nano nu - Instituut Samenleving en Technologie

door Eigler werd beoefend - ligt het accent daarom veeleer op zelfassemblage. Moleculen moeten
zichzelf daarbij onder de juiste omstandigheden assembleren tot een groter geheel. Vooral de
scheikunde en moleculaire materiaalkunde vertrekken van deze technologische benadering.
Bij de omgekeerde technologische stroming - de ‘top-down’-benadering - ligt de nadruk op het steeds
kleiner maken van materialen en toestellen. Voorbeelden van deze benadering vinden we in de microelektronica
en microsysteemtechnologie, waar men uit grotere structuren ultrakleine processors en
micromachines (bijvoorbeeld sensoren) met nanoafmetingen bouwt. In de moderne nanotechnologie
zien we het onderscheid tussen beide stromingen steeds verder vervagen.
Een mix van disciplines
Het onderzoeksveld van de nanowetenschap en de nanotechnologie blijft echter moeilijk te definiëren.
Nanotechnologie wordt immers beoefend door een bont gezelschap uit heel diverse
onderzoeksdisciplines : natuurkundigen, ingenieurs, scheikundigen, elektronici, informatici,
materiaalwetenschappers, moleculaire biologen, apothekers en nog veel meer. Nanotechnologie
houdt zich niet aan de gebruikelijke disciplinaire grenzen en zelfs de term multidisciplinair dekt de
lading maar ten dele. Iemand die vandaag onderzoek doet in het domein van de biomedische
nanotechnologie moet naast een portie (moleculaire) biologie ook een flinke brok fysica en
materiaalkunde kennen. Nanowetenschappers en nanotechnologen vinden dan ook dat nergens in de
wetenschap de kruisbestuiving tussen disciplines zo groot is als bij hen. Nanotechnologie bestaat bij
de gratie van vakoverschrijdend onderzoek. Juist daarom wordt vaak gezegd dat nano een ‘enabling
technology’ is. Dankzij nanotechnologie worden in tal van disciplines grensverleggende
ontwikkelingen mogelijk 11 .
Met nanotechnologie kunnen materialen, systemen of producten worden ontwikkeld met
revolutionaire nieuwe fysische, chemische of biologische eigenschappen.
Nanowetenschap en nanotechnologie zijn daarom ook uitgegroeid tot paraplutermen die eerder staan
voor een brede technologische trend, waarbinnen diverse ontwikkelingen plaatsvinden en waarvan in
talrijke toepassingsgebieden veel wordt verwacht. Verder in deze brochure wordt dan ook ruime
aandacht besteed aan concrete voorbeelden in relevante toepassingsgebieden van nanowetenschap
en nanotechnologie. Zonder evenwel volledig te kunnen zijn, willen we voor de lezer een beeld
ophangen van de diversiteit van nanotechnologie, wat ze ons vandaag brengt en wat ze belooft voor
morgen.
Onderzoek en maatschappij
Niet alleen wetenschappers en industriëlen zien een grote toekomst weggelegd voor nano, ook de
overheid wil er fors in investeren. Europa wil zich kost wat kost handhaven of zelfs nog versterken als
belangrijke regio voor nano-onderzoek en nanoproductie. Nano wordt door de Europese leiders
11 Nanotechnologie en nanowetenschap: waar gaat dat over?, KNAW Onderzoek informatie
Nano nu … en morgen Basisbrochure – 31 augustus 2007 Pagina 9 van 40