de landgoederen valkenberg en hondsdonk - Lift Magazine

WANDELEN IN NEDERLAND
Tekst & foto's: Ruben Schipper
De Brabantse Landgoederen Valkenberg
en Hondsdonk bieden een afwisseling
van bos en weilanden, beken en vijvers,
moerassen en vennetjes, prachtige lanen
en kruip-door-sluip-door-paadjes.
1 LIFT Magazine
© Freytag & Berndt, Wenen
Idyllisch beekje op Landgoed Hondsdonk.
DE LANDGOEDEREN
VALKENBERG EN
HONDSDONK
We zijn verbaasd dat we maar een enkele wandelaar
tegen komen. Het is de eerste zonnige
winterdag sinds weken. Een ideale dag om erop
uit te gaan. De route is maar tien kilometer dus we
hebben ons ingesteld op druk bezocht bos, toch is
het bijna uitgestorven. De ideale ligging, ten zuiden
van Breda, lokt vandaag weinig mensen uit de stad.
AANGEHARKT BOS
Enigszins bevooroordeeld beginnen we aan de
wandeling. Een landgoed is ons inziens een 'aangeharkt'
bos. Weliswaar lopen we direct al over
een breed zandpad, het bos zelf ziet er tamelijk
ruig uit. Omgewaaide bomen zijn blijven liggen. In
de provincie Noord Brabant zijn circa 150 landgoederen
bekend. We discussiëren over wanneer
een bos een landgoed genoemd mag worden.
Daar blijkt een officiële definitie voor te bestaan:
wanneer een gebied minimaal vijf hectare groot is
en tenminste uit dertig procent bos bestaat maar
ook een landhuis heeft mag het een landgoed
heten. Ieder landgoed heeft zijn eigen karakter.
Over het ontstaan van het landgoed is weinig
bekend. De geschriften leren dat hier omstreeks
1420 Lijsbeth van Valkenberge gewoond heeft.
Dat zou de naam van het landgoed verklaren. Al
kan de naam ook duiden op de vele valkeniers die
in die tijd actief waren rond Breda. Het was midden
in de Bourgondische tijd van het Hertogdom
Brabant. Uit de historie blijkt dat het landgoed
eveneens een buitenverblijf voor de Heren van
Breda is geweest.
ANTON PIECK ACHTIGE HUISJES
Al snel lopen we langs het landhuis, gebouwd in
de achttiende eeuw. Verscholen tussen de bomen
zien we een glimp van het imposante gebouw dat
helaas niet toegankelijk is voor het publiek. De
beide landgoederen waar we vandaag wandelen,
zijn in particulier bezit bij de familie Prisse. Het

WANDELEN IN NEDERLAND
Haag van rododendrons.
Landhuis Valkenburg.
pad leidt ons om het landhuis heen, langs leuke
Anton Pieck achtige huisjes en via een lange beukenlaan
lopen we langs weilanden met schapen
en bevroren vijvers richting de Chaamse Beek.
Nadat we de provinciale weg zijn overgestoken,
komen we in het naastgelegen landgoed Hondsdonk.
Dit historische landgoed is mogelijk iets
ouder. In archieven zijn aktes teruggevonden uit
de tweede helft van de veertiende eeuw waarover
het ontstaan van Hondsdonk wordt geschreven.
WITTE RAPUNZEL
De naam Honsdonk, zoals de naam oorspronkelijk
luide, betekent letterlijk 'Natuurlijk begroeide
hoogte in moerassig gebied'. Het gebied ligt
circa vijf meter boven NAP. Vanaf 1662 zijn de
moerasachtige heidevelden ontgonnen en zijn er
bossen ontstaan. Hoewel het in de weken voor
onze wandeling langdurig heeft geregend, is het
op ons pad nergens echt drassig.
“Het is frappant dat we
in één kilometer door
zoveel verschillende
landschappen wandelen.”
Samen met landgoed Valkenburg en ook Luchtenburg,
waar deze route overigens niet komt, beslaat
het gebied ruim zeshonderd hectare. Tegenwoordig
vallen de landgoederen onder de Ecologische
Hoofdstructuur. Zo kan de natuur, met onder meer
de witte rapunzel, beter beschermd worden.
