7 Studiehulp - leerkaarten

7 Studiehulp - leerkaarten
Als je niet goed weet hoe je je studie of een bepaald vak moet aanpakken, dan kun je daar
natuurlijk over praten met je mentor of betrokken vakleraar.
Je kunt ook eens kijken of je iets hebt aan de leerkaarten die we voor jullie gemaakt hebben.
In het 200-gebied hangt een bak waarin je een aantal losse leerkaarten kunt vinden. Deze
mag je zelf pakken, als je denkt dat je er iets aan hebt.
Wat bedoelen we met de term ”leerkaart”? Een leerkaart is een kaart waarop één
studievaardigheid behandeld wordt, bijvoorbeeld “lezen”. Dat is een vaardigheid die jullie
hebben aangeleerd bij één vak (in dit geval bij Nederlands), maar die je ook goed kunt
gebruiken bij andere vakken. Het gaat dus om vakoverstijgende vaardigheden, die je helpen
om goed te leren. Hieronder zien jullie de onderwerpen van de kaarten.
Op de voorkant van elke kaart staat de aanpak in grote lijnen, op de achterkant staat niets òf
een voorbeeld òf meer gedetailleerde uitleg.
In havo 4 mag je alle kaarten altijd gebruiken, wanneer je maar wilt. Dat kan in de les zijn als
je iets moet bestuderen of als je een opdracht moet maken, dat kan zijn als je je huiswerk
aan het maken bent. Je mag ze zelfs gebruiken als je een toets maakt.
We hopen jullie op deze manier studievaardigheden bij te brengen waar je de rest van je
leven plezier van zult hebben.
TITEL WANNEER TE GEBRUIKEN?
1 lezen Als je moeite hebt met het lezen en begrijpen van teksten,
bijvoorbeeld een hoofdstuk uit het geschiedenisboek of de
theorie bij economie.
2 studeren voor de Als je vlak voor een toets uren hebt gestudeerd en toch een
toetsweek
onvoldoende haalde.
3 samenvatten Als je boven je studieboeken in slaap dreigt te vallen.
4 opdrachten maken Als je alles in de les goed snapt, maar bij het maken van een
(exacte vakken) opdracht gewoon niet weet hoe je die te lijf moet gaan.
5 vergelijking met één Als je een hele opdracht bij een exact vak goed weet te maken
onbekende oplossen maar op het laats de fout in gaat als je een eenvoudige
en berekening in je
rekenmachine zetten
vergelijking overhoudt.
6 woordjes leren Als je het moeilijk vindt de woordjes van een vreemde taal te
leren.
7 enkelvoudige zin Als je niet meer goed weet wat dat ook al weer was, een
ontleden
“meewerkend voorwerp” bijvoorbeeld.
8 woord benoemen Wat was, bijvoorbeeld, ook al weer een ”persoonlijk
voornaamwoord”?
9 documenteren Als je informatie moet verzamelen en verwerken tot een opstel,
werkstuk of spreekbeurt.

Lezen kaart 1
Stappen Leesdoel Aanpak
1. Oriënterend
Lezen
(1 minuut)
2. Globaal
lezen
(10 minuten per A4)
3. Intensief
lezen
(tot je alles snapt)
Onderwerp
vaststellen
In grote lijn
weten wat er
in de tekst
staat
De tekst
helemaal goed
begrijpen
Bekijk:
Titel
Plaatjes
Tussenkoppen
Eerste alinea
Laatste alinea
a) Lees de hele tekst door, zonder te stoppen.
b) Stel de deelonderwerpen vast: lees eerste alinea,
laatste alinea en eerste en laatste zin van andere
alinea’s.
a) Zoek de betekenis van moeilijke woorden op.
b) Bepaal het onderwerp definitief.
c) Zoek naar kernzinnen van alinea’s en
signaalwoorden die verbanden aangeven.
d) Stel de deelonderwerpen definitief vast ( let op
tussenkoppen en witregels).
e) Lees de tekst nog eens door en probeer alles te
begrijpen per deelonderwerp.

