís. - i . Quaji, X i l l L<br />
Quaft: Xll. ... <strong>•</strong> —<br />
' ^^ , - TT'^ ,<br />
autei|i correntio fuit multnm vtiQnalis, quia fíeut<br />
^Nuenitgratiam coram Domino AáeñiphcmiDeo deo^<br />
J perauonibus fuis.Et ifta vocatur grana gratura faciens,<br />
I ita<br />
fehabet puer ad puenha vitia, fíe fe habebar mundus fcilicet, cura Deusaceeptatoperá'noftratanquam placen<br />
adyia prima,fícút Mtet in principio i. Ethicorum. na fíbi, fíeut famüii alicuius doraim dicuntur eftó in «ra-<br />
Totare^iit"dodi% tia domini, quando faraulus placet inoculis domim^i(5c<br />
^:í2tis
(^cnefis <strong>Cap</strong>! VI.<br />
ci-ifícia, & hoc coi-nmunc eft apiid omnes hornines : quia A ^^p. Et repleta eft tniquitate. Quantum ad alias mahriss,<br />
omnes exiftimant Deum lliumin máximum inter bona, fcihcet rapiñas, homu idia, & Íímiha. C^^wj^w/jp^f^ro,<br />
& perfeóla.Sed vtrum ifte,vel ifte Deus íít veréDeus,an- ideft omnis homo j non enim inteiJigitur hoc ce ahimalitiquorum<br />
dclirabutinfania,cum naturahter Deum cogno bus brutis,quia illa nec peccare pcfl'unt.necmutarenatuícerepoíTent,<br />
vr ait Apoftolus ad Ro.r. cap. Perfeflus fuit ralem viam traditam, cuiii habeár principium agendi deingenerationibusfuis.<br />
Duplieiter exponi poteft. terminatum ad vnum: homo aurem haber intelleóHun,&<br />
Vno modoad quandam laudis fuadiminutíonem,rci- voluntatem,qua?funtindeterminata principia: ideoali^"<br />
lieet,quód Noefuir vir iuftusingenerationibusfuis,ideft, quando muran fuam-, fciheet murando<br />
in comparatione ad homines, qui erantin generationibus narura ordinem, vt mafculus cum femina coirer: ipfí auillis,<br />
vel in temporeillo: fed fí fuiftetin tempore Patriar- tem exarferunt in alterutrutrum mafculi in mafcuIos,turcharum<br />
fuceedentium, feilicet Abraham, Ifaac, lacob, pitiidmem operantes, & contra beftias exarferunt.<br />
laus eius módica, vel nulla fiiifiet. Aliqui autem dicunt,quód fiue homines,fiue befti^ ex-<br />
Alio modo poteft exponi ad augmentum laudis fuá, . cefl'erant viam fuam , S>c beftia, & aues vnius fpeeiei coifcilicet,<br />
quód Noe fuit vir iuftus in generationibus íuis , bant auibus, & inmentis alterius fpeeiei. Motiuum horú<br />
ideft inter orones, qui erant de linea Scth , nnllus iuftior q"ia dicitur omnis caro corm^rat viam fuam .<br />
erat. EtfoneHenoch, qui translatiis fuit inParadifum, B Sed non valet hoc di¿hmi,quia fie etiam dicitur Matth.<br />
non erat iuftior ^ot.Cum Deo ambulauit.Sequendo vias vltimo. Pradicate Euangeíium omni ereatura, ideft omeius,<br />
fecundumiusnaturaie,&carimoniasdatas,iaten- nihomini,quianon cftintelligédum,quód Chriftusman<br />
dens femper eultum Dei.Sefn,Cham,a laphet.De maio- daretpradicari afino, ¿tleoni, qui funt ereatura. Si ergo<br />
ritate inter iftos fupra determinaíum fuiu, homo vocatur omnis creatua, á fortiori vocabitur omnis<br />
caro. Etiam non eft'^erifimíle,qnia animalia vnius fpeuifi<br />
in vitio Sodomitico efl maior pruerfio ordinis, & mo- ciei inclinarentur ad animalia alterius fpeeiei, cum nunc<br />
di, quamalius . Óuizsi. XV. non videamustalia, nifiexingeniatione^humana in pau-.<br />
'<br />
térra coram Domino, ideft omnes homicisanimahbus.<br />
Etiam quia dato quód commifeerentur<br />
diuerfarum fpederum mdiuidua, tamen in hoc non pec- foia<br />
C Orruptaesi<br />
nes,qui erantin térra, quafi vmucrfaliter: & hoc fuit cabant, nec propter hoc delenda erant,cum peccatum ca- dit i n»<br />
perSodomiticum virium,quod tune inualuit: & licetin dat folum in natura rationah fuper terram,quia homi- turarmquolibet<br />
vitio homo corrumpatur, quia ordo reóta ratio- Jies,qui foli corruperant 'vias fuas, m térra erar, & non in ttonaíi<br />
nis deftruitur: in hoc tamen maior peruerfio ordinis, aqua,nec in alio elemento. Finis vniuerfae carnisMtñ ho fup^r ttr<br />
modi eft,qui corruptio dicitur,6(: vitiHm contra naturam: minuin, omnium ammalium greííibilium, quia pifces ram.<br />
fcd ét inter alia vitia contra naturam hoc deteftabilius eft. íion fuerunt deleti, cum manerent in aquis.<br />
Eft autem peeeatum in deordinato vfu rerum.Cum au l^c primo, quia m prima atare folum morabantur horána<br />
temaliquis vtiturrcadintentioiiem,quaeonditaeft:fi ta- mines in tcrra: aquas .auem non intrauerant, cumnonam<br />
men magis, quáin iuftum fit, vel non, vbi non conuenit, dum ñaues haberent: ideo non potuerunt peccare in anec<br />
quando, & fie de alijs drcunftantijs, peccatum quidé quis: & propterea non debuit dan punitio in aquis.<br />
eft, fed non contra naturam: cura autem aliquis vtitur re -^n fecundo ludido íl^cuii, quod ent per ignem,non focontra<br />
intentionem natura producentis rem, tune pecca- ium purgabitur tena, & aer, fed etiam mare, quia multa<br />
tum contra naturam dicitur. Cibus ad vteudum eo á natu iam m aquis faóta funt pcccata poft nauigationem. p'enit<br />
ra inftirutus eft: fi autem aliquis fumar magis,quam debet coram me, ideft ego video^ quód omnis caro dcftruenda-.<br />
dedbo, non eft peccatum contra naturam. eft, vel venit ante me, iddt ego veniens ad puniendíini<br />
Sic etiam natura ingenerauit coitum ad generationem: genüs humanum,adduco mortem coram me, &¿ finem to<br />
cum ergo aliquis coit taliter, quód generare pofiíit, etiam talem.<br />
fi modus iUiams fit,vd perfona non debita:tamen pecca- Repleta eft térra iniquitate, ideft omni peccato, fcilicet,<br />
tum contranaturam non eft,vt fi quis adulterium, vd ra- q«ód in toca tena riebat imquitas. A facteeorum,)deít ab<br />
ptum, fiueineeftum committat, etiamfi cum matre, quia ipfis,fcilicer, quia ipfi faciebant miquuatem. Ideo ego diffie<br />
gignere poteft. „ perdameos. Difperdere eft totaliter deftruere, vel ddere.<br />
Si aurem aliquis coeat taliter,veI £iindaL fe.men,vt gene indiluuio autem omnia animantiaterrcftria,& aerea de- = .<br />
ratio inde fequi non poífit, contra naturam virium illnd ta funt. Cum térra, ideft, non íblum difperdam eos,fed '<br />
eft. Ideo eoitusmaículoruminaherutrum, cum ad gene- etiam terram .<br />
rationem venire non pofilnt, vocantuf vitia contra natu- Terra enim fuit deleta, quia virtus germinatiua térras ^^^<br />
dimmuta fuit valde. Et fuit rano, quia intraueruntaqua<br />
Sic etiam funt alia vitia contra naturam, quia contra.. diluuij, qua erant ex Océano fuper terrab, & íalfedino /«^¿^<br />
uuentionem natura, 'vel inftituentis ordinatur vfus reí. fuá vitiauerunt terram reddendo ftenlem, vel quia per a- liquart-<br />
Sic enim dieitur,quód vfura eft contra naturam, quia pe- quas diluuij fuperficies térra, quafi in profunditate duo- ¡^f<br />
'fuY» iníhtura fuit, vt eíTet médium commutandi, rum palmorum vndique confumpta eft , & in illa part^ ra fiericon.<br />
Etbic. Vfus autem vfurari) eft in pecunia non virtus terr9príndpalitererat,quia cum térra virtutem re- lisfaUít<br />
: na. "J^^J^i^rem commutatiombus, fed muhiplicare per vfum. cipiat ex influentia e?li, illa pars virtnofior eft,quam fit.<br />
<strong>•</strong>am . late diximus Deur. 1 3 . g i s penetrare poteírcaleftisinfluentiai&iííaeítfuperfividente<br />
folum, ficut dicuntur fieri coram Deo cíes,partes contunda.<br />
otnnia,qua in hominibus abfcondira funt. Et tune eft fen Partes autem térra propé centrum vel ante in magna<br />
S^^Ík*^'^' u^ultum fecreté peceabant. p, profunditate fine ahqtia virture funt totaliter ficca. £t<br />
C3.U conuenit, quiaillud virium eratmultipli- illam terram,qtuanec feritur,necquicquam gignit homitum<br />
apud omnes, vt patetin litera,quia omnis caro cor nibus inuifa,Genríles quafi pro rehgione Tdlurem yoca-<br />
I peiat viam fuam. Cum autem omnes eodem vino labo uerunt,quod nomen Dea elt,de qua Augufi.j.de cimtate<br />
moni ^^'^'<strong>•</strong>''^""daotur de feipfis,vt patetin vitio Sodo- Dci:& 1 ullius,hb.de natura Deorum:f^c tibiarcamMic<br />
can on' faciebant, vt habetur infra 19. ponit modum euadendi, fcilicet m arca bituminata. Eac<br />
JLoth vt d'"^ conuemt omms populus ad domum^ ^ tibi arcam, ideft ad vtiliratem tuam, quia folus ipfc cum.^<br />
Enamdirif^^^^fr^^'^®^'^^'^''^^^ Angelosad abutendú eis. fuis hliis ,& vxonbusfaluatifunt.<br />
nradicani n'' ^' '^^P <strong>•</strong> ^'eceatum fuum quafi Sodoma Non vocatur ifta nauis, fcd arca: non enim erat in momino<br />
id^ft abfconderür.Dicitur ergo.CW/ Do- dum nauis in fuperiori parte aperta, & m infenon claufa,<br />
hbet Sr^nn terrarita quód qui- fed vndique claufa, quia tam de furílim, quam deorfum<br />
tam N rh^'ff' vellct:fic didum fuit per prophe aqua íiucbantvnec erar in parte mferion acuta,vt m aquis<br />
& da^fS!In v^ores tuas m oculis ruis, dingi poflet, more aharum nauium, fed amp a, &C ral s,,<br />
S hums fdXS"'® dormietcum eis in oeulis fo- quaiem magis diuina prouidentia, quam ars humana diri<br />
lis nuius,ideít vidente toto Iftael, & celo,& térra, vt oatet eeret>vi ait Aug.ij.de duitate Dei,c.26. De Itgmsleuiga-<br />
Alph.Toít. fuper Genefis: ^ ^ ^^^<br />
y Q i
68 Genefís. , , Gap. VL<br />
Hebra;o poní tur quoddara nomen ligni, vbi nos dicimus, F métricos, quia Moyfes, qui ifta defcribebat, cognouer^at ^n<br />
ienic^ans,& vocamr Gofer. Et forre íllud'ndmen ügnífícat pranem fapiétiam Aegypnorum: ideo veníimile eft,quod ^<br />
idein,quod Sethin,vel aüam fpeciem ligni muitum durá- degeometricis loquatur,vt patet, 15.de ciuitate Dei,circa<br />
tis inaquiss&quafíimputri bilis. Manfmiculasineafa- finem;,maximé quiahoc valdemagniimaedificium eraf.U<br />
ciesivi aues,&animalia, & homines in diuerfis:]ocis con- autem acciperentur hiccubiri vfuales, non eífet valde ma<br />
feruarentur.fí bitumineliníeseam.ln ílebrsodicitur,^7yfcaj,<br />
cr mrwyiw. Extrinfecus,vtiunóhir£ tabularum elaude-<br />
compaginan. Qf^fl- Xll.<br />
rentur, ne fubintraret aqua; intrinfecus, ne Ímpetus ma- Vsrit autem Auguftínus,vbí fupra,quomodoaEdifignus<br />
aqusdelens exteriorem lituram fubintraret,vcl ma- \ J dum tantas magnitudínis compaginari potuit, cum<br />
<strong>•</strong> gnahumiditas exterior redderetinreriorem'partem limo- requirerentur ibi tants magnitudines,&: incruftaturrr?<br />
fam.Vafculumaurem,inquoMoyfespoí]tusfuitinaqua, G Refpondeturjquód potuit compaginan íicurcompagi-^^<br />
erat linítum exterius, quia modico tempore in aqua per- nantur magnarum vrbíum muri, vel quód forré fuit hoc<br />
máfurum erat, vel quia modicus ímpetus erat, vel vt qui- fpeciaU volun tare Dei,vr conferuaretur genus humanum.<br />
dam dicunt,ne odor picis puero noceret. Trecentorum cu Nicolaus autem vult, quód eífent cubiti vfuales,conti- aU<br />
toorww. Ifta eft menfuraarcg. ' rentes dúos pedes,vel pedem,& dimidium,6¿:dícir,quód/pe;<br />
duífa. Eongitudo coníiderabaturín arca fecundum lineam.. acdpiendo cubitos noííri temporis,eíret paruum illud ?di O,,<br />
it fropcr iacentem in plano: Se eft magnitudo tabularum infenorii fíciti m, fed acdpiendo cubitos illius tempofis, qui multo Cci<br />
lio arcA coníbnótarum terrs: & eft proporno inter iíías magnitu- maiores erant quam noliri^erit maenum . Sed re vera ad-<br />
Noe, fe. fáincs, quia longirudoíexcupla eft ad lantudínem, fcihcet huc paruum eft, íi coníideretur miilntudoanimalium, &<br />
(undum trecenn ad qmnquaginta. ciborum pro anno intcgro:enam,quia ifta arca ín centum<br />
tres di. Altitudo autem fubíiecupla eft ad longitudinem, fcili- annisfaótacft,vtdicunt Aug. & Hieron. Si autem fuiífet<br />
fnenfio. cet triginta ad trecentos, ikiñzproportio feruatur in cor- ita parua, fecundum quód numeruscubitorum noftrorú<br />
nes. pore humano, qma longuudo,qu£ eft ávertice vfque ad exisebat,nonfteníret tanto tempore infaciendoeam.<br />
plantas pedís, eft fexcupla ad lantudínem, qu^ eft á late- ^a?rit etiam, qu^ animalia intrauerunt arcam ?Et rere<br />
mlaíus,mediante toro pe¿lore;& eft decupla adlantu- fpondetur, non intrauerunt ea,qusnafcuntur ex corrup- ^<br />
. dinem,quaíefthnea creóla, menfuransprofunditarem pe ^ tionibusqualefcunquefíntin fex fpedebus, vt pater<br />
- \ ' ¿lons,iaceniecorporeliumanoinplamcieterr?.Deijs Aü pra,cap.2.q.2.vbih?cdiximus,quía non erat nec^arium<br />
I guftmus decuwate Dei hb. ij.cap.vltimo. Ideo dicit iha coníeruan ifta,cum poíTent rurfus ex corrupta natura se-<br />
^tc^mAgn^ügniñcatcmiñcn^.Fenefirammeafacies^ nerari.Eaenim,qusfcxum diftindum nonhabentin bru<br />
Ideft ¡ocum,per quem viderenti tis, non intrauerunt arcam, quia dicitur, quód induceret<br />
« . r <strong>•</strong> r a ,, fecum de animantibus fexusinafcuüníAferainini. Ená<br />
Q^ritur quA fueru finejíra arcae Noe. ji]a animalia, quxex ?quiuoco gencrantur , non oportuit<br />
(¿u&jt. X F l . ibi eífe, cum poft ex indiuiduissIiarumfpederuPi con fer-<br />
. r /1 , - wararumgignipoífent.Ea etiam, qu^fexum habent, fed<br />
D ,<br />
Icunt quídam quod iña feneftra fuit carbuculus qui- non grgnunr, non intrauerunt in arcam, vt muía, 6¿ miidam<br />
magnus intra arcam póíitus,qui totam arcanu his, quia non o^i>7nunt<br />
illuftrabat. Sedhocnon -videmr, quia ifta feneftraerat QBrntetiay, vnde fuerunt «ilimenta pro toranimalíquxdam<br />
apernó facía in arca:fiue paruum hoftiUm, vt pa bus,& tanto tcmpore,fcilicet anno integro?Refpondetur,<br />
f ' quód Noe a'nte collegerat valde multof fruclus,&herbas<br />
^ AmSrern^^^^^^^^^^^ n a ,r r" ^^ ^^^ ^ vt "patet infra, fecundum quód videbat<br />
lice^ v^all^n I necelTeeíTe, cognolcens quid cuique conueniret animali,<br />
». opin. perhibeiet,& kicem reciperet.Sed quia am- ^rat vir íapiens,maximé nunc edoólus á Deo""<br />
maliacongruefineluceviuerenonpoterant,ideoneceíle ^Sed adhuclfei'rru'i^S^^^^ ,<br />
erat eífeplures feneftras, qu^ totam arcam lüuminarent: iis,aliorum anullium ca nibu<br />
'^Srn"?^^^^^^ uitilla.>RerponderAu8uftintis,quodNoee'ratvirfaprés:<br />
nx non erant tales anilnerm^ .l^^^^^^^^ ideoforteinuenit vnum cibum,in quo «nimaliaconueni-<br />
feneítram, quam fecem:ergo vna vide ^fm^^^^^^^^ n 'Tf ' ' e í f e n t ad dbum , quot caperenmr<br />
Dicendumergo,quódiftlfeneftraeratSumínpar dpi L t S e m<br />
te fupenon maní¡uncul^,in qua manebanthomines- & íi ' '^'P'^P^^' de unmundis autem dúo .<br />
laerLillitabimmine:fedtaluereratfa¿a,q^^^^^^^^ , ^naumergo,vtfupradix.mus. Velaliterrefpondet ^<br />
lereturá narreinteriori,aperiretur: fed poftS^^^ A guftmus,quod nullus abuseft,ad quéfamisníncom<br />
tur,non poterat red.re prior compago bi^i^min nfc eíat ^' FÜ^t^niaxime quia animalia comedenna carnes^cubus, ^<br />
necesaria,qiuafeneftr^aeratclaufarne to ^^^ftaneisabanpoíTunt. Velaliter,vtait Scholáfticahide<br />
c?lo cadentes: cum autem ape 4 S Sueba a! f ^ brnta vfque tune forré non vefcebáqu^autemmfenoresnonaccedebantadlocumLete<br />
Secunda magis,quám pnma,<br />
& hanc mandauit Deus fien, vtper eaSererStterei T J'"'' .DehistajTien, & feréde ómnibus<br />
Cuhitus 8c columba, & per íílam<br />
/í de ligno: fed erant ibi forué ali-^ ^ ^ w j- ^ Vh<br />
auewe. '"terius multum refulgentes, vtcarbunculus , 7 íiabebat d^enfío arc?„quod longimdo vndíque ^ra<br />
]LZ. vderantfaóte mult^ feneftra cr^llnrad^ cubuoru m erat, fm fundo, vbi erant tabute<br />
U L diuerfas,feddeeisnon fit hicme^t o fcd de?oIat" nr^V?'" f^^^tislatenbus. In paneautem fuperíori<br />
..ftiahgnea, ae 101a rene- non confiderabattir huiufmodilongitudo, quiabreuior,<br />
r^/ geo. . de ifta feneftra, & an eífent plures, & puomodo fe f volunt,fed fatis ftat bene vtrohabebat<br />
arca quátum ad lucem ínterius tuitiuam dicerur autem triginta vbique:ladtudoautem vacmme,<br />
incommentanjs noftris fuper Eufebium. EtincubLcnn erat in parte inferiori tangente aquas<br />
yü /^^JumabuMos cubitos dicunt Ongenesl Aní S í Jca altera parte longius,fdlicet longí-<br />
5 .e^Au,^,riuuegco- tudo erat ínaior latitudme,quia fexcupla erat ad eam. _<br />
Deindfi ,<br />
(
Genefis <strong>Cap</strong>. VI. 6p<br />
Deinde continué anguftabatuf latitiido doñee paula- A Necoportetdicercvquód Deusexpotcntiaruaconrertiiii<br />
decrefccndo latitudo ems in fummitate eíTet vnius cu Uafet arcam,ne pertranfiiet hurniditas: fí enim Dei poten<br />
bid,fcilicet,quód illa tabulain teetopofíra,&iacens,qua2 tía attendatur, Noe, & animalia,qua fuerunt in arca, in^<br />
comuneebat dúo lacera ere(íl;a,altitudinis erat vnius cubi- medio aquarum fiue arca ilíafí eíle potuifltnt: fed Deus<br />
tir&ideo manfiones fupcriores ítri¿tiores erant,quám in- non feniper ílipra natutam permiraeulumoperatur, quia<br />
féiiores. fuá íapientiaiudicat magis aliterexpedire.<br />
Et hoc erat propter dúo. Primum ne pluuiae cadentes Siauteni punóluetur fecundum Hebraicam punélua-<br />
Rath fuper planitiem. fuperioreni arca grauarent, depri- tionem Ihdeorfrm,coniungcim fequentiorationi, & diceform»<br />
merent infraaquas,quod nectariocontigiíret,fi aqüalis tur fíe,pedes oñium in latere area?,fcilicet & facies cenacu<br />
gffet Iantudinisfupra,&:infra:cum autera parua eífet latí- la,&triltega deorfum,ideítinfraportam.<br />
tudo,immediaté pluuia defluebant . - ; , , Dicit enim literas Hebraica. £t facies ínfima, fecunda,<br />
Secundum vt arca reóla incederet fuper partem infe- & tertiaÁdcñ fub oftio facies duas camerariones magnas,<br />
liorem.Si autem pars fuperior fuiflTet ira lata ficutinferior, ñercoranam,qua erat inferior, apothecam,qua erat<br />
line magno Ímpetu porulíTer circunuolm in periculum in- immediaté fupra eam: & deinde fuper iftas duas erat otra<br />
manentium. Ofitumarcapmesjn lateredeorfum.Li,ar ftium ad manfioneshominum,auium,& animalium. Ec¡e<br />
non determinar oftium,fcd determinar h,laiere: Sc or- B rat tamen oítium du-eólé ad manfíonem hominum,& per<br />
dinatur ficjPones oftium in latere arca.lftud oftium fuit, eam ingrefta funt animalia cerera ad maníiones fuas. Et<br />
perquodinrrauerunrcuacta animantiain arcara, & fuit ifta eft veritas.<br />
hic!Ínlarere,ideftnonin profunditatearca. Erant autera -- Red.ueitur autem noftra punélu;:no ad iftum fenfum<br />
quatuor latera arca ereóla fecundum latítudinem trigin- fíe. Pones oflium arcae in lateredeorfum, ideft deorfum feta<br />
eubitorum; fed dúo erant latera longitudinem menfu- neftr,am, qma i m media re ante dixerat de feneftra,ideo val<br />
íanna,& eranr trecencorum eubitorum, & alia dúo men- de congrué referturifta litera ad illud, fecundum iftanu <strong>•</strong><br />
-furantia latitudinem erant quinquaginta eubitorum . punóhiationem .<br />
Dubium eft ergo,in quo latere horum fuent oftiuiiu : Eral enim ft-neftrain manfiuncula,in qua homines ma<br />
poterar enim in quolibet eorum eífe. Magis propné auce nebant, &c erat fíipra feneftra cifea fummitatem altitudi-<br />
«"'"««v^ocaturiatuslantutlo, quam longitudo; ideo latera con- nis arca:& infra erat oftium . Cenaculay&triílega. Hic<br />
ntelUií j-igentia ladtudincm, fcilicet,in quinquaginta cubitis, di- ponicur íigura vel diuifio interior arca, & vbi dicitur hic.<br />
ccíitur proprié latera; nos enim nunquam eonfueuimus Genacuia,&tnjíega. Habet alia translatio. Bicameratam, Qiíe eavocare<br />
íáterí'arca alicuius,vei figura non ^quilatére, ni- & tricameratarf/facies eam, idefi: habentem duas came- mera. «/<br />
¡fi minoresdimenfiones. Sic etiam in arca teftamenti,qu(^ ras, &: tres cameras, fcilicet quinqué manfiones,¿k in hoc fignitur<br />
inlongitudine dúos cubitos, ¿kdimídiumconrinebat, in ^ omnes concordant. EL dicit Auguftinus,qiic-dift5 quin- '»<br />
Jatitudine autem eubitum, & dimidium, vt patet Exo.z^. qué camei^ fuerunt ibi prater ftereorariam, fiue fentiná. ^rc».<br />
cap. vocantur latera latitudines cubiti, & dimidij, quibus Eft autem differentia ín aftignarióneiftarum camerarum.<br />
applieabanturveCl;es,vt pateribídem. Eriam Deutero.3 r. Aliqui enim volunt, quód ifíacamer^ quinquéfícfint<br />
cap.dieitur,quód ponatur librum Deuteronomij in latere ordinata, quód camera fentina, vel ftercoraria eífer infe-<br />
. arca:fed nullo modo poteft hoc intelligi,nifi de latere cu- rior locara immediaíé fuper tabuLm infenorem arca,<br />
biti, &:dimidíj,in quo íiebat quídam fínus, vtibidem di- quatangit aquasj& fuper lítam erat camera aporheearia,<br />
¿tum fuir, quia fi accipererur pro latere fecundum longi- ideíl: in qua rcponebant"'iíierba,& fruóíus ad cibumideintudinem,vbicunqueponeretur,eírerin<br />
latcre;&: tune non de terno loco erat camera animalium ferocium fermagis<br />
valeret dici,ponas m latere arca,quam ponas in at pentum . , ^<br />
ca,quodeftabfurdum. / \ Quarroloco,& fupra erat camera animalium raanític-<br />
Si aiKem iniftolatere mínori fuerit oftium, oportebac torum , &c ínter iftas duas ponunt oftium arca, quo loco,<br />
interpofítiones tabularum ad díítinguendum manfiones 6c fupra omnes erar camera hominum, 6c auium.<br />
fien íécundum longitudinem trecenrorum cubitorum,ita Et fecundum lííam difpofínonem erat quolibet camequód<br />
extenderentur ab vno latere parua lantudinis vf- raitaion«a,íicutarca, fcilicet trecentOrum eubitorum,<br />
que ad aliud latus latitudinís, 6c eftet qualibet interpofi- £) tanta iacuudinis, quanra tota arca, lieet inferior camera<br />
tío aqualisin longitudine lateribus longitudinís exterio- eííct latior omnibustquia arca verfus fummitatem femper<br />
ribus,fcilicet qualibet tabuladiftinguens vnam manfíonc íi:nngebacur,donéc eonfumeretur tota lantudoín vnoeuab<br />
altera, eífet trecentorum eubitorum : fi alio modo po- ro,qua inceperat ín quinquaginta: 6c fíe confequenter de<br />
nantur tabula diuidentes manfiones, fcilicet fecimdumu alijs, quia arca femper ftringebatur víque ad fummitalantudinem,<br />
erit qualiber tabula qnin quagtnta cubitorú: tem, ideo tune maníio hominum, SC auium eífet valde<br />
yel fi ponerentur interpofitiones fecundum lantudinera ítrióta.<br />
ab vno latere longirudinis ad aliud latus longitudinis, ne- Et fecúdum hoc qualiber iftarum camerarum habuííl<br />
ceíTe erat, manfiones iftas eífe in duobus locis perforaras, fet modieam altítudinem, fcilicet fex cubitos, fi aquaUter<br />
pr^ter vltimam, qua eífet in latere oppofito lateri oíiij, & diuiderentur eis triginta cubin totius altítudinis.<br />
tune animalia manfueta rranfírentper manfíones anima- ítem oporrebat tuncinquaíibet iftarum camerarum ef<br />
liumimmanfuetorum, veleconuerfü. Magis ergo vide- feahquemdeícenfum ad fennnam,vt ibi ítercora manetur,<br />
quód oftium fuent in latere longitudinis, & tune iiv rent, ne putrefcerent animalia in ftercore fuo, iuxta illud<br />
tapoíitiones manfionum erunt fecundum latítudinem., loelis primo eap.Computruerunt iumenta in ftercore fuo,<br />
ab vno latere longitudínis ad oppofítum: 6c non erit ne- 6c ille deícenfus tranfíret per omnes cameras inferiores:<br />
celle, quód animalia manfueta tranfírent per manfíones c vel quód in qualiber earum eftet aliqua apertio,per quam<br />
animalium ferocium: fed omnia intrauerunt per manfío- fluerent ítercora ín fennna. Sed hac pofítio non eft valde<br />
^m hominum, & auium:& hoc confonabat fatis, vt ho- conueniens ,,quia qualiber camera magnum fpatium fu-<br />
' '^^^'""^^'<strong>•</strong>^^^"P'endiim, vel exeluden- perñuum conaneret.<br />
citer arcae pones.LAa ütera poteft dupli- Dicendum autem, quód ifte camera melius afíignan- secunda<br />
fcilicer^^^^^ r' f-cundum literam noftram , tur alio modo,& conueniennus-hter?,vt volunt commu- t^figna-<br />
OíiiuM ' determinet iftam orationem.. niter Doói:ores,fcilicer,q, camera,qua vocatur fentina,vel tus.<br />
caerarT'"'^''^^''^"' ^^ ^flet fenfus, quód oftium ar- ftercorana,fitinferior locara fuper tabulara arci^ tangente<br />
nien^ P^"^inferionlateris. Sed hac noneftconue- immediatéaquas,&iftaconnneattotam longitudinem,<br />
riam & i f r " ' ' f e n t m a m , v e l ftercora- Be iatitudinem arca, & fír fatis lata, ícilicet decem cubitoaqua<br />
oer dí a"''^ mergebacur fub rum, vel quafi, vt .ipulta ítercora ibi caperentur, & hac no<br />
fed hnrnr^» "^^"'^*^^^ ad minus, vtinfrapatebit: erar diuifa per aliquam inrerpoíuionem. ^<br />
enimS?^ ' vt arca folidior eft-ct in oftio: fi Deiade fuper tabulara fupenorem fennna .ocata fiut<br />
laSnr^^^'^'?^""^ ^^ aquis ex dífconnnuitare tabú- alia camera continens rotara lógitudinem, & ^<br />
aqw ne?^,:^ " p o í f e t facilius bitumea ín area,lieet non cflet tantum lata, íicut f "J<br />
aquapeiíiumeaanonediíroluí,vthumiditaspenetraret. per magisanguítabatur verfus fummitatem,^jítamit<br />
AJpli. Toít. fuper Genefís. ^ ^<br />
V <strong>•</strong><br />
a! »
JO Gtmüs. <strong>Cap</strong>. VI.<br />
dinifa in duas partes per quandam interpofítionem tabú- F Et quia Noe agebat curara de animalibus, dando eis<br />
larum,& fie erat bicamerata. cibos,qui erant in apotheca,quíE erar fecunda cameratio,<br />
Etinvnaparteeontinebanturherb»,in aliaautemfru- pofíta erat quedarafcaJa aperts habitationisiiWTimum<br />
¿busadcibos. EtconferuabatDeus fupernatura|iter fru- vfque ad apothecam,per quam defcenderetad afferendu<br />
«ausneputrefierent,&herbas,neraarcerent.'Vtfemper cibos. Demdedabatcibosillisammahbusjambulansmconueiurentl<br />
cibo ánimalium per totum annum j máxime ter afpides,dracones,vnicornes,& elephantes,6c ex volüquiaift»<br />
herb» mult»erant fruólus, & íibi fuppoíiti: tate Dei nulhuTj nocebat ei: fed afpiciebant ad manuseideo<br />
naturaliter citó debuiíTentnoxioCalore putreíieri, & ius,vtdareteis eícainm t^ore opportuno.<br />
inarcere, vt ños quotidievidemusin multa herbaconiun- Conferuabatur ibi magna pars inter animalia ex nro-<br />
Éla, 6c fuppoíita: Erat autem maior camera herbarunn-., luntate diuina, fcilicet vt leo non noceret 'vmcorni: nec<br />
' quam fruéluum, quiaplura animalia comedunt herbas, dracho elephanti,vel accipiter columb»,vel íimilibus.<br />
quámfruólus . Erat etiam quaedamfeneftra, íiue apertio inmaníiun-<br />
Eratdeinde fuper tabulara ftiperiorem iftius camera?, culamanfuetorum,&aliammaníiuncula non manfuequa;<br />
vocabatur apothecaria , ideft conferuatiua ciborum , torum, per quas fiuere poterant fceces, & ftercora in fenter;ja<br />
conrinens totam longitudinem, & latitudinem ar- tinam: faóta etiam alia feneftra in apotheca fruóhium, Se<br />
C£B, licet eífetanguftior ceteris, quia arca femper angufta-G alia in apotheca herbarum in lociscongruennbusoppoíi<br />
batur Verfus fuperiora, & diuidebatur ifta pars in tres ca- tis feneítris fuperioribus, vt fceces directé caderent de fumerasperduasinterpoíitionestabularum,&:in<br />
vnaerant periori maníipneininfiraam.Hasautemfoscesj&ftercoanimalia<br />
manfueta contra vnum latusrin alia erant ani- racolligebatNoe,&íilijfui,&deijciebant perilia,fora-<br />
- _ ' malia ferocia iuxta aliud latus oppoíitum. mina infentinamnecomputrefcerent animalia infterco-<br />
In camera autem media'eran t hom'ines,&aues3&ideo re fuo.<br />
vocatur ifta pars tricam.erata,ideft:habés tres cameras fu- Eft etiam credendum, quód miraculosétollebaturfoe-<br />
<strong>•</strong> _ per eandem tabiilamjita quód vna non eífet fuper aliam, tor ftercorum, ne coitumperetur aer, ScT" omnia ani-<br />
&hocinnuit textus4}cer]s. malia, & homines pefteperirent. In hoc laborabantilli<br />
Cemcukié'triftegafacíesínea.Poteñóv.ohusmoáis homines in arca quotidie, nec magnum otium eis erat.<br />
intciligi; vno modo quód cenacula íintdusilIíE dimen- Credendum etiam quód volúntate Dei animalia mogones<br />
in fecunda cameratione,in quibus ponebantur fru- dico cibo contentabantur. Non enim videtur probabi le,<br />
¿lus,& herb», quos animaba cómedebant, íiue cenabanr, quód m apotheca are» tantas cibus condneretur,qui fuf-<br />
&;^dicatur7'n)?e^^,idefttriplexdomus,átris,quódeft íiceret ómnibus illis animalibus ad vnum aíínu^tegrum.<br />
tres,& tego, gis, quaíi tres teótur».Et ifta eft tertia came- De iftis animalibus qu»runt aliqui, quomodo delata<br />
rano, in qua erant manfiones, & tune non íitmermo de H funt,quia qusdam ten» funt,ad quas,niíi per maria lonfentina.<br />
^ ga,iri non poteft. Etíidieas,quód abhominibus-nauigan<br />
I Alio modo poteft intelligi,& melius, quód eenacula, nbusillueadduóta funt, verum eífe poterit de animalibus<br />
& triftega ídem íint:&dicitur.F^aejcemcula,& triftega. manfuetis: fed animalia ferocia, vt tíracones,afpides,6c<br />
1 onitur ibi,&, pro, ideft, licut ílepé Mt in Sacra^Scriptura, bafilifcos, quis nauigio ducere,aut tangere audendum pu<br />
led vocantur iít»camer;e cenacula,quia cenaculumidé taret ?<br />
cft quod magna domus,& fpaciofa,fieut dicitur Pfal. 103. Refpondetur, quód Angelí, qui animalia ad arcam de Re,<br />
lecundum quandam translanonem, quiextendiscaelum diueríis parnbus adduxerunt,ne fpecies ammaliumperi- fio.<br />
licuteenacula, quia c»lum valde magnum, & fpadofum rent, reduxerunt ea poftea in diuerfas partes mundi, vt vett;<br />
'Vbinoítra translatiodicit, qui extcndisc»iam íicut biq; multiplicarentur, vtait Aug.r j.deduitateDei ad fí-<br />
. nem Dicitur diluuium ádelendo, ®<br />
:>ie etianuil» tres camerationes, aeeipiendo eas, íino quia per mUltitudinem aquarum vniueríá, quíE in terra^<br />
f S media,erant valdemagn^/dlicet trecen- erant, perierunt, & ipfa térra perijt, quia pars fuperiof,in t^<br />
longitudine,& in latitudine quin- ciua erat virtus germinandi, per aquam confumptafuit.<br />
SicTvn/JlT''''"'EthocfDnatdi¿t,oHebraica,fci]icetJ^^M.Qiíííignifi-<br />
S Smfh/hTií/"^'^ r^^ teótorum,quia í car fubueríionem,quia magn^ aqu» fubuertunt sdfficia,<br />
S omnia erradicant. Inte^fiaam omncmcarmmSa\KtU<br />
apcíK ^^ ' qu» erat fuper terram.Pifces ergo,qui non erant fuper ter<br />
lionis anMinm ^ pauimentum man- ,am,fed in aquis, non eoníumptifuerunt,licet caro dicaa<br />
ci°t fmXas aTc» maníionis ammaliuiiu tur,vt patet prima ad Corinrh.ifcilicet omnis caro,noa<br />
Si autem acrinfrénrM. .-o r. . <strong>•</strong> eadem caro:fed alia pifejurn,alía volatihunijScC. iír-z/^ínun<br />
!SortíSanTa lím ^^crfa^ciuc^cin térra fum^co.far.emurM^^^^<br />
quia 1 cet eSíLrmanS vocaa triftega, fi qua lünt fada,vt vrbis Henoch, quam conftruxit Caín,<br />
bebant,fSet tSüm a ^ cedamha- & aliqua alia fabrieataarte hmnzuZPonamquefcedus:meñ<br />
funt verba de aífecuratione Noe peAo^dus Do<br />
SecuLa,fcilieetaptheS de pofitioneiridis,quiailh;d fcStis fuitalfecuiide ti-<br />
M^im Tertia, fcilieetmanfíoomnim , . . <strong>•</strong> ^ morediluuij, ne vnquam vlterius veniret fuper terram i<br />
taerat.Harum triurmanTuS hicaífecurat eum, netimeat minas aliorum hominum.<br />
mtnum, ^a cameratione, maníiuncula hom nS^lT" ^ .. ^^ mandato Dd dixiífet alijs hominibus,<br />
erat magna,quiaibieramonLs^^^^^^^^^^^^^^ K quód Deus volebat immittereaquasdüuui,niíi corrigequahbet<br />
fpec^ feptem aues. ^ ' íenmr,& vidiífent eum ineepiífe facere arcam,eommina-<br />
. De tribus iftis tamen nefdtur ouíe fnf^r.r . " funt,quód fi vidérent eum intrantem arcam,occiderent '<br />
nim magna debuiíTet eífe manl^2nn,ifon raorientibus ipfe faluaretur,'6c hoc valde tifuetoruS,quiadequalibetfpeSnt^^^^^^^^<br />
«ebat Noe: ideo Deus dixit,quód ipfe fadet eum faluum<br />
banrar: fí autem tot inditiidSe f e S k ' r ' ^ ' ^^ ^nmeatindis<br />
fuiífent, fatis planum erar S r ' erare marcam.<br />
Plures ^aior eíret,quia plures fpedesfZ aSS^ . ingredtens arcam tu, & filij tui, ideft non erit fecun-<br />
/pedes &immundorum,quam mundoruir " íei'í^cium, dum quód illi dicunt, quod occident te antequam intres,<br />
fmt im . Erat autem fiedifpofíta arca, quí¡ oftín,,,«... r quia ego mtrare tefeciam. Et vxores fiUarum tuorum. iimnnio.<br />
nori trium camerationumad manfíuS." ,'^'^ cet hlij NoeeíTent centum annorurtí temporediiuuij,tarum^ni<br />
& auitim, & ex manfíone lih erant Xa n ' ^cceperanf; nullus fenim eorum<br />
«^.Uum terpofinonibusdiftingueniibusmaní^oni i 1 ¿Sh f T ' Ncef<br />
fuam, & etiam animaliamrnru^^^^^^ latiiibus, & greflibilibus.<br />
enim in arcam nonintroierunt, quiadiliuiium<br />
non /
Gcnefis <strong>Cap</strong>. VI. 71<br />
ocebat eis: ¡n arca autem faluarinon poteratít. Wma A fexcemjimo vtue Noe, menfi fecufido ,feptimodecimo die<br />
m ">2 arcaín, ideft duóinduiidua, mafculum , 6C fe- meti/is, mptt funt omnesfornesabyjjimagnae, & catarrha-<br />
^<strong>•</strong>''Ihni & ift^' numerus non dicit hic prarcifionem , fciH- ciae caeli apertae funt,& fafía eft pluuia fuper terram quaod<br />
fülum dúofuerint introduóta de qualibet fpecie, draginta dtebus, & quadragtma nociibus. Jn arttcptlo diei<br />
Tdicatiu- infra c. fcquenti,quód de auibus,& ammah- tlitus tngrejjus esi Noe, & Sem , Cham, & laphet fiiij<br />
h""mundisponerentrirfeptena: fed dicitur hicBim, ad eiusy& vxor tlltus, & vxores píiorum ems cum eis tn arí^^f<br />
onandum, qnod non poneret vnum , fcilicet mafcu- cam-.ipfi & omne animal fecunaum genus fuum, vniuerfa-<br />
1 folum, veí femellam folam: íiue duas femellas íiue_.' iumenta tn genere fuo , (¿j omne quod tmouetur fuper terd"<br />
os mafculos: fed bina , falicet mafculum, 8C femi- i» genere fuo, cunBumque volattle fecundtim genus<br />
nam Mafculini fexus,&feminini, ideft, quód non pone- fuum. Vniuerfae aues, omnesque volucres ingrejjae funt ad<br />
rur omnes mafculi, vel omnes feminx: fed aliqui ma- Noe in arcam bina, & bina ex omni carne, inqua eratfpifrnli<br />
& aliqiis femmss ad generandum. Ex hoc etiam in- . ritus vitae. Et quae ingrejja funt, mafculus, et femina ex<br />
^tt* no ''-V ^^^^ f^xum non habent, vel non generát, omni carne introteruni, ficut praeceperat ei Deus , et incluA<br />
yi Genefis. <strong>Cap</strong>. VIL<br />
Sic etianí id quod dicebatur fnpra, Noe vir perfedus F multa alia viuenda: ergo non erar idem mundum iftis<br />
fuitj&iuftusingeneradonibus fuis , ideft nullus erat iia_. ¿kilüs.<br />
bonus in tempore fuon'deo nullus alius meruit in diluuio Et fi dicas, quód cnm didtur , omne qnod mouetur fii<br />
l]berari,nifiipre,&domusdusmenrisdus . fxo^íwí'w & v'"it5-\omnes pifces erunt in dbam veftrum, quód in<br />
animmttbmmmdistolks. Quíe vocantur hic animalia-, telligatur^emundis íolum,valde eftcontramodum lomunda,cum<br />
nundum fujftet data lex JVlofaica, qua diftm quendi, tam vniuerfalem, tantam intelligere particulari"<br />
guebat mundum ab immundo? . ratem, máxime quia immediate folus íánguis cum carne<br />
- - excipuur.<br />
Qmmodo hic appellaijtur animaliamunda,& immun-- Et cum arguit> quód ante legeni fuit obferuatio Sabda,<br />
cum adhuc non fmfjet lata lex Mofaica, bati, falfum c^ft.vc probanimus fupra 2o. c.^p.Et cum didquA<br />
dtñtnguebat munda ab immundts. tur,quód ante legem fisic abftinentia ab eíli fanguinis,fa¡<br />
Qíí^íi- 11. film eft: quia folum fuit prohibitusfinguis cum carn¿,<br />
<strong>•</strong> . . ^^ Kieftcomedere membrum abíaííum de aliquoanimali<br />
-pvlcuntaiiqu!, quod Deus diftinxit Noe certas fpecies viuenruquod íanguineplenumeft.<br />
± J animalium,& ifta non reputabantur tune munda , i: t hoc fuit ad vitandarn crudelirátem, oua in hoc val<br />
vel immunda. fed poftea in legeMofaica vocatafunt G ^ie fit: fed bene licebatiftiscoraedereíanouinem animal<br />
munda,& ifto modo ponitur hic mundum per anncipa- lis iam occifi,quia hoc non eft ad criideiiratem,ficut nunc<br />
"°,ficut íoíljemulcoues vocatur iofue in lib. Exod. comedunt omnes gentes prarer lúdaos ludaisautem<br />
vt patet Exod.24. de SI. & 55. ramen nunquam fuit no- non fuittalis modus prohibitionis,fed didum'fuit' fan<br />
minatus lofue^donec luit ad explor^ndum terram Cha- guinem ommno non comedetis, vr natet Leuúic featimo<br />
oaan, dequoNumen i5.capitu!o:quia tuncmutauit no- & i7.cap,& Dcuter.ifunram.Llabatur eñtmin ^^<br />
meneiusuleam oíue. iftaautem fpecies animalium. nibus ,js,quód fanguisnon comedeietur, fed eSer"<br />
greftibihum raundorum funt decem, vt patet Deuteron. tur fuper terram,qnafi .iqua. cnuncieie-<br />
^^yf-V- , , , . , autem dicit de circundfione, verum eft auia<br />
Aliquiaiitem lndan vofu.^^^ Abrahaantelegem per qiiadngenr^s / Ttr<br />
gem datam fuit íacbdiftinóbo mundorum,&immun- datafuit. vtpatet ad Gaiaras'T. cí i S^ídeToríuk<br />
dorum &fueruntaliqualegaliaobfertiata,ficntdicunt ratiofpecialis:quiacuxunafio aX;»^^^<br />
de fandificatione Sabbati, de quo fupra 2. cap. Satis di- populi Dd: & quia populus De ¿ ^ " S t nar^^^^^^^^^<br />
ximosetiam deabftinennaab efu fanguinis, vtpatet in- SefcendifteabAbraham<br />
fra^2o.capitulo,&decircuncif^^^ ¿thoc etiamdemonft\anr,aliSmonSrn^^^<br />
munda dicuntur, qma 1 í^rnabatur:oe Sabbaro autem poftea ftiit datum mandadendum<br />
non accepit ill íd Xus & om^^^ ^V.^ 'í ^ ^'' í' «p,tu.<br />
in legeMofaica v Ó'hT Ptoiybinone efns finguinfe: ergo ifta aire non.<br />
tur hlcimmunda. ^ ' ^^^^ban- fuerunt proh,b,ta,vel obfei-uata.?".//..- féptena, &fepten-<br />
¿^v'deyrratioquódDeusomniaanimalia comeftibi íp'cie modo animalium , v^l<br />
ldeonon^folumraulnphcauitea,quapoítvocatafuní "<br />
munda in lege,ícd etiam omnia al¡a,qua tuncgentcs, & ^nnumerm animalium fuerit feotenarius flmplex, veldu-t<br />
. Ndreas vtdt ex hoc loco, quód quatuordepofita<br />
funt, vt mundaomnia, oua poftea in cibim^ ^ indiuidua de qualibet fpeae amn-niis mnndi:<br />
nerunt. ' ' F^uca mcioamve- quia feptena non dicit feptem, fi-dfepremdupliaua:do<br />
immundisaurem dicirfolum düoindiuidua incrreña fuif-<br />
