11.4 Structuurvisie Nieuw-Lekkerland - Gemeente Molenwaard

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland Ruimtelijk Casco/Projectenplan
ONTWERP
Gemeente Nieuw-Lekkerland

Colofon
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Ruimtelijk Casco/Projectenplan
Gemeente Nieuw-Lekkerland
BOE01-NWL00001-01F (0251081)
15 mei 2012
Hoff van Hollantlaan 7 - 5243 SR Rosmalen
Postbus 435 - 5240 AK Rosmalen
T (073) 523 39 00 - F (073) 523 39 99
E info@croonen.nl - I www.croonenadviseurs.nl
Inhoud
1 Inleiding 1
1.1 Algemeen 1
1.2 Doelstelling 3
1.3 Opzet van de Structuurvisie 3
1.4 Leeswijzer 5
Deel A Ruimtelijk Casco
2 Ruimtelijke structuur 9
2.1 Positionering in de regio 9
2.2 Lagenbenadering 11
3 Ruimtelijk beleid 33
3.1 Landelijk beleid 33
3.2 Provinciaal en regionaal beleid 33
3.3 Gemeentelijk beleid 42
4 Visie op hoofdlijnen 45
4.1 Zelfbeeld 45
4.2 Visie op hoofdlijnen 47
5 Ruimtelijk Casco 51
5.1 Bestaande linten en kernen 52
5.2 Historische lintstructuur 53
5.3 Bestaande bedrijventerreinen - Binnendijks 53
5.4 Bestaande bedrijventerreinen - Buitendijks 54
5.5 Herstructureringsgebieden 54
5.6 Transformatiegebied natuur en recreatie 55
5.7 Transformatiegebied dorpsfuncties 56

5.8 Maatschappelijk cluster 56
5.9 Sportcluster 56
5.10 Dorpsuitbreiding 56
5.11 Verzorgingskern 57
5.12 Kleine kern 57
5.13 Hoofdwinkelcentrum 58
5.14 Nevenwinkelcentrum 58
5.15 Bestaande recreatieve knoop 59
5.16 Nieuwe recreatieve knoop 59
5.17 Entreegebied molencomplex 60
5.18 Recreatief routenetwerk 60
5.19 Stedelijk groen 61
5.20 Hoofdgroenstructuur 61
5.21 Water 61
5.22 Agrarisch open landschap 62
5.23 Tiendweg 63
5.24 Natuurgebieden - Natura 2000 64
5.25 Natte ecologische verbindingszone 64
5.26 Groene Ruggengraat 65
5.27 Molens 65
5.28 Eendenkooien 65
5.29 Donken 66
5.30 Dijken 66
5.31 Bestaande Infrastructuur 67
5.32 Waterbus 67
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
5.33 Voet-/Fietsveer 67
5.34 Autoveer 68
5.35 Ruilverkavelingsweg 68
Deel B Projectenplan
6 Programma 73
6.1 Inleiding 73
6.2 Programmapunten uit de onderste laag 73
6.3 Programmapunten uit de middelste laag 74
6.4 Programmapunten uit de bovenste laag 75
7 Projectenoverzicht 81
7.1 Studies/beleid 81
7.2 Buitengebied 85
7.3 Nieuw-Lekkerland 86
7.4 Kinderdijk 88
8 Uitvoeringsplan 89
8.1 Inleiding 89
8.2 Grondbeleid 89
8.3 Kostenverhaal 91
8.4 Juridisch-planologisch instrumentarium 93
Bronnen

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Topografi sche kaart anno 2003 (ANWB Topografi sche Atlas Zuid-Holland, 2004, Topografi sche Dienst Kadaster)

1 Inleiding
1.1 Algemeen
In oktober 2000 heeft de gemeenteraad van Nieuw-Lekkerland het structuurplan
‘Ruimtelijke Beleidsvisie’ vastgesteld. In dit structuurplan heeft de
gemeente haar integraal ruimtelijk beleid voor de langere termijn vastgelegd.
In 2002 is dit beleid aangevuld met de ‘Uitwerking Ruimtelijke Beleidsvisie‘,
waarmee duidelijke kaders voor handen waren voor ruimtelijke ontwikkeling.
Een groot deel van de in de ‘Ruimtelijke Beleidsvisie’ geschetste ontwikkelingen
zijn inmiddels gerealiseerd of in uitvoering. Omdat de ideevorming over
de toekomst van Nieuw-Lekkerland is verder gegaan en nieuwe ruimtelijke
en functionele keuzes nodig zijn, is een actualisering gewenst. De gemeenteraad
heeft hiervoor een basis gelegd in een strategische visie voor Nieuw-
Lekkerland tot 2020 ‘Met vooruitziende blik’. Dit document levert belangrijke
input voor voorliggende structuurvisie.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
1
Met de komst van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) is de wens om te komen
tot een gemeentelijke structuurvisie gegroeid. De nieuwe Wro (met daarin de
Grondexploitatiewet), die op 1 juli 2008 in werking is getreden, verplicht iedere
gemeente te beschikken over een grondgebieddekkende structuurvisie.
Daar staat tegenover dat de Wro een gemeente met een goed uitgevoerde
structuurvisie de instrumenten biedt tot een sterke regie op de uitvoering van
het ruimtelijk beleid. De gemeente Nieuw-Lekkerland voldoet door middel
van voorliggende structuurvisie aan de voorwaarden uit de Wro.
Vanaf 2013 gaat de gemeente Nieuw-Lekkerland samen met de gemeenten
Graafstroom en Liesveld verder onder de naam ‘Molenwaard’. Beide andere
gemeenten hebben reeds hun eigen structuurvisie vastgesteld. Met voorliggende
structuurvisie beschikt ook de gemeente Nieuw-Lekkerland over een
structuurvisie voor haar eigen grondgebied. De structuurvisies van de drie
gemeenten zijn onderling afgestemd.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
2

1.2 Doelstelling
De structuurvisie moet helderheid verschaffen in het ruimtelijk beleid van
de gemeente Nieuw-Lekkerland en de wijze waarop zij deze tot uitvoering wil
brengen. Deze helderheid is gewenst voor inwoners en ondernemers, als ook
voor andere (semi-)overheden en maatschappelijke partners. De gemeente
Nieuw-Lekkerland beoogt met de opstelling van de structuurvisie meerdere
inhoudelijke en procesmatige doelen te bereiken:
- Integrale visievorming voor de lange termijn.
- Bijeenbrengen en afwegen van belangen (inhoudelijk en procesmatig).
- Toetsings- en inspiratiekader voor ruimtelijke beslissingen.
- ‘bottom-up’ voor regionale en provinciale planvorming.
- ‘top-down’ voor ruimtelijke initiatieven.
- Basis voor uitwerking in sectoraal beleid en in juridisch-planologische kaders
(zoals bestemmingsplannen).
- Basis voor uitvoering: de structuurvisie vervult een functie als grondpolitiek
instrument. Zo kan via een structuurvisie bij particuliere ontwikkelingen
de programmatische invulling van het woningbouwprogramma en het
kostenverhaal van bovenplanse kosten af worden gedwongen.
Daarnaast besteedt deze structuurvisie aandacht aan het thema ‘bevolkingsontwikkeling
en wonen’. De structuurvisie geeft op basis van de structuur
van de huidige woningvoorraad en de bevolkingsopbouw een beeld van de
stand van zaken in de gemeente. Aan de hand van de doorrekening naar
de toekomst, die rekening houdt met bekende woningbouwplannen en herstructurering,
wordt een beeld geschetst van de kwantitatieve en kwalitatieve
woonwensen. De input die verkregen wordt uit dit onderzoek is verwerkt in
voorliggende structuurvisie.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
3
1.3 Opzet van de Structuurvisie
Om zo goed mogelijk bij de doelstellingen aan te sluiten, wordt deze structuurvisie
onderscheiden in twee delen die qua globaliteit, fl exibiliteit en planperiode
sterk van elkaar verschillen: deel A Ruimtelijk Casco en deel B Projectenplan.
De analyse van de bestaande situatie vormt een belangrijke bouwsteen voor
de uiteindelijke visie. Het karakter van de gemeente, de aanwezige kwaliteiten
en waarden zijn tenslotte sturend voor wat er de komende jaren ruimtelijk
mogelijk is. In dit Ruimtelijk Casco wordt de zogenaamde lagenbenadering
toegepast om de duurzame ruimtelijke waarden binnen de gemeente Nieuw-
Lekkerland in beeld te brengen. De lagenbenadering wordt kort toegelicht in
het kader hieronder.
De ‘Lagenbenadering’
De lagenbenadering is een methode van het afwegen van ruimtelijke
beslissingen waarbij de meest kwetsbare waarden in een gebied
sturend zijn. De waarden en kwaliteiten
die in de onderste laag
(bodem, water, cultuurhistorie,
natuur, etc.) worden benoemd
zijn sturend voor ontwikkelingen
in de middelste (infrastructuur)
en bovenste laag (wonen, werken,
recreëren, etc.). Het grote belang
van de onderste laag komt voort
uit de onvervangbaarheid van
deze waarden.

Functie:
- Afwegingskader
- Inspiratiekader
Deel B: Projectenplan
Functie:
- Uitwerkingskader
- Uitvoeringskader
Plantermijn:
- Duurzaam
- Lange termijn
Verantwoording en inspiratie
Plantermijn:
- Middellang
- Korte termijn
Eigenschappen:
- Globaal
- Statisch
- Transparant
Uitwerking en uitvoering
Eigenschappen:
- Concreet
- Dynamisch
- Deels transparant
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Onderdelen:
- Analyse en SWOT
- Beleidscontext
- Hoofdlijnenvisie
Onderdelen:
- Programma
- Projecten
- Grondbeleid
Croonen Adviseurs
4
Deel A: Ruimtelijk Casco
In deel A wordt vanuit een bondige analyse een visie geformuleerd op het
plangebied. Deze visie bestaat uit het ontwikkelingskader (bestaand en nieuw
beleid) en droombeeld (mission statement) voor de lange termijn en komt tot
stand door een locatieoverstijgende discussie. Het Ruimtelijk Casco beoogt
de samenhangende structuren naar boven te halen en hieraan logische strategieën
te koppelen, waarmee het een casco vormt voor concrete projecten
en plannen. Het is een afwegingskader, maar tegelijkertijd ook een inspiratiekader
voor ruimtelijke ontwikkeling. Het Ruimtelijk Casco geeft richting zonder
te spreken over een programma. Het geeft de mogelijkheden weer en is
fl exibel wat betreft de exacte invulling op de korte termijn.
Deel B: Projectenplan
In deel B worden de ruimtelijke opgaven voor de korte en middellange termijn
benoemd en de meest geschikte locaties hiervoor aangewezen. Daarnaast
formuleert de gemeente welke concrete projecten en plannen op korte
termijn richting uitvoering worden gebracht en hoe deze gerealiseerd gaan
worden. Het projectenplan zal periodiek worden geactualiseerd en geeft daarmee
steeds voor een bepaalde periode weer, op welke wijze het droombeeld
tot uitvoering wordt gebracht.

Daarnaast heeft ook het bestaande ruimtelijke beleid zijn weerslag op de
ontwikkelingspotenties voor bestaande en nieuwe functies. Verschillende regionale
studies en beleidsvisies doen uitspraken over het grondgebied van de
gemeente Nieuw-Lekkerland. Deze structuurvisie schept duidelijkheid in het
spinnenweb aan plannen en beleidsstukken die voor de gemeente Nieuw-
Lekkerland gelden.
In de visiefase wordt de ruimtelijke koers op hoofdlijnen uitgezet, welke er
voor zorgt dat de geanalyseerde ontwikkelingspotenties benut worden, maar
tegelijkertijd voorkomt dat confl icten ontstaan tussen het ruimtegebruik en de
duurzame gebiedskwaliteiten. Deze koers vormt het inspiratiekader en afwegingskader
voor ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente Nieuw-Lekkerland.
Het Projectenplan geeft invulling aan de speelruimte die het Ruimtelijk Casco
biedt. Het programma wordt geschetst en de projecten worden benoemd.
1.4 Leeswijzer
In hoofdstuk 2 van deze structuurvisie wordt de bestaande situatie geanalyseerd
aan de hand van de lagenbenadering. De gebiedskwaliteiten worden in
kaart gebracht en een korte historische schets geeft inzicht in de ontstaansgeschiedenis
van Nieuw-Lekkerland. Hoofdstuk 3 geeft inzicht in de beleidsuitspraken
die zijn gedaan op provinciaal, regionaal en gemeentelijk niveau.
Uitsluitend ruimtelijk relevante uitspraken die van invloed zijn op het ruimtegebruik
in de gemeente Nieuw-Lekkerland worden in dit hoofdstuk behandeld.
Hoofdstuk 4 beschrijft de visie op hoofdlijnen en in hoofdstuk 5 wordt
het Ruimtelijk Casco beschreven, het visiebeeld voor de langere termijn.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
5
Het tweede deel van de structuurvisie is het Projectenplan. Dit deel bestaat
uit drie hoofdstukken. De verschillende programmapunten voor de komende
jaren worden beschreven in hoofdsuk 6. Vervolgens staat in hoofdstuk 7 een
overzicht van projecten en plannen die binnen het Ruimtelijk Casco en op korte
termijn worden uitgevoerd. Het uitvoeringsplan komt tot slot aan de orde in
hoofdstuk 8. Hierin wordt ingegaan op de instrumenten die de gemeente wil
inzetten voor de uitvoering van de structuurvisie.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
6

Deel A - Ruimtelijk Casco

Luchtfoto (Google Earth)
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
8

2 Ruimtelijke structuur
2.1 Positionering in de regio
De gemeente Nieuw-Lekkerland maakt onderdeel uit van de Alblasserwaard.
De Alblasserwaard is een karakteristiek onderdeel van het Zuid-Hollands
landschap; een weids en open polderland aan de zuidfl ank van het Groene
Hart. Het vormt een agrarisch gebied van formaat. De ruimte en het overwegend
landelijke karakter vormen een sterk contrast tot het aangrenzende
stedelijk gebied van Rotterdam-Ridderkerk en de Drechtsteden. Hier is het
Groene Hart nog overwegend ‘groen, open en agrarisch’. Kenmerkend zijn de
aanwezigheid van verre zichtlijnen en gave horizons. In veel gevallen kan men
van kerktoren tot kerktoren kijken.
Ook voor de Randstad is zo’n open gebied van betekenis. Het is belangrijk
om in de nabijheid van de drukte van de stad een landelijk gebied te kennen.
De Alblasserwaard dient dan ook veelal als uitloopgebied voor de stedelijke
zone. Deze functie biedt zowel kansen als bedreigingen voor het gebied.
De grootschalige verstedelijking bevindt zich met name ten westen en zuiden
van Nieuw-Lekkerland met daaraan gekoppeld grote infrastructurele voorzieningen,
zoals rijkswegen en de Betuwelijn. Waterwegen omgeven het gebied.
Ten noorden van de gemeente bevindt zich de Lek en ten westen de Noord.
Beide waterwegen worden gebruikt door de scheepvaart.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
9
Met het Werelderfgoed molengebied Kinderdijk bezit de gemeente een toeristische
attractie van formaat. Zeker in de zomermaanden wordt het gebied
druk bezocht door duizenden toeristen uit binnen- en buitenland. Hiermee
heeft het molengebied niet alleen een betekenis voor de gemeente, maar
voor de gehele regio. In dit dynamische gebied, op de grens van stad en land,
ligt de gemeente Nieuw-Lekkerland.
Amsterdam
Groene Hart
Positionering in de regio

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
De ondergrond in het noord-westelijk gedeelte van de Alblasserwaard wordt gekenmerkt door oost-west gerichte rivierduinen (geel), donken (rood) en oude stroomgordels (donker groen) (bron:
Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland).
Croonen Adviseurs
10

2.2 Lagenbenadering
2.2.1 Onderste laag
Bodem
Voor de geologische geschiedenis van de Alblasserwaard zijn twee geologische
tijdvakken van belang. Tijdens het Pleistoceen wisselden koude en
warme perioden elkaar af. In de laatste koude periode, het zogenaamde
Weichselien (Laatste IJstijd), bestond het landschap uit een riviervlakte met
vlechtende rivieren die grote hoeveelheden grind en zand afzetten. Door het
koude klimaat was plantengroei nauwelijks mogelijk. De wind had hierdoor
vrij spel op het door de rivieren afgezette zand. Stuivend zand werd afgezet
in overwegend oost-west gerichte zandruggen. Deze rivierduinen werden
aanvankelijk door de rivieren weer afgebroken. De thans in de ondergrond
aanwezige rivierenduinen werden aan het einde van de Laatste IJstijd gevormd,
toen het klimaat milder werd en de kracht van de rivieren afnam.
Tijdens het Holoceen zijn twee processen verantwoordelijk voor de vorming van
de ondergrond. Door de stijging van de temperatuur was een weelderige vegetatieontwikkeling
mogelijk. In het westelijk deel van Nederland, dat vanaf deze
periode beschermd werd door een gesloten duinenrij, vond op grote schaal
veenvorming plaats. In het gebied van de Alblasserwaard ontwikkelden zich
uitgestrekte moerasbossen waarin bosveen werd gevormd. In dezelfde periode
traden rivieren regelmatig buiten hun bedding. Dicht bij de rivier werd zwaarder
materiaal afgezet, waardoor parallel aan de loop zandige oeverwallen ontstonden.
Doordat de stroomsnelheid in de benedenloop van de Lek mede door
de getijdewerking laag was, ontwikkelde zich in het gebied van de gemeente
Nieuw-Lekkerland geen grote oeverwallen.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
11
Eerder was sprake van een relatief smalle kleioever. Fijnere deeltjes bezonken
op grotere afstand van de rivier, hetgeen ertoe leidde dat het bosveen periodiek
werd bedekt met een laag rivierklei.
Als gevolg van veenvorming en kleiafzetting
werden de oude rivierduinen geleidelijk
ingekapseld. De hoogste toppen die thans
nog als zandopduiking boven het veenpakket
uitsteken, worden donken genoemd. Het
hoogteverschil dat we nu zien, is een gevolg
van het inklinken van het omringende land.
Door de vaste zandige ondergrond en de hoge ligging waren donken vanouds
geschikt voor bewoning. Een aantal donken heeft dan ook een rijke historie.
Naast een archeologische waarde bezitten de donken in de gemeente Nieuw-
Lekkerland een hoge landschappelijke waarde. De donken steken boven het
relatief vlakke polderlandschap uit. In de gemeente Nieuw-Lekkerland ligt de
hoogste donk van Nederland: de Schoonenburgsche Donk. Deze als geologisch
monument aangewezen donk steekt circa 5,5 meter boven het maaiveld uit
en vormt een markant herkenningspunt in het weidse landschap. Daarnaast
hebben de zandopduikingen invloed gehad op de structuren in het landschap.
Wegen en sloten in de omgeving van de donken vertonen soms een lichte buiging
en wijken af van het rechtlijnig ontginningspatroon. Een goed voorbeeld
is de Tiendweg, die ter hoogte van de Boerenweg een gebogen beloop heeft.