Studeren voor een toetsweek kaart 2
Wil je een relaxt jaar èn wil je goed scoren? Werk dit jaar dan als volgt:
In de gewone lesweken
1. SNAPPEN: ga niet leren voordat je de stof gesnapt hebt.
- Let in de les goed op.
- Maak eventueel aantekeningen van de uitleg.
- Lees zelf de uitleg nog eens na in je boek.
- Leg de stof uit aan een klasgenoot (je onthoudt zelf 90% van wat je uitlegt en maar
10% van wat je hoort!).
2. LEREN
- Maak een soort samenvatting (zie leerkaart 3).
- Memoriseer en overhoor jezelf of laat je overhoren.
3. DOEN
- Maak de opdrachten waarbij je de theorie moet toepassen.
- Doe dat voor de les waarvoor dat wordt opgegeven, zodat je de uitleg over de
opdrachten goed SNAPT en je je niet zit te vervelen.
- Verbeter fouten met rode pen, zodat je vlak voor de toets alleen nog hoeft na te kijken
waar je moeite mee had.
4. LEER VAN JE FOUTEN: had je iets niet GESNAPT of KENDE je iets nog niet goed?
Probeer dan opnieuw het te SNAPPEN (vraag zo nodig hulp) en/of LEER de stof
opnieuw. En dan: nog eens DOEN.
5. Ga zo door tot je de stof toch op zijn minst voor een 8 beheerst. Dat maakt je studie ook
heel wat leuker dan wanneer je voor 6’jes gaat!
LEREN VOOR DE TOETSWEEK DOE JE DUS ÌN DE GEWONE LESWEKEN. IN DE
TOETSWEEK HOEF JE DE STOF ALLEEN NOG EVEN OP TE FRISSEN.
In de toetsweek
6. Vlak voor de toets hoef je nu nog maar een uurtje of zo te studeren. Je hoeft de stof alleen
nog maar even op te frissen met behulp van je samenvatting
7. Maak vlak voor de toets altijd nog een laatste opdracht om te controleren of je de stof nu
wel KENT en kunt TOEPASSEN. Als dit dan niet zo is, dan heb je misschien nòg een
uurtje nodig.

Samenvatten kaart 3
Als je een tekst samenvat, zul je merken dat je de stof beter gaat begrijpen èn dat je hem al grotendeels kunt
onthouden.
Je begint altijd met oriënterend en globaal lezen. Daarna lees je intensief. Zie leerkaart 1.
De samenvatting die je maakt is alleen bedoeld voor jezelf en moet vooral overzichtelijk zijn. Let dus op de layout
en werk zo veel mogelijk met trefwoorden!
Mogelijkheden :
Vraag-antwoord
Formuleer zelf vragen bij de stof.
Noteer onder elke vraag ook het antwoord. Dit mag je in trefwoorden doen. Dat leert gemakkelijker dan
wanneer je hele zinnen noteert.
Denk er bij het SE aan dat je dan wel weer in hele zinnen moet antwoorden!
Begrippenlijst
Haal de begrippen uit de tekst en zet ze onder elkaar.
Zet er een definitie achter, liefst in eigen woorden.
Zet er gerust een voorbeeld bij. Als je de voorbeelden onthoudt, kun je vaak de definitie daaruit afleiden.
Soms maakt een tekeningetje veel duidelijk (denk aan het begrip “meanderen”, bijvoorbeeld).
Stappenplan
Je maakt een stappenplan bij instruerende teksten. Zie als voorbeelden leerkaarten 1en 4.
Stel vast wàt je precies moet kunnen. Zet puntsgewijs, in chronologische volgorde, onder elkaar wat je moet
doen.
Mindmap (of: waaierschema)
Maak een schematisch geheel van hoofdzaken, eventueel uitgewerkt met bijzaken, details, voorbeelden.
Noteer het onderwerp, maak vertakkingen met deelonderwerpen, maak daarbij weer vertakkingen, enz.
Voorbeeld:
Aanleiding: …………………….
oorzaken 1. …………….
2……….
begin 1.
WO II 2.
Verloop 1.
2.
3. 3a.
3b.
afloop: ………………..
tijdsbalk
Haal alle data uit de tekst en zet ze onder elkaar. Erachter zet je wat er gebeurde op elke datum.
Namenlijst
Haal alle namen van personen uit de tekst, zet ze onder elkaar en zet erachter wie dat waren en wat
zij voor belangrijks deden.
Daarna kun je zo’n lijst maken met bijvoorbeeld instanties of (als het over een oorlog gaat) twee
kolommen met daarin de landen die elkaar hielpen, of….

