Trigomoniase - Landbou.com

Inleiding
Trigomoniase
Trigomoniase is ‘n geslagsiekte van beeste en word veroorsaak deur die protosoa
Tritrichomonas foetus. Die organisme parasiteer die bees se geslagskanaal.
Voorkoms
Kom voor oor die hele wêreld waar met beeste geboer word. In Suid-Afrika word
trigomoniase as ʼn groot oorsaak van onvrugbaarheid in vleisbeeskuddes
beskou.Trigomoniase kom voor in vleis- en melkkuddes en in alle rasse. Waar
kunsmatige inseminasie gedoen word, word die oordraging van trigomoniase gestaak.
Kliniese tekens
• Abnormale estrussiklusse
• Onvrugbaarheid
• Resorbsie van die embrio
• ‘n Lae voorkoms van vroeë aborsies
• Kalfpersentasie wat jaarliks geleidelik afneem
• Koeie, wat ver uitmekaar kalf na ʼn vaste dekseisoen, is dikwels ʼn teken van ʼn
trigomoniase infeksie.
• Baarmoederontsteking
Ekonomiese verliese
Die verliese word bereken:
• As die aantal dae wat koeie nie beset (in kalf) is nie.
• Verlaagde kalfpersentasie
• Verlaagde groeitempo van kalwers wat later in die seisoen gebore word
• Die koste daaraan verbonde om diere uit te skot en diere te vervang
• Daar is bereken dat ʼn koei wat saam met ʼn trigomoniase besmette bul loop,
met 'n kudde wat ʼn siektevoorkoms van 40% het, tot 35% van die inkomste
wat sy moet inbring, verloor.
• In kronies besmette kuddes is die kalfpersentasie tussen 70 en 80% terwyl dit
in vatbare kuddes baie laer is.
• Baarmoederinfeksie in 5 tot 10 % van koeie kan voorkom in ʼn besmette
kudde.
Oordraging
Permanent besmette bulle is die vernaamste bron van besmetting. Besmettingsyfers in
bulle in kuddes waar getoets word, wissel gewoonlik tussen 1 en 40%.
Risikofaktore wat ʼn rol speel in die voorkoms van trigomoniase in bulle:

• Ouer bulle: Bulle jonger as 3 jaar is meer weerstandig teen trigomoniase. Party
jong bulle mag wel die parasiet huisves en speel wel ʼn rol in die verspreiding
van die siekte.
• Vleiskuddes
• Seksuele rus
• Kommunale weiding
• Kontak met ander kuddes
Bulle van meeste rasse is vatbaar vir trigomoniase.
As bulle met trigomoniase besmet is, kan hulle lewenslank draers bly en besmet koeie
van seisoen na seisoen. Daar is wel bulle wat spontaan kan genees. Onthou bulle kan
gelyktydig ook met Campylobacter foetus venerialis (vibriose) besmet wees. Dit lyk
egter nie of die een organisme ʼn invloed op die ander het nie.
Trigomoniase word gewoonlik gedurende die natuurlike dekproses oorgedra.
Die getal koeie wat besmet kan raak met trigomoniase wissel as ʼn besmette bul in ʼn
kudde ingebring word:
In een studie het 42% van 73 koeie wat in die eerste seisoen gedek is, besmet geraak
terwyl al die ander in die tweede dekseisoen die besmetting opgetel het. In nog ʼn
studie het 23 uit 26 verse die besmetting opgetel met ʼn kalfpersentasie van 45%.
Trigomoniase kan ook deur kunsmatige inseminasie oorgedra word, aangesien T.
foetus die proses wanneer semen bevries word, kan oorleef.
Daar is ook al bevind dat die siekte meganies oorgedra kan word waar ʼn bul ʼn
besmette koei gedek het en ʼn vatbare koei binne 30 minute daarna gedek het.
As bulle mekaar dek, is dit wel moontlik dat trigomoniase oorgedra word, alhoewel
dit nog nie bewys is nie.
Die siekte kan wel oorgedra word tydens monsterneming by bulle as aseptiese
maatreëls nie toegepas word nie. Dieselfde geld waar baarmoeder ondersoeke en
behandelings toegepas word. Siekteoordraging tussen vroulike diere asook deur vlieë
is onwaarskynlik.
Seksuele aktiewe vroulike diere is ewe vatbaar. Spontane genesing van die siekte
geskied binne 7 maande mits normale estrussiklusse plaasvind. Indien daar egter ʼn
baarmoederinfeksie na besmetting ontwikkel en normale estrussiklusse nie geskied
nie, sal die koeie baie langer besmet bly en die organismes versprei. Organismes kan
ook vir lang tydperke na ʼn aborsie uitgeskei word. Individuele koeie kan ook die
besmetting deur ʼn normale dragtigheidsperiode behou en verloor eers die besmetting
na 3 estrussiklusse na kalwing. Koeie ontwikkel ʼn gedeeltelike immuniteit wat nie
herbesmetting gaan voorkom nie, maar diere gaan gouer gesond word. Bulle
ontwikkel nie immuniteit nie.
Diagnose
Kliniese beeld
• Swakker kalfpersentasies
• Verlengde tussenkalfperiode
• Verse wil nie vat nie
• Sporadiese aborsies