HAAG VAN RODODENDRONS
Voorbij het landhuis komen we via een vrijwel
onzichtbaar hekje op een smal pad dat langs een
weiland loopt. De route word ongerepter als we
het bos weer in wandelen, al lopen we even later
onder een haag van rododendrons om even verderop
plotseling aan de rand van een ven te staan.
Het pad buigt hier scherp naar rechts en voordat
we het realiseren verlaten we het bosperceel en
staan we op een breed zandpad, de Heistraat.
Het is frappant dat we in deze kilometer zoveel
verschillende landschappen zijn gepasseerd.
En natuurlijk hebben we spijt dat we deze dag niet
vroeger van huis zijn gegaan; dan hadden we hier
de route kunnen uitbreiden door over de Strijbeekse
Heide te zwerven. Het landschap is dermate
verrassend dat het zeker aan te bevelen is.
VERLIEFDE STELLETJES
Wij kiezen voor de oorspronkelijke route en verlaten
snel weer het brede zandpad. Zo komen we in
een bos waar tal van geulen zijn gegraven voor de
afwatering van het overvloedige water uit de vennen.
De route gaat over dijkjes en langs houtwallen.
Een ree schrikt van ons en vlucht dieper het
bos in. Uiteindelijk komen we bij een sfeervolle
bosvijver. Vanaf een heuvel turen we over het
water. Dit is een ontmoetingsplaats voor verliefde
stelletjes. In de bomen kerven zij hartjes met hun
initialen. Hoewel we een koppel witte zwanen in
dit tafereel missen, probeert de laagstaande zon
dit te compenseren.
Voor de tweede keer steken we de Chaamse
LIFT Magazine
2

WANDELEN IN NEDERLAND
Landgoed Valkenberg is ooit een buitenverblijf voor de Heren van Breda geweest. Ontmoetingsplaats voor verliefde stelletjes.
Landgoed Hondsdonk is van oorsprong een moerassig gebied.
Statige lanen op Landgoed Valkenberg.
3 LIFT Magazine
Beek over en wandelen rustig verder over de
brede bospaden langs de weilanden. In dit
jaargetijde is de natuur in rust. Hier en daar staan
struiken in het ijs waar het bos is ondergelopen.
Hoewel de bosuil, de boomklever en tal van
andere vogels hier voorkomen, horen wij ze niet.
De zon, die steeds verder daalt, maakt inmiddels
lange schaduwen van de bomen. Zo naderen we
weer de oversteek van de weg. Rechts zien we
de vlaggen wapperen van Huis ten Bosch, een
pannenkoekenhuis.
Met het passeren van de toegangspoort lopen we
weer op het Landgoed Valkenburg. We wandelen
over statige lanen en bospaden terwijl de bomen
verkleuren door de ondergaande zon. Als we niet
veel later bij ons vertrekpunt aankomen moeten
we onze visie over landgoederen toch bijstellen.
Download
gratis de
routebeschrijving
en gps-file via
liftmagazine.nl
en win een
van de 5 Rother
wandelgidsen.
Deze wandeling is slechts één van de 52 wandelingen
uit de Rother wandelgids Nederland.
Rother wandelgidsen staan bekend om hun
gedetailleerde wandelkaarten, informatieve
hoogteprofielen en mooie foto’s. Er zijn inmiddels
9 titels van de beroemde Rother reeks in
het Nederlands verschenen. De Rother wandelgidsen
zijn zonder verzendkosten te bestellen
via uitgeverijelmar.nl
Wandelinge
Wandelinge
Wandelinge

2.30 uur
87
Beginpunt: kleine parkeerplaats bij landgoed
Valkenberg (Valkenburgseweg 20,
Alphen-Chaam, 100 m verder). A58 afslag
14 richting Chaam. Na 1,5 km links
richting Koetshuis Anneville (Geersbroekseweg).
