Esta - Zeilen naar de zuidpool

64 - esta 3
!L•P 0
,
P
Ir
~ -
dem
-
110
1 I ,
1, •
t
Zeezeilen naar A ctica is een ontdekkingsreis voor alle zintuigen: schurende
ijsschotsen, fels
- stormvogels, orka's. ReisIburalist Thijs Hesienfeld voer mee op de Nederlandse
pbark i nEuropa g u len
is onder de indruk, ook van de stoere vrouwelijke bemanning.
n s p a v e
l s
e
n
_
,
- ;•••••
rE

ZEILEN NAAR DE ZUIDPOOL I reizen
ilhsTIN BEELD THIJS lifSIENFEID

66 - esta 3
Dwergvinvissen, bultruggen. zelfs orcds kom je er tegen
2 Kali. De temperatuur ligt zomers tussen de -5 en 5 graden
3 Marianne en Kayli aan het werk in de kombuis
4 De Antarctische ijskap omvat 90% van al het ijs op aarde
5 Niet alleen de zee hield Marianne aan boord. de liefde voor
kapitein Klaas hielp ook

Het is één uur 's nachts en er waait een
stormachtige wind door de Drake Passage.
De Europa duikt briesend voorover in een
hoge golf, stuifwater slaat over het dek, de
zeilen staan strak gespannen. Uit de stuurhut
schijnt wat licht, verder is de hele wereld
grauw, grijs en koud. De Europa is onderweg
van Vuuriand naar Antarctica, duizend
kilometer verderop. Een loodzware reis naar
een van de meest ongastvrije plekken op
aarde.
In het schemerduister verschijnt een figuurtje
aan dek. Het poppetje houdt zich moeizaam
staande op het stampende en slingerende
schip. Grote golven slaan over het
dek, terwijl de matroos zich klaarmaakt om
in een van de hoge masten van de Europa te
klimmen. Kali Kahn (25) geniet vandaag
met volle teugen. Ze staat regelmatig tot
haar middel in het water en ze schreeuwt en
juicht. Niet van angst, maar van euforie.
Ze is krachtig gebouwd, maar niet fors. En
ze heeft een paar handen zoals ik ze nog
nooit bij een vrouw zag: krachtig en gespierd,
vol eelt en wondjes.
Kali is niet het enige vrouwelijke bemanningslid
(bemanning - het woord alleen al
geeft aan dat dit van oudsher een mannending
is). De kok is een vrouw, evenals het
koksmaatje en we hebben een vrouwelijke
scheepsarts. Daarnaast zijn er een heleboel
vrouwelijke passagiers.
Geen relaxvakantie
De eerste dagen is het wennen op zo'n schip.
De overtocht duurt vier dagen en hoewel
we geen zwaar weer hebben, is dit bepaald
geen relaxvakantie. Lopen over het dek lukt
alleen met behulp van de veiligheidslijnen
die zijn gespannen en eten is een ingewikkelde
klus: als je je bord even uit het oog
verliest, vertrekt je ontbijt al gauw rinkelend
richting houten vloer.
De meeste passagiers draaien mee in de
wacht en dat betekent dat je regelmatig om
vier uur 's nachts op het dek aan het werk
bent. Dat is afzien, maar je krijgt er veel
voor terug. Bijvoorbeeld het heerlijke
moment dat je je kooi weer in mag. Het is
niet meer dan een eenvoudig bedje met een
hoog opstaande rand in een kleine zespersoons
hut, maar hier kan geen 1-istens-bed
tegenop. Een heerlijk warm dekbed, het
geluid van klotsend water vlak naast je
hoofdkussen en twee gordijntjes om je even
helemaal af te sluiten van de wereld.
De badkamer is ook minuscuul, met een
onhandige douche, een steenkoude vloer en
een wc die zo dicht tegen de wand is gebouwd
dat je met één bil tegen de ijskoude
tegels zit. Maar het werkt allemaal wel en
als je drie dagen niet gedoucht hebt, is dit
een paradijsje.