Cultuurlandschap
Ontginningsgeschiedenis
Vanouds vestigden bewoners zich in de Alblasserwaard zich op de hoger gelegen
donken en oeverwallen. Dit was ook het geval toen kolonisten omstreeks
het jaar 1000 begonnen met de ontginning van het uitgestrekte veengebied.
Aan de ontginningsbasis langs de rivier werden de boerderijen gesticht op
een onderlinge afstand van circa 110 meter. Haaks op dit langgerekte bebouwingslint
werden sloten aangelegd. Op deze wijze ontstond de kenmerkende
strokenverkaveling, met percelen die tussen de 100 en 120 meter
breed waren. De boeren konden hun kavels niet naar believen verlengen. In
grote delen van de Alblasserwaard werd bij de uitgifte van de gronden door de
graaf van Holland, die landsheer was van de veenwildernis, een achtergrens
vastgesteld van circa 1250 meter. Dit type ontginning staat bekend onder de
naam ‘cope’. Cope heeft betrekking op de afspraken die tussen de verkoper
en koper werden gemaakt met betrekking tot de omvang van de ontginning,
betaling, rechtspositie en bevoegdheden. In de gemeente Nieuw-Lekkerland
was sprake van een enigszins afwijkende situatie. De boeren konden in dit
gebied hun kavels zonder vooraf opgelegde beperkingen verlengen.
Systematiek van de cope-ontginningen
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
12
De achtergrens van deze zogenaamde vrije opstrek werd uiteindelijk gevormd
door een oud veenriviertje, dat later ontwikkeld zou worden tot achterwetering
(De Groote of Achterwaterschap). Kenmerkend voor de ontginningsstructuur die
op deze wijze ontstond, is de onregelmatige afstand tussen de ontginningsbasis
en de achtergrens.
Ten einde toestroming van water vanuit de nog onontgonnen delen tegen te
gaan, werden aan weerszijden van een te ontginnen blok kades (zijwendes)
aangelegd. Aan de voor- en achterzijde van een blok werden weteringen aangelegd.
Langs de achterwetering lag in sommige gevallen een achterkade.
Aanvankelijk werden grote delen van het ontgonnen veengebied gebruikt ten
behoeve van de akkerbouw. Door de ontwatering klonk het veen echter in. Om
het waterbeheersysteem te verbeteren werden nieuwe sloten gegraven, waardoor
de verkavelingstructuur fi jnmaziger werd. Bovendien werd evenwijdig aan
de ontginningsbasis de Tiendweg aangelegd. Deze Tiendweg had vermoedelijk
een kadefunctie, en maakte het mogelijk om verschillende waterniveaus in de
polder toe te passen. Ten behoeven van de afwatering werd aan weerszijden van
de Tiendweg een wetering aangelegd. Vermoedelijk is ook de Oude Watering (de
middenwetering die ligt tussen de Tiendweg en de Groote of Achterwaterschap)
later ook met dit doel aangelegd. Dat deze structuren jonger zijn dan het verkavelingspatroon
is nog herkenbaar aan het feit dat de sloten aan beide zijden
van zowel de Tiendweg als de Oude Watering in het verlengde van elkaar liggen.

De aanleg van een tiendweg, een middenwetering en nieuwe sloten kon niet
voorkomen dat de gronden te nat werden voor het verbouwen van gewassen.
Geleidelijk werden akkerlanden omgevormd tot weiland. Op den duur ontstond
een landschappelijk patroon dat de intensiteit van gebruik weerspiegelde. De
gronden nabij boerderijen werden oorspronkelijk vooral benut als huisakkers
voor de verbouw van tarwe, gerst, haver en vlas. Toen de grond hiervoor te nat
werd, schakelde men over op de teelt van hennep, die gebruikt werd voor de productie
van zeilen en touw voor de zeilvaart. Met koemest uit de stal werden deze
percelen vruchtbaar gemaakt. Ook werd bagger uit naastgelegen sloten als toemaak
gebruikt. Langs de ontginningsassen ontstond op deze wijze een patroon
van brede sloten, met kleine hoger gelegen kavels. Op sommige plekken strekte
dit landschappelijk patroon van smalle, relatief kleine percelen verder het landschap
in. Bijzonder in dit verband was het gebied ten oosten van de Middelweg,
dat door het voorkomen van zand van oude stroomgordels in de bodem zeer geschikt
was voor akkerbouw. Het kenmerkende patroon van hennepakkers dat in
dit gebied aanwezig was tussen de voorwetering (Bakwetering) en de Tiendweg,
is inmiddels door dorpsuitbreiding van Nieuw-Lekkerland verdwenen.
De gebruikintensiteit van de gronden nam af naarmate de afstand tot de ontginningsas
toenam. Op grote afstand van de ontginningsbasis lagen de hooilanden.
De van nature voedselarme bodem werd door de afvoer van hooi en
het ontbreken van bemesting voedselarmer, waardoor hier vroeger bijzondere
planten groeiden. Een groot deel van deze zogenaamde blauwgraslanden is
met de ruilverkavelingen in de naoorlogse jaren omgevormd tot productieve
landbouwgrond. Het patroon, met kleine akkers nabij de boerderij en de weilanden
op grotere afstand, is omstreeks 1832 nog duidelijk herkenbaar.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
13
Dit fragment van een kadastraal minuut toont de landschapsstructuur ten westen van Nieuw-Lekkerland
rond 1832. (bron:www.watwaswaar.nl-kadasterkaart Nieuw-Lekkerland, sectie A, blad 01)
Cultuurhistorische landschapselementen
In het landschap van de gemeente Nieuw-Lekkerland komen verschillende cultuurhistorische
elementen voor die bijdragen aan de ruimtelijke identiteit van
het gebied. In deze paragraaf worden de meest kenmerkende landschapselementen
kort beschreven.
Wielen
In de gemeente Nieuw-Lekkerland liggen
twee (duidelijk herkenbare) wielen: één langs
de Zijdeweg en één tussen de Lekdijk en de
Planetenlaan. Wielen zijn waterplassen die
ontstonden bij dijkdoorbraken. Doordat het
water zich na een doorbraak vaak met grote
kracht door het gat perste, ontstond er een
metersdiep kolkgat. Daarbij werd de zandondergrond uitgespoeld en op enige
afstand weer afgezet. De ligging van de twee wielen is verklaarbaar, beide zijn
ontstaan op een plek waar een dijk op een zandige ondergrond was gebouwd.

Huftbosjes
Verspreid over het land liggen zogenaamde ‘huftbosjes’. Dit zijn kleine bosjes,
waarachter het vee schaduw vindt. Om vraat door de koeien tegen te
gaan is om deze bosjes een ringsloot aangelegd.
Eendenkooien
Voor de boeren was de vangst van wilde vogels een belangrijke bron van neveninkomsten.
In de zestiende eeuw telde de Alblasserwaard 150 eendenkooien
en kooiwedden. Op dit moment zijn er slechts enkelen behouden.
Binnen de gemeente Nieuw-Lekkerland zijn thans geen functionerende eendenkooien
meer gelegen. Wel bevindt zich nog een vrijwel intact exemplaar
ten noorden van de Groote of Achterwaterschap. Doordat de bebossing aan
de randen van de centrale waterpartij is verwijderd, is deze eendenkooi niet
meer duidelijk in het open landschap herkenbaar. Van twee eendenkooien
die buiten de gemeentegrenzen zijn gelegen, ligt de vangcirkel over het grondgebied
van de gemeente Nieuw-Lekkerland.
Tiendweg en hovelingen
Een tiendweg vormt een oude kade die tevens
dienst doet als onverharde weg ter
ontsluiting van percelen. Een hoveling wordt
gevormd door een bruggetje van de tiendweg
naar het perceel, het hek met twee vleugels
en enkele geknotte bomen. De bomen werden
aangeplant om met de wortels de venige
bodem te versterken. Oorspronkelijk waren
de bruggen verwijderbaar, dit met het oog op
het transport over water met de schouw. Met
de mechanisatie in de landbouw zijn vaste
betonnen bruggen beeldbepalend geworden.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
14
Hennepakkers
Aanvankelijk is het veengebied ontgonnen ten behoeve van de akkerbouw.
Het gebied werd hier echter te nat voor. Noodgedwongen schakelde men over
op de veeteelt en de hennepteelt. De hennep, die verwerkt werd tot touw
en zeildoek, werd verbouwd op kleine, hoger gelegen akkers: hennepakkers.
Tegen het einde van de negentiende eeuw liep de hennepteelt op zijn einde.
Tegenwoordig is op sommige plekken het kenmerkende smalle kavelpatroon
van de hennepteelt nog herkenbaar.
Grienden
Een griend is een bos, vaak met een moerasachtige ondergrond, met wilgenhakhout.
De wilgentenen werden gebruikt voor de vervaardiging van hekken,
gereedschappen, hoepels, manden en eendenkorven. Ook werden zinkstukken
gevlochten ten behoeve van de dijkenbouw. In de gemeente Nieuw-Lekkerland
bevonden grienden zich voornamelijk in het buitendijks gebied.
Water
Ten tijde van de ontginningen waren lage kaden toereikend om bescherming
te bieden tegen het buitenwater. Zo vormde een kade ter hoogte van de huidige
Peilkade en Zijdeweg lange tijd een dwarsdijk, die de oostelijk daarvan
gelegen gronden beschermde tegen overstromingen. Het westelijk gedeelte
van de Alblasserwaard werd destijds niet beschermd door een buitendijk.
Door bodemdaling verslechterde de afwatering echter en nam het overstromingsgevaar
toe. Vanaf de 13de eeuw werden langs de natuurlijke waterlopen
dijken gebouwd en op de laagste plaatsen dwarsweteringen gegraven.
Na het afdammen van de Alblas omstreeks 1277 werd ook het westelijk deel
van de Alblasserwaard van dijken voorzien.

Kinderdijk
Kinderdijk is gelegen op het laagste punt van de Alblasserwaard. Water werd
hier met behulp van watermolens in de bedijkte boezems gemalen en vervolgens
bij lage waterstanden (eb), onder natuurlijk verval, in de Lek geloosd. Omstreeks
1500 functioneerde het systeem van enkele boezems niet meer. Aan
weerszijden van de boezems werden bergboezems aangelegd; stukken land
die werden voorzien van kaden en sluizen waarin het water bij hoge rivierstanden
tijdelijk opgeslagen kon worden. Na ernstige wateroverlast in 1726 werden
besloten om een systeem met een hoge en een lage boezems in te richten.
Daartoe werden in 1738 in de Nederwaard acht ronde stenen molens gebouwd
op de kade van boezem de Groote of Achterwaterschap. Deze molens maalden
het water op de bergboezem. Twee jaar later werden aan de zijde van de
Overwaard acht achtkante, met riet gedekte molens gebouwd. In 1868 werden
beide boezems bemalen met stoomgemalen. Tegenwoordig wordt het water op
de rivier te gepompt door het J.U. Smit-gemaal, een dieselgemaal.
De afwatering van de polders geschiedde via een stelsel van weteringen en vlieten.
Ook de oude veenriviertjes, die oorspronkelijk zorgden voor de natuurlijke
afwatering van de Alblasserwaard, werden hiervoor benut. Het overtollig water
werd onder natuurlijk verval op de Merwede en Noord geloosd. Daarbij werd water
bij lage waterstanden via spuisluizen uitgelaten. Toen dit door maaivelddaling
onmogelijk werd, verlegde men de waterafvoer naar de Lek. In 1366 werd daartoe
de Groote of Achterwaterschap geschikt gemaakt. Ook de bedijkte Alblas ging
dienst doen als boezemwater. Vanaf de 15de eeuw werd water met behulp van
windmolens opgemalen naar deze boezemwateren. De dijken en de oude waterstructuur
zijn nog grotendeels herkenbaar aan de huidige watergangen.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
15
Het watersysteem van de polders wordt beïnvloed door neerslag, kwelwater en
inlaatwater vanuit de lage boezems. De hoge boezems hebben nog steeds een
belangrijke functie bij de waterbeheersing. Met name in situaties met veel neerslag
is de berging in de boezems van groot belang om het waterpeil in de lage boezems
en de polders in stand te houden. De waterkwaliteit is in Nieuw-Lekkerland
over het algemeen matig. Er zitten erg veel voedingsstoffen in het water. Hierdoor
ziet het water er vaak groen uit door algen of is het voor een groot deel begroeid
met kroos. Ook komt het voor dat het water te weinig zuurstof bevat waardoor
vissen sterven. De voedingsstoffen zijn met name afkomstig uit de veenbodem,
kwelwater, bemesting voor agrarisch gebruik en rioolwateroverstorten.

Natuur
Het veenweidegebied van de Alblasserwaard is rijk aan natuurwaarden. Weidevogels
en wintergasten bezoeken het open, stil en waterrijk gebied. De natuurwaarden
zijn onder meer verbonden met de kenmerkende beplantingsvormen
in het gebied: knotwilgen en hovelingen langs de Tiendweg, de beplanting bij de
voormalige eendenkooien en de huftbosjes. Het gebied ten zuiden van de Tiendweg
is een belangrijk foerageergebied en weidevogelgebied. Langs de oevers van
de Groote of Achterwetering komt water- en oevervegetatie voor. Grienden en rietgorzen
zijn te vinden in het buitendijks gebied (onder meer het slikgebied aan de
Lek) en in de bergboezems van Kinderdijk.
Natura 2000-gebied ‘Kinderdijk’
De boezems in Kinderdijk behoren tot de
Natura 2000 gebieden in Nederland. Dit gebied
omvat de hoge boezems van de Nederwaard,
de Overwaard en Nieuw-Lekkerland,
alsmede delen van de aangrenzende polder Blokweer. De boezems bestaan uit
open water, riet- en zeggemoerassen, ruigten, grienden, struwelen en boezemkaden.
De polders bestaan uit wei- en hooilanden, doorsneden door sloten. De
boezemkanalen zijn tussen 1365 en 1370 gegraven met als doel de afwatering
van de Alblasserwaard te verbeteren. Omstreeks 1740 zijn de hoge boezems
gesticht. Dit zijn in feite omkade gedeelten van de polders Blokweer en Nieuw-
Lekkerland. In de hoge boezems werd water tijdelijk opgeslagen om van daaruit
geloosd te worden op de Lek. Het gebied is een belangrijk broedgebied van
vogelsoorten in rietmoeras (purperreiger, snor, zwarte stern) en is van enig belang
als broedgebied voor een broedvogel in geïnundeerde kruidenvegetaties
(porseleinhoen). Daarnaast is het gebied van enige betekenis als overwinterings-
en rustgebied voor grondeleenden (smient, krakeend en slobeend).
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
16
Historisch-stedenbouwkundige structuur van dorpen en bebouwingslinten
De dorpen in de Alblasserwaard hebben van oudsher een ruimtelijke structuur
die is afgestemd op de natuurlijke omstandigheden. Zoals in het voorgaande
reeds vermeld, vond bewoning van oudsher plaats op de oeverwallen en donken.
Tijdens de ontginningen in de Late Middeleeuwen is het gebied geleidelijk
bedijkt. De inrichting schikte zich naar de aanwezige lijnen in het landschap.
Ook werd rekening gehouden met de waterhuishouding. Doordat lokale omstandigheden
varieerden, ontstonden verschillende typen bebouwingslinten.
Bebouwingslinten
De bebouwingslinten in de gemeente Nieuw-Lekkerland kunnen getypeerd
worden als dijklinten. Langs de dijk ten oosten en ten westen van het dorp
Nieuw-Lekkerland komt een structuur voor, waarbij de bebouwing is gesitueerd
op kavels die aan de achterzijde worden begrensd door een voorwetering
(de Bakwetering). Blijkens de kadastrale minuutplans van omstreeks 1832
waren de boerderijen in deze linten tegen de dijk gebouwd. Sindsdien is deze
bebouwingsstructuur door nieuwbouw aan de teen van de dijk verwaterd.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
17

1900
1960
1980
1995
1940
1970
1990
2010
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
18
Nieuw-Lekkerland
Het dorp Nieuw-Lekkerland is ontstaan uit twee kernen aan de dijk (Middelweg
en Dorpslaan). Voor 1920 bestond de kern uit een concentratie dorpswoningen
nabij de kerk. De eerste planmatige woningbouw van het dorp vond in
de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw plaats langs de Dorpslaan. In dezelfde
periode werd langs de Middelweg een reeks woningen gebouwd. Deze oude
landweg werd in eerste instantie tot aan de Tiendweg bebouwd. Later volgde
het gedeelte tussen de Tiendweg en de Oude Wetering. In de eerste decennia
na de Tweede Wereldoorlog werden uitbreidingen gepleegd ten westen
van de Middelweg en ten oosten van de Dorpslaan. Vanaf de jaren 80 van de
vorige eeuw is het gebied tussen beide wegen langzaamaan bebouwd en is
Nieuw-Lekkerland één kern geworden.
De Tiendweg heeft zich ontwikkeld tot een duurzame grens tussen rood en
groen. Kenmerkend voor de stedenbouwkundige structuur van dit dorpsgebied
is, dat de verschillende uitbreidingsfasen duidelijk herkenbaar zijn doordat
bestaande landschapsstructuren zijn gehanteerd als grens. De ‘vakken’
worden gescheiden door groen-blauwe assen en hebben een eigen identiteit.
Omdat onder de hoogspanningskabels niet gebouwd mag worden hebben
deze assen hun groene karakter kunnen behouden.

