Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel

oe 'hoe', oef (zn) 'hoef', roef'roet', toeken 'kom ende' (in bijv.: Toeken w ónsdag is 't nog
vrog genog) en vroedvrouwe 'vroedvrouw'.
Leenwoorden met een oe zijn boezeroen 'overhemd zonder kraagje', cetroene 'citroen',
kalkoene 'kalkoen', koeieneren 'koeioneren (tegenspreken, plagen)', pensioen 'pensioen'
en poetsen 'poetsen'.
Verder komt de oe nog voor in joechteren 'stoeien, jagen, draven, uitbundig lawaai
m aken' (w aarschijnlijk ontstaan door affectieve klankw isseling naast bijv.
middelnederduits jachtern) en toefvinke 'bep. vink; er eigenaardig uitziend persoon'.
2.77. oe:
De lange oe gaat, evenals de korte, dikwijls terug op een oudwestgerm aanse lange u,
die lang gebleven is voor -r en in open lettergreep voor een v, z of g, maar ook in
enkele andere posities: in bedoe:zeld 'bedwelmd', boer 'landbouwer', broe:d 'bruid',
broeizen 'bruisen, ruisen', droe:ve 'druif', im mensehoer 'bijenstal', kloeiven 'kluiven',
koe:le 'kuil', koe:ze 'kies', oe:/e 'uil', in de roe:ze 'in het wilde weg', sehoeden 'schuilen',
schoer 'onweersbui', sloerig 'mat, flauwtjes', voe:l 'nageboorte van een koe en paard',
zoeigen 'zuigen', zoer 'zu u r' en zoerbraand 'zuurbranden', zoeizen 'suizen',
waarschijnlijk ook in boeizen 'blazen van de wind', goeizen 'plenzen, gieten', oer
'ijzererts', schoe:ven 'schuiven', stoeiven 'stuiven' en voed 'slim, uitgekookt' en mogelijk
ook in roe:zerig 'rillerig'.
Met de oudwestgerm aanse lange o correspondeert de lange oe in armoe: 'armoede',
bloe:d 'bloed', boe:k 'boek', boe:te 'boete', doe:k 'doek', doe.v 'doen', goe.d 'goed', koe:
'koe', koe:ke 'koek', loe:der 'loeder (scheldwoord), valserik', moe:d 'moed', moe:
'moeder', moer 'moer, vrl. konijn', oe:d 'hoed', oe:k 'hoek', oe:sen 'hoesten', oe:ven
'hoeven', ploe:g 'ploeg', roe: 'roede (van een molen)', schoe: 'schoen', schoede 'school'
(een oud leenwoord), stoe:l 'stoel', toe: 'toe, dicht', vloere 'vloer', voe:t 'voet', voer
‘vracht’ en voerige 'voering'.
Een oudwestgerm aanse au (in het Oudsaksisch een o:, in het Oudhoogduits een ou of
een o:) is waarschijnlijk terug te vinden in spoe:k 'spook'.
Leenwoorden met een lange oe zijn fesoem 'fatsoen', foe:zel 'slechte sterke drank',
moe:de 'mode', pandoer, in: dat is vast pandoer ‘daar kun je op rekenen', toer 'zw aar
karwei', vioede 'viool' en voerazie 'voeder'. Ook schoeren 'schuren' is waarschijnlijk een
leenwoord (oudfrans escurer).
29