Handleiding voor de leraar (pdf) - De Kracht van je Stem

Inhoudsopgave
• Begeleiding voor de leerkracht
1
Animal Farm
Begeleiding voor de leerkracht
De kracht van je
1. Bedoeling p. 1
2. Ontwikkelingsdoelen p. 1
3. Lesverloop p. 2
3.1. Drie soorten dieren/mensen p. 2
3.2. Animals – Pink Floyd p. 3
3.3. Videofilm ‘Animal Farm’ p. 3
3.4. Een ‘grond’wet p. 5
3.5. De grondwet p. 5
• Bundel voor de jongeren
1. Drie soorten dieren/mensen p. 1
2. Drie soorten dieren/mensen (2) p. 2
3. Fragmenten uit ‘Animals’ van Pink Floyd p. 3
4. Samenvatting van de videofilm p. 4
5. Een ‘grond’wet p. 5
6. De grondwet p. 6
1. Bedoeling
Democratische of autoritaire houdingen kleuren alle menselijke verhoudingen. Ook het
samenleven in een groep jongeren vertoont autoritaire en democratiserende trekjes.
Met ‘Animal Farm’ willen we op zoek gaan naar de machtsverhoudingen binnen de
groep jongeren. Als in een groep iemand gepest wordt, zijn de machtsverhoudingen
glashelder. De pestkop is het varken, zijn adjudanten de honden, zijn slachtoffer(s) en de
zwijgende meerderheid de schapen. In elke groep vinden we wel varkens, honden en
schapen.
Vanuit de persoonlijke ervaringen met autoritaire en democratische houdingen kunnen de
jongeren makkelijk de stap zetten naar democratie en dictatuur als politieke systemen.
Elk politiek systeem is opgehangen aan een aantal essentiële afspraken. Die zitten
vervat in een grondwet. Eerst laten we de jongeren zelf een rudimentaire grondwet
formuleren. Daarna brengen we ze in contact met enkele kernbegrippen uit onze
grondwet.
Dialoog en groepswerk staan centraal in de verwerking van Animal Farm. Enkel op die
manier ondervinden de jongeren aan den lijve de impact van democratisch handelen.
2. Ontwikkelingsdoelen
Vaardigheden: de jongeren kunnen
1. schendingen van kinder- en mensenrechten bij zichzelf, bij anderen en in de
media herkennen.
2. een onderscheid maken tussen een maatschappij die de rechten van de mens wil
respecteren en één die dat niet wil.

2
De kracht van je
3. hun gedachten, gevoelens, meningen en keuzes verwoorden.
4. met elkaar in discussie treden en een standpunt innemen en onderbouwen.
5. overleggen en onderhandelen.
6. in groep samenwerken met respect voor elkaar.
7. een probleem herkennen en een keuze maken uit de mogelijke oplossingen.
8. zich oriënteren op een waaier van mogelijkheden.
Attitudes: de jongeren
1. brengen respect op voor de kinder- en mensenrechten.
2. zijn bereid gericht naar anderen te luisteren en gepast te reageren.
3. zijn bereid de inbreng van anderen ernstig te nemen.
4. zijn assertief: ze kunnen een gewenste positie verwerven, behouden en
versterken.
5. tonen respect voor de standpunten en argumenten van anderen.
6. aanvaarden dat regels en afspraken noodzakelijk zijn om het samenleven vlot te
laten verlopen.
7. brengen respect op voor de democratische rechtsstaat.
8. zijn bereid de regels van de democratische rechtsstaat toe te passen in gezin,
klas, centrum, vriendenkring, buurt...
9. ervaren dat regels in een democratie noodzakelijk zijn.
Ondersteunende kennis: de jongeren
1. weten dat mensen en kinderen rechten hebben.
2. weten dat regels voor iedereen moeten gelden.
3. verwerven inzicht in de besluitvorming in de klas, in het centrum.
4. herkennen het verschil tussen democratie en dictatuur.