An ante leo-em Mofairam J'ít a- fe,fdlicet,mafculum,&feminam.<br />
^ ^ n d i - p Z t é Etdeftraicinhocpofitionem dicentium fui.Te feptem ,<br />
tos feminas ad generationem, & fepn'nuim indiuiduum,<br />
QVód autem non fuiHet ante f-'l>cet,vnu mafculum ad facnfiauna,quando Noe de ar<br />
immundi cib ' ^ ca egreftlirus erat. Dicit enim Andreas,quód eratirratiorunrcommun,a,fuerLuquSSda^a^^^^^^<br />
mafculos, & tp femcllas , qma fie<br />
prindpiononvefcebanru?Kr^^ ^¡«"g^mnesgignerent: ben¿^<br />
^ ^ ^ ^ d n ó K quandoalg dicunt, quód pone(.atur íeptimum in-<br />
MP^n. aliagentes. Nam fi e ^ d ^ r a S r d;i"rfu"tnadofrerenduminholocauñum,
Genefis. <strong>Cap</strong>. VIL 73<br />
immediate poft dilunium inceperain homines comedere A Jaborat ad ca extírpanda:& alia animalia^vel aues vice ho<br />
carnes, quia tune citó comediftent omnia indiuidua ani- minum hocagunt,vt patet deCiconi;s Aeoyptiis, qua Sa<br />
nwlium mundorum antequam multiplieatafuiftent. era vocantur, quas in ferpentes magnamltiaeem facere<br />
Item quia dicit Andreas, quia animaba in arca gignere Solmus affitmatin Poüftor.cap.de Aegypto. Adhucenim<br />
debebant: fed hocnon teneturcommuniter: dicuntenim poftdtesjeptem. Ifti feptem dies compntantut á die, quo<br />
omnes Hebrai, quód in arca nec hommes, nec bruta co- iNoe, & cunda animan tia introicrút in arcam, vt quidam<br />
ierunt, ptopter vniuerfalem mundi tribujat^nem, íicut volunt, & immediate Deus pluuiam ftjpcr terram miíTu<br />
dicitur lona fecúdo, quód pradicante Iom Niñiuem ef- ruseratrtamendiftulit propter exequias Mathufaiem viri<br />
fe delendam, decretum fuit in eiLiitate,quód homines,& iuííi,aui Noe,vt perfeóté ficrent,vt dicunt ludai.<br />
iumenta,& pécora non guítenr quicquam, & non palean — -<br />
tur, & aquam non bibanc. ^ ji <strong>•</strong> r <strong>•</strong> . ,<br />
Cum autem dicit, quód non erat rationale, quód tria_» mmium fuerit ex comunttioneplmetarum ,<br />
indiuidua mafeulina tribus mafculinis combinara eftent, mi volúntate Dei. Quafi. VI.<br />
& vnijmaneret íine combinatione,hocprocederctííin<br />
arca gignere debuiííenr,vel extra arcani^omnia poftea ma r Egopluam fuper terram. Licet pluuia, vt communiter<br />
neredebuiífent: fed marca non genuerunt,vt diximus,& B Cj fiat ex caufa naturali,quia plnuia naturalis eft, & teextra<br />
arcam ficnpn permanferunt, qnia de quaiibet fpe- folutio, 8c eleuatio,cóuerííoQue vaporü naturales íhnf ta<br />
cié mundorum leptimumindimduum,ideft mafculus V- menhicexcauíanaturali fadúnon fuit^fedexfolavolií'nus<br />
in holocauftum ablatus fot. tatediuina:ideodicimr, Egopluam.Quañ dicnt ex poten<br />
,uluK Item motiuum fuum non valet, faheet,quódideo fue- tia mea foía hoc faciam íine aólione caufarum naturaliú <strong>•</strong><br />
hteñw rint quatuordecim indiuidi^ de quahbet fpecie mundo- non enim poterat aólio caufarum puré naturalium ad taii<br />
/;. rum, quia dicitur Septena. Quia eodem modo dicererur, tura excedere.<br />
quód fuerunr quatuor indiuidua de qualiber fpedeim- Aliqui tamen nimié íibi ipfis fapientes conantur dare_^<br />
mundorum,quiadiciturdeeis.&;2á^^ów^.B¡nus autem iftiusdiluuij caufam naturalem, dieenres, quód temponon<br />
íigniíicat folumdiio,fed duo mulriplicata,fcilicet re illofuitconiundioplanetarum humidorum, & vigoquatuor.<br />
, ,, ^ . . rata fuit humiditas , & magna pars aeris ,& térra in a-<br />
Conftat tamen,quod de quahbetfpecieímmundorum quam pluuialem conuerfii eft, vt tanto tempore pluefuei-nntfoluraduoindfuidua,fcilieetmafculus,&femel-<br />
rer. ^ r<br />
íSr" l'tera.De volatilibus cdi fe^tena, & fe~ Sic etiam dant rationem confiagratíonis omnium eíe-<br />
J " jprí«
74 Genefis Gap. Vil.<br />
^ <strong>Cap</strong>.^ ordinata, quód melius ordinan non poflent.^SiauteiTu<br />
S d e -ant fe con femare, & maxtníé defideranr con- uanfieranr de ,pfo quafi me^^s, & dUTji^ium fali-<br />
4! ferua onem vniuerfi: & ideo licet nuncentia naturalia. cet,quia meníe fecundo decimafTptima die menfis ince-<br />
I Taliro modo corrumpaut, contra flatum ordinauf- peruntaquad,luuij:drhoc eratinanno ^^^^^^^^^^^<br />
i- ' -íípft Noe,vt patetinfra.Annus.n.inceptusprocupletocomvel<br />
vni- putatur,etiamfi^nafolad,estjjnfierit:&fic^<br />
tiefaSonflagrationem:qu,aperconflagrarioncmvni re-illo,quo Dominus mandatiit Noe facere a r c a ^ ^<br />
falem poífet totum eIementÍm aens corrompí, vel ad diem diluu,jprimam fiuxerant centum ann^^^<br />
T.:. r ncipales partes vniuerfi,fcilicet omnes homines,prop- viginti annos, quibus pr?dicauit Noe cundís hominte<br />
C 1 7 er quL omnia quodammodo faélafunt,vt patet i.'Phy- vt conuerterentur de vijs fuis peílimis. Et fie dic u pi?<br />
ficorum , & omnes fpecies animalibm, & planetaruiu. . G cedenti capitulo: Erunt dies hominis «ntum v.ginti an-<br />
Idemautemde diluuio dicenduméft, vt fatis patet i er- m, quibtisdnrauitpra;dic¿no,&arcafabricau<br />
eo natura non poreft caufare vnuierfale diluuium . w^merum fuper terram . Ideft<br />
Et fi ahquis refpondens ad fuperiorem probationem , mcepcrunt inundare: erant enim pluuia illa ita magna,<br />
diccret,quód licet coniunólio, velafpeóhis planetaruiru q"®^ videbantur; quia non apparebant pluuia, fed<br />
non poflu eífe fuper omnes partes térra fimul, tamcn_. nafcerentur in rerram de^fiuentia,<br />
fupenllam parrem, in qua eñht, tantam multitudinem ^^^^ pnma die qua mceperunt, magnam mundationem<br />
caufaret aquarum , quód illa fiuerent ad omnes alias fecerunt. _<br />
partes térra, cum ten a orbicularis fit, & fie toranu ^^ wgrejjus eB Noe. Ex hoc patet, quod oüo anima<br />
cooperirentaqiia, 6C íieret vaiuerfile diluuium . Valuará fuerunt in diImno,falicer Noe, & vxor eius<br />
Ilefpondeturquód hocimpoílibileett, quianoneft tres filij fui,&totidemfilioium vxores.<br />
tanta viscorporumcaIeítium,quód in vna parte tantum nommantur hic eodem ordine, iftaperfon^in-<br />
I de humiditare influeret, vt tota térra vndique cooperire- gredientes , quo narrantur exeunres, quia hic ponuntur<br />
tur,ad montes altiflimos peruenienre aqua, & excedente omnes viri,demde omnes femina fequenti capit.<br />
quindecimcubitis. Et idem de conflagratione dicen- nominaturNoecum vxore fuá,deinde filij eius cum^<br />
' Hvxoribusfuis.<br />
mtitto Patet magis ex litera hoc fuiífe fupernaturale, quia^ Diuerfitaris rano eft, quia quando mtroierunt arcam,<br />
dicitur quód rupti funt fontes abyfti :ruptio autemquan mtrauerunt vt;dolentes de vmuerfah deftr^^i^e,<br />
dam violénriam fignat,qus facía fuit á üeoin rebus na- feparati, ne deiedlarenrunn commixtione kxnum:<br />
turalibus, cum ipíb egit fupra confuetum modum ea- cum autcnvjexierunt, deftrudiontm ton us gen cris hu-<br />
" runij. mani per fuam propagationem reparaturi eraní:ideocon<br />
iunóh quafi ad generanonem prompri nominantur.<br />
„ ^ . . . . De animalibusquoaiic mmdís,^develucribus .Nors^<br />
Cur tantum creuent tnundatto aquarum , v diftm^uitur hic mundum,&immundummrer volucres,<br />
amplmsnoncreuent. Qm^íí. FIJ. quenmlmodum in animalibus greflibilibns: multa tai<br />
Vadraginia diebus,&noHibus. Non íáebztNot^,<br />
men aues in legeimmunda iudicantur,vt aquila',gnphes<br />
alietus,miluus,accipirer, ftrutio, &no¿lua, larus,bubo,<br />
Q<br />
vtrura tranfijífent qnadraginta dies, dum pluerat, mergulus, & tignus, ibis, onocrotalus, porphinon , eroquia<br />
roto calo obícurato folisi vel aftrorum pra multitu- dioo, charadrius,vpupa, vefpertilio, & multa aha de.-»<br />
dine nubium,non videbat lumen, fed Deus ei reiielauir, Leuinci vndecimo, Deateronomii decimoquód<br />
quadraginra dies fuerant. Et non durauit , nifi I qn^rrocapite.<br />
i quadraginra ciiebus , & toddem noótibus: quia in illis . videtur, quód non acdpirhicanimaí mundum<br />
creuir aqua vfque ad quindecim cubitos fuper cacumina ideft,quód fecundum legem comedere licebat, fed illud,<br />
monnum,& non erat neceííe plus crefcere:quia vfque ad quod homines poft diluuium comedcrunt t aues auíeiii_,<br />
illum locum corruptus fuerat aerin peccatis,& turpitudi- diftinguuntur per mundum , & immundum, quia<br />
nibus hon^um . Er propter iftam eleuationem aqua ad rarillima lunt, quibus aliqui homines non vefcantur :<br />
tantam partera aeris , dióH funtf c^li fuiífe tune de aqua, ferpenres autem leones, & fimilia nulli hommes coraci<br />
vt patet fecund^Petri capitulo vínmo. » dunnideoimmundaiudicanrur.<br />
_ Delebo omnem fibfiantiam, quam feci. Vocatfubftan- . ^^ omm,quod moueturm térra. Idcñáe omni <strong>•</strong>vmeritiara<br />
viuentem animam: quia res inanimar9,vt térra, ti,& moto fuper terrara ad diíferentiam pifcium, qui vi-<br />
;arbores, non corrupta,vel deleta funt,fed peiorata i unt; "on mtroierunt in arcara, quia in aquis raelius<br />
licet enim diluuium rulerit fuperfidem tetra, & conuer- conferuabantur: & intelligitur hic de omniquod mouetenrinaquas,velinieceritinOceanum,fiuemontesali-<br />
r"r,inquoreperiiur fexusraafculinus, velsferaininus j<br />
quos fecerit, tamen quia arbores firraius radicara erant, animalia,qua iraperfcóla funt, nec fexura hanoneiiulfaífunr.<br />
henr,de corruptionibus nafcuntur: ideo non introicrunc<br />
Ideft, vt non manear fuper terram , K ^^^rcam.<br />
fed moriatur, ¿fcconuerrarurin terram, cum, enim ho- -Duo tngre/Ja funt ad Noe. Non dicit hic prindp.aliter<br />
mines viderunt magnam inundationem aquarum , ma- ^uo, numerum ,:íed ordinem: non eft enim fenfus quód<br />
xime, quia Noepradixcrateis, fugerunrad montes al- dequalibetfpcde viuentium intrauerunt duo folum ad<br />
tiílimos: & cura aqua continué crefcerét, detrahebát eos - q^ia de volucribus, animalibus greífibilibus '<br />
. indemproñindum, &moricbantur . Sic etiam omnia mundis feptem ingreífa funr de qualibet fpecie, vt fupra<br />
bruta faciebant. diótum fui¡: fcd didt duo ordinem,fcilicet, quód de quatecit<br />
ergo Noe omnia, qus. mandauerat ei Dominus. ^P^cie intrauerunt duo,ideft combinata,quia omnia,<br />
5C1 icct r^ipiendoinua arcam animalia, qua ad eum ve- qu^¡ntroierunr in arca, intrauerunt combinara, fdlicet,<br />
nieDaat,0¿ ponendo familiam fuamin arca. mafculus,&: femina, vt poftea gignerent; prarer mafculos<br />
auium, & omnium mundorum de qualiber fpecie^ :<br />
quia vnus maículus fine conforte mtrauir, & iile íeruatus<br />
íuit pro holocauftoin exiru de arca.<br />
CumquetransijlJent feptem dies,Sci\icct zh\\\oá\e,c;ao<br />
mandauerat Deus Noe,ne intrarct in arcam, fed non inírauir,<br />
doñee venitcjies feptimus ,|in quo inundarierunt<br />
aqu^:<br />
i <strong>•</strong> . . j ( ^<br />
i,
- Genefis: <strong>Cap</strong>. VIL 75<br />
aquíE:& forre in i js feptem diebus rrcepií animalia vehe- A finem Septembris noftri:& tune coincidir nT n^nk.;<br />
r^entiaA auesdicetahquidixermt quódipfe cumdomo A^o . Si vero Septembereo um tune '<br />
fuá intraueracA nó piuerat,demde vfquead fepté dies, fciliceteoincidens cum SepteiX noftm J"' '<br />
. vt fupra dixmnis: fed falfum e%u.a Noe,&: anímaha cú num fnit faéta drca f X n f S ÍucÍ Si IT""<br />
co fteterútvno anno mtegro,et>greírr funteadédie^qna feronnus valde, ruptio ifta fuit auafi in<br />
egreíli funt reuolüto anno: fed menfe fecüdo, die dedmá bris noftri. ^ " Nouemfepdma<br />
anni fexcenteíimi primi vitas Noe,exiuit Nóe^de J(upn funt omnes fantes. Rnnrío fíonifíro, <strong>•</strong><br />
arca:ergomenfefecúdodiededmafeptimaanmfexcétifí per quod oftenditm<br />
rni^ijNoc ingre^us.flntlipfearcam :iftaautemdto -n>uftexcauf.natu;aí!!fedSusr^^^^^^<br />
inceperuntaqu^dilumj venirefuperterrarn, vtpatetm- f"etudniem fuper natura potennam oneíatu? S<br />
frajergoiftadiemrrauitNoemarcam. autem nii4confidentesfapieríS^^^^^^^^<br />
Annofexeentefimo mt^Noe .Scilicet mapiente, fed quódiftud diluuium prouenit ex caufa natiTr^^Scer f'B^<br />
nondum completo: quia folum traníTerat menfis dr- ex coniunaione planeíarum humidoruiB in fi^ '<br />
núdmmdciUoanno.Menfefecmdo. uiaíibus.<br />
" . ffe.<br />
^ ^ - Qmfi. X.<br />
mocapittJlo.Apud Latinos primus menfis lanuanuseft^ quod conkingcntur planeta calidi,& ficd,n<br />
fed ad Hebreos niinl de hoc attmer maxnne cmn annus Sed ifta imforia íunt: de igne anteiudidum fans S<br />
Lannoruin non inceperit femper in iannario^féd poft lu- quia natura non poííer tantam ignis oiiannratem ^ n /<br />
, lium C^far^m:anteenim in Martiapnnapium ei-at, & re,vtcombtn-at,& depuret alia elementa. De S i f S '<br />
ínis m Februario: erat emm f antiarius vndedmus, tem patet,quód non potuit natui^aliter accidere ex duí<br />
februariusduodecimusmenfís.SicenimaitOuidiusm bus. "ici aeciaeieexduofecundoiibroFaftorum.<br />
Prtmoexnaruralod,quiaagentia naturalianon pof<br />
^ ^Qai ianum fequitnr, v^eris ñnt vltimns anni. fent tantum educere rem extralocuiT. fuunráq^ "luem<br />
Ideft menfis,yii fequitur poft íannm,fcilicet Febrnariiís, in diluuio excefícnit locum fphei^ (nx, i iiaTcCum<br />
fmtvkimus,ideftdaodeamusmannoannqiiorumLati-c Añrologosaqua térrafaciuntvnamS<br />
norum. ^ , . . autem aqua occupauit ra; gnam partem íoher-e aéric<br />
M inchoatione eum fdlicet excefí^enrmontls altiíln^os quindecii?<br />
W f tis,vtinfra patet, &ficdidtur p^Sno<br />
t i í ? annus mcepit in Septembri ^ quód ca.ii,& térra erant tenc de aqua,1deñ aq^r n<br />
Z l f = J^^bbi ?at tune totam terram , & magnln ^nem ca-l deft<br />
aquar. ^ ^cunaum q^Haiitáttm.,<br />
menfis primus erit-^obisinmeníibns anni. Secundario patet hoc ex magnaaouarum onantitare<br />
.opin. ^ SeriTecundmnquodcondufímusfnpraprimocapite, quia naturaliter non potera.tanr.n deTliSu^<br />
^oWlZtl^^ conuerninaquam,quódaqtmcoopenrettotam tm^^^<br />
e 1 ' <strong>•</strong> <strong>•</strong> <strong>•</strong> in tantáaítitudine.Et eft hoc contra intentíonem Fhiln<br />
^ SiatKemMartiusdicuurpnmusmenfis,bicnondici. fophiiníkundoMetheorum,vbidia£deXiTns cni¡<br />
rm!, « S S '-'.f".propteraiiquem enen. tur,&nonalis:fed quód OmPes¿cperiantur,natum- m<br />
A PvTro poffibileeft,maximlquiaiftuddíkiu\imft ¡ai^^^^^<br />
i o d i e l Ü " ' <strong>•</strong><strong>•</strong> ^^^^ '«anón poteft efiem omni u^paríi!<br />
^ ^^ Alexandto annos bus c?li.Dehoc fupra diéhim ftiitin ifto cafeite,& pleni s<br />
r m ouTaK Machebeo- dicetiírfuper Eufebium.<br />
^rm^Re^m r?'"''" cusabfcoíditusm vifceribus terrif m qío^qfu^^^^^^^<br />
Poliftore,& EufebimnTchrZrk ' ^ differennam ahquarum paruarum concauit.tum<br />
Et confirmatur ifta fem^mi^ i ^ . . ' vocantur parue abyffi : tune enim tota aqua manensítibterr?vifcedbuserupitadfuperfiaemten-?:huie<br />
menfis, iTft MaSS^^^^ ^^^^ = ^^^ concordar valde,qu0ddidtSéneca libro<br />
ni. Si autem iSSan^^^^^^^^ """ Qn?ftionibus naturalibus traüans de origine..<br />
illudelfetvald^mXS muEt<br />
anteSeptembererat primus intfe^enfehnni vda?<br />
^Huui. ""SerTo^'^ÍK''?"'^^'""'- ' p aquét defcendentes propterdihmmm, fuermt e:^<br />
^ cdocriíidlinodefcenfe: Ou^íi. X 1.<br />
S ' W ^^ unmediate fequi^urpoftSeptem- ^ / ^ ^<br />
non poteft eífe notum n.m^Jn/i u- pvV¿^amdo
<strong>•</strong>. '<br />
76 , Gcncíls <strong>Cap</strong>. yií.<br />
rpleftishí'bensaliqnamíimilitudmeraaimaqiiís.Sedac F , - V, " <strong>•</strong> 7<br />
-cJliturbiccílumproc^Ibaereoííícut didti,r mW. S. ' , f f ' <strong>•</strong> . ^<br />
VoJucrescfl^ideftae^s&Macch.cap.ij. Aues célico- - Qj^^n-' . : ^ : .<br />
inedcrunt illud,& eft " , ;. . , > -r<br />
í^í/"wíJdeftmukaaquafluxemntdeaerpfupei:, tert'as: Nicolaus, quod arnculus fígpificat retn:dift!.ív <strong>•</strong><br />
Quía forte omnes exhalatioues exiftentes m mcílioaens M ¿l:am,& manif,eélam:Dcusautem fqcií Noe ¡ngte- '<br />
inteftmo conuerfa fuexunt tune m plumas: dicun- arcara m dieclara, vt ab) viderent eum ingrqdien,turcatarhaétequsdam<br />
apertura,vel meatusaqtiarnm , & fie cogaorc£r£poftet Noe,quod Deus poferargú<br />
accipiunturbietropicé, ad fignificandiim quód tota^ cuftQcjireabinfidiatonbus luis,quicogttauerunt eum ocaquadefiuxit.quafuperaerem<br />
erat ad térras. adere, ne intraret in arcara^ , . ,<br />
^ vidériir autera aiiterdicendum,quod articulas figm..<br />
Ou&riturmidnomine Ctitarhañarum intelUzidebeat.<br />
i^^Awwíjíí.w/íy ^ ^<br />
1 ^^t paiuam paiticulam diftind:am.& fíe vdcaturárticíi-<br />
liisdiei pama pars temponsjquanox á d'P iecernitu|:: &<br />
' <strong>•</strong> tune eft fenftis, quód DeUs fecit Noeintrarein arcara in<br />
principio diei,ldlicet in aurora.Et ifta eft fentenna Rabbi i<br />
El dicuntur apert? catathaólacígli, ad notandum_., Q Abraham,¿/í//?w. Hic eft rccapitüiatio, ..<br />
Y<br />
quod hoc non fuit ex cauíiinaturali , fedDeasdi- & lefertur hac ad diem, in quo ingreftiis fuit Noe inarpernaturaiiter<br />
operaras eft. Etifteeftconueniens modus cara,qui hiit fcpdmus antequam pluere inciperet: vtqui-<br />
Joqaendi,quiaea,quaáDeo fiunr,dicunturá c^lo fieri, dam putant: fed fupraoftendimus quód fuitille, inquo<br />
-quia Deus c^lum principaliter habitat. Sic habetur primo incepit pluere . Noe^Sem^Cham^ & lapheth. Hic norai-<br />
Machabeorumcap.tertio. nantur viri mixti cum vxonbiis, vt patetfequenti capi-<br />
\. Quia non eftin mukitudineexercitus vióloria bdiitulo.<br />
fed dec^lofortitudoeft, ideíiáDeo. Et ifte modus ¡o- Er ratio eft: quia quando inrraueruntin arcam^non inquendifrequentioreftin<br />
facra fcriptura, (ScT 'etiam apud trauerunt ad generandum:quando autem exierunt, pro- °<br />
' vulgaresjVtdicantcatarhadlascigluquiaeftcatarhadLi al- cedebant ad generandum, & ex hoe coneluditur, quód ^<br />
ueusjvel apertura, per qaam íiuit aqua, qua interius te- viriin toto illo anno inregro-quo manferunt in arca,BHn- '<br />
nebatur:«3c hocprouenit exopinione vulgariura, qui pu- quam carnaluercognouerunt vxores fuas; fíe etiam do l<br />
tant,, quód pluuia fít in c^lo cuftodita, velut iu theíáu- animalibus bruns,quód ibi nec coierunr, nec genuerunt:<br />
ro Dei. . quia dolentes homines,&iumentadevniuerfali mundi ^<br />
Eft autem calura claufura, ideo nifíaperiatur, non_, affliciionc delitijs carnalibus non vacabant. Et tres vxo- „<br />
OpinÍ6\ poteft inde aqua fluere: fi autem elaudatur, nunquam_. pj res filiorum eius. Noiiiteracceperant tílij Noc illas vxo- ^<br />
<strong>•</strong>wa/^a- fluet.Sic patet Deuteronoraij ¿8.capitulo, fcilicet, Ape- res,ncegemierant exiIl!s,neccognoueranteas:paiet,quia /1<br />
rts riet Dorainus thefaurura fuura opimura calura, vtplu- antedilumnmiftifilios.npnhabueiant;neCdm-ninarca_; u<br />
flmia. yiam tnbuat térra tua tempore fuo. Econtrario autera^, fuerunt,fed poft exitum. Et hoc fuit, quia pa.rer eorutru- r<br />
quandonon venit pluuia , didtur c^'lum induran , eo- Noe cognofccns qua ventura erant, vetuerateis advxodemcap.Skc
G e n e f i s . " C a p . V I L 7 7<br />
iñícvolanr«impcrfe¿l:«noninrroieruntarcam,cum pof-A<br />
fcnt poftea gigni ex corrupdonibus, lícet in qui bufdan^ ^^ aqua fuperauerit montem Ohmmm ^<br />
imperfeótis inueniatur generano per commixnonem íi- alws montes v i * ^<br />
mul,& per purrefa¿tionem,vt eft in muúbus.Bma,(¿r hi- ^f^.<br />
na.Binvs non dicit hic príncipaliter nuraeruin,red ordine<br />
f"»- fí enim fígnificaret numerum^eíTet fenfíis, quód de qua- ^Refcendo femper in i]hs quadraainta diebus Operti<br />
hbet fpecie animalis mtrauerunt dúo folum: fed hoc fal- V^ funt omnes montes excelft. Aliqui dicunt quód non<br />
fum eft,quia de volucribus,& animalibus mundis intra- afcenderunt aqua fuper montem Olympum, qui eft mós<br />
ueruntfeptem:deimmiindisautem folumduo:fcdfigni- akiflimusinTheflalia,veIpotrusMacedoniaGracia; re<br />
fícat ordinem , fcilicet qnód de qualibet fpecie intraue- gione,excedens nubes, in cuius fummicate fi litera in pul<br />
runt bina,ideft combinata,vt poftea fícgenerarent, pra- nere defcribantur,indeleta poft annos multos in nenien<br />
' y ter fepnmum animal,de qualibet fpecie mundorum, qiii tur,vt ait Solinus in Polifto.cap.de Thefí^alia,& Macedo"<br />
'r niafculusa-at,fíne conforte ponebarur, quia gignerenon nia: ex quocolligitur, ibi nullum ven torum', vel pluuia^<br />
<strong>•</strong> debebat,fed mox,vtdcarcaexiret,Deo immolandiis erat runvimpetum fieri:Sed arguetur contra hoc, quia dicitur<br />
de quo fupra S.cap.£x ontnicarne, ideft non ex pifcibus , in litera , quód montes altiííimi in vniuerfooibeoperti<br />
quiadiluuium non faciebar periculum pifcibus, fed gref- jg funr, ^<br />
libilibus,& voiarihbus, ÓQ^accipitur hic caro ftrióie pro Refpondetur,quód non obftar,quia,Omnis, non diftri<br />
fubftantia corpulenta rerum volatilium , & greíTibiliura : buit fecimdum totam vim fuam in fcripturis facris fícut ^eíttn*<br />
accipiendo tamen large,pifcescarnem habere dieuntur, apud Dialeélicos:& patet,quia manifeftnm eft, quód ená<br />
vt patet prima Connth.i^.cap.Omnis caro non eadeno prater iftum montem alius euafít,ad quem non afcende<br />
caro:fed alia caro pecorum,alia 'Voliicrum, alia pifeium, runt aqua diluuij/eilicet mons Paradifí terreftiis, cum^<br />
& fímiieLeui.i i.cap.vbi dieuntur pifces habere carnem. ibi maneret Henoch pro tune, de quo multa diximus fu-<br />
Jn qua erat/piritus vita. Hxcaddiúo non ponitur ad fa- pra z. cap. — — „ _<br />
ciendum differentiam, fdlicet qtíód fít aliqua caro, iii_. Sed an aqua diluuij afcenderunt Olympum , non eft<br />
qua non fit fpiritus vir?,quia nulla caro eft, qua non ha- certiim,fed potiusefttenendum,quódafcenderint <strong>•</strong> ne- 0¿
7 8 G e n e f i s C a p . V I Í .<br />
viiienrium,
Genefis. Cáp- VJIL 75^<br />
Etcunflorumammarjtium^&mmentortím.Q^izñcut A<br />
mirLTtusftiitJNoeeripiendoeumdeaquisdiiluijijtami- .^j - ^ ^<br />
. ?¿tusfuito^^ <strong>•</strong> obñat<br />
cb dicit Apoíloiiis ad Corinthios primo capitulo nono: MSí^í^'<br />
n o n e f f cnraDeodeDobus, reddenominibus: quia hoc r <strong>•</strong> <strong>•</strong> ^<br />
in telligitur magis principalitcr; & patet^quia ibi dicit A- D Eqkteuitque arca menfe feptimo. Non didtur ifte^<br />
poftolusdeillaaudoritate, non alligabií os bouis/tritn- menlisieptrmus computando ab ingreíTu Noc in^<br />
ranns, quod ipfe intelligit de pr^dicannbus, 8C in hoc ^ computando á prindpiaanni currentis: quia fi<br />
quod didt, ideo eíTet cura Deo de bobüs, refpondet aví feptimus menfis mtroitus in arcam, manfíífet<br />
árgumentum:quiaaliquisdiceretiftamaudontatem fo, -^Noemarca magis,quam per annum,fdlicet perannuro<br />
luniintelligide bobus,&: non de homine:tunc didt Apo- ^ rere diiosmenfea,vt pater ex feqoenti iitera:fed hoc faí<br />
Itolusjquodnoneftcura de bo^s , fcilicet magis princi- í"Juieít,& contra omnes dodores.<br />
paliter/ed bene curat de eis fecundarlo, vt funt quedam Arguetnr tamert,quod hoc impoílibiie eft, quia comcnna,in<br />
quibus demonftratur fapientia, & potenna Dd, putandodies,qin funt á dedmafepdqia die menfís íecun<br />
& funt ordinata ad hominis feruitium., vt patet SapientiíB > ^ a d vigeíimam feptimam diem meníis fentimi<br />
capitulo vndedmo.. B '^^^"«^^^'"antV'nóreperientur fecundum menfesHeb^^^^^^<br />
Mifererisomnium,quiaomniapotes:di!igisenim om ' nifídiescentum quinquaginta feptem :fed fecunnia,qus<br />
funt,& nihil odiftieorum,que fecifti. Et adduxk dum cpmputatjonem fuperiorem , qux multum coníb-<br />
(piritum fuper terram . ideft adduxit Dominus ventunx, liter.^ y diximus, quo^á prima die diluuij vfque quó<br />
vrentem,&deficcantemaquas, fcilicerAquiloném , qui aqua-, fuerunt dies centum<br />
pr? nimia ficcicatc,&ñ-igiditatevrit:& diminute fuerunt gipta. Deficieqt ergodies triginrarres. ' "<br />
aqu?,fie habetur Exodo decimoquarto capitulo'. Quod i^^ípondetur quód, tenendo pofídonem, quam fupra<br />
poftquam diuiíit Deus aquas máris riibri ad tranfítuni^ dicendum eft , quó_d iííe mehíis feptimus non fóic<br />
jüliorum Ifrad , mifit ventum vrentem tota node, qui feptimus menfis anni,(edfeptimus ábingreffii in arcam:.*<br />
deíiccauít profundum maris, quod humidumi& limo- ^ feptem menfes lunáres fadant bis cenrum & feo'<br />
íiimerat. . : feptem di<br />
Etmmmtagfunt aquae. Per defíccationem'v&né vren Waginrajrí quibus are?, fiuitaret fuper omnes montw<br />
tis conuertétisaquasin aerei^i. Et clauft funtfornesabyñií ^^^^"cqportet dicereiquód iítanorairta,lalfH^Í^Í<br />
ideftmeatus, vel apettur^per quas egrediebantur aqu^ ^ decimus non dicantur refpedu dufdem fedítí'<br />
latentes in virceribusícrr?. , i : fíicatur refpeótuingrefliis, & decim^^^<br />
Et noneftintelligeií^um, quód iñi fonte« danfí fue- C ptitatur in iuerarefpedu prindpijannf . Et fecunduml.<br />
nnt poft centura& quinquaginta dies, fed poft quadra- lítarncomputationem ínter diem, qua inceperüntminui<br />
-gmta dies, patetj quia fie didtur, quód pluuiéprohibiré !aqu,c£,&diem,qua,fedíí arca in mon tíbus Armenis fofiietunt,<br />
tamenno^uerumprohibir?poftcentüm,^^' <strong>•</strong>Ipwíranfieruntdiesdecem,&feptem. '<br />
qmñquagintadiéís,fed poftquadragintadies,quiafolutfi ,%.íidicantur jfti dtíomenies feptimus, ST'aliusdedquadragmta<br />
diebus pluit,vt patet pr^cedenti capitulo. , refpedu pnndpijannl tranfienintfcxagin ta tre¿<br />
Itenvquiafinonfuíífentdaufifontesábyitvfquó m?',ínt««ii"n,quajncepcruntminuiaquaí,&interdi^<br />
adcentum qüinqnagintadiesfemper crupiífent áquíe , Qq^/fditarca in montibus. , . '<br />
&: creuiffet continué aqua vfque ad centum, & quinqua- confequentia illa prjma,quia inter diem visefí<br />
gmta dies. .; , í^ianif^P"^^?'^ menfís^timi, & primam die^^<br />
tt ex hoc fequeretur, quód eadem die peruenifienta- «íecimi eiufdemanm fecundum inení?s7unai-es,fiint dies<br />
quaeadmajtimam altitudinem ,&c?piftent diminui ,& feagintaíres,áquibus fi remoueanturquadraginta fép.lie<br />
non permanfiíret aqua aliqüibiis diebus in fuá fortitu- tem,#s,qui tranfierunt á prineipioprimi menfis Vfquo<br />
dine, quod eftinconueriiens , contra fuperiora: quiá ^^ decimam feptimam fecundi menfis,ín quo incecemum,<br />
quinquagintadicbus permanferunt aqu^ m P"
8 © G e n e ^ s - . ^ ^ P " '<br />
F masj in quibus primoijlis iTiontibus infcdir; potiiifient ra<br />
nuarenoflraJiteradicat,vigcfm^ nitn etiamindextra^veiinfíififtrapropeilQsmontc^^<br />
. cum Hebrea dkat,dieÜecmáftptima^ ® „ . . , ^ . <strong>•</strong> <strong>•</strong><br />
Omf} fJ. - ' íilenTenfísreptUTiuSjUi qiio redit arca, fuit Martius fe<br />
' ' curidum illos,quidicunt,quód ifte meníis vocatur fepti-j<br />
Xrhefimafeptimadiemenfis'-.LmnHcbmcahM. mtis,non per refpeókuii adprincipiimi diluuij/ed pcrre /<br />
Y DecmaLima £e. Et fecundum iCtam iiterr,mde- adprincrpium ann,;patet.confequentia,quia He ,<br />
fidUnt duo vel tres dies de centum,& quihquagintaiqui- bannopmnt annum ,n Septembn,vt patujt fupra ^<br />
bus aqueobtinuemnttefrasrpatetcompiitandoa decima iu ' ad-deficca.ndui»aguas¿vtfupr^diiSoin fuit;- Et.decre^t^ meníisdeGimi,fí iftimenfesfun eiufderr. anni,funt fexa'<br />
^^«^<strong>•</strong>l^cr defíccajiónemá-^entO Aquilona ginta ties dies , computando ducs n.eníes lunaresinte-<br />
* ^'Ideciímumme^m. Non dkit'kw,^ gros,& quatuor dics,fcihcet tres de meníefepnmo, & vtotaliter,,<br />
íed aliqtio modo.,quia n'Oñ áiít fini'tunnd^cle- num demrnfe decimo,á quibus fubir.ihendoquadraginmeatumáquariunin<br />
décimo meníeí fed in menfé feé^ ta feptem dies, quibus piaceíiit pnncipium anni pnncidc»anni<br />
fequentis die vigeííma-feptima, vt infra paY^^^^ pium diluuij,n-)ancnc dies decem f£x,veldecem,&rfep<br />
fed in ifto meufe dediiM) fuu finita diminutio aquarum , I ¡ tem vfque ad pnncipium menfis decimi, in cuius prima-,<br />
vfqueadapparitionemcacuminummontium. Etacdpi- die apparuerunt cacumina montium . Deinde fi fuper iturhicdeciraus<br />
menfis computando á principio anni, ltosdecera,& feptem dies vdimus complete quadiagm<br />
non autem ab ingreftinn arcam, quia alias nVanfiífet tadies,opoitebiracaperev]gmatrcs diesdemtnfedeci-<br />
Noe in arca ynoanno, ¿c quafi duobus menfibus, qnod mo:crgo illi vi^n tres diesinrerddiífentínter ápparifi(><br />
omnes neganr,dicentes eum ítetiíle vnc nnocomphto nem cacuminL^:i,&cmiaíSu'nr corui<br />
... , . praciío.<br />
Qi^ritur quantum mergebatur^rcain aquis,<br />
quia montes inferiores adhuc latebant fub aquis, & tune Q..^ v<br />
requieuitarca fuper montes Armenia. ; , aí <strong>•</strong><br />
i^^yr.<br />
IN Hphrmamí-mnnr,<br />
- 111.<br />
« fi<br />
.<br />
<strong>•</strong> r , « ,<br />
vdeieuatione Et non poteft diai, quód arca meigerctiir<br />
^'^'"^^cim cubitisÍn aquis , quia eius fundum tanoeiet<br />
cacuminamondum:& fie nunquam fluóluaft-et, fed femdam<br />
terríconLdX^ ' ^ ^ eft contra literaiíi. Dicendum ergo<br />
ni "vfq e Arm n ^ montes protendun- neceíftrio, quód tantum arca coopenebatur aquis minus<br />
CaucaZ q S t L n e^ mon es vocantur Taurus & qumdecim cubitis,quantum diftabat fundus lea á cav.ducaius,qui<br />
lunt montes alnífimi,prouenientesabo- puibusmonnum<br />
,poteflacdpi computando<br />
. cetCaSfottd^^^^^^^^^ ^ quoaquacipeiuntdeciefcni, vfquc<br />
latus fepten rionak -S ^^^^^ ^^-'creuerunr vfquead cacumina montium: líM<br />
^magiSSÍadm^^^^^^^ í^^^pus fuit afine centum quinquaginta dierum vfque<br />
fius libro prurde OrSa mun ^eami,in quo apparueiuntcac»<br />
AliquiLtemar^m ^e^^^^^^^ ' fi <strong>•</strong> <strong>•</strong> Si .lutem ifticentum quinquaginta dies<br />
fuerunt«kií^Sinfoto c?bfauiS^^^^ computcnturá prinapio-inundanonis diluulj ,\ilicet a<br />
refedit,Sed non proUur a l S ^ décima Jptimad,en,enfis fecnndi,complebunturin vi;<br />
quód ad, aliam Uei orte^^^^^^ g^fii^^j die menfis feptimii remanebunt ergo abillodie vi<br />
?ft Olyn^pusm Theífalia ¿ r Í'-'a ^^cimiinduí1ufe,diesícptm<br />
^ oucnnJd arca á cafrflmaL ^^"i^^^tur per quindedm cubitos aqualiter,<br />
a caiunuitansdeuemtm partes Arme, pisfuppofíto^qtód quoudieaqua squaüterminS^<br />
<strong>•</strong> I ( , - i-s<br />
- ' : <strong>•</strong><strong>•</strong> <strong>•</strong> ' <strong>•</strong> . ' t<br />
qued
Geneps.) <strong>Cap</strong>. VHI. 8í<br />
fatis eft rationale icuenienr cuilibet citoq^^ <strong>•</strong><br />
d esA dimidius,6í^ fextapars vnius.Etdrcituriñiftera, .Q^^fi, ^ jy. <strong>•</strong><br />
S arca feqüieuit rnper montes Armenia die Vígefi^^^^ '<br />
^rentimamenfis reptimi-.manent ergo feptem dies, fcilicet ¡^/"^V^^^mftw.Ifta emifliocorui fuitin menfevnde^<br />
Idievieefimamenfisfcptimiin quamceperuntaqu^dé- ctmoaufdemanni/dieduodeama : patetcompu-<br />
f,-cfcere:iftis feptém f ebus euenient fere duocu:bui,qula tando quadraginta dies a fecunda die menfis dedmi/qni ' '<br />
in nouem diebus, & iertia vnius diei deficcaretur duo eíi- determinabuntur menfe vndedmo, dicduodedma. ¿¿t<br />
biu fecundum cÓpurationem fuperiorem: ergo arda mer- egredtebatur,&nonreHertebaturMcii
8z <strong>Cap</strong>.:, ^HI. .<br />
iUlu. Hebra cá narrai veritatem faóH ,qtna cüraus dieuimatrtemaííum. debebat hoc modo ,quod íicolubá<br />
«-SíttódTedi,^ norediret^^inte l,geretur,9ceflaffenraqua ficutp<br />
"eS-q«iaquantmaiaddus^ noti fia,quando columba non reuerfa eft: vel fi forte portarec<br />
^'''^''"fdi^remusl^^^^^ aliquodfignum,cx quo ludicarrpoft-et aquas ceíTafle,ficut<br />
emt a c S dtcuurinfta, quod qitandocolumba portauitramumoli^<br />
^ quoquecclumbampofleum.Mon ««^'Ujris m orwntellexit No^quod iam cefí^aíTent aqu?.<br />
eftiSeSquodUerípn^^ <strong>•</strong> Et fdfté ifta fuit caufa potiffima , quare magis m.fit<br />
Snnte miferit cohimbam, quia contrarium fupradi- coruum, be columbam quam alias aues: quia ift? confue-<br />
¿ b i m f u k - f e d diduirmifiáe columba poft coruum, ideft ueruntcommumteraliquid portare jnore,quandoinuc.<br />
QBódpoftciuámmifit coruum & noluit cxequilcgatio- niunr, vr paret decoruo.qmfimuematcafeum, portatin<br />
columbam,& execuiafuitlega^em. ore,vo!!tans cum eo. -<br />
' <strong>•</strong> — QMre autem fion mifix alias magnas aues,qu^ aliquid<br />
CurmiBpomscomum, & celmJbam.qmm celeras mes. ^ inorep tareconfueuerunt? .<br />
* Quaeft. IX. Refpondctur,quodfeneftraparua erar, &nonpote:--'^<br />
' rant perea magna auescapi,eriam ex caufisfupra raótis.'""<br />
' ^.Ed quare mittebat magis iftas auesquam aliquas alias? QuiCHmmnmHenifjet.Tjbireqmefceretpeseius.Szd vide-<br />
S Rano eft quia ift? fortirer volanr, & domefticabiles tur hoc efle contra íbperiora , quia diCtum fuir, quód diialdefunr.Si<br />
autem tmfiífetaliquam minus domefticam, fcooperra erant cacuminamontium.<br />
forte cum fuiífet extra arcam, noluilfet rediread arcam. Refpondetur, quód cacumina montium altiííimorum<br />
difcooperta erant,in quibus non erant arboresttota autem<br />
Onaye Noe mittebat iftas aues adinquirendum vtrum ter- térra ex diururna mora aqua,qua:íuper eam faóla fuerat,<br />
radeficcataeftet. ¿meft. X. lutofaerat:&ideo coiumba non hbcnter requiefcensin<br />
SEd quare Noe mittebat iftas aues ad inquirendum<br />
Amo ved) jt sd aKÁ. Aquaee»im erant fuper vmuerftim terplenam:capita<br />
.n.montiú iam fuerant difcooperta.<br />
vtrum rerra deficcata eífet í quare non>fpidebatipfe Extenditque manum. Noe vidít voliiátem columbam fu-<br />
Noe de arca ? Refpondetur quód cum tota arca vndiq; per feneftram,5c nó potente introire,quia foramen anguclaufa<br />
eífet, non poterat videre Noe terram , nifi fregiílet „ ftum erat:mifit ergo Noe manü,&: tenuit eá,intromirrcns<br />
aliquam partem are?,ve! aperuiífet oftium, vel feneftram: in z.)icl.Exped:atis aute vltra feptem alijs dtebus. Ex hoc in-<br />
Noeautem non auderet frángete aliquid de arca, quia nuiturq)intermiílíonemcorui,&columb9Ínterceíferunt<br />
poterat inddere in pericula. feptem dies; quia alias non diceret litera alijs feptem diey<br />
el quia etiam fi frángete veller, non poífet, cum non bus,fi un ce miftionem prima m columb? nihilexpeóbífer.<br />
V ' haberet inftrumentain arca.<br />
Etiam non poterataperireoftium,perquod introierant Cur Noeexpeñabat feptem dies pofi vnammijfionem.<br />
animalia, quia Deus fortirer illudclauferatforis,&bitu- j^mefl. XI.<br />
minauerat. Et dato quód Noe potuifter per impulfum v<br />
aperire, non audebat, quia poterant euenire a iqua peri^ ^ Ed quare ponit hic,quód Noe expedabar íemper incula,<br />
fcilicet quod animalia exiftentia in arca exirent, ^ tej vnam miílionem & aliam, feptem dies,& nó plu:nondum<br />
deficcata terra,& perirenr. *^ res'yneque paucioresPRefpondetur, quod Noe inten-<br />
Vel dato quód ifta non rimeret,fine mandato Dei ape- debat fcire,vtrum aqua ceífaífent:aqu^' autem cú fint huí<br />
rite nolebat, quod Deus per fe ipfum clauferat. Sola ergo mida rcgulátur a Luna,qua eft mar^r omnium humidofeneftra<br />
rnanebar,per quam afpicere poterat. Q^re ergo rum; &¿ ideo Noe refpiciebatLunam: Luna auté quando Qkí<br />
per illam non afpexit ? Forré refpondebirur, quód illa r eftin coniunci:ione,& máxime quádo eft in directa oppo-- píen<br />
feneftra alta erat,& non poterat ad eam accedere Noe, vt firionejhaber magna virtutem in humidis,multiplicando"»'<br />
per eam contemplaretur. humidiraté; 6c ideo in iftis temponbus reperiuntur oftree<br />
Sed hoc falfum eft, quia in litera dicitur, quód Noe marina,& conchilia,&: cancri pleni humiditate.Luna ííuI<br />
aperuit feneftram: ergo poterat ad eam accedere. tem quandoeftin quadraturiscum Solé, fcilicet quandó/^''^'<br />
Item dicitur infra, quód veniente columba ad arcam » diftat a Solé per nonaginta gradus ííue accedendo,fiuere-<br />
IMoemifir manum per feneftram , &introduxircolum- cedendo,haber virtutem defícccitiuamj& tuncconchilia<br />
bain ad fein arcanj;ergo accedere poterat ad eam. (k cancii vacui funt: patet etiam in vafis ririac? conferuai<br />
Dicendum ergo, quód Noe non poterat videre per fe- tiuis, qua reperiuntur plena in oppofitione, &c quafi v^-t<br />
nefti-ara, quia parUa erat, nec poterat per eam caput mit- cua in quadraruns: etiam cerebra humanaquandofunc<br />
tere,aut Corpus. multum húmida in coniuriCiione&oppofitionebenefe<br />
Sed dices, fatis fuffidebat ,quód applicaret oculos ad habcnt,quia funr plena nimis;quando autem funtin quafeneftcam,&:<br />
fie videret:Refpondetur,quód non íuñide- draturis,in tantum diminuitur naturalis humiditas terebat,<br />
quia feneftra erat in latere are? in parre fuperiore ar- bri,q> efticiuntur rales ftuiti,vcl amenres. Quia er^o cura<br />
C?, ua quod per illam lumen ftellarum, & folis inrroire Luna eft ín iftis quartuor pundiis calí,fdli^Coniun¿Í!®f.<br />
polfct:lcd non poterat ahquo modo viderí térra plana , r. ne,oppofirione,6c_duabusquadraturís,fitmutanoia<br />
quiaoportebarcaputcmittere: Immo totum corpus pro- aquamultipliCando, vel dimínuendo:ideo confidernu'c<br />
pter curuitatem lateris are? ad lefpiciendum terram in in iftis quatruor punóhs mirrens illas aues, cum oppoíK<br />
profundo ht 1 lam feneltram congruenrer porerar aperi- no, vna quadratura diftenr feptem diebus & ab illa<br />
re Noe, quia illa lolum erar claufa, propter pluuias defu- quadratura vfque ad ooniunftioncm funt aüi feptem^<br />
pra cadentes, qua iam ceífaueranr,vt patet c.pracedenn. dieS, ST a coniunüione ad aliam quadraturam alii (1-<br />
