Sport en maatschappij in de Griekse Oudheid - Groniek

More documents

Recommendations

Info

262 Pleket gewicht en door massieve spierbundels. Van de befaamde worstelaar Milon, uit het Zuid-Italische Kroton, werd gezegd dat hij wel eens met een forse stier op zijn schouders rondliep. Het zou mij niet verbazen, als het arme dier, in geslachte toestand, fors bijgedragen had tot Milons zwaarlijvigheid! De hierboven gememoreerde Theogenes van Thasos en Perelius Alexander uit Thyateira moeten we ons zeker niet voorstellen als magere mannetjes! In de boksen pankrationsport kende men ronden noch gewichtsklassen. Men ging letterlijk door tot men erbij neerviel, van uitputting of door knock-out. Deze sporten worden in de bronnen steevast in verbinding gebracht met bloederige verminkingen. Veelzeggend is het feit dat in de zeer lange lijst van Olympische overwinnaars in één geval expliciet wordt vermeld dat de atleet in kwestie 'niet gewond' (atraumatistos) de finale won. We mogen rustig aannemen dat de overigen er slecht aan toe waren in en na de finale! Legio zijn de anekdotes over succesvolle Schwerathleten die na thuiskomst zichzelf voor de spiegel niet meer herkenden dan wel door hun trouwe honden niet meer herkend werden: nogal flauwe maar wel veelbetekenende grappen. 12 De atleten Wat voor volk was in hemelsnaam bereid om te proberen in zulke sporten uit te blinken? Op dit punt onderscheidt de Oudheid zich, mijns inziens, opvallend van het latere preïndustriële Europa. Vanaf de homerische tijd tot het einde van de vierde eeuw na Chr., toen de antieke sport op zijn laatste benen liep dan wel helemaal niet meer liep, zijn het steeds leden van de elites geweest die zich met wedstrijdsport bezighielden; en dat niet alleen met de relatief elegante lichte atletieknummers maar vooral ook met de zware, bloederige Schwerathletik. Er loopt een directe lijn van de homerische helden, die deelnamen aan de Lijkspelen van Patroklos (boek 22 van de Ilias), via Theogenes van Thasos, wiens vader priester en dus zeker niet onaanzienlijk was, naar Perelius Alexander, de Thyateireense pankratiast. Sociaal-historisch onderzoek heeft overtuigend aangetoond dat steeds leden van stedelijke elites zich in en buiten het gymnasion gespecialiseerd hebben in bepaalde sportsoorten en tot het hoogste niveau 12 Voor details en literatuurverwijzingen vgl. mijn 'L'Agonismo sportivo' in I Greci. Storia, Cultura, Arte, Società 1 Noi e i Greci (Turijn 1996) 507-537, speciaal 510 515. Voor de hardheid van de bokssport vgJ. ook A. Papathomas, 'Das agonistische Motiv I Kor.9.24 ff.' 238-239 (relatie tussen boksen en 'villen'!).
Griekse Oudheid zijn doorgedrongen. Dit elitegedrag is niet te vergelijken met wat middeleeuwse ridders in hun toernooien deden of Engelse aristocraten tijdens hun ietwat speelse wedstrijden. Worstelen en hardlopen waren vooral plebeïsche, rurale sporten; de aristocratie zag meer in de jacht, 'real tennis' of cricket. 13 Terwijl de elite in de vroegste tijden de sport min of meer monopoliseerde, zag zij zich ergens tussen 600 en 400 v. Chr. geconfronteerd met de langzame doch zekere opmars van de 'gewone jongens.' De Atheense edelman Alcibiades, steenrijk en van een deftige familie, beklaagde zich er iets na 400 v. Chr. over dat de 'gymnische wedstrijden' (gymnikoi agones, dat wil zeggen de atletiekwedstrijden) het domein werden van onopgevoede, onaanzienlijke knullen uit obscure stadjes; reden voor hem om zich op de hippische sport terug Boksers op een vaas. Uit:M.1. Finley te trekken, die de hele Oudheid door bij uit- en HW. Pleket, The Olympic Gastek het domein van de gentleman bleef. De mes: the first thousand years (Londen 1976). opkomst en verdere ontwikkeling van het gymnasion en ondersteuning ('sponsoring') van getalenteerde doch onbemiddelde atleten zowel door de stad als door privé-personen, verklaren de opkomst van de gewone man. 14 Toen ergens in de hellenistische periode zich twee professionele verenigingen formeerden - één voor a]]e atleten, de ander voor de exclusieve categorie van overwinnaars in heilige kransspelen (verschil moet er zijn, en duidelijk ook!) - bevonden hoog en laag zich broederlijk bijeen. In het bestuur van één zo'n vereniging traden telgen van voornamelijk stedelijke families op naast atleten van lage komaf, die op een op papyrus overgeleverde lidmaatschapskaart nauwelijks hun handtekening konden zetten. 15 13 Voor de sociale herkomst van de atleten vgl. noot 3; voor sport in het preïndustriële Engeland vgl. o.a. D. Brailsford, Sport and Society. Elizabeth 10 Arme (Londen en Toronto 1969). 14 H.W. Pleket, 'Zur Soziologie des antiken Sports' 67-69. 15 Voor de verenigingen vgl. mijn opstel 'Some aspects of the history of the athletic Guilds', Zeitschrift Jür Papyrologie und Epigraphik 10 (J 973) 197-227; M.B Poliakoff, 'Guilds ofperformers and athletes: bureaucracy, rewards and privileges', }ournal ofRoman Archaeology 2 (1989) 295-298; A. Papathomas, 'Das agonistische Motiv I Kor.9.24 ff.' 228-229. 263
Page 1: in de Spor 111 ê klassieke Oudheid
Page 4 and 5: 256 Pleket Tot de categorie 'sport'
Page 6 and 7: 258 Pleket dertienhonderd overwinni
Page 8 and 9: 260 Pleket geloofd voor de winnaar
Page 12: 264 In de ideologie die de atleten

Sport en maatschappij in de Griekse Oudheid - Groniek

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?