Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel

5.4.6. Klasse 5
Het oudsaksische werkwoord
geban - g a f - gabum - gigeban 'geven' is een voorbeeld van een werkwoord van deze
klasse. In het M iddel- en Nieuwnederlands werd het:
geven - g a f - gaven - gegeven.
In het dialect van Ommen horen bij deze klasse: vergetten ‘vergeten' - verget- vergat
- vergaten - vergetten (n.b. de informanten van de schriftelijke enquête gaven voor de
verleden tijd meervoud vergatten op; Martens en jongere informanten vergaten), etten
'eten' - et - at - aten - egetten (egetten heeft eigenlijk een dubbel voorvoegsel: e-ge-
(Schönfeld 1970: 160)), vretten 'vreten', legen 'liggen' - leg - lag - lagen - elegen en
zitten 'zitten' - zit - zat - zaten - ezetten. Lezen 'lezen' heeft een zwakke vorm in de
3e pers. enk. o.t.t. (maar ik hoorde ook ie les), en in de 3e pers. enk. o.v.t. komen zowel
de sterke als de zwakke vorm voor: leest - las/lezen - lazen - elezen.
Zie:n 'zien' - zöt - zag - zagen - eziein heeft een afwijkende klinker in de 3e persoon
enk. o.t.t., vgl. klasse 2.
Bij klasse 5 hoorden vroeger ook bewegen 'bew egen' en wegen 'wegen', m aar beide
werkwoorden hebben zich in het dialect van Ommen aangepast aan de werkwoorden
van klasse 2 en hebben naast de sterke ook een zwakke vorm in de 3e pers. enk. o.t.t.
gekregen: beweegt/bewög - beweug - beweugen - beweugen resp. weegt/wög - weug
- weugen - eweugen.
Genezen 'genezen', metten 'm eten' en bidden ‘bidden’ hoorden oorspronkelijk
eveneens bij deze klasse, maar in het dialect van Ommen zien we daar zo goed als niets
meer van: alleen het verleden deelwoord is nog sterk: genezen, emetten, ebeden
(Martens geeft echter voor de 3e pers. enk. o.v.t. van genezen genas op).
Het werkwoord wezen 'zijn' (uitspraak: wee") heeft onregelmatige vormen: ik bin - i'j
bint - ie is - wi'j, i'jlu:, zie bint - ik ware/ware - i'j waren/waren - ie was - wij, i'jlu:, zie
waren/waren - ewes.
5.4.7. Klasse 6
Deze klasse had in het Oudsaksisch de klinkerwisseling o - o: - o: - o, bijv. in:
faran 'varen' - fo :r- foirum - gifaran. In M iddel- en Nieuwnederlands werd dat:
varen - voer - voeren - gevaren.
Bij deze klasse horen in het dialect van Ommen de werkwoorden slaon 'slaan' - slög -
sleug - sleugen - eslagen en dragen ‘dragen' - drag - dreug - dreugen - edragen.
Graven 'graven’ is deels zw ak geworden: g r a f - graven - graven - egraven
64