Opdrachten maken (exacte vakken) kaart 4
Werk in deze volgorde:
1. Lees de opdracht in zijn geheel door.
2. Schrijf alle informatie uit de begintekst op.
3. Lees deze informatie nog eens door om te controleren of je deze begrijpt.
4. Combineer deze informatie met elkaar tot nieuwe gegevens.
5. Lees de vraag en schrijf eventuele nieuwe gegevens op.
6. Schrijf op wat gevraagd wordt.
7. Controleer of je begrijpt wat gevraagd wordt.
8. Los de opdracht op.
9. Herhaal 5 t/m 8 tot de hele opdracht gemaakt is.
10. Lees de opdracht nog een keer door: controleer of je niets vergeten bent en of
je je wel aan de opdracht hebt gehouden.
Voorbeeld
1. Opdracht:
Een ijshockeypuck van 600 gram krijgt een tik waardoor hij
op t = 0 wegschiet met een snelheid van 6,0 m/s. Er is een
wrijvingskracht van 0,5 N.
a) Bereken hoeveel meter de puck na 1,5 seconde heeft
afgelegd.
b) Bereken de snelheid na 3,5 s.
2. Uitwerking:
gegeven: m = 600 g
v(0) = 6,0 m/s
Fw = 0,5 N
3. Begrijp ik de gegevens?
4. nieuwe gegevens maken
m = 600 g = 0,60 kg
Als Fw = 0,5 N dan Fres = 0,5 eenparig versneld
s(t) = ½.a.t 2 en v = a.t en F = m.a
5. a. extra gegeven: t = 1,5 s.
6. gevraagd: Aantal meter
7. Begrijp ik dit? Aantal meter is s
8. oplossing: F = m.a 0,5 = 0,60.a a = 0,83333
s = ½.a.t 2 = ½.0,833333.1,5 2 = 0,9375
10. oplossing oké: s = 0,94 m
5. b. gegeven: V (0) = 6.0 m/s
6. gevraagd: Snelheid op 3,5 seconde
7. Begrijp ik dit?: v(3,5) = ?
8. oplossing: v(3,5) = v(0) + a.t
= 6,0 – 0,83333.3,5 = 3,083345
10. oplossing oké: v(3,5) = 3,1 m/s

Vergelijking met één onbekende oplossen kaart 5
Onbekende in de noemer?
JA: Vermenigvuldig met de noemer.
NEE: 1. Kijk welke bewerking op de onbekende
wordt toegepast.
2. Bepaal de tegenovergestelde bewerking.
3. Pas die toe, links en rechts van het =-teken.
4. Is de onbekende vrij?
JA: Schrijf het goede antwoord op.
NEE: Herhaal 1 t/m 4.
Bewerking inverse bewerking
optellen aftrekken
vermenigvuldigen delen
machtsverheffen wortel trekken
exponent logaritme
sinus inverse sinus
cosinus inverse cosinus
tangens inverse tangens
VOORBEELD
vergelijking Inverse bewerking
3x² + 7 = 9 ½ .2
2
3x² + 7 = 19 -7
3x² = 12 :3
x² = 4 √
x = 2 of x = -2