1850 1880
1940 1960
1970
1995
1990
2004
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
19
Kinderdijk
De bebouwingsstructuur van het dorp Kinderdijk (het voormalige Elshout)
kenmerkt zich door een contrast tussen de kleinschalige (woon)bebouwing
die tegen de kruin van de dijk is geplaatst en de buitendijks gelegen grootschalige
scheepsbouwbedrijven. Deze structuur heeft een historische dimensie.
Al aan het begin van de negentiende eeuw lagen buitendijks enkele
scheepswerven. Nabij de bedrijven lagen concentraties van dijkwoningen die
onderdak boden aan de arbeiders.
In de tweede helft van de negentiende eeuw groeide het dorp Elshout, waarbij
een nagenoeg aaneengesloten lint van dijkwoningen ontstond. De scheepsbouwactiviteiten
namen geleidelijk toe en in het gebied vestigde zich een
ijzerfabriek. In de twintigste eeuw vergrootten de scheepswerven in schaal.
Het voorland tussen de Lek en de Noord werd vrijwel geheel in gebruik genomen
door deze industrie. Uitzondering vormde het terrein ten oosten van de
Veerdam. Langs deze verhoogde weg en de Lekkade werd aan het begin van
de twintigste eeuw een reeks arbeiderswoningen gerealiseerd. In de naoorlogse
periode werd het tussenliggende terrein in fases bebouwd. Wel bleven
de sportvelden gehandhaafd. Deze liggen nu als open terrein midden in het
dorp Kinderdijk.
Naast het contrast tussen de kleinschalige (woon)bebouwing en de grootschalige
scheepsbouwbedrijven, vormen de doorzichten vanuit het dorpslint
richting het boezemgebied Kinderdijk een waardevolle ruimtelijke karakteristiek.
Door de slingerende dijk is sprake van een steeds wisselend
perspectief op de molens.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
20

Lagenkaart onderste laag
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
21

2.2.2 Middelste laag
Historische verbindingen
De Lekdijk vormde van oudsher de voornaamste verbindingsweg door de gemeente.
Bebouwing was lange tijd uitsluitend langs deze weg gesitueerd. Enkele
onverharde landwegen werden haaks op deze weg aangelegd ter ontsluiting
van het achterland. De parallel aan de Lekdijk gelegen Tiendweg ontsloot
de landerijen. De Middelweg maakte onderdeel uit van een verbindingsroute
tussen de Lekdijk en het dorp Alblasserdam en heeft mogelijk dienst gedaan
als kerkepad. De Zijdeweg liep richting Bleskensgraaf en Oud-Alblas.
Vervoer over water bleef tot in de twintigste eeuw zeer belangrijk. De boer
transporteerde zijn beesten en waren met de schouw en maakte gebruik van
het uitgebreide netwerk van sloten, weteringen en boezems. De ponten bij
Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk (Elshout) waren essentiële schakels in de
regionale verkeersstructuur.
Auto-infrastructuur
Tegen de achtergrond van de toename
van het autoverkeer en de uitbreiding van
de kernen werd in de jaren 70 van de 20e
eeuw besloten tot de aanleg van een nieuwe
ontsluitingsweg: de Schoonenburgweg.
Vanuit de kern Nieuw-Lekkerland loopt
deze weg zuidwaarts, om vervolgens ter hoogte van de Oude Watering in oostelijke
richting af te buigen. Samen met de Middenpolderweg in de gemeente
Liesveld vormt deze weg de hoofdontsluiting van het noordelijk deel van de
Alblasserwaard. De weg is middels de Zijdeweg en Peilmolenweg verbonden
met de provinciale weg N214.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
22
Ondanks de aanleg van deze nieuwe ontsluitingsweg
is de Lekdijk dienst blijven
doen als hoofdverkeersader. Met name in
de omgeving van Kinderdijk leidt de toestroom
van toeristen in de zomermaanden
tot een hoge verkeersbelasting. Ook zijn de
bedrijven die langs de Lekdijk zijn gelegen
voor het wegtransport aangewezen op de dijk. Het bestaande profi el van de
weg leent zich echter niet voor deze functie.
Gelijktijdig met de aanleg van de Schoonenburgweg is langs de Oude Watering
de Elzenweg aangelegd. Beide wegen zijn ruilverkavelingswegen waarlangs meerdere
nieuwe boerderijen zijn gesticht. Tijdens de ruilverkaveling zijn, parallel aan
het oorspronkelijk lint, ruilverkavelingswegen aangelegd. Deze ruilverkavelingswegen
zijn kaarsrecht en verschillen sterk van de eerste wegen in het gebied.
Doordat de wegen worden gebruikt door zowel landbouwverkeer, vrachtverkeer
als autoverkeer, ontstaan er op bepaalde plaatsen verkeersonveilige situaties.
Parkeergelegenheid
Wat betreft parkeren zijn er twee punten
van belang voor de structuurvisie. Ten eerste
zorgt de grote toeristenstroom voor het
molengebied van Kinderdijk voor een hoge
parkeerdruk op de kern. Er is een (relatief
klein) parkeerterrein bij de entree van het
gebied aangelegd. In de weekenden kan
echter geparkeerd worden op het parkeerterrein van de scheepswerf.

Ten tweede zijn er in de kern Nieuw-Lekkerland twee parkeerplaatsen voor
vrachtwagens. De ene ligt aan de Planetenlaan, onder de hoogspanningsleidingen,
en de andere aan de westrand van de kern. Door de ligging in de kern
moeten de vrachtwagens door de kern heen rijden, wat verkeersoverlast met
zich meebrengt.
Langzaam verkeer
Binnen de gemeente Nieuw-Lekkerland is
een aantal langzaamverkeersroutes aanwezig.
Langs de Schoonenburgweg ligt een
vrijliggend fi etspad. De Tiendweg en gedeelten
van de Elzenweg en Middelweg zijn
ingericht als langzaamverkeersverbinding.
Bovendien is een deel van de kades in Kinderdijk (Molenkade, Middelkade)
bestemd als fi ets- en wandelpad. Verder geldt dat de gemeente Nieuw-Lekkerland
is aangesloten op het Fietsroutenetwerk Zuid-Holland Zuid. Deze omvat
naast genoemde verbindingen ook gewone verkeerswegen.
Openbaar vervoer
De gemeente Nieuw-Lekkerland is met het
openbaar vervoer zowel over land als water
verbonden met de omliggende steden.
Langs de Lekdijk zijn meerdere halteplaatsen
aanwezig van buslijnen in de richting
van Rotterdam-Zuid, Dordrecht, Utrecht,
Streefkerk en Alblasserdam.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
23
Waterinfrastructuur
Er bestaat voor langzaam verkeer een veerpontverbinding tussen Kinderdijk,
Krimpen aan de Lek en Ridderkerk (driehoeksveer) en een veerpontverbinding
tussen Nieuw-Lekkerland en Lekkerkerk. Voor autoverkeer is er een
veerpontverbinding tussen Kinderdijk en Krimpen aan de Lek. De drie ponten
vervullen samen een belangrijke verkeersfunctie. In Ridderkerk is bovendien
een halte van de waterbus die te bereiken is via de veerpontverbinding tussen
Kinderdijk en Ridderkerk. De waterbus verbindt diverse bestemmingen in
Rotterdam en de Drechtsteden met elkaar. De waterbus vaart ‘s zomers elk
half uur en biedt ruimte aan circa honderd passagiers en 40 fi etsen.
Echter door de grote toestroom van toeristen, maar ook het gebruik door forenzen
(sluipverkeer), staat de toegangsweg naar de veerpont bij Kinderdijk
regelmatig vol met wachtende auto’s. Bijkomend probleem is dat ook de Molenstraat
(de dijk) daardoor vast komt te staan.
De toegangsweg naar het veer bij Nieuw-Lekkerland leidt door een bedrijventerrein,
wat voor sociaal onveilige situaties kan zorgen.
Voor toeristisch-recreatief verkeer over het water heeft de gemeente Nieuw-
Lekkerland veel mogelijkheden. Er kan zowel op de grote rivieren als op de
binnenwateren gevaren worden. Ook Kinderdijk kan op deze twee manieren
ontsloten worden, bijvoorbeeld via transferia dicht bij de A15, waardoor wegverkeer
dat door de kernen naar Kinderdijk rijd kan verminderen.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
24

Lagenkaart middelste laag
A15
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
25
N481

2.2.3 Bovenste laag
Wonen
De gemeente Nieuw-Lekkerland telt circa 9.500 inwoners en beschikt over
een woningvoorraad van circa 3.300 woningen (peildatum 1 januari 2008).
De meeste woningen staan in de (grootste) kern Nieuw-Lekkerland en de kern
Kinderdijk. Buiten de bebouwde kom is sprake van lintbebouwing langs de
Lekdijk en verspreid gelegen woningen in het agrarisch gebied.
De woningvoorraad bestaat overwegend
uit eengezinswoningen. Er is vrijwel overal
sprake van laagbouw. Op enkele plekken
in de kern Nieuw-Lekkerland komt gestapelde
woningbouw voor. De hoogte van
deze gebouwen is beperkt tot maximaal 5
woonlagen.
Ten opzichte van het landelijk gemiddelde
wonen in de gemeente relatief weinig ouderen
en veel jongeren. Dit resulteert ook
in een relatief grote huishoudensgrootte.
In 2010 is door Companen in de gemeente een woningmarktonderzoek voor
de periode 2010-2020 uitgevoerd. Hieruit blijkt dat er sprake is van een negatief
migratiesaldo, vooral richting omliggende gemeenten. Ondanks dit
saldo, waarbij jongeren voor de grootste uitstroom zorgen, is de natuurlijke
aanwas van de bevolking bovengemiddeld hoog.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
26
De natuurlijke woningbehoefte in de gemeente bedraagt 35 tot maximaal
45 woningen per jaar. Hierbij zorgen de doelgroepen starters en senioren
voor de grootste vraag. Starters hebben behoefte aan sociale koopwoningen.
Hiervan is de bestaande voorraad in de gemeente in principe al voldoende,
maar ontbreekt het aan een goede doorstroming. Senioren hebben behoefte
aan toegankelijke woningen, zowel sociale huurappartementen als grondgebonden
woningen.
Bedrijven
Door de ligging aan het water kent de gemeente Nieuw-Lekkerland van oudsher
veel op het water gerichte bedrijvigheid. De scheepswerf bij Kinderdijk,
op het kruispunt van de rivieren de Lek en de Noord, is hiervan het belangrijkste
voorbeeld. Deze scheepswerf heeft
zich in de loop van de tijd ontwikkeld tot
een bedrijf dat internationaal actief is. Het
terrein van de scheepswerf is volledig buitendijks
gelegen. Ook bij Nieuw-Lekkerland
ligt in een brede zone langs de Lekdijk een
buitendijks bedrijventerrein (onder andere
de Veerweg). Hier is geen sprake van
grootschalige scheepsbouw, maar andere
bedrijven die een relatie hebben met het
water zijn hier gevestigd. Zo zijn er onder
andere een betonfabriek en metaalverwerkende
bedrijven aanwezig en bevindt zich
er een bunkerstation voor schepen.

Naast watergebonden bedrijvigheid komt
in de gemeente ook andere bedrijvigheid
voor. Buiten de kernen liggen verspreid in
het landschap agrarische bedrijven, gericht
op veeteelt. Ook in het bebouwingslint
langs de Lekdijk komen agrarische
bedrijven voor. In de kernen bevindt zich
kleinschalige lokale bedrijvigheid. De kern Nieuw-Lekkerland huisvest de
meeste van deze bedrijven, waarbij sprake is van een concentratie aan de
Planetenlaan (Ambachtsweg) en op het vrij recent opgeleverde bedrijvenpark
Veenweide aan de zuidoostrand van de kern. Tot slot bevindt zich in
het zuidwesten, direct ten zuiden van de Tiendweg, een waterleidingbedrijf.
Bedrijfsvestigingen (315) %
Landbouw, bosbouw en visserij 11,0
Winning en nijverheid 29,2
Commerciële dienstverlening 46,0
Niet-commerciële dienstverlening 13,9
Voorzieningen
Qua voorzieningen is er in de gemeente
sprake van een duidelijke hiërarchie tussen
de kernen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk.
Nieuw-Lekkerland fungeert als verzorgingskern
en huisvest veruit de meeste
van de aanwezige voorzieningen. Als gevolg
hiervan is detailhandel volledig geconcentreerd in Nieuw-Lekkerland. De
meeste detailhandel bevindt zich in één van de twee winkelcentra: het Kleyburgplein
in het oosten van de kern en de Planetenlaan (op de hoek met de
Marslaan) in het westen. Ook onderwijs is volledig geconcentreerd in de kern
Nieuw-Lekkerland. Er bevinden zich meerdere basisscholen, verspreid over
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
27
de kern. Voortgezet onderwijs is niet aanwezig,
hiervoor is men aangewezen op Lekkerkerk,
Papendrecht, Dordrecht, Ottoland
of Rotterdam. In het westen van de kern
Nieuw-Lekkerland bevindt zich een cluster
met verschillende sportvoorzieningen. Hierin
liggen een openluchtzwembad, voetbalvelden,
tennisbanen en een openluchtijsbaan.
Ook sporthal de Klipper is hier gesitueerd.
Kenmerkend voor Kinderdijk zijn de voetbalvelden
van voetbalvereniging De Zwerver.
Deze liggen midden in de kern en grenzen onder
andere aan de achtertuinen van woningen.
In Nieuw-Lekkerland is een klein cluster
van diverse voorzieningen te vinden aan
de Planetenlaan, nabij het voormalige gemeentehuis.
Ten zuiden van het bedrijventerrein
aan deze weg bevinden zich onder
meer een basisschool, kerk, brandweerkazerne
en het voormalige gemeentehuis.
Aan de westzijde van dit cluster staat woonzorgcomplex
’t Waellant.
Overige voorzieningen bevinden zich veelal verspreid over beide kernen. Horeca
is in zeer beperkte mate aanwezig. De horeca die er is betreft een aantal
cafés, restaurants en cafetaria’s. In Kinderdijk is relatief meer horeca gevestigd,
mede dankzij de toeristische aantrekkingskracht van het molengebied.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
28
Recreatie en toerisme
De gemeente Nieuw-Lekkerland bezit een grote toeristische trekpleister in de
vorm van het molengebied bij Kinderdijk. Vanwege de verkregen status van
UNESCO staat dit gebied op de werelderfgoedlijst en trekt dit bezoekers vanuit
de hele wereld. Het gebied bestaat uit een lint met molens langs boezemwater.
Bij de entree van het gebied aan de Lekdijk staan enkele winkels, gericht
op toeristen. Voor andere voorzieningen zoals hotels en dergelijke moeten
toeristen uitwijken naar omliggende plaatsen. Ook voor de vele campers die
langs de Lekdijk parkeren zijn geen speciale voorzieningen aangelegd.
Behalve dat het als toeristisch gebied fungeert maakt het molengebied onderdeel
uit van een belangrijk natuurgebied (Natura 2000). Dit gebied betreft
een groot deel van het gebied tussen de kernen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk.
Het gebied is, behalve het fi etspad langs de molens, ontoegankelijk.
Het fi etspad langs de molens maakt onderdeel uit van het fi etsroutenetwerk
‘Drechtsteden-Alblasserwaard Vijfheerenlanden’. Dit netwerk strekt zich uit
over heel de Alblasserwaard. Zowel het netwerk als de overige paden in de
polder worden intensief gebruikt door fi etsers en wandelaars. De Tiendweg
aan de zuidzijde van de kern Nieuw-Lekkerland is eveneens een recreatieve
route. Op een deel van de Lekdijk tussen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk, is
vrij recent een wandelpad aangelegd. Dit pad ligt hoger dan de naastgelegen
weg. Voor fi etsers is op dit moment nog geen vrijliggend pad op de Lekdijk
aanwezig, maar binnen korte termijn wordt een vrijliggend fi etspad aangelegd
tussen Kinderdijk en de Middelweg in Nieuw-Lekkerland. Ook tussen
de veerpont van Kinderdijk en Alblasserdam wordt een vrijliggend fi etspad
aangelegd. Het netwerk van wandelpaden in de gemeente maakt onderdeel
uit van het Lange Afstandswandelen en het Regionaal en Europees wandelnetwerk.
Behalve fi etsen en wandelen beschikt de gemeente over enkele andere
recreatiemogelijkheden. Eerder is al bij de sportvoorzieningen het openluchtzwembad
in Nieuw-Lekkerland genoemd. Daarnaast liggen midden in
de kern, onder de hoogspanningsleidingen, langgerekte volkstuincomplexen.