Noe Er aperuit fi dicatur te¿hun,&vidit con tra, quia infra quomodo dicitur deficcata in litera, erar quod ter- mifiraues. ptem: óc fie totus circulus Luna compictur: & p^ncquaici fie quateí<br />
apernó reCti nihu aliud videti r ruiíre,quam apernó fene- ne,& erar aqtia multa,& non voluit exire- cuando autem í^^»'<br />
ílra,quaeratm tcdoíRefpodetur quód illa aperrio redi mifit fecund'aríocolutibam ín primaSeXrX^^^^^^<br />
non íliit apernó feneftra, fed ablano tabula claudentis ra prima Lun? recedendo a So e: & ramefadhnc<br />
fummitarem are? :^areamera nuncillud non aperuit, aqüa erat. (¿andoaurem mifitcoIuX^L te d a S<br />
infradiceturfuperiílamparriculam explanando luernm. eiitLunai^ppofitione: & fecuSínatuSc^^^^^<br />
Vt^retf tamcejjarentaq^e. lñud verbum Ftderet bar eííe aqua valde augiara : Deu tameTvoluí, M<br />
refertur ad Noe,& non ad columbam,quia cum columba quod non obftante a¿tio"neLun? a q u c ^ M ^<br />
círetamma.lurationabile.nonpoteratipfamdu:are,ad Lr dimunierétut: vt ficpt fupemaSS^^^^<br />
n erant,<br />
< V<br />
I<br />
' r
Ge^^^efis <strong>Cap</strong>. VÍJI. 83<br />
nmnt,itaaliquomodocontraconruetnmraodHmagen- A pnm^dieícqacüsannhvrp,tcnalkc^^^^<br />
Tium naturalium velociirs ficcarentur. Et ifta vice co Jura- r^um arc^. Non eratifta feneftra, fcd erat aJiqua uicru!<br />
ba attulit ramiim oliu^. ín q«arta vKeluit co timba ,n fe- ftamra, ve! iunéhira tabularu íicfabrefaóla, quod aperiri<br />
cunda quadratura accedente Luna tontra Solero ^&ram POÍÍet fine magnis viribus. <strong>•</strong><strong>•</strong>'^pcuu<br />
naturaliter, quod voluntare Dei iuncaqu
8 4 G e n e í i s ; C a p . V Í I L -<br />
fecünditm íánonem, licét htí!(niii fít i'birecnndnni^ , <strong>•</strong> _ _ ,<br />
quia ciuTi virginitas lít circa abílinentiam a delcélabili Quaentur, quaenam pnt ammaha, qme hic appeUanttiy'.<br />
venereo, miílus,eft, qui mpgisabftineataddeóbbiii ve- ' tnunda. Qmeft. XVI.<br />
nereoj quam virgOj qní nullo rnodo raierti deledationem<br />
experitttrifed eftin medioíccundum rationem, quiareófa 7 0/«mW»?í¿Ww.C^omodoponiintur hic animalia<br />
ratio imperar, nunc eíTe continendum abomni deledabi- V_ munda,quia tuncnon erantifta, vel illa determinali:&aIiquod<br />
rerapuseft,in quo non debcráüs abftinerea te muda,& ideoin legeEuágelica omnia mundadicütur,<br />
deleólabili venereo . Er tune velle abftinere eft cxtremurn 'qux cu benediótione percipiunrur, \r patet Aduum lo.c.<br />
íuperabundans,íicut vdle eífe vir^inem tempore, quo Sicdiciturprimíead Timot.c.4. C)uiaomnis creatura Dei<br />
opdrtebaí multiplicare proiem : Er Deus hoc mandabat, bdna eft;& nihil reijciédú eft, quod cum gratiaril aóh'one,<br />
íicutin exordio generis humani tempore Ada, Se mundo percipitur: finétificarur enim per verbú Dei, &oratipné, ;<br />
pereunre tempore Npe. ideo Deus ílib pm'cepro pofuit Dicunt tamé aliqui, g^c^rimonia demúditia animaliu<br />
ebtrum, dicens, crercite& muUiplicamini, vt infra patet. erar tune quantum" ad cognitionem, fed non quantum<br />
FtlijtHÍ,&vxores filiorum tuorum.hx hoc appareCj quód ad obfcí uationé, quia vt patet cap.fequéri, omnia animaóciohomines<br />
folum faiuari funt per aream , fcilicet Noe, ^ lia tradita fant hominibus in cibú tanquáolera virentia.<br />
& tres íilij eius,&: quarruor vxores eorum.T^??» in volati- <strong>•</strong> ;Et tenendo iftam poíjtionéjqu^ fatis rónalis eft^Sfce^U<br />
¿¿^í^;, fcilicet auibus . rdeft ómnibusquadrupedi- erit,q, folum decé fpecies animaiú quadrupedum oblata<br />
bits,íiue manfuetrs.íiue nó manfuetis.^í/?ft7í¿«.f,ideft fer- funt.qaiade peconbus folum decem múda funt, vr patet<br />
péntibus ¿'^í/cííc^wj. Quia animalia iam domefticatain Deut.i4.e. De voIatilibusautmulr^fpeciesmüdarQ funt.<br />
aica forréexire nollér,nifi Noeeaeducerer.fi w.fí'e^íw- , Vel poteft dici, 9 vocat hic textus animalia müda om,- '<br />
fii fkper terram,idtñ lá non habitetis in arca,fed í\iper ter- niajqua homines in cibum fumebant,& vocantur múda,<br />
ram ambulate,& maneteX>^ycí>e (¿r multiplicamim.lWuá ad differentiam quorundam, qua propier vi lira tem fiiá^<br />
vérbum non folum fuit didum hominibus, fed etiam be- &mvi!am complexionem non comeduntur, vt ferpcntesj<br />
fíijs^quia ne:eifana erat vtrobique multiplicado: 5c lieet iuméta,5i quadam fere.Etiftud eft ranonabilius, &:i¡lud'<br />
beftijsiftnd veibum inrelligibile non erar,ramen Deus tenuimuspracedenricap.ideft, incé- HMc<br />
mouir eas fpedaüus tune ad defiderium generandi f quá dit illas carnes rotaIirer,nihil de eis dimittendo; dicirur.n. fíüfu<br />
ante mouerat: & neceífe fuit, qnod tempore, quo in atea holocau tium totü incenfum: & diífcrt a vióbma parifica,' re fien<br />
fiierunt,nec generauerunr, nec ad hoc indinabantur, fa- Se ab hoítia pro peccato,quanon totaliter comburuntur, f-'w,<br />
cíente hoc Deo:hominés áutemexterius per verba ex hor- '"Ycparet Leuir.3. S^y.cap. Odorátus eft dominus'^ i<br />
tatus eft, vt generatioai vacarét. Sed & omnia antmanttci, „ odorem fuamtaris,idcli,p[a.cim Deo illud faerifiduro,ficut<br />
ideft,aues,& omnia animalia qnadrupedia, fiue comefti- placer alicui homini res boni odorís, non ex feipfo 'quia "<br />
I bilia, fiue noncoaieüibilia,pr.trerea, qua ad húmanum de fenihil eft,fed exdeuorioneofterentis.Etefthicfíoura<br />
adiütonum ¡n oneribus porcádis deftin.ua funt,& anima- qua vocatur antropofpathos, i. quando humana paííio<br />
lia venenofu/a?we«M. Anim día daca in fiibfidium huma- Deo atcribuitur: Deus enim non odorat, cu non fít corpo"<br />
num,vcfuacaí]!i!,equi,muli,&came!i.£írípíí7ú,^í/á:rí- reus in eífenda fuá: & dato quód odoraret, ifte odor non<br />
ftantfiiperterram,^d^Aommzamm^h^, quafiiperpedus erat odor fuauis, fed odor grauis,f.odor earnium combu<br />
mouecur,& funt venenofa: nullos enim pedes habent, vel ftarum eum adipibus Cuis.Etait adeum,neqmquam vltra<br />
fíhabent, valde parui funt ,ira vt mngis peótore reprent maledicam. Placatus dominus facrifieio ílóto per Noe,<br />
quam pedibus ambulent.Et dicicur.í^i/^er terram.^d dif- quia a bono corde fiebar, promifit, q, homines nunqnam<br />
ferentiam pifcium, qui dieuntur repc. lia , fed reprant per delerer,ficut ancrd^uerat,fubdés elufam,vt infraparet.<br />
aquüs, & non Secundum genus fitum egrejja, Maledicam terrae M,omm creature habiranri in térra.<br />
Ideft illa, qua eranr de vna fpecie fimul egrediebantur, íc.hcer, vnaierfal.cei:, quia non folumin diluuio homines<br />
deindeilla,quge erant de al.a fpea-Jicuc enim ordmarim, penerüc, faí etiam beftia. Vel poteft dki térra maledióta.<br />
Se itnpermixte ifta animalia ingrelfa fueruhr in arcam, & quia in díhiuio etiam tota térra in térra nafcennbus<br />
itaibi manferunr^fícQrdinacéegreífafunt.^^^^^ ¿mnibus arbonbuspeiorata eít,qu,a intrauit oLanusM<br />
tem A... Supra pofira ftutobedienna Noe de arca egre. í fus in cerras, & qma cruíta fupeS,r térra, in qda«at virdient.s:hic<br />
autem ponuur deuorio eiufdem off^a-euns.^/- tus germínum ablata , & ddeta e( <strong>•</strong> & ^ e ^<br />
Dommo Deo. Videi^c Noe fe a Deo liberarum de reí,da fuit, fa fcdine corrírpta c ñ p L ^ ^ ^ ^<br />
rebat>otíercnsdecunótis3mmal¡bus. homines pumn funt, fed tota térra vniuerfaliter, ideft,<br />
^n^tareÑoefuitexr.^^^^^^^^ -clNÍÍ^cTr nt l í ^<br />
ir-^oblig^rioaliquaad egalm ^^^^^^^^^ """cin ftatu ^ ^<br />
fpedaliflimumhonoremprabereprotantobenefiao^h ,!ÍÍ? n^ h .<br />
tuIiteimulcafacrifida.qu.alicetfíntaliaoDÍ^^ hic totaliter pumn,fícut íuit dean^elis malis.<br />
tía ad cultum,& honoím OetnVhU ram^^^^^^^^ ^^cir.quod non folum nó punietur terr-^er<br />
proprie Deo conueníat, fícutTnf^S f aTául.^ T ' f ' í<br />
adarationes, l.eetDeoconuenian hoZ^^^^^ parer,quiamultotiespoftdilu<br />
terdüimpénduntur.SacnfíciúaStam o«^n«bomines fimul dedinauei-untin multas iml<br />
tiquo exuritr^ulíu/vnqSSlS quitates^amen no feunt fímul punid, ín pnncipioaucunq;<br />
errauérit, í^crifiduiüaiicui AhcS l'r? u "" condinonis hu^nana in fine prima ata'ns valde de- .<br />
ro Deo, vel d, quem verum D e ü m X S ^ ^ j . W pu'm.onem fncei., fecundum rationes,<br />
Hispecorsbus , c^ volucnbus. ín leg-^SafeffoW (upr^.C.Senfiss, ideft appetrtus fenfitnagenerapecorumofrcrridebeblnt<br />
ídLT^n^^^^^^^^^ f'"^'^^'tpronusinmalum, qu.a licerinrellechTS,&i^^<br />
turtures, aut pulli columbarum, vt patet r t ^ finej.tame parsirrationalis,f.appetitus se'fititotum:<br />
aufa autem horum ibi pbnim? Lei^ri ^ ^f' ' 'Jlud Apoftoli, caro "<br />
r;.cap.hreuiter. Noe autem non obfe uau ^ hVr^ f^ cocupifcic aduerfus fpiritum, & fpiritus adueVfíis carnem,<br />
:gem,quianóndum datafuerat nieutamle- ad balaj.c. £t cog/tatio. Corrupto.n.appetitu fenfínuo,<br />
<strong>•</strong>^'-<strong>•</strong>P"^xiltimacuiapGiétia,fequiturprl®ac9g^<br />
. ^pra-<br />
( V<br />
c
Genefis <strong>Cap</strong>. VIJÍJ<br />
í, «,.,,inmiiidieium , quia cogitationes hominum yanrc. A' An-wdiimio tempuscejjauerit ? Qu^ñ. XVllL<br />
!innnbeitas nicipir aduenire . In pruna emm atare, ^ T On reqmefcent.Ideft non eefí"abunt,rc-d femper fibi<br />
infecunda, quaeftpuent.a,propterm fticcedent. In dihiuio enim iíla tcmrGia ccftauen<br />
hm & natura imperfeólionem , natura noftra runt, non quantum ad fubftantiam: quia tempus ¡n fe ip-<br />
^''P^!.VmV¿tua!icer indinatur ad malum, hcet m aliqui- fo,vt regulariter accipimus, nihil aluid eft,nifi mora mor"<br />
iuHa fuopleat atatem. In fine autem pueritia mci- tus Solis in fignis fuis Zodiaci: & quia inilio anno diluui)<br />
rnaiis concupifcentia, & cófequenter alia pafiiones. ita motus fuit So!, fieutin ómnibus alijsannis, ideo non<br />
pitcarnaio ccíraun,íempus : fed dieunrureeíraíreiftatempcraquan-<br />
^ ^.A^ if>tellimur illud-, non ociidam omnem ammam. turnad qualitarem , quia cuilibet iftornm temporum cor-<br />
^ Qu4. Xni.<br />
iñtur percutiam vltra omnem animam, ficut<br />
refpondetquadamdifpofitioinealiditate,frigiditate:vel<br />
aliis qualrtar bus:&ifta qualitates non fuccellerunt fibi i»<br />
illo anno: quiafemper fuit térra cooperta aquis, quód eft<br />
N nn<br />
fri Idéftnon ocddam omnes homines, & omnia contra omnem temporis, complexionem . Ceftauerunt<br />
<strong>•</strong> { £ ficut n u n c fadum fuit in dilumo. Etfi argaas etiam ibi fakem quantum adaliquá parremannidies,&<br />
animaiia, . confumet omnia,B nox:quia tanta erat a,ens,& nubium obfcurita£,quód nec,<br />
expurgando elementa.Refpódetur, quod iftud Sol, nec cerera aftra videri poterant,dú pluuieJd^ajierQt.<br />
ífS'^im intellipitur ad peccatorum punitionem , fcilicet, Poft diem autem iudicij ifta ceífabunt , fiue,quantum<br />
ürnnter nullum peccatum mundus vltra con fu me- adqualitatem, fiue quantum ad fubftantiam: quiaeften- -Pf^»*»»<br />
quodprop ^confuroptus eft: fed bet^eomnia deftruen- tia temporis fundatur in motu j poft diem autem iudidj .<br />
íhuius mundi reftaurationem , vr incipiat térra no- non mouebunrur orbes coe!eftes.:3quia non eritneceftaria<br />
& cdum nouum, vt patet Apoc.lo.c.CundtiS diebus generarlo, & corruptio, propter quam fit motus,ideo nec<br />
ideft non mutabuntur témpora propter aliqua pec- erit dies, nec nox. De hoc Apoc. lo.cap. Vbi diiitur, quód<br />
hominum , ficut nunc mutata fuerunt: fed ómnibus ángelus fortis pofuit pedem vnum fuper mare, &alium<br />
GuibuSterradurauqrit, durabuntifta vicitfliudi- fuper terram, iurauit per viuentem in feeula feculo-<br />
S a temporum qualitates. rum, quód tempus amphus non erit. EtZaeha.r4.<strong>Cap</strong>.<br />
Et naninrdligituf. Cunáis diebus térra, ideft, cunóhs Ent dies vn a, qua nota eft domino, non dies, nec noxj &<br />
d'tbns ciuibus térra divrauerk, concipiendo fimplicitef: in tempore vefperi erit lux.Et loquitur ibi Prophexa de die<br />
.cuia poft dieiiiiudidjterra mariebit,&aliaeíemenra,vt indidi,vt fatis patet ex contextu htera.<br />
patetEcd.i.cap.generado traníit: térra autem inaternum<br />
manet: támen non manebit tempus inefiíis, nec alia C Cur annus diuidatur in fex témpora, cum Naturales diuitempora,cumniilIum<br />
tempus erit: fed intelligitur.C«;^- dant eum in quatuor. Qtmjl. XV liíi. '<br />
dff&Mí I^dí<br />
alia animantiamanferint fuper tevmn,. Vel cundlis die- C Ed quare diuiditur hic annus in fex témpora,cum<br />
bus, quibus eeneratio, & corruptio fuerint in térra. Se- cund um N atúrales, Sí Aftrologos folum in quatuor<br />
mafií,Ifta dúo ponuntur inredo,aliquieapo- témpora diuidatur?<br />
nunt in gehitiuo, adiungentes ca illi ablatiuo, cun¿tis Refpondetur quod diftindlio temporisanni aílignata á<br />
íiiebus. Sed non eft benediétum, quia geninuus illius ab- Naturalibus eft fecundum quatuor primas qualitaics, Se<br />
jatiuieftterra . Etiam, quia tune folum diftingueren tur íecundum dominium earum. Illa enim pars .-mni,in qua<br />
quatutM: témpora, &:nonfex:liíera taínenvultponerefcx vnadominarur, vocatur vntim tempus: de ómnibus<br />
témpora. <strong>•</strong> . quatuor. Hic autem diftinguuntur témpora vnigariterj<br />
Item quia fequererur, quód omnia témpora deferipta partim fecundum qualitates pnmas,partim fecundum<br />
inliterainduderentur, 6([^vpluerenturinfcraente,&;_ aólushumanosinilhstemporibus: quantum adhoc<br />
meífe, fí ponerentur geniuui fignantes pofleííionem: fed afí;ignant menfem, qui coincidir cum vere, 5c Aeftaie: &<br />
intdligitur,quod Sementis,ideft tempus (eminandi, fementem,qua coinddit eum autumno,& hyeme,<br />
meffis,idett tempus metendi, & fiedealijs, nunquam re- E)<br />
quiefcent. Diftiiiguunturenim hicfex.tempprainanno De benedlólionc Noe J próhibitionc<br />
" per aqualia: & ideocinhbet temporicpcrefpíondent dúo ^ . ,, ^ , ,<br />
menfes. : <strong>•</strong> . . laiiguinis 5 íjgno foídeiis, de vuica,<br />
-i .. incbriationc . IS9C . malediéHone<br />
»wi.Noueoíbris. > , Chanaam pucri, de Cham, &nlijs,<br />
Ddnde medietas Nouembris, totus December cum i <strong>•</strong> ím ^ ' o, Vx.rrirkní'<br />
r
^ 86 Geneíís ' <strong>Cap</strong>. III.<br />
. . mmm'vohifcHm,&neqmquam vhrainUrfi^ dum VÍm verbofum , fed fecundu módumcomunem Iq.<br />
qpennú.Dicimrm.replerio terree hata^^^<br />
MiL7terrm . ñk,tque Déul Hoc efl ftgmrH fcederh, Ü er.im hommes tena propne^ unplerentjmpoffibde erat<br />
Í S Z m Z e , &ad omnem imLm ¿uemem. eos natnrahter viueret qüia no eíTeteis cibus> nec requies»<br />
^ ^ v é i ^ m tñgenermoms jempternast Arm meum nec poterat modus talis ^^<br />
tmJmin hMtís, & erit flgnumfcederis inter me, & ínter fter,aü tremor fit fupÉrcunBa ammaha.ldeñ omma anim»<br />
r s CumméobdHxelonubilím cdum ,AppfebitM lia timcant,quando vidennt vos,& tremant ex magno ti.<br />
Leus inntibihí; & récordabór fddéris mei vobifcum , & more.&ed non eft intelhgendu ex hoc^ Noelihjs eius<br />
7ummni anima iJÍuénté,é carne vegetat non dederitilliiddominimti íuper animalia, qddatu fuit Ad®<br />
érunt vltra aáú£ diluuii ad delendm vmuerfiam carnem. manenti in ftatu onginalis luftiti®, f.q> nullum animal et<br />
Érttáué arcus meus in nubibus :&videbo illum & recor^ noceretífed oía mandato eius obedirent tanqua animaba<br />
%ibor fmderis (empiterni, quod eft ínter Deum, & domeftica.Sed intelügitur hoc qiiantum ad qusciam aniimnémanimiin<br />
%iueñtém vniuerf^ carnis, quae eft fuper malia.quíepartcdomcfticabiIiafunt:velg,animahaom.<br />
terram. Mvitque Déus Ncei H^c eft fignum fwdms,qüod nia natural) ter timent faciem hominis , licet aliqua cu incohllitúi<br />
inter me yer omnem carnem fuper terral- Erant uadút cogen te timore, vel famis inopia. Vel vt ait fcholaer¿filij<br />
Me i qkiemjti fiuntdéarca Sem, Cham, & la- ^ ftica hiftoria,hoc ad cófolationem Noe, ik iiliorum fuorii<br />
phiih . Tom Cham ipfi eft pater Chamam . T res tfttfilij diótum fuit, quia ipíi pauci cxiílétes timebant a tot beftijs<br />
, Noe. ab hisdiíjeminatum eft omne genus hominum confumi,nec credebant feillá pacem cú beftijs habifuros,<br />
tupir vniHerfam temm.<strong>Cap</strong>itq; Noe vir acrisolaexercere quáin arcatenue^: quia videbát illud ex miraculofuiíle<br />
Í¿raW, &planiauit vineam^ Btbemque vinumAnebriatus donatu: ideó Deus tollit eis timoré dicendo. Sit timor,&<br />
ih ntidat^s eft in táhernaculó fiuo i Quod cum Vidi¡¡et terror vefterfinper cun^aaúimalia.látñtíóumcsimcóíiu<br />
Cham pater Qhanaam ¡verenda fcUicti patris fui ejje nu mi ab animalibuS ferisjfed magis ipfa animalia fera dmcd^ita,<br />
nún'ciaiátduobus fratribus fuis forai. At ver^ Sem, bunt vos: fuper cúda animalia/. quadrupedia, fiue fera,<br />
^ japheth paílkm impofuérunt humeris fuis\& incedemes flue máfueta. Et omnes volucres cdu Qma aliqui yolucr^<br />
retror/uf^ ,operueruni verenda patris fui;faciesque eorum funtdunílimij&crudeliftimi, vtGriphi, aquibus homiíAafryíí^<br />
erant i &patris viriiia non viderunt^Euigilans au- n^s timebat cófumi. Cum vniuerfis, qu& mouentu tn terra.<br />
tem Noe ex vino/cum didicijfet.qu vita hominis ideo nuc ita breuis eft,,<br />
uam fibi multip^licanyideo Deus multiplicauit in^is gra- 'qa=c^rnescomedñt,inducétes teftimoniüjf.q, ideo in pri- o;<br />
tiám fuam. . <strong>•</strong>ma«táte fatitfii^€t>aiitysacaR»ibus ncn.-vefccbáturtfcd cttr<br />
y e póteit mteliigi, quod ifta-'benedióliofit augmenta. hoc pro vtraque parte ridicuIoíum.eft.Non.n.ídeo homitioin<br />
bomstcmporalibu^>velín prolej&manifeftatuvper «esprim^etatisnn viuebát,quiacamibusnÓvéfcebátur, f,t ,<br />
Id, quod íubditur; Crejcm;:& multtpltcamini. Sic enim a magis viMífén t,fi carnes ctímedífset: fed Vita corú pro- «i»<br />
í^D^^le^ortariAdamv&Euam ad multiplica- ágabarur cx:mialtiscaUfis ,^uas aflígnauimus íupraj.c, d<br />
S S ^ ^ ^innnuiturmaximé¿matóvcóílexÍGner¿^cibor^<br />
' ' _ quottdtepéiój^tur:&,pp m^áentiam celi^ua; nó cóncorr<br />
i- r-i- dat nucprioTi tepoiijCarfifes aCttiníhi'l übftát^^ in excef^<br />
Jctte , ^ multtplwamtm. Q^fl. J. : ; Si tamé homines nuc árnibus nó vterentuí mini&víue-<br />
S ^ h S e d^omoibus;qua.mouenturinterra;poteritisaífomerem<br />
iiS^ScládSioS^^?^^"^^ cibaquicqüidY0lueritis.N0.debeth£inteiligi:impemti-<br />
«^í^g^^Deusmádauerithommibus.q^aínime^n.Sbúde<br />
ira q, amplius non eflet aliqua c S a c^^^^^^ qus mouentur in terra:qum fie terieretuDComede-<br />
formauitexAdam.SSa^ gnarttcómpkxionrhumani,i^ noheonuenicíliit^^^<br />
tamen q, nunquam SshondnL^n^^^^^^^ g^ntes^comedantferpetes, ficut Aethiopes'c^Qt drauenien?quia<br />
filij duitati ¿ b S cones, vthabetur de proprietaubus xertim li^rJ^icmir<br />
durabuní, nunqiiamderelinquentdS fuaí-t^^ enim^quod Aethiopes^occiduhf dracones extr.hentes<br />
eorum tota q^aída paruas^p^tes nigras corporis , m quibuseft ven^<br />
comedunt, ST confirmatur hocPfa).<br />
^ .F ípoiHiones nodebentiIuSli^ifecu. iio^.Dracoifte,quenHufoi!mafti.ad:ílludendum.d,& de-<br />
<<br />
<strong>•</strong>diíti
Genefis ^ <strong>Cap</strong>. IX. 87<br />
eum in efcam popnlís Aethíopum. Vel poteft intclli- A fudeñtfanguwem humanum'.,fmdeturfanguis eiusJdeñ ñ<br />
a fbIv omne no diftnbuar fecundum fuam toca vim: fe- aliquis occidai aliquem, Deus tradit eü in manú alteiius<br />
aidiim cbcómunireí- rep'eFÍi;urin fcrrptuns, fed accipiatur occidtntis eum ; fícut habetur Matth.z^í.cap. Qui accepic<br />
nro inühisJ.Omhe mM mouetnr m térra erit in cibum- gladiu,gladio penbit,ideft dignus eft,
88 Genefis^ _ <strong>Cap</strong>. ÍX.<br />
ponit illud Eufebius. Sed iííra varietas accidit pr opteropi- F aeré íicut, omnes naturales effcélus, ^itaít Ptholometis<br />
txlontsde tempoiibusregisOgigi»de quo funt quinqué in Almageíío,&in Qiiadripartito,non videtur rationalc,<br />
topiniones,aut fex,vt tan
'' f'pmcñs ' . ' <strong>•</strong> <strong>Cap</strong>. IX.<br />
<strong>•</strong> fcüt'cec ffcneratióncm iris cítraclyfraum cxdiTííere. Eí íi di A nem pracederet taíis deííccano, quaiem ií^i deícribunt,<br />
luiiiumYacbim í-emijore Noe fuifler parnculare, vcrunu vtrunque iftorum impoftibíle eífet naturaiiter, fdlicet cor<br />
fiiiíret,quodii!Snonpí>miífetapparerepauco tempoie^ dis lanera,¿k bonorum exteriorumabundantia. Dicendu<br />
ntediiui5i"'"5 fcd quja^jpernatrraíiter venir illud dilu- ergo,quod anteiudidum nulla talis pracedetddiccatio, '<br />
uunn per vnuíí^ diun ante dilumum exiftente aere nOru erunr témpora felicia íinebellis, íine tempoialibus an- > ;<br />
feolcco v¡xporibay,íf0t0nTenni apprfieie.Dicen^um e?go guft{is,ita vt iiomraes poíTeiít vacare delicijs^mxta cor, vc '<br />
miodirisante díiu!'iii-mi dato quod apparuiífer, nihillí- ex verbis Chrifti colliguur o ' í<br />
^niíicabai &ú piad tumi íed.folóm íígmficabat nataraliter A quo enim ifta pofítio d'e non apparitione iridis ortum<br />
m2%áincopiama¿jU2r!im;,ílueparnculare diluuium fu-* habuent neído,fed confíteor mihi nullo modo placero,<br />
bito non fqíúrum ^Poft dikniiitm anrem fado federe in- £ra)it ergo filij Noe. Ifta-párticula ponitur recápitulatiue<br />
rer Deum » & homines cfpn'iris díc í^gnum diluuij vni- ad fupradicta, & praponiturad dedarandum Hiftoriam<br />
nerfalis non futtirijquod Deus voluir,quod nunquam am de inebrianone Noe. Filij Noe.quiegrejjifmtde arca;Sey .<br />
'fíhh-.r piiús vniucifait,diluuium inundaret. ideo hoc erat caufa Cham,'cfr lapheth. lítos filios folum habebat Noe, quan-<br />
-'M d» noninduccndi diluuiumjSed vt homines tnagis certifica- dó exiuit de arca.<br />
rentur voiuirdare ir-idem in íígnunrremcmoratiuum, nó líh atítem quando de arca exierunt, non habebantaliinfi«Tnumconfe¿huum><br />
nihil enim cííicit irisad non eífe „ quos fi!ios,ncc ante habueranc,fed poft diluuiú'natifunr.<br />
diluuium vnine.rfale,qui> dato quod nunc eífet iris, & ni- De quo-magis diximus fupra 6 .cap.Pprro Cham.Cú Moy<br />
hil mpcando de viitíitc,vd cfixienna eius naturali, poífet fes hnius li bi i Hiftoriographus multa fadta norabiliailindudfubiíodiluutumvniueiíaleaDco,quodnonfíeret<br />
^ Jius temporis rdiqucntnófcriprajioc folum tetigit, quia<br />
íinamrahter fignificaietjri,,-non futuium vniuerfile di- intentio fuá erat dtducereiftam GenealOgiam ad íud?os,<br />
Irtüíum ,q«ia tuncoportebat mutari aliquid de virruto quibus lex a domino data eft, & quia illi poífeífuri erant<br />
^jyj ^ <strong>•</strong> ' terram iftaium gentium Chananaarum ptopter peccarG<br />
Eft autem iiíspoft diluuium fignum non futuri dilüuij Chananao}um,>?t patet infra iJ^Sc r;. cap. Se Leuir. iB.<br />
particularisimmediatcexcaufa.afiignata,¿>cquodnatura ideo defcnbirur hicpriricipium péccatieorumi ícilicetirfe<br />
síímutari non poteít. rifiopatris, propter quod maledidtio venir m ftirpertu<br />
1/ tt , iA-\ain.Tre!fihj Noe,GrabhisdiJJemimíum eft omne homi ''<br />
An mdrd^mtaannis anteiudiciummnapparehít Iris. , mmgenüsfuper umuerfam terram. ' i V<br />
Qj^ít. VllH.<br />
, <strong>•</strong> ' AnNoshabueritalio^filiospr£ternominatos.<br />
iííairidc a multis dicitur quod qiiadrigipta an- Qu&ft. IX. '<br />
, pisante diem iudicij non appaiebit iris .Etfi forré *<br />
diceretui^quod poft appantionem ladis peí quadnginta ^ TJ X hoc videtur quod Noennllos alios fílíos habueannosBonpoííit<br />
eífe diluuium particulare,adhuc haberet Xl nt,nifi hos, qnia fi aliquos alios habuiíTet,fcripturíu<br />
aiiquam:cuidentiam^qnia,,ad diluuium parricultre requi- nominaffet cos,quod non i'acu. Vd dato quod non nomi<br />
riturvaíde magna refolütio vaporum,6¿ eleüato fuccefti- naficr,ab ill;s tamen deíkndiíidu aliqua gentes, fcdab<br />
ua ad partem medí) inrcríUtij, & quando incipiunt muí- ijs tribus dcfcenderunromnes gentcs,vt dicitur hic, ergo<br />
tSTOírtüffdenfariillivappreíí:,non poteftapparereiris, fed nulli ah; fuerunt. DiHeminatum fMAác&.á\m(mn pez<br />
( <strong>•</strong>iítivap0tcspoílbnteíleit]i tali difpofitione condenfatio- ierras fucceíliueíiis<br />
per qiudraginta annos ante: ergo m illis quadraginta Satis autem probatifta ratio,quod r>Joe poft diluuium<br />
annisnoii'.poteft fieri iris.iítorum tamen intentioert, q» fílios alios nullos genuit,& enam quod non genuitante^<br />
ad inducendamillam mflammationem, qua piacederet diluuium ahquos, ^ nuilc fupereíicnt poft diluuiuin..,<br />
iudidumt requiriturmagna difpofitioin aere per ficciratc quiafi fupcreifcnraTOiiJtfWJi^ie diífeminarcíur genus<br />
^ :ad magnam,&fubitam inflamraarionem,^ tanta difpofi humanum,ficur ab his tnbiis,¿¿ tamen ab his folis uibus<br />
tío non poteft caufan míi per quadraginta annos ante ad diífeminatum eft omne genus; ergo non fuerunt alij, qin<br />
minusindpiat deficcari aer; eigo in illis quadraginta an- luperefient poft diluuium. Nifi forte dicatur quod aliqui<br />
wwswnquamformabitur iris, cunuris non poífit eífe niíi gcniti funt poft diluuium a Noé, fcd ilii nullos filiosgeá9?oí?in1iubealiquahteraquofa,^défaexpartepofterion.<br />
Sed Diuierunt. ' ,<br />
vntt^r- ifti videnturerrarefíciitahj de diluuio, quia íicut diluuiú Et ideo non nofiriíiantur lTiic,quia non fuit ab eis oifie-<br />
: go-- ^ ' Genefis <strong>•</strong> - ^ , ÍX.'<br />
' ' ' jijuni«mDbtemk^& ideoifti non nomrnantúrs'-quiacx ^<br />
: non fiiu mukipiicatnm humanum-geniis poftdilaniú, Anplan^au vmeaflatimpro/uxit vtíai arta Noe, vtfitde<br />
<strong>•</strong> t i iftud poteft aiiqualiter fiaftitíerijquia non apparet ma- ; letrojehm>quod,ontur duakus honsab arte.<br />
<strong>•</strong> - nifeftafaifi^as tamencommmutertenetur,qnddnul - ' Qjí^fiv XL.<br />
<strong>•</strong> ' ' los alÍ0sfili0shabuerir.N0€ante,neque poft, & iftud con<br />
' fonat racva;fcnprtiiíe;nam fupra óocap. ante dihmium fa- . \ Liqui dicunt hic multa fabulofa, fcíHccrquoditr,cit,mendonemfcnpturasquandogénuirNoe,<br />
&dicitur j[ \ mediaré,vtp!^nrauitNoevincam,pLoduxitvuas,<br />
, quod genuit iftos rresj&de nuüaaltofit menrio:&uaitti Sc fecitinde vmum,&bibit,&:dicun't.quod^hocfecií^/tñfoli<br />
fuerunt, &abcis diííemiñatumcft omne genus hu~ *bufdam confedhonibus naturaiibus. ^<br />
manum,quia aiiquas terrae ante-jalt'qua vero poft inhabi- ^ ' Quód au^m hoc fíat in quif^ufdarn herbis, fatis contarse<br />
funt. ~ ííat. h'r'nobis vifum eft Petrofelinúm infrá düas horas na<br />
- ^ - - / ' ^ fci,poftquam feminatumAiera^;fed'non videtur poffibile<br />
Vbifuitprimapopiilatiofoíl-dHmiium.Etanpoftfeccattim fecundum natura'm ,quod fícfiatin vite quia ibi maior<br />
Ada anteddumumnece(¡Lfuenthomímlaborare. virtus rcquinrnr.<br />
Qmft. ''X", ' ^ Euamquiadato^quodperaiiquamartem naruraiem»<br />
" ' ^ " " G fa'Itcm ómnibus cognirampoíTrnt'Vu.iECuo npfci,oporre-<br />
^ Rir^a autem popuiatío poft diluuium fuir in Arme- bar poftea n a-^uian.ad quod diuturíntasteiTpoirireq'iiri<br />
( \ nia apud Tauriim,&Caucafum-moiítes magnos Ar tur. Fundámt nrnm autem iftoium eft, quod dicnunn li-<br />
' , " rneni? 5&r patet ex eo quod dicitur infi'.ea". II.fcilicet quod xcx^.Plantamtmneam^bibenfiuedemno etus mebriatused^<br />
' > - Nemrod dim aliíjsTeqiVapbusteceíítiú'rele Oriental} par Etnulla.mora inrcicKijrintei planrarCj&'bibeie.Sedhoc<br />
j ^ " 'te verfus ,Ócc!dentem,&ven ernritlacápiim 5enaar, vbi irriforium eft, quia íic eít modus communís fcriptura io-<br />
<strong>•</strong> ' ipícadíficaintBabylonejm.Scd fecundum orbis terrarum qiiendi,fconcepit.& peperit.'cpnftar tamen, quod nulla.»<br />
' ^ , , ordinatipnem,vtparerper Paiik'im Oroíiiim hb.i.tie Or mul'erimnicd'atepoíifíjnceptionernpeperit. Scriptura<br />
mefta mundi,circa latus>Scpfeucriona'le pott'rcrminoi íti enim folum curac de cílentiahblis narrarionibus,non fe ex<br />
, - . diarranfueijíahteriacentis^aSepxcnuionead Mendum , rendensad qucTciam accidental!?, &éxtnnfcca. Dicendú<br />
&bccupantistptarofroñtemOríentiscontra Pccidenic ergoquod Noepoíl annum-ti. p'antatione vinca,\el poft<br />
inreritiontem Caucafum á S'eptentíionci Sc mare Pcrficu plures annos,íicut nunc íit,habuit vuas m.atwras, ex qujaMendiefunt<br />
genre5mul|a,inrei quasArmcnij funtrn- busbibit vinum,&1'nebriarus sít.Etnudatuseflintaber-'<br />
te foatrra Tigridis,5¿ Euphratis. Sed defcendédo pci ¡dé naculofuo. Quia m tabernáculo fuo bibit, & ibi ineoriatus -<br />
larusSeprentnonalIfcontraOccidentemmultistcinsin- eft,& donniuit: ' , ,<br />
tcricdbs fequuntur Babyíoni#, & Galdaaaliqualirer ver- H Et ifta nudiras fuit quantum ad partes cenitales i d?tp -<br />
. fus Mendianam f^tcm-Per mersa terram. Scilicet ha- enim quod alia partes eorpoiis vidcíentur ,>verecund)aÍ''<br />
birabilenv,non enim tota térra habitara eft. Aliqu^e enim non fuit, quia verenda non-cíant máxime in viris, de mvs<br />
teiLapiqprertnrempenemlocorum,&defe¿him vióhia- lieiibusaurem al'alatio-eft. átiodcummdtfje^Champa^<br />
iium non habuanrur.Aha autem pioprer gentuim pauci- ter ChanmHk vocauír'Charn pareiChanaan:ou.a<br />
, tatcm. €^ptrque Noe. hic ponitur fecundum, fcilicet íta- quídam voliinr,Chííriaanncpos Noe mitro vidir K'oeHl<br />
' ' tus Noe poft ciiluuium quantum ad agnculmram,& exer fe nudatutr,& nundau1t'parrj-fuo/& noftca ChalnnSt<br />
í«mim.CiVoí ejje mragrícola Id eft colens agrum Vel nominarur Chanáan, qií:á poftea fuit^ecutiirS^T<br />
t* luí ¿l'gf ter,-'vrhabcretind«fruólus;&dicimr.C^p/^Qrya morespamsíuiCham.Velvenusdicendú,quodNtíe ma<br />
Znelco ^^o m toto corpor.. isf^lt<br />
^ en:m hominiseft^gcnUfus;, &mu!mmhfe<br />
pru.iparcntesinParadiíepoftpeccarurn5í^d'iarévc--<br />
' naiOratriddij^de quod x ^siraS^fu^^^^^ <strong>•</strong> anteoinnran.embra eorumli.<br />
<strong>•</strong> a^itematateViorart r S ^.Tr" ' ''^^^"^^'^«n-exa.immediareconin<br />
tc-iras, non potuerunt frudíus ftL- nnSabo^^^^^^^^ cupifcenna^in genitalibus.'quam cum tenraífent crmpri»<br />
beu. ideoindiguit térra cuko"c Xu^fe na^^^^^ Pn'^erc,g,noñvalumint^riibuerqnr,regentesri;.u.¿n<br />
vir z^ncourExercere terram.U eft mouere e im arando ' <strong>•</strong> , . .<br />
^^ &fodiendo:quiaíicterrameliusd fíSSi a^^^^^^^^^^ ^iemm Noefemoraíiahabuiífet,, dato^ aliascorpodaminíluentiamcah,&humo¿n<br />
f P^"esnpdaípunáaíentfemcral,alh.cárega.ua<br />
Non quod vineamipfeKau^ ^ verenda. Scili-<br />
<strong>•</strong> rl ^^ P^^duxic , fcdLiripicro iS^rv Í^Phe^i^; hoc v.detür, quod ifti ¿irncs ira<br />
«rit ^^bantincodtmubernaculo, quia hic non poteíi daifa<br />
hit int. """^P°"t»J'nouiteryinea,vuaoDnmi.íánonsf^ rut iDusíuis,vt eos ad iiridendum piouocarer/fed ¡píie<br />
' Ignoraosuuneius, fed ^-^^^inecvokierunt ponerepaliumanteocucífc,vr<br />
de aqua. ^ 'Wbendum los,6c mcedcie ctftis vuki^us, ne ahquí occaíione vide-<br />
S^undoquiacerebrum Noe erat d¿bil& cum eífet af "on e^^^<br />
. fucíadium aqua,& ideo a forntudine vinii ^iídntécó ''' veneianr, íld poftea per Semiiamideni<br />
tULbatum^ftj paterhocin ilhs, qui ad vinum S u S " <strong>•</strong> O quantalilioT!»r^"'^<br />
ftica¿ti—1 íi bibant cmus intbnantur " patrcM^o quanra viÍSas5vdrú-s auertunt, & re- ^^^<br />
- ^ ' " ' '' " ' . ' ' V ,1'<br />
<strong>•</strong> ' <strong>•</strong> <strong>•</strong> í 1 1 '
Gcnefis <strong>Cap</strong>. VL<br />
MuItUm hic inftruirour circa paternam reüerentia^, A ftat didtum^quia Noe non poterat rnaledicere Chanaaiu<br />
ne paternos defcciasirrideamus,fed quatumvaluerirtius antequam natuseíTet, ergo non fuitin primo anno,cunu<br />
ronteneentesaquanimitertolleremus . ^t^anaan non fuerit natusm primo anno poítfxitum de <strong>•</strong><br />
Wí/»íOT £brietas enim dormiré fadt,& lile fomnusm arca-ÍMaximé quia non videtur Chanaan fuiífeprimogenaturaliseíl;ideonódíciturquoNoeeu3gilauit,fedquod<br />
mtusCham,cum multialij ponanturantecumin narraeuisii'auit<br />
á vino. . ,. <strong>•</strong> ^^^J^^^^onm Cham:vipztei: fequtnúca.Sermserit fra-<br />
4riftot. fium enim fomnus íit quies virtututn animalium, vt tréusfms. Qma defcendentes deííirpe Chanaan feruie-<br />
<strong>•</strong>ie oatetin z.de fomno,& vigilia: & ifte virtutes ímt in cere- runt í udais,qui erant íilij Sera, vt pater in multis locis in<br />
,„,et Ff Kro vel dependent fecundum virtutem a cerebro. Qmn. l,bro Num.& Deut.& in libro lofue, & ludicum .i<br />
Itlta. t» jjo cerebrum eft occupatum, ita quod ift? virtutes non_, diEius Domims Deus Sem. Vidit Noe propherico fpiritu,<br />
Doífint operari,fequit^ur dormido. Cerebrum autem occu quod filij Sem verum Dei cultum feruaturi er¿£¿eclinan<br />
patur quandocunquéfit multa refolutio fumorum grof- «bus alijs ad idolatrÍ3m,ideo credidit Sem eíTem mSiony<br />
wfm. [ojumafcendentiumdeftomachoadccrebrum,vtpottci reuerenna,&píapofuiteumfratri fuomaionjapheth,<br />
"" bum &:poftiabofem,&quia vinumpropter calidiratem &;priuseum benedixit,&DeumipíiusSem,aquoSétan<br />
multas fumofitátes fortes de ftomacbo afcendere facit ad tagratiam habiturus erat,vt eum vere cognofcer^r,& co^<br />
cerebrum ceífant vires animales in cerebro occupato fu- lerci,&etiam quia Sem induxit lapheth vt vcJarent pumofítatibus,doñee<br />
ill? confumantur, vel per fngiduatem ^ denda patris fui. DiJatet Deus lapheth. Hic benedicit la«<br />
cerebricopdenfeniur, & defcendant, & tuneineipK eui- pheth prenunciando multiplicatiónem eiusin piole,quia<br />
&\\^Káoi^\^n%.Curndidici¡¡et,iim^feceratet.):^^^ patris reuei-entiamcuftodiuir:fuir.n.multiplicatusinfilij$<br />
|joe per alios íilios,vel forté,& verius,quia quando Noe íapheth ijiagis quam quilibet aliorum duoriim. Dequo<br />
cuigilauit,inuenitdifcoopertavcrendavefteíua &:fuper m&%\s4iciiim\uk2i:Fthabitetmt^rmcMlisSem.V^^<br />
fe veftem,quam non pofuerat,inucnic; ideo miratus qCud ifta litera dupliciter legijcum fuperiori coniundim, itaq?<br />
hoc eífet, quaíiuit a fiiijs, qui ei veritatem faóti indjcau£^. fit vna bcnednaio,vel diíiunélim ita quod íint diiae benexmt.<br />
Filius fuus minor. Scilicet Cham. dichones .Si enim iegat«rdiíiund:im,eft fenfusjDeusdila<br />
tet lapheth dandoei filios multos,&habiterin tabernaca<br />
An lapheth fuerit maior inter filios Noe. lis Seni,i.Deu5 habitet in tabernaculis,f.quod colatur'á fi<br />
Qudífi. Xll- hjs'Scm vero cultu in tabern^ji^fuis. Et-fic dicebarur<br />
hoc cum íliperioribus patet, quod lapheth fuit<br />
Deus habitare in tabernaculo^óto per Moyfen, vt pater<br />
IS!um./.cap.&-in templo fado per S'alomonem, vtpatetr<br />
E X<br />
maior inter fiiios Noe, quia Noeincepit generare^ 5..Rcg.8-cap.Alio modo poteft tota litt^ a referriad idemj.<br />
quingentefímoannoatads fuá; ergoprimogenitus fuus fcilicet quod fit tota betjediótioíapheili.Et eft séftisi dila'<br />
compleuit centum annos in anno diluuij,f.anno fexeen- ^ let Deus íapheth, fcilicet in prole, & non folum hoc fed '<br />
tefímo vita Noe,fed ifta non fuitCham , quia eft minor eridm habitet íapheth in tahernaenlis Sem,quia Sem eoómnibus,vt<br />
hicpatetjnec etiam fuit^em,qüia Sem com- lebat verum Deum, & aliqui-gentiles de ftirpe lapheth<br />
plcuit centum annos duobus annis poft diluuium; vt pa- ibant ad adorandum Deum in templo, vr patet de eun utet<br />
infra.eap.i i.ergo Iapheth erat maior,jNecobftatfi di- choregina^ggdaris, Aól.S.cap.& lo.i z.<strong>Cap</strong>. & fecundo<br />
catur,quod infiacap.fequenti vocatur Sem frater maior, Macha.j. ca^ dé3eieuco Rege Afia praftan re fumptus<br />
quia ibi vocaturmaior fecundum;dignitatem,&: non fecú oro impenfis facrificionim. Vel quiain Aduenru Chriíti . ^ ..<br />
«3umaty€m;quiadeSem vemfMSiasí&'tgtus populiis degennbus mulncóuertendierant,^inftruédiper Apo-<br />
13d.De''Ec maí5ritate di¿tum fuit íupra íí.cap. Maledi- ílolos,qui de genere Sem eraní,iS.eterraillaegrepsefiApr,&^ificauitNmuem&fia<br />
quoque inter Ntmuen,&<br />
ieth^c eft ciuitas magna. At vero Mefratm genmt Lud^^^^^<br />
«ustuitaNceproptcr.aliascaufasfupraptífitas..Adh«c MhnammHetLaabm,6tNephtMm,etPhetmp^^^^^<br />
y m ^ -<br />
t ' <strong>•</strong>
pi Genefis <strong>Cap</strong>. X.<br />
^<br />
Caslum'Je quibmegreffi sut Phili(i'ijm & <strong>Cap</strong>htuñm.Cha F popu!aneriinr,& vocárur nuncifte gentes vulgariter Tur<br />
autemlenMitSidmem primogenitum fuum\ Aeth&u , ci. <strong>•</strong>MM'^^' A quo dich funr Medí, vel vt ait Ifidorus Ety.<br />
¿\éu[mm,etAmorrmm,&Gergefmm.e€Eu&um,et hb.9. a Medo Rege Medí diéh funt. '<br />
'^rauum,Cynmm,& Aradium, Samarmm y& Ama^<br />
thmm,&per hoc eíií¡eminati funt populiChananMrum.Fa A quibus diBijunt Iones, atque Htfpani.<br />
¿iiqmfuntterminiChanaanvenientibmaSidone lerararn Quañ. 11,<br />
vt ait lofephus»<br />
ftio pardsmelioris infra cap. II. prima in tres fecundum lib.I.antiquitatum<br />
quod defcributltu: linea trium fratrum, fcilicet lapheth,<br />
Cham,& Sem.Seeunda ihi.Filij autem Cham. Tertia ibi. H A quo diña Trada fit Et vnde Romanorum origo.<br />
Pe Sem quoque. Circa primum ponitur quidam Prolo. Quaft. III.<br />
. Bae funt generationeifiliorum<br />
Noe. Id eft ifti funt filij geniti a filijs Noe. Et aeci- np Hiras. A quo Traces nominantur; Tracia enim repiturgeneratioproregemta,vel<br />
poteft accipigeneratio 1 gio eft eoniun¿ta Gracia, qua ab Oriente eiuitatem<br />
prolinea,velcoordinatione filiorum dg^mrmm ab eo Conftannnopolim haber, ab Occidente Macedoniam,de<br />
demftipiteimmediato. Etfecundu hocfancet tenendo qua fuir Alexander Magnus, ISeptenrnoneDalmatiam,<br />
primam expofinonem,quia renendo fecunda ifti non fa-„ aM^idje mare Aegeum, vr ait Paulus Orofius primo de<br />
ciunr ahquam generanonem, quia non funt in fucceílio- Ormefta mundi-Aliqui decipiuntur eirea regionem Tra- di<br />