vergelijking met één onbekende oplossen kaart 5
Berekening in rekenmachine zetten
Bevat getal een vermenigvuldigingsfactor?
Gebruik de EE-toets.
Bestaat de teller uit meer dan één getal?
Gebruik haakjes.
Bestaat de noemer uit meer dan één getal?
Gebruik haakjes.
Rond de uitkomst op de goede manier af.
Elk vak heeft zijn eigen regels hierover.
Bi, Na en Sk significante cijfers
Wi volgens opdracht
VOORBEELD
6.10 3
R = ---------------- = ?
2.10 5 .1,6.10 -7
Type achtereenvolgens in:
6 EE 3 / ( 2 EE 5 * 1,6 EE -7)
Op het rekenmachine komt dan : 187500
Schrijf dan op: R = 1,9.10 5 Ω

woordjes leren kaart 6
Het leren van de woorden doe je in de gewone lesweken. Begin nooit pas een week
van tevoren met het leren van woordjes. Het kost veel tijd, moeite en stress terwijl
de woorden minder lang blijven hangen. Dit zorgt voor problemen bij het lezen van
examenteksten of het luisteren naar een luistertoets.
1. Lees de woorden hardop voor, woorden die je eenmaal hebt uitgesproken blijven
beter hangen.
2. Schrijf de woorden over, zodat je de spelling goed leert. Spreek eventueel het woord
uit wanneer je het overschrijft.
3. Leg een blaadje op de ene rij woorden van de woordenlijst, en geef zelf de vertaling.
Doe niet alle woorden tegelijk. Begin met 7 woorden. Herhaal deze een aantal keer.
Is er een woord wat niet blijft hangen? Schrijf deze op een apart blaadje. Leer er 7
woorden bij (dus 14 in totaal) en herhaal die een aantal keer. Alle woorden gehad
van het hoofdstuk/ de paragraaf? Herhaal het rijtje moeilijke woorden nog een aantal
keer.
4. Gebruik een overhoorprogramma, zoals WRTS. WRTS is prima om te overhoren. Het
is alleen minder geschikt om de woorden mee te leren.
5. Leer niet te veel woorden in één keer. Het heeft geen zin om een uur achter elkaar te
leren. Je hersenen nemen na een kwartier niet veel nieuwe woorden meer op. Ga
tussendoor een ander vak zoals wiskunde doen.
6. Woorden leer je beter door herhaling. Leer elke dag een aantal woorden en herhaal
ze de volgende dag weer. Dit hoeft niet lang te duren.
7. Woorden die je toch nog steeds niet kunt onthouden of elke keer verkeerd spelt? Leg
er een aparte lijst van aan in je overhoorprogramma. Oefen daar wat vaker mee.

Enkelvoudige zin ontleden kaart 7
Werk in deze volgorde!
1 Persoonsvorm (PV)
2 Onderwerp
let op: in een gebiedende wijs zit geen
onderwerp, b.v. Zit stil
3 Gezegde
4 Verdeel in zinsdelen
5 Lijdend voorwerp
let op: als er een naamwoordelijk gezegde is,
is er nooit een lijdend voorwerp
6 Meewerkend voorwerp
7 Bijwoordelijke bepaling
Zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat
verandert, is de persoonsvorm.
“Wie/wat + pv?”
of: verander de PV van getal. Het zinsdeel dat dan
ook moet veranderen is het onderwerp.
z.o.z.
Alle woorden die samen voor de PV kùnnen staan,
vormen één zinsdeel.
“Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?”
let op: het lijdend voorwerp begint nooit met een
voorzetsel
Het meewerkend voorwerp is het zinsdeel waar je
“aan” of “voor” voor kunt zetten of waar je “aan” of
“voor” voor weg kunt laten als het er al staat.
De zinsdelen die je nu nog overhoudt zijn allemaal
bijwoordelijke bepalingen. Ze geven extra
informatie, bijvoorbeeld over waar het gebeurt, hoe,
waarom, wanneer.
Let op:
Er hoeft geen lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp of bijwoordelijke bepaling in
de zin te staan.
In een zin met één PV zit maximaal één lijdend voorwerp, maximaal één meewerkend
voorwerp.
Er kunnen meerdere bijwoordelijke bepalingen in een zin staan.
Voorbeeld: Piet heeft mij gisteren een klap voor mijn kop gegeven.
PV: heeft
Onderwerp: Piet
Werkwoordelijk gezegde: heeft gegeven
Zinsdelen: Piet/ heeft/ mij/ gisteren/ een klap voor mijn kop/ gegeven.
Lijdend voorwerp: een klap voor mijn kop
Meewerkend voorwerp: mij
Bijwoordelijke bepaling: gisteren