Verder bevinden zich op enkele plekken in de kern Nieuw-Lekkerland kleine
parken met speelvoorzieningen. Ook is er een dierenweide aan de Streeflandstraat.
Een aantal recreatieve voorzieningen hebben in de loop van de tijd vanuit de
kern de oversteek over de Tiendweg gemaakt. Deze hebben percelen tussen
de Tiendweg en de ten zuiden gelegen Elzenweg ingenomen. Het gaat hierbij
om een volkstuincomplex en voetbalvelden. Tevens ligt er een opvallend
groengebied: op een voormalig agrarisch perceel is een bos geplant, wat inmiddels
volgroeid is en gebruikt wordt als openbaar wandelgebied.
Het water van de rivieren de Lek en de Noord wordt onder meer gebruikt door
pleziervaart. In de gemeente Nieuw-Lekkerland zijn geen speciale voorzieningen
voor deze boten aanwezig. Wel vormen de veerponten bij Nieuw-Lekkerland
en Kinderdijk een belangrijke schakel voor het recreatieve verkeer
tussen de Alblasserwaard en de aan de overzijde gelegen polders bij Lekkerkerk
en Krimpen aan de Lek. Ook zorgt de veerpont bij Kinderdijk voor een
verbinding met Ridderkerk, waar overgestapt kan worden op de Waterbus
richting Rotterdam of Dordrecht. De boot vormt een populair vervoersmiddel
voor fi etsers en wandelaars. Het water in het molengebied heeft ook een
recreatieve functie, zij het beperkt. Hier vaart een rondvaartboot langs de
verschillende molens.
Agrarische sector
Buiten de kernen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk
en het Natura 2000-gebied bij het
molengebied bij Kinderdijk is op het overig
deel van het gemeentelijk grondgebied de
agrarische sector vertegenwoordigd: circa
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
29
64% van het totaaloppervlak. Dit aandeel is vrijwel gelijk aan het landelijk
gemiddelde (68%, peildatum 2003), maar steekt schril af tegen de 94% van
buurgemeente Graafstroom.
De voornaamste agrarische activiteit is veeteelt.
Het beeld van het open polderlandschap
wordt daarom op diverse plekken
bepaald door grazende koeien en schapen.
Ten zuiden van de kern Nieuw-Lekkerland
bestaat dit beeld uit een combinatie met
enkele recreatieve functies die vanuit de
kern de Tiendweg hebben overgestoken: de voetbalvelden, een volkstuincomplex
en een bosperceel. Als gevolg hiervan is de agrarische functie in dit
gebied versnipperd aanwezig. Ten oosten van Nieuw-Lekkerland is het gebied
volledig agrarisch, met de Schoonenburgsche Donk als opvallend punt in het
landschap. Dit gebied is door de uitgestrektheid van het landschap ook beter
geschikt voor de landbouw.
Centraal in de gemeente loopt van oost-westelijke richting de Schoonenburgweg/Elzenweg.
Dit betreft een ruilverkavelingsweg, waaraan de verschillende
agrarische bedrijven zijn gelegen. Door de ruime afstand tussen de verschillende
bedrijven is het open zicht op de polder blijven bestaan.
De agrarische bedrijven die niet aan de ruilverkavelingsweg liggen, zijn gesitueerd
in het bebouwingslint langs de Lekdijk ten oosten van Nieuw-Lekkerland.
Hier is de afstand tussen de bebouwing kleiner, waardoor vanaf de dijk
minder zicht is op de polder.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
30

Lagenkaart bovenste laag
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
31

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Uitsnede functiekaart structuurvisie Zuid-Holland (Bron: Provincie Zuid-Holland) Uitsnede kwaliteitskaart structuurvisie Zuid-Holland (Bron: Provincie Zuid-Holland)
Croonen Adviseurs
32

3 Ruimtelijk beleid
Dit hoofdstuk beschrijft het, voor deze structuurvisie, relevante bestaande
ruimtelijke beleid. Veel van de in hoofdstuk 2 genoemde gebiedskwaliteiten
en –waarden zijn hierin vastgelegd en worden via beleidsregels beschermd.
Deze beleidsregels moeten doorvertaald worden in lokaal beleid. De structuurvisie
is hiervoor het aangewezen product.
In de meeste beleidsstukken worden reeds uitspraken gedaan over de toekomstige
invulling van Nieuw-Lekkerland. Hierna is per beleidsstuk een samenvatting
opgenomen. Dit wil overigens niet zeggen dat elementen die niet
specifi ek zijn benoemd niet bij de opstelling van de structuurvisie zijn gebruikt.
Relevante en gewenste ontwikkelingen zijn rechtstreeks opgenomen
in het Ruimtelijk Casco, zoals wordt beschreven in hoofdstuk 5.
3.1 Landelijk beleid
3.1.1 Ruimte voor de rivier
Het landelijke beleidsprogramma ‘Ruimte voor de Rivier’ is erop gericht een
betere bescherming voor gebieden langs de rivieren te creëren. Dit vanuit de
achtergrond van een verandering van het klimaat, waarin de rivieren in Nederland
steeds meer water moeten verwerken. De afvoer van dat water wordt
moeilijker doordat de zeespiegel stijgt en de bodem daalt. Daardoor wordt de
kans op overstromingen groter.
In ‘Ruimte voor de Rivier’ krijgt de rivier letterlijk meer ruimte, zodat de kans
op overstromingen afneemt. Tegelijkertijd werken regio en Rijk aan verfraaiing
van het landschap en versterking van de recreatiemogelijkheden en de
economie. Zo gaan veiligheid, een mooi landschap en een sterke economie
gelijk op.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
33
In het programma zijn 39 projecten aangewezen om het Nederlands rivierengebied
in 2015 veiliger én aantrekkelijker te maken. Eén van de projecten
bestaat uit de dijkverbetering van de Lekdijk langs de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.
Delen van de dijk tussen het Schoonhovenseveer en de Zijpkade in Lexmond,
en vandaar tot aan Everdingen, zijn zwak. Ze voldoen niet meer aan de wettelijke
veiligheidseisen. Dijkverhoging is geen optie, vanwege de zachte bodem
waarin de dijk weg kan zakken en het wegnemen van uitzicht voor mensen
die aan de dijk wonen. Als oplossing worden de oude waterkerende constructies
aangepast en worden binnendijkse steunbermen plaatselijk verbreed en
verhoogd. Na de dijkverbetering blijft het rivierengebied goed beschermd tegen
overstromingen.
3.2 Provinciaal en regionaal beleid
3.2.1 Visie op Zuid-Holland
De provincie Zuid-Holland heeft haar ruimtelijk beleid vastgelegd in haar ‘Visie
op Zuid-Holland’, die op 2 juli 2010 is vastgesteld door Provinciale Staten.
De ‘Visie op Zuid-Holland’ bestaat uit een structuurvisie, verordening ruimte
en uitvoeringsagenda en heeft de verschillende streekplannen in de provincie
vervangen. De kern van de ‘Visie op Zuid-Holland’ is het versterken van
samenhang, herkenbaarheid en diversiteit binnen de provincie. Dit draagt bij
aan een goede kwaliteit van leven en een sterke economische concurrentiepositie.

Duurzame ontwikkeling en klimaatbestendigheid zijn belangrijke pijlers. Dit
wil de provincie bereiken door het realiseren van een samenhangend stedelijk
netwerk en een samenhangende groenstructuur. Goede bereikbaarheid,
een divers aanbod van woon- en werkmilieus in een aantrekkelijk landschap
met ruimte voor water, landbouw en natuur, zijn daarin kenmerkende kwaliteiten.
Structuurvisie
In de structuurvisie kiest de provincie voor een tweeledige sturing, zowel op
ruimtelijke functies als op ruimtelijke kwaliteiten. Deze aspecten worden in
beeld gebracht op een functiekaart en een kwaliteitskaart, die eenzelfde status
hebben en elkaar aanvullen.
De functiekaart geeft de gewenste ruimtelijke functies weer die in de structuurvisie
zijn geordend, begrensd en vastgelegd als ruimtelijk beleid tot 2020.
Voor de gemeente Nieuw-Lekkerland zijn de volgende functies relevant:
- Ecologische verbinding aan zuidrand van gemeente: Groene Ruggengraat.
- Molengebied Kinderdijk als Natura2000-gebied.
- Molengebied Kinderdijk als toeristisch centrum.
- Molengebied Kinderdijk is een grondwaterbeschermingsgebied.
- Landelijk gebied aangemerkt als agrarisch gebied met een aanpak gericht
op bodemdaling.
Verder is het bestaand bebouwd gebied in de provinciale structuurvisie opgenomen
als dorpsgebied, respectievelijk bedrijventerrein, en zijn er geen zoeklocaties
voor uitbreiding aangegeven.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
34
De kwaliteitskaart toont de diversiteit van Zuid-Holland en brengt de ruimtelijke
kwaliteiten van provinciaal belang in beeld. De kaart geeft vanuit een
kwalitatieve invalshoek richting en randvoorwaarden aan de ordening en ontwikkeling
van de ruimte in Zuid-Holland. Bijzondere ruimtelijke kwaliteiten die
aanwezig zijn in de gemeente en daarmee van belang zijn voor de structuurvisie
Nieuw-Lekkerland zijn de volgende:
- Recreatietransferium bij entree molengebied Kinderdijk aan de Lek.
- Molengebied Kinderdijk is aangemerkt als toeristisch centrum.
- Geheel landelijk gebied is aangemerkt als cultureel erfgoed – kroonjuweel.
- Kernen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk zijn aangemerkt als cultureel erfgoed
– topgebied.
- Lekdijk vormt dijk met een cultuurhistorisch waardevol bebouwingslint.
- Tiendweg is een kenmerkend landschapselement.
Verordening ruimte
Behalve de structuurvisie maakt de verordening ruimte een belangrijk onderdeel
uit van de ‘Visie op Zuid-Holland’. De verordening bevat regels voor
de ruimtelijke ontwikkelingen binnen het grondgebied van de provincie, waar
gemeenten zich aan moeten houden.
Belangrijk in het provinciaal ruimtelijk beleid is het tegengaan van verstedelijking
in het landelijk gebied. Daartoe is op de kaart van de verordening ruimte
om elke bebouwingsconcentratie een bebouwingscontour getrokken. Buiten
de bebouwingscontour is nieuwvestiging of uitbreiding van stedelijke functies,
intensieve recreatieve functies of bebouwing voor extensieve recreatieve
functies uitgesloten. Enkele uitzonderingen zijn mogelijk, zoals de realisatie
van ‘ruimte voor ruimte’-woningen en de ontwikkeling van nieuwe landgoederen.

Kaart gebiedsgerichte beleidsstrategieën tot 2020 (Bron: Stuurgroep Groene Hart)
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
35
3.2.2 Voorloper Groene Hart 2009-2020
Door Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland is een
Voorloper Groene Hart opgesteld. De Voorloper is een gezamenlijke bouwsteen
voor de provinciale structuurvisies. Het is geen formeel plan, er is uitsluitend
sprake van zelfbinding. Voor voorliggende structuurvisie zijn de relevante beleidsuitspraken
opgenomen.
- Het behoud van de vier kernkwaliteiten staat voorop bij alle ontwikkelingen;
landschappelijke diversiteit, (veen-)weide karakter, openheid, rust en
stilte. Indien er vanuit de lagenbenadering –in het bijzonder de bodemdaling-
dringende redenen zijn om hiervan af te wijken is dit mogelijk.
- Behoud van de landbouw als drager en beheerder van het Groene Hartlandschap,
als bron van werkgelegenheid en vitaliteit en natuurlijk als
voedselproducent is uitgangspunt.
- Het realiseren van een aantrekkelijk en samenhangend routenetwerk
voor wandelen, fi etsen, skaten en varen wordt beoogd.
- Het realiseren en behoud van een goed functionerende EHS, waaronder
de Groene Ruggengraat.
- Ruimtelijke ontwikkelingen voor wonen zijn mogelijk, mits de kernkwaliteiten
van het landschap worden behouden of versterkt.
- Bouwen voor migratiesaldo nul is uitgangspunt.
- De woningbouwmogelijkheden worden vooral ingezet binnen de ruimtelijke
begrenzingen (contouren) en/of in de gebieden waar ruimte is voor
transformatie, bijvoorkeur gekoppeld aan openbaar vervoer.
- Herstructurering van bestaande bedrijventerreinen heeft het primaat,
nieuwe bedrijventerrein moeten zoveel mogelijk regionaal worden bezien.

Uitsnede kaart Ontwikkelingsperspectief (Bron: Stuurgroep Groene Hart)
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
36
- Actief streven naar verplaatsen verspreid liggende bedrijven die niet passen
in het landschap vanuit de kernkwaliteiten.
- De delen van het Groene Hart die grenzen aan de Randsteden worden beschouwd
als metropolitane parklandschappen. Hier is ruimte voor intensieve
recreatie dicht bij de steden en voor extensieve recreatie en landbouw,
en onder voorwaarden in beperkte mate voor (exclusieve) woningbouw.
- De bereikbaarheid en toegankelijkheid van het Groene Hart wordt verbeterd.
- Behoud, ontwikkeling en ontsluiting van de bijzondere cultuurhistorische
waarden in het Groene Hart.
3.2.3 Uitvoeringsprogramma Groene Hart 2007-2013
Een Stuurgroep Groene Hart van de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland
en Utrecht heeft in februari 2007 een Uitvoeringsprogramma Groene Hart
opgesteld. In dit uitvoeringsprogramma is een ontwikkelingsperspectief opgenomen.
Landschapstype, waterhuishouding, bodem en infrastructuur vormen
de belangrijkste onderscheidende factoren in het ontwikkelingsperspectief.
De gemeente Nieuw-Lekkerland ligt in het oosten op een laaggelegen veengebied
met een sterke bodemdaling en in het westen op een hoger gelegen
veengebied met een matige bodemdaling. Aan de noordzijde, langs de Lek,
liggen rivieroeverwallen.
Bij veenweidegebieden met sterke bodemdaling zijn maatregelen nodig om
het veenweidelandschap te behouden en verdroging van natuur tegen te
gaan. In de gebieden is en blijft de landbouw de belangrijkste vorm van ruimtegebruik.

3.2.4 Regionale structuurvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
De Regionale structuurvisie voor de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden is in
maart 2004 vastgesteld. In de visie wordt ingegaan op de ligging van het gebied
in groter verband en er wordt aandacht besteed aan de specifi eke kenmerken/
kwaliteiten van het gebied. Uiteindelijk is een strategische visie voor de langere
termijn ontwikkeld, die van invloed is op voorliggende structuurvisie.
Het beleid richt zich voornamelijk op het behoud van de bestaande kwaliteiten
van het gebied, zoals het behoud van de openheid, het behoud van cultuurhistorische
elementen en het behoud van waardevolle doorzichten in de
linten. Als ontwikkelingsrichting worden kansen gezien voor de recreatie en
de verbreding van de landbouw. Ook natuurontwikkeling is aandachtspunt.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
37
In de Regionale structuurvisie worden de volgende beleidsuitspraken gedaan
die relevant zijn voor voorliggende structuurvisie en daarom zijn opgenomen
in het Ruimtelijk Casco:
- Nieuw-Lekkerland is een verzorgingskern, Kinderdijk is een kleine woonkern.
Voor zowel de verzorgingskernen als de ‘kleine woonkernen’ is specifi
ek beleid ontwikkeld.
- Een adequate benutting van het waterfront van de kern Nieuw-Lekkerland.
- Voor het landelijk gebied is de inzet vooral gericht op het openhouden en
het versterken van het landschap.
- Inzetten op een versterking van groene en recreatieve verbindingen tussen
de stedelijke gebieden en het middengebied.
- Vernieuwing/uitbreiding van jachthavens en het watertoerisme bij Kinderdijk
en Nieuw-Lekkerland.
- Uitbouw van de pleisterplaats Kinderdijk als toeristische ontwikkeling.
- Ontwikkeling van ecologische verbindingszones.
- Het behoud van cultuurhistorische elementen zoals molens, boerderijen
en knotwilgen, het behoud van het waterrijke karakter, het herstel van
kleinschalige karakteristieke landschapselementen.
- Behoud en ontwikkeling van natuurgebied Kinderdijk.
- Inzetten op een verbrede landbouw en een versterking van het agritoerisme.
Daarnaast kunnen andere functies afgewogen worden zoals nieuwe
landgoederen, recreatie of natuur. Recreatieve mogelijkheden zijn er zowel
in de kernen en knooppunten als op het platteland.
- Uitbouw recreatieve opvanggebieden met lokale en bovenlokale functie.
- Revitaliseren bedrijventerrein Kinderdijk.

Plankaart Regionale Structuurvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
(Bron: Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden)
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
38

3.2.5 Regionale woonvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 2006-2009
De gemeenten in de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden hebben in 2005
een regionale woonvisie opgesteld. De woningbouw en de toename van de
woningvoorraad blijven achter bij de taakstelling. Het is noodzakelijk op regionaal
niveau de kwantitatieve en kwalitatieve woonopgave ter hand te nemen,
zodat voldoende passende woningen worden gerealiseerd. Specifi eke
doelgroepen zoals starters, ouderen en mensen met een zorgvraag vragen
om aandacht. In de woonvisie worden voornamelijk actiepunten genoemd die
relevant zijn voor Deel B van deze structuurvisie; het Projectenplan.
- Het woningbouwprogramma richt zich op een migratiesaldo 0.
- Herstructurering van bestaande gebieden is nodig in verband met de veranderende
woningvraag. Deze opgave moet zich richten op differentiatie
en kwaliteit.
- In de plannen moet perspectief worden geboden voor mensen met lage
inkomens, zoals starters en ouderen.
- De realisatie van zorgsteunpunten kan bijdragen aan de gewenste ontwikkeling
van de kernen.
- De intentie is om in geval van ruimtekort in een kern de woningvraag elders
in de regio op te vangen. Vanwege onder andere de omvang van de
lokale behoefte en de binding aan kernen kunnen beperkte contouraanpassingen
nodig zijn. Voor Nieuw-Lekkerland is het ontbreken van contourruimte
en de wenselijkheid van contourverruiming op korte termijn
aan de orde.
- Er wordt gestreefd naar benutting van vrijkomende boerderijen voor woonfuncties,
al of niet in combinatie met niet hinderlijke bedrijfsfuncties.
De gegevens met betrekking tot precieze woningbouwplanning en de verdeling
tussen de verschillende woningbouwcategorieën krijgt zijn verdere uitwerking
in Deel B; het Projectenplan.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
39
3.2.6 Bedrijventerreinenstrategie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
In 2006 is besloten tot het opstellen van een bedrijventerreinenstrategie voor
de regio. Door ECORYS is dit onderzoek uitgevoerd, waarin aandacht is besteed
aan de bestaande bedrijventerreinmarkt van de regio en de gewenste
ontwikkelings- en uitvoeringsstrategie.
De bestaande bedrijventerreinen gelegen in de gemeente Nieuw-Lekkerland
blijven in de strategie allemaal onveranderd. Er is geen noodzaak de bedrijventerreinen
te herstructureren of uit te breiden. Ook zijn geen nieuwe bedrijventerreinen
nodig. Wel is er binnen de gemeente Nieuw-Lekkerland ruimte
voor de realisatie van een bedrijfsverzamelgebouw.
De grootschaliger bedrijvigheid in de Lekzone dient (passief) verplaatst te
worden naar zones aan de A15 en A27. De vrijkomende locaties kunnen dan
kleinschalig worden verkaveld zodat ze ruimte bieden aan kleinschalige lokale
bedrijvigheid. Hieraan bestaat veel behoefte.
Bij het verplaatsen van de bedrijvigheid uit de Lekzone gelden de volgende
richtlijnen:
- Vrijgekomen kavels mogen niet groter worden verkocht dan 0,5 ha netto.
- Reeds gevestigde bedrijven mogen geen ruimte geboden of verkocht krijgen
wanneer daarmee het totale bedrijfsoppervlak van het betreffende
bedrijf groter dan 0,5 ha wordt.
- Alleen aan lokale en subregionale bedrijvigheid mag ruimte worden geboden.
- Gemeente of regio dient bij vertrek van bedrijven de kavels te verwerven.
- De terreinen moeten een ruime ruimtelijke opzet krijgen met mogelijk
doorzichten naar het achterliggende landschap.