ne,fed pofteri eorum;. Siant hic folnm tres generationes, da :putát enim eam eífe Gracia partem,red nonTft, fed Cá<br />
quiafolum tres fih) ponunmr,vr tres immediate ftipites. eftab Oriente Graciajvt Paulus Orofius aíferuit.Simili- ifid<br />
Sem,Cham,& lapheth. Licet Sem non fuerit maior in ?ta ter,&: Ifidorus !ib.9.EtymoI.air,& lib. 14. TradaabOrié<br />
te,praponitur tamen alijs,quia fuitmaior in dignitate pro te Propon tis.& vrbs Conftantinopolis oppófitá eft: á SepteraufastadtasfuprapracedenricapiV^^^<br />
veróIfterobte'ditur:ámeridieiieró Aegeoma<br />
AntediluuiumenimíilijNoenongenue riadharet,abOceafuMacedoniaillifubiacet.Aliqui^u!<br />
.r«nt:vtfupraaflignauimuscaufas.cap.6. I rantTradamdiébmáThirasfiholapheth q^^^^^^^<br />
i' ciam,Iofephushb.í.antiqu.vultquodáThirasdíífti fint,<br />
phethtenueruntSeprentnonalempIaaam a TJ^ ^ín" ^4-nam lib. 14. ait:TraciaThiras laínano<br />
montibus CiLxisn^^^^^^^ dedifte perhibetur. Alij á íe-<br />
, InEuropavíqu^Sí;^ <strong>•</strong> S S S S S r ; - t S S S o P<br />
verfus iFpaliiiuxtaftriéhim ma'íeMeSS^Leum; fed g n S S - K ' ^ ?<br />
verinseftin finibus, Aphrica,& EuronsanS^o^ a^^^ gnoramati peihibentur, licet gentiles ex moribusit'aeos<br />
ío,& Amano mótibus cundas Sir í vfq d OceTnnm ^ cmí. t capn^rum fanguinem litarent,& fanpleuere<br />
prouinoas. Film Wóíí^.nlcdef^^^^^ gumemhumannn. in ofíibus capitum potare foliu eftbnt.<br />
nerationesde lapherh ,deCham tridntá d^Sem^ T^ rf terras,fugel¡ttusauarum.<br />
feptem,necrepugnathocdiótismía?p^ «"^scrudelium,&auarSrUm.DeijsmultaSoli^<br />
cetaliHiK.fiirjinprineipiopluresfiíoS "<br />
tamenIaphethmagis,quai;qu,libe a ^^^^^<br />
cía habitantes, ad quos Paulus vnam Ep Km fn^S f « o horumobfcuram fecit memoi-iam: vt ait Hier.in<br />
cetqmdamGalatiamáGallisfenonibusS^^^ j^^br^^^^<br />
ferunt,qui duce Breno in Graciam ^ 5 A quo quadá Gracia pars deLminatur,<br />
i<br />
erunt, & Hifpaniam ca-deinfuJis vukani;s,vbi propter fiamas .cJaras,& fumú<br />
ijialiurn<br />
c '<br />
t,'
(^eii€Íis <strong>Cap</strong>. X.: pj<br />
in al rnm elciiatum,incola; rerrs illius,vidétes motú ignis, A aliquam genrem,vel tribum.Er ratio eft,quia nihil eft,nei<br />
aut fumi cognofcunt an te per triduum,qu!S ventus ñitu- quod patns progenies deriuetur,nifi per fílios, qui omnes<br />
rus,máxime in terda Ínfula vulcania,qLi?5trongyle dici- exaufti funt,quia fíngulas tribus denominant.<br />
tur.Hocita quidam putanr, fed reóhus dicitur quod Eli- Et he tres filij Noe non denominant fpecialiter aJiquas<br />
fa habitauit alibi in mulus iníhlis i Ita dicitur Ezech.27. gcntes,qu)a omnes filij corum immedian denominant sé<br />
Hyadntus& purpura de infulis Elifa .Maxim^-quia non tes. íniftisautem,dequibus fit qu^eftio ,e;ftifte modusa,<br />
^ tomienitnomen,quoniam ilk iníul«uixtab!ciliam yoca íi pater habebat duos,veltres,|fiue plures filios^ vnus co<br />
tac funt £oliíE,ab Eolorege.ventorum, qm muho poítea-, rum nó denominabat aliquam gentem fpedaliter, fed refint,&<br />
vocantur etiam in;l;u!a; vulcania:, d
P4<br />
Ninam Defacr^í fcripturanommeftjnamhimcnomtnat F tiseiret,& viribiis,&acteanimaliamulrac^^^^^<br />
SrFair autem pr ncipium regni eius, bat ea coiam idolis fms^quíE vocal Deum.Sed pnor fenre<br />
SfS'o^^^^^^^ namdioi-cftJfteNcmrodgéresrubiedlasadcuriimido<br />
SSten^^ putacm- qaifqaam fliiíTe. loriim coegu, &eosignem cokre docimmCa dea poft<br />
Et veriimeftbocacdm ,, conftiaidionemruii.s,vrair líidorujiEthydib7.ca.6. ^^^<br />
nulliis ante iftum eíTe potuit, cum ifte eíTetin prindpio té h o c m m t v e n m r cora Pm<br />
pons,fedantediluuiSmpdma^taterecuU an fuennt ali<br />
Li ríaes^nó appatet. Conftat.n.q^ rctiptura facra nuHum ab ómnibus recitatur ..Et quia Nemrod fuit ferociflimus<br />
fcnbit^reenaiFe^neq^ edam fatis videbarurcaufa regnádi; vii',&opptimens hommes,quadoCunque a iquis eratj)er<br />
cumhoies nádum habei-entcaufam cóiieniendi politice. uerfus.dicebatur de eo vulganter in prouerb!o,quafí Neeo<br />
ouod neceíTitas eft principium coramunicationis poli- rod robuftus venator coram dominO,id eft ficut,ilieoppn<br />
íic¿& ifta neccíHtas tunc non eratcam térra fufticienter- mebat,itaifte opprimit. Fmt autem prmciptumregmem<br />
. prouideret hominiiedam fi agriculturam non exerceret. I^r^í;^.Reges.n.quia per violentiam intrauerunt,libertapftm»<br />
^ i3^cendiim eft tamen q, ante diluaium licet ifta non ef- tem tollenres humanam, per violentiam peimanere debe<br />
V*'' fentmukum neceíraria,erant tamédefaclo; náerat vRis bantjideoad tutamina ciuitates murauffimas coftruebár:<br />
V^ atjricultur;í,& erat política córoiiaicatio.De primo patet; G Primo ergo ifte Nemrod Babrlonem cú alijs fequacibus<br />
/HS ñg't cum peccai.ut:in fudore vultus tui ve conftruxit, in qua licet fada diuifione linguarura multi<br />
0 ¿.j j^^gjj^o ^ vt fupra,&c?peru5t homines de Para, ab eQrecederent,illi tamen, qui manferuntinvniratelin- ¡m^<br />
difo exclufi terrá colere,ficut Cain fmtviragricola,&offe guaecum eo,ftereruni: cum eo in duitate, quam fémiplerebat<br />
l>o de fpicis,quas cofligebat de térra fupra 4.cap. né aidificauerant^ dicuntur ifta hic per anticipationem, ¡nt,<br />
Cmitñs Quod vero eífet cómunicatio politíca,p itet,quÍ3 Cain, quia non contigerunt vfque ad natiuitatém Phalech, vf Un<br />
nm eB qui fuit primogcnitus Adíe,conáidit ciuitatem, quam ex patet cap. fequend . Arac h. Qns poftea Adila vocata eft mi<br />
fne h- noie filij fai vocauit Enos fupra 4.cap.CiuÍTas autem non magna duitas in térra ÍJaideorura.fií Chai Amé,c{\x2ivc\\\<br />
£e, nse eft vnius,fed multorum conuenieniium in vnitateloci Sc tato nomine a Seleuco rege vno de fuccefibribus Aiexan-<br />
Jins exe íec^isjideo cómunicatio poli tica tunc erat,& cum fuetit in driM3gni,vtaitPaulusOrofius.3.1ib. deormefta mádi,<br />
tumt. principio primxsetans, a fornori eíletin difcurfu téporis: Seleucia dióh eft.7?? térra Senaar^Sminztmagna<br />
ciuitas autem non eft fine lege,lex autem non eft iine exe planicies eft,in qua fita eft Babilonia térra Caldeoru, qus<br />
CUtore,qüem Arift. vocat diftributiuum iuftinae, & hunc hcet non fint vna planides continúala, tamen per refpedicit<br />
in duitate magis eífe neceftarium, quam pane lib.3 . ¿Him terrae Aracufia;,parthis, Aíiiri£B,Medi«,Perfídis,&<br />
PolincQ.Ifte autem habet locum pr£efidetis,ideofacile eft MefQpotami^,qu^d.coniiind« funt habentes fitum aípe<br />
concedí regem eífe,cum ciuitasconcedaturiná qiii pr^eft, H ium,& montuofum , defcribitut vna , vt ait Paulus Oroquod<br />
rex,vd princeps,auc alio noíe dicatur, cú tamé 1 pfé. fius. r .lib.de Ormefta mundi.Tota térra Senaar planicies<br />
íit fummus pi£fidens,nQ diffírr. Adhuc: potiífimumiquia didrurjíSc fie dicitur cap^fequentijcíí profidícerentur de^»<br />
Aug.lib.ij.de C'iui.Dei ca,Z(o.dicit in illa ciuitate,quá fe--' Oriente,!nuenerunt campú in térra Senaar,quafi pro midt<br />
Cainjfaiífe vfqi ad diluuiú fex Reges,quorum primus rabili,& nobili hoc ponentes,quia ex Armenia,in qua fue<br />
fuit CainjSc dicit q> oes illi>qui nomínátur f!ip.4.ca.de ftir rant genicf poft exitum de arca vfque ad terrá Senaar, nú<br />
pe Cain fuerút reges per fucceíííonem in illa ciuitate, qua quam cap0s,& planicies i'nuenerunt.Df térra illa egrefjusfecit<br />
Cain,5c ob hoc dicit qj ponúturrá.pauci in progenie rj? A/ay.índdeñtaliter pqniturhichoc, quiadiótú fuit de<br />
Cain víq; ad diluuiú,5¿ in progenie Seth ponútur plures. jBabilone-,in qua cum Nemrod,& alijs venit Afíur vir no-<br />
Iftud fatis erat probabile; verütamen facra fcriptura nullú bilisde genere Sem.Et cum nollet repugnare Deo videns<br />
nominar rege in prima ffitate,primus.n .oium cui nomére intentionem pe-fueríam aliorum «dificantium turrim, fu<br />
gis attribuiteft INemrod. ifte autem cum nó pótuiííet re gitde terrailIa.Vel vt alij voluntdeítruótalinguain con-<br />
; jnare fupomneshominesdiuifis liguis, regnauit fuper fo ftrudione ninis,ípfe,cum ajijj receiTerunt,receífirin quan<br />
osillos,qUimáferunt in lingua fua,& accidit ipfos mane- dam terram contra Orientem, & magis Septentrionalé,<br />
le in Arath,&: induitatibus qu® hic nominátur infra,vel qnam Babilon,& nunquam ab aiiqUo habiratam , in quavt<br />
melius dicatur,cum diuifas fimt lingu® ,ifte manfit in | fedes locauit,eam a nomine Aífur Afiiriám nominans: &<br />
vna lingua cum aliquanta muldtudine hoíum,finguli au acdificauit ibi ciuitatern magna.quíe poft multum tempus<br />
tc,ficut erat in lingua concordescóueniebantfeorfum , Sc a MinGregeNin!uedióiaeft , &!n hac duitate fuit regnú \<br />
ibant in legionem vná.Nemrod veró cum hominibus lin Aífiriorum,quod proprieincepit a Niño, qui aipidine do<br />
fus manfit in Babilone,vbi fuit ifta diuifio; noluit.n. minandi gentibus extrañéis per quinquaginta dúos annos<br />
inde recedere.Et licet alij vellérillam tenereregioné,nul- arma mouit, multas gentes in fuam fubijciens dinonem,<br />
il conceífit,quia ipfe erat potens.Tenuit ergo ipfe regioné doñee fimul vit,i,& bello caruita fagittaris inobfidione,^<br />
illa,& dominatus fuit ómnibus ibi manennbus.Et ita prK cuiufdám duitatis interfediiside quo i^aulus ©rofius lib.<br />
mus omnium regum fuit Nemrod,& primum regnú fuit i -de Ormefta mundi. Et dutóuit rcgnnm iftud per annos<br />
in í5abilone,& térra Senaar.vbi funt iftse duitates hic no- mille^& quadraginta,vr ai-tEufeblus in cronicis vfque ad<br />
mimt£,6í Iftud eft principium regni Aífíyriorum.q, pOn| Sardanapalum vldmum regem eoríim, qUi valde mulietur<br />
primum ínter omma regna múdi. Et tamen Nérod in bris fuit,de quó memmit Ariíf. r .Eth.diCens multi eorú,g<br />
proceííu temporis cu alK-e gentes c^perút habere íedes, & in p^teftáte funt fímilia patiun tur Sardanapalo,& poftea<br />
vrbes in Aíia,vbi ipfe nunc manebat, ipfe quoci; cepit fu- videns domum fuam a quodá prsfedo nomine Arbatus<br />
n'l r ' ^^ dcmñm ex defperatione flámis fe imecir. de quo,<br />
non d nrí.?n ; pnncipiú regni^eius Arath, ^ Orofius z.lib.de Ormefta<br />
nu^ePnLefn r^r. Z ' a ^ ^emrodc?- ^ muenAñc Afiur ciu.tatem illam a^dificauit, fed non voca-<br />
, í P'' antidpationem ponitur. Et pía<br />
nuKhS era^^^ íunt,qu^ erant magna: plate^.Sed fecundú hterá hibrai-<br />
S fuh nrimn Íí n X ' oesaqualesjifte cam dicitur ^dificauit ciuitatem latitudinis.F./ cmtatem<br />
aute uit piimus,& poft eu multi fuerunt,& funr. Et erat platearum. Quia eadem dióbo eft anud Hebra-os orolati-<br />
hocpT-K^^^^ c.uKasNmiue,fedqu^dáaliacimtasniagn^lantud.nis..<br />
Deoomnan^^^^ Alia emitas eft,quam ídificauiufteAífur.ír^<br />
I X f i quam.dificauuAflui:quafímmedioregnifIlíí,Ciuita<br />
ta funt,f.Quod fi a S nniíi^ r, u T ' '^^buerunf poíkaeadem nomina,quk hábctmfa^<br />
SicS?vd2eculté3 crafcriptura.NamArathdidaeftEdelTa,vdEdiíra:Calá.<br />
vSui r S S ven^ ' ^ "" didaeftSélcucia.DehocdidtIfidorusli. is-Eiy.c.uf.<br />
VQCatm robuftus venator cora domino,qu,a cum vir for- Edeífam vrbem MeíbpotatniíE condidit Neiirod filius<br />
Chus<br />
- ^ ' ) . .
Qcmfis ; <strong>Cap</strong>.. X. . pj<br />
ÉKus poftquam de Babilone migraait,ín qua & repauíK A ^ Er pater,q.)od loqnarur de ifto,quia alius Cin-Tus iáitu<br />
antea Aiathnomiaataeftí ipfe exttuxit ócLalane,q íuernc confua^ptusabífraelitis cum alijs Cliananxiá. <strong>•</strong><br />
-poftaverfo nomineáSeleUCO rege diéta ett Seleucia. ¿tiam quia poft Amale? immediaté prophetauíEddL»-<br />
<strong>•</strong>Utverí Mefrmmgenmt Ludim,hnaintm, LMbtm,Ne- Cm«is,quia eiantconiimdti Amalecitis , & ifti erant dephtHÍfn,Phctrurtm,CaslmmM[<br />
nó fjat m hngulan nume fcendentes á ic-thto : vt patet fatis per illud quod fe£í t eis<br />
ío,fcd in plurali.vt patet ex terminatione Hebraica, & vt í>anl,vt habetur i..Reg. i Ab ifto nomina<br />
dicit Hieron.omnes ifti populi ignoti funt pr^ter Laabim» ti íunt Aradij:,qui Aradium infulam poflederunt angufto<br />
quiLibyes dióti runt^cum pnus Phiitei dicercntur.Dí^^wí maná Phosmcis lutore repararam,deqüoSolinusiri Poli<br />
'^me'rrejnsm PhiH(iil>n. id eft de iftis populls ignotis nari llov.SamarAb hoc putant quidam conftruólam fMjf<br />
f'ierunt iíhiliftija^qm Paíeftmi dicútur a Paleftma térra, fe Sam.aiam ciuitatem nobilemin térra promiílionrs,<br />
4nquahabitát;pa!eftina.n.idem eft,quod .ludsájvndeifti Sed falfum cft,quia Amri Rex Ifrael«dificauitilláta., ^"is<br />
Philiftijnhabitabantmixti filijs ífrael.&m ciuitatibusvi vt patet 3,Reg.KÍ.cap. Etiam quia ante tempus illud nun 'i'fi^»-<br />
^<strong>•</strong>inisin littóre mans in.Gaza,lopen.Aftalone, Azotp.Aca quam nominatur Samariain lib, ludicum , velíRegún 1-.<br />
^on,Geth,& vmculis eius contra Phenices, qui habitat m & z. necin lib.íofue in diuifione fortium j vbiomnia loca <strong>•</strong><br />
Tyro,&Sidone,deqaói.Reg.6c.C4pk«n»í.lgnoti po- magna tuneexiftentia computantur nominibus propajs<br />
puli funt.Dieunt.n.aliqui Hebi;£Í,q? Phechrufim, & f^as- B In 3. autem ¿k 4.Regum,&: in i.Paralipo.& in prophetis><br />
luim cóoiutabaat adinuicera concub'.tum fuarum vxoru, qm fuerunt poít Regem Amri, multoties. nominatur Sa-<br />
&extalicómixtioRePhilirtijnprocreatifunt. Adhocmo mana.<br />
uentur,quia dicitur:De quibus egreífi funt Philiftijn .Sed Sed quia Samaría fígnificat dúo, fcilicet ciuiratem, &<br />
iftud nihil eft.quia nó fignitícatur, nifi quod de progenie proumciam.vt patet 4.Rcg.io.cap.vbi vocat Samariam-,<br />
iftorumdefcendcrint Philiftijn, qui poterantdefcendere cuntatcm.&in mulris alijs loéis. Q^od autem fitnomen<br />
praodumhoneftutnfineeómucationcvxoruni.C^íi«^4« prouineÍ£,patetíoan.4.eap. vbi dicitur, quod oportebat<br />
Lfíí».Ponunturh!cfílijdcfcendeníesde Charaphneá ChriftumtranfíreperSamariam,&tranfíuitpervnamdc<br />
Chanaá,in quos venit malediótio data per NoeChanaá . ciuitdtibusSamaria nomine Sichar.<br />
Sidonemprimogenitum[mm, A quo conftrucla fuit, & no Potuit ergo e(fe,quod licet ciuitas, qua; dicitur Samaminata<br />
ciuitas Sidqn in prouincia Ph^nicis apud Tirum ña,fuerit con ftruófca per Regem Arari, tamen térra deno<br />
ciuitatem,quafi per quinqueJeueas diftantem:&: funt ift§ minata fuilfet Samaría abifto Samarlo Principe, quia y,<br />
ciiiitatesfatis propinqu? lerufaiem.Et apud irUasChriftus Reg.ió.eap. dicitur quod antequam ^difibretur ciuitas<br />
pr^dicauic vt patet Matth.i j.cap.Et funt iftx ciuitates in illa,vocabatur mons ille, in quo fita fuir,mons SamariíE.<br />
latere Septentrionali terrx promiífionis in confinio Oeei- Et hoc tenendum eííe plurimi putant. Potius tamen vid'e<br />
dentis,&^epcétrionis.Mare.n.magnum eftterminusOc q tur,quod prius non vocaretur mons Samariír,íed per ancidentalisterr^promiílionis,vtpatet<br />
Num.34.cap.Tyrus ticipationem didtum eít, quiaibi poítea S.imariacondita<br />
autem eft fuper mareio latere Septentrionis,patet quia Ii crt,& hoc patet,quia dicitur vócata Samaria á Somer do^<br />
banus mons altiílimus eft in latere Septentrionis, vt patee mino mpntis. Hamatthmm. Ab hoc denominara fuit eir<br />
Nura.34.cap.Sed Libanus eft apud Tyrum,quia Irá, qui uitas Hemath, qua; eft in térra promiflTonis in latere Se'*<br />
erat rex Tyrijhabebar in poteftate fuá montera Libanii vc ptentrionali,vt patet Numeri 34 capit. Et híecciuitas pOr<br />
patet in Reg. j.cap. Diuiduntur auté ifts ciuitates á terr^ ítea vocatafuitReblatha,dequo4.Reg.^5.cap,nune au-<br />
Idumx^ per motera Ub2in\xm,Aethm,lebHfxúm.l&x funt tera vocatur An tiochia ab Antiocho Rege Syti«, in qua-.<br />
populi,quihabitaueruntin térra prorniífionis, quos expu beatus Petruscathedrara Apoftolatustenuitante,quaíu><br />
ierunt IudíEÍ,vt patetin fequentibus libris f^pe.Jíworrtf». in vrbe Romana,per feptem annos,de quoin hiítoria bea<br />
Duplices erant Amorrei. Qmdam habitantante trafítum ti Petri,& in hiftoria tripartita Romanorum Pontificum.<br />
lordanisafcendentibusdeterraAegyptiapudMoabj &' Per hoc difieminati funt populi Chanam&orum. id eftpiftos<br />
Araon,& in iftis fuerút Reges Seon,& üg,de quibus Nu homines filiosChanaan nati funt omnes Chananan, qu^<br />
raeri 2r.5¿ Deu.2.& 3.& terrara iftorura acceperút in for diíferainati funtin populos multos>quiamultx gentes dc<br />
lera dusrribus,&dimidia:vtpatetNum.32.& Deut.3.&<br />
4.cap.ErantautemalijAmorraEÍ vltra lordanem,qui cum n<br />
cisexierunt.<br />
Chananaeis,EuHícis,&alijs popuhs congregati funtin pu Cur Chanansorum populimmi^enturdiuerfimodeindiuer<br />
gnam contra Iofue, vtpatetlofuec?.cap. 6c de iftis Amortícis<br />
erant quinqué reges,qui afeenderunt ad pugnádum<br />
Jis libris. Qu£$i. VUL<br />
contra GabaGn,quos llifpendit lofue in patibulis,vt patet ^ Ed quxret aliquis, quomodo ifti populiChananíeorú<br />
; loílie io.cap.i3ergef£um.lñe populus hic nominatur, fed aliter nominantur in Exodo, Numeris,6c Deuteron.<br />
poftea inter iftos populos in al! js loéis raro nominatur, quia ibi nominantur ChananíBus, & Pherezaíus , qui hic<br />
immo quaíi nunquam reperitur,nifi infra i j.cap.& Deu. non ponuntur.<br />
7.c3p.vel quia modicus populus erativel quia cótra Ifrael Refpondetur,quod hic nominantur populi fecundum<br />
íraodicum pugnauit, aliquando tamen pugnauit contra^ nomina virorum,á quibus defcenderunt,fcd poftea per te<br />
IiraelitasjVt patet in lib lofae.Aracmm.Qm condidit Ar porum circuitus aliqui populi iftorura nomina perdidechas<br />
oppidú quoddá cotra Tripolira in radicibus Libani. runt.<br />
_ E t fíe aliqui de iftis,& forte SamaritsvocabanturPhe<br />
<strong>•</strong>^adtfiinguanturCintíi,é'qu&difiinñio fit Ínter eos. rez2Í,quiaSamarita;dicuntur,á quibus torra Samaria: nú<br />
Qu&ñ. FI 1' , cupata eft,fed illa térra eft de térra promiííionis,qu? teñe<br />
CP batur ab iítis populis íeptemdeícendentibus de Cham^,<br />
/«
Geneíis <strong>Cap</strong>. X.<br />
R efDondetar/qviod ifli vocantin- Ghananaivquia vt fu F tamen vocatin- frarer íapheth.quia ambo cotícofdes fuá<br />
nrídiximtis a quolibet tóonim hominum hicnominaro- runt in tegendo verenda patns fui, ficut Simeón, & Leai<br />
mn^éeííominatur aiiqua>:gens,féd cum ponarur hic Cha!, habebant alies decem fratres,ramen vocabanmnpfí dno<br />
oportet,qu©d aliqua gen?ab efe denominetur, fed hoc nó larer fe fratrés: vt- patet Genv4j?.cap.Qma concordes valde<br />
t)wefteííe,nifiillageBsdefcendatpérlinearaato^^^ eranrad ómnia. .. . ' , :<br />
ílijs'fiiis, &rgodefcendent.esab3líquodeifi!ijs Ghanaan Enam hcetDináhab.erer vndecim fratres , tamen fra.<br />
vocant«r.-Chananaiínon quodfpecialioi'i modo, quá alij tres eius vocantur,Simeon,& Leui,vt patet Gen. 34. cap.<br />
fintde progenie Chanaan, fed vídenomioatiofátíiseo- quia-proeairiagisconeordesj&pugnanres erant. Litera^<br />
rumnoh'Ceííer. L: ^ - <strong>•</strong> noftra^habéthiC, QñodnecellTarióreferturad<br />
B^fi'dicatur : quareWs;© rion nominatur Chananaus Sem,* litera autem Hebraica habet^hic.adiedfuum,fci!i.<br />
' hicifí'cutin álrjslibris fírpe"n0ffiinatur í' <strong>•</strong> ' cet. G^o/. Quód fignificarmaioremi fedquia.fe<br />
- Rcfpbndetur quód ratio et,quia hic folum defcribim- braica caret cafibus poteft fiare in geniri"uo,& tune refertur<br />
filiíGhanaan;Chananxus autem non eft aliquis fihus tüi: ad'faphethjVt dicatur./ríZírí Japheth míiiorisNdpou<br />
ChanWmfed eft popultisdenominatusab ipfo Chanaan teftreferri ad Sem,fi.ponarur rn ablatiuo,.vt ponitur in li-<br />
^me'ifíOtm^.FníHquefunttermirdCh^m ter'artoftra. <strong>•</strong>.<br />
hic-Moyfes términos térra iftorum , . qnia ludai habituri G Tamen quadam prapofirib denominans caniaiem ha<br />
crántterram iftam,& habitauesuíit'fimul omnesifti pQ- bitüdvnem,quaadiiiñgituriftiadieótiuo,m'agisretorqueE<br />
puli Chananaorum,ideo vno termino omnes claudeban illud ad géninuurn,quam ad ablatiurtó ^ &tunceft ciara<br />
tiír. FeniemihmaSídme <strong>•</strong>vfque. leraram^vfque Gn^am^da literaiquód laphef fit maior,vr fupra determinatum fuit;<br />
mcingrediüm Si^domam. Hic ponuntur termi ni longitu-f Et refpondetur ad iftam hteram,qiród'hÍGrcfcrturmaiodims,&<br />
latirudinis terrk Chananaoium . Sidon enim eft ritas ad Ssm,non maioritas atatis,fed maioríras dignita-<br />
in latere SeptcntrionaJiin confinio OGcidcntis,& Septen- xh.FHifSem fielam.. A quo nominsntur Eíamira, qui<br />
trÍonis,SodGma,& Gomorra,qua nunc vocantur mare-> funt populi Afianiin latere Sépíentrionali fupraBabylo-<br />
falfiílimumjfuntaparteoriemaliinanguío contingcntia nem contra Qrienrem . Et ifti funt coniunóh Perfisjfunt<br />
mendiani lateris, & drientalis , vt patet Numeri 54. ca- -tamen magis meridi.:ni.£í Affur. hb hoc dióti funt Affi.<br />
pir.'Ideomaiorlongitudoilliusterra eft aSidone vfque rijn'fte Afílu' iuit cuni JN£mrodGigante incampumSe-<br />
ad Sodomam,quafi per diametrum quadrati. Gaza auté naar;,vbi inceperuntadificareBabylonem, & poftea Aí^<br />
eft ciuitasPhiliñinorum in latere meridiei contra angu-, furrecefifiít ab éis. i<br />
lam ocádentis. Gomorra et AdamamidrS^bom, vfque <strong>•</strong> Eft enim Afiyria térra in latere Septentrionis fita ab<br />
Lafa. Ifte ciuitates cum alijs duabus fubmerfa fuerunt Orienre habens Parthiam,&Aracufiam,ab Occidente ha<br />
propter virium fodomÍEÍcum,& ibi eft mare falfiííimum, H' bet Perfídem,á Seprenrrione montem Caucafum, a Meri<br />
fíue mare morinum prater Lafa,qua eft magisin fine rer die mare Rubrum,& finum perficumjVt 3« Pauíus Oro-<br />
ra promifi^onis.Aliqui autem putant LáfaeífeScgof fíue flus lib.i.de Otmt^^ munái^Arpkaxat. A quoCaldet<br />
Bala,vr ante nominabatür,quiaPétapolis ponitur in val- nati fünt.<br />
le,vbi funt ift? ciuitates,& quia hic nominantur quinqué. Caldea enim ab Oriente Babylonem habet, ab Ocádé<br />
purauirLafa,vellefaeflevnadeeis. teauteni Arabiam,aSéptentrioneMefopotamiam<br />
Sed ftlfum eft,quia fi eífet ahqua, non eífet nifí Segor, Aquo Ludij dicuntur.fr A quo nominantur Syri,<br />
quíaomnesahaponunturhicin litera fed non poteft in- ^ idet^m Hebreo Syria Aram nuncupatur,Iiceí poftea de<br />
telligi deSegor,qHia Segor eft magis inna terram promif nomináti fuerint á Chamuel filio Nachor, vt patet Gen.<br />
fionis,quam alia,vt patet ex fuga Loth,lefa autem eft ma 22 .cap. Sed de hoc veritatem ápertius declarabmms in_<br />
gis in ángulo térra Chanaan,quám aliqua iftarilm , ideo comtnentarijs noftris fuper Eufebio.f ztó<br />
dicitur vfqj Laía,quafi dicat,ibi finitur ifta térra. JÍífunt cit Nicolaos,quod ifte Hus tenuir piindpatura Damafci,<br />
filij Chammcogmtiombus. Quia omncs ifti diuerfas co- ^tErachónitidis.<br />
gnatíones,&diueifospopulesfecerunt . Etlwguüfms. Sed non videtúr verum, quia Damafcusfuit condita A<br />
^la quihbet líjorum hic nommatorum vnam linguairt" ab Eliczer Damaíco procuratore domus Abraha,vt com M<br />
5)ecialiter faciebatprofua poftentarejlicetifta; lingua no I inuniter dicitur,ficenam reftamr ipfemet Nico. infra i f-1»<br />
fuerunt diftmóta immediate, vt fuerunt diftinól? cogna- czp.Bul. A quo Auari gentes fie diüe.Gether Ab hoc detiones:quia<br />
dift,na?tueruntcognationesa principio,lm- feendunt Ethari. Et Jk es. Aquo diclnxmUconcs popu<br />
^ua autem,& labium ídem fuit fem per in térra,quoufque li in Gracia,in quibus natus ftiit Homerus Póeta, ideo vd<br />
madiíieatione Babylonis deftruóta fuir;Vt pater fequentí catur Meonius vatet;vt patet ex Alexandreidis hb i-<br />
- ^CuiusMeoniumredolenrpraconiavatem: ' ' '<br />
ueruntm.xti,f:,hcetq habitai-entAmbrrai mterEuaos, Dé ijspopnhsmagisded.rauimus incCméntariis.<br />
&ficdealus,!icethabiraueruntfimul,quiaterminiter fuperEufeb!o.^.^.r¿<br />
vnius eiant coniunóh terminis térra alterius, & fíe erant ccgnatio ignoraturí^^«. onZílBebír^O^^<br />
pnndpiumpopllifanai.rqlpnm<br />
S i S i E E S m S B : ^ ! ^ '<br />
K i i i s p s p E s<br />
ptop./rfuádtertSm^^^^^^^^ Phal.g.cumnopdu,„ Phalegviuerct, fed.ndieb,,. Pb-<br />
pa«.,íiorun;Hete rota<strong>•</strong>"»cnoopo„cba.,q„odHcberhabuiire.fpi.uú<br />
<strong>•</strong> díate per feipfumdefcenderunt. ' 1 ' m i m e - fa. Qu&ft, Jf.<br />
Si autem accipiantur filij Heber omnpc a r <strong>•</strong> 1<br />
ab eo,tam medíate,quam immediate patres fiíiomm H? F l v'í"' inultas linguasdiuifa eft.<br />
bernonfolum eiain7Arphaxad,& Sala S eriZ^^^^^ <strong>•</strong> vult Rabbi Auenezra, térra fmt diuifa q«an<br />
ber eonfequenter quídam funt parres aliornm F ^ / durationéjante.n.quá vaftaretur Phaleg,<br />
fheth mmre. Licet Sem fuerit frater Ch^m t "^luebat-hoies quafi qningétis annis, vt patet de ómnibus<br />
í- riater Gham, & lapherh, cap.fequén,poftquá auté gcnitus fuit Phaleg,nunquá ho-<br />
K<br />
ziiines
Genefis <strong>Cap</strong>. XII.<br />
winesvixerunt,nifí vfque ducentos,& quinqu3ginta,Srt A 'fl ómnibus: Cei^erunt hoc facen nec<br />
patet confequenter in litera,& fie fuit atas diuifa per me- dejiftentacogimionib.fuisjoneceas'opere c omLant hni<br />
dm-n.EtnomenfratriseiusGethamSxcmm beatus Hie- teigttur4efcendamus,¿tconfundamusibi ¡rnmameómmron..ftipopulinobis.ignot.fiinr,ye<br />
pry-ternommum an<br />
tiquas mutationes,quia propter bella_deleti íunt,vel quia eos Dominus exilio locoin vniuerfas terri, é- ceílauerJne<br />
Jonginqui a nobis rnnt,vel alijs populis^m.xti. £t Ophir. aedificare cimrnem.Et idcirco vocatumefi mme JeimBa<br />
Abffto denominara futr quídam térra Opliir.quaabun- beí,quta ibi confufum eft labium vniuerfae terrae-et inde di<br />
dataitro,& dicitur montes áureos habere, quia m fuper- fperfit eos Dominus fuper facíem cunaarum re^imum. //e<br />
ficie montium multum aurum de canernisteri-a a beftijs [^ntgenermonesSem-.Semeratcentum^nnorum.AUAnl^<br />
erutum reperitnr,& ibidem a leonibus,& Griphií cuftodi genmt Arphaxad-.biennio poíidiluuium ; vtxitqi S^m pofftur,vr<br />
ait Rabanus fuper 1 ibros Reaum;&: ad xñzm infu- quam genuit Arphaxad qumgentis annis, & genuit fílm-et<br />
Jam Ophir mittebat quolibet añno Salomon claífem fua, fihas.Porro Arphaxad vixit trigmtaqmnqueannis J/?¿í¿/««íW.Ideftomnesdiuifiones gentium , qua nunc j) & caufa eiufdera appofitio; fcdoj^artis eleóla enumerafuntin<br />
toto orbe ab his tribus filiis nata funt.Fueruntau úo:fcá^\b\.hxfi-{nt generationes.Circapñmum Erafaút<br />
tem ante dikiuium aliqua diuifiones,féd non tant^,quia terr a labtjvtliüs.látñ oís hoiekh&hthíLni vnum idioma,<br />
íilii Cain,6c fihi Seth diUifi erant ititer fe ex mandato A- & ponitur hic tetra pro hominib.continens pro contéto,<br />
dajideo dicitur fvipra4.cap.qu0d Cain receífit contrao- Ícíiimethonirniam. Et iftud idioma,quod erat cóe erat ^<br />
íientalem pla^ám páVadifi,poftea tamen aliqualiter con- Hebraicum,quia a principio fuitret patet per impofitioné<br />
i\inóti funt,fcilicetquandófilii Dei,id eft filii Seth accefl^e nominuraíqüia Adam impofuit nomina reb. fecundum!»<br />
runt ad filias hóminum,idett ád filiasCain,accipierido de idioma i¡íud,quod tune erat:feá rrominaibi impofita non<br />
cisinvkores contra mandatum Ada, propter quod venit inueniunturin aliquo idiomatejnifi ir Hebrao. -<br />
diluuium,vt'patet fijp.6.C. . aj r Vil d r ''<br />
r , ; 5 An nomen Adam fit nomm.Hebr^um. Quqjt. 1, ,<br />
Deacdificatibnc BabeL, & cohfuíione A Dam,& Eua nomina Hebraa fun t C a i n , ^ ^<br />
1' ri ' o > j Noe,&:fícdéómnibus alijs:qniainHebraoiftaah<br />
, linguarumrdühiljs Sem, vlque ad A- q.d fignifícant,fed non fignificant in aliqua alia lingua,^<br />
KraWiri /l^íVarrf'mf^in^j-rlérrír.r patet hoc,qiiiaquanclbcunq;fiiritdiTónoía;í:primitmu><br />
Dranara, oí riacrcm eius. ae mor- ^ ^ denuatiuum habentia eanderh literam,oportet q, fí. vte<br />
1 AranijClui /r genuit J Loth, í<br />
ele egrellu corum de Cal<br />
ficin núfitLatinü,&.aliudLatinú:fivnú'Gracú,&rehquu,j&<br />
qualibet lihgua,fed fie eft 9 Adá eft nomen Hebr?ú<br />
primitiuú,ergo Adá qáeft fun deriuariuúent nomen He-<br />
,<br />
, dea Cao x l breú.SicpatetinCain,&fuóprimitiiioChanizi.Sedforte oíi»- :<br />
. v^ J^., A V dices,q> ifta noía non funt,vtprimitiua,&:deriuatiua: fed aií.<br />
autemterralabúvnius, etfermonumeorundc. funtnoíadiuerfarú Unguarum in vocecoincidennaificuc<br />
K de Oriente inuenerunt cam f?peaccidit,q,eadévox,qeítm viioidiomatefítinalio,& .<br />
^-^pfiminterraSennaar.&hdbitaueruntineo.Dikit non fignificcc idé,ficut litadióho,leiiaui,m Latino fignp<br />
quealteradproximumfuum:venite faciamus lateres,& co id,q>erexijfed mHebr^o fignárcormeu.Etifta diótio^pen,<br />
q»^museosigm.Habueruntque lateres profaxis€fbitumen in Latino eft fcda pfona impatmi de pereo pens:fedin^<br />
tro cemento:Et dixeruntíFenite fkciamus nobis ciuitatem, brao fígnat frudum.Sic dices q, Ada,& Adama,Hai,¿^^<br />
& turrim,cuius culmenpertingat adcaelum, etfelebremus Haua,(Jain,& Chanizi non concordarit in í^g^ificato,íed<br />
^enn
p8 ^neiis.. <strong>Cap</strong>. Xí.<br />
enircfem vods pdndpalis,& habcnt idem íigíiiíicaínnu: Abraham aincm,quód runc viaeret, non videtur Dóffibi<br />
& habent fe íecunduni fnbri'a¿honem,& addidoné litera ' le,quia confuíib linguaruni,& incenno conftruffionisd"<br />
t\im,8c vatíerate termiriatioriis fuát íicutpriniitiua,& de iiitatis,& turris ad magis fuerunt poft diluuium ijer ce-'<br />
terminariua,fed fíe eftin omnibus iftis: quia Adarn dici- tum annos.Abraham autem poft dijuuíum trecentismi"<br />
tur de Adama,ideft,térra fíe eft eadem litera,a¿ idem.. mis vno anno natus eft: vel forte centum ter & vno co<br />
íígnificatum,quia Adám fígnat exdfum de térra: fíe dici- putando dúos annos poft dilnuium ^ anteou¡m natm p?^<br />
tur Eua,vd,Haua in Hebrao de Hai 5 Hai enim, vira eft, fet Arphaxad.Ddnde computando annos omniumfuc¿<br />
Haua auteni marer viuentium dicitm- . Sic enim diei- dentium antequam gignerent,vrc]ue ad annos Thare ¿<br />
tur in texm Gene. i.£t voeauir eam Hauam,eo quód ef- ptuaginta funt,antequam gigneret Abraham: er-o vide<br />
fet mater omnium viuentmm,ficdeCain,& Chanizi,ríi- tur,quod confufío linguarum oreceftir natinirat^m AKr^<br />
4.c.Poíredi hominem perDeum. - Abraham natus fuit poft diluuium treeentisiS ?<br />
pjIuifísgennbusinpluresiinguas,,ralinguaHeb^<br />
ea,qua ante erat eadeni apud omnes,manfít íolum ' quibus eorum,quód recefl-erint ab Orienre,fed S<br />
|n ftirpe Heber:ideo vocatur H to ^ humano genere loquitur.Et fíe eft vStas S<br />
ómnibusdeieendentibusabHebei^fedin fohs llis,qui e- nes quotquottunceran?videntesterraS nía no^^^<br />
rantinredahnea,perquamvenitChriftus^^^^^^ efte bonadifpofítionisadhabitandum,qum rÍí S ^ ^<br />
manfit ifta linguain ómnibus filijs Heber, fed folum in^ montofa erat, vt áit Paulus Orofím nnmn ii J j n '<br />
Phaleg:&nóinommbusfili;sPhaleg,fe^ fta mundi.vJnerunr vt q u ^<br />
^fícconrequemeiAnonmonmibusfihjsAbraha tionisin plano-ErperfuadeturfioLqulTinS^<br />
fo um in ifaac,^ demde non m ómnibus fihjslfaae,fed tat ante in ommbíis hominibus:¿ fí ibi nof fuifteTde^<br />
fplui^ in íacob:itap]uresafterunt,quorumopinio^ confufa,manfifítteadem apud o r í n ^<br />
hic fequuntur, fed de veritate magis tangemus in Com- confufio fuerit faóia folum in ídEnt^nf<br />
mentarlo noftro fuper Eufebium. Sed poft non folum má aliaui alii homines i-naS.nr in i babiionem,(i<br />
íit in Tribu lúda,de qua Chnftus defeínditdireddfede- ^<br />
tiaminomnibusvndedmaliistribubus.Ethocvaldemi. ifnguahtbS<br />
rabile era t,quia omnes filij alicuius de iftis erudirenturin Snihneam^^^^<br />
¿wlingua Hebraica,fedfoh]svnusloquereturinea Eterat H Í ^ ^ Í ' h c ^<br />
Hebras<br />
aha idiomata;nunc autem non eft eompIeta,quia folum., r. rnm S i S J.nní, .<br />
iílanominamanferuntpureHebraiea,queinY¿efaim P ^ r ^ F ^<br />
füt,. aliisgentibus,&acceperuntidlmataeafumDehisX<br />
^ ^ guftiHusdeciu.Dei.liLf.Z^¿¿.Cft^^^^^^^ í\s5cprentnonahs,vt ait Paulus Orofius primo libro de<br />
ratidemidiomamatenaliterquáaimadvoces,federiam ^<br />
quantum ad modum accenmahdi,& proferendi VeíSd ^n' ^ fAxmcn,^ vlquead locum illum totatena^<br />
tur,quóderatidemidioma,vdeademÍ¡neua2^^^^^^ afpero firu,;vt declarar Paulus Oroi^^<br />
apuLmnes:& non folum hoe,fed eriam f r a m S i fer' mundi .Er vocatur ifta tena Sel<br />
: mQnes:quianoneratahquishomo,quiproferretvetií «í^t^^cvocarerur,quia nulltis vnquaiu<br />
; qu?aliusnonintelligeret:nUncauteminauolibetidom« "OroiniOTadeara.yenerat,nec,eriamin pn^<br />
tdíeeteommunefit%ntahquaverSS ^^l^^^í^P^^atohabitabant: fed quia ipfi v<br />
ómnibusnonintelliguntur. Waiia,quaab fif eam vocauerunt,&ifta térraSenaai eft tetraChakiaro<br />
w ca. f<br />
. . Qií^'^^défuiiritfnbacmMoU,^^ wbiahquasparuasni^^^<br />
oLftid. fequenti quod quando iftimotierunrfedes de Oriente aí<br />
Tp Vitautemfaílaiftacónfufio linguarum auafíbercé planohabitarent. Deindeve^<br />
r tümánDDs poftdiIümurfa.fdlicetteSs nit eis.m m y tem,vt faceret<br />
quia Phaleg natus fuitcentum annis poft ílu^m^^^^^^^ h í if 3 f ^T"" ^S^^.^^^'^^untin campc),ill4 quafí nií<br />
Gompütandodüosannos,qnibus natSs eft¿oftdX f<br />
&trigintaannos Saleantequágigneret h S Ifnain inter fecon- ^<br />
taquatuor annos Heber antequam gigLrer í w ^ ^ ''"u ^^^'f'emrefatiamus Ueres. Quia<br />
fimul funt eentum,^, vnus an\us.ln3iebauem^ ^ ^ ^ f ^ ^ ^ P ^ ^ i ^ ^ n o ^ habett^el..<br />
ideftquandonatusftiitdiuiíaeftterra.ErdicrRabbfl^ f f<br />
brahaip Auenem,q,in $difiGando.turrim illam,¿ eiiii í f í i Í k " ? f la yj aiíqqi vóíunr intendebanc il?! etatem<br />
fintNoe,& Abraham. ^ " ^<br />
: Quod autem Noe fueriribi eum adifíc^^^ Jgn;««ftunt,cum-dé^^<br />
& m ^c^P^ret=q»íacüin^radixifequafí deon^ibu^hó tebat temponbusíijis,ícilieet<br />
i npa,fu^^ materia ?d¡<br />
S ^^"^"f'^^'í'^S^'^í^ autenbideftcalxpofítainter lapides<br />
lingtTarüm confrifiofaóiaílieri/annis quaSmm S í<br />
diluuium,ergo^dificatio ciuitáds^qu^rSídSSS ^SntanM.Któres,^d ÍUFnnduÓtóreSitf^S^e^<br />
nemhnguarum fuiradplusper centuiLSnSi'Sf 4!^e?/"m'íftiautdiiaccepcrGtlateres pro^linSima<br />
^ium,Noeautemvixit¿ftc&uuium S m ^ ^^^^'^^^^'^^^"^^^^Pí^ftcu^dk;! S ^<br />
<strong>•</strong> I V . ucDauüo
Oeneiis '^ ^ .<strong>Cap</strong>. ':XIr: pp:<br />
terexco2itata tui-ris,vel ciuicas.quia Cain antc diluuimii Quaemur, qmmodo nomen fuMm celebrare volebaNt. ,<br />
códidit auitaté.vtparet?.4.cXt forte vjderanteam No^^ Quaeft,o. ^ Fj.<br />
. aíTumpferant .Tota ainém ciiiitas Caín aqtiis diluni; de- p Tcelehremusnomenmflrum.Exhocp^tct q,intentio<br />
ftruób fumqitia dcftrqxeruntlupcihciemier erateuaderediluuimii,vd i^^^^<br />
menpertingat ad cáelos. , '^^[^pW^omen<br />
. Quaeritur, quomodo tums pof eft penmgere ad cae- & memorabilia agu,ficur erat ifta tirrris. ^ ^ .<br />
' - . lum.Etcurfaaa fuent lamaealtttudims. . Sed aiiqius dicet,quód ex,hoc infei-rur contra ea' qnce<br />
Qu0o. -ir. . ^'^PX^.^'xi^íHis/cihcet quod omnes homines conuenWi^^^<br />
; ; <strong>•</strong> _ ^.^ponftruendamiftam ciuitatem, quiacelebritas,w^<br />
X T On eft intentio ^diíicantium>quod turris accederet na„v.el fama nunquam eft ad.fdpfum, fed adalterum , Si<br />
ÍN ad cseíos,quia hoc fciebant impoffibile. Máximo autem omnes homines ibi erant ad quos poterat eífe noim<br />
eíf-t ibi Nemrod,qui Aftrólogus erat,& fciebat diíta men eorum celebre.?ad n uUum certe.<br />
.riam c¿ a terraimaxime quia fciebant intermediúm ae- ^ ,, Refppnde,nir,quod Ücer non intendebant nomc'fuum<br />
<strong>•</strong>em fiigidiftimum, eífe jn quo genera ntur grandiíies,mx, „qe,]ebraiT ad aliquos tune exi ften tes, volebant tamen ceit<br />
& omnu metheoroIogiqa:6c ibi impoífibileeft ^iquid vi. brare ^e.fpeóiru futurorum,ví maneret memoria eorum a-<br />
«ereexlodfdgiditate.Seiebant etiam ignem effe ante pud futuras,genciationes,ÍIcut nunc manct, quanto máhim<br />
in quo nulla res viuit,fed omnia confumuntur. E-, gis fi illi turnm perfeci(íent,ficut mtendebanr?& non fuíf<br />
tiam'ouiafacere turdm accederitem ad caios non cpnue- fet locus depopulatus ficut nune eft propter peccata habí<br />
¡úebantfini eorum. Quia fecundiuBahquosryt prasdixeratífa.i^.c<br />
biSalomon,& Nicolaus, ideoifti facicbant iftam turnm gamurm térras. Secundum NicQlaum,& RlSa.qui W-<br />
aldífimanj,vt in ea defenderentur a diluuio,quod.iterum nent vnam de fupenotibus^taíílipppfitionibus.eftfenfus. '<br />
fuperuennirum expedrabant.Hocergoftante non erat ah Antequam ii¡pergamurm térras. Ideft fa¿iamus iftam_<br />
qua neceflitas,vdvhhtas facere turnm vfque ad c^lutn: tumm,u) qua defendamur a diluuio. Ne diiiruinm vemiia<br />
diluuium non attigit exlum ali.a vice,fcd folum quin niens,ó^. reperiens nos imparatos difpergat corpora nodedm<br />
cubitos fuper montes excelfos. ftra per ierras ficut fecit in pr^decefrorlbus noftris.'Vel a-<br />
Alii autem dicunt,^ ideo facieban t iftam turrim alnf- Xxiti. AnnqHpn difpergamur in terras.SáUcti quod i fti lo<br />
fimam,vr defenfáréair abigne fiiperuenturo,&confuin- quebanturpcophetice de íururadifperfionefna per lingua<br />
pturofecuíumjfed hocnihilpl'óderar,quia edamfi turns rum confuiionem.idjoantequam difpergerentur in terperdngeret<br />
vfque adcsehuTi,nihilproficeret,quiaigñis,ti ^ ras,volebant nomen fuumfamoftimñcere.Vel aíiteringit<br />
fupcrfidem concauam orbis tunari & ideo adhueibi- td.ligendQ,c|> ipfi volebarlt diípergi per rerras, ,quia non-,<br />
dem confumerentur,nifi turris ftíbintraret c$lum aperic- porerant omnés fimul in vno loco viuere,idco antequam<br />