5. weten dat de basisregels van onze democratie beschreven staan in de grondwet.
6. kennen de 3 machten.
7. weten dat de scheiding der machten een noodzaak is.
3. Lesverloop
3.1. Drie soorten dieren/mensen (werkbladen p. 1)
Timing: 20 minuten
Werkvormen: individuele opdracht, klasgesprek.
Lesmateriaal: kaarten (werkbladen p. 1)
Volgens Roger Waters, de tekstschrijver van Pink Floyd, zijn er 3 soorten mensen:
honden, varkens en schapen.
Vraag voor de jongeren: ‘Wat ben jij?’
Je kunt die vraag mondeling of schriftelijk laten beantwoorden. Je kunt ook werken met 3
kaartjes (hond, varken, schaap) waaruit de jongeren de meest geschikte kaart kiezen
(werkbladen p.1) en inleveren.
Kopieer het blad met de 3 dieren op dik papier. Knip de dierenkaarten uit.
De schriftelijke opdracht en de opdracht met de kaartjes kan anoniem verlopen.
De lesgever kan een beeld geven van de groep op basis van de binnengekomen
informatie. De jongeren kunnen reageren.

3
De kracht van je
3.2. Enkele tekstfragmenten uit ‘Animals’ van Pink Floyd (werkbladen p. 2 & 3)
Timing: 20 minuten
Werkvormen: muziekfragment beluisteren, individuele opdracht, klasgesprek.
Lesmateriaal: werkbladen p. 2 of 3, ‘Sheep’ van Pink Floyd, cd-speler
Dan worden de vertaalde fragmenten uit ‘Animals’ bekeken. De oorspronkelijke teksten
vind je o.a. bij http://pinkfloydhyperbase.dk/albums/animals.htm.
Als je met de muziek wilt werken, kan je best de eerste 3 minuten uit ‘Sheep’ laten horen.
‘Sheep’ is terug te vinden op de cd ‘Animals’ uit 1977 en op ‘Echoes – The best of Pink
Floyd’ uit 2001. Beide cd’s zijn te vinden in de discotheek van je Openbare Bibliotheek.
De intro van ‘Sheep’ is rustig, haast pastoraal, dan volgt een wat agressief, rockend
gedeelte. Laat niet het volledige nummer beluisteren: dat duurt bijna 10 minuten!
In de tekstfragmenten worden de 3 dieren gekarakteriseerd. Je kunt werken met de
letterlijke vertaling of, als die te moeilijk is, met de parafrase van de Engelse teksten. Het
is niet de bedoeling rekening te houden met alle nuances die in de songteksten aanwezig
zijn. Controleer of de jongeren de hoofdzaken uit de tekst hebben gehaald.
(‘I looked over Jordan’ –‘Ik keek uit over de Jordaan’ – is een uittreksel uit de gospel
‘Swing low, sweet chariot’. In de gospel is er sprake van een schare engelen i.p.v. een
meute honden!)
Als je niet met Pink Floyd wil werken, kan je ook werken met kaartjes waarop de dieren
zijn gekarakteriseerd aan de hand van 3 kenmerken (werkbladen p. 2).
Nadien kiezen de jongeren opnieuw: hond, varken of schaap. Opnieuw kan er mondeling
of schriftelijk gewerkt worden. Opnieuw kan je werken met kaartjes. Boeiend wordt het
als de jongeren hun keuze willen toelichten. In ieder geval kan de leerkracht op basis van
de antwoorden een beeld schetsen van de posities binnen de groep.
4. De film ‘Animal Farm’ (werkbladen p. 4)
Timing: 50 minuten
Werkvormen: videofragment bekijken, klasgesprek.
Lesmateriaal: werkbladen p. 4, videofilm, TV-videocombinatie
Animal Farm
John Halas & Joy Batchelor
1955 – reconstructie: 1993 (BBC)
75 min.
Je kunt de film ontlenen in een videotheek of bij je Openbare Bibliotheek.