Op de kruising rechts:
Valkenburgseweg. Op het eind van de
verharde weg aan de kant van de weg
Hondsdonk en Valkenberg
Prachtige lanen en kruip-door-sluip-door-paadjes
Een heerlijke wandeling over twee bosrijke landgoederen, die een voortdurende afwisseling
van bos en weilanden, beken en vijvers, moerassen en vennetjes biedt.
45
parkeren. Buslijn 132 Breda – Tilburg,
halte Chaam Bredaseweg. Van de bushalte
200 m richting Breda, rechts de
hoofdroute in naar landgoed Valkenberg.
Zwaarte: gemakkelijke wandeling. Bij nat
weer deels modderig.
Eten en drinken: geen.
Kaart: 50 W.
Een wit hek wijst ons het pad over het landgoed Valkenberg. We krijgen
een blik op het landhuis en kiezen daarna het eerste toegankelijke pad rechts.
Dit voert naar een klinkerweg, die we naar links, eerst door een rechte laan,
tot het einde volgen. We steken de weg over en betreden het landgoed
Hondsdonk over een net zo indrukwekkende eikenlaan. Voor de poort, die
de toegang naar het landhuis afsluit, slaan we links-, dan rechtsaf. Hier zien we
2.30 uur
De achterkant van landhuis Hondsdonk.
87
Hondsdonk en Valkenberg
Prachtige lanen en kruip-door-sluip-door-paadjes
Een heerlijke wandeling over twee bosrijke landgoederen, die een voortdurende afwisseling
van bos en weilanden, beken en vijvers, moerassen en vennetjes biedt.
Beginpunt: kleine parkeerplaats bij landgoed
Valkenberg (Valkenburgseweg 20,
Alphen-Chaam, 100 m verder). A58 afslag
14 richting Chaam. Na 1,5 km links
richting Koetshuis Anneville (Geersbroekseweg).
Op de kruising rechts:
Valkenburgseweg. Op het eind van de
verharde weg aan de kant van de weg
n
Rother
Rother
Nederland.indd
Nederland.indd
161
161
3-4-12
3-4-12
11:21
11:21
45
parkeren. Buslijn 132 Breda – Tilburg,
halte Chaam Bredaseweg. Van de bushalte
200 m richting Breda, rechts de
hoofdroute in naar landgoed Valkenberg.
Zwaarte: gemakkelijke wandeling. Bij nat
weer deels modderig.
Eten en drinken: geen.
Kaart: 50 W.
Een wit hek wijst ons het pad over het landgoed Valkenberg. We krijgen
een blik op het landhuis en kiezen daarna het eerste toegankelijke pad rechts.
Dit voert naar een klinkerweg, die we naar links, eerst door een rechte laan,
tot het einde volgen. We steken de weg over en betreden het landgoed 161
Hondsdonk over een net zo indrukwekkende eikenlaan. Voor de poort, die
de toegang naar het landhuis afsluit, slaan we links-, dan rechtsaf. Hier zien we
De achterkant van landhuis Hondsdonk.
161
het landhuis af en toe door het
gebladerte heen schijnen. Bij de
bocht naar rechts naar een
boerderij slaan we schuin linksaf
door een opening in het hek
in het bos. Dergelijke openingen
in hekken zullen we nog vaker
tegenkomen.
Spoedig steken we een zandweg
over, daarna volgen we een pad,
dat tussen open plekken door
slingert. Een korte, brede laan
brengt ons naar een splitsing,
waar we rechtsaf slaan. Vlak
daarna slaan we op het eind van
rododendronstruiken het twee-
Kleine beek op het landgoed Hondsdonk.
de pad links in (slagboom). Dit
smalle pad door licht dennenbos
eindigt op een vergelijkbaar pad, dat we naar links volgen. Bij een bocht naar
rechts komen we langs een in het pijpenstrootjesgras verborgen vennetje.
Ons pad eindigt op een brede zandweg met fietspad. Hier gaan we naar links,
maar let op: 50 m voordat aan
de rechterhand een bos begint,
gaan we links door een opening
in het hek het bos in, dat we zojuist
verlieten. Dit pad volgen
we enige tijd.