Liefde aan boord
De maaltijden vormen een terugkerend
hoogtepunt. Kok Marianne van der Staay en
koksmaat Kayli Mclean (een Canadese) zetten
elke dag opnieuw de meest fantastische
heerlijkheden op tafel. Vers brood, zuurkool
met worst, sappige karbonaadjes, er komt
altijd weer iets nieuws en verrassends
tevoorschijn. Uiteindelijk staan we ergens
midden in Antarctica zelfs in de midzomer-
nachtzon te barbecuen op het dek.
Marianne vaart al tien jaar, maar echt wennen
doet het niet, zegt ze. 'Ik werkte als verpleegkundige,
maar had het gehad met dat
werk. Hoewel, ik vond het werk wel leuk,
maar ik nam alle problemen mee naar huis.'
Om eens iets heel anders te doen, monsterde
ze aan als koksmaat op de Europa. 'Terwijl
ik niets had met koken en ik nog nooit
op zee was geweest. Die eerste reis was een
verschrikking, ik ben dagenlang zeeziek geweest.
Ik wilde nog maar één ding en dat
was van boord. Als je me toen had verteld
dat ik tien jaar later nog steeds aan boord
van dit schip zou zijn, had ik je nooit
geloofd. Het grootste probleem vind ik nog
steeds de zeeziekte. Als ik te lang aan wal
ben geweest, ben ik aan boord altijd een
paar dagen ziek en dan is het afzien, want
er moet toch gekookt worden. Soms neemt
Kayli het helemaal over, maar als het echt
druk is, heb ik geen keus. Dan ren ik heen
en weer tussen het dek en de kombuis:
koken, kotsen, koken, kotsen...' Het was niet
alleen de liefde voor de zee die Marianne
aan boord hield. De liefde voor kapitein
ZEILEN NAAR DE ZUIDPOOL reizen_
Kapten Klaas: londer vrouwen aan
boord worct ce sfeer vervelenc
Klaas hielp ook. Marianne heeft sinds een
paar jaar een relatie met Klaas, een van de
twee kapiteins die om beurten het schip leiden.
'Dat is natuurlijk perfect', zegt ze. 'Als
ik een relatie aan wal zou hebben, had ik
hoogstwaarschijnlijk niet meer op het schip
gewerkt. Want met zeilen heb ik niet veel. Ik
heb één seizoen bovendeks gewerkt en toen
werd me wel duidelijk dat ik het zou kunnen
leren, maar ik moest me er enorm voor
inspannen. Dit werk vind ik toch leuker.
Zwaar ja, maar ook bevredigend. Op zee
heeft iedereen honger; koken voor al die
hongerige monden is heel dankbaar werk.'
Poolnachten
Zeilschepen op dit soort routes bestaan uit
totaal verschillende plekken. In de hutten
liggen mensen heerlijk te snurken in warme
bedden. Hier kun je zomaar door een zware
storm heen slapen. In het deckhouse is koffie,
hete soep en sfeervolle muziek. 's Avonds
is het een bruin café met tapbier, kopstootjes,
sterke verhalen, veel lol en heuse stamgasten.
Maar buiten, op het dek, heerst een andere
wereld. Daar stormt het, met ijzig koude
winden, sneeuwbuien, gevoelloze vingers,
kletsnatte handschoenen en bevroren tenen.
Hier hakt kapitein Klaas gewichtige knopen
door, klinken geschreeuwde bevelen en zie
je in het schemerduister van de poolnacht
vage figuren de mast in klimmen om een
zeil los te trekken of een gebroken lijn te
vervangen. De combinatie van die verschillende
werelden is fantastisch, die afwisseling
maakt de reis onvergetelijk.