De essentiële fragmenten uit de film worden bekeken. De jongeren moeten vooral hun
aandacht richten op de 5 wetten en hoe die stuk voor stuk worden overtreden. Als extra
ondersteuning kun je de jongeren de samenvatting van de belangrijkste stukken uit de film
ter hand stellen (werkbladen p. 4). Hieronder een overzicht van de filminhoud.
De passages in vet moeten zeker getoond worden. Dat is bijna de helft van de film.

4
De kracht van je
• Jones, boer van de Herenhoeve, is een dronkaard. Hij verwaarloost zijn dieren.
• In de stal vindt een geheime vergadering plaats o.l.v. het oude, zieke varken Majoor.
Majoor roept op tot opstand: ‘Alles wat wij produceren wordt ons ontstolen. Onttroon de
tiran en we zullen rijk en vrij zijn’. Daarop sterft Majoor.
• Er is onvoldoende eten voor de dieren. Ze organiseren een inbraak in de voorraadschuur.
Jones betrapt hen. Het komt tot een machtsstrijd. Jones vlucht naar zijn
stamcafé ‘The Red Lion’.
• De dorpelingen bestormen de Herenhoeve, maar worden verdreven.
• De dieren verbranden de symbolen van Jones’ tirannie (juk, teugels, slachtbijl,
scheerschaar…).
• De dieren verkennen het woonhuis: ‘niets voor ons’ (alleen het varken Napoleon twijfelt).
• Het varken Sneeuwbal vaardigt nieuwe wetten uit voor de Boerderij der Dieren:
1. Geen dier zal in een bed slapen.
2. Geen dier zal alcohol drinken.
3. 4 poten goed, 2 poten slecht.
4. Geen dier zal een ander dier doden.
5. Alle dieren zijn gelijk.
• O.l.v. Sneeuwbal wordt er geoogst. De boerderij is welvarend.
• Sneeuwbal roept op tot een werelddierenrevolutie. Alleen ontevreden dieren hebben er
oor naar.
• Sneeuwbal wil dat de dieren zich scholen.
• Sneeuwbal ontwerpt een molen om de energievoorziening veilig te stellen.
Napoleon traint jonge honden.
• Grote vergadering in de stal: het komt tot een confrontatie tussen Sneeuwbal en
Napoleon. Sneeuwbal wordt door de honden van Napoleon van de boerderij
verdreven en gedood. Napoleon wil niet dat er nog vergaderd wordt, hij zal de
belangen van de dieren behartigen.
• De windmolen wordt gebouwd. Er wordt hard gewerkt en weinig gegeten, behalve
door de varkens die ruim beloond worden voor hun hersenarbeid.
• Boxer, het paard, en Benjamin, de ezel, ontdekken dat de varkens slapen in het
woonhuis. De betreffende wettekst is aangepast: geen dier zal in een bed slapen
met lakens.
• De honden zijn Napoleons lijfwacht. Napoleon is gek op confituur.
• Koopman Jammerling brengt confituur naar Napoleon in ruil voor… eieren. De
kippen komen in opstand. De ‘verraders’ worden gedood. ‘Geen dier zal een ander
dier doden zonder reden’ staat er nu.
• Jaloers op Jammerlings bloeiende handeltje met de Boerderij der Dieren wagen de
dorpelingen een nieuwe aanval. Die wordt afgeslagen. Wel slaagt Jones erin de molen
op te blazen.
• De molen wordt herbouwd. De dieren werken zich te pletter. De varkens feesten.
• Boxer raakt bij de bouwwerken gekwetst en is voortaan werkonbekwaam. Napoleon
verkoopt hem aan Jammerlings lijmfabriek voor whisky.
• De molen is af. De Boerderij der Dieren is een concentratiekamp geworden. Varkens van
verschillende landen komen met veel vertoon samen. Alle dieren zijn gelijk, maar
sommige dieren zijn meer gelijk dan andere.
