2011 - Koninklijke Muziekfederatie van het Brussels Hoofdstedelijk ...
2011 - Koninklijke Muziekfederatie van het Brussels Hoofdstedelijk ...
2011 - Koninklijke Muziekfederatie van het Brussels Hoofdstedelijk ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Metgezel v<strong>van</strong><br />
Vreugde,<br />
Medicijn tegen Pijn<br />
Bron: wwww.vioolweb.nnl<br />
Vóór de 155e<br />
eeuw kommt<br />
men in dde<br />
beeldendde<br />
kunst nauwelijks<br />
muziekiinstrumentenn<br />
tegen. Pas in<br />
de 15e en 16e<br />
eeuw woorden<br />
de afbbeeldingen<br />
<strong>van</strong><br />
instrumenten<br />
en muzikannten<br />
talrijker. . De speelmaan,<br />
zoals de mmuzikant,<br />
zeelfs<br />
tot in dde<br />
19e eeuuw,<br />
genoemd wwerd,<br />
maaktte<br />
een soort muziek die bij<br />
de burgerij niet in aanzieen<br />
stond. Dee<br />
speelmannen<br />
behoorden meestal ttot<br />
de zelfkant<br />
<strong>van</strong> dde<br />
maatschappij,<br />
haddeen<br />
vaak geen vasste<br />
woonplaatss<br />
en werden tot de zwerrvers<br />
gerekend<br />
en waren laang<br />
rechtelooos.<br />
Bepaaldee<br />
muziek en dde<br />
instrumenten<br />
waarmee die muziek ggespeeld<br />
werd,<br />
werden ddirect<br />
in vverband<br />
gebracht<br />
mmet<br />
zinnelijkheidd<br />
en zonde. MMen<br />
dacht biij<br />
muziek al snnel<br />
aan dronkeenschap<br />
en losbandigheeid.<br />
De vroegge<br />
afbeeldinge en waren daan<br />
ook eerdeer<br />
moraliserend<br />
dan een wweergave<br />
<strong>van</strong><br />
de rol diee<br />
de speelman<br />
maatschappelijk<br />
in werkelijkheid<br />
veervulde.<br />
In dde<br />
iconografie had de speelman<br />
dee<br />
rol <strong>van</strong> dde<br />
commentattor.<br />
Zonder eecht<br />
deel tee<br />
hebben aaan<br />
wat er gebbeurde<br />
deedd<br />
hij verslag <strong>van</strong> huiselijjke<br />
taferelen, feesten, caaféscènes<br />
een<br />
intimiteiten<br />
waarbij hij ondersteunnd<br />
werd door<br />
een rijjke<br />
symboliek.<br />
Een anderee<br />
rol die de sppeelman<br />
werd<br />
toebedeeeld<br />
was die als<br />
symbool <strong>van</strong> de Doood.<br />
Dood en<br />
speelman staat voor vergankelijkkheid<br />
en niet<br />
zelden worddt<br />
de Dood met een muuziekinstrumeent<br />
afgebeeld. Ook zo`n rrol<br />
speelde de nar in dde<br />
symboliek en nar een<br />
speelmaan<br />
zijn vaak<br />
verwisselbaaar.<br />
In de 177e<br />
eeuw onttstaat<br />
er in dde<br />
Nederlandeen<br />
<strong>het</strong> typee<br />
genre-schiilderij<br />
dat h<strong>het</strong><br />
burgerlijk leven en de burge erinterieurs als<br />
onderwerp heeft. De muzikant<br />
blijft hier, omgeven<br />
door symbooliek,<br />
de commmentatorfigu<br />
uur.<br />
Het gaat vaak<br />
om feesstelijke<br />
tafereelen<br />
met goeed<br />
gedekte taafels<br />
waarbbij<br />
de muzzikant<br />
op dde<br />
achtergrondd<br />
blijft. Zondder<br />
aan <strong>het</strong> feest deel te<br />
hebben is zijjn<br />
rol de feesstvreugde<br />
te vergroten.<br />
Ook in de boeren- enn<br />
herbergscèènes<br />
<strong>van</strong> <strong>van</strong><br />
Ostade en BBrouwer<br />
zie jee<br />
de speelmman<br />
als zodannig<br />
afgebeeld. Nog steedss<br />
heeft de mmuzikant<br />
in dde<br />
17e eeuw ggeen<br />
goede sstatus.<br />
Hij zou bbehalve<br />