Avontuurlijk leven
Een rustige nacht, we liggen voor anker bij
het Antarctisch schiereiland. Kali staat op
het dek te genieten van het prachtige avondlicht
- het is hier zomer en het blijft 's nachts
ook schemeren. Kali is pas 25, maar heeft al
een heel leven achter de rug. Ze werd geboren
in de VS, emigreerde met haar ouders
naar Nieuw-Zeeland, studeerde politieke >
esta a - 67

eizen ZEILEN NAAR DE ZUIDPOOL
Kalii ''s \ac -
ce Tast stata
s
n
leven. e
e
n
s
t
o
r
b
o
v
e
68 - esta 3
wetenschappen in Californië, werkte een
jaar in Guatemala, bezeilde de oceanen, gaf
duiklessen in de tropen en zo gaat het nog
wel even door. Ze heeft nu al veel meer
meegemaakt dan menig ander in een heel
'Ik wilde altijd al zeilen, zo lang als ik me
kan herinneren', vertelt ze. 'Mijn ouders
namen me als kind al mee, als opstappers
op zeilboten die een oversteek deden. Als
klein kind had ik al gezeild van de VS naar
Australië en Nieuw-Zeeland en toen besloot
ik: dát wil ik later ook doen. Waarom? Ik
kan het niet goed uitleggen. Ik had altijd het
gevoel dat ik me op zo'n schip heel nederig
zou voelen, heel klein. Ik hoopte dat het me
zou helpen om mijn eigen plek op de wereld
beter te voelen. Maar eerlijk gezegd viel dat
een beetje tegen. Ik heb dat gevoel eigenlijk
alleen als we in een echte storm zitten. Als
ik midden in de nacht boven in de mast iets
moet doen, terwijl de wind en de regen om
m'n oren slaan. Dán voel ik hoe het alles
relativeert. Dan voel ik weer echt hoe klein
ik ben en dat alle dagelijkse beslommeringen
er werkelijk helemaal niet toe doen, dat
andere dingen belangrijk zijn in het leven.
Ik ben daar altijd naar op zoek geweest. Ik
heb regelmatig een klap in m'n gezicht
nodig om weer te beseffen wat er echt toe
doet. Als ik te lang op één plek ben, voel ik
het gebeuren. Dan ga ik me druk maken om
een krasje in de lak van de auto, of een bus
die vijf minuten te laat arriveert. Als dat
gebeurt, weet ik dat het tijd is om te gaan,
om weer iets nieuws te gaan doen.'
In haar geval betekent dat meestal: zeilen.
'Ik geniet van de warmte en de liefde en de
zorg die je aan boord voelt. Op een schip
voelt het vaak net als in een gezin. Je let op
elkaar, je houdt rekening met elkaar, je zorgt
voor elkaar en weet dat je op elkaar kunt
rekenen. Al is elke crew natuurlijk weer
anders. Ik heb een paar maanden geleden
gezeild met een bemanning waar echt alles
aan klopte, en dan is het fantastisch, dat
geeft zó veel energie.'
, cat relatveert a
ni
les'
Snurkende zeehonden
Een Antarcticatrip op de Europa is een ontdekkingsreis
voor al je zintuigen. Neem nou
de geluiden. Schurende ijsschotsen tegen
de scheepshuid, op 20 centimeter van je
hoofdkussen. Het oorverdovende kabaal
van een pinguïnkolonie. Een walvis die in
een grote fontein van lucht en water lijkt
leeg te lopen. Donderend geraas als een
groot stuk gletsjer afbreekt en in zee stort.
Snurkende zeehonden, kwetterende stormvogeltjes
en de gierende wind in het want.
En dan de geuren. Versgebakken brood en
pinguïnpoep. Koffie, appeltaart en de kretek-sigaretten
van matroos Brett: je kunt
gewoon rUiken dat hij aan dek is. Diesel,
gesneden uien en tosti's. Ook bijzonder: de
kleuren. Aan de ene kant prachtig blauw en
groen in ijsbergen, golven, sneeuwvlaktes
en gletsjers. De felrode snavel van een pinguïn
en de gouden vacht van een zeehond.
Maar aan de andere kant: soms is het hier
volkomen kleurloos. Ik maak regelmatig
kleurenfoto's waarop letterlijk geen enkele
kleur te zien is: alles is zwart en wit!
50 procent vrouw
Een reis als deze trekt een gevarieerd publiek.