Enkelvoudige zin ontleden kaart 7
Gezegde
Het gezegde en het onderwerp vormen samen de kern van de zin.
Voorbeeld: Gisteren hebben Jane en ik in de personeelskamer de tango gedanst.
PV: hebben
Onderwerp: Jane en ik
Gezegde: hebben gedanst
Zinskern: Jane en ik hebben gedanst.
Werkwoordelijk
gezegde
Zoek alle werkwoorden bij elkaar die samen zeggen wat er gedaan
wordt of wat er gebeurt .
let op: bij die werkwoorden horen ook “aan het”, “te”, wederkerende
voornaamwoorden en voorzetsels (“afstappen”)
Soms heb je dan nog geen zin die iets betekent.
voorbeeld: Jan is. of De vakantie lijkt.
Hier moet nog iets bij, b.v. Jan is arts. of De vakantie lijkt kort. Hier is dan sprake van een
naamwoordelijk gezegde: arts of kort (beide naamwoorden) zijn nodig om tot een
compleet zinnetje te komen .
Naamwoordelijk
gezegde
Naamwoordelijk deel: “Wie/wat + onderwerp + werkwoorden?”
Er is een naamwoordelijk gezegde als
er een koppelwerkwoord voorkomt: een vorm van zijn, worden,
blijven, heten, blijken (te zijn), lijken (te zijn), schijnen (te zijn),
als dat werkwoord het hoofdwerkwoord is Koppelwerkwoorden
zijn door elkaar te vervangen: Jan is arts; Jan blijft arts; Jan
wordt arts.
èn het onderwerp verbonden (gekoppeld) wordt aan een
naamwoord.
Voorbeeld: Jan is arts geweest.
PV: is
Onderwerp: Jan
Werkwoorden: is geweest
Hoofdwerkwoord: geweest (vorm van “zijn”) èn het gaat bij “Jan”
en “arts” om dezelfde persoon: naamwoordelijk gezegde
Naamwoordelijk deel: arts
Naamwoordelijk gezegde: is arts geweest

Woord benoemen kaart 8
lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord
bepaald lw: de, het (je weet om wie het gaat)
zelfstandig
naamwoord
bijvoeglijk
naamwoord
onbepaald lw: een (je weet niet om wie het gaat)
mensen, dieren, dingen, namen
je kunt er altijd een lidwoord voor zetten
voorbeeld: bloem (concreet), verlies (abstract)
noemt een kenmerk of eigenschap van een znw
voorbeeld: een hoge boom, de boom is hoog
werkwoord zegt wat iets of iemand doet
je kunt ze vervoegen
voornaamwoord
z.o.z.
voorbeeld: worden, fietsen, slapen
staat in de plaats van een zelfstandig of bijvoeglijk
naamwoord
bijwoord noemt een kenmerk of eigenschap van een woord dat geen
znw is
voorbeeld: Het brood is heel hard.
verschil met bijvoeglijk nw:
Is dat echt geld? (‘echt’ is bijv. nw)
Ik vind jou echt flauw. (‘echt’is bijwoord)
voorzetsel geeft vaak een plaats (in, op) , tijd (na, gedurende) of reden
(vanwege, om) aan.
voegwoord verbindt woorden, woordgroepen of zinnen met elkaar.
voorbeeld: en, maar, want, dus, of
telwoord hoofdtelwoorden noemen een aantal: twee, dertien, veel,
weinig
rangtelwoorden geven een volgorde aan: tweede, dertiende,
laatste, zoveelste
tussenwerpsel vormt geen zinsdeel en staat meestal voor- of achteraan in de
zin.
vaak zijn het uitroepen of klanknabootsingen
voorbeeld: nou, hè, bah, pats, psst