drrankzuchtig<br />
onbetrouwbbaar<br />
zijn.<br />
MUZIEKKINSTTRUME<br />
ENTENN<br />
IN DDE<br />
BEELDEENDE<br />
KUNSST<br />
ook lui<br />
Door de gr rote welvaart<br />
kreeg de burgerij groote<br />
invloed en macht. Van<br />
<strong>het</strong> beginn<br />
<strong>van</strong> de 16e<br />
en<br />
ee euw begonnnen<br />
de gegooede<br />
burgers s in huiselijkee<br />
kr ring zelf muzieek<br />
te maken.<br />
Zij kozen nie et de muziekk<br />
en n <strong>het</strong> instruument<br />
<strong>van</strong> de kerk of o adel enn<br />
ar ristocratie, dee<br />
vedel, maar<br />
namen el lementen uitt<br />
de e volksgebrruiken<br />
over. Het gevolg<br />
was eenn<br />
ve eranderendee<br />
houding ten aanzie en <strong>van</strong> dee<br />
instrumentale<br />
muziek en de viool en n later cello. .<br />
Muziek M werd eeen<br />
geliefde metafoor vo oor harmoniee<br />
en n een gemmatigde<br />
levvenswandel.<br />
Vanuit ditt<br />
oo ogpunt ontsttonden<br />
er aaan<br />
<strong>het</strong> eind <strong>van</strong> de 16ee<br />
en n begin 117e<br />
eeuw in de Nederlanden<br />
N<br />
n<br />
fa amilieportretten<br />
waaroop<br />
de familieledenn<br />
musicerend<br />
m<br />
staan afggebeeld.<br />
Voorbeelden<br />
V<br />
n<br />
hier<strong>van</strong><br />
zijn schilderijen<br />
v<strong>van</strong><br />
Frans Floris,<br />
Hendrikk<br />
Cornelis<br />
<strong>van</strong> VVliet,<br />
Jan MMiense<br />
Molen naar. Ook inn<br />
sc childerijen vaan<br />
Jan Steenn<br />
en Johann nes Vermeerr<br />
zie en we mmusicerende<br />
mensen met eenn<br />
di ieperliggendde<br />
ta afereel.<br />
betekeniis<br />
in <strong>het</strong> afgebeeldee<br />
Ee en andere betekenis krijgt de muzikant inn<br />
sc childerijen wwaar<br />
men neerslachtig<br />
luistert naarr<br />
muziek. m Muzieek<br />
als mediccijn<br />
tegen ve erdriet wordtt<br />
ee en geliefd onderweerp,<br />
maar ook <strong>het</strong>t<br />
om mgekeerde, de vreuggde<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> muziekk<br />
be eluisteren een<br />
muziek als brenger<br />
<strong>van</strong> eenn<br />
fe eestelijke steemmig."<br />
Musica<br />
laetit tiae comess<br />
medicina m doloorum",<br />
muziekk<br />
metgezel <strong>van</strong> v vreugde, ,<br />
medicijn m voor verdriet…. sstaat<br />
geschr reven op dee<br />
bi innenkant vaan<br />
de dekseel<br />
<strong>van</strong> een virginaal v datt<br />
be espeeld worddt<br />
door een vrouw op" De<br />
Muziekles "<br />
va an Johannes Vermeer.<br />
He et schilderij wordt dooorgaans<br />
gezi ien als eenn<br />
am moureus speel.<br />
Het is onnzeker<br />
of de e muziek alss<br />
tro oostend meedicijn<br />
dientt<br />
voor de aandachtigg<br />
luisterende<br />
maan.<br />
En nige hoop oop<br />
vertroostting<br />
is te vinden<br />
in dee<br />
ste eelse blik waaarmee<br />
de spelende vr rouw via dee<br />
sp piegel de maan<br />
bekijkt. Of is <strong>het</strong> meer realistisch?<br />
r<br />
He et is geen standaard melancholie eke houdingg<br />
waarop w de man daaar<br />
staat. Is <strong>het</strong> dee<br />
muziekleraar?<br />
m<br />
Dus<br />
toch Muzieekles?<br />
Ze ekerheid verrschaft<br />
Vermmeer<br />
ons hi ierover niet, ,<br />
he etgeen kenmerkend<br />
mag zijn voor dee<br />
ku unstenaar.<br />
BRUSSEL LEEFT L - 366
Change language