3.2.7 Visie Landelijk gebied Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
De visie Landelijk Gebied Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is opgesteld door
de samenwerkende gemeenten uit de regio. De visie is opgesteld in februari
2007. In de visie wordt een onderscheid gemaakt in meerder pijlers, te weten;
Agrarische economie, Landschap, Recreatie en toerisme, Natuur en Cultuurhistorie.
De gemeenten zien de landbouw als belangrijkste drager van het landschap.
De landbouw moet zoveel mogelijk ontplooiingsmogelijkheden krijgen, mits
deze niet confl icteert met de landschappelijke kwaliteit, zoals de openheid.
Aanwezige landschappelijke verscheidenheid moet behouden blijven. Ook
cultuurhistorisch waardevolle objecten en gebieden moeten, gezien hun
waarde voor het landschap, worden beschermd en waar mogelijk toegankelijk
gemaakt voor toerisme en recreatie. Verbredingsactiviteiten worden gestimuleerd
om het landschap in stand te kunnen houden.
Er wordt getracht de landschappelijke en recreatieve kwaliteiten van het gebied
te versterken, onder andere door de samenhang tussen de toegangspoorten,
eventueel in combinatie met bezoekerscentra, en het landelijk gebied
te versterken. Ook de recreatieve infrastructuur verdient hierbij aandacht.
Het duurzaam veiligstellen van de aanwezige natuurwaarden moet gebeuren
door het realiseren van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en een duurzaam
robuust natte noordzuidverbinding. De EHS bestaat uit natuurgebieden,
verbindingszones en gebieden met agrarisch natuurbeheer.
Enkele concrete acties die doorwerken in deze structuurvisie en die een
plaats krijgen in het Ruimtelijk Casco zijn de volgende:
- Vestiging van een nieuw landgoed in de gemeente Nieuw-Lekkerland.
- Verbeteren van de toegankelijkheid over water.
- Verbeteren bereikbaarheid Kinderdijk over water.
- Uitbreiden overnachtingscapaciteit.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
40
- Verbeteren fi etsinfrastructuur.
- Realiseren van ecologische verbindingszones.
- Promotie van cultuurhistorie.
- Verbeteren waterkwaliteit natuurgebieden.
3.2.8 Structuurvisie Graafstroom en Liesveld
De aangrenzende gemeenten Graafstroom en Liesveld hebben elk ook hun
eigen structuren en visiepunten vastgelegd die van invloed kunnen zijn op
voorliggende structuurvisie. Voor Graafstroom is de Structuurvisie op 29
maart 2011 vastgesteld door de gemeenteraad. Voor Liesveld is op 20 juni
2006 het Structuurplan vastgesteld door de gemeenteraad.
Structuren en visiepunten van beide gemeenten die van belang zijn voor voorliggende
structuurvisie:
- Op de grens met de gemeente Graafstroom loopt een ecologische verbindingszone.
- De gemeente Graafstroom heeft een tracé van de Groene Ruggengraat
geprojecteerd op de grens met de gemeente Nieuw-Lekkerland en tussen
Nieuw-Lekkerland en Liesveld.
- Kinderdijk is in de structuurvisie van de gemeente Graafstroom opgenomen
als bestaande recreatieve knoop en als Natura 2000-natuurgebied.
- De gemeente Liesveld heeft op de grens met de gemeente Nieuw-Lekkerland
twee dijkwielen aangewezen met een zeer hoge waarde.
- Ook heeft Liesveld ten oosten van de gemeente Nieuw-Lekkerland een
aantal molens met molenbiotoop opgenomen.
- De bebouwing aan de Lekdijk is door Liesveld als cultuurhistorisch lint
aangemerkt.

3.2.9 Landbouwontwikkelingsvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
Door LTO Noord, afdeling Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, is een visie
voor de agrarische sector in het gebied opgesteld. Vanuit het perspectief
van de sector wordt geschetst op welke manier de agrarische sector
in het gebied kan inspelen op ontwikkelingen die op de sector afkomen.
In de visie zijn de volgende kansen voor de agrarische sector in het gebied
benoemd:
- (Door)ontwikkeling melkveesector.
- Structuurverbetering op maat.
- Maatschappelijke vraag naar verbreding.
- Groenblauwe diensten op zakelijke basis.
- Energieneutrale sector en energieleverantie.
- Gebiedsvermarkting en imago.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
41
3.2.10 Archeologisch beleid Alblasserwaard en Vijfheerenlanden
Voor de gehele Alblasserwaard is in 2009 een archeologische inventarisatie
uitgevoerd, waaruit vervolgens een archeologische verwachtings- en
beleidsadvieskaart is opgesteld. Dit vormt de basis voor het archeologisch
beleid van de gemeenten Giessenlanden, Gorinchem, Graafstroom, Hardinxveld-Giessendam,
Leerdam, Liesveld, Nieuw-Lekkerland en Zederik.
De archeologische beleidsadvieskaart wordt als instrument gebruikt om bij
de keuze van toekomstige bouwlocaties archeologische waarden zoveel mogelijk
te ontzien. In een oogopslag is zichtbaar waar de kans het grootst is
archeologische resten in de bodem aan te treffen. Verder kan worden bepaald
in welke gebieden archeologisch onderzoek dient plaats te vinden
voor de aanvraag van vergunningen voor werkzaamheden die kunnen leiden
tot verstoring van de bodem. Bij een hogere archeologische verwachting is
bij nieuwe ontwikkelingen eerder archeologisch onderzoek noodzakelijk.

3.3 Gemeentelijk beleid
3.3.1 Ruimtelijke beleidsvisie
In de ruimtelijke beleidsvisie beschrijft de gemeente de gewenste ruimtelijke
structuur in 2010. Onderdeel van de visie is het globale structuurbeeld. Hierin
zijn vier zones onderscheiden, met elk een eigen karakter:
1 Dijkzone: het bebouwingslint langs de Lekdijk. Het bestaande kleinschalige
halfopen karakter met een grote diversiteit aan gebouwvormen en
bouwstijlen dient zoveel mogelijk behouden te blijven.
2 Bebouwde zone: de planmatige uitbreidingen tussen de Lekdijk en de
Tiendweg, begrensd door de maximale bebouwingscontour. Woonbebouwing
blijft overheersen, maar ook voorzieningen en bedrijvigheid zijn aanwezig.
Binnen deze zone zijn groenstructuren aanwezig die aansluiting
zoeken op de kavelrichting.
3 Mengzone: tussen de Tiendweg en de Elzenweg. Aan de oostzijde wordt
gezocht naar een combinatie van natuurontwikkeling en recreatie in combinatie
met de uitgeplaatste afvalwaterzuiveringsinstallatie en vrachtwagenparkeerplaats.
4 Groene zone: buitengebied met uitzondering van de mengzone. Het karakter
blijft groen, open en agrarisch. Ook is er plaats voor natuurontwikkeling.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
42
3.3.2 Strategische Visie Nieuw-Lekkerland
In de strategische visie Nieuw-Lekkerland beschrijft de gemeente de gewenste
situatie in 2020. De visie vormt een actualisering op de ‘Ruimtelijke beleidsvisie’,
zoals hiervoor besproken. De gemeenteraad heeft op 1 februari
2008 de visie vastgesteld.
Aan de hand van de thema’s ‘Bestuur en veiligheid’, ‘Verkeer en vervoer’, ‘Economie’,
‘Cultuur en recreatie’, ‘Sociale en maatschappelijke ontwikkeling’ en
‘Ruimtelijke vitaliteit’ wordt in de visie een toekomstbeeld voor de gemeente
geschetst. De volgende doelen zijn ruimtelijk relevant voor voorliggende structuurvisie:
- Verbetering van het vervoer over water en het wegennet.
- Verdwijning van de hoogspanningsmasten, het energietransport vindt ondergronds
plaats.
- Geen vrachtwagenparkeerplaatsen in de dorpskernen.
- Bevordering van een vitaal winkelbestand.
- Grote bedrijven als de scheepswerf IHC in Kinderdijk passen bij de gemeente
en de regio.
- Aan de oostzijde van de kern Nieuw-Lekkerland is ruimte voor woningbouw
en bedrijvigheid.
- Bedrijven verhuizen uit de kern naar een bedrijventerrein.
- De sporthal en het zwembad blijven behouden.
- De recreatiefunctie van het buitengebied beter benutten.
- Het buitengebied hoofdzakelijk een agrarische functie laten behouden.
- Omvang en aard van toerisme en recreatie afstemmen op landelijke karakter.
- Goede en gevarieerde fi etsroutes realiseren.

- Aan de randen van het molengebied van Kinderdijk kleine bedrijvigheid
faciliteren die van het gebied kan profi teren.
- Betere bereikbaarheid van het molengebied van Kinderdijk, vooral via water.
- Onderwijs-, zorg- en sportvoorzieningen hoeven niet in elke afzonderlijke
kern (Kinderdijk en Nieuw-Lekkerland) aanwezig te zijn.
3.3.3 Actieplan Wonen, Welzijn en Zorg – Pact van Bleskensgraaf
Op 30 januari 2006 tekenden vertegenwoordigers van zorgvragers, gemeentebesturen,
zorg- en welzijnsorganisaties, wooncorporaties en de provincie
Zuid-Holland het Pact van Bleskensgraaf. Hierin staat dat alle partijen willen
werken aan een regio waarbinnen ouderen en mensen met een beperking zo
lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen en leven.
Om de in het Pact afgesproken doelen daadwerkelijk te bereiken heeft iedere
gemeente een actieplan opgesteld. Een voor deze structuurvisie belangrijke
afspraak uit het actieplan van Nieuw-Lekkerland is dat er één centraal zorgen
welzijnssteunpunt voor heel de gemeente Nieuw-Lekkerland komt. Het
huidige woonzorgcomplex ’t Waellant’ ontwikkelt zich tot de centrale voorziening
waarop thuiswonende ouderen en mensen met een beperking een
beroep kunnen doen.
Verder is het vasthouden en werven van jongere inwoners aan de orde. Aandachtspunten
daarbij zijn: bevorderen economische bedrijvigheid, verbetering
van (winkel)voorzieningen, sportaccommodaties en meer huisvesting
voor starters.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
43
3.3.4 Waterplan Nieuw-Lekkerland
Het waterplan voor de gemeente Nieuw-Lekkerland is door de gemeenteraad
en het waterschapsbestuur in 2007 vastgesteld. In dit waterplan is op praktische
wijze een visie, een modelmatige toetsing van de peilstijgingen, aandachtspunten
en een maatregelenprogramma opgesteld. Met deze maatregelen
is voorzien dat de waterhuishouding tot 2025 op orde is.
Eén van de maatregelen, die in het kader van voorliggende structuurvisie het
meest (ruimtelijk) relevant is, betreft de aanleg van natuurvriendelijke oevers
(vergroting belevingswaarde).
3.3.5 Energievisie
De gemeenten hebben zich met het ‘Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk
2007-2011’ verbonden aan het leveren van een bijdrage aan de landelijke klimaatdoelstellingen:
dat wil zeggen 2% energiebesparing per jaar t.o.v. 1990,
20% duurzame energie in 2020 en 30% CO2-reductie in 2020. Om de mogelijkheden
voor de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland
te onderzoeken is in 2010 een Energievisie opgesteld. Biomassa speelt voor
deze gemeenten een belangrijke rol in de verduurzaming van de gemeentelijke
energiehuishouding.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
44

4 Visie op hoofdlijnen
4.1 Zelfbeeld
De gemeente Nieuw-Lekkerland is samen met buurgemeenten Graafstroom
en Liesveld gelegen in een landelijk gebied dat wordt begrensd door de bestaande
bebouwing rondom Alblasserdam, de Betuwelijn en de rivieren. De
gemeente ligt aan de rand van het Groene Hart en vanwege het goed behouden
slagenlandschap, de molens, de monumenten en de kenmerkende
lintbebouwing is het gebied nog zeer authentiek. Het landschap van de Alblasserwaard
is één van de best bewaarde cultuurlandschappen van Nederland.
Dit maakt het gebied uitstekend geschikt voor extensieve vormen van
recreatie en toerisme. De bijzondere landschappelijke ligging en de toeristische
aantrekkingskracht van het molengebied zorgen, met name in de zomermaanden,
voor bereikbaarheids- en doorstromingsproblemen. Het Molengebied
heeft dan ook een grote impact op de dagelijkse gang van zaken
in Kinderdijk. Maar bovenal blijft het gebied onlosmakelijk verbonden met
Kinderdijk en vertelt het verhaal van het verleden.
De invloeden uit de stedelijke regio zorgen er tevens voor dat Nieuw-Lekkerland
geen dorp meer is. De latere woonwijken kenmerken zich door planmatige
woningbouw en er is sprake van een beperkte dorpse karakteristiek. .
Het voorzieningenniveau is relatief hoog en de gemeente kan blijvend plaats
bieden aan lokale bedrijvigheid, op zowel buitendijkse locaties als op enkele
bedrijfslocaties in de kern Nieuw-Lekkerland. De watergebonden bedrijvigheid
hoort bij de gemeente Nieuw-Lekkerland en is karakteristiek voor de
ligging aan het water.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
45
Met twee winkelcentra, een zwembad, meerdere sportvoorzieningen en een
zorgcentrum heeft de gemeente een voorzieningenaanbod van formaat. De
gemeente is wat dat betreft zelfvoorzienend voor haar inwoners en bedrijven,
dat wil zeggen dat voor de dagelijks benodigde voorzieningen niet hoeft worden
uitgeweken naar omliggende kernen.
Jongeren en senioren trekken echter steeds vaker weg uit de gemeente. Voor
senioren zijn het aanbod aan voorzieningen en geschikte woningen bepalend
voor de mogelijkheid om in de gemeente te kunnen blijven wonen. Jongeren
vertrekken vaak voor hun opleiding of werk uit de gemeente. Voor de jongeren
die wel blijven zijn de uitstraling van de kernen en de basisvoorzieningen
bepalend. Voor deze aspecten is blijvend aandacht nodig om de leefbaarheid
op peil te houden.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
46

4.2 Visie op hoofdlijnen
Met behulp van voorliggende structuurvisie wordt een belangrijke strategische
stap gezet naar een vitale gemeente waar het goed wonen, werken en
leven is voor jong en oud. De structuurvisie gaat uit van de kracht van de
gemeente en zet bedreigingen om in kansen en kansen om in concrete activiteiten.
De visie is vooral gericht op behoud van de bestaande kwaliteiten; het karakteristieke
landschap, de cultuurhistorisch waardevolle elementen en het
relatief grote voorzieningenaanbod dat zo kenmerkend is voor de gemeente.
De bestaande kwaliteiten vormen het uitgangspunt voor de toekomstige ontwikkelingen.
Dit dient te gebeuren door de aanwezige kansen te benutten.
Daarnaast wil de gemeente bestaande knelpunten oplossen om zo de kwaliteit
van de leefomgeving te vergroten. Het creëren van één ‘Nieuw-Lekkerland’
in ruimtelijk, functioneel en sociaal opzicht is de hoofddoelstelling. De
kern Nieuw-Lekkerland moet weer één worden. Een goede doorstroming in de
woningmarkt is hiervoor van belang. Om dit te bereiken wordt ingezet op een
evenwichtige woningvoorraad afgestemd op de vraag. Voor ouderen betekent
dit onder andere dat er voldoende toegankelijke woningen moeten zijn.
De agrarische sector is belangrijk voor de instandhouding van het bestaande
open landschap. In grofweg het gebied ten (zuid)oosten van de kern Nieuw-
Lekkerland ligt het primaat op de agrarische sector. In deze zone is de openheid
tot op heden goed bewaard gebleven. Aan de zuidzijde van de kern
Nieuw-Lekkerland wordt dit karakter langzaam aangetast en de toekomstwaarde
van dit gebied als agrarisch gebied staat onder druk. De gemeente
wil inzetten op het behoud van de agrarische sector.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
47
Om de toekomstwaarde te kunnen garanderen wil de gemeente agrariërs de
kans geven zich te verbreden, onder andere door het bieden van kleinschalige
overnachtingsmogelijkheden. Er moet wel versneld om worden gegaan
met processen zoals schaalvergroting. Nieuwe agrarische bedrijvigheid kan
zijn plek vinden aan de Schoonenburgweg. Dit mag echter niet ten koste gaan
van de beleving van het landschap. Er zullen dan ook kaders voor de toekomst
moeten worden geformuleerd waarbinnen bedrijven zich mogen ontwikkelen.
Op de grens met de kern Nieuw-Lekkerland aan de zuidzijde hebben reeds
diverse ontwikkelingen plaatsgevonden. De gemeente wil in deze zone inzetten
op een versterking van de landschappelijke kwaliteiten in combinatie
met de stedelijke functies. Volkstuinen, sportvelden en een landgoed zijn hier
voorbeelden van.
Het Molengebied Kinderdijk is een toeristische attractie met een functie voor
de hele regio en zelfs daarbuiten. Deze functie brengt ook problemen met
zich mee, waaronder een vermindering van de bereikbaarheid, verminderde
leefbaarheid en de aantasting van de aanwezige natuurwaarden. Uitbreiding
van de recreatieve en toeristische mogelijkheden mag niet leiden tot aantasting
van de natuurlijke en cultuurhistorische waarden. Het behouden en
versterken van de natuurlijke en cultuurhistorische waarden van het gebied
is uitgangspunt bij het uitdiepen van de recreatieve en toeristische potenties
van het gebied. Voor het oplossen van de ontsluitingsproblematiek van Kinderdijk
wordt gezocht naar alternatieven. Het gebruik van transferia buiten
de gemeente, het tegengaan van sluipverkeer en het stimuleren van vervoer
over water hebben prioriteit. In dat licht is een verbeterde ontsluiting ten oosten
van Nieuw-Lekkerland gewenst.