• Benjamin leidt een dierenopstand. Napoleon zit in nauwe schoentjes: zijn honden zijn
dronken…
(In 1999 is er een nieuwe versie gemaakt van Animal Farm met echte dieren en poppen van
Jim Henson: Animal Farm van John Stephenson – 98 minuten)

5
De kracht van je
Laat de jongeren spontaan reageren op wat ze gezien hebben. Laat ze op zoek gaan naar
overeenkomsten tussen het eerste deel (over de verhoudingen in hun groep) en het tweede
deel (over de machtsstrijd op de boerderij van de dieren)
5. Een ‘grondwet’ (werkbladen p. 5)
Timing: 40 minuten (zonder posterontwerp), 70 minuten (met posterontwerp)
Werkvormen: individuele opdracht, klasgesprek, creatieve opdracht
Lesmateriaal: werkbladen p. 5, behangpapier, alcoholstiften, collagemateriaal.
Sneeuwbal vaardigt 5 wetten uit voor de dierenboerderij (grondwet).
Vraag voor de jongeren: ‘Welke 5 wetten zou jij uitvaardigen voor de klasgroep?’ Je kunt
best met groepjes werken. Laat de jongeren in 3 stappen de opdracht uitvoeren:
1. een brainstorming in elk groepje,
2. een keuze van 5 wetten binnen het groepje
3. een klassikale keuze van 5 wetten uit het aanbod der groepjes
Zorg ervoor dat er in elk groepje een gespreksleider en een secretaris is. Die secretaris vult
op het invulblad (werkbladen p. 5) de 5 wetten in die dat groepje heeft gekozen.
Mogelijk kunnen verschillende groepjes een grondwetposter ontwerpen.
De 5 wetten kunnen in het lokaal dan op posterformaat worden opgehangen.
Behalve voor de jongerengroep kunnen ook wetten opgesteld worden voor andere kringen:
de school, het centrum, het gezin, het werk, de vereniging, de gemeente, het land. Laat elk
groepje dan voor een andere kring wetten opstellen. Je werkt dan in 2 stappen:
brainstorming en keuze van 5 wetten binnen het groepje.
6. De Belgische grondwet (werkbladen p. 6)
Timing: 30 minuten
Werkvormen: uiteenzetting, klasgesprek,
Lesmateriaal: werkbladen p. 6
Het groepje, verantwoordelijk voor de kring ‘het land’, presenteert zijn grondwet. Hun 5
wetten worden klassikaal besproken.
Je legt er dan de echte grondwet naast.
Als je enkel een grondwet voor de jongerengroep hebt laten opstellen, kun je de grondwet
net zo goed ter sprake brengen. Het gaat dan niet langer om een reeks afspraken tussen 10,
15, 20 mensen, maar om principes waar een hele gemeenschap zich achter schaart.
De 5 basisprincipes van de Belgische grondwet worden kort overlopen (werkbladen p. 6).
1. Alle Belgen zijn gelijk voor de wet.
Dat is het principe. In werkelijkheid vinden we nog talrijke voorbeelden van ongelijkheid in
de eigen leefwereld (klassenjustitie, ondervertegenwoordiging van vrouwen in de
politiek…) Laat de jongeren zelf op zoek gaan.

6
De kracht van je
2. Er is een wetgevende, uitvoerende & rechterlijke macht.
Wetten moeten worden gemaakt en uitgevoerd. Overtreders van de wetten moeten
worden gestraft.
3. Een wet komt er omdat een meerderheid in het parlement dat wil.
Die meerderheid komt er door het samengaan van verschillende partijen.
4. Het gerecht is onafhankelijk.
Een rechter moet zonder inmenging kunnen bepalen wie gelijk heeft of ongelijk. Hij moet
een neutrale scheidsrechter zijn.
5. Er is persvrijheid.
De pers informeert het publiek. De pers kijkt de overheid op de vingers. Persvrijheid
betekent dat de media niet worden gecensureerd.
Laat de jongeren nu de 2 grondwetten vergelijken en becommentariëren. Dat kan in een
groepsgesprek of via een groepswerkje.