• Abnormale estrussiklusse
• Baarmoederontsteking na dekking
Isolering van die T. foetus organisme
Bulle is die beste diere om die organismes van te isoleer. Beste tyd om bulle te toets,
is 2 weke nadat die bulle uit die teelkudde geneem is of kort voor die dekseisoen in
aanvang neem.
Gedurende die teelseisoen, wanneer die bul gereeld koeie dek, is daar minder
organismes teenwoordig in die bul se seminale afskeidings en slymvliese. Die getalle
van organismes fluktueer ook in bulle en daarom moet 3 monsters, ʼn week uitmekaar
geneem word en dan kan met redelikheid gesê word dat die dier „skoon“ is van
trigomoniase.
Monsters word deur u veearts versamel deur ʼn skedewas of slymvlies skraping. Die
monsters moet die laboratorium binne 3 dae bereik. Die organismes in die monster
kan met die polimerase kettingreaksie (PKR) toets geïdentifiseer word. Genetiese
materiaal (DNS) spesifiek aan die organisme word geïsoleer as hulle in die monster
teenwoordig is, vermeerder en sodoende kan vasgestel word dat die organisme in
die monster teenwoordig is. Hierdie toetse word in die PKR laboratorium by die
Onderstepoort Veterinêre Instituut gedoen en die spesifisiteit van die toets om
trigomoniase en vibriose te herken, is 98% vir hierdie laboratorium. Organismes kan
ook vanuit uitloopsels van baarmoederontsteking geïsoleer word, asook vanuit ʼn vars
geaborteerde fetus of nageboorte.
Daar moet versigtig te werk gegaan word om T. foetus te identifiseer omdat daar
ander organismes in die skede van bulle teenwoordig is, wat baie soos die
trigomoniase veroorsakende organisme lyk.
Beheer
Daar is baie praktiese probleme om bulle te behandel en behandeling is gewoonlik
onbevredigend. Daarom moet u met u veearts skakel vir verdere inligting. Die gevaar
bestaan dat daar vals negatiewe resultate verkry kan word as die bul kort na
behandeling getoets word, omdat daar moontlik ʼn paar organismes na behandeling
kon oorgebly het. So ʼn bul moet na ʼn lang periode weer 3 keer getoets word om vas
te stel of die behandeling suksesvol was.
Kunsmatige inseminasie is die beste voorkomende bestuursmaatreël om te voorkom
dat die siekte oorgedra word, maar dan moet die semen ook trigomoniase vry wees.
Seksuele rus mag aangewese wees om die vroulike diere hulleself te laat skoonmaak.
Bespreek die bestuur van die kudde met u veearts. Onthou dat in sekere gevalle
klinies gesonde diere tot 10 maande lank besmetlik kan bly. Een strategie is om ʼn
„skoon“ kudde op te bou deur „skoon“ bulle op verse te gebruik.
Die bestuur van die kudde moet dan baie goed wees sodat verse en bulle nie in
kontak met besmette diere kom nie. Ouer bulle moet slegs van ʼn gesertifiseerde
negatiewe trigomoniase kudde aangekoop word en moet 3 negatiewe toetse toetse
ondergaan.

Waar ouer bulle gereeld na 4 jaar gebruik vervang is met jong bulle, is ook sukses
behaal. Daar moet altyd in gedagte gehou word dat daar draer koeie mag wees wat
klinies gesond lyk. Die geheim van hoe om trigomoniase siektevry te wees is om ʼn
geslote kudde te bestuur. Drade moet in goeie toestand wees, bring slegs bulle in wat
nog nie ander vroulike diere gedek het nie. Bulle moet 3 keer getoets word nadat hulle
van ʼn gesertifiseerde negatiewe kudde ingebring is. Ou koeie moet normaal gekalf het
en moet ten minste 3 estrussiklusse gehad het voor daar met hulle geteel word. Daar is
dan nog steeds ʼn klein risiko dat sy steeds ʼn draer kan wees.
Daar word ook voorgestel dat die dekseisoen so kort moontlik moet wees. Diere wat
nie vat nie, is waarskynlik besmet en kan geïsoleer word. Skot diere met
baarmoederontstekings uit.
Dit is van kardinale belang dat koeie so gou moontlik na kalwing weer op hitte moet
kom (2 siklusse voor hulle gedek word) om hulle self skoon te maak indien daar wel
trigomoniase in die kudde teenwoordig is. Hiervoor is goeie bestuur en byvoeding
(lekke) nodig gedurende die droë wintermaande en droogte tye anders gaan hulle nie
op hitte kom nie!
ʼn Entstof, Trichguard G1749 wat geïnaktiveerde T. foetus organismes bevat, is
beskikbaar. Die entstof word slegs aan verse en koeie toegedien in besmette en hoë
risiko kuddes.Twee dosisse met ʼn vier weke tussenpose word gegee, die laaste
inspuiting 4 weke voor die dekseisoen begin. Daarna word jaarliks ʼn enkele
inspuiting gegee.
Geskryf deur : Dr. Faffa Malan, Intervet / Schering- Plough Dieregesondheid.
Bron: Coetzer, J A W en Tustin, R C 2004 Infectious Diseases of Livestock. Oxford
University Press ISBN 0 19 578202 X
15 Augustus 2008