Folia-Magazine-30-jaargang-2012-2013

Moederen voor je moeder
Een kwart van alle Nederlandse jongeren tussen 12 en 15 jaar zorgt voor een ziek, gehandicapt
of verslaafd gezinslid. Voor hen wordt extra aandacht gevraagd tijdens de Week van de Jonge
Mantelzorger. En dat is nodig, want er wordt niet altijd goed voor hén gezorgd. ‘Als ik ergens om
lachte, dacht ik: dit is niet goed, want mijn moeder is heel ongelukkig.’ tekst Bob van Toor / foto Danny Schwarz
Viroen Soebedar (18, bedrijfskunde,
HvA) werkt bij Albert Heijn, en
houdt van voetbal, vooral PSV. Hij
verschilt weinig van zijn leeftijdgenoten,
lijkt het. Maar als hij de deur opent, heeft
hij een bezem in zijn hand. ‘Ik was nog even
aan het opruimen,’ zegt hij. Ongewoon, op een
zaterdagmiddag. Net als het vreemde apparaat
in de hoek van de huiskamer, en de medicijnendoosjes
op tafel, in de vensterbank, naast
de bank. Die zijn voor zijn moeder, die vorig
jaar meerdere herseninfarcten kreeg. ‘Ze raakte
verlamd en moet revalideren, maar ze heeft
problemen met haar nieren,’ vertelt de opgewekte
student. ‘We hebben samen besloten om
mijn moeder van Den Haag naar Amsterdam te
brengen, daar woont veel familie bij wie ze zich
prettig voelt.’ Na twee verpleeghuizen kwam het
gezin terecht in een rolstoelwoning in Zuidoost.
‘Op een kilometer van de Arena, vlakbij de
vijand!’ lacht Viroen.
Sinds een jaar is Viroen een jonge mantelzorger.
Dat is de officiële term voor jongeren die in huis
wonen bij een gezinslid dat speciale zorg nodig
heeft. Ook voor jongeren die geen (medische)
zorg bieden, brengt dit extra verantwoordelijkheden
mee. ‘Ik vind het niet echt zorgen,’ zegt
Eveline Schaefer (21, maatschappelijk werk
HvA). Ze heeft het koken en wassen overgenomen
van haar moeder, die na een herseninfarct
haar arm niet meer goed kan gebruiken. ‘Het zit
12 Folia Magazine
veel meer in het rekening houden mét. Je woont
ineens in huis met iemand met een handicap.
Het is niet zo dat ik het huis niet uit kan, maar
als mijn moeder vraagt of ik iets op wil ruimen,
zou het vroeger zijn geweest: “Ja mam, dat komt
straks wel.” Als ik dat nu doe, raakt mijn moeder
daar erg van in de war.’
Viroen heeft een groot deel van de zorg voor
zijn moeder op zich genomen. ‘Ik sta elke dag
om half zeven op. Als klaar ben voor school
haal ik mijn moeder om half acht uit bed. Ik wil
‘ Op het laatste schoolfeest
moest ik om
half elf naar huis’
haar zo lang mogelijk laten rusten, omdat ze het
zwaar heeft door de medicijnen. Mocht ik eens
later kunnen beginnen op school dan haal ik
haar om kwart voor uit bed, dan heb ik precies
een kwartier tot de thuiszorg komt. Dan kunnen
zij de medicijnen klaarleggen, heb ik het ontbijt
gemaakt, en kan mijn moeder haar tanden
poetsen – dat kan ze alweer aardig zelf.’
Hoe nuchter Viroen en Eveline ook klinken, ze
zijn deel van een kwetsbare groep. Rapporten
van Jeugdzorg en Mezzo, de landelijke organisatie
voor mantelzorgers, stellen dat jonge
mantelzorgers vaker lijden onder schuld- en
schaamtegevoelens, depressie, schoolverzuim en
drugs- en alcoholmisbruik. Te snel volwassen
worden, en ‘parentificatie’, rolverwisseling van
kinderen met hun ouder, leiden later vaak tot
psychische klachten en stoornissen.
‘Ze stellen het voor alsof ouders zich opeens als
kinderen gaan gedragen, maar zo is het niet’,
vindt Viroen. ‘Het is iets wat jou en je ouder
overkomt. Dan kun je later in je leven wel zeggen:
“Shit, ik heb een slechte jeugd gehad”, maar
je kunt ook terugkijken en zeggen: “Ik heb het
toch maar geflikt.” Toch ziet hij ook in dat hij
snel volwassen heeft moeten worden. Hij leerde
van zijn economieleraar hoe hij financiële zaken
moet regelen, van de wijkverpleging hoe je een
bloedsuikerspiegel meet. Zijn moeder zelf kon
hem, als voormalig verpleegkundige, uitleggen
hoe hij haar moet helpen met insuline spuiten.
Ook zijn vrije tijd moet hij goed plannen, en bijvoorbeeld
rekening houden met de wisselende
diensten van zijn vader, die ambtenaar is bij de
gemeente. Hij helpt zijn moeder naar het toilet,
met douchen, en gaat elke dag met haar mee
voor dialyse, de behandeling voor slecht werkende
nieren. ‘Eén dag in de week hoeft ze niet,
die dag werk ik bij de Albert Heijn. Ik werkte
eerst twee dagen, maar ik had toch wel behoefte
aan wat ontspanning op zaterdag.’
Hij vindt het wel jammer dat hij niet zo vaak