We hebben een medewerker post- en
archiefzaken van een gemeente, een manager
van TNO, bankmedewerkers, een wegenbouwer
en een televisiejournaliste. De oudste
opstapper is 74, de jongste 26. Er zijn
mensen die voor de groep gaan en mensen
die het liefst alleen zijn. Mannen en vrouwen,
rijk en arm, jong en oud, mensen met
een eigen bedrijf en mensen die al twintig
jaar voor dezelfde baas werken: hier kom je
echt alles tegen. 'Het zijn allemaal mensen
die iets met de natuur hebben, maar verder
is het een dwarsdoorsnede van de bevolking',
vertelt Klaas. 'Je kunt er eigenlijk geen
peil op trekken. Er zijn vrouwen van ver in
de 50 die helemaal gek zijn van pinguïns.
En er zijn natuurlijk mensen die deze reis
kiezen omdat ze dol zijn op zeilen.'
Volgens ex-marineman Klaas zijn vrouwen
aan boord een vereiste, maar is er wel een
nauwkeurig evenwicht nodig. 'Niet te veel,
niet te weinig, dat is mijn devies. Zonder
vrouwen is het te mannelijk. Dan raak je
te veel vervreemd van het gewone leven
en wordt de sfeer aan boord vervelend.
Mannen gaan dan tegen elkaar opboksen,
er ontstaat competitie. Een paar vrouwen
erbij, dat geeft lucht, dat normaliseert de
verhoudingen. Maar het moeten er ook
weer niet te veel zijn, fiftyfifty is de absolute
bovengrens: Lachend: 'Het grote nadeel van
vrouwen is dat ze niet goed kunnen samenwerken
— maar dat mag je natuurlijk niet
hardop zegger]:
Dag 12: pinguïn moe
Dag twaalf. De pinguinmoeheid begint toe
te slaan. Als iemand enthousiast roept: 'Pinguïns
aan stuurboord', lachen we allemaal
om deze grappenmaker. Voor één enkele
vinvis komen we onze bank niet eens meer
uit. Zo langzamerhand beginnen we het
lijstje aardig vol te krijgen. Vier pinguïnsoorten,
allerlei zeehonden, vinvissen en
dwergvinvissen, dolfijnen, albatrossen.
stormvogels. Het wachten is nog op de bultruggen
en de orka's. Maar zoals te verwachten
was: ook die komen we later nog tegen.
Alles afgevinkt, we kunnen terug.
Na twee weken Antarctica is de Europa weer
onderweg naar Argentinië. De laatste avond
op volle zee, bij het ronden van de beruchte
Kaap Hoorn, gaat het stevig tekeer. Windkracht
8 tot 9, reusachtige golven slaan over
het dek. Kali heeft de tijd van haar leven.
'Mijn vader heeft me meegegeven dat angst
nooit een leidraad in je leven moet worden.
Als je de hele dag bezig bent om risico's te
vermijden, is er iets fout.'
Bang is ze dus niet gauw. 'Ik ben eigenlijk
nooit bang met zeilen. Ik voel hooguit een
rush als het er écht om gaat spannen, tijdens
een storm, in de mast. Maar dat is adrenaline,
geen angst dat het verkeerd afloopt.
Angst voel ik alleen bij dingen die de essentie
raken. Het leven draait uiteindelijk toch
om liefde, om mensen. Dat is echt kwetsbaar
en breekbaar. Dit kan echt pijn doen of
angst opleveren. Maar het is wel wat ik altijd
zoek.' «
Informatie: www.barketrropa.com

•t 1
1
•
-
r1
2
. • ilVII
omlY
tgl -
g11
iet
:
al 7„t
tl
•
A(
n
t
I
. ' o
4 g • ' 1 1 0 Po •
090
•EL:11, • "ib-
•
•
1,9--',
,t• vip
1
•'
1
.
0!
3 4
1 Kali gaat uit haar dak tijdens een storm
2 Weddell-zeehonden liggen lekker te dommelen in de zon
3 Opstapper Merel Westrik
4 De bark Europa heeft in totaal wel 30 zeilen
esta 3 - 69