Na een volgend hek gaan we
rechtsaf en passeren via een
brug een lieflijke, kleine beek.
We passeren een romantische
bosvijver aan de linkerhand en
op de kruising slaan we rechtsaf.
Het eerste pad links (achter een
slagboom) voert ons door een
houtwal tussen twee weilanden.
We volgen dit pad met een
bocht naar rechts en slaan na
een slagboom linksaf. Als we nu
aan het begin van een bocht
naar rechts linksaf slaan, vinden
we een opening in het hek, en
lopen we langs de linkerkant
162
Verdroogd heideven op landgoed Hondsdonk.
van een weiland en in het bos lange tijd rechtdoor. Na twee weiden aan de
rechterhand gaan we op het eind van het rechte stuk rechtsaf. Op het eind van
een weiland aan de linkerhand slaan we scherp rechts een beukenlaan in, die
later ophoudt. We steken een beek over en bereiken een weg (langs deze weg
is rechts de bushalte). Aan de overkant lopen we op het fietspad naar links en
slaan direct na een woonhuis rechtsaf, en komen weer op het landgoed Valkenberg.
Voorbij het bos loopt het pad langs een boerderij een laan in. Op het eind ervan
gaan we linksaf. Deze zandweg volgen we enige tijd, negeren een afslag naar
rechts (Kloosterstraat), passeren een weide aan de rechterhand en maken bij de
volgende weide een bocht naar links. Daarna verlaten we dit pad, door naar
rechts in een beukenlaan af te slaan. Op de splitsing gaan we linksaf en volgen
de hoofdweg met een bocht naar links. Op het eind rechtsafslaand bereiken we
weer ons beginpunt.
Wandelingen Rother Nederland.indd 162 3-4-12
Landgoed Valkenberg Landgoed Valkenberg
7 m
200 m
100 m
7 m
0 0.25 1.10 1.45
10.1 km
2.30 uur
Verdroogd heideven op landgoed Hondsdonk.
n Rother Nederland.indd 161 3-4-12 11:21
van een weiland en in het bos lange tijd rechtdoor. Na twee weiden aan de
rechterhand gaan we op het eind van het rechte stuk rechtsaf. Op het eind van
een weiland aan de linkerhand slaan we scherp rechts een beukenlaan in, die
later ophoudt. We steken een beek over en bereiken een weg (langs deze weg
is rechts de bushalte). Aan de overkant lopen we op het fietspad naar links en
163
slaan direct na een woonhuis rechtsaf, en komen weer op het landgoed Valkenberg.
Voorbij het bos loopt het pad langs een boerderij een laan in. Op het eind ervan
gaan we linksaf. Deze zandweg volgen we enige tijd, negeren een afslag naar
Wandelingen Rother Nederland.indd 163 LIFT Magazine 4
3-4-12

NEEM NU EEN ABONNEMENT
OP LIFT EN ONTVANG ÉÉN VAN
DE ROTHER WANDELGIDSEN*
Hierbij machtig ik Abonnementenland om het verschuldigde abonnementsgeld tot
wederopzegging van mijn rekening af te schrijven. Het cadeau wordt binnen vier
weken na betaling van het abonnementsgeld verzonden.
Ja, ik neem een abonnement op LIFT Magazine en betaal € 37,50.
Ik ontvang 8 nummers (1 jaar) en gratis één van de Rother Wandelgidsen:
Corsica
Dolomieten 1
Mallorca
Nederland
Spaanse St. Jacobsroute
Stuur de bon of een kopie naar:
Maruba Sports & Travel Publishers, antwoordnummer 9215, 3500 ZB Utrecht.
Een postzegel is niet nodig. Mailen kan ook naar lift@maruba.com
KIJK VOOR MEER CADEAUS OP WWW.LIFTMAGAZINE.NL
*Zolang de voorraad strekt.
broncode: 321-0113
Naam: M / V
Leeftijd:
Adres:
Postcode en plaats:
Land:
Bank- of gironummer:
E-mail:
Datum: Telefoonnummer:
Handtekening:
(Belgische abonnees ontvangen een acceptgiro)
ELMAR
LIFT Magazine
5