Naast de toeristische attractie van molengebied Kinderdijk zijn in de rest
van de gemeente extensieve vormen van recreatie mogelijk. Het landschap
biedt voldoende aanknopingspunten voor recreatief medegebruik. Het realiseren
van nieuwe routestructuren en recreatieve voorzieningen betekent een
meerwaarde voor de recreant en biedt tevens een economische basis voor
de instandhouding van het waardevolle landschap. Het behoud van de identiteit
van het landschap en het behoud van de aanwezige cultuurhistorisch
waardevolle plekken is van doorslaggevend belang om de recreatieve potenties
optimaal te benutten. Zo dient de Lekdijk, met aangrenzende historische
dijkwoningen, als lijn in het landschap zoveel mogelijk zichtbaar te blijven. De
aanwezige donken zijn eveneens van cultuurhistorische waarde en vertellen
iets over de ontstaansgeschiedenis van het gebied. Behoud van deze landschapselementen
staat voorop.
In de kernen wordt ingezet op het behoud van de bestaande cultuurhistorische
structuren en panden. Met name de relatie met de Lek en de zichtbaarheid
van de Lek vanaf de Lekdijk verdient aandacht. Het toevoegen van
hogere bebouwing (tot vijf bouwlagen) kan de zichtbaarheid en de herkenbaarheid
vergroten. Het toepassen van deze bebouwing moet passen binnen
het gebied en geen afbreuk doen aan bestaande kwaliteiten. Ook andere
initiatieven zijn denkbaar.
Voor Nieuw-Lekkerland is het beleid gericht op verdergaande integratie van
de twee voorheen gescheiden kernen. Het creëren van één woonkern zowel
ruimtelijk, functioneel als sociaal is uitgangspunt. Het aanbrengen van onderscheid
tussen de twee winkelcentra is een belangrijke stap in die richting.
Ook het afbreken van de twee hoogspanningsverbindingen die de kern doorsnijden
is wenselijk.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
48
Het energietransport zal in de toekomst onder de grond moeten worden geleid.
De gemeente wil zich hard maken deze ambitie te realiseren.
De kern Kinderdijk vraagt om een kwaliteitsimpuls. Met respect voor de historisch
waardevolle structuren en panden is er ruimte voor herontwikkeling.
De kwaliteit van het woongebied is leidend bij woningbouw, en niet de strakke
bebouwingscontouren. Een eventuele herontwikkeling dient in ieder geval in
te gaan op de verkeers- en parkeerproblematiek in de kern. Een oplossing is
noodzakelijk om het dorp ook in de toekomst leefbaar te houden.
Voor uitbreiding van het voorzieningenaanbod ligt de nadruk op Nieuw-Lekkerland,
wat de verzorgingskern voor de toekomst is. Het bereikbaar houden
van voorzieningen voor de inwoners van Kinderdijk is essentieel voor de leefbaarheid.
Rond de entree van het molengebied Kinderdijk kunnen voorzieningen
worden toegevoegd die zowel benut kunnen worden door de toeristen
als door de inwoners.
Kleinschalige bedrijvigheid in de kernen en linten is blijvend mogelijk. Om
deze functiemenging ook in de toekomst op duurzame wijze te kunnen handhaven
worden vooraf duidelijke kaders gesteld. Indien een bedrijf qua maat
en bedrijfsactiviteiten niet meer past op de huidige locatie is een verplaatsing
naar het bedrijvenpark bij Nieuw-Lekkerland of naar een regionaal bedrijventerrein
noodzakelijk. In het hart van Nieuw-Lekkerland is eveneens ruimte
voor grote detailhandelsbedrijven, zoals een tuincentrum.

De buitendijkse bedrijventerreinen zijn belangrijk voor de werkgelegenheid in
Nieuw-Lekkerland en zijn met name geschikt voor watergebonden bedrijvigheid.
Deze watergebonden bedrijvigheid past binnen het gebied en ontwikkelingen
in deze zones worden dan ook niet verwacht. De gemeente wil echter
in een vroeg stadium toch nadenken over eventuele alternatieven, mocht dit
door onvoorziene omstandigheden noodzakelijk zijn. Het invullen van vrijkomende
bedrijfspercelen met andere (niet watergebonden) bedrijvigheid behoort
tot de mogelijkheden.
Bereikbaarheid via de digitale snelweg is belangrijk voor bewoners en ondernemers.
Digitale dienstverlening brengt voorzieningen dicht bij huis zonder
dat dienstverleners in de directe nabijheid fysiek aanwezig zijn. Voor ondernemers
is de aansluiting op het digitale netwerk een voorwaarde voor innovatie
en bedrijfsontwikkeling. De gemeente zal vanuit haar rol deze vraag zoveel
mogelijk faciliteren.
Tot slot wil de gemeente zich inzetten op het gebied van duurzaamheid. De
gemeente wil in de discussie over het wat en hoe, haar verantwoordelijkheid
nemen. Het winnen van duurzame energie vormt een belangrijke opgave in
de 21e eeuw. Gezocht wordt naar een manier die past bij het gebied. Innovatieve
ideeën op het gebied van duurzame energie zijn wenselijk en worden
gestimuleerd.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
49

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland:
In opdracht van: Gemeente Nieuw-Lekkerland
Projectnaam: ILL01-NWL00001-01h
A15
H
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
50
H
N N
N481

5 Ruimtelijk Casco
H
Bestaande linten en kernen
Historische lintstructuur
Bestaande bedrijventerreinen
Binnendijks
Bestaande bedrijventerreinen
Buitendijks
Herstructureringsgebieden
Transformatiegebied
natuur en recreatie
Transformatiegebied
dorpsfuncties
Maatschappelijk cluster
Sportcluster
Dorpsuitbreiding
Verzorgingskern
Kleine kern
Hoofdwinkelcentrum
Nevenwinkelcentrum
Bestaande recreatieve knoop
Nieuwe Ni recreatieve knoop
Ve Versterken entreegebied
Recreatief Re routenetwerk
N
Stedelijk groen
Hoofdgroenstructuur
Water
Agrarisch open landschap
Tiendweg
Natuurgebieden - Natura 2000
Ecologische verbindingszone
Groene ruggengraat
Molens
Eendenkooien
Donken
Dijken
Bestaande infrastructuur
Waterbus
Voet/Fietsveer
Autoveer
Ruilverkavelingsweg
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
51
Het Ruimtelijk Casco betreft het ontwikkelingskader voor de gemeente Nieuw-
Lekkerland. Deze beleidskaart bundelt het bestaande beleid en de visie op
hoofdlijnen en biedt het casco voor concrete projecten en plannen. Het is een
afwegingskader, maar tegelijkertijd ook een inspiratiekader voor ruimtelijke
ontwikkelingen.
Het Ruimtelijk Casco bestaat uit een kaartbeeld en toelichting. Deze twee zijn
nadrukkelijk aan elkaar gekoppeld. De toelichting kan beschouwd worden als
een uitgeschreven legenda, waarbij per legenda-eenheid staat beschreven
waar het element betrekking op heeft en welke ruimtelijke strategie er bij
hoort.
De directe koppeling tussen kaart en toelichting is wenselijk om het structuurvisiebeleid
op een eenvoudige manier digitaal raadpleegbaar te maken.
De Wro stelt dit als eis bij de opstelling van gemeentelijke structuurvisies.

5.1 Bestaande linten en kernen
Herstructurerings- en intensiveringsprocessen
zijn in beginsel overal binnen de bestaande kernen
denkbaar, waarbij geldt dat inbreiding voor
uitbreiding gaat. Uiteraard moet hierbij worden
aangesloten op de kwaliteiten en mogelijkheden
van dat woongebied en de omgeving. Zo dient onder andere rekening gehouden
te worden met karakteristieke doorkijken naar het landschap, de aanwezigheid
van monumenten en de structuur van het slagenlandschap. Waar mogelijk
streeft de gemeente naar herstel van oorspronkelijke doorzichten en waterstructuren,
die door stedenbouwkundige uitbreidingen zijn teniet gedaan. Ook
moeten mogelijkheden om de bestaande overgangen van het landelijk gebied
naar het dorpskernen te verbeteren, worden aangegrepen. Ontwikkelingen die
bijdragen aan de versterking van de entreepunten van de kernen zijn eveneens
wenselijk. Hierbij ligt de nadruk op de noordwestelijke entree nabij molen ‘De
Regt’, de zuidoostelijke entree bij het bedrijvenpark en de entree van Kinderdijk
ter hoogte van het molengebied.
De wijze waarop met intensiveringprocessen wordt omgegaan hangt af van
de stedenbouwkundige typologie van het betreffende lint of de betreffende
kern. Het is belangrijk dat nieuwbouw in maat en schaal past in zijn omgeving.
Gezien het dorpskarakter ligt de nadruk bij inbreiding op het bouwen in
verschillende typologieën en prijsklassen. Hogere bebouwing (tot vijf bouwlagen)
is slechts op beperkte schaal mogelijk, met name in de omgeving van
het dorpscentrum en in aansluiting op de Lekdijk. De hogere bebouwing zorgt
voor variatie en herkenbaarheid en kan de relatie met de Lek versterken.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
52
Een eventueel nieuwbouwprogramma zou met de demografi sche ontwikkeling
rekening moeten houden en er moet blijvend aandacht besteed worden aan
woonvormen voor starters en senioren. Het vertrek van jongeren en senioren
uit de gemeente naar omliggende steden kan hiermee worden afgeremd. Belangrijk
hiervoor is tevens dat het voorzieningenpeil in stand wordt gehouden.
Bedrijvigheid is blijvend mogelijk in de linten en kernen. Het gaat dan om kleinschalige
(o.a. aan huis verbonden) bedrijvigheid of recreatief gebruik (zoals bed
& breakfasts). Om vooraf duidelijkheid te scheppen over de toelaatbaarheid
van bedrijvigheid in de kernen en linten zijn hiervoor richtlijnen opgesteld. Bedrijvigheid,
behorend tot milieucategorie 1 en 2 (conform bedrijven- en milieuzonering
VNG), wordt geacht te passen in een gemengde woonomgeving en kan
zich derhalve ontwikkelen op deze bestaande informele locaties. Omdat het
gezien het kleinschalig karakter van het landschap hier niet wenselijk is grote
bedrijven toe te staan, is eveneens een maximale maat van 1.000 m2 leidend.
Dit zijn richtlijnen waar, in individuele gevallen, gemotiveerd van af kan worden
geweken. Hinderlijke bedrijven en bedrijven die niet passen in het geschetste
profi el worden ten behoeve van de leefbaarheid zoveel mogelijk uitgeplaatst uit
de kernen en de linten. Bedrijvenpark Veenweide in Nieuw-Lekkerland is hiervoor
de aangewezen plek. Indien hier onvoldoende ruimte aanwezig is dienen
bedrijven uit te wijken naar regionale bedrijventerreinen in de omgeving.
De vrijgekomen locaties kunnen worden herontwikkeld. Als agrarische bedrijven
in het lint hun bedrijfsactiviteiten stoppen is een transformatie naar een
woonfunctie overweegbaar, mogelijk in combinatie met zorg of kleinschalige
bedrijvigheid.

5.2 Historische lintstructuur
De bestaande variëteit aan functies, bouwstijlen
en de mate aan openheid en geslotenheid
is uitgangspunt. Bestaande doorzichten c.q.
zichtlijnen moeten zoveel mogelijk behouden
blijven en tonen het karakter van het gebied.
Dit kunnen doorzichten c.q. zichtlijnen zijn vanaf het lint naar het achterliggende
landelijk gebied (met name bij de Lekdijk) of zichtlijnen die de kern
doorkuisen (Dorpslaan en Middelweg) en een verbinding leggen tussen belangrijke
structuren binnen de kern. In de historische linten is voorzichtigheid
geboden bij nieuwe ontwikkelingen. Nieuwe ontwikkelingen moeten in maat
en schaal passen binnen het karakter van het desbetreffende lint. Er dient
daarnaast nadrukkelijk rekening te worden gehouden met het onderliggende
slagenlandschap en de aanwezige cultuurhistorische waardevolle panden en
monumenten. Hogere bebouwing (tot circa 5 lagen) is op beperkte schaal
mogelijk op kruisingen van wegen. Dit kan de herkenbaarheid van bijzondere
plekken versterken. Hogere bebouwing kan met name Nieuw-Lekkerland een
gezicht geven aan het water, aangezien de huidige bebouwing grotendeels
schuil gaat achter de Lekdijk. Het beeld vanaf het water moet minder dominant
worden bepaald door grootschalige bedrijfsbebouwing op buitendijkse
locaties.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
53
5.3 Bestaande bedrijventerreinen - Binnendijks
De gemeente heeft de ambitie om lokaal gebonden
bedrijvigheid te faciliteren in haar ruimtebehoefte.
De bestaande bedrijventerreinen spelen
hierin een belangrijke rol. Ondanks de beperkte
ruimte op de huidige terreinen zijn dit dé plekken
waar ontwikkeling van bedrijvigheid mogelijk is, ook in de toekomst. Herstructurerings-
en intensiveringsprocessen zijn in beginsel overal op het bedrijventerrein
mogelijk, voor zover hiervoor kansen aanwezig zijn. De realisatie van
nieuwe bedrijventerreinen is niet gewenst, evenals uitbreiding van bestaande
terreinen. Uitzondering hierop vormt de uitbreiding met een bedrijfsverzamelgebouw.
Dit gebouw kan voorzien in de huisvesting van diverse kleinschalige,
lokale bedrijven. In het hart van Nieuw-Lekkerland is ruimte voor grote
detailhandelsbedrijven, zoals een tuincentrum.
Hinderlijke bedrijven uit de kernen en de linten worden zoveel mogelijk uitgeplaatst
naar de bestaande bedrijventerreinen in de gemeente. Bedrijven die de
bestaande bedrijventerrein zijn ‘ontgroeid’ worden zoveel mogelijk verplaatst
naar regionale bedrijventerreinen in de omgeving. Hierdoor ontstaat een doorstroomtraject,
waarbij de lokale bedrijvigheid behouden blijft voor de gemeente.
Een principegrens voor de omvang van bedrijvigheid ligt op 5.000 m². De
vrijgekomen locaties in de kernen en de linten en op bestaand bedrijventerreinen
kunnen weer worden ingevuld ten behoeve van kleinschaligere bedrijvigheid
(of woningbouw in de kernen en linten) die beter aansluit bij de maat en
schaal van de omgeving.

5.4 Bestaande bedrijventerreinen - Buitendijks
De gemeente heeft de ambitie om lokaal gebonden
bedrijvigheid te faciliteren in haar ruimtebehoefte.
De bestaande buitendijkse bedrijventerrein
spelen hierin een belangrijke rol. Ondanks
de beperkte ruimte op de huidige terreinen zijn
dit dé plekken waar ontwikkeling van bedrijvigheid mogelijk is, ook in de toekomst.
Herstructurerings- en intensiveringsprocessen zijn in beginsel overal
op het bedrijventerrein mogelijk, voor zover hiervoor kansen aanwezig zijn.
De realisatie van nieuwe bedrijventerreinen en de uitbreiding van bestaande
buitendijkse bedrijventerreinen is in principe niet gewenst.
Op de buitendijkse bedrijventerreinen ligt het primaat bij watergebonden bedrijvigheid.
Watergebonden bedrijvigheid past bij het gebied en de gemeente
wenst dan ook blijvend plaats te bieden aan deze vormen van bedrijvigheid
binnen de gemeente. Er wordt niet actief ingezet op transformatie van deze
gebieden naar andere functies. Mogelijk kan in de toekomst een transformatie
naar andere (niet watergebonden) bedrijvigheid aan de orde zijn.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
H
Croonen Adviseurs
54
5.5 Herstructureringsgebieden
Op verschillende plaatsen binnen bestaande kernen is de kwaliteit van de leefomgeving
de laatste jaren versneld achteruit gegaan. Met name wijken, die zijn
gerealiseerd in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw, voldoen niet meer aan de
eisen van deze tijd als het gaat om inrichting van de openbare ruimte enerzijds,
maar ook als het gaat om de invulling van de individuele woningen anderzijds.
In deze gebieden wordt ingezet op herstructurering. Herstructurering zal niet
snel leiden tot een totaal andere functie van delen van kernen. De bestaande
functie zal de hoofdfunctie blijven. Herstructurering betekent niet in alle gevallen
sloop-nieuwbouw. Sommige van de benoemde gebieden zijn daar te nieuw
voor. In deze gebieden betekent dat een verbetering in de openbare ruimte of
het aanbieden aan andere doelgroepen of renovatie van woningen.
Rond de kruising van de Middelweg met de Lekdijk zijn een aantal bedrijven
aanwezig, waaronder een agrarisch bedrijf, een Chinees restaurant en een
meubelwinkel. Gelet op de ligging ten opzichte van woongebieden is verplaatsing
of herstructurering gewenst. Hierbij kan uitplaatsing van bijvoorbeeld het
agrarisch bedrijf worden overwogen.
Uiteraard moet bij herstructurering worden aangesloten op de kwaliteiten en
mogelijkheden van dat woongebied en de omgeving. Zo dient onder andere
rekening gehouden te worden met karakteristieke doorkijken naar het landschap,
de aanwezigheid van monumenten en de structuur van het slagenlandschap.
Dit is zeker van belang ter hoogte van de Hoogaarslaan, waar de
entree van het dorp wordt bepaald door vrijstaande bebouwing aan de voet
van de dijk. Richting het dorp neemt de bebouwingsconcentratie langzaam
toe.

Waar mogelijk streeft de gemeente naar herstel van oorspronkelijke doorzichten
en waterstructuren, die door stedenbouwkundige uitbreidingen zijn
teniet gedaan. Ook moeten mogelijkheden om de bestaande overgangen van
het landelijk gebied naar het dorpskernen te verbeteren, worden aangegrepen.
Om de waterkwaliteit en natuurwaarden in de kernen te verbeteren kan
ruimte langs watergangen ingericht worden als natuurvriendelijke oever. Dit
heeft tevens een positief effect op de beleving van het water en groen.
Het is belangrijk dat nieuwbouw in maat en schaal past in zijn omgeving.
Gezien het dorpskarakter ligt de nadruk bij inbreiding op het bouwen in verschillende
typologieën en prijsklassen. Hogere bebouwing (tot vijf bouwlagen)
is slechts op beperkte schaal mogelijk, met name in de omgeving van het
dorpscentrum en in aansluiting op de Lekdijk. De hogere bebouwing zorgt
voor variatie en herkenbaarheid en kan de relatie met de Lek versterken.
Bij herstructurering zou ingespeeld moeten worden op de te verwachten demografi
sche ontwikkeling. Dit houdt onder andere in dat er blijvend aandacht
besteed moet worden aan woonvormen voor starters en senioren.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
55
5.6 Transformatiegebied natuur en recreatie
De westelijke dorpsrand van Nieuw-Lekkerland komt in aanmerking voor een
transformatie naar een zone met recreatieve functies eventueel gecombineerd
met natuurontwikkeling. Hiermee wordt aangesloten op het aangrenzende
Natura2000-gebied van Kinderdijk, zodat tegelijkertijd een passende
overgang wordt gevormd tussen de dorpskern en het natuurgebied. Woningbouw
aan de westelijke dorpsrand heeft niet de voorkeur.
De recreatieve functies zijn in de huidige situatie al aanwezig. Ze kunnen
met de transformatie worden vernieuwd en verder worden versterkt tot een
cluster dat betekenis heeft voor de gehele gemeente. Ook is multifunctioneel
ruimtegebruik van de ijsbaan mogelijk, waarbij de locatie in de zomer bijvoorbeeld
kan functioneren als camping.
Uiteraard vormen bestaande kwaliteiten en mogelijkheden van het gebied
een belangrijk uitgangspunt voor de transformatie. Zo dient onder andere
rekening gehouden te worden met karakteristieke doorkijken naar het landschap
en de structuur van het slagenlandschap.