,ÍojydíUtn,p0doílUicl,quórf;n9h^ <strong>•</strong> diuiderentur,quiatunemulderáty9lebát facierealiqnod<br />
; , , , <strong>•</strong> ' ,. ' <strong>•</strong> ' . <strong>•</strong> ' iT^eraorabiie,pe^ qiiodn9m'inarenturv,bicunqü£,^^^^^^<br />
<strong>•</strong> Afi^pmorés^aefmsiiMtl^.J^^^ Q^fi'^' Imaginaban tuí emm, qupd nunquam g^nushumanpirii<br />
I': V . ' totum fiee,ifctconiunólum,vt tune erar:&.ideoreól;:iíitfuu<br />
^ Ed adhuc iftse prasfum^tiones furit falife. Prima, feili- me conueniebat ton generi humano cÓnjundpyfafére o-<br />
Occtquódipfi'intelligeréff^luiriinifta turriadihiuioi pns mirabilias,quod eífet in totoorbe, magis quahivhi<br />
'2.. quia Noeeratibi cum sdificannbus,& filij eius trés,qui- gend partículanter,& reóliffime.fic fuiírct,nifi fe<br />
busÍ)eusf?pepromíferat,&pofueratpad:umcum eís^rie uidens aliam vnlitatem humáni generis hocfeciífet.<br />
vnquamemitteretaquasdi^uuu^dcdrtídmendamterr^ . ; . . , ^¡ j <strong>•</strong> - ^<br />
ideoipfi non permitterentnirrii^ ^dificariad talem fine. An aedificantes turrim intend^rintpugnare cum<br />
,Et dato quod non ftetifll^t ibi N o e , . g i g a n t i b u s fabulose, dicitur.. . Q^qft. kl L^<br />
tes eius, qui ibi ftabantjíícpnabeo^ud . rvr.<br />
,Dei cmn térra,nevnquamniittdd fuper ^ » Liqui enim ftulticordecredunt,quód illi CQn,d,it;puij.Edaraquia<br />
fiipfj hocintendérent,non ben^sdilicá- J ^ res tyrris Babyionic?,ideó íic'eam altiííimamfáde ^<br />
rent turrim de íateribus,qui áquis GafumipoíTunt, íed de ,ba,nr,quia volebant per eam ad casíum, afcendere tanquá , ¡.¡^<br />
iapidibusdüris''faxeisi& forte magis facerent multas ar- pugnaturi cum Deó,vtfabuiofereferturperbuí^^^<br />
'«»/«,chas tale,s,quales ,Noe in dilntíio habuerat. Nec edam éft tamor.lib. i,.6¿ per omnes alios poetas,quód gigantes vo-<br />
.verá feenndapra;fuppqíiti9,fciltcer5d^ ignéjq? ipfi dnierét lentes Déos de cíeIo afcendendo deprimere |ideo,m9ntss<br />
jgnem,¿¿velknt.ibi euádéré , quia' ficut Deus pe^igérat montibusimpoftierunr,v£accedere,nt,^;^,ibi pugnante.!S<br />
nunq,uam.fe,iddddiiriTO fuper terrain,ita_. maxiitios lapidesiaciebant, tándem ibfa dijs deletififrit<br />
pepigeratVqiíód'nunquamp térras propterhp- euerfismbntibus fuper eosjinmóhte^yel potius.cáTÍijpp<br />
imtiesdicensiNóniiVm pdcpnam vltra omñém am Phlegrain Macedonia.Huiustámen erípneaE fabiÍl$,.Sd^<br />
iicut feciifed fi,Íg.nis'\y^ cdnfu- ' iinus.in Poliftor.cap.de I^cedonia originem,predi tjN^^<br />
meret.ina|is^^hu^^ lus.n.táÍTi captíementis^e'ft,vt,34¿^^^^<br />
diluuio enini iion pOTemnt pifces^bebarborés,!^ lám'c^ Dei voluhtatem fe poíle'crédaU.HfXíni^^qÜi^^<br />
veniret igtiis.pniniaquaiicoriínip 'csleftia'corp^:a grauja qiiaiia^qíHá^<br />
-ttientata.:,, / V . '' ^ - - . {unt,non íuftinerentViyiáxíme'p<br />
ÍP ai ^fiisergpfueritfihis,velíntdirio interraédíj,&aenseaii^ófí3fngidi^<br />
altiíTimam tnrriínihfrademoñftraH^ ' ; ^'cahab'^tm.NídiJperg^mür^inM^^ - > ,<br />
iJicendum érgoqqódiftalócutioeft hip Fénafum-O^d nop fignifi|!at antequam, fed ,quiá norp,<br />
^^^i^fimnpertingU^^^^ valde álta cxeedcns ' veljne^fciUeetqiiódiftifacié^ "i^gi^^iPj^!"?<strong>•</strong> <strong>•</strong>'<br />
mncmalütudincmmontium,¿¿rupium arqué fc9p^ Ypcrgeréntur.íntdli^^^^<br />
rum prominentiüm jfic enim dicitur íxpe hiperbolice, a- dinis,qÜ£,eHdiii :videretur tangére^^^^^^ ' <strong>•</strong><br />
Itra kritclamor,ideft magtiff yob^^^ vel áltein valde magna parte'iiden Ca cut „<br />
lus,quód ahqus voces hic prólátsé poflertt audiri ufquo diftantia potentiam viiiuám pófíét immutárp^^á^^^ furrtm ^<br />
ad coelurn-,fie enim didtur ÁIexandrdaís libr.|.dé'magno ftimam,et ampliííimam fecerunt,rciheet.qti5d quañd a- ilh em<br />
ciamorefemmarum,quando caperetur eiuitas Thirus ab liquis velletrecedere ex- áíiqua qaufa a ciuijateilla vbieun ntntt^'-<br />
Alex^dro.^ . ' que eííet,videret illam turnm,tor?tpoftea:^<br />
Aureafemmeus:pérftring^ ijfítatem,quód non'contihgeretvfi non eftet illa °<br />
<strong>•</strong> ' ' altiífimépofitá: quia cum nobdum.eftentitinm^<br />
horáinej fc.iréhtne,& redíre,i"ndigebát a<br />
vtvenirent,nepeMercntur aberrantes, 6¿:diípeígei"tntu£ t<br />
^ .. Álph.Toft.Aip>r Gers. <strong>•</strong> g i" P'^^ \
. I -i '' '<br />
1 0 0 G é i í é í i s * C a p . X I .<br />
per íoíumárbem.Et hoc eft quod didtur. i V í - F qiiandoiuiTerjtfíeriadiíid3 ÍTiagfta,& tTiunira ,ficute^^<br />
nfftr in térras vnmerjas. Ideft nos videntes a longe iftam^ templum Salomonis, & poftea cum illud iuflit*reftaurar<br />
turrí m vbicunqj íimus , non difpeigemur aberrantes per deftruóhnn a Chaldíéis .B'iiam non erat ifta res a Deo ex<br />
vniuerfas térras . Et iftam intentionem tangit aliqualiter píeíle vedra,quia hucuíque non dederat talem prohibitu<br />
Rabbi Abraham Abenezra.Nec credo,^ fít aiiqua venor nemjideo fícut licebat hominibus adifícare dotnos in au<br />
ifta,&itá concordant verbis textus,& reóle iationi; amen bus habitaíeot/ita licebat turrim illam facete- & itano^<br />
iiterá noftra tién conuenit,qua dicit, antequam difperga erant de hoc tanquam de malo arguendi.Neqire valet ra<br />
mur mterraé. Etiuxtaiftamhteram debe,teífealiusfen- tio,Deusdeftruxitopcradus.vdnonprofperatafunt er"<br />
fus^ui fuprktaótus eft,ícihcet,homines erant nunc conm go mala erant,vd malo animo fíebant: quia Deüs oe/al"<br />
íai,&Jntend^bant difpergi per terrasquafí melius,& com tiflimam prouidentiam fuam aliud de rebus difpofúit ni<br />
inodius fíe hábiratunefí^ent, ante tamen quam diíperge- opera noíh-adifcordarcnt:& ideo vult^vt non manean! o<br />
rentur voltierui^r facere ahquid famofum,quod ih memo perata a nobis,licet bono animo illa fecerimus & illa in"<br />
íia poííerum relinqueretur fadum eífe a roto humano|e fe nihil mali habeant. Satis eft enim, quódnin concor<br />
nere eoníundo^quale erat facere t«rnm, & ciuitatem Ba dent intennoni dus:fed ñeque nos voluntatem Dd nS"<br />
yonis,&hoceftcelebrarenomen. Erifta fuit intentio mus,ñeque tenemurin ómnibus concordare diuino voH<br />
>teranoftra,& corumqnitraníiulerunt. Antequam G ío:fedin quibufdamlidmmeftpotius difcordare,ficPtcfí<br />
Cumtamen irerahebraica dicat. pater meus,autfiliusmoritur,certumeft DeóplacS<br />
J^ír^^^«nSedtenendoliteram¡^^^ moriatur,óctamen mihidifplicet,quódmoriumur,Si<br />
( N re neee(Tar.o,q, homines in¿endebant fimul manereom- te de eorum morte doIeo.Sic etiam inter vitos fanó os in<br />
nes non longe abilla turri:& ideo voiebant eam facere ta üenitur,quód quidam di is contraría vdinr ¿ f.m.n<br />
lem,íqualemcogitabant&vbiqueeamviderepoírent,& qt^eexcLita^e.XnSrS<br />
noherrarenjíedredirefcirentadlocum,&tuneedebra- mllumfacerentexhocfolLúSDeufo^eS^e^^^^^^<br />
re nomen eífet facere rem vbique,vel ex quocunque loco ftruxit. ""^cu^ "pcia coiumdc.<br />
cognoícibiletp.Vtraque opinionum iftarum fatis ex litera<br />
intendebat facereiftam turrim contra Deú quafi pe? hoc ^''''''fi'^^S^recopa^<br />
aliquid poífent contra eum.Sedhocnon eft multum pro- !>¿»
Genefís <strong>Cap</strong>. XL ici<br />
idolatra fuiíTent^vel fuerunt,& funt, ilíi facilíteraíios cor A rent. Vemtí ergo,&defcmdamns. Secnndum imagjnarupiírent,&fíctotnsmundnserraret.<br />
Deus aurem con- nonem noftram Joquirur hic Deus AngéHs, tanquam vtraria<br />
facere dererminauerar:& quia vidcbar,quód ex v- mis magnus Rex fuis miniftris, vt deftmar opus ad uerfanirate<br />
hngua,& cohabita tione ifta fequebantur, ideo de- riorum ;d efcendere autem ad Deum non perrinetsqui vbi<br />
ftruxitturrim,&turbauit]inguas. Si enim omnes gen- eft, Angelis tamen conuenir^quiaqtian-do funr m cates<br />
ibi cohabitaíTent, alia permixtio generationUm fuif- fnnt interrajhábétenim loca difíiníta, vít.dicemus<br />
fer,nec fecura fuiíTent ea, qua vfque hodie faóta funr: fed Exo.3 .c.fans late,<br />
mundusin quodam alio ordine perfeueraíTet. Et quia<br />
Deus prafciuerarquaídam gentes ex fuá gratia bonas fu Anturris fuerit deííruBa. Qmfl. X!.<br />
turas,&: quafdam aliás ex propria malitia prauas futuras,<br />
ideo diftribuit diuerfa loca diuerfisgenribus.Praapue cu t Deoaüqui Angeli veracirer ,&realitcrdefcendcrunc<br />
inhocaltiííima,&occuIriflimaDeidifpoíitio,cumfítinL_. j ad exequendum,qua Deus voiebat. Dicit enim lo-<br />
. locis quadam fecrera,lateaique rarioni,íidei,6{;;_ natura fephus,quod Angeli ventos mittentes euerterunt turrim.<br />
non repugnar. Sed hoc non multum videtur, quia turris Babilónica po-<br />
\ fteaftetit,& vfque hodie ftar-.fi ergo Angeli aliquid eu(^-<br />
Curaprincipionon diuijitlinguas, Qmft. X. g terunt illud fuit modicum,quia n-i^gnaalritudo eius man<br />
íit in futuras generationes.Melius ergo videtur dicéduin<br />
Et fi dicas, quare non diuifít Deus a principio gene- q[)'Angeli nihil deftruxerunt,quia textus no dicit,c]j Deus,<br />
ris humani linguam, quia tune poífent exiftereifta vel Angeli deftruxerunt turrim,fed 9 diuifa lingua ceífavtilitates?<br />
Dico aprincipio non debuir ftatim lin- uit rurrisadificatio.Etiam quia opera,quafiuntimmeciia<br />
guadiuidijfienim mox,vtfa¿i:i liint,alia, & alia idipmara tea Deo,vel Angelis perfeótius fiunt,quam ea, quafiunc<br />
habuiíTentjnon habentes aliquam communicanonem, fe ab homine.Sicur ergo quando aliquid g'ignitur, vel'caufa<br />
non vr homines diiexiífent. tnr,perfectius caufatur a Deo per fe,quam a natura; ita_.<br />
Irem quia non fequebantur aliqua de inconuenientib. quando aliquid a Deo deftruitur,perfecrius deftruitur, Sc<br />
fupra aflignatis;pracipue Cum tora gens,qn?in illa prima eradicatur vfq; ad fundamenta ab ipíb Deo, quam ab ho<br />
arate,erar feruabatur diluuio confumenda. Er tamen ad- minib-Nec valer fi dicas,qb ea,qua agit natura,etiam agic<br />
huc ibi quadam diftinótiofaéla fuit:6¿r'fí non inhngua, Deus,qui ómnibus rebus coagit,tanquam prima caula in<br />
fuictamenindiuerfitatehabitationis: quia Adam fpiritu flucn5ineffe6lum,ergo quando Deus per íeagitiCaufatíé<br />
diuinoafflatusmandauitfi!ijsSeth,ne coniungerenturfi- cundum modum conuenienrem fibi foli,f. agere mirabili<br />
lijsCain,vcdeftirpedamuata Mefliasnon defcenderet: ter.quandoautem coagit natura, non artribuitur íibi pro<br />
quia multi de filijs Seth filiabus,Cain.mixti fúnt eas in pne aClió/ed natura:ipfc tamen miniftrat vires natur?,&<br />
vxores accipientes,ideo venit diluUium ^ vt paret fupra 6. non communicat enrib. naturaiibus tales vireS,quales ip- '<br />
cln principio antern fecunda ataris non ftatim fuit fada fe haber,foruus agir per fe,quam coagens natura. Dato<br />
linguarumdiuifío,quiaconueniéserat,vthomines fimul tamenq. Deusageretfecundum fiias vires,non magisage<br />
-ha&tanresaliqualiter muitiplicarentur, & deinde diuifio retfohis,nec minus quam fi adderenturei vires totius na<br />
íiereticentum ergoaonis.poftexitum de arca,vel quafía- tura'.quia vires natura,qua finita funt,applicara viribus<br />
liqualiter mufdplicatishominibus,& cogitanfibus quali- Dei mrinitis nihil funt. Si ergo Angeli turrim, vel ciuitaté<br />
terineodem loco fimul habirarent Deus hnguas diuifir, deftruxiííenr,non reliquiflcntin eis lapidem fuper lapidé,<br />
vt fimul non habirarent,nec poft diuifionem tantum có^ vfque ad fundamentum; fed non fuit faCta talis deftrtimunicarent.Sihominesenimvniuerfaliteridemidioina<br />
étio,vt per fe pater,ergo nulla faóla fuit.<br />
haberentmagna foretcommunicario inter eos. Si enim ¿-«íííweorawí.ScihterjVnam linguam diuidendoin plures.<br />
nunc exiftente tanta diuerficate,& vari js laboribus tanta<br />
<strong>•</strong> communic.ftio fir,qiianto magis fi idiomatis identirasexi Qumtur, quot liriguAdat a fuerant i&\maliquididio^<br />
Défcendit autem dominus ?0Í:\tíL0ccz{\0ncác^m- ma datum perierit per eunte gente,<br />
óhonishngua vnius hic ponitur ipfa deftruótio. Et dici- Qu^íiio. XI L<br />
& Mft tur dominus defcéndiífead videndumturnm, non quód y.<br />
is ma. defcendar,quia vbique eft,& in ipfa turra, qua adi f ^ Vot autem lingua ibi data fuerint, non manifeftaficabatur,erat,&intraipfosadificantes.Nihilenimomni<br />
tur ex litera hic,vel alibi, fed quia fupra pracedenú<br />
7) entibus magis intimum eft,quam Deus:fed cóformat capit.cnm cnumeraret filios fíliorum Noe , dicebat do<br />
fe fcriptura intelleólui noftro, vtmenfuratum menfura: fíngu¡is,(]? habebant finguh hnguas fuas;& quia ibi coniahasimpoílibileeíTetaliqualisinrelleétio^Nosenim<br />
ima- pucati fuat feptuagintaduo,ideodiciturcommuniter ,qá<br />
<strong>•</strong>ginaínurDeum,vtquendampotentiftimum,&honora- funrfeptuaginraduo idiomara. Vtrum aurem aliquod<br />
íiffiraum Regem in cáelo empyreo,fedenrem fpi ritib.an- idioma de ibi datisperieritpereüregenre per belücas c!ageliciscircundatum.<br />
Er quando aliquid in his infimis no- des,ignoratur. Er an omuia ifta idiomara,qua nunc funt<br />
uiter agit,diciraus eum de fuperioribus ad hac inferiora., ibi da~ta fint,vei aliqua eorum humana voluntas,& mdudefcendere.Modusautsmfecundum<br />
veriratem, perqué ftria fecenr,ince«um eft, Q¿ialiret autem ifta corfufio<br />
Deus iíla inferiora operatur a nullo,nifi a beatis lí)iriribus linguarum fadafuerit,refpondetur, quód Deus turbauic<br />
eum clare videntibus intelligitur. Ciuitatem, & turrim intelle¿lusoílíniumiftorum,«5¿: fecit eos obliuifci idioma,.<br />
quam ^dificabant. Nondum ciuiratis rauri finid fuerant, quod anee cognouerant,radendo ab intelleClu eorum ilnec<br />
rurris confumara; fed cunóla in fieri erant. Ftlij A- him habitum cognitiuum verborum. Si. fignificatorunu<br />
dam.W^^W] hominum. Eft hic Adam nomen appella- p per verba illius idiomatis.Et caufauir in eis quofdam habí<br />
tiuum,ideft horao:& vocat eos filies Adam,ideft uó Dei, tus cognitiuos nouorum verborum>vt funt fígna rerum;<br />
q«ia ifta non Deo inftruente,fed<br />
propria voluntare fug^e íed de ómnibus his dubijs magis dicemus in Commenrarente<br />
faciebant. Ecce vnus eftpopulus. Ideft indiuifus: riis noftds fuper Eufebium.Fí non audiat vnufquifque Voqma<br />
cum omnes cognati eífent,vel fratres, vel confobri- cemproximt fui. Ideft non intelligat:quia e tiam fi diueda<br />
vnam linguam haberent,fibí inuicem iungebantur: idiomara ftarenr,bene audiebant fe ad ¡nuicem, cum ad^<br />
« uc vnus popnlus erat. Et vnum labium ommbus. Id- huc auditibus non carerenr.Vel dicitur. Ft nonmdiat í/e<br />
tvnmiiIdioma,vocaturlabium,quialabiisprofer- mfqutfque.\dcñ,vtaiK\keno\n ,quia diuifis hnguiscum<br />
lur. L
í tú% Genefis <strong>Cap</strong>. XI.<br />
inüs áf fá |)tasce
Geiiefis <strong>Cap</strong>. XL icj<br />
nniPhales antequam gigneret Ren : deinde triginta- A autem fubrrahantur quinqué, quib.minns vixit Sale quá<br />
dúo ánniReu antequam gignéretSavog: deinde tnginta Arphaxad:&efuntdecem Sc oétoanni-vits lacob. Fixit<br />
anniSarua antequam gignei-et Naehondeinde vigmtino autem HeberpofiqHamgemit Fhalegquadrmgemistrigin<br />
lem anni Nachor antequam gigneret Thare; deinde fe- ta annis .'Et fie funt omnes anni vitse Heber quadringenotuaeintaanni<br />
Thareántequam gigneret Abiaham, qui ti fexagintaqaatuor,coni.ungendo trigintaj& quatuor fu<br />
es fimul faciuntquadringentosannosjpr^terdecem, periores,&: mortuusfuit Heber íeptuagefimononoanno<br />
d'^ouibus ómnibus in ifto capitídeinde centum anni A- -vitx lacob. Patet quia Heber vixit magisquam Sale trih<br />
ha: curñ genuit Ifaac.vt patet infra decimpfeptimo ca gintauno aanis:quia Heber quadringentis fexaginfaqua-<br />
St^eruntauingenti;deindefexaginta anni Ifaacquando tuor.Sale autem quadringentis trigintatribtts.. Dato er-<br />
' itla^b v%atct infra decimoquinto cap.eruntquin go quod ambo futíTent nati eademdie,cum Sale mortuus<br />
f xaeinta. Dcfíciun t ergo ad eompletionem totius fuit anno dedmooótauo vita: íacob fuperaddendo trigin-<br />
^^^"fcilicetquinquaginta annt,quibus Nachor vixit poft taunum annos,quibus magis vixitHeber,perueniret nu-<br />
<strong>•</strong> 'itatem lacob. Noe autem vixit vfque ad quinquir merus ad quadrageíimumnonum annum vits lacobyqui<br />
"^fmumoólauum annura vicíE Abrahx. Hoc fuit ante bus addantur triginta anni,qui fubtrahunmr de annis Sa<br />
natiuitatem lacob centum duobus annis. Et confeqnen- le,quia vixit ifto tempore ante Heber ad feptHágefimuni<br />
ter fuit mortuus ante fihum llmm perannos cétum quin- B nonum annum vit^ íacob. Vixit Phaleg poftquam genuit<br />
uaeinta dúos. Quod fie patena dihiuio vfque ad nati- Reuducentisnquem annis. Et fie funt omnes anni Phaleg<br />
«itatem Abrah^ íiuxerunt anni ducenti nonagmtaduo , ducenti trigintanouem . Et mortuus fuit anno quadraaddendo<br />
dsduos annos,qui fluxerunt poft diluuium an- gefimoodlauo vit$ Abrah^,fcilicet decem annis antean-.<br />
te natiuiiatem Arphaxad,quod patee ex fuperioribus com num,quo mortuus fuit Noe. Patet 5 quia acdpiendo trioutationibiis<br />
. Noeautem vixit poft diluuium trecentis ginta annos Phaleg antequam gigneret Reu,&trigintafluinquaginta<br />
annis: vtpatet fupra 9.capit.defidení ergo dúos annos Ren antequam gigneret.Sarag tfiginta_»<br />
ad eompletionem iftorum quinquagintao¿to anni,qui íii- annos Sarug ante Nachor vigintinouem annos Naméndi<br />
funt poftnariuitatcm Abrahsj vfque ad illud ergo chor ante Thare,& íéptuaginw annos Thare anteortunj<br />
tempus vixit Noe. Abraha:, funt centum nonagintaunus*<br />
^ Adcoriiplendum autem dueentos trigintanouem, ad-,<br />
Cttrindefcriptionefecunda Atatis non facit etiam huc manent quadragintaoóto anni afliimendi de vita A~<br />
mentionem de morte.vt facitin prima. brahs vfque quos vixit Phaleg:a
104 Genefis <strong>Cap</strong>. XI.<br />
Sai-uch Beíus Nemrotides Babylonis Rex intranit AiH- F i-os ante generaíionem,& fie fadunt naide plures annos<br />
riam,íed paiuinjautnihilineaóbtinuit. Ifto temperé_> fcilicet,íepruagintaduosin fecundasetate. *<br />
jregnum Scytharum,qui a nobjs Gothi dicuntur, incepit Et licet Abraham fít caput tertié atatis, tamén indpit:<br />
vbi primus Rex fuit Thaniis, & poft eum Ninns. Vixit computatio in Thare,vt fíat mentio de alijs duobus filijs<br />
autem Nachorpojlquamgenuit Thare centü noue annis.Et eius fratribus Abraha,fdlicet. Aran, & Nachor propta*<br />
líe funt omnes anni Nachor centum quadragíntaoólo, & miraculum fadum in Aran,& Abraham:fi verum eít, &<br />
mortuus fuit anno quadragefimonono vita Abraha an- propter vxores Patríarcharum,qui funt de femine Achor.<br />
no,quo fuit mortuus Phalech,vd faltem vno anno póft. Porro Aran genuit Loth. Et ficLoth fuit cpníbbrinus Á-,<br />
Et patet quia fi acdpiantur vigintinouem anni ipfius quá braha,ramen vocat eum fratrem:vt patet infra r 3. Non<br />
do genuit Thare,& feptuaginta anni Thare, quando ge- .fít aurem meritio de vxore Aran qualiter vocata fuent<br />
nitit Abraham,funt centum minus vno. Defidunt ergo quia mos facra fcriptur? eft nunquam de feminis curare* v<br />
anni quadrágintanouem, qui fumendi funt de vita A- nifi propter aliquod fpedale myfterium. Vxor autenu ir^<br />
braha. Abraha nominatiif,quia fuir mater Parriarcharum;vxor<br />
. . . . . vero Nachor, quia filia fuá fuerunt vxores Patriarcha-/er<br />
Qmnturi qu»tempore tncepit regnum Aegypttorum. rum,ut patet de Rebecca,& confequenter^e Ra- in<br />
Quaeflto, XiX. G chtk,ytpaietmñaij^.8c íc).atpk.Mortuuseft Aranan~eh»<br />
. . K, . » <strong>•</strong> . <strong>•</strong> ínHebrao didtur fuper faciem patris<br />
^ ^^Emporehtnus Nachor regnum Aegyptiorum mee- {m,\éemeñ Ante vel Super faciem.<br />
i pir,in quo pnmus rex Zoés fiue Mineusdiétus fuit, £nnteliigiturduplidter.vnom¿do, ^«r^>^ír^»?7««.<br />
Ita enun muln piftimanf.fed non conuenit hoc inrentio Ideft antequam moreretur pater fuus,quia ali] filii, fcilifti<br />
Eufebi) lib.chronieorum,qui in pnmo anno Abrah? po cer,Abraham,& Nachor m&rtui funr poft mortem Datris<br />
nrtinciperedeamamfextamdinaftiam Aegyptiorum,id- fui Thare. Aran autem mortuus fuir anrequam pater<br />
eft,decimumfextum pnnapatumregalem,& qualiber di moreretur. patrem fuum Ideftcoiam J r S<br />
na ha durabat aliquanto rempore,& hoc habet Eufcteus fuo/cilicet. vidente Thare. InTenaZtm^s L e X<br />
<strong>•</strong>exhbrisManethohiftoríographiAegyptiorum,fedquan Vr Chaldaeorum . I ñ u á l J n V ^ S ^<br />
domeeperitregnumAegyptiomm,nequeapudEufebiú do fignificat ignem in lingua Cha Kallo^^^^^<br />
ponitureerr^ido,cumipfeindpiatindinaft.adeamafex men'eiuiratis.Accipiendo^pri^rK^'mS^^^^^<br />
- , xa.Ftxitque Thare feptuaginta annis,&genuit Abraham. mormus fuit in igneChaldaornT ^<br />
Volunt ahqui9 Abraham fit primogenitusThare:qma^ ««"^^um.<br />
hicpraponituralijsfilijs .Sednonvidetiuranonale,quia An AranCitmortum;^ ^^ m. ,<br />
fecundum communem opinionem tenetur q, Sarra fuerit H AbrahampofiliaAranJedAbrahamfólumhabebatdecdh<br />
annosvi- ^ .<br />
ta fuper Sarramjvt patet infra i/.cap. Nunquid de cente Tpv Icunt enim alioiií M^w; r u i ^<br />
nano nafcetur filuis,& Sarra nonagenaria pariet?ergo o- I I nuód tC SL. Í cmtexemc^<br />
portetq,Í^^Abrahameratpnmogelims,c/Aran genuif- u ^ b r a h a m ^ ^<br />
feteam ad mag s quando erar oó1o,vél nouem annonim 1 coram Nemrod,quód non có-<br />
P a ^ t c o n í e q u ^ t ^ , q u i a c 3 K S S S r<br />
tus decem annis ante Sarram,vt probatum eft,&: Abra- i i^r ^ ? dicebatin cürde fuo, quód fi<br />
hámnatusfmtanteAran,vtpraLponum^^^^^ ^bra^^millafuse(ret,,pfecoIeret,&codfireretur Deum ^ ,<br />
manebantadplu.nouemaEZCn n^«^ "o«>coferetignemficutahj. Cum aute^<br />
ranpoítAbraLmminusqua^^íriKSÍm?^ S ^ f t & S S ' "<br />
aliquis homo generét in dedmo anno:maxime in arate? S K tolere Deuti>e?li,ideom ignem pofirus fuit, 'fj'<br />
la,m qua nullus geuerabatante tricefimum annutn vfde non habuit;.ibrdem expirauit, & """<br />
turimpoífibileAovnum.ftorumared "oThfbi^L^""'<br />
Sarra fueritfíliaAi-anjvdg, non fuerit Aran na S " ? , " n<br />
'd-. tus póft Abraham. Primum au emfommtSrenem í ^ ¿ 'nlT ^ accuMet,ipfí recdíiíTent ab<br />
falicet,.^SarrafueiitfiliaAran;ergocfiSm^ Thare<br />
Abraham non fuitprimogenitu : Id ponTuíL "í^^c""^.^braham,& Loth,&cet.Et venir i^ Aran . Efcnpm.<br />
„on atate,fed d.gnitate,q'^^i,a vir iuftus & ^ ^ r P ^ ^ " fuerint in igne. quia<br />
d Z Z ' qui iicer non eífet m-imoacnl ^^'/f'^^f Chaldaorum: fed manifc<br />
"nrr duSífcr^S pofitusfuíftet, none.<br />
Yk dignita admortis_<br />
Pa et enim q, Abraham nunqn.m vocatus fuit fíf, fed de e^rr^hí í ? condolens filio vdlet eum in-<br />
Ab.^quoufquemutauit Deus nomen dus,vt patet n- í i S 'T'" a Nemrod, qu»<br />
fra i7.cap.tamen femper vocat eum fcripturá Abrah' m «ow colentes i-neii J<br />
vrpatethic, qú.a Abraham maiorem diS?afemfi7n^ rníf^^P'^^^Pr"'^- acaSeo^<br />
lorum nuiltárumgennum,vel popu fofSf pIníK ? c<br />
lorum . Haefmtautem generátiones Thare. Uxclols r. k<br />
S u ^ ^ terti4taris, qua Ss ¿ei ' «o» «lentes ignem,cum ipfe eífet veincipit<br />
in Abraham,& ifta fecunda atas fuit minor in dn <strong>•</strong> q"ando fügir,aut venir de Vr Chaldao-<br />
i . ' ^ ' ' '<br />
'
Ih. ^ .<br />
: .Genefis <strong>Cap</strong>. XI. icj<br />
fluis quod il lud de Abraham intelligaíur, & non de Tha- F tur quód erat vere foror . Maxíme,quia fubditurímmere.<br />
Sed dicendum quod nonftat,quiaad Thare,& íilios diate:&accepi eamin vxorem q.d.iicetaqualitergrauo<br />
fuos litera refertur. £t hoc exprefíeponir Aug.ií?. de d- eíTeraccipere in vxorem fororem meam,tsmen accepi.<br />
ui. Dei,cap.13 .vbi cóndudit: Vnde manifeftum eít domu<br />
<strong>•</strong> Xharepeifecutipncm paftamfuiííeáChaldíEis pro vera An Smra fuerit foror Ahrahae. QMCIÍ. X'iCll.<br />
pietate,quavniis,&,verusabeis colebaturDeus. EtAu-<br />
puft. ibi dicit quod Thare,&: Ab!;aham hlius eius coJebát p T iftrd íatis videtur rarionabile, & confonare verbis<br />
> verum Deum:fed Nachór filius Thare colebat idola; vn- XZ. textus,¿
! o 6 G e n e f i s G a p . X í .<br />
aliondmmcdidtürSaraya!tenfilioicieftAbraha.&non F térat tamen gignerc ^íuuencuia, fícut poftea geni^<br />
" bominialtecius tribus,vel eoenatioaispradpue,quia ma Cethura luucncula. Vuíua autem Sarra totaliter emotme<br />
Abi-aham deñdíraret liabere, vxorem de cognarione tua erar, quia ñeque ex Abraham»ñeque ex aliquo alia<br />
rna Quám Naclior,qaia Nachor poftea peflimus,& idola iuuene,vel fene naturaliter gígnere porerat,cum eíTetjfím<br />
tra fuit. ergo Abraham fofcepit aliam filiam fcilicet lef- phcrter ftenlis . Patns Aíeích
Genefis <strong>Cap</strong>. XI. IC7<br />
cuando didmr quod Tharecum efler feptuaginta anno- A Caldeorum,& íic erit computatio continua,&vniformis,<br />
rum eenuit Abraham,Aran,&Nachor,quod intelligitur, & non fequitur aíTignatum,red ítabit quód Abraham geouodquádoThare<br />
compleuit annos 7o.genuit iíios ideft ruéut Ilaac poítquam venitde Aran in terram Chanaan.<br />
finiuit eienere iftos ítilicet quod in anno 70. genuit Sed hoc non poteft ftarejimpHcat enim plura inconuenic<br />
im iftMum', qui fuit Abraham. f t fecundum hoc da,quam pr.^cedens reíponíio, quia íi annus feptuageíiviumum<br />
^^^^^ ¿enucrit Thare Aran,quando erat anno mus quintus Abrahíe computando á tempore,quo liberapotuit<br />
eii q manebunt jo.veI 40.anni,quos egií- tus fuit de igne Caldeorum eft annus centefimus triceíiruni<br />
7 _yjl5:¿j5arram:quia S^rra nata fuit de- raus quintus vits eius,vt probatum fuit in expoíitione fefet<br />
Abraham, ergo fecundum iftam compu- quiturf, quód annus centeíimus fecundum iftam compucem<br />
annis p^^^.^g^ Sic ergo man eren t tationem íit annus centefimusfexageíimus'.quia íicut céíationem<br />
na „icefímum annum Thare, quos habuif- tum addit viginti quinqUe ad feptuaginta quinque:ita cc<br />
omnes ann F ^^^^ ^ioneret Sarran fdlicet quinquagin- tum fexaginta addit viginti quinqué ad centum trigintaletAranamcq^^^^^l^^.<br />
^ , quinqué. Sequitur ergo ex hoc,quód Abraham genuerit<br />
ja,vel quaaraga <strong>•</strong> Ifaac anno vits fus centeíimofexageíimo,& vltra fequi-<br />
TAyum Unñi Aguflmintevtio ponit fiare, íurquód Abraam non vixit poft nañuitatem Ifaac,niíig<br />
QuAÍt. XViíl. B centum quinqué annos: patetquia anni totius vit^eAbra-<br />
^ ^ ' hz fudunt cécum feptuaginta quinque:vt patet infra 25.<br />
c J .^Knr feouitur aliud magnum inconueniens: quia cap.fed hocfalftim eft, quia prius accepit vxorem Ifaac,<br />
^ R^TaSquandonarrauiriftaAchy.capú^ quámmorereturAbraham,vtpatetmfravigefímoquarto<br />
^ loQum fuitAbrah?antequamhab¿tarctin capitulo.SedquandoIfaacaccepit vxorem erat annorum<br />
o^d Deus loji ^^^^^^^^^^ Thare pater dus tran- qüadtaginta:vt patetanfra 2(í.cap.Ergo falíiífimum dicit<br />
S^eumin^e^<strong>•</strong>am iftam, inqt^ nunc vos ha^ iftapofuio.<br />
mftaSteneatur,nonpoteftftarc,ntentio^ugSedre ^<br />
, ÍPr ^rf cam inquadickiir,& poft mortem Thare An Abraham exterit de Aran eo amo yquo^ater<br />
oSTfta cSlocatio non fuit pe?corporak , XXX.<br />
/erram Chanaan,quiaiftamagisvocaturperegnnatio,<br />
L,omrnllocatio:feddiciturconocaiusíntmarl!a,quan- - - « / i c r j r<br />
SrceDi ibUliquid proprium poftidere. £t hoc neceíTa- r Ed non repugnando ,ntentiom Auguft.& fequendo k<br />
^ Shuir eíTc Doíf annum trigeíimumquintum vit« C Apoftolorum,quam ipfeno<br />
i S oScundum iftam compulationem Thare mor. fequitur,fed literam altedus translationis dicens,quod an<br />
I S anno tri^^cíimoquinto vit^ Ifaac,vt fupra demoii te mortem Thare perannos fexaginta cxiuit Abraham de<br />
¿rau£ A jame üteram noftram. Aran. Dico quód Abraham exiuitdcAran eonnno,quo<br />
rouod AbSham venk de Charrapoft mortem pa- pater eius Thare mortuus eft,íic enim dicitur Aduum 7.<br />
SifterramC to . Et quando aíguiturq^Abía- Et poft mortem Thare patris eius rranftulir eum Deus m<br />
h^Srm W quando egreftus fiiiíde Ara terram hanc,in qua vos habitans. Et íi dicescontra,quia .<br />
S v e ^ S ^ ^ ^ d i d t t i r f e q . c a p i t . q u ó d A b r a h a m e r a t f e p t u a a i n t a q ^<br />
í l l m J i C ^ k ^ incipiuntcomputari á prin , que annorum,quando egrefl-us fuit de Aran, fed quando<br />
Siortuusfuit Thare compleuit Abraham annos cenmm<br />
r ^ m S Sil^liceteam Aiígu.tangat ló.dedui. defidun't annicentum trigintaquinqi^anni:ergo tot ha-<br />
Samentofcilicet quód Abraham fueritpofitusmignem ^"eritprimogeniius^jre^<br />
Caldea,de quofup. Secundo dato quod hoc verum eflet, pter inconuenientia fupra aíhgnata bt quan^<br />
clo\brahamexiuitdeAran,eratcentum&trigintaquin ^braha<br />
qocannorumadminusi patetquiaTharemortuuseft:, , hamí^um<br />
, . íum eífet ducentórum & quinqUeannorum,vtpatetin,li nuit aliquem de iftis. Si enim dica^ ^ep<br />
,]^;"^^teravtrgonunquamexiuitAbrahamdeAran,quoufquc ^uagin ta annorum efíef^^^^^^^<br />
comdel-etThareducentos&quinqueannos.Sedvtfu- adiungeretur aliquidalterum neceliario inteiJige^^^^^^<br />
S S k S Abraham,quandoeratfep quod iña^tateerat Thare,quandogenm^^ A^^^^^^^<br />
maginta^r:nqulannorum,kcompletionemautemd¿. autein fufticit,quod<br />
ceinoruníquinque annorumdeficmnt annicentum tri^<br />
gima quinqué;%uos oportet aírumere de vira Abrah^, ^ ^<br />
Datol-goquód Abraham exiuiftet de Ara immediate eo teíimo trigeíimo vitx Thare na us ^^^^^^^^^^<br />
anuo:qu6moL-tuusfuitThareneceírarioeífettuncAbra. ^ annum centeíimutn Z í <strong>•</strong> r/nK^^^^<br />
hamcentum triginta quinqué annorum. Sed hoc repu- ^ quinqué anni,quos habebat ^^ f ^amjuando e^^^^<br />
gnatei,quGdhabeturIfraVimooótauo,&:dedmofep. ^harra,fiueAran,eiuntann duce^^^^^^^^<br />
timoquód Abrahá genuk filium cum ftaret in térra ChL xit Thare, Et in ifto vltimo<br />
naan:&^attuncclntumannorum.&ficponicApoñ.ad eodem compleuit Abraham:feptuagintaqumqueannos.<br />
Roman.4,.cap. eodemexuni de Aran.<br />
mTnfienxehtrn quorundam de nataU Ifaac ,fit^rMBs.<br />
i filmmfuumífaacinanno centefimo vit^fus: quod fie 1 \<br />
Jftcannusccntefimusitemporequo cduilus eíUcÍ£n« yusnatecisantentio facr^e ícnptuis, i^ici ^^^ <strong>•</strong><br />
¿i y ^ - ^
io8 Genefis <strong>Cap</strong>, XL<br />
Tbare rcpmagmta annis, & gennit Abraham, Nachor,5¿ ' quis finis,qiiare aíHgnaretur tempus natíuiratis Aran, vel<br />
Aran. Non enim poteft intelfigi nifi tripliciter: Primo Naehor, & tamen de Abraham eífet canfa; non ideo de<br />
iHodoiOitód omnesiftosiam genuerat, qnandocomple- iHo accrpietur. Quinto & pnncipaliter,quia fcriptura fa-<br />
«it íeptuagefimum annum, vet quód in illo anno genera- era m-hbris Moyfi, &c m hbris Regum defcnbit eonti- Q^<br />
ree?pitprim,um. eorum, vel quód in líloannoaliquem de nuum decurfum tempomm,non omittendoaliquem anillis<br />
genuit. Si dicatur primum,fcilicet quód iam omnes fmm , vfque ad tranfmigrationem ludaorum in Babylogenuerat,dicefur<br />
quód Abraham genicus eft ante annúm ne, vbi termmantur libri hiftorici veteris'Teftamentiiiafeptuageftmum,vitasThare,velinillo:<br />
(Scitamanebirdifli bentes har'rationemcontinuam.<br />
1 cultas, quam volebat ;efFugere refponfio prsecedens. Si Et eft hoc ad fciendum quantitatem temporis k princirficatur<br />
tertium, fcilicec quód in ifto anno genuit aliquem pioeonditi mimdi: quod fo ad magis certificandnmde<br />
de iftis filijs, erit neceífe, quód intelligatur de Abrahain, rebus ipfis> de quibus agitnr: & praecipuead oítendendú<br />
' quia de illo ftcir principaliter mendoneraícriptur;i,& pro nouitatem mundi quod non fuerit mundus aternus,<br />
pteripfúm nominar alios: &tunc manee idem quod fu- fi^ciit putauerunt piurimi philofophorumivel faltemquod<br />
pra,quiaftabitdíííicukas deatatcAbrahae.Si autem po-£ abinitiocius tranfierinrmuiro maioratempora, fieutin-.<br />
narur fecundum, ícilicct quód omnes genid fuennt poít Q troducit populo in Thimeoloquentes facerdotes AegypannuinfeptuagefimamThare:ascc'ífeeft,qaódínil!9an<br />
<strong>•</strong> ti ad Solonem de plufquam nouem millibus annorum.<br />
^ noaíiquemgenuerit:quia alias non ftabitaílignatioiUius Per compUtationem autem connnnam temporum facrs<br />
( anti3:vndequocunquemodoexpoaatar,rfece!ÍeeítdicÍ5q> fcriptura oítenditurnumerus annorum fine viloerrore.<br />
aliquem íftoramfíhorumgeaueric illo anno: fed non eít Et iioemultum fidei noftra eonfert.<br />
<strong>•</strong> rauoríri:biíe,quód dicatur dealio,nifi de Abraham,ergo na Non erat autem per quod meh'us compurarentur anhuias<br />
tus eft Abraham anno feptuagefimo Thare. Eft autém m,quám per generatioñes hominum: ideo fcriptura temqitéStf<br />
Thare genuit iftos tres filios, & non ge- pota prima atads fcilicet mille fexcentos quinquaginta-<br />
^ nukeoiin eodem anno, fed in diueríis. De alijs non po- fex annos computar per generationes illoram hominum,<br />
nanturanni,in quibusgenid funt. De Abraham intelli- ' per quos ab Adam veniturad JMoe, ah'orym hominurh<br />
gitur quod genitus eft anno feptuagefimo Thare. Et ra- , témpora non feribuntur, quia non defeendkur per eos ab<br />
lio eft,quia de Abraham loquitur fcriptura propter fe, cií Adam in Noc : & tamenvfque ad Noedebebat extendi<br />
eius progenies profequatur: de alijs duobus dixit propter computátio prima atans: quia in anno fexcentefimo vita<br />
Abraham, ideo folius Abraha pofuit annum naduitans. eius finita eft: &in fequénd anno incepit fecunda atas,<br />
13c alijs vero tacuk. Secundo patet, quia hoc ídem facit qua^P^i'foios filios Noe computatur: quia de hominibus<br />
fcnptura in prima,&: fecunda atatibtis, in quibus ponitur pnmaatatis nullus fuperfuít,nifi Noe,Se tres fiül eius,ce<br />
vnnsfilius quonfqueveniaturad Noe, cuius ponuntur terisdiluuio deletis. Secunda ataseftá Noe vfque ad<br />
tres fili j;& tamen certum eft, quod quilibet aliorum ha- Abraham,ideo debet enarrari tempus eius per creneratio^<br />
Sttm b^"^^^'osfi^''^S5pratenllum,quinoramaturin Htera,eum nesillorum,perquosáNoedefcenditurad Abraham: &<br />
f»tíg> d!caturibidequolibetgenuit'fi!ios,&fí!ias,jVnustamen quia licet Noe habuit tres filios, non potuitdcfcendere ,<br />
folus ponitur eius fi!ius:qu¡a intendo fcriptura erat narra- nifi per vnum nomen: quía non defcribitur progenies nifido<br />
progeniem hutnanam defcendcre ab Adam vfque ad vniiis fcilicet Sem. "<br />
Noe : fed non poterat defcendi ad Noe per filios omnes, £t non quantum ad omnes: fed folum quantum ad itñutperquemhber,fed<br />
per vnum tantum: ideo cuilibet ho los,per quos'defcenditur ad Abraham, &cuius!ibet illommi<br />
ponitur vnicus filius, quoufqjveniaturad Noe cuius - rum anni ponuntur. Terminatur aurem fecundaatasiri<br />
ponuntur tres fíh>. Et Caufa eft, quia funt omnes tres de Thare pun") in nanuitate Abraha filij eius incÍDÍat tertia<br />
intentione facra fcnptura, fcilicet qmaper omnesillos atasfccundum omnes: ergo neceíTario deber pLiquoto<br />
tres mukiplicamm eft genus humannm, fed non ponitur anno vita fuá Thare genuerit Abraham^qtna alias nefd'pro<br />
quolibet i!lorum,quando natus eft, fed pro vno tan- retur.quantum durauerit fecunda atas, fed dieimr ouód<br />
tum , cum dicatur quod annoquingenteñmo vita fuá. Thare vixit feptuaginta annis,& senuít Abraham Miror<br />
Noe genuit Sem,Chan,,& laphet:& hoe eíi,qnia Sé erat , & Aran: ergo^Abiíham eít,qui ufo anno natfs eft c W<br />
pnneipal,s,cuiusintendebat fcnpturadefcnbere proge- ^ aliquis deakjs. Sexto, quia fi ka non inXeretur non<br />
niem,&nonahorum. Temo pater, quia fie fit infecun- poflemusconrmuare annos facra ícripture"^^^^^^<br />
Tem» da atate,quafinitrir in Thare:nam incipitin Sem, vt pa- quot anni cífcnt á ereatione mundi<br />
tetfupramlitera,&pomturdequohbet,quemgeník. Thare:&:amen inde nefciremtTeSnuarece^^^^^^^<br />
Et ponitur vnicusfihus, quod non eft quafi vnicumha. nosfcnptur?, eo qriód ponuntur a r i X a L T S "<br />
buent quihbet, eum certum fit, quód habuerint pluri- rorum fuorinm: &\amen non fdreTus quotoa^^^^^<br />
mos, quia tuncmiiltipheabatur valde humanum genus : re naais eífet Abraham,in quo d S t fie^^^^^^^^<br />
Enam pracedenn capitulo patet quód Sem habíit filios cum vfque ad Thare veniífct computando ^^^^^^^<br />
qumque,& hicponitur ei vnicus:& iftud eft ,qu,a inten- ceífe eft ergodici,quod annus íeXgefit.K T^ d¡<br />
ditfcnpturadefeenderenarrandoá Noe Vlquead Abra- ^"inatiuitlti Abrah^,^ non aSTatr^^^^^^^^^^^^<br />
ham , qui eft pnneipium atans tertia: in ifta atate fe- Sed tune manent dua d^&uln S nne Z ° r^^ "<br />
cunda vkimus eft Tharécui ponuntur tres filij, Abra- tur. aimcuJtates, qu^ fupra tangcbaiv<br />
hani. Aran, & Naehor: ficut in prima atate m vkimo,qui<br />
eft Noe,ponuntur tres filij.<br />
Et ratio eft, quia vnus tantum eft de intentioneprinei- ^ poterat Sara vxor Abraha e(¡efiHa<br />
palifcnptura,(cikeet Abraham, propter ipfum taraen no ^ <strong>•</strong> <strong>•</strong> JíX Xll.<br />
minanturalij, fcilicet;Aran nominatur propter Abra-<br />
Abraha,&laUneposeiusaeceperi"n ^ lAraneftetm^^^ ^'^''?'^-'^^^^<br />
bus Naehor: vnde ficut ácfccnlut ^ ^ Sld &tamen Abraham folum natus<br />
Abraham ex parte parerna:ita defeendur/e Nada? ex Ar n a Z S<br />
partematns. «^iNacnorex aut nono anno fuo senuilfctSar-<br />
ideodcbuerunt omnes hi tres nominari <strong>•</strong> & -tamen ''"'''^"^^"^^^"^"'^^"^P^^^^J^^^tqueineredibile.<br />
^ r moquin-<br />
' ) , . , . , / ^ " ' .