Woord benoemen kaart 8
voornaamwoorden
persoonlijk vnw staat in de plaats van een zelfstandig naamwoord
voorbeeld: ik, mij, jij, jou, hij, hem, zij, haar, u, we ons, jullie,
hun, hen, het
bezittelijk vnw geeft aan van wie iets is
voorbeeld: zijn boek, jullie gezeur
verschil met pers. vnw.: jullie leraar (bezit.), de leraar van
jullie (pers.), jouw tas (bezit.), de tas van jou (pers.)
aanwijzend vnw wijst iets aan
voorbeeld: die jongen, zo’n huis, deze hond
betrekkelijk vnw wijst terug
het heeft betrekking op een woord dat eerder genoemd is. Dat
woord noem je het antecedent.
voorbeeld: Het huiswerk dat je moest maken, ben je vergeten.
Betrek. vnw is ‘dat’. Antecedent is ‘het huiswerk’.
vragend vnw vraagt naar een naam, eigenschap of een detail
voorbeeld:
Wie heeft daar zitten roken?
Wat ligt daar op de grond?
Welk boek was dat?
onbepaald vnw duidt iemand of iets aan, maar zegt niet precies om wie of wat
het gaat
voorbeeld: niemand, iets, niets, alles, sommige
wederkerend vnw voorbeeld:
Ik was me. (Ik was jou: “jou” is pers. vnw.)
Hij heeft het boek bij zich.
wederkerig vnw voorbeeld: elkaar

DOCUMENTEREN kaart 9
stappen tips
Stel je onderwerp vast. Verander niet te gauw van onderwerp als je even niet
verder komt; ook bij een ander onderwerp kom je wel
een keer vast te zitten.
Neem je onderwerp niet te ruim (bijv. niet
“criminaliteit”, maar “kleine criminaliteit van jongeren
in Nederland sinds 2005”).
Terwijl je bezig bent met de volgende stappen, kan het
zinvol zijn je onderwerp nog verder in te perken (“kleine
criminaliteit” kan bijv. alsnog “vandalisme” worden).
Houd een brainstorm. Dit kan m.b.v. een woordspinnenweb of met een vragenlijst.
Stel documentatievragen
op.
Stel vast welke bronnen
je gaat gebruiken.
Denk ook eens aan een boek of houd eens een interview met
een persoon die ervaring heeft met je onderwerp. Maak dan
wel een verslagje.
Zoek en kopieer Let op de betrouwbaarheid van je bronnen.
bronteksten.
Zorg dat de bron volledig vermeld staat op je tekst.
Maak een bronnenlijst. Je bronnen staan op alfabetische volgorde van de
achternaam van de auteur.
Markeer de antwoorden
op je vragen.
Verzamel de
antwoorden.
Als je een interview uitschrijft, ben jijzelf de auteur.
Gebruik voor elke vraag een andere kleur.
Gebruik voor elke vraag een apart A4’tje.
Noteer bovenaan de vraag.
Zet daaronder de antwoorden. Gebruik aanhalingstekens
als je letterlijk citeert.
Noteer achter elk antwoord het nummer van de bron en
(zo nodig) de persoon in die bron die het antwoord
gegeven heeft.
BEWAAR VRAGEN, BRONTEKSTEN, BRONNENLIJST EN ANTWOORDEN IN EEN
DOCUMENTATIEMAP.