5.7 Transformatiegebied dorpsfuncties
De bestaande bedrijvigheid midden in de kern vervult een belangrijke functie.
Transformatie van dit gebied moet leiden tot een versterking van deze
functies in het dorpshart. Intensivering van (kleinschalige) bedrijvigheid,
maar daarnaast ook uitbreiding van het aanbod van detailhandel behoort
tot de mogelijkheden. De huidige vrachtwagenparkeerplaats komt in belangrijke
mate in aanmerking voor transformatie naar deze functies.
5.8 Maatschappelijk cluster
Het voormalige gemeentehuis vormt door haar centrale ligging in de kern
en de goede bereikbaarheid een geschikte locatie voor de ontwikkeling van
een cluster van maatschappelijke voorzieningen. De eerste aanzet is reeds
gevormd door de realisatie van een brede school. Het cluster kan verder
worden uitgebreid met bijvoorbeeld een huisartsenpost HOED (Huisartsen
Onder Eén Dak) en een gemeenteloket. Door de ontwikkeling van het cluster
kunnen de verschillende voorzieningen optimaal van elkaar profi teren
en wordt tegelijkertijd de functie van Nieuw-Lekkerland als verzorgingskern
verder versterkt.
5.9 Sportcluster
De huidige sportvoorzieningen in het zuidwesten van de kern Nieuw-Lekkerland
kunnen verder worden versterkt tot een cluster dat betekenis heeft voor
de gehele gemeente. Ingezet wordt op nieuwbouw van de sporthal en uitplaatsing
van de voetbalvelden ten zuiden van de Tiendweg. Door de combinatie
van de verschillende faciliteiten ontstaat een compleet aanbod van
sportvoorzieningen voor de inwoners van de gemeente.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
56
5.10 Dorpsuitbreiding
Waar processen van intensivering, transformatie en herstructurering in
principe overal binnen de kernen en linten denkbaar zijn ligt de focus voor
wat betreft dorpsuitbreiding aan de oostzijde van Nieuw-Lekkerland. Dorpsuitbreiding
is pas een optie als er binnen de kern niet genoeg mogelijkheden
zijn om in de woningvraag te voldoen volgens het principe van ‘migratiesaldo
nul’. De Tiendweg vormt in het zuiden een duurzame grens voor
verdergaande verstedelijking naar het oosten.
Uiteraard moet bij een dorpsuitbreiding worden aangesloten op de kwaliteiten
en mogelijkheden van dat gebied. Zo dient onder andere rekening gehouden
te worden met karakteristieke doorkijken naar het landschap, de aanwezigheid
van monumenten, de aanwezigheid van kenmerkende landschapseenheden
en de structuur van het slagenlandschap. Ook hier geldt dat ruimte
langs watergangen ingericht kan worden als natuurvriendelijke oever om de
beleving, waterkwaliteit en natuurwaarden te verbeteren.
Gezien het dorpskarakter ligt de nadruk op het bouwen in verschillende typologieën
en prijsklassen, waarbij aan de randen exclusieve woonmilieus een
plek kunnen krijgen. Hogere bebouwing is in principe niet toegestaan om het
dorpse karakter niet te veel geweld aan te doen. Om het gebrek aan doorstroming
op de huizenmarkt te verminderen is het nodig om toegankelijke
woningen voor senioren en betaalbare woningen voor starters te bouwen.
De landschappelijke inpassing van een eventuele uitbreiding verdient veel
aandacht, met name aan de randen.

5.11 Verzorgingskern
De gemeente kiest voor het aanbrengen van een onderscheid tussen een
‘verzorgingskern’ (Nieuw-Lekkerland) en een ‘kleine kern’ (Kinderdijk). De
voorzieningen worden zoveel mogelijk in één kern geconcentreerd, zodat
de voorzieningen onderling kunnen profi teren van elkaars aanwezigheid. Op
deze manier wenst de gemeente het totale voorzieningenaanbod binnen de
gemeente in stand te kunnen houden en waar mogelijk te versterken.
In een verzorgingskern zijn winkel- en zorgvoorzieningen in redelijke mate
aanwezig. Nieuw-Lekkerland heeft zelfs een (beperkte) verzorgingsfunctie
voor kernen buiten de eigen gemeente. Nieuw-Lekkerland heeft voor de langere
termijn goede perspectieven voor vernieuwing en versterking. Dit is tevens
de kern waar educatieve voorzieningen en vrijetijdsvoorzieningen ruimer
aanwezig zijn en zorgen voor een leefbaar platteland. De verzorgingsfunctie
van de verzorgingskern zal worden behouden en versterkt door meer dan op
andere locaties ruimte te bieden voor voorzieningen op de aanwezige concentratiepunten.
Uitbreiding van het bestaande aanbod en nieuwvestiging van
voorzieningen dient te worden geconcentreerd in de verzorgingskern. Vanuit
de verzorgingskern kan de vraag in de kleine kern worden gecoördineerd en
gefaciliteerd in de vorm van bijvoorbeeld zorgsteunpunten.
Op het gebied van woningbouw wordt gestreefd naar een gelijkmatige verdeling
van nieuwbouw over de kernen. De verzorgingskern komt het eerst in
aanmerking voor eventuele planmatige uitbreidingen.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
57
5.12 Kleine kern
In een kleine kern zijn weinig winkelvoorzieningen en zorgvoorzieningen aanwezig
en ligt de nadruk sterk op de woonfunctie. Deze kern is dusdanig kleinschalig
of gelegen nabij grotere bevolkingsconcentraties, dat versterking of
terugkeer van winkelvoorzieningen en de bouw van nieuwe zorgvoorzieningen
van enig formaat niet realistisch is. De nadruk ligt op dorpsvernieuwing en zo
mogelijk instandhouding van de nog aanwezige voorzieningen om de kwaliteit
van de leefomgeving te behouden. Nabij de entree tot het molengebied Kinderdijk
moet daarentegen, in verband met de toeristische aantrekkingskracht
van het gebied, blijvend ruimte geboden worden aan horeca en recreatieve
c.q. toeristische voorzieningen.
Nieuwvestiging en uitbreiding van het voorzieningenaanbod dient voornamelijk
plaats te vinden in de verzorgingskern. Daarnaast wordt ingezet op innovatieve
concepten die wonen en dienstverlening bijeen brengen zonder dat
hier grote fysieke ontwikkelingen voor nodig zijn. Te denken valt aan voorzieningen
als de mobiele bibliotheek en domotica.
Hoewel er wordt gestreeft naar een gelijkmatige verdeling van nieuwbouw
over de kernen is het mogelijk dat in de kleine kern kern deze ruimte niet
aanwezig is. In dat geval kan in de verzorgingskern deze vraag opgevangen
worden. De kleine kern komt in principe niet in aanmerking voor eventuele
planmatige uitbreidingen.

5.13 Hoofdwinkelcentrum
Het midden- en kleinbedrijf zorgt voor levendigheid
in het dorp en de aanwezige voorzieningen
zorgen ervoor dat Nieuw-Lekkerland een aantrekkelijke
plaats is om te wonen. Ingezet wordt
op het behoud en verbetering van de aanwezige
winkelvoorzieningen in Nieuw-Lekkerland,
waarbij in de toekomst een duidelijker onderscheid gemaakt moet worden
tussen het winkelcentrum aan het Kleyburgplein en de Planetenlaan.
Het winkelcentrum aan het Kleyburgplein wordt het hoofdwinkelcentrum van
de kern Nieuw-Lekkerland. Het beleid is hier gericht op een uitbreiding van
het bestaande winkelaanbod, eventueel gecombineerd met wonen en andere
functies. Intensivering van het ruimtegebruik kan leiden tot een verbetering
van het winkelklimaat. Een totale of gedeeltelijke herontwikkeling van het gebied
en omgeving kan nodig zijn om het hoofdwinkelcentrum de uitstraling te
geven dat bij een dorpscentrum hoort.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
58
5.14 Nevenwinkelcentrum
Het midden- en kleinbedrijf zorgt voor levendigheid
in het dorp en de aanwezige voorzieningen
zorgen ervoor dat Nieuw-Lekkerland een
aantrekkelijke plaats is om te wonen. Ingezet
wordt op het behoud van de aanwezige winkelvoorzieningen
in Nieuw-Lekkerland, waarbij in
de toekomst een duidelijker onderscheid gemaakt moet worden tussen het
winkelcentrum aan het Kleyburgplein en de Planetenlaan.
Het winkelcentrum aan de Planetenlaan heeft een functie als nevenwinkelcentrum
en is ruimtelijke en functioneel ondergeschikt aan het winkelcentrum
aan het Kleyburgplein. Het beleid is gericht op het behoud van de bestaande
voorzieningen, waarbij een uitbreiding niet is voorzien. Een herinrichting van
het gebied, dat tot doel heeft het winkelklimaat te verbeteren, is mogelijk.

5.15 Bestaande recreatieve knoop
Bestaande recreatieve knopen zijn belangrijke
dragers van het recreatieve netwerk binnen de
gemeente en binnen de Alblasserwaard. De bestaande
knopen worden zoveel mogelijk opgenomen
in het recreatieve routenetwerk door de
gemeente. In de knopen is uitbreiding van de recreatieve functie mogelijk en
gewenst. Uitbreiding in andere sectoren, zoals horeca en toerisme, is tevens
mogelijk indien dit niet leidt tot onevenredige overlast. De recreatieve functie
dient echter de hoofdfunctie te blijven. Bij uitbreiding is het van belang
bestaande kwaliteiten van het landschap te respecteren. Voldoende parkeervoorzieningen
zijn essentieel om de parkeerdruk in de omgeving niet onevenredig
op te laten lopen.
De natuurlijke en cultuurhistorische waarden maken het molengebied Kinderdijk
geschikt voor vormen van recreatie. Ingezet wordt op het behoud van
de bestaande recreatieve functie zonder dat dit leidt tot een aantasting van
de natuur- en/of cultuurwaarden in het gebied. Om het molengebied ook in
de toekomst een recreatieve trekker van formaat te laten zijn dienen oplossingen
te worden gevonden voor de bereikbaarheids- en parkeerproblematiek
in het dorp. Vervoer over het water kan hieraan bijdragen. Ook andere
oplossingen die hieraan bijdragen zijn gewenst. Hierbij moet gemeenteoverstijgend
worden gekeken.
De entree van het molengebied, evenals de routing naar het molengebied
kan worden verbeterd. Een herinrichting van de huidige entree is mogelijk.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
59
5.16 Nieuwe recreatieve knoop
Op plaatsen waar recreatieve aanleidingen aanwezig zijn (zoals in linten en
kernen, beeldbepalende VAB’s, molens, eendenkooien, natuurgebieden en
knooppunten van verschillende soorten routes) kunnen nieuwe knopen worden
ontwikkeld. Het zijn mogelijke opstap-, verblijfs- en pleisterplaatsen in
het gebied. De invulling van de knoop hangt af van de ruimtelijke context en
kan uiteenlopen van een horecapunt (pleisterplaats) tot een bed & breakfast
tot een bezoekerscentrum met informatievoorziening en ruimte voor parkeergelegenheid.
In Nieuw-Lekkerland is een recreatieve knoop voorzien nabij de watertoren.
Deze locatie vormt door haar ligging aan het water een ideale plaats voor
watergebonden recreatie en de realisatie van een jachthaven is hier dan ook
een mogelijke ontwikkeling. Ook aan de vestiging van horeca en enkele woningen
(onder meer ter bevordering van de sociale veiligheid) wordt gedacht.
De knoop kan worden opgenomen in het recreatief routenetwerk en kan zowel
inwoners van de gemeente als recreanten/toeristen van buiten de gemeente
aantrekken.

5.17 Entreegebied molencomplex
Het molencomplex heeft de status van Werelderfgoed. Daar hoort ook een
passende entree bij. Toeristen moeten al bij de entree het gevoel krijgen een
bijzonder gebied te betreden. Het toevoegen van toeristische en recreatieve
voorzieningen kan de verblijfskwaliteit van het gebied aanzienlijk verhogen.
De realisatie van camperplaatsen is hierin een passende ontwikkeling. Ook
wordt gedacht aan kleinschalige winkelvoorzieningen, die behalve toeristen
ook de inwoners kunnen bedienen.
De entree kan een belangrijke functie vervullen om te komen tot een goede
geleiding van de verkeersstromen. Behalve een binnendijkse verbetering
wordt in dit opzicht juist ook aan een buitendijkse versterking van het entreegebied
gedacht. De realisatie van een waterbushalte is hierin belangrijk, om
het vervoer over water te stimuleren (en daarmee de wegen te ontlasten).
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
60
5.18 Recreatief routenetwerk
Voor de benutting van de recreatieve potenties
van het gebied is het van cruciaal belang de
toegankelijkheid en beleefbaarheid te vergroten
middels de aanleg van een divers en uitgebreid
routenetwerk. Mogelijkheden moeten worden
benut om recreatieve knopen met elkaar te verbinden en de interessante
plekken in de gemeente beleefbaar te maken. Het gaat hier om een veelvoud
aan mogelijkheden zoals boerderijbezoek, overnachting bij de boer, de verkoop
van streekeigen producten, het bezoek van cultuurhistorisch waardevolle
objecten, etc.
Aandacht is nodig voor voldoende afwisseling in het aanbod. Routegebonden
recreatie bestaat tenslotte in verschillende soorten en maten, variërend
van sportief (wielrennen, skeeleren en paardrijden) tot recreatief (wandelen
en fi etsen). Tevens dient aansluiting te worden gezocht op netwerken buiten
gemeente en een sterke recreatieve poort die fungeert als vertrekpunt. Tenslotte
moet voorkomen worden dat langs nieuwe routes beplanting komt die
openheid aantast.

5.19 Stedelijk groen
In het bebouwd gebied komt op verschillende
plekken stedelijk groen voor met een betekenis
voor de hele kern. Het geeft de groenstructuur
van de kern weer. Het stedelijk groen varieert
in verschijningsvorm en kan zowel een begraafplaats,
volkstuinencomplex als een park zijn. De ambitie richt zich op het behoud
van het groene karakter in de kern, met Incidenteel een transformatie
naar een andere functie.
5.20 Hoofdgroenstructuur
De gemeente wordt doorkruist door drie groene
aders die de verschillende woonbuurten van
elkaar scheiden. De ruimtelijke verschijningsvorm
is divers, maar ze geven de kern Nieuw-
Lekkerland de gewenste groene uitstraling. De
gronden die onderdeel uitmaken van de groene hoofdstructuur dienen grotendeels
onbebouwd te zijn. Ingezet wordt op het slopen of optimaal in te
passen van eventueel aanwezige bebouwing die het groene karakter aantast.
Er wordt naar gestreefd de hoogspanningskabels ondergronds te brengen.
Andere functies zijn hier in principe niet toegestaan.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
61
5.21 Water
Water is een belangrijke bouwsteen van het
landschap en geeft het landschap haar unieke
karakter. Niet alleen het boezemwater is hierbij
van belang, maar met name het fi jnmazige netwerk
aan waterlopen in de open polders bepalen
het beeld. Ook in Nieuw-Lekkerland zijn de watergangen in belangrijke
mate nog bepalend voor het ruimtelijk karakter. Het beleid is gericht op het
in stand houden van deze waterlopen.
Waterlopen mogen in principe niet worden gedempt, tenzij dit noodzakelijk en
onvermijdelijk blijkt. Recreatief medegebruik van water wordt gestimuleerd,
tenzij dit onderdeel is van het Natura 2000-gebied. Het betreft hier alleen
kleinschalige recreatie in de vorm van kano’s, roeiboten en kleine rondvaartboten.
Plaatselijk moet ruimte geboden worden aan aanlegsteigers, maar
het natuurvriendelijk inrichten van de oevers is uitgangspunt. De Lek en de
Noord hebben voornamelijk een verkeersfunctie en een functie bij de waterhuishouding.
De recreatieve functie van deze waterlopen is beperkt, maar
kan worden verbeterd door ze beter beleefbaar te maken en ze te gebruiken
voor transport.

5.22 Agrarisch open landschap
De agrarische sector is de belangrijkste drager
van het landschap. De grondgebonden veehouderij
bepaalt daarbij de landschappelijke en
natuurwetenschappelijke kwaliteit. In dit gebied
kan de mogelijkheid worden geboden om
de activiteiten op agrarische bedrijven te laten
ontwikkelen.
Primair kan dit op het vlak van landbouw, maar ook verbreden met zaken
als extensieve recreatie en zorg op de boerderij is op plekken denkbaar en
biedt nieuwe kansen voor de agrariër, met name in het gebied ten oosten van
de kern Nieuw-Lekkerland. In het agrarisch gebied ten zuiden van de kern
blijft het primaat eveneens liggen op de landbouw, met wellicht zijn hier op
enkele plaatsen kansen voor de uitbreiding van stedelijke groenfuncties als
bijvoorbeeld volkstuinen. Voor verbreding van nevenactiviteiten bij agrarische
bedrijven geldt als voorwaarde dat deze verbreding niet ten koste mag gaan
van de ruimtelijke kwaliteit. Een tweede voorwaarde is wel dat deze ontwikkelingen
niet mogen leiden tot substantiële toename van het aantal verkeersbewegingen
en/of tot extra beperkingen van de bedrijfsvoering van agrarische
bedrijven in de omgeving.
Overigens is de landbouw niet de enige drager van het landschap. Het
weidse en open karakter ontleent het landschap aan het agrarische gebruik,
maar het landschap is meer dan alleen openheid. Zijn karakteristiek
ontleent het landschap juist aan de grote verscheidenheid aan allerlei landschappelijke
(knotwilgen, geriefbosjes, eendenkooien, dijken, kaden, sloten,
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
62
boezemwateren, etc.) en cultuurhistorische elementen (zoals molens, monumentale
boerderijen etc). Ook koeien in de wei dragen bij aan het karakteristieke
landschapsbeeld.
De verscheidenheid moet zoveel mogelijk behouden blijven en waar dit karakter
is verloren gegaan wordt ingezet op herstel. Om de beleefbaarheid te
verbeteren, wordt ingezet op het verbeteren van de toegankelijkheid en bereikbaarheid
van het landschap. Als een mogelijke vorm wordt hierbij gedacht
aan de realisatie van landgoederen. Een landgoed is een combinatie van een
landhuis met daarbij een (deels) openbaar landgoed. De gemeente wil meewerken
aan initiatieven voor de ontwikkeling van landgoederen, maar weegt
per geval af of de aanleg toelaatbaar is. Een landgoed mag niet ten koste
gaan van goede agrarische productiegronden.
Voor het agrarisch open landschap is de inzet vooral gericht op het open
houden van het landschap. Dit gebeurt in combinatie met een verdere ontwikkeling
van natuur en landschapswaarden, zoals die voor weidevogels. Het
behouden en versterken van natuur- en landschapswaarden en de karakteristieke
verkavelingspatronen is ook vanuit cultuurhistorisch en ecologisch
oogpunt zeer gewenst.
Agrarische bouwblokken bieden plaatselijk mogelijkheden voor verruiming,
tenzij dit op onevenredige belemmeringen stuit in de woongebieden. Bestaande
bedrijven kunnen naar redelijkheid uitbreiden. Het nieuwvestigen of uitbreiden
van glastuinbouw-, boomteelt- , fruitteelt- en niet-grondgebonden veehouderijbedrijven
is, ondergeschikt aan de agrarische bedrijfsvoering, toegestaan.