' . ' G e n e í i s C a f ^ - i X I / i o p ^<br />
moqiiinto «tatis fiia:íieut dicitur requcnti cap. Et tamen A quia rcdirurus erarin Charram ad accipiendum, quxci<br />
cxiSuncde Aran'fiue de Chaira pdñ' müi;tem Thare pa- iure fuceeíTiohis jjaterna; prouenerantj& poftea in rerrám<br />
trisrui:ficutdiciturAciuum7.capit.Ettlimen fí natuseft Chanaan non dícebatur colJocatus, quoiiTquefiimircr<br />
Abrahám anno feptuagefímo atans Tli3re,oporter>ííuód ibi maneret non iturus ad alia loca;&: hoc accidit poflquá -,<br />
ín anno mortis eius eíTet annorum centum trigintaquin- fecunda vice redijt in terram Chanaan mortuo patre eius<br />
nue,quia Thare erat annorum ducentorum quinqué quá Thare. Similiteriuxtá literam optime intelligitur id ^<br />
do niortuus eft,vt patet in litera. Dicendum quód fupra Aóh 7. S. Stephanusdi
lio Gcrieíis <strong>Cap</strong>. XL<br />
,, , . temporum hiftonasá principioenarrarevéllernrcumhoe,<br />
ÓuArmrqumodfiinualuerint, vthomresapudprtfeosBelo peneinfinitincgocij fie, arai,<br />
adorabanteo.quódpr?ceterÁ?r'egion.ibus.vterius ' " qüam lororeiTJ clixerát.<br />
m;igaturAegyptus,id9lummlp^^ - <strong>•</strong> .. i xrT T ' '<br />
«rf«r««í,te¡inouentes cOEonacna^^ <strong>•</strong> - <strong>•</strong> .l^ap. X ü .<br />
**»f' modum qoronaperforatun;i,& perÓcciijtos^atus aqua . ^<br />
veniebatinferiopbusfor^minibusceraobturatisivm^^^^ ''i^tetóipe» r <strong>•</strong> t^ <strong>•</strong> ,<br />
ites Caldd appofuerút ignemi liquefaóia aiítem cera aqiia ^ 'I Uomtms adkbrahay egredere de ter-<br />
4efluensígnemcxdnxit,&prsuajuerunr idolaA - \ '^^í ^ecogmtiomtuí^etdedomopatr^<br />
. ^dab.hocJoc^:vf^eaddecmu^^ ctamqmteingememrnagmmfetbenedim^^^^<br />
<strong>•</strong> \ tulum,milíat^porum'S¡gnáii4Y¡%ii¡{£^ J'^f'^/^m'ficabonomntuu^<br />
V ? , , f^^aeíif XXXVÍ. ' "<strong>•</strong>tt<br />
" ' " <strong>•</strong> <strong>•</strong><br />
hocIocQ^íquead.dedmura'n¿pnnÍnuííi<br />
dmmkmedm^^<br />
M tfi, bemdic^<br />
^V^ñ'^'^fl-^'^fe ^brahafícutpaecep^^^^<br />
A B<br />
temporum-fignatjurhíftoria, quqd fiiít t¿n an' annorum erat kbram-<br />
. noriimpene-vlginíiquinque? Quiaahsem mn^ ^^mfgredereturdeHarm TuUtqueSaraivccoremfraPP<br />
P^PPftfJs hiftoricarum narrationum, SctSmporaiiumen^ Jubfíantiam>quanf<br />
Jtuum ignan funt,nimisquedrca taíía aíiürud 'a)o ,Síl' pfijjederant, g ammas quas feceranttn Haran : CTegreg<br />
redeledabile eft: vt fie aiiqualirer coe'nofcamüí n aírS jmt.vtmntmmamChanaarn. Cumque veniíjent tneá.<br />
lili antiqui viri, & an tiqua tem pora trLfienm nrSnoí ? pmr^nfimt-^ram terram vfqué ad locum Stchem,& vfr<br />
ram ínter facrs fcripturs expofitionem aliquid de ir^s ó . Chananms autem tunCeratm<br />
ralibus incidentíbus intertexere,non tamen fic vr tln If,? ' /^mrmmtern Dominus Abram,&dixit et'Semi<br />
^ MtMdñ\>o,terrmhmc.Qui&dif^^^
.Geneíls..'' <strong>•</strong><strong>Cap</strong>.^'^XIIv} 'nú<br />
mlapparueiratehéfimocamü^^^ A exijt ter eo quód térra Abrahs erat dúplex. Prima fuit rerjrrediens<br />
ddmontem^qui erat contra Orient^m Bethehtnten- E^ .tald.')eoriim,;in qua natus-eft pra^ederiti capitu.& ki-<br />
%ibitabernaculumfmm:ab Occidente habens Bethei, (t dic.capitu. j-.Alia fuit térra Aram,íiue€harra. De píima<br />
db Oriente Hai. Aedificauit queque ibi altare Domino, exmit femel., de fecunda bis. De pritria patet,quia Deus<br />
inuocauit nomen eius.Perrexitque Abrham vadens, & lufiit Abiahx ej^ire de térra fuá cum eácr m Huí Caldco<br />
traprogrediens admeridiem, F.a^a efl aut em fames tn ter^^ rum exHiit obediendo Deo: tamen ifto exitu non<br />
ra-defcenditque Abrham in Aegyptum, vt peregrinaretur. venitm terram Chanaan , ñeque deferuit patrem fuum<br />
ibLprdualueratenimfamesinterra.CunquepropeeJJet,vt Thai-e, fed vemt.cum eoinCharram"; iftud patet AóK 7.<br />
ingrederetur Aegyptum, dixit Sarai i/xoriJuA, nom qmd^ capi tu. ex verbis . Stephani-.fcilicet Deus gloria appamt<br />
pSchra lis mulier,& quod cum videpnt te Aegyptij diíiur} patrinoftro Abraham ,cum.eíretinMefoporamia,priiií'-<br />
' funt,vxorillÍKs eft,& interficient me,&tereferuabunt : dic quam moraretur in Charra, &dixit ad eum, exi de tetra<br />
€rgoobfecrote,,quod forormeafis , vtb.emfitmihi propter tua,& de cognatione tua,& vem in tcrE.a(m,quam tibiíWp<br />
: V . vittat amma m.ea ok^atiám tmJCmtiaque t/^ef-. ftrauero. Tune exijt de térra CaldíeorunT,&:habátauit<br />
fusejjet Abrhapt Aegyptum,viderunt Aégypti¡mj4liere,quod in Charra,& de ifto exitunonintelligitur litera huiusca.<br />
~ efletpulchra nimis^& nunciauerúntprincipes Pharaom, & _ fed folú de alio exitu multo pofea quando exiuit de Ghar<br />
laudauerunteam apudíllum:&fM^ ra, vtftatim dicetur. . .. .<br />
'yharaonis.Abrh0,mverobenev¡ifuntprüpterillam.Y.^^^^ ,<br />
queeioues,&bmes,&aftm,&[erm,etfamul£,^&.afm£^ i. , .-, : <strong>•</strong><br />
^ cameluFlagellauit autem Dominus Pharaone plagis ma Qiumiur.de qua duitate iufferit Deus exire Abraham,<br />
ximiSiCtdomumeiuspropterSarairnorem Abrham.Foc^-. <strong>•</strong> Q^^ft'- . 1 L<br />
uitqt!£qU€ ,de exitu dé terria<br />
buít adDetim , fecundo quáiit^^^^ illa cum Thare^patre fuo. pieendiKfE^<br />
infrá i^.capítejtípqüalitd-ad 15. cap.' Ef circa pei,dequa lpq;»turSte;phanus^ eapitu. fuitin Hur JPrim^<br />
hoc tria ponuii'tiir:primo Abraii^ obedietia fiue fubieítio> jpaldxoru^T'ciuitas nafíyitatis Abrah^^^óc eeigtía ratio.<br />
Tértipfí- tionís<br />
dei,&firmitatisTú»in adu^^^^ cumpi^tre/up^Thar!?. Étven^í;íÓi|i.ip'(;inCharra;,qu£ei>-<br />
«aíe^f^swíivCirea ^úmuyn^iiÁtnüP^^ jj ^i¿ta fígnat litera ip^ StephíSni feilieét Deus apparuit pa-v,= i,<br />
Sspe Ipqu^amr pjeu AbvaMm'v ' tri.noftro Abraham,eum efíetin. Mcíbpotamia, antequá > '<br />
' jíitet erat ii\-^iíiGhep^ mpraretu^; in Ch^í^; Eí; tamen.ifta ypeátio ^ de quá hic<br />
Deus aliq^^t^yp jti fomnis eiah^iFtílíiixáit^^ con^at itá habetur fuit in Ara vbi mprabat^iir eum <strong>•</strong><br />
cuidtnier,íicM^ quod alí^jjáii- patre íiio. ^hár,erpo,líqüam ^netat de térra .Cald^orum,<br />
doH per íorjip vtpatet hic,exjyra:eedeníi.cap,ÍD:fíne; ergó non Intelügir<br />
dpmádauit afpi^^ SEephanusidicit-deifta wcatipne, quam ppnít<br />
furgere,5(?im¿toláreIfaac.£¿!'^^^^^ ifta iitera,íeddeilla:^uámdiííimus&<br />
Rabbi Samuel,& Auenezera ifta Utera rum^ Secundo quiadicitur tune exijs de térra Caldíeoruí<br />
iulaiipn^,^uia primo fuerüt diótailía verba,quám more^ habitauinin Charra. Siexijt tune dO térra Caldseoimm,<br />
reíur Tbarejcíe.cuius mótte pr^cedenti eap.diótum cít. ergo in térra Caldaeorum erat i quando faóta fuit jfta voi<br />
V ult jénitn qÍJQd Thare patef Abrahae in Aram adidÓla catio,& tamen ifta yocatio, de qua habetur in litera ifta,<br />
triara declinauerat cura Nachor filio fuorSc ideo DeUS ap non fuit in Caldaeorum fa(íita,fed in Aramífe iaiíJ<br />
paruit Abr^.^ dicens,quód cgrederetur de térra illa,&: hic venerar Abraham de térra Caid^prumyVt patet pr^cedei? quarta.<br />
fuu per fexaginta annos ante mprtem thare^ , ; ti ea-crgo alia vocatio eft illa,de quá loquitur Stephanus.<br />
>V^Vy ^ Tert!oquiadieiturhabicauitinCharra,&ta«?eumvP<br />
QuAritWyqmhdodi&um ^Ít!Mrah£exf,.'^ Charra,fed in térra Chanaan jinqtia non fuitpatereius<br />
\ : - ' Xhare:ergoeftahavoeati.o,d€qua loquitur,Stephanüs,<br />
V<br />
, ' ; . r<br />
quámiftaj&illaeft,qua venit Abraham cum p?ire.ítiQ<br />
Thare in Charram:fíeut dixiraus . Qyaríopatet quia di'<br />
H .<br />
Je íunt dubia; Víínum,q»|^do ifta vox: dióta tó cituribi,& inde poftqtiam mortuus eft patereiustiím^<br />
lecunHqquandó Abraham de Arara cgreffus fue- liteum Deus in terram iftam>in qua. vos habitatis:,&líc<br />
nt. qiwntüm ad fecundum capi tulo fuperiori determi- apparet ibi quod faltem dúo exitus.fuerint, Se tamen j)iq<br />
^'cet «niiti poífet fatis eongrué tenetifaiiíi Áu de vno íit mentio. Ideo alia vPcatio-.eft>& exitiis,de qui<br />
gufti. & Kabbi Sa.quód Abraham fit egreífus de Aram bus loquitur Stephanus in principio verboruiu fuorum, I<br />
annis íex .gmta ante mortem Thaee| , tamen diximus quám vocaiio,&exitus,& de quibus:hic , Nuhc refpon- f<br />
quod magis videbarur confonare hters Bibliífinoftr^^
\i% Genéíis.q; J Gap. XL<br />
; V tris Oppríraeretur,cupiebat extre de térra íua,vtiretín ali^<br />
'jfnappMrim Dei f &'imittto fkerit f¿tFlií mn-folum aé tcrram^iñ qua'rtón cogeretur ad idoIatriam,& etiam fi n©<br />
hhraham,[edmm^'memspátremT-hÁre: Eta^ queei, ñeque Abraha filio filo appareret Deus. Aeddit<br />
, pr&cepentfdikhrMAvtex^ret. EtanDeiprA- tamen inrerim qiiod Deiis ápparerér Abraha,&iuberet<br />
ceptxy^t^dpams AbráhdmexieritHñreJp^^ - ei exire exiuit cum Thare patre fuo, qui exirevolebat.<br />
r > <strong>•</strong>j^omíadffíimkm, <strong>•</strong> <strong>•</strong><strong>•</strong><strong>•</strong><strong>•</strong>QuAftí'' "<strong>•</strong>i H. ' <strong>•</strong> Sed árfhucbbt}detunqúod preceden ti ca«didtnT;tolit ita-<br />
; <strong>•</strong> . . <strong>•</strong> rri:' ; que Thare Abrahmfilium fiium,^ Loth fifij íui^ edií<br />
. : A; D primum i did pdteftf vno modo, quod apparitio xit eos de Hur Caldajorom^vt veni rent in terram Chana!<br />
vwatío faitfa&á líonfolumad Abraham, & fie patet quod Thare eiducebat Abraham de regione iífedíestiam<br />
ad parrdádus Tliare.&;tnacconcordabit be- la,& non exibatinde Abraham,vt vocatus a Deo, & iufjl<br />
<strong>•</strong>neiit£tapracedGiitÍs'£ápit^i. quod vero ad Thare patrem fus exire. Dicendum quód Abrah® erat datum mandatií/<br />
<strong>•</strong>Abraha fíeret ito v.ééátió,'faris erar rationabilq, quod de exeundo de térra illa:&: cxiturus erat.etiam fi Thare nó '<br />
ThareerartunccolerisDeinTi,ficut ibnu!turludi¿ exiíet. Aeddit tamen quód tuiíc Thare exire voluitfiue'<br />
&'ej¿prefsms pcftiit Augn.íib'.i(í.deciui.Dei.ea,i3.& lifí propterreuelationem faótam Abrahaí fiho fiio, fiue quia '<br />
Et'qüia térra Caída?0.i um eraridolart'arum,vocatet eum ^ ipfe eupiebat fugereídolatriam:& quia filij obediebantpa ¡<br />
Deus inde,&cognationem fuam :vt ñon inficerentur cri- - trí,& fequebantiir eum, velut principalé,did:utn eft,quod<br />
mineidolatrÍ£e,& tuneconuenir,quod habetur pracedé- illereduxit eos:quia illuin exeuntem ilh comitati funrjda^<br />
) ti cap.fcilicet quod Thare exiuerit de Hur Caldaorum , tO qüód illé non exiret,ilh tamen exirent.<br />
6£ tu!erit fecum Abraham firi'um fnúhi,^^^^ <strong>•</strong> 7- jr , ^ ^r , r '<br />
fuam.&c. Nam cum vocatio eftet feóta ad Thare, & do- ^^twmrefpmíime ad fecundum An Abraham fece^<br />
mum fuam, & ,pfe cfíCet principalis, & rector aconomia: r^hquodfibuujjit Deus.quando exude térra fuá,. & de .<br />
ipfe dicebatur exire, vd venire,&alii dicebantur dud, ^ ^ognattone fuá. Qu^ñ. 11-11.<br />
*/oli ^<strong>•</strong><strong>•</strong>flttfi-ad-.dws imperium tiiouebantur-. Sed óbiíaétur tuác H^lfVnaad feciindum refporidéndum/quód Abraham<br />
pátri noftro ^J^^ Vf^cirquód Deus iíiffit,
G e n e f i s . G ^ / X I L 113<br />
Secimdo.quiaifta appanrio,& vocatio erant ad cauen- A<br />
d i i m i d o l a t r i a m i n eo,quivocab^ Cur Abraham manere aufus efl interra Chanam.cum<br />
cetnunceiretveri Deicultor,adv m ^ ' monfimafuentetChJaan. Qu^. Y-l.<br />
* triam,&ineanianiu,ergononeftille,cu faótaeftappa- J . ^<br />
rido, fed Abraham, (quinunquaminidolatriamincidir)<br />
fuir,cuireuelatio,&:apparitiofa¿taeít. Edobijcietur,quomodo Abraham fuit aufusmanere<br />
Tertio, quia ad magnam dignitatem alicuius perrine- iu terram Charríe,cum Deus dixiírer,quódiretin terbatfieriadipfumreuelatio,<br />
6£apparirioDei,tamen Tha- ram,quammonftraretei,&illa fuit térra Chanaan ? Dici<br />
te non iúdicatur alicuiús dignitatis: Abraham vero ma- poteft vno modo quód intendebant Abraham, & Thare<br />
i ena: dignírans, quod patet ex mutatione nominis inf 17. jfe in terram Chanaan, íicut dicitur prxcedénd cap. Deus<br />
¿ cap.fcilicet. Non vocabitur vltra nomen tuum Abranu, tamen poftiit impedimentumaliquod, vttunchonpof.<br />
' fed appellaberis Abraham , quia patrem multarum gen- fentilluctraníire,& durante iftoimpedimento non potéis<br />
tium cóíiitui te: Abrahceigitur debuit íieriapparitio Dei > ratinterramChanaan traníire Abraham , neqiie erat in<br />
& non Thare,&: ideo, rerpondebitur íicut fupra. culpa. Caufa autem quare Deus iftud impedimentum po<br />
' í nerer,erat, vt non traníiret Thare in terram Chanaan, '<br />
QMriturinrefponfíone adtertium,an Abrahafnimpkue-<br />
J3 quia non expediebat,quódtranfiretilluc.<br />
Primo, quia Thaje nunc colebat Deum verum , poftea<br />
ritprdceptum Dei, &veneritin terram, quam mon~ tamen conuerfuscííadidoIaipíb, &Nachor,& tota alia<br />
ftrauit ei Deus. Et an Deus oftenderit Abraha cognatio fuá praeter Abraham iofu^vlt.capifcilicettrahs<br />
Charram,feu Chanaan. Qmjh F. fluuium habitauerunt parres veíh'i abinitioThare,& Na<br />
/ ~ ' chor,feruieruntquedijsalicnis. Gulii autem illideclina-<br />
Ed nunc adtertium dicendum, quód Abraham implerent<br />
ad idolatriam: deberet ab eis Abraharaj& domusfua<br />
recedere,vt non inficerentur ifto crimine'. Et tamen íi<br />
S<br />
__uitmandatum Dei, fiícumdicitur, quód non venitin in térra Chanaan illi manerent, non poíTent Abrahaam ,<br />
terram, quam monftrauit ei, poteft dici vno modo, quód domus fuá ab illis recedere cum in terram Chanaan<br />
Abraham venit hac vice in Charram, & tamen '^enit in manfura eííet pofteritas Abraha: . Cum autem in Charra,<br />
. terram, quam ei monftrauit, poterat dici, quód mon- aut alibi extrajerram Chanaan maneret Thare declinan-<br />
' iirauerit ei Charram. Cum veroobijcitur,quód monftra- te illo, & cognatione fuá ad idolatriam poterat Abiahs}m<br />
tiit ei terram Chanaan: dici poteft quód hac vice noix^ cum domo íiia recedere ad terram Chanaan, in qua nian<br />
.monltrauit ei terram. Chanaan, fe^in fecunda vocatione, furus erat, ergo non debuit Thare venire in terram Chade<br />
qua hic in litera, & tunc venit in terram Chanaan; fed Q naan,fed alibi man€re,&íicfuitconueniens,quód maneilla<br />
prima vocationenóexprimitur, quam terram ei Deus ret/in Charra.<br />
inonftrauerit, & íic poteft dici, quód monftraueritChar- Secundo fuit, &pra'cipue propter poíTeftioncrnterr^.<br />
ram j & illucvenií Abraham ,-& hoc apparetaüqualiter Deus enim promiíit terram Chanaan Abrah.-e , & fcmini<br />
Actiium 7.cap. fcilicet, dixit ei,exi de térra tua, & deco- fuo,infra r3.& ij.cap. Etillam habituri eraut pofteri Agnationetua,&<br />
venrinterram, quam monftrauero tibi; brah;rde,leris gennbns ómnibus, qu.-eibi eífent; quod fa-<br />
&fequitur,tuncex¡itdeterraCald®orum,6^ venitin ctumeft'poft exitum de Aegypto fub duce lofue; fíau-<br />
Charramj&ita videturinnui, quód veniendoinChar- tem Thare illuc traníidet maneret pofteritas eius,&íilij<br />
ram impieuit prxceptum Domini. fui Nachorin térra Chanaan ibi crefceret: cum vero<br />
\ílm <strong>•</strong> ^ ^ d u b i u m quin impleuerit prajceptum Dotni- Hebra:i (iib duce lofue intrarent in terram Chanaan , aut<br />
<strong>•</strong>it A anilla íit térra oílenfa Abra- dimitteretgentem illam ibi,autexpellerent,fiibipermitih&<br />
Jí^^^ftííubium . teret,occuparent magnam partem térra Chanaan :&ta-<br />
'arrá ^''^"idicüntquód fuit illa tetra oftenfa Abrahaí,quia men tota fuerat promiíTa íeminiAbraha;; ergo non debe- '<br />
venit in illam , fed etiam maníit ibi rent permitti manere.<br />
^^ longo tempore quo vfque Deus iterum mandauit Abra- Ad expellendum autem eos de térra oportebat cum eis<br />
h$ exire de teriu illa, & iré in terram Chanaan tamen pugnare, & occidere eos, qm<br />
fípiüma vice monftraíTet Deus AbrahcT terram Chanaan, terfam fuam, & omnia qucepoílidebant. Pugnare tamen<br />
inquamiret, & ipfeiuiirerin ChaiTam,non maníiífetibi, contra cognatos fuos,& occidere illos,-erat inconueniens.<br />
fedtraníifletvlttainterram Chanaan,^ tamen manfic JSlam Deusiuílitlfraehtis,quandoexieriíntde Aegypto,<br />
ibi,ideo videtur térra illa eimonftrata. quód non pugnarent contra Iduma^os,ñeque cótra Moa-/<br />
^ Aliter poteft dici,quód monftratafuitei térra Chanaá, bitas,aut Amonitas, Deuter.z. cap.<br />
& non ChaiTa;& tamen Charra erat in itinere,& accidit, Et hoc, quia cognati erant; ergo debueruntifl:i eífe exquod<br />
cum'iÜucveniftet Abraham, maneret ibi aliquan- tra terram Chanaan ad hoc, quód Ifraeht^nuUam occadmcutnpatre<br />
fuo Thare. ^ íionem pugnandi Qontraeos haberent. Hocnonpote-<br />
. videtur iftud verius,quia Deus nonoftehderet Abra rat íieri,íi Thare intrauiflet in terram Chanaan, & filius<br />
n£eIllam terram,inqua non erat manfurus.Erat enim ifta \ eius Nachor, quia ibimaneret fuapofteritas; ideo Deus<br />
wcatio principiü eleaionis/Sc fegrégationis populi Dei; bene prouidit ponendo impediinentum aliquod, vt Tha- -IfeJS^<br />
oc tamen populus Dei non debuit manerein alia térra ,, re intrate non poífetin terram Chanaan , exiftente autem<br />
quamintenaQianaan,qHÍaillafuiteipromiiTainfra 13. iíto impedimento Abraham quoquenon poteratintroi- ^<br />
^ ij.cap. Charraautem non pertinuit ad poflefiTiOnem re in terram Chanaan,ideo non eratin culpa, etiamfi non<br />
fuamideonondebuitillaoftendi. irenlluc. ^^<br />
fcS quia hoc innuitlit^^^ . . '<br />
ví?^ QuaeriturabaliquoMtoquod non ierittunc Thareinter-<br />
procerrn terram ^.hanaan; ergo debet haben<br />
terram^ <strong>•</strong> . <strong>•</strong> ' -<br />
ruit&in <strong>•</strong> quomodoei ^Ed aliquis dicet, dato, q^nóiret nunc Thare in rerram<br />
ditauódinrT"^^'^^"tAbraham,&ThareÍ£e,fedacci- S C h a n a a n , q«are non iuirpóftea ceflante impedimen-<br />
^ "^"atra manerent aliquandiu. to? Aliquis dicet quód nunquam ceftauitimpedimentum I<br />
viuenteThare,ideo non potuit illuc iré. I ' ^<br />
D i c e n d u m , q u ó d h o c nonftat: namviuente Thare^ 1 , ;<br />
- <strong>•</strong> r . . .<br />
^ ^ : v e n i r A b r a h a m i n t e r r a m C h a n a a n , Vt d i ó t u m fui r p r s - 1<br />
. . ^ c e d e n t i c a p . . & i n f r a oftendetur, fcilicet annis fexaginta^ ^<br />
a n t e m o r t e m T h a r e : e r g o potuit T h a r e venire i n t c u a r a i
1 1 4 G e n e f i s C a p . X Í I .<br />
Dicendum, quod impcdiraentum,fíquod praceíTerar, F Muitergo Thare, ¿f Nachor exiredeterra Caldeo<br />
sAttie. ceírauit,¿fe tamen non venit Thare in terram Chanaanjpri rum,& venire ad aliquam terram propinquam térra Chi<br />
^ ^ mo quia iam non defíderabat illuc ire ; a principio enim naan, acibi manere; ralis autem fuit Gharraieroo ibi fuit<br />
quando Thare cultor ven Dei erat, audito, quód appa- condeniens manere Thare, & ira tam Thare, quam Na<br />
ruiífet Deus filio fuo Abraha,& luílififet ire ui terrara Cha chor debuerunt exire de térra Caldaorum, non tamen<br />
naan, ipfequoquedefiderauitilluc ire, & quando exiuit debuerunt in terram Chanaan intrate,<br />
de térra Caldaorum propofberat venire in terram Chanaan,<br />
vtfígnificaturpracedenti cap. poftea vero declinas Cur volmrit manere Abraham in Charra<br />
á culta ven Dei ceflauit etiam velle id, quod Deus iuífeiac Omíi, I X , '<br />
Abrahaí & ita noliiit ire in terram Chanaan^ quando A-<br />
. R Edeundoadilla,quaomiílimusfupraq.f.dicemus,<br />
Secimdo,quiaparefortem ^ quód Abraham propter impedimentum mtrandi in<br />
pofuerar.quafi me!uis,quam alibi ibt íibi futurum eífet.Et terram Chanaan manfít in Charra, Sc ita noh erat in:!<br />
tamen poftquam manfítmCharra^profpere fibi fucceííiti cülpa. ^ ^ ^<br />
ideo non defíderauít^n aliam reg^^^^ ^ í>ecundo poteft dici quód etiamfí non eífet impedimen<br />
Tertio,qaia forte Deus abftuhtift^ G lum aliquod intrandim terram Chanaan poífet AbraS<br />
de Thare. Si enim illuc Thare luiflet, quando luu Abra, licite manere aliquandiu in Charra cum paire fuo, ñeque<br />
haia,ficui venerar cum eo de VrCaldaoruminCharra,^ m hoc faciebar contra mandatum domini<br />
fequerenturincóuenienriapofitapra^dendquaft W Mam ipfe exierat de térra fuáCaldaorum,&: de coenadedií<br />
m cor euis,vt ire nolet m terram Chanaa,quia Deus tione fua,quod ei luftiim erat, &ibat in terram Chanlan,<br />
mouet cor nomims^quo voluerit, ipta illud Prou.ii .cap. quam ei Deus monftrauerat, ^c tamen non teneb. tur fem<br />
por regís m manu^dommi,quocunque voluenr,venet il- per procederequoufque venirer m terram Chanaan quS<br />
£OCnonfuerat\xpreVumin mandato,dumSSnon<br />
Charro, qma forte Thare cupiebat adhucm terram. intenderetmanere'^firmirer habitando dicSi^^^^<br />
Qianaanire,íedDeuspoíiucti.noremincordeeius,vc Chanaan. quia hoc eífet contra m a n d a t u r n S<br />
Don aiideretire. Sicenun íoler facere,vt patet infta zj.ca. alicubim vía manere velletaliquandiuAbTaham S ^ ^<br />
v b i ^ t popuh Chananaorum cupientes perfeqm ía- bivtileerat:dum tamen i n t e n d e r r p X S í e r r a m<br />
cob & deiere dmmjeius,fícut ipfe tuBebatmf^^^ quod Chanaan,^ ibi habitare hcirum eífet: u a e m ^<br />
fen facile erat:fed Deus mcuíTir timorem Chananais, vc quia lidté in Charra cum Thie<br />
facere nou auderent mfra z j.cap. cumque profe¿ti eífent Abraham intendebat ire in terram ChTnSn idS non fa'<br />
terror Dei ipuafit omnes per circuitom ciuitates, & non H aebat contra voluntatem p <strong>•</strong> ía-<br />
funtaufiperfequirecedentes;&fimiíepater.bxo.54.cap,<br />
Ita potuit fieri in Thare nuncjvt non auderet ire in terram<br />
Chaiiaan . Cur Abraham tandiu moram fuerit m Charra,<br />
X",<br />
Cur Deus íu£íf Thare exire ds rr Caldáorum //imlebat<br />
eumw^ednerramChanaan. Qmsi. Fllh CEd tunepetetur,quomodo tandiunioratusfuitAbra-^<br />
cEddi^urfíexpediebar;^<br />
pramChanaan,adquidtccitDeuseum'>enu-edeVr quód intendebat iam Abraham manere hueaaL^^<br />
Caldaorumííb.enimmaaebiitlongiusá tetra Chanaá, Thare erar, fcilicet inOiarra. ^^^^<br />
PnmopropterfucceflioneminbonisieratquippeTha- S o c m f<br />
íct Abraham , fi rnoreretur pater S T n VrS^^ K ih Charra, quia fí proceden<br />
Diíhcile enuBfibi eífet,autnó u^iíeTn t vtiren<br />
Secundo oportebat rediré neceflana,nequevtilis alia vocatio,<br />
poften Abrahl- no"^^^^^^^^^^ . ^fficacius,quiaifti pr^fupponunt,q,<br />
nanaorum,inter quoshabitabLt,íídIL^S Ab a amnoafuir njoratus aliquandit,ui'AÍ2n,fedre:<br />
íicpatetde Ifaac filio Abraha, nam v o í u X r Z m ^ ^ h ¿ J ^ ^ m terram Chanaan: 6¿ tamen.<br />
acciperet de Chenanais vxorem,f?d S a d n í r N a ^ ^u J l r r """ prafupponitur, quod<br />
chor íratiis fui, 6c accepitinde RebeTumfil^m w l ^ S h o '' ^tnanfenrin ArVn, a T acqiü-<br />
hs íihj Nachor mfra Z4.cap. ^^^^ ^P^^ ? -^el auxent facultares fuas; cum dicitur:<br />
Smuiuer íacob non vol'^taccipere vxorem de Chana<br />
nais, Í..1 lubente parre eius Ifaa?iu,t ad aSraJem^ N ^ S a s ^ poíiederanr, a T a-<br />
^ chor,e< accepit vxores duas Liam,& RacheTem oiL e^^-S ammL' "^Trí. acquifíerant<br />
N decognatione iba mfra cap. 25. ^VofEr am?n ammasydeft feruosíiergo ahquanto tempore ibi man-<br />
. / i:o;fta manfilfetm térra Cala¿rí4?for f n T n i S <strong>•</strong><br />
y P^uca Abrahaillucu-eadaccíprc Símivores<br />
. vxores . fü^nt moran m Chana fiueArap , v£-indignent alia^<br />
<strong>•</strong> - / <strong>•</strong> ^ v^a- -
Gcneíis.l i <strong>Cap</strong>. XIL 115<br />
.^ocatíone;naraiam videbatur vltra voluntatem Dd^ , ' ^ .<br />
nere Dici poteft quód Abraham,quando manfit m Char- Qmvttur de dupltct appantione fa&a Abraha, de duplki<br />
ra in tendebat iré in terram Chanaan, & tamen quia non mfjione, & tnplici exitu eiufdem. Qmft. XII.<br />
, obIi-abaturftatimire,manebatibialiquandiu,quandiii <strong>•</strong> . .<br />
fibi vtile efle videbat manen te fibi firmo propofiro eundi ^ J ^^^^ redeundo ad id,quod inccpimus fupra q.i.<br />
in terram Chanaan, quia tamen in hoc morabatur pIiís dicemus, quód fuit dúplex apparitio faóta Abrahíe:<br />
debito,aut plufquam Deus vellet, vocauit eú Deus, quód & dúplex iufitoexeundo de tetra fua,& fuit triplex exitusj<br />
iret ñeque tamen peccauerar manendo vfque nunc, quia prima iuílio fuit illa, qua in Vr Caldíeorum faóta eñ,6írnon<br />
fiierat voluntas Dei fuper hoc reudata, & ftatim, vt iftam ponit folus Stephanus Et hicfnulla mentio jgc<br />
fuit reudata receftit inde, a¿ fienon peccauit. de illa, fed id, quod ad illam pertinet, declaratum eít ex<br />
Aliter poteft dici, quód curíivenetit Abraham in Char quaftione fecunda vfque huc.<br />
ram reuelauit d Deus, quód ibi maneret cum patre fuo Refpondendum huic vocauoni, & apparirioni primus<br />
ahquandiu, licet de hoc fcriptura nihil expreflerit, & ideo exitus, q3 fuit de Vr Cald^orum vfquein Charram,quod<br />
manebit ibi Abraham, quóufque contrariam reuelationé etiam folus Stephanus tetigit dicens Deus gloria.apparuic<br />
haberet de exeundo inde,& ftatim, vt illa habuit, receífit. patri noítro Abraham, cumadhuceífetinMefopotamia,<br />
g & dixit ei;exi de tetra tua, & de cognationetua,&veriiin<br />
An apparitio, de qua loquitur Stephanus,fuerit faEiain ter- terram, quam monftrauero tibiuunc exijt de térra CalraCaldMrum,'velin<br />
Charra. Qm(l,XL da£orum, & habitauit in Charra.<br />
; De iíto exitu non habetur aliqiüd hic fub nomine ralis<br />
N' V nc ad quartum fupra pofítum eft refpondendum, ex<br />
quód illa 3pparitio,de qua loquitur Stephanus Aót. de Vr Caldaorum cum Abraham:(5¿ tamé non fit ibi men<br />
7. fuit faóta in térra Caldaorum; & non in Charra, quod tio de y ocatione aliqtiajvnde non ponitur per modum vo<br />
patet, quia dicituribi:Deusapparuit patri noftro Abraha, cationis.<br />
<br />
' neum,ab Aquilonc Armeniam,& <strong>Cap</strong>padociam.Hacau adhucnon poífet dici eo tempore exire de domo patris<br />
tem Syria in'píures partes diuiditur, prima Syria eft, quae fui,licet exiret; fed folum de cognatione fua, quia patee<br />
inter Tigrim, & Eufratem protenditur in longum á Sep- fuus Nachor non erat tune viuens. Mortuus enim fuerat<br />
tentrione in meridiem, ideft á monte Tauro vfque ad fí- ante hoc,quafi viginti fex annis:&: patet quia tota vitafNa,<br />
num Arabicum: & ifta Syria vocatur Mefopotamia, in ea chor patris Thare fuit annorum cétum quadraginta oóto:<br />
eft ciuitasEdeíTa, qua vuígariter dicitur Roaíe; & in lib. nam erat annorum viginti nouem, quando genuit Thare,<br />
Tobia dicitur Rages, 6c eít ad quatuordecim leucas vltra & vixit poftea annis centum, & decem nouem annis pra-<br />
Eufratem ad Aquilqncra inter montem Taurum, Se Cau cedenti cap. qui anni fie computantur. Erat Nachor pacafum.<br />
Et huic parti Aquilonariappropriatur nomen to- ter Thare annorum viginti nouem, quando genuit Thatius,<br />
& vocatur ftrióte loquendo Mefopotamia Syria; di- re; erat autem Thare annorum feptuaginta, quando geuiditur<br />
hae Syria in prouincias; Mediamr,Caldaam,Perfi nuit Abraham,vt eodem cap. Abraham vero,quando núp<br />
vocatusfuitj&introiuit in terram Chanaan, erat annorú<br />
Hac legio eft, in qua habitauit Thare,& Nachor,& in feptuaginta,& quinque;vt patetinfra in litera,qui omnes;<br />
qua eft Charra, & vocatur Mefopotamia, ideft in medio funt anni centum feptuaginta quatuor,de quibus demannuui^uiii,vd<br />
aquarum iuxta ih;erpretationem Gracam, E tur centum quadraginta oóto anni, quibus vixit Nachor,<br />
ocin Hebreo vocatur Aran Naharain, ideft Syria fluulo- vt oftenfum eft, manebunt anni viginti fex, qui fiuxerant<br />
i«tti,8£ mhac eft duitas Nachor infra 24.cap. Et fatis pa- poft mortem Nachor; & fie quando faóta fuit ifta voca-<br />
«t,quod Charra fit in Mefopotamia, quia eft vltra Eufra no iá fuerat mortuus pater Thare viginti fex annis prius:<br />
«m,vtmnuitur lofue 24. cap. \ v n d e non poterat dici tune de Thare, quód egrederetur<br />
eft inter Tigrin abOri^^^^ de domo patris fui, quia patcrfuusnonviuebat;&: fie<br />
Vr r u Mefopotamia didtur; térra autem^ non habebat domum, fed poterat dici de cognationcj<br />
¿oclS'"'^ hacMefopotamia cum in eafit Re- íua.<br />
Id onodnT'"^^^ r<br />
fdunr nnffr reputatur inter eos, qui ne- Cur non poterat dici domus patrts Thare , ft non vt- |<br />
Án Vr f <strong>•</strong> M ^^íopocamia': vtraque ergo apparitio tam *tebat pater, cum de alijs hoc diílum fuent. I<br />
to^ XIII. ^<br />
E d<br />
S<br />
o b i j d e t u r , q u ó d etíamfi pater fuus non/viuerrt p<br />
tune diceretur domus patris eius eífe, quia dicitur do- 1<br />
í n u s , L e u i , & d o m u s l a c o b , ¿ c d o m u s A a r o n e o r e m p o r e , 1<br />
m-W^^McrGcti^s, H i q^^
ii6 jQtneiisJ <strong>Cap</strong>; Xil.<br />
mionulJusiftoi-um eratPfaUij^&Pral.iij. Didpotefl: F hrahanisCum egrcderetnr de VrCald^orum. Exhocetiá<br />
flUÓdd0iTiusaccipitin-prQC0gnacÍ0ne5Íiqiu.acdpit Vi , apparcí quodiíteexicus Abraha fuic viueme Thare pa,<br />
Jb.í.Aeneid.rcihcer, <strong>•</strong> : / uc Abrahc,($ívixir adliucpoíl hoc annis fexaginta: quod<br />
Cum domus A0arad PhathiamjdarafqueMycenas, pace? qu¡a Thare erat Teptuaginta annorum, cum genuit<br />
imperio preiraet,^ : . .. Abraham pr^cedentí cap-Abraham vero cum exiuitde_ji<br />
Etinrelligitur de liQmariis, qui dicebantur efle dedo- Aran, & njgreíTus eít in rerramChanaan erat annorunu<br />
mo A'íTaraci ,ideft de progenie Troianorum ? & domma- feptuaginta quinqué, vr pacer hicin htera, qui funt íiujiil<br />
luitieífent Grads multo tempore poft fundationem vrbis anni centum quadiagm ta quinqué, $¿ tamen Thare vixit<br />
Roraaj & tamen tune ñeque futurus erat Aeneas , ñeque annis ducenris yS¿ quinqué pi acedenti cap. ergo fupere-<br />
Aftaracus dus auus multominus, fed progenies deícen- rantanni fexagiuta vf^ue ad mortem Tirare.<br />
densabAflaraco mañeree tune, > , . .<br />
Hocmododomusieui. Selacob,& Aaron,&aliorum An Abmham iujjks fueritexirede térra fuamtemortem<br />
dicebátur eífe, quando ipfí non erant 5 & tamen tune nori Tharé,velfofi, Q^ft* X<br />
diftinguiturdomus Iacob ácognauonc lacob,idefl; 5 qui ; .<br />
deftendit abipfo, Hic vero diftinguim tur ifta: quia dici- Q Ed contra hocaüquidicunr, quod non poftir ftare: fed<br />
tur: Egredere de cognatione tua, & de domo patris tui; Q O dióla fuerint verba ifta poft mortem Thare, quod paideo<br />
non poteltaccipi domus patns nifi familia patris vi- tet quia pracedenti cap. dicitur;veneruníqueAran,&: haiienusjcognatio<br />
autenvvocatur rdiqua parentelladefcen bitauerunt ibíjfadique funtdieaThareducentorum quin<br />
dens ab auis,& proauisjvnde fi hocoeberet ad Thare pa- que annorum, & mortuus eft in Aran, Se fequitur ftatini:<br />
trenvAbraha referri, fdlicet,quód ipfe egrederetur deco dixitautem Deus ad Abraham j egredere deterra tua, &<br />
gnatione fua,& de domo patns fui, oportebat patrem túc de cogniuione tua, & fie poft mortem Thare diéta eftent<br />
'viuere,&: tamen non viucbat,c¡uiá annis viginti fex anto iíta verb^Uta.omnes concorditer aííereremus propter órhocmortuus<br />
eít, vtoíknfum fuit fupra;ergonon poterac dmeraiuera,u mhil aliud obftaret.Sed taméobftat,quod<br />
, luncegrediTharededomopamsfui' cum egrederetur de Aran; & tamen fi poli<br />
te crefeere in gentem magnam, quia non ereuitThare_j mortero Thare dióta eífent verba ifta dieerentur ad plus<br />
in aentem magnam . Etiam quia didtun Bbnedieam nbi, anno centefimo trigcfimo qumto vita Abraha, & ille efcníque<br />
beneditHiís, quia nulla benediólio ad Thare perti- fet annus trigefimns quintus vita ííaac.Et patpt quia Tha<br />
net; ergo non fuit iítavocatiofaófca ipfi Thare j ac ita erit re vixit dueen^Sj&^qui^que annis; praceden ti cap. Gediftinóla<br />
á pracedenri, qua aliquo modo poterat íntdhgi nuit a utem Thare Abraham anno feptuagefimo viti íije,<br />
deipfo.víoftenfum eft, vtin eodem cap, Supeíeranrergo vfque ad mortem Tha<br />
. <strong>•</strong> r rr J , r- <strong>•</strong> Tf centum,& toginta quínquc auni . \^ndenecefíeeratq,<br />
i¿^ntHr, num í[ta mcattojpeélet ad Abraham. Eí mus Abraham eífet annorum centum triginta quinque,quan-<br />
Atatis erat Abraham, quando exift de Charra, do dieerentur ei ifta verba,& exiret de Aran, Se i ta videre-<br />
Qjdt&fí;. XJJJI. . tur manereineonuenientia.<br />
. . , , <strong>•</strong> ;^AliquivtRabbiS;alom.& muid alij ludai dicunt, Oí-<br />
Ed ifta vocatio pertinet ad Abraham j & omnes parres ifta verba dióta fun t anno íeptuacrcfirno vita Abraha <strong>•</strong> St<br />
eius, Se completiones poflimt attnbui Abraha ; dici- quód in ipfo anno exiuit illc de tena Aran i ifta fequuntur''<br />
tur enim: bgredere de térra tua:qu^d poterareftb verum, Iiteram i tamen non refponden t ad meonueniens, íciliquando<br />
egrederetur Abraham de Charra,fiue Aran:nam cet, quód videntur ifta verba diCta poft mortem Tharo.<br />
licet ibi non natus eCet, manfit ibi diu. Se acquifiiiit opes iSicolaus autem didt vané, fcilicet, quód esreflliseft N<br />
raultas,cum dicatúr infra in htera : Et animas,quas fece- Abrahamde Charra anno feptuagelníio quinto fuá vita, ¿p<br />
rant in Aran,ideft acquifiueran t feruos. Dicebatur autera & fuit annis fexagmta ante mortem Thare, & ram en di<br />
¡fta eífe térra Uia: non quidem tetra onginis: fed térra ha-^ Qt,quód ifta verba diéta fuerunr poñ mor tem Thare<br />
^ bitatioms.Etiameonuen,ceicompletio,quia Ab^^ <strong>•</strong> Pr)mumdickpropteraí]ertiotLirteí.i.íécund^^^<br />
Z i F^^^dmemJitera.'^SedaflirtioNico a noS:^<br />
tm,egredere de cognatione tua:erat enim ibi cognatio A- -eft mukum difconueniens fibi ipfi j pr mo qnift^<br />
braha, quia erant iJh, qm defcendebant de patri fuo,^^ retur quód exient Abraham de Aran S ü ^<br />
erat tuncdomus "^Secundo eorcdiendo<br />
De ómnibus egreftus eft Abraham, & venit in ter- efietimpoftibiiecgrcdi poftquam.<br />
gnat,one ipfarum:ee e aetiZ^^^ J^P^'i"^ P°»imandatum iftud de excundp,qaam exituin:<br />
FletafuntlnAorahamde mu . E t on?^^^^^^^ iitera:dixitdominusL Abraham i<br />
cieexeundo refpondet fecundus exitiis & mí?, ^nn.n K Abiaham ficut praceperat ei dominus,^ fie patet<br />
doexiuitAbraham deCharrafiS^^¿ venui^^^^^^ ^f^dpraeeptmriillud fo<br />
ram Chanaan. - , vemt m ter, Abraham de Aran fuptuagefimo quinto anno<br />
De hoc exitu habetur hic in litera & nó hnhemr ^"^'í'jlicet ante mortem annis íexaginta, vt oftenfum eft,<br />
conatur réfpondere ad inconiie-»<br />
ftantiam,quampoírederar,&an n as nuS^^^^ nientia, íeikcetcum.obijcitur contra ipfum,quomodoiu-'^«<br />
betur egredrei, qm erar egrefí^us refpWderV^ f^et^<br />
ra/ A. , i^abetur tempus, feil íerTrus ^.^tis erat ílr f d '' cum adhucireuern vd- ,<br />
¿r.¿.«At>faham,quandoexiuitdeLan,fiue drCharm^^^^^ «'^^d non ítatipnmoqiua tune Abraham efletm<br />
i ^Hanio ru^quód eratannorum feptuaginta ' ^^.^olendaredirein terram ftlam, de qua Deus luífcfateií"<br />
I ham cutu egrederetur de Aran;&mhorW,ffL wv Vir lanCtus.<br />
/ M. á primo; quia deprimo non iiabemu cuius e Liítr^r"^^^ ^ ' Abraham in cerrain i-<br />
A doiatrarum cum cognatio fuá ad idolatiiam dedinaífet.<br />
^^ Temo,<br />
\ ^ c !
' GeHeBs <strong>Cap</strong>. XIL 117<br />
Tertio, quianó-poteñ intelligi de exitu recnndum men A lud non eft aliquid fcriptur^/ed ordo fcribendínn fcriben<br />
tem/ed fecundum corpus,cum dicacur:egredere de térra do autem mterdum feruacur ordo naturalis rerum, ficut<br />
íua,& veni in-terram.quam monftrauero tibí, & fie quan fa.óte funt luxta tempus,aliquando autem folum ordoardoifta<br />
verba dióla funt, nondum venerar Abrahdm in ter tificialis,quód ea,quíE funt pofteriora tempore, prius fcri-<br />
* ram Chanaan,quam ei Deus monftrauii:& tamen ad hac buntur, & é contrario, & hoc fit fuadente aliqua ratione:<br />
venir annis Texaginta ante quam moreretur Thare, vt de- & fecundum hoc fiupt duse figura, qu? vocantur Anticinionftratumeft,&confiteturNicolaus,ergofueruntilja_.<br />
paño, &RecapituIatio,quafigura,fapeobferuanturin<br />
verba dióta ante mortem Thare fexaginta annis. ^ ^ facra fcnptura, & etiam in ómnibus hiftorijs fecularibus.<br />
. Quarto, quia fi Deus vellet Abraha mandare,quod no Ñeque eft enim pofiibile aliquam hiftoriam longam fcri- L T^*<br />
cuperet redire in terram fuam, non diceret hoc modo,fci- bi multarum rerum, in qua non fiar fape Anncipano, &<br />
licetearedere de térra tua ,fed increparet pro illo defide- Recapitulatio:ficenim lib. r.Macha.Sxap. ponitur mors,¿,<br />
rio:ergo mrelligirur, quód eft mandatum veré de exeun- luda Machabai:& tamen lib.x. Machab.8. c. & vfque ad c<br />
do, quando nondum exiuerat,& ita fuit,datum ante mor íinem libri agitur quomodo pugnabar ludas Machab^usi ¿„^0. '<br />
tem Thare. vnde illi,qui fgnt igpan modorum fcribendi facra fcriptu<br />
Qumtur de eadem re fecundum Nicolmm.<br />
putaueruntludam Machabaum furrexiffeámor-<br />
B tuis,&pugnalfe^;quodridicitlu,m eft. Similirer fupra i. &<br />
QMÍÍ. XVI. ^<strong>•</strong>cap'ponitur A;nticipatio,& ilecapitulatio: quia i.c.di-R<br />
Ed adhuc Nicolaus non ftatin refponfione ifta,dicens<br />
dcur:Creauit.I^u^.^oaynenrad imagíncm,& limilitudi- tuUti»,<br />
nem fuam;. míifculum, & fcnjinam creauir eos: & tamen<br />
S<br />
quód non defiderabat redire in terram fuam,qua erat cap.i.didtur^Foripauk Ueüs hoim^ de limo térra, &<br />
plena idolatria,fed diólum eft ei:egredere de térra tua,id- poftea fubditur de formauone Eua, cum ramen r. cap^<br />
(eftcumreceíferis deeaiongiusrecede. } <strong>•</strong><strong>•</strong> prafiipponuntur 3mbo vtcreati,& benedid:i,Inpriefenrí<br />
2mfm. Dicendum tamen quód hoc non ftat,primo quia litera ita fuit,n^m fuit prius. vocauo Abraha, & exitus de Char<br />
'.natt* . fjgniijcat hoc,cum dicat egrederede térra tua: tamen ra ad eundum in terram Chanaan, quam mors pañis Anon<br />
poteft egredi de térra, qui non eft in ea: recedere aute braha: fed fcriptura prapofuit mortem Thare, non qui-<br />
Jonguis ahud eft. Í dem afterens eam fuiífe prius, fed ícnbcnsprius.,eo quód<br />
Secundo quia etiam litera fequensdifcordatjnam dici- aliqtud dixerarde Thare, & nunquam poitea fien debe- ^^<br />
tur, egredere de térra tua, & veni in terram, quam mon- bat mentio deiílo, cum tota narratio pertineat ad Abraftrauero.nb!:&<br />
tamen poft mortem Thare iam erat Abra ham,&pofteroseius,inquantumillifegreganturáceteris<br />
ham in térra, quam ei monítrauerar dominus, fcilicet in populis. Fuit autem fegregario per exirum de Charra, &<br />
térra Chanaan j ergode exituintelligiitur. C mtroitum in terram Chanaan, ideo voluit prius ponere_ji<br />
Tertio, quia Ntcolaus prafupponit,quód quando dixit omnia,qua perrinebant ad Thare,vt poftea nunquam de-<br />
Deus ifta Abraha,erar ille in térra Chanaan,& tunccum eo fermo fieret, fed continuaretur hiftona Abraha, & ad<br />
^icat longius recedendum,aut.intelligendum eft longius, hoc fcripfit de morte Thare, in qua omnia complentur:&<br />
ideft extra terram Chanaan, aut longius procedendo ma- tune redijt ad fenbendum vocauonem Abrah?,^ exirum<br />
gis per terram Chanaan.Ñon pnmo modo,quia non erat deCharra,licetantemortemTharefuerit:&tuncconticxiturus<br />
Abraham de térra Chanaá, fed eam poífeífurus, nuantur omnia de Abraham fine interruptionevlla. Per<br />
vtinfequenneap. & infra ij. Non fecundo modo, qtiia talem modum multa anticipaciones, &recapitulationes.<br />
poftquam eíTet Abraham in térra Chanaan nó tenebatur fiunt in faera fcriptura, &c hac eft ventas, qua non habet ' »<br />
ponus manerein vna parte eius:quámin altera:ideo non aliquodinconueniens.<br />
iporeftficaccipi.<br />
Quartopater :quiaiftuddiólum fecundum Nicolaum Qjuritur,quomodo hic faBaft anticipauo.<br />
eífet diólum anno,quo mortuus eft Thare, & illud fuit an ^aesi.' XFÍlL<br />
no ccntefimo trigeíimo quinto vira Abraha, qui erat an-<br />
- í ñus trigeíimus quintus Ifaac, in quo anno nulla mutatio ^Edaliquidicunt, quód fuit hic anticipario, fed non per<br />
- apparet ex facra fcriptura circa Abraham, & Ifaac filium D ^ iftum modum aííignatum . Dicunt enim quód ifta vo-<br />
' ciusjnon ergo ponus diceretur eüítud hoc anno, quám catio,& exitus fuit ante mortem Thare,i&: ramen non fuit<br />
alio, & íic non eft ifte feníiis. fadain Aran,fíue in Charra,fed in VrCaldaoru.m:volúc<br />
enim, quód fit eaddn vocatio illajquam dicit Stephanus.<br />
, , . <strong>•</strong> Aótuum 7.eap.& ifta. Et tamen de illa certum eft, quód<br />
Ulf^ntur de e^em re luxta Mons mentem. fliirfadain VrCaldaomm, vt patet ex verbisStephani,<br />
, /XVII. , vt fupra oíkndimus: volunt tamen quód fcriptura racue-<br />
^ ririllam vfquepottmortemThare.Caufamhuiuseífevo<br />
T^Icendum, quód ifta verba bis dicla funt Abraha:pri- lunt,quód ícripturavoluenr iftam vocarionem,& exirum<br />
moin tetra Caldaorum viuente parre fuo Thare, & tnbuerefoli Abraha,qui feparabatur,&ej!gebatur,&no<br />
venir mnc cum Thare de Vr Caldaorum in Charram: & fimul ad .<strong>•</strong>I'hare:ideopr?pofuit omnia,qua ad Thare pertune<br />
nefcitur quis annus acans erar Thare, aut Abraha. nnebant, enam mortem dus: & tune pofuit vocauonem<br />
Seciindodicla ftieruntad Abraham in Charra , quan- Abraha,&exitum,& introitum in terram Chanaan.<br />
do n^dum introierat in terram Chanaan,viuebat autem Dicendum, quód fatis poterat concedi faclam efíe iftá t.Katte,<br />
AK^ K ' erar enún annus feptuagefimus quintus vita Reeapitulationem, nifi aliquid aliud obftaret, ^T tamen<br />
<strong>•</strong>ftbraha,vt patet in litera, 6c erat centefimus quadragefi- £ obftac: pnmo quia ifti volunt ponere vnicam vocaripné,<br />
niüs quintus vita Thare: fuper erant autem vfquead mor 6c tamen hoc non conuenit fatis litera, cura pona?ur hic<br />
te n fexaginta, & his fexaginta annis vixit Tha vocano; Aótuum /.cap. & videatur non eí^ivna, fed<br />
poitmtrouum Abraha in terram Chanaá,qui eomplen illa eífe lacla in Vr Caldaorum ; hanc vero inÁifan, fíue<br />
xat tngefimo quinto vita Abrah?, qui e- in Charra, fi vtrobique litera infpiciatur.<br />
^.jj "^."^^'geíimus quintus vita Ifaac.Cum autem obij Secundo, quia daretur time, quód in Aran non fuerit ¿^Radf^<br />
eand verba ifta poft mortem Thare, ne- aliqua vocano faóla, íed inde exierit Abraham fine vocaílius<br />
" F ^ ^^^ fuerunt dicta fexaginta annis ante morté tione, quod ifti concedunt dicentes 5 quód Abraham non<br />
Donnñrn ^bija tur, q, ponitur mors Thare,& ftatim fuir moratus in Charra, fed relido ibi patre ftatim tranfi-<br />
1- Dir H uit in terram Chanaan. Sed iftud falfum eft, quia aliquas<br />
feracSív ^^ hoc,fed ex ordine li- liter longo tempore manfit Abraham in Charra, cum ibi I<br />
""' nim nnS""^autem diffetunt ifta: aliud eft e- multiplicauerit opes fuas: vt patet infra in litera. „ <strong>•</strong> I<br />
Dorefr ^ ex ordine litera fequi Tertio,quia etiamfí fcnptura nonexprimerer,venfírai- I<br />
^ p"' - . le erat faólam eífe vocationemin Aran, poftquam cnim<br />
rr/m nunquam poteft negari: quia eflet negare fa- vocatus á Domino exiuit de Vr Chaldaorum, non mora- ^<br />
cram ícnpturam: fecundum autem poteft neeari,quia il- rus eft in vía vfque Charram: Ideo nulla aJia vocanon o l<br />
%bxToíÍ. fuper Genefis. H 3 "P^^ V<br />
^ ^ ^ f .<br />
<strong>•</strong> <strong>•</strong> y7 í ' *
ii8 / Geiaefis. :<strong>Cap</strong>.r;XíL<br />
opus erat,'cum aiitetó'Veñítín Gharratí-'h-ibratits eft ibi F 'tñórtúo patre yenit inCharram,&acceptisí)pnísh£BrddifonFO<br />
tempbi-e cum pátfe fuo, ita vt diuitias multas Ju- tárijs rédijtin terram Chanaaojfuit ibi omninofíxusjideo<br />
eriílceret; & ita nefcirét,quando placeret Deo,quód indé tiinc tráftulit eum Deus in terram Chanaan, & pniis non<br />
i-eced¿rer. Probabüeerar ergOjquóditerüm Dciísínde vo erat translatusIicetilluciuiíreE,& jbimaneret.<br />
¿aret eUm>admonendo iré in terram Chanaan.<br />
^.Rítm Q^arto ,quia videturbocnece0ariointelligiexlirera-j Anin ter tio exitu fa^a fuerit vocatio.<br />
hic;nam dicitur : Egrederede terra tua 5 & dé cognatione .Qu^ft. X X .<br />
\ - tUa j^&c. Et íequituregreíTus eft itaque Abraham j íicut<br />
prsceperat ei Dominus: feptuagintaquinqueannorum-. C ^^ dicetur quomodo huic exituinonaílígnaturvoca-<br />
- ' erat Abraham,cum egrederetur de Aran . Erita áppárer, O do Dei, íicutin alijsduobus,quia nequeStephannsik<br />
quód ifta egreftio non, fuit de térra Caldsoiruffl , íed de--» lam pofuit, qui de hoc exicu fohis loqiuitur.<br />
- Aran ,liue Charra :&tamen nunc egreíTus'eftvocatusá Aliquis dicer, quód fuicvócanoahqua,féd non habe-<br />
Domino:cum dicatur: Egreílus eii/iicurpfeceperat eí Do tuf jquia multa acciderunt, qu® non fcribuntur, loan.io.<br />
minusiergoprcTceptuaiirtud de exéun;3Ó-fuít'datumin ¿kzi.cap.<br />
Aran. .i.:;,,,/ Sed dicendum quod iíía poíitío non conuenit, prima<br />
f.Rgth pater,quia fi iftudmádatum datum éfifet in ter- G quia non eft ponenda pluralitas fíneneceílitatej fcnptura<br />
ra Caldsorum, & inde eífet egreílio, poneréíí'tür illi, qui íacraín alijs exinbus; pofuit vocationem j hic autem noi><br />
egrefti funt:& tamen de Vr Caldsorutó egteffi funt A bra pofuit, non licet autem aliquid addere ad eam fine caufa:<br />
ham, Tharc, & muid ali j:vt príeeedertd cap. Ernon po- 6c tamen non apparet aliqua caufameceflitatís ad ponennuntur<br />
hic niíiAbrahain,& vxor fuá, ¿^'Edthj qui lüe* dum vocanonem, ideo non hcetearri poní;<br />
runt ín terram Chanaan. ' <strong>•</strong> Secun
^ Genefis ^ <strong>Cap</strong>. XIL iig<br />
battotam'domito fuairí in tma Chanaan cum veniífet Á exim lokim ícribjt Siephanus Aáluum y.cap.<br />
' 'folum, Vt tollei-etWna, qua: qiure iiaereditanoprouene- 11 fcoimdum hocintelligenda funt opiones varia?. Ná<br />
rant ex patre fuo. , .-r díac/Rabbi S^alomon. verum eft, fed foliun ilíeio-<br />
Dicendum ergo eft, quód iííe tertius exitusnon habet: quitur de fecunda vocatione, & fecundo exitu,d« quo hic<br />
a l i q u a m vocationem:,quia non indigebat?a propter cau-",:' habetur ; de primo nihiI intellexrt. Auguftini autem di- .<br />
fas didas; vocatío autem ifta,'de qu/i hic-, conuemt fecun- <strong>•</strong> óta íntclh,gimtur dqprima vocarione, & exitu, & fuit illa , , -<br />
«loexitui,íicut¿ccl¿r^tufB-eft. . ' ,;VOcatiójnterraCaldsorum,& tune neceflTe eft íibi, quód<br />
<strong>•</strong> conccdat aljám vocationem, pr^ter illam in Charra, vel :<br />
^uaertturyqaotehfpore tu- verba dtHa fuerunt Atbrahd y quód dicatiftam vocationem, de qua habetur hic efle il- <strong>•</strong><br />
ext de térra, &c. Qtufi-- XXll. , la'm, qua? faóta eft m Caldca, fed iftíidnon poteft efle, vt' '<br />
. ' <strong>•</strong> . ' oítendimusfupra rS.quíeít. ideo oportebir,quódteneac ' ,<br />
E iftis fans diótura.erat, tamen á,quibufdam ita dici- primum intelhgendo eífe duas<br />
vocationcs. , ¿><br />
x J tur quantum ad iftud dttbium, fcihcet q,uo tempore , Nicolai autem ppíitio eft miniis ratiónabilis, ñéquc po CtnfuM<br />
ifta verba diótafuénmr. Rabbi Sa. dicit ,.quód Sexagmta teft fatis fuftineri: quia non fuerunt ifta 'verba dióta poft m epu<br />
annis ante mortem Thare: & quód immediate diótis ver- mortern Thare, ñeque fuit tune ifte exitus, de ¿uiús'pBfi- men. M<br />
bis recefllt.Aug.autem hc'et quantum ád vnam partem te- B tione dixnnus fupra,,qu£ft.deqnTiaqumta.£^ríaffrf de ter- ttUü .<br />
neacopinionem Rabbi Sa. tamen non tenet q» ifta verba ra r«íí.Qma quando ilta vox didla fuit,licet Abraham re-"<br />
c<br />
tius Rex abeo: ad propoíitum taraennon refert',quia ibi: C tuos; manebat enim j'n Vr ciuitate C .kH'orum Nachor ^<br />
cífet aHus'Rex cogens homines collereignem., 6(:lile ip- frarerA.brah?deditus idolatriíE, & alij deconfangumeis<br />
fum cógeret adidqlarriamideo refpondet vkimo, quód Abrahíe . ' ,<br />
dicitur ei: egredere de térra tii.a, ideft,' licet e^reífus fueris Et de domopatris tui,idcñ de domo TharCj quia Abra^í-.<br />
<strong>•</strong>corpóre,& mente taméadhue iongius recede,magis enim ham v(?nicbat cum Thare, & iubebatur recedere, ne madiftat<br />
ierra Chanaan á Cald9a,quain Aran Mefopotarai?. lis moribus aliorum ipíeinficeretur. ^<br />
Mihiautem videtur dicendum eflTe cum Auguítino:quód Secundo tenendo quód dióta fueiit ifta vox poft mor- E^péf.<br />
ifta verbadiéta fuerint ante mortem Thare, &etiam an- tem Thare didtmyDe domo patris tui.Qmí licet poft mor Ntttbk<br />
tequara venircnt in Aran,vt patet in narranone Beati Ste tem patris non manebat domus patris, fed totum manephaniíAótuum<br />
7.cap.vbi dicitur,Deus gloria: apparuit pa bat inpofteris,poteft dici domus patris Jocus ,,in quo erat<br />
tri noftro Abraham; cum elfetin Mefopofarpia, priufquá domus patris,anicquam moreretur pater. ' ^ '<br />
níoraix'tur inQharra, & dixitad eum:exideWiTatua,6¿r Et veniinterram,qttammoníírauero tibi. Magnaohs~<br />
de cognatione tua,& veni in terram, quam tibi monftra.» dientia, & confidentia Abrah^in hoc demonftratur,quía '<br />
uero.-tunqexijtdeterraCald^orum,&habitauitinChar- nondum diótum fiierát Abráh?,quo iré debebat,& tamen<br />
ra,: & mde poítquam mortuus eft pater eius, tranftukt eü adDei mandatúm cum tota domo fuá quocunque eum <strong>•</strong><br />
Deus interra,miítamiin qua vos habitatis. D Deusimpelleretrecedéba r.<br />
fde x'ü Secundum ifta verba materialia Beati Stephani ,& fe- Praedióta procedunt fecundum [illud fundamentum vitiwfí^<br />
cundum quód innuit Auguft. vbi fupra-,ifte fuit ordo, q> mus poíitionis, fcilicet,
, . V V ^ ., , ^<br />
12G Geneiis^ ^ ^ / <strong>Cap</strong>- XíL;<br />
T h a r e , & tamen no» manebantdefairiiliaéíiiSj cum non F oñendar dominus fadem fuAm tibi mircrcarur tüi , ,<br />
eíTentm fuá ceconomia: vtroque modo eft verum , quia conuertat dominus vultum ítiiim,,ad te, & dct nhí pa-<br />
Abrahamexiuiidecognationefuaí nam omnes deferuit cem": vt patet Numeri cap. Niíífort^dicatur ,.„ tera'nominis,fciJicetíámam,quiatantabonaDeusfacie-.<br />
, <strong>•</strong>] £í Iftud potuitíácereAbraham rqiiia bat AbrahíE,quód noméeiuscognofcebaturámulns: 6c<br />
<strong>•</strong> domus patris dus erat in Aran,vbi erat nunc ThareS.a¿" fíc^habetur infra 21. capit. quód quando Abimelec vidit<br />
V ' viiiebat: nam poft hoc vixit ánnisfexagin ta,&d9'domo pi:ofperitatem Abrah.^lmpmnibu':^, iuitad,eum l'&pepipatris<br />
fui receífit Abraham: quia erat tune ibi domus pa git cum eofoedus,vr ñonfaceretiiiahrm femirii fuo , Íitrísílii.<br />
cut Abimelcnon feceraEt-nakim ei, Ivíaxime, quia fam?É<br />
Etveniinterram,quammonJhauerotibi'.lñA e^ien^í viólon^, quam habuit de quatuor regibuseripiensLpth<br />
Chanaam, in'qua non erat tune Abraham,ffed iuitilhic confobrinum fuumfaeiebateum celebrem . Sic eiiiiru<br />
- <strong>•</strong> , - recídendodeAran. ^ dijcit, Cíeiis .Dauid,,-:^t.patec.a.. l. Be- 2<br />
" ^ S V r . nignitasautem redemptonsnoftníe,aiomnes.riosab hac <strong>•</strong><br />
hrtjqHe benediaus. Ideft,quia ego benedico tibi eris be- obhgatione per paíHonem fuam abfoluit: vt pater Ka. c ?.<br />
nediótus, cum poíTum date quod volo: venient enim_ I cap. Vere lan^ores noítros ipfe tulit, & d £ e s r^ft/os<br />
fupertemultabona,quafí dicatmultihominesbenedi- ipfeportauit.^ ' ^ cuut,ocaoiorcsnomos .<br />
cuntaliosimpreeandobona,& taraen aliquando non., Egref¡useñ autom Abraham. Scilieet de Aran inoua.<br />
f^npi^ nedichones patrirtui confoítaSVunr h ^ l^bopofum eílet: íbd folum formara mandan at-<br />
Patmrafuorím vtp trinf r^o S <strong>•</strong> tuitturneoLoth . In hoc mngnabonuas<br />
citur. ^ apparet,qmmagis voluitcum auuncuio fídeh<br />
Brifquebenedi&o. Qiúdocima- enim mnim,^ .tí ^."^^^P^'^^f '-quaniint'^nnfidcleseognatosm abun-<br />
<strong>•</strong> <strong>•</strong> exeedu ahos in aliquaquantSe non folZ ^ ^ ddeótabiluer eSmmoian, fie<br />
J f - ' ^^Vft'^^P^^opter Abraham DeusfedtmultabonaLoth'<br />
quam concretum. RabbiSaloin r c m £ ? P^^fteriseius,vtpatetinfraií,.eap.&Dcuteiou.2.cap.<br />
. dieunt,iquód; & quídam aíi; HebivTi dando^eis.pofdhonem terrarum adiuuandQ expdití<br />
.«tii, benediajofaeerdottm^<br />
bemiU I^etis líaac, & Deus íacob benedicat tibi Fn ' f r "'g'^ta annoiumc<br />
ak: ^^Pf^í'«¿" "omenAbrahs,dicendo^^ Thareeompletisdt.centisqumqtieannis<br />
I luo'fie nbi, fíe forma bened ^ vt patet pr^eedenti cap.Rettabani^eígo ab illo tertipore<br />
(r. ¿faeerdotesfu^pop.nhtra!iS^^^ ^ ^^ortemTMre feptuaginta^uraqueanriHln^<br />
1 m,c &terminabatiirinnomineAbrah® ^""O^tgo.morti^Xhare Abrahamcompleuit feptUagin-<br />
N..^m.facerdotibiis,auódquandopo^^^^^^^^^ ni ret-m terram Channan. ^<br />
/ ^"^^dicercntiienedicattibidoiLn & . ^^:^«^^^i^^"femhiuusdi¿tidifftifí«sdixícap.pra;ce¿<br />
. ' . . - ,: , , <strong>•</strong> . . f ; " 'í <strong>•</strong>
Geeefis. r: Cáp- XIL 121<br />
<strong>•</strong> Ai-an:fed iftud eftimpoíCblÍe;%moTexaginta annis-víxií oíTa loreplrd; A S m o S ^ ' '<br />
- Tharepoftiftumreceífam Abfáfia;-el-atenimThare/e-,^ cap.InSichem ElSrfi i l ! ? ^ '<br />
^ ftptuaginta annoríu^^u^ndo genmt Abi-ai.am,& Al^ra- laíob, ve patet infe . Í/Sd Í S t f ^ f'"^ <strong>•</strong> '<br />
hameratannonim feptuagmtaqumqae^.qnandoreceffic cauit leroboam vítulos aureoídnm^wJ ^^^ "<br />
deAran:eiitcrgO£uneThaieahnoruracentuni qu¿dxá^„.^ Ifrael. ^""^^^^"f^o&tiwos, quos adoran fecuab, . ,<br />
gmtaqumquej&iiqvfqiadniorreijifuamfhpererantafli ' > ,<br />
TntffvxoremjMam Sarram, (^im Thare patet dus ' Ac^yf* AA111I. s.,<br />
""'dedueimvjoremjaniequam-eiirétde VrChaldsorum, TN Iftat autem Sirhcm > ' <strong>•</strong> - >,<strong>•</strong><br />
m.iacutec.concep,t,mavemteihs«at:vocabaturau- . rí.Btdkudt aliqui '<br />
mm rubíhnt.a rh pccudibiM aat.vt pacctmfia+y. üc .u. & loco huius tmnfttfiitHicronilX «u a uS^^ -<br />
d¡x.ru«l,iufacob,paftore.omüm&n.usnos.&patt« atm nob,&Ael famofus, vd mZrbX^aM^^^^^^^<br />
vocanmramma,quasfecerunt,kleítferui-velancilla.c hamautem ^ ^<br />
teris Septentriones A Or.entis:ideo vltimím.ad quod po^ -<br />
' A" fíe enim díeit SXÍik S r ^ Abrahamán tota térra promiífioni^.enien' "<br />
''«««egopamino X ^ ^ do direéte de Mefopotamia, erat ifta vallis Pétapoli udeo<br />
iliííntSí a ftríeJior diciturvfque ad vallem illuítremrquaíiiíta vllli^ñienc<br />
terminus totiusmoms eius. & vocatur ifta-vallisilluftris,<br />
vt m^g,s a ^ a i ^ ^ f t "«bilis, vel famofa: quia vbertate fruófuum nulla ti'<br />
manen^s,rurfus a d ^ ^ famofa erat m térra Chanaan. _<br />
aui vwicicntur. Cha^ameus autemerat ín térra. Non &ccii)it\it\ncChs. ,<br />
Qmritur deittnere Ahrahaeref,d.«f;. i^.r.l. ^ tota gente-defcendente de ghanaaniícrlicet „<br />
-. tamia. S f y y ?/1<br />
. Jí^i i i.<br />
T venirentinterraiñrt, A ' V fopotamia,eftmaSwfmn;i^'^^<br />
^ ' fepté.gemibus:fed pío quadam gente fpeciali de illis,<br />
> & patet quia eodem modo diciturinfra:Pherez?us autem<br />
' erat in térra: & eft feníiis.<br />
Ch^^^riaeus autem erat in térra.<br />
«aan, & magiJconTa OrS"^^^^^^^ occupabat:qLna vt Hebrai dicunt,Noe poft diluuium or- .<br />
dicitur ierra Paleíhn¿& ^^^^ Sem haberet terram illam', Chananai auté 1 g<br />
bix,vbi nunc J t i d S n u S a S Ara- funt defilijs Cham,& patet iftud, quia infra ^.dicitur q, '<br />
Abraham veniens a MelchifedeCh,ideft Sem, Vt volunt omnes Dodores, erS '<br />
Chanaan per partem Seotenmonií '«.terram. Rex Salem, ideft Hiefufalem,qua eíl in térra promiílio,<br />
ns;cumemmter?a o S ^^^ rerraChanaan. £t didtur hic magis de Chana!<br />
Mefopotamia, neceífe eft S H refpeélu terrs nao, quám de alijs fex populis, quia fit hic menno,quali-<br />
A^efopotaimmLiSmte lerimt AbrahamadhabitLdumcirca vallemilluftrem,<br />
uionale eius:fed quia ÍSf latus Septen- qua didtur Pentapolis, quia iftam vallem,& terram pro-.<br />
í"onalis refpedtu térra C h f S r í Septe- pmquam tenebat ille populus, qui dicebatur Chanan?us:<br />
^deo intrante" in tom ^ eft Orienta- £ & ab illo populo vetabatur Abíaham moranjn teriailla,<br />
vel Caldca non mtianTd^^ ? vt íncola: fed cogebatur peregrinan, & emere rerram,án .<br />
í«i'tehanaan,ideftf!yrr.nr:; ' quahabitaiet.Patetfupradidum,quiaPentapolis,íiueil-<br />
fedperpartemSeorenm^^^ la vanis,in qua erat Sodomacum alijs quamor,Giuitati- -<br />
{'gnuin huius e í U u i a n n . n ^ bus imgabatut Iordane,& per illam.paitem inítabat loi'-<br />
^abyJone^ouje eít m Cha lí ^ ^^^^^ m¿re:de hoc infra cap.i 5 Jfte autem populus fpe<br />
uit,¿kexiuitperciuirarí»nl cialis, qui vocatur Chananeus, tenebat terram coniundá<br />
nomine vocatur Iordam,& raari,vt patet Numdi ii..cap.vbi dicitur Amaj<br />
i<br />
. í^mHeuai,& Garfia - .. , P<br />
inlib.dediuiíionetérra . - . V
12 2 , ^^Genefis ' <strong>Cap</strong>^XIL ' ;<br />
' ^Y'ii'cbat': ci aliquidjpromítrdiat, ficur'b:c promitm<br />
, , ' íiiq\.ñtúr. SeníimtmdaboTerram<br />
' Ctivhk dicit ur\Chatjari^us t/At tune tn te fra: Deu6 Abraharn'muirás ^enres veinüras de ft-miriefiio:<br />
CUM ej]ent fépíem populi, ^ ^ Sed nori prom^iíér-aiei's'aliqjiam terra^n habitationis.<br />
Qmefi. X MV.- ] <strong>•</strong> jn ifta parte promirnr cis rerram ad habitandum .¿"«fw^iji,<br />
: - - / ~ ?ftí7.Piomiflioiftafíiitfa¿iaAbiiahanonpro'fe, fedpio <strong>•</strong><br />
<strong>•</strong> ' ^ Vare dix't hicfcriptura Ciiananaus aurem erat tune íemme fiio: ideo femper fe didt peregrinan, ST fie dici-<br />
O in térra. 15<strong>•</strong> capít. fdto prandlcens, quod peregnnunu<br />
D;.cendu,quód ficut fiipratadumeft^Chananaus non futurum eft femen tuunun terram non fuam.<br />
noi-ninatgenerahreromnes fiiios Chanaanjidcftpopulos , - ,, '<br />
promifirDeus Abrahx Ícquepfiíap.t. c^ ¡niVa i;. Erat Abrah^MdtfluUt¡¡er<br />
. . ^ n a m q u e tota t e n a lila p e r i r t o s f e p t u u p o p u l o s - j v d g e n - , JL J Í V 1 . -<br />
- - t e s c h u i f a ^ ó C ^ l i a n c p a r t e m terr^,in q u a n u n c A b r a i i a r c ' ^ 4 '<br />
' SírftSífptlm^^^^^^^^^ ^ ^ <strong>•</strong> T . f i d ^ a r e Deus non deditiftani.erram,. .<br />
<strong>•</strong> <strong>•</strong> SeíLuiaiLpoSid^tillaml Jb mediare Abraha: quia expedkuitper quadngptos i.<br />
in qua nunc Abraliam morabatur: trapfinit en'm Abra- annos?vt pater mfra i í;<strong>Cap</strong>. "<br />
Xdconualleaulluftieni,f^dcoHualíisboceftPenta.^ Refpondemr, quod ifta térra tenebaturtuneabillis -<br />
polis,fiuc vallis Somodo:oorum,pe/ quam loidanis tran feptem populis Chananaorum, a qua propter peccatum<br />
rit,cap.ícq.
fieiieíif. <strong>Cap</strong>. Xíí. 123<br />
A Item clariffime hoc demonftratur: quia vt habmir 2<br />
AnBethd.deqm hicíoquknñfti:Hierkfulem y& tnTin^TS' dHiiflim^fuítRegnum Ifrael á RÍ.<br />
quot nomtmhus appellata JitHterufdetn. «Í^IT.I.r? R«ífrGlincordefuo,quódíi<br />
^ 0u4- XXFIL<br />
1 .funtquáíidéMentioneomniumdoéterum . E g ^ &l^mBethel,¿ ah ^ ^ P''<br />
ido vndeifte error acdderit: qum etiam íiomnesdoclo- quód non eftidem B?tl^e] ^h! fSkkm<br />
res ten^a.it,qnód Bethei,& Hierufalem funt eádqm dui- íípientiflimus poífet hoc n^^a"<br />
tas:,ramea ríoít funt fáltem ifta Bethel,de qua hic agrtur: Et EX confeouenti ifti erranr -'OLIÍÍI dír.mr r<br />
eft,quód aliquando Hierufalem vocatur i3e^ eft idem quód Hieruí^ ém nui¿ Szi cñlZ ^ AT^<br />
ieI,vrd.clarábmirinfra5;,capir.íednoaeftifta, quod rhel: vrlerinfi:a J / c a p S ^ ^ ^ ^<br />
multis ratiMHbUS'paret. - ' meníóciiilíiísfie¿hd,quapriu?S<br />
. .PrimOéxlft5locO,quiaHierufaIemeftinparreOcci- ^ ^ediflcamt quoque^l^a^^ <strong>•</strong><br />
dentaliterivíproraiííiónis,fciIícerdrcaiiiareniagmiiiu:: B patetdeuorio IbnhJ & eliaío^^^ u^^ hocmagis Maxí..<br />
Bethel autem eft circaOnentem rerra promiíilonis,fci- íabaturaltare conftruebt vfl ¿í/"'<br />
do dicitur quod Abraham tulit íilium íuum: vt immola- habitarione in Berfabeel patet in fra 2 r. cap vbui^cimí t<br />
ret eum in montem , quem Deus monftraturus eratei. inuocauitibi nomen domini Dd aterni ^<br />
IfteÍTionsvocaturMoria,fiueviíionis,&^eftHierufa- Perrextt Abraham . Abrah.mnnn<br />
lem:quiainillomonrepr^tj íhiradifi^. remplum. mrarem m térra .lla^ i^^t ^<br />
Hicramen mons multum diftabatá Bethel: quia ambu- de mouebat tabernacni.in, .<br />
lauir Abraham tribus diebus de loco,ia quo tune habita- co^oSar " '<br />
barf, ar aie teiuioadhuc vidit montem exiftenrem pro- vltraprogrediensadmeriMem .ldcñ contra Ae-vn<br />
ad.vtpatetinfracapir. zz. ergo non eratifte mons Be. tum,qu.'e eftAuítrahs refpedti Teir? ^<br />
'Ir'emquiaquádoIacobvoluitircdeBerfabeeinMefo Si^dílí^^^^^^ ' ^<br />
potamiam , rranfiuir per montem Bethel, & dormiuit & 33. ^^^i^mChanaan, vrpatet Numen zo. o<br />
xbi: ví Mter iní-tá28.fedconftat, quód ciimBerfabee íit C Sed ifta duo, fdlicet Sm ,&Cadesbarne ftint rermini<br />
magis Onenra is, quam Hierufalem, & Mefoporamia. térra prpmiíííonis á parre aSrvt pa t S<br />
magis Onentahs, qitam térra Chanaan, iiie qui deberet cap. & ifta oroc^refíio í n, r ^ Snrnc <strong>•</strong> ^<br />
íur , vt habe- - Et ideo cum venirenc fíli; í fi:ael de Aegypto in rerram<br />
Sp^ofuiS i3.cap.vbidixir.Moyfesexploraronbus:afeLdireperme<br />
nfu. Shd ^^^^^ ' ^ iban t de térra Chanaan m<br />
mtfalft^ P'^^^ = prafuppo- Aegyptumdicebanturdefcendere: vrpatet infra4z.cap.<br />
«'V. d^B cS dici^^^^^^^^ populatus erat:qma m eo- fcilicet decem fratres iofeph defeendemn t in Aeayptum;<br />
Se^qua^nte?!"^ P^^^^ cap. ídem dicxurinfra m litera, fcil<br />
induce^eSStírerrTui^ <strong>•</strong><br />
Item pátét hoc» nmainíiK^ <strong>•</strong>/" ^ r. W^/'^'Ofrí^íeOT. Qma venientes de Mefopotamia,<br />
qurvaldrcertu^eCpira térra fanjfta, í^cur fecerar Abraham pnmo accedunt ad Bcchcl, quam<br />
?errailIa:&fdStotam ^^^ mendianam cum mrrouus deMeíbpotamia<br />
quód Bethel difeSrv be S rh^ P'' Onentis Septentnonis ; ideoad de-<br />
Ldialeucacíbd v W ^ fcqndendum m Aegyptum de Bethel, quod eft in parro<br />
diftaráSichemiir viW^^^^^^^ mendiana oportebar vltra progredi; ' ;<br />
cas,ergo non funtideSie 'A autem fames. H,c ponitur tertium, fcilicet,<br />
ítemquiavtpatermeodem^^^^^ fidei, & firmKacis Abrahc in aduexfitatibus com probáis,<br />
cap. lofue- Bethel eftin couigitur hic, no;erar enim ad expenmenrum Abraha illaflimes, vt F'^ms .<br />
- ca Onentem illius térra ^ feH SS Ganzim cirL. demonlíraretur firmiras, & conftantia in aduerfis, ma- rmf<br />
amonte Garizim. ' iuíalem multum diftat gnus enim labor, & affliótio íibi erat, cmn familiam ma- A ed<br />
Item paret hoc ex eoauódháK^^i ír 00 gnam haberet; & pécora multa quód iñ rerra fuá eífet fte-<br />
: Didtur enim in 8 oi/óH n.^iv t ? 'í^P' ; quia cogebatur defcendere in Aeóyptum> qiafa-<br />
^hel, quod propin^^^ foppido Be- De/rendk Abraham tn^ Aegyptum:. Non per illam<br />
^ '^^l^ieSopSd a^p^ viaml per quam afcenderunt^Va hlij fílioLm f u o - '<br />
wmocdfifunt,fed pXn ^í ^ rüm.fdlicer rdbuslfraelitica ; quía víabreuis, & redirá,<br />
dimíTet Adoni Bezech s L w P ' r ' f " " ' ^ ' ^ populara eft á térra prómiiiionis inAegvprum peíteí- -<br />
Gabaonitarum ad ifrael «m Phihftmorum, & per hanc defcendir Abraham De<br />
gregarifunt multireaes 5 ' ^ con hoc Exod. r3 .cap. & Deuteronom. z.cap. de magao cir-<br />
¿lautem Bethel fuiflet id mmTH r Gabaon . <strong>•</strong> cuitu terrarum; filij autem fui afcenderunt per: longos<br />
míientnouadeftruaionpiío- i térra drcuitüs , doñeeconfnmereturvniuerfa generarlo<br />
quia ipfe per fe cognouiSr t<br />
¿^Bethel llmul exiuemn^^^^^<br />
P^^" ""^cium eorum , qua peccauerant in Deum.<br />
- Vtperegrtnareturtbi:.. \m\,oMxvon\^^^^<br />
^<br />
\<br />
«on manfu aliquis in Aegyptum , vtmorarecur ibi , quia fciebarquomodo /<br />
S-cap. _ V"'^"abusciuitatibus, vrpatet lo. Deus^romiferatei terram Chanaan ;in qua ipfe-, ¿^ \<br />
Item clarius,. quia vtdirir rr ' femen fuum'poft eum moraruri.eranr; fed foluro lUitin-.<br />
aitin forte filiorum lorpnK r /u V'cap.-Bethel ceci- Aegyptum , vt moraretur aliquo-tempore . dum faníes f<br />
tranfirer. ' , ^ \<br />
patetioíue I S.cap. Praualuerat emm fames in térra i CcilícetinKvi-a Cha- V<br />
^ _ " naan \
12^ (3eneíís' > ^ . <strong>Cap</strong>.::X'I;i.<br />
íiaan, non aaterain-Aegypto,ad quam pergebat Abra-:? ^ ^ - ' '<br />
hamj ín Aegypto ením^rarius eft fames, quam in alijs ter Qmñtuy Mquidloocdixerit Ahraham.de Aegyptijs,<br />
rís; vtdeclarabitnrinfra i:
<strong>•</strong>< il»<br />
, <strong>•</strong> .<br />
I <strong>•</strong> ' ,<br />
jGenefís^ <strong>Cap</strong>. XIÍ. 12 j<br />
S o r i , vd vxorem ftam e. occalione fuá pelde- ham dodtusá Dco m S E Í '"''I"'*<br />
te caffica; , potms Ab«ffcf elegere mori, fa^o , '¡caquód.Ka a S S l f e<br />
¡. ^^ quam malo confenare. ; , . . , - ^^"íiisíi^ehor eft,vt narer n^,-^^<br />
Sic enim jrPhilorophus temoE^hicorú^<br />
autemfortaííisnoneft cogrstedmagismonpatiente^^ ^go pmpter te: quia ¿o^m^^^^^<br />
. Sedquia íciebat Abraham certiflime , quod. fí imufíf- anu„aingrefí^e funt inAegr^^cm^íacoK fíe K^<br />
fet m tena Chanaan fecundum viam humanam neceífa- num quod intendebat Abraham habere Sarra tSem -<br />
rio cunvtota familia fíia erat fame nwruurus. . - . . qu^Oer fíius vir Abraham, erat quód ipfe viueret '<br />
Sciebatautem,.quodeundom Aegyptum-. licetefTet Aegypty muU^^^^<br />
aliqiiod periculurn caftitatis, tamen non erat íta m prom- brabam, vtmagts cuftodiret vxorem fi ^ hríníTr<br />
' ptu:. necita manifeftum: poterat enim aliquo modo per inq"adam arca, qnandointrabat oe Io?a A^^^^ ''<br />
viam humanam tolli,& id quod nonpoterataiumanuus g ad tranfítum cuiufdam flnminic <strong>•</strong> 'f .<br />
fieirfupponebatAbrahHitrinacIifpofitiom,&adm í-^^-^^^n^esea, qua abfcondiraVo t a S ^<br />
b t c a u f a p r a í u i i i p i o m s e r a t i q u i a c u pulcra n i m i s , ¿ d i g n r v t f e ^<br />
chrvor ó m n i b u s m u l i e r i b u s A e g y p t i , & eífet d e . a h e m g e - rer v x o r regis.<br />
nis, putabarpíobabilirer Abraham , quód ipfa ferua- Ef nmcimemntprincipes rerí. Alioui de iÉavndis nni fedm<br />
retm;,veIeftétvxorReps,fícutpoftfa6tumfu.t. pafí^ag.ontíncia4runf ahctn ^^^^^^<br />
Sciebat etiam, quod dio tempore Reges non accede, de illa muhere: principes aut'em, v t acquirerent orananu<br />
bantadvxoresnojiiteracceptas , vfque adannummte- f^g's^dixerunteide pulchritudme miilieris, &quód ta-^'''<strong>•</strong><br />
grum : vtpatetHeíterz. .cap. quiaprimisrexmenfibus Es muherad folum reoem pertihebat<br />
vtebantur oleo mirdno: &poftea alij. fex menfíbns qui- SubUta eft mulier indomum Vharmnis Scilicet vt fe<br />
bufdjiu, ^nguentis, &pigmentis varijs vtebanturrec vxorreg.s, vocabanrur omnes líii reges Aeaypd<br />
deinde ad Regís mtrabantcubiculum. <strong>•</strong> : ^ faraones, fíeut imperatores Romani vocaba.nturC^^^^<br />
Sperabatergo Abraham,qiióchntaptoten^ore Deus' gres: habebant tamen alia nominaÉropria, vr patet<br />
de remedio promderet vxon, & fíbi, ton famftia, & Reg. i4. eapit. de illo, qui vocatur ibi Pharaonechao<br />
.ftamíolutionemfequiturGloft.ordinaria. . ; I'^hiítor.jsa'utemIofeph?,&al?o^ ponu^^^^^^^^^^^ %<br />
D^itenimAugoftinusicí.hb.decimtat.Dei.capiMo.C prop"^iftorumPharaonum:&hoemLimefacit Eufe<br />
quod Abraham non docuit Sarram mennn: fed venta-- bms hb. Cronieorum , ST Manecho á QUO acccDit Eufe<br />
tem occulte celare: immo dicit,quód fí fíe non egiífet, val biuslineam Aegypdorum ^^ ^<br />
M'K T <strong>•</strong> nonfuit Iftud Abraham bene vfifmtpropter illam, Scñcct tra<br />
mcndacíum, quia fecund um qUod habetur infra zo. cap. ¿lantes eum molliter, & gubernantes eum & familiam<br />
quandoahudfímrleaccidit, Abraham refponditSarranL eius. í,uocrnant.s eum, tamiliam<br />
non immediaie, vt pracedenti cap.deelaratum fuit , fe. fibi á Pharaone & íéruis eiiis. £t ít aliqui volunt,Abra-<br />
cundmii morem .n. Hebreom omnes,qui funt deeadem ham fuit multum honoratus, quiaarfthmencam , óT<br />
K T a ' ficut patet fequen ti cap. aítroloaiam apud Aegyprum doeuic, vt refert íofephus,<br />
fobrinu? f l r í S - l ^ ' ^^ = Aftrologia, & Geometria<br />
ceSf'^^^^ f^'itinuentain térra Caldeorumá Nemrod ,&fícin ter-<br />
, j . u c «t' , <strong>•</strong> i^aili^i^wi^^vigebaf., quafe Abraham potuit eam ibi /<br />
o u r ^ gradu attmebat Sarra Abraham , iiu addifeere, & poítea docere Aegyptios, poíka ex Aegyp-<br />
/ quo attmebatEoth ipfum Abraham. tijs delata fuit ifta arsinGracos 'P gyP<br />
Sarrafomr D Sed fí aliquid doeuir Abraham Aegyptios , illud fuit<br />
vvorJS r' modicum: quia non manfít m Aeoypro vnoanno :<br />
erar marHSn^^'r ^^ '"V^^diate, vt reuelatum eft Sarram eftl- vxorem.<br />
batmn^S f ' receflit de Aegypto : ÍHud tamen modicum efl-et<br />
feo e m ^ efle^vxorem Abraha , & tune Aegypri js tanquam péncipium ad exeogitandum multa<br />
AK''!;^ Aftrologia, quód faris-toncordat Ariftoteli in primo<br />
' n r H fu <strong>•</strong> K <strong>•</strong> . ^dmirari facerdotes uil.<br />
íerSnS,,m?° o egit quantum fíen po- Aegypto ineeperunt philofophari : poteft tamen ifta au-<br />
Wo numano.Qi^od autem aliquid qú?rcretur á óloriras probareoppoíitum.<br />
f^irvolunme á confíhohumanoAbi-ah? , Flagellauit autem Deus Tharaonem plagis magnis.<br />
ham w e ^ Abrahamenim fecerat quanmmpotuit Lman.tus: vt<br />
bat Abraham ^ nÍ!'"' = caftitatem vxoris, refíduum commendauit di^<br />
f u u í S S a t ^ h ^ ^ ^ ^ Ulnadifpófíriom,Deusaiitem,qui neminemin fefpcran<br />
aliquiseS, ad ^^^^^^ ' tenuit eos, ne^ tem derehnqint,adiuüÍÉ eum inmecéfíitatibus, faciehs ne<br />
q m ^ S e S " Sarraillicitoeoncubitupollueretur<br />
vuk : ytpatetdc^ ^ m?nonfcribirur,in li^,. DicuntHebrai,quódf.nr fluledicereHehílT<br />
^r' ^^3-vbicum ipfevellet ma- xus feminis : ira Pharao, &ferui fuicoire non poterant,<br />
ncm: ideo f' ""g"»fius vertebaturad benediólio- vel erat eis coitusin maxima diflicñítate . Noftn autem^<br />
^"ffcrit doiSus> potero, nifi quod doólores dicun t, quó4 plaga fuerunt, quód eonclufit<br />
VtbeneCit^il- «<strong>•</strong> ' Deus vxorem Phátádnfs feruorum eius neparere-^<br />
«on fit malumí'n r"^ '/l mihi pro te: Ideft vt Propter Sarai vxorem Abraham . In Hebreo dieitur<br />
haocciderentén ' A ^ propter verbum Sarai ; cním Sarai angelunu<br />
erat ei bonum J? ^S^P^J' "í^ód ergo non occideretur corporis fui cuftodem :'& qüando dicebat ei, quód per- l<br />
. <strong>•</strong> cuteret Pharaonem ahqua plaga né eam cognofcere pof- I<br />
íér,percutiebat. (<br />
la m». ftea faclum eft ^ <strong>•</strong> u ^ ' ^ ' ^cut po- Et fíe nunquam ad<br />
eam accedere potuit. Sic enim-. , ^<br />
Íírfiwe Aesvptiis JegitUí de beata Agnete, quód haberet Angelum l^ei r<br />
intdlKebat a ^ I ^^ Abraha,non corporis fui cuftodem : nec permittebai aliquem iuue- \<br />
i» ''S"°ddatentur aliqua bona Abraha ab ali- nem adeani accedere. <strong>•</strong> V<br />
¡Focauit-<br />
y ^ t
«<br />
. . . . ^ <strong>•</strong><strong>•</strong><strong>•</strong><strong>•</strong><br />
126 Géíiefis* Gap.<br />
Focamtme Pharao Abraham . Vr qu^reret ab.eo qua- ^ menta, ettabermcula ^necfoterat eos capere térra, vá^^^<br />
re huuiíinodi rem f"ecilfer,& hoe fuir cognito, quód Sar- ' bmirent íimul; erat.qinppejubñantta eorum multa, c^<br />
ra fororems non eíTer. qutbam habitare coryrmumter . Fnde faBa eñrixa inter<br />
Quomodo aurem fcire poruit: dicunt quidam, quód Tajiores gregum Abahrani^,&Loth.Eoautetn ttmpore<br />
cuiíTllex percuíTus fuiííet magnisplagis, facerdotes íüi Chananaus, & PherefAushabitabantm terra illa. Dixit<br />
orabjnt Deum pro falure fua, quibus I Dijs fuis refpon^ ergo Abraha,adLoth-,ne qudfo fitmrg'um inter meyé" te<br />
fum eft , quód Kex patiebatur propter iniuriam illatam^ & ínter papresmeos, & paítores tuos; fratres em'mfii^<br />
peregrino tollendo vxorem eius; vel forre Angelus domi <strong>•</strong> Ecce.vmuer [aterra coram te eíiyrecedel ame'ob- c<br />
ni ap paruit de noóte Pharaoni, dicens ei hoc, ficut accidit fi
Genefis ^ <strong>Cap</strong>. X I l l * ¡27<br />
CurdiciturAhraham dinesmlde» LI<br />
Qh^, I.<br />
Dicendum,quód primofuit, ve oftendatur ve- ibi altare! S d d S ^ ^ ^ ^<br />
hamveróbencvfííuntprJpterilIam/fueruntqueeibo- ?<br />
ucs, oues, a r afini,& in his ditatüs eft valde. ra videtur fonare lite-<br />
' Secundo fuit addándumcanfamebrum, quíe Deiis r e / c d t e j n quo^^^^^<br />
promiferat Abrah® prscedenti capit. fcilicet faciam te altare conftriiaum fuerat,<br />
crefcereingentemniagnam,&benedicamtibi: benedi- Guare <strong>•</strong> t / <strong>•</strong><br />
¿tioautei4gnatabundcniiam.SecnndaCorinth.i5>.c. ^^rahamfactebat altma.<br />
fdlicet. i ^ J ' il,<br />
tur ibi parcitas benediótioni. Sed pardtas ad paiíperta- ¡Uaria cap., habetur, quód fecerit dúo<br />
tempeninetiergobenediélioadabñdántiá.Adoftenden ^ Dicendumarini-ím,,», <strong>•</strong> t<br />
dumcrgo,quód^DeusbenedicebatAbrah^,didturquód nomenDe^^nS<br />
Tertioponituraddandumcauíameuis,quod feqni- Dicendiun n n ó d h n ^ J f ^ ^<br />
^tmMicétqndd fuitcontentiointer paftores Abrahs, & quh a X S ^ ^ ^ fans rationab.Ie: Primo,,<br />
Loth,&iftiTdfuitpropterdiuitias,quiaamboeranttam «"gebatur locSs d ^<br />
diuites, &prscipué Abraham, quód terra habit.tionis, Deus, ideo norcínftrS^^^ poterat vocari<br />
non poterat eos caperefímiili Ideo vt hoc verifimile eíTec Secundo,auia-irr^r^ ^ ^ ^<br />
flebuitprsmitndediuitijsAbrahíE. oiiamin<br />
Sedíbijdetur,,csn6d¿ocnon fadatadpropofítnm.: S S S u m Lot'^^^ f-tfemperad<br />
5imacontennoeratproptermuItit«dmcmygum,qni taribus f r o f e e m ^<br />
in parua térra capí non poterant,& tamen de Abraham,. veteri autem teftamenm anmiahum Dijs luis. la<br />
dicitur,qu6deratdiiielsinpoire(noncauri,&arsenu:ergo c S ^ ^ , ^<br />
^ nonponuurproiJteriUnd. ^imauL.Exod.r^'uu '^'''^^<br />
, Sed etiam adiftiíd terrinm pertmet: quia cum eíTet A. f)nm1n¡ S^nAvrí""' corporis, & fanguinis<br />
tamfamiham,&pecora, &greges:cum totaoccupatio tV,&dec ate ^^^íí^^f<br />
annquommprscipuéPatriarcharum eíTet arca pafcua. eo tunead hoc<br />
ta^en ordinaria v u l t , q u ^<br />
onuftnsdebitis, & n¿a^ukii onhift? arca poft diluuium obtuhtfacnfidum Deode omninantur<br />
plura exnendnnr nnL ^ ' ^ i ' peregn- bus ammahbüs mundis, fupra 8. cap. & quanto alinuis<br />
R e u e $ J e f i ^ í-andioreftbt, arque Deo deifotior, ta^^^^^^^^<br />
locum ,iq4oexie ar&Xoc^^^ tareriftttd quia noninueniebaturaliqua'-csi Jonia,<br />
quamilludVqüodinSi? q"®exprcflepmmeretadcultnmDd. Sacriddum<br />
Vd quia cónfueuerunt itinerantes in redirn fír ff h.h. ' ' quantuncünque aliqui<br />
re,quódredeantadeademhofS hommescirca y-rum Deum erranerint, nunquamfluc<br />
rant,nenouoshofpitescognofcan ^ ' facriíicium, nifíDeo vero.autilli<br />
Vd quia forte íicutfoletacndnÍmn..o«.-u
' Genefis. ^ <strong>Cap</strong>. XIIL<br />
e n i m prodmt Abraha ad aliquid , qnp^ <strong>•</strong> * ' '<br />
g u e r e a C h a n a n a J S . S c c u s e r a t d e d u a b u s t r i b u b u s , ^ Q^aeritmqtiomodoaujusfmt Abraham altare v ,<br />
a i t n i d i n ; n a m proderat d s t e f t i m o n i u m i l U u s a l t a n s j l c r n ^ . ^yU^yg^ctim omnia facrificia ih vno<br />
c e t v t f a r e t i i r , q u ó d l i l i p e r t i n e b a n t a d D e w i i I f r a e l , í i - fieridebeant,' Qmfi. V-<br />
eut & c e t e n habitantes d t r a i o r d a n e m , & n o n poíient ,<br />
. cxGludi á confortio popnli Dd , quód /-^Varetur quomodo aufus fuit Abraham altare erige.<br />
poiTefierifmedlo atarUof^^^^^^^ Q re, qtiia nonhceÉit alicui altareérigere: íl^d in vno<br />
Sn^SS^^^^^^^ gum^iioírerebanturoínmafacr^<br />
gnofctint Abraham autem non erat facerdos. ^<br />
- '¡Siu^^uí i r ' ^ T ' faceret Abraham.<br />
V m m ¿Sn v n d e te ^nbul & dimidia per íignum. . Ad pnmum dicendum, quod non erat hcc il icitunu<br />
verum ucuiii. vuu^ uu Z nertinere^ r Abraha,fícut emm cíítrre facrificium erat de fe hcitum,<br />
- «rnarnon aSilid ,qiiiai]liri^ gere al tare,quod erat ad oíTerrendum ibi facriíicia erat h<br />
X a S m , ncQi e ft^ an ,lle verus Deus eííet, ideo ' citum,&Jaudabile,n.íi fortealícm eíTet a Dco vetitum..<br />
1 . C 1 a m Y ^ g¿^]aadabi!e erát, ÍTcut hcebat ^igi vniimu<br />
QS,qxiía per hoc Abraham íibijpíí noccrct,fadens altare-ira d licebar multa erigi,quia idem erat-finis vnius,<br />
ííbiodiofos tananaos dominos térra illius: quaíieoscó & multomm^ prohibinoautem non fuit, niíl per legem,<br />
- í¿erctdicés,fecolereverum DeG:illos vero Déos falfos ideoantelcgcm!icebatalranaconftjtuimulra,& vbique;<br />
colere:ideononaeerethicjníenrioneAbraham ,fed fo- Lex quidem data eíí tempore Moyíiip deferro,£xod. 15,.<br />
lum ad oífa-endum íacriíicia fuper aitare,fecumium con- cap. eius vero 'obferuatio quantum ad generaiem obfer-<br />
' ' fuetudinemomniuingentium. uarionemc^pirpoílmortem Mo,^, quandoHebrai primoruerunt<br />
in pacem rerra promiííionis eiecbfiinde ^hofli<br />
- Curtot altaría faciebat. Qu^ft. 111. bus. Deurcronom. ii.cap. quod íiíit drca fíriem vita lo-<br />
. -<br />
G<br />
^ fue dncis íui,fcilicet poíiquam locauerunt rabernacuhitn<br />
Vm autem vlterius qu'arebatur, quare tot a!raría_, h i" Sylo.Iofue.i S.cap.ideo ómnibus, qui fuerunt<br />
faciebar Abraham : dicunt aliqui, quód ex magni- anteiftud tempus,Iicuit facerequicquid vellent, dum tatudine<br />
deuotionis ñebat: nam offcrre facrifida pertine- nem de fe malum non t ífer, & praua intentione non íiebat<br />
ad,deuononem,cS: cnluim Dei: quanro ergo eífet ali- ret:t. le autem erar erigere airare hic, vel ibi, ¡k erigerci^<br />
quis tuncfanóiior, atque Dco deuonor, tanto plus fte- vnum,vel mulra:¡dconuili,ti]nc.eratillicitum. Abraham<br />
quenraret iftam c?rimoai.am,& tánró plura altana enge- tamen íuit multoanre datam legem, ideo licuit d altaria<br />
ret: fed Abraham erar fañóiior ómnibus hominibus répo engere.<br />
ris illius, cum nunc Deus eum fegregaret,
Genefis <strong>Cap</strong>. XÍII. iip<br />
Tet rio diiia c!e vrbe Bethleem nullus aíferít,quocí fue- A líínmi,¿¿ erat ifte rempore Abrahajnam tí obtolit Abraít<br />
Li im arca aut tabernaciilum, quia tabernaculiá na décimas omnium, & non vocaba tur Melchiíedech &<br />
rvHmoSnSvIo-ibi.n.po(uitilIüdIoíué^ ferdoSbc alia cauía, nifi quia íácerdotis officinm excice-<br />
ín^SnrSuntin Chanaatt íofue iS.cap.Poftea terá bat,ofFérendo facrificia . Nam pancm,& vinum obralit,<br />
2orí H c ' ^ monenré eo,perijt área de Ifráéí cai vt legitur íequennVap.Eciam an te datam legem alios íníra<br />
, Phiiiífinis lib I Re2.4.eáp.& J. tuncquoque'taber- uenimus vocan facerdotes Dei, fcilicet quia habebantof-<br />
Lrnh/m rln latum eft de Sylo,& erar in vrbe Nobe lib. ficium offerendj, & immolandi potius,qüam alij. Sic dici<br />
rReP Ti SD Deindeoeeifis facerdónbus Nobe,& ipfa-. tur Exod.ip.c.Sacerdotes quoque, qui accedunt ad domi<br />
vrbe o¿r réserñ Saulem euer{a,lib.i <strong>•</strong>Rég;i2.cáp.tráñsia-. num fanólideentur, ne percutiam eos: & tamen non crac<br />
¿ft >ói3. narníum in Gabaon; ibi enim erat tempore adhuc lex data quia eOdem cap. ponitur difpofino ad dan<br />
dalegc;&fequennca.zo.dataeft.Eranngituriilifacerdo<br />
/í rnnc ner Saloitionetn temp&coftítato ceífaUerunt om- tes folum,quia facnfícia faciebant, & ceteras carimonias<br />
mahaeíi.in íblo,templaSaíoinonis of^rebantrn^^^^ adDeUm. - ^ N<br />
ita ai)Daret, quod nunquam ñnttabernaculumii^ / -<br />
Bethleem & tartien Sam uel offerebat facrificium inJ An ante datam legem cuilibet ejjet licitum, efe facerdos, &<br />
» Bí- Berheleem'ficut fecit quando vnxitDauidin Regem lib. B ' ojferre facnficium, vel folisprimogenitis. ^<br />
t a m e n quia S a * l erat propheta hde^^ r ^ ^ i r .<br />
eLcU molus in toto lfrael,nemoeüm aécuíabat, quód facÉifieia T A Icendum ergoquod ante legem datam facerdotes<br />
*>»' facerer vbi vellefnamdicebaturagere ex volúntate Del, aliqLuerant,qui facra facerent.-tamen quia lex non<br />
& D-o'fibi hoc tcuelanre:& certum eft,quod aliquid ho- veruérat aliquid,?icebarcuilibet eífe faeerdos,& offehe faí<br />
rum ficiebatií)fe Deoiuberíré,íicut:offerr? facrifieíiírii in cnfieia. Volunt autem aliqui, quod íolum prih^ogeniti<br />
kthleem Nám Deus hoc iuílit lib.i .Reg.i^. Aliquid au- hoc faciebant,fed an ita eftet non eft certum. Eft ergo di- Cenftte.<br />
tem aDparebat eííe de voluntare Dei,licet de mandato nó cendum, quod inter antiquqs ante legem datam erar ifta tuda<br />
conílatífícut fuit oblatio facrificij in Mafpbar: náíh Deus confuetudo^quod quamuis ómnibus lieereí facrificia face crifican<br />
apDrob'áuit illud facrificium per miraeulum, quod fecuiá re non omnes faciebant facirificia,fed aliqui, & tamen rur- itum au<br />
eft f.quod intonUit dominus fra'goire magno de celo fu- fus eft intelligendum , quod aut confiderabatur quilibef tt h^tn%<br />
per ¡4iíift!Ífii& exrerruiteosV&'c^'fi funtafiiijs lfrael lib^ homoquantum ad fe,aut vr pars alicuius cotnmunitatisJ .<br />
j.Ree.V.cap.i^ Abraham áútem fie erar,quia erat vir fan Si erat homo per fe,vt folitarius habitans,aut licer ih com<br />
¿ius SpróphetaDei,& qui nouerat volútatem Dei'.ideo, niunitate habuaret, velletáliquid exdeuotione fegregá-<br />
ctiain fi lexdafa íam eífet,lic¿rer ei al tana erigereMftud ap q nm agere licebat cui libet oíFcrre facrificia,& immolare de<br />
toaret qma Abraham fan¿tlis'erat:cuthnuncrolus eífet ele fuo quomodocunque veilet,& vbi vellet, quia nnlla lege<br />
&us efiá propheta erar; quiá Deus de ipfo perhibuit teíti ventum erat alicui ifta facere. Si autem cófideraretur ho-<br />
inonium,quod éífet prophetafinf.2.o>cap> cum dixit ad re- mo,vt pars communitatis,& iñ poliná viuens ahud erar:<br />
rem Abimelech,fciheet;niic ergo redde vxorem viro fuo, nam qu^gliber poluia habebat aliquos rítus eolendi Deum<br />
Ima propheta eft,& orabit pro te,& viues;etiá erat ei vo- verum,vei Deum falfum;& ex nomine rotius politiíc fie-<br />
luntas Dei nota,quia Deus appárebat ei,& loquebatur,-fi bant carimonia cultus iUi Deo, quem politia illa Deum^<br />
CLit locütus eft pi£ced.cap,& enam infra inlitera,& infira profitebatur,& quia non poterar aliquis vnus aótus per to<br />
i f ca.
^-130 Qmtñs-r:^ <strong>Cap</strong>^r^llíi<br />
ffefpeéhí patris,nam apiíd illum, velinfLicceffi^ F menprophens,& viris fanólis etiam fí non eíTent de filiic<br />
rum illius maiori^ eft pnmogenitus,quám alii: fecus quan Aaron liccbat miniftrare facjendofacriíicí'a í?cut facerdo<br />
tum ad popalum^yel comunitatem, cuius non funt fi|áj, tibus.Sic patet de Samuele prophetamon énim erat ille de'<br />
quia ibi non videturáliqiia ratio,quare aliqui porii^^^ ^acerdotibus,feddeIeyitis,vtco¡liííítur Píalm.py.fdliceV<br />
ali; habeant honorem,cum populus íilios npn habeár ^ & Moy fes^ & Aaron in facerdotibi^ eius Samuel mter eos<br />
ideo non jfit ibi diftmí^io primbgeniti, & non priinogeni- qui,rnuocant nomen dus, & fíe Samuel nonerat inter fa'*<br />
ti. Appartítpnmum,quiadicitur infra45).ca.Rubén pri^ cerdotes,feaintferinuocantesnbmen Domini ideftLeui'<br />
mogenitus meus tu foríirudomea, prindpium doloris tas,qoi laudabant Dominum Deum,cantando miniftranltid:tu<br />
prior in donis,maiorin impe;|io,& ita vocauit eum tibus facerdotibus, fed ipfi non miniftrajbárít: hocetiaiñ<br />
príorem in donis,& maiorem m i mperioceteris fratribus, magis patet lib,i .Paral.^.cap.vbi pater San)uélis,& ipfe^<br />
quiaeratpriraogenitus.ynde&lexiubefaa^quodprimo Samud,& fihjdusinterIenitas:iftetamenSámueIftde<br />
genitus haberet duplum de bonis paternis,quára quilibet bar facrifidamam ipfe immolauit agnum' in Mafphath<br />
aliorum fratrum.Deurerai.cap.Apparet fecundiim,quia lib.i.R,eg.7.cap.ipfequoque fedt facrifícium cuando va<br />
populus, vdcommunitas non habet fihos , quia non eft xitDauidin Regem,lib.i.Reg.i6.cap.¿k.hocnon e-atin^<br />
perfotíaaliquandeorefpea^^ eo?ncrepabile,qiiiaeiatpropheta,&:videbaturagere fe<br />
feene diftin^io priniogenui ab alijs in hpnore ,fed in po- ^ cundum voluntatem Dei.Sic erat de AbiMham,erat enim<br />
pulo,qm fihos non habet,non videtur, quód debear pra?. propheta Dd,vt patet infr.zo.ca.& loquebatur fepé Deus<br />
^ ponnn honore, vd emolumento primogenims ad non^ ad iaum,vt legitur pracedenri cau.& infra in litera,6¿ in<br />
pampgemtum j ideo Íi^etíflrerfacerdotem in populo efifet fra i jí ideo quicqoid ageret, videbatur agere fécundura<br />
«hqmdhonoris,non yidernti^quod potius d^ voluntatem Dd,&non eftd quid illidtumcirca illum<br />
inogemns,quámalijiS.SecundOjquiapotiusvídeturquod V<br />
non airumerentur in magnum honorem licet adminiftra- Qmrítw, quidmmdauerit lex deloco facrifícü, & defa^<br />
, tío fiia eífet hoaorabilis,fedconducereftrurprecio,vt loco ciemibus facrifícia, Omfí X I<br />
lotiuspopuhminiftiafent: & ita quilibet poterat ad hoc - ^ J ' : ; . / ' , .<br />
fumi, &quilibetporeratin.hoclocareop?rasfuasr^fi^^^^^ UA£cautemduo.tamdeíocisfacrífídornm,aoat»<br />
ad docendum locanthommes^ ¿ 1 de fadenñbusfacrifidorum cSonias^on<br />
mkpatcüaá^^^^^^^ Wficdarain lege,ficut prius;nam prius omniaTeSt'<br />
f ¿ cumnihileííetvetitum,poíleaautemdrca v^^^^^^^<br />
apud me,& efto mhi pares, arque facerdos, daboque ti- datus cerros modus.De primo f u e r o n X J S S m<br />
cem,&qi^ad viólum funtnecefl-ana ,acquieuitpuer,& H lods.Sec¿nda,quGdnonin multisaSüs D e ^<br />
mafit.apud hominem,& ita apparet,quod facerdotes ore- ' rct h^i^r^,- t , , / j <strong>•</strong> aiianous.iye pnmapa<br />
ret Iftud adhuf planius eodSn capit. dre^dein^o^Mi- ioco,quem Deus eJigeret, vtponeretnomen^<br />
feS^Sl^S^^SS^S^f r eftetíempereá.<br />
haberet ilJum leuitam in facerdotem, feceSt S^dTfi fe^^í^ ^nf ran6iuarium,qüod íubente<br />
lijsfaisfacerdorem,cum.didtur5unT> e S ^«ifjf toar Moyfesmdefetrum,&iftud erat<br />
«íusfiiiorumfuoruk&adusefteiS^^^^<br />
ca apparent duojprimo qupd in eadem domonoS omnes h e ^ o t r u d d n d e No.<br />
miniftrabant, vt facerdoies, fed vnus t a n S u ^ f e S o ^ r h ^ f w ? Hierufalemjmilla autem íola<br />
quod non erat neceíre,quód primóoenitSeS «Júntate hcebat íudais oíFerre facrifida, & non in aJiis io-<br />
npn plusdifterret hunequam illum eífe f a S o S m fed K f ^f«^f ^ ddtermmatio erat,quod non fíeretobla-<br />
«imcunqiie poífet eífe faárdos. Moyfcs q¿?uV Son^^^ I T^' altaribusmam licet eífet vna tantum duítas „<br />
buitconfirmari in fanguine racrifici^urnTíonSiun ^ na multa,in quibus offerrentur facrifida pradpué,quia:.,<br />
erant Aaton, &fil,j í'^ui confecrati in facerdoS conuemebat aliquando,in locum iJIum ad fa-<br />
^ íjí"®'egis^fte^'aealiqui alij,quia mus pateirico^^^^^^ '^íamennoíiebatfic.Immovnicumaltareérat,<br />
^ tionis fuit in anno fecundo ?xiras dp Aegynl cremabatur,& oíTerebatur fangiiinis .Et iftud<br />
^ndo,vtcoíligifurExo.40.&Ieu.S.&of£S^^^^^^ peraHquem hominemofFerenté^<br />
data,&confirmata.anno primo abexJtudSpto iS ili"d^quod fecerat Moyfes in deferro, quod vóca<br />
fetert.o,vtcolligitur£xod.:ii,.&H-ErideouíifSttúc ^n A ^«'^"¿^"ftoriun.Exod.zj.cap. Etikm fden-<br />
|hqui facei-dotes feamdum l^emjqui facermilla facri S ' ^T 'qua ofFerretur fa-<br />
quipriuslhabebanrconfuetudinem miniftrSSd tí " ^ fan|uaciam.quod in illa vrbeíixum erat;& ad<br />
gp. fcilicet mifit luuenesde filijs Iftad, ac fi quSr hoc Í S ' ^"^^ibet loco oíFerebatur fa<br />
facere po^^^^^^^^ cr fie um, íed^f^^<br />
i:anpfefacn&iaoíFeiTe,&cremare, quia nullaletEhí;; ibieiatad hoftium tabernaculijalibi autem oíFerre eratn«<br />
Vetitumerat.Sim^^
Genefis <strong>Cap</strong>. XIII. 131<br />
tiVrintellieiturdeoblationein ijs feftiinratibus,qnibus A ciíiiisidolatría,autídoJatrarum csrii-nonia»introduci. Et<br />
fn íaniuariuibant.Deur.i^.c.ná dato cj^appareret omne quia facete omnes ca;rimoniascultusdiuini,& fempetetü-ífnilinum<br />
ter in anno corá Domino,fequi tur nó appare rat onerofiim,voluit eligere Dcus eos, qui magis fibi teñe<br />
ü^^lnre Dominum vacuus, fed ofl^eret vnufquifq; fecudu bsntur ad hoc, vt rationabilius eis iftaoncra imponcret:<br />
^hahuerit iuxta benediótionem Domini Dei fuiicum igi omnes aút lfraditseteneb¿ntur Deo,quia libeiaueiat eos<br />
^ Sr omnes ifti oíferrent,nó poífentcapi facrifida in vno al de duiiífima rei uitute,& ita erant ferni dus.ienit.zy dC'<br />
tari & ita deberent eífe multa.Dicendil,q? erat vnicum al 26. Seth tencbanturfpetialiter.Deo primogeniti Ifiad:<br />
rare vt diótum eft, & i" iHo oía cremabantur: erat.n.ma- qma iftos non folum liberauit a feruiiure,fed ét libetauit<br />
pnum altare náaltare 9fedt Moyfes,habebat quinqj cu- a morte,f.quando Angelus percutiens oía primogcniia^<br />
tHdoHl- F: : iongJtudine,&totidicinlatitudine,vtExo.27.&il Aegyptiorum in noólevna,tá in hominib.^ in iumentis,<br />
lud totum implebatur igne,& fuperponebantur carnes:& & pecorib.Exod.r i.Iftosigitur Deus acdpere volebat ad<br />
«noftea fuit faótum altare maius; ná adificatoTéplo Salo- fibi miniítrandri,vdut ad hoc obligatos,& pofteros eorú,<br />
monisceflauit tabernaculum Moyfi,& altare eius,faótúq; Numeri.3 .c.& tamen fiue quia peccauerant primogeniti<br />
efi altare ancum,quod erat viginti cubitorum in lógitudi m adoratione vituli:fíue propter alias caufas,de quibus di<br />
ne & totidé in latitudine,',vt in lib.z.Paral.4.ca.& ibi red- cetur Numeri 3 .ca.non accepit iftos, fed accepit a toto Idebarur<br />
ma^'na atea qu? eftet quadragétorum cubitorum B frael,vt darent d tribum Leui,qu¿e erar omnium minima<br />
ouadratorum fecundú arte Arithraeticae, & talis atea ca- ad miniftrandum loco primogenitorum torius popnli, Sc<br />
Seret fiiprafe multa facrificía.Eft quoqüeahud q>adiuua fuitdata.Sed adhuc tribum Leui totam noluitportinere^<br />
bat, vt multa facrifidacapi poflent fijpiftud altare,f.quia ad miniftrationem in facrifidjs,& cultu fanótuarij,fed acnon<br />
cremabátur oes carnes animahurn,fed vt cqmuniter cepit Aaron,& filios eius folos.Hos.n.fedt coníecrare iru<br />
foli adipes: caufa eft,qciia quádo off^erebaturmultitudofa facerdotes.Exod.2S.& 25?.ca.&Leuit.8. &9.His.n.dedit<br />
crificiorü,eratinconcurfu populi: íacrificia autempopulí poteftatem faciédi omnescíerirnonias,tan> facrificiorum,<br />
erant,vt plurimum,hoftiaí pacific£e,Vtde eis comederct of quam qua: intra fanótuanum fieri debebant, Nunieri. 5.<br />
fcrcntes,&deinisnon ^ueniebatDeo,nifiadeps,Leui.3. & 17.& iS.Ceteros autem de tribu Leui,quos velutnoíe'<br />
ca. ¿api autem multorum animalium adipes íimul fuper ^prio,vel appropriato eis Leuitas vocamus fecit rfari Aa-.<br />
altare vnú ftcile erat,& cremarij fed capi ibi totas carnes ron,& filijs eius m fubminiftratores.Numeri.j.tamen ifti<br />
eratdi^cile'carnes tamen tota nó ponebantur,nifi de ho nihil poterant facere de eo,quod ad facrifícia pertinebát,<br />
locauítisj&hoc rarius ofíerebat populus, fed pacificas hó Qmd autem facerdotes exoííiciofacercnt,& quid Leuitaí<br />
íliasjcum de holocauftis nihil máducabant, ipfi autem vo facere poírent,ibidem magis declarabimus. Et fecundum<br />
lebantoiierrejSc manducare. Sed adhuc aliud erat,9 adiu rigorem huius kgis non licebat Abraha, nec alicui alteri<br />
uabat,quia fi toteífent facrificia,qua fimul cremari debe- Q líbico facere facrificia,fed folis pofteris Aaron, qui confeíent,qj<br />
etiá altare illud aneum non fuíficeretadcapiendú crati crantin íacerdotes,& tamen nunc, quia nuUi vetitú<br />
illa ponebatur, ignis in pauimento atri j ante altare, & ibi erant tam Abraham,quam ceteri poterant facere facrifícremabanturíacrificia:ibi<br />
auté poffent capi innumerabilia ciamam et ipfe Abraham fecit ntum facrificiorum inf.ij.<br />
íacrifída,& füftineri, quia nullo pódere prameretur paui c.per fe:& ita credehdum eft,9 alijs vidbus faceret<br />
^enturmfic.n.faóHim legiinusfemel,fqu5doSalomóde ,qmbus c^rmoms vtebantur. Quaft. Xí V.,<br />
oicauuTemplumatuncoblatafuntfimulduodecimmi- ' ^<br />
lia boum, & centum viginti milía ouium in facrifícíum,f. 1 Ltimum dubium circa hoc erat,quibus carimonijs<br />
in hoftias padficas,& quia altare aneü paruum erat,neq; y in facrificijs vteretur tune Abiaham.Dicendum, q?<br />
poterat cápete,aut fnítinere tanta multitudiné adipum sá Abraham tune erar,quando nullalex erat,qu? ad ahquid<br />
¿tificauitSalomon médium atrij ante altare,id eft pauimp c?rimoniale determinare arótaret: io licebat ei facere qá-<br />
' tum atrij,& fecit poni ignem in pauimento,& fupcr illum cunq; veller,nifi de fe malum eflTettideo qualibufcunquc^<br />
adipesjvt legitur in lib.j.Reg.8.& lib.z.Paral.z.ca.Anve carimonijs facrificiorum vti poterat.In jege autem fecus<br />
ró alijs téporibus faólíj fit vrgente tali neceffita.te,non legi fuit,quia ficut Deus determinauit loca ofierendi.& minimus,fed<br />
fatis eft verifimile,gj fieret cü in dedicatione Té- fti-os,ita determinauit oes ritus colendi ipfum,dequib.eft<br />
pli faclum fucrít,& iudicatum fit efle üdtum: & taraen. j) totus liber Leuiticus.Sed quantum ad facrifida diftinxit<br />
lunc nó crát plura altaria,fed vnü tantü,quia cetera muí tres fpés,rholocauftum,hoftiam pacificam, hoftiam pro<br />
titudonon cremabátur in aliquo altari, fed in pauimento peccato:& fub his alias fpecies fubdiftinxit,de quorum fa-atrij<br />
ante ahare, & ita iudicabatur cremari in vno altari, crifidorum ómnibus carimonijs habctur,Lcu.i .cap. vfq; \<br />
quafi locus eífet vnus per cótinuitatem.Et ex hoc patet,qr ad cap.S.ideo nihil nunc de illis dicendum eft.Et fi in tem<br />
fecundú rigorem huius legis non licuiífct Abraha erigere p o r e illo fuiftetAbrahá,ficut ipfe nóimmolaret animalia,<br />
inulta altaria:fed neq; vnum;immo folum oflferre in alta- qua offeret.fed facerdos de filijs Aron: ita ñeque fieret m<br />
ii,q> erat intra atriñadhoftiü iabernaculi,Leu.i7.c.Nunc facrifidoilloquacunquecarimonia,ícdillafola, quas<br />
yero multa altaría erigebát;naro praced.ca.erexit duo,& lex definierar. De Abraham tamen,quia ante legem fuit,<br />
infra in litera didtur, quod erexit alteriím in Hebron; & dicetur quod vtebatur in facrificijs fuis c^rímonijs fibi pía.<br />
inf.zi ca.innuitur,quodalterüetexitin Berfabee,&quin dtis cum ad alias eum nullus aítríngeret.<br />
Abrahamadraanendumfacilbatibialtare,vtpoftetiml<br />
molare Dommo-viólimas, vt non ceífaret a cultu Dd . ^ Ed aliquis dicet,quod Abraham habebat determina-<br />
¡ccundHmlegem. Qmíl.XllL primaconditioquantumab fubftantiam ammahum,id<br />
C tcundum, erat de miniftris facrifídorum,& ante leec eft de qua fpede efl"ent,& erant de quinqué fpeciebus, id<br />
Kt ve?'" «"'ntbus licebat facere facrificia: quia nulli e- eft boue,oue,capra,turturc,CoIumba: hac enim íola obtu<br />
-Ar í-TÍ^'^^^^o^^^^^tomnesfiiccrdotes.-Vtofíéfum htiubenteDeomfra ij.cap.<br />
^t fiip.íed fecundum legem non fuit fic.Sicut.n.Deus ar- Secunda erat conditio de atate,f.quod tam vac^quám<br />
«aucrat loca faciendi facrifída:ita voluit arólare hcétiam capra,quam aries eftint annorum tnwTi non ofterrenminiíttandi<br />
imerdicendo generaliter omnib.poteftatem^ tur maioris,aut minorís atatis; in columba autem,& turfí<br />
profepríuatimexdeuotione, ture nulla confiderareturatas,vt infra<br />
, . ^"^t>-5«'q.mmiftrandonomine cóitarís relióta Hce^, Tertia condino erar arca modum faciedi íacrifioum, l<br />
& imndato facicdihoc Aaron,& poíteris eius.Eft autem ' fdlicet q, vaca,& capia,& aries diuiderentut in dnas pa^ I<br />
^nfjderandum,permittcreturlieentiafacrifickndi,poíreifa tes ciufderaammahsponcrentur exadueifo,metHer<br />
\ ^<br />
/ <strong>•</strong> /