Eindverslag sleedoornpage - Natuurpunt

1.1.2 Intensivering van de landbouw als motor van algemeen
biodiversiteitsverlies (Tekst naar: Merckx & Berwaerts 2010, Jacobs et al.
2010)
Intensivering van landbouwpraktijken vormt de hoofdoorzaak van de ernstige, mondiale
biodiversiteitscrisis (Matson et al. 1997, Tilman et al. 2001, Tscharntke et al. 2005).
Habitatverlies, fragmentatie, eutroficatie en landschapshomogenisatie zijn vaak direct te
associëren met deze intensivering (Wilson et al. 1999, Öckinger et al. 2006).
Dit voortschrijdende proces heeft niet alleen een negatieve impact op populaties van
zeldzame en/of sterk gelokaliseerde soorten, maar tevens op wijdverspreide
habitatgeneralisten. Het resultaat hiervan is in veel gevallen een sterke afname wat betreft
aantallen en verspreiding van voordien algemene soorten van verscheidene taxonomische
groepen (Aebischer 1991, Sotherton 1998, Chamberlain et al. 2000, Donald et al. 2001,
Benton et al. 2002, Conrad et al. 2006, Van Dyck et al. 2009).
Meer specifiek voor vlinders (Lepidoptera) is het bekend dat deze als groep sterk zijn
achteruitgegaan als gevolg van de intensivering van de landbouw en de hiermee gepaarde
kwantitatieve en kwalitatieve vermindering van hun leefgebied (Van Swaay & Warren 1999,
Conrad et al. 2006).
Hierdoor werd de toekomst van landbouw en biodiversiteit traditioneel vaak als incompatibel
beschouwd en werd door ecologisten en natuurbeschermers voornamelijk gefocust op de min
of meer ‘onaangeroerde en natuurlijke’ zones (Tscharntke et al. 2005). Het wordt echter meer
en meer duidelijk dat deze strategie niet voldoende zal blijken voor biodiversiteitsbehoud
(Bengtsson et al. 2003, Henle et al. 2008), en wel om 2 redenen:
� Landbouw eist een groot deel op van de wereldwijde landoppervlakte (data van 2007:
73% GB; 45% EU; 38% op wereldschaal - FAOSTAT, 2009). De dominante
voetafdruk van de landbouw zal in de toekomst nog toenemen door de groeiende
wereldbevolking en de hieraan gekoppelde vraag naar voedsel, kledingsvezels,
brandstoffen, enz. (FAO 1997, Eickhout et al. 2006, ESA 2009).
� Op zijn minst in Europa zijn tal van soorten aangepast aan een mozaïek van extensief
beheerde en dynamische halfnatuurlijke biotopen, met als resultaat een complex
geheel van vaak erg biodiverse ecosystemen (Bignal & McCracken 2000, EEA 2004,
Firbank 2005, Billeter et al. 2008).
Hieruit dienen we te concluderen dat de landbouw een belangrijke verantwoordelijkheid heeft
in het keren van de wereldwijde biodiversiteitcrisis. Maatregelen om de landbouwpraktijken op
ecologisch en sociaal vlak duurzamer te maken dringen zich steeds sterker op.
1.1.3 Kwantitatieve afname van leefgebied van de Sleedoornpage
Het is aannemelijk dat door het verdwijnen van sleedoornhagen en andere
landschapselementen -die hun functie in de moderne landbouw verloren lijken te hebben- de
Sleedoornpage achteruitgegaan is. Door de schaalvergroting in de landbouw kunnen de
afstanden tussen verschillende leefgebieden van de Sleedoornpage te groot worden,
waardoor populaties geïsoleerd raken en andere geschikte leefgebieden niet meer bereikt
kunnen worden.
Het netwerk aan kleine landschapselementen heeft een sterke afname doorgemaakt (Baudry
et al. 2000). In Groot-Brittannië, waar de verspreiding van de soort het beste gekend is, is de
soort tussen de periode 1970-82 en 1995-2004 op niveau van 10km-hokken met 43%
achteruitgegaan (Fox et al. 2007). Dit ligt in dezelfde lijn met een geschat nettoverlies aan
houtkanten van 24% (ong. 147.000 km) tussen 1984 and 2007 (Carey et al. 2008).
Bovenvernoemd verlies aan kleine landschapselementen en verspreiding van de
Sleedoornpage is waarschijnlijk zelfs onderschat omdat de landbouwpraktijken reeds sinds
1945 sterk zijn beginnen te veranderen. Tussen 1945 en 1970 heeft er zich bijvoorbeeld in
Sleedoornpage Vlaams-Brabant 9