Nieuwvestiging van andere agrarische bedrijven wordt niet per defi nitie
uitgesloten. Hierbij moet wel worden aangesloten op de karakteristieke
landschapskwaliteiten van het gebied. Aangesloten moet worden bij de bestaande
ruilverkavelingswegen (zie hiervoor het specifi eke beleid voor ‘ruilverkavelingsweg’)
of bestaande wegen waarlangs reeds beplanting aanwezig
is. Verdergaande verstedelijking en ongewenste bebouwing in het open gebied
is niet toelaatbaar.
Op verschillende locaties zal agrarisch vastgoed beschikbaar komen. Deze
vrijkomende agrarische bedrijfsbebouwing (VAB) dient zoveel mogelijk behouden
te blijven, waar dit het karakter van het gebied bepaalt. Voor deze vrijkomende
agrarische bebouwing kan ingezet worden op functieverandering of
verbredingsactiviteiten. Waar sprake is van niet beeldbepalende bebouwing
is sloop denkbaar in ruil voor ontwikkelingsrechten elders, bij voorkeur binnen
de contouren of aansluitend aan de contouren (Ruimte-voor-Ruimte-constructie).
Op deze manier kan de plaatselijk verdwenen karakteristieke openheid
terug worden gebracht in het landschap in ruil voor woningbouw elders.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
63
5.23 Tiendweg
De Tiendweg is één van de oude cultuurhistorische
lijnen in het landschap en heeft een grote
rol gespeeld bij de ontwikkeling van de kern
Nieuw-Lekkerland. Nieuw-Lekkerland heeft
tot op heden niet uitgebreid ten zuiden van de
Tiendweg en de Tiendweg is dan ook nog duidelijk als landschapselement herkenbaar.
Het beleid is gericht op het behoud van de Tiendweg met aanwezige
beplanting. Op plaatsen waar de karakteristieke beplanting verloren is gegaan
wordt ingezet op herstel. Recreatief medegebruik van de Tiendweg wordt gestimuleerd.

N
5.24 Natuurgebieden – Natura 2000
De Boezems bij Kinderdijk, de Donkse Laagten en de Zouweboezem zijn
natte gebieden die tot de zogenaamde Vogelrichtlijngebieden behoren. Daar
moeten de leefgebieden van de van belang zijnde vogelsoorten worden beschermd.
Het ecologisch netwerk Natura 2000 moet de betrokken natuurlijke
habitats en leefgebieden van soorten in hun natuurlijke verspreidingsgebied
in een gunstige staat van instandhouding behouden of in voorkomend geval
herstellen.
Deze gebieden kennen bijzondere ecologische, cultuurhistorische of archeologische
waarden. Het beleid richt zich op behoud, bescherming en ontwikkeling
van de daar aangetroffen kwaliteiten. Bebouwing is er in principe niet
toegestaan. Nieuwe plannen, projecten of handelingen binnen en in de nabijheid
van deze gebieden die signifi cante negatieve gevolgen kunnen hebben
voor de natuur zijn niet toegestaan, tenzij er geen reële alternatieven beschikbaar
zijn en er sprake is van redenen van groot openbaar belang. Eventueel
noodzakelijke bebouwing voldoet aan zeer hoge eisen van beeldkwaliteit
ter versterking van het natuurlijke en authentieke karakter. Daarnaast wordt
gepoogd de ruimtelijke kwaliteit te verhogen door sanering van ontsierende
bebouwingselementen.
Kinderdijk heeft daarnaast een belangrijke recreatieve functie. Ingezet wordt
op het behoud van de bestaande recreatieve functie zonder dat dit leidt tot
een aantasting van de natuur- en/of cultuurwaarden in het gebied.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
64
5.25 Ecologische verbindingszone
Er wordt gestreefd naar het realiseren van ecologische verbindingen tussen
de natuurgebieden waar mogelijk gecombineerd met recreatief medegebruik.
Bij de ontwikkeling van deze ecologische verbindingszones moet het overwegend
open karakter van het gebied worden behouden. Hierbij kan gebruik
worden gemaakt van gebiedsspecifi eke elementen zoals natte graslandvegetaties
langs structuurbepalende watergangen, moerasbos, eendenkooien
en poelen.

5.26 Groene Ruggengraat
De Groene Ruggengraat vormt een onderdeel van de robuuste ecologische
verbinding tussen de Zeeuwse wateren en het Lauwersmeer (EHS) en moet
natuurgebieden in het Groene Hart met elkaar gaan verbinden. Het is een
verbinding, bestaande uit schakels (corridors) en bredere knopen (stapstenen),
die samen zorgen voor een geschikt leefgebied voor specifi eke natuurdoeltypen
en soorten. Bij de inrichting worden de kernkwaliteiten van het
gebied gerespecteerd. Dat betekent dat in de open veenweidegebieden voldoende
ruimte moet zijn voor doorzichten om de openheid te handhaven. In
voorliggende structuurvisie is een tracé opgenomen, waarbij zoveel mogelijk
wordt aangesloten op bestaande waterlopen. Hierdoor wordt het karakter van
het gebied gerespecteerd en gaat zo min mogelijk agrarische productieruimte
verloren.
Recreatie en landbouw zijn mogelijk binnen de Groene Ruggengraat. Recreatieve
routes doorkruisen het gebied en verbinden meerdere recreatieve
knopen met elkaar. Belangrijk voor het landschappelijk karakter is dat de
noord-zuidlopende verbinding niet de openheid van het landschap in oostwestrichting
verstoort. Dit kan bijvoorbeeld via stapstenen en lijnelementen
zonder opgaande beplanting.
Momenteel staat de realisatie van de Groene Ruggengraat onder druk. In het
beleid van het huidige kabinet wordt geen prioriteit gesteld aan deze ecologische
verbinding. Mocht in de toekomst de realisatie alsnog plaatsvinden,
wordt de route aangehouden zoals die in voorliggende structuurvisie is voorgesteld.
Deze route maakt zoveel mogelijk gebruik van bestaand water.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
65
5.27 Molens
In het gebied komen meerdere molens voor. De
aanwezigheid van deze molens draagt sterk bij
aan het authentieke karakter van het gebied.
Ter bevordering van de zichtbaarheid en bruikbaarheid
van de molens kennen de meeste molens
een molenbiotoop. Dit is een beschermingszone waarbinnen beperkingen
worden gesteld aan ruimtelijke ontwikkelingen. De beoordeling van de
ontwikkelingsmogelijkheden is maatwerk, daar niet iedere molen eenzelfde
belevings- en gebruikswaarde kent. Ruimtelijke ontwikkelingen zijn dus bespreekbaar,
maar dienen aan eisen te voldoen. Het voornaamste doel is het
behoud van de molen als cultuurhistorisch waardevol object. Als herbestemming,
zoals recreatief gebruik nodig is of een positieve bijdrage hieraan levert,
is dit denkbaar. Één molen in het gebied is reeds opengesteld voor publiek.
Mogelijk kunnen de molens worden ingezet als aanknopingspunt van
recreatieve routes.
5.28 Eendenkooien
De eendenkooien zijn voornamelijk waardevol als cultuurhistorisch waardevol
element in het landschap. Zij dragen bij aan het authentieke karakter van het
gebied. Op dit moment is er geen eendenkooi in het gebied aanwezig, maar
er komen twee eendenkooien voor met een vangcirkel over het gemeentelijk
grondgebied heen. Deze structuurvisie zet in op een verbetering van de beleefbaarheid.

5.29 Donken
Donken zijn bijzondere relicten van de geologische geschiedenis van de gemeente.
Het zijn zandophopingen die boven het maaiveld uitsteken. Door het
vlakke karakter van het gebied zijn de zandophopingen duidelijk zichtbaar.
Het beleid is gericht op het behoud van de cultuurhistorische en landschappelijke
waarde. Nieuwe ontwikkelingen in de omgeving dienen dit historische
karakter te respecteren. De herkenbaarheid en beleefbaarheid van deze donken
kan sterk worden verbeterd.
Voorkomen dient te worden dat de donken door nieuwe ontwikkelingen verscholen
gaan achter bebouwing. Derhalve dient in de omgeving van donken
voorzichtig omgegaan te worden met nieuwe ontwikkelingen. Bebouwing is er
in principe niet toegestaan.
Kleinschalige recreatieve ontwikkelingen zijn mogelijk mits dit de beleefbaarheid
vergroot en de impact op het landschap beperkt blijft.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
66
5.30 Dijken
De Lekdijk heeft primair een functie voor de waterkering. De dijk beschermt
het achterliggende polderlandschap tegen overstroming. Daarnaast heeft de
dijk een belangrijk verkeers- en ontsluitingsfunctie.
Het klimaat verandert nu. Doordat de zeespiegel stijd en de bodem daalt
wordt het gebied kwetsbaar. De dijk is niet overal voldoende stabiel en is niet
overal hoog genoeg. Derhalve zullen in de nabije toekomst maatregelen nodig
zijn om het achterliggende landschap droog te houden. Deze dijkversterking
biedt kansen om de relatie met de Lek te versterken en voor een kwaliteitsverbetering
van de beleving van de Lek. De langzaam verkeersroute over de
Lekdijk kan uitgebreid worden en worden gescheiden van snel verkeer.
De Lekdijk is daarnaast één van de beeldbepalende cultuurhistorisch waardevolle
lijnen in het landschap. De Lekdijk wordt gekenmerkt door de vele cultuurhistorische
waardevolle panden die langs de dijk staan. Het beleid is gericht
op het behoud van deze aanwezige cultuurhistorische panden langs de
dijk. Bij eventuele maatregelen voor de dijkversterking moet worden getracht
de aanwezige cultuurhistorisch waardevolle bebouwing zoveel mogelijk te behouden.
Indien dit niet mogelijk is, wordt gestreefd naar een passende oplossing,
waarbij het zichtbaar maken van het historische karakter van de dijk
voorop staat. Het doel is een veilige dijk die passend is in het landschap.

5.31 Bestaande infrastructuur
De strategie betreffende infrastructuur is erop
gericht de bestaande infrastructuur te handhaven.
Het in stand houden van de hoofdverbindingen
is van essentieel belang voor de bereikbaarheid
van de kernen.
Aanpassingen aan de infrastructuur die noodzakelijk zijn voor een goede verkeersafwikkeling
of die de verkeersveiligheid ten goede komen, zijn toegestaan.
De nadruk dient hierbij te liggen op het creëren van een betere scheiding
tussen de verschillende vervoersmodaliteiten. In dit licht is een afname
van het doorgaand verkeer (en met name het vrachtverkeer en landbouwverkeer)
door de bebouwingslinten gewenst. Maatregelen ter bevordering van de
doorstroming en de verkeersveiligheid kunnen wat betreft de Lekdijk goed samengaan
met de uit te voeren dijkversterking. Op de ruilverkavelingswegen is
het wenselijk recreatieverkeer van de hoofdbaan te weren, zodat gevaarlijke
situaties met snelverkeer worden voorkomen. Op de Schoonenburgweg en de
nieuwe Zijdeweg (N481) is het daarnaast wenselijk om het landbouwverkeer
te scheiden van het doorgaande verkeer. De landschappelijk inpassing van
de infrastructurele verbindingen (en eventuele snelheidsremmende maatregelen)
verdienen extra aandacht.
Het is in principe ongewenst noord-zuid gerichte infrastructuur te voorzien
van begeleidende laanbeplanting. De barrièrewerking die uitgaat van de infrastructuur
dient zoveel mogelijk beperkt te worden. De bestaande openbaar
vervoersverbindingen moeten gehandhaafd blijven. Het fi etsroutenetwerk
kan worden uitgebreid. Hierbij kan worden aangesloten op de bestaande infrastructuur.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
67
5.32 Waterbus
Het verkeer over water wordt meer en meer gestimuleerd. In dit licht is aantakking
op de waterbusverbinding van belang. Door langs de Lek haltes aan
te leggen krijgen inwoners de mogelijkheid op een snelle manier de steden
Rotterdam en Dordrecht te bereiken. Woon-werkverkeer zal hierdoor meer en
meer gebruik maken van de waterbus. Tegelijkertijd wordt met de uitbreiding
van het netwerk een aanzet gegeven voor een route in oostelijke richting (onder
andere naar Schoonhoven).
Met de realisatie van een halte nabij het molencomplex Kinderdijk kan de
waterbus een belangrijke rol gaan vervullen in de bereikbaarheid van het molencomplex,
met name gericht op toeristen. Dit ontlast de Lekdijk van verkeer.
Het maken van een scheiding tussen het recreatieve verkeer en het woonwerkverkeer
is wel nodig om het vervoer over water voor alle betrokkenen
aantrekkelijk te houden. Hierbij kan gedacht worden aan verschillen in haltes
en vaartijden.
5.33 Voet-/Fietsveer
De voet-/fi etsveren zijn belangrijk voor de ontsluiting van de gemeente en
kunnen worden opgenomen in het recreatief routenetwerk. Daarnaast zijn
dergelijke verbindingen karakteristiek voor het gebied en tonen ze de relatie
met het water. Behoud van de bestaande veerverbindingen is uitgangspunt.
Het beleid richt zich daarnaast op een opvoeren van de vaarfrequentie en
het uitbreiden van de capaciteit, waarbij de effi ciency niet uit het oog mag
worden verloren.

5.34 Autoveer
Het autoveer bij Kinderdijk is belangrijk voor de ontsluiting van de gemeente.
De verbinding is karakteristiek voor het gebied en toont de relatie met het
water. Behoud van het autoveer is daarom het uitgangspunt. Er wordt extra
aandacht besteed aan de opstelplaatsen, wat de leefbaarheid in de kern Kinderdijk
ten goede komt.
5.35 Ruilverkavelingsweg
Uitplaatsing van agrarische bedrijven uit de kernen en linten, alsmede nieuwvestiging
moet vooral plaatsvinden langs de aangeduide ruilverkavelingswegen.
Aan de aangeduide ruilverkavelingswegen vinden bedrijven ruimte voor
ontwikkeling. De infrastructuur is hier geschikt gemaakt voor het zwaardere
landbouwverkeer. Nieuwe bouwblokken en bouwblokvergroting is mogelijk
doordat sprake is van voldoende afstanden tot woongebieden. Randvoorwaarde
is wel dat bestaande doorzichten zoveel mogelijk behouden blijven,
door bebouwing zoveel mogelijk compact en in één lijn te situeren in plaats
van in een los verband. Tevens dienen bouwblokken landschappelijk te worden
ingepast, onder andere door een groene omkadering. Middels toegevoegde
illustraties is een impressie gegeven van de gewenste ontwikkelingswijze.
Vrijkomende agrarische bebouwing aan de ruilverkavelingswegen kan
worden hergebruikt, mits het niet gaat om functies die het agrarisch gebruik
belemmeren.
Zo is een (burger)woonfunctie niet wenselijk langs de ruilverkavelingswegen.
Overbodige vrijkomende agrarische bebouwing kan ook worden gesloopt.
Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van een zogenaamde ‘Ruimte-voor-
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
68
Ruimte’-constructie, waarbij in ruil voor de sloop van agrarische bebouwing
elders nieuwe woningen kunnen worden gebouwd. Knelpunten op de ruilverkavelingswegen,
op het gebied van verkeersveiligheid, moeten zoveel mogelijk
worden opgelost ten behoeve van de agrarische gebruikswaarde. Het is
zaak de verschillende vervoersmodaliteiten beter te scheiden.
v
x

Deel B - Projectenplan

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
70

Met het Ruimtelijk Casco is een helder afwegingskader, c.q. speelveld, voor
ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente Nieuw-Lekkerland neergezet. Welke
vraagstukken er de komende jaren op Nieuw-Lekkerland af komen, hangt
sterk af van de ambities en behoeften van en voor de gemeente. Het tweede
deel van de structuurvisie (deel B: Projectenplan) gaat hier verder op in.
In het Projectenplan worden de ruimtelijke opgaven (programma) voor de korte
en middellange termijn benoemd op onder andere het gebied van wonen,
werken, zorg en welzijn, infrastructuur, toerisme & recreatie, natuur en landschap.
Antwoord wordt gegeven op de vragen in hoeverre, op welke manier
en waar deze opgaven gerealiseerd kunnen worden de komende jaren. De
opgaven kunnen beantwoord worden in concrete plannen en projecten, maar
ook in nadere studie en onderzoek. Er kunnen echter ook opgaven zijn waar
vooralsnog geen concreet antwoord voor handen is. Deze blijven op de ruimtelijke
agenda staan.
Het laatste deel van het Projectenplan betreft het uitvoeringsplan. Hierin
geeft de gemeente aan hoe uitvoering wordt gegeven aan het beleid en de
projecten. Hierbij wordt een koppeling gelegd tussen grondbeleid en ruimtelijke
ontwikkeling en spreekt de gemeente zich uit over de inzet van de
instrumenten uit de Wro.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
71
Het Projectenplan zal periodiek moeten worden geactualiseerd en geeft daarmee
steeds voor een bepaalde periode weer op welke wijze het droombeeld
van het Ruimtelijk Casco (deel A) tot uitvoering wordt gebracht.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
72

6 Programma
6.1 Inleiding
Dit hoofdstuk beschrijft welke concrete opgaven er voor de eerstkomende jaren
liggen op het gebied van onder andere wonen, werken, zorg en welzijn, infrastructuur,
toerisme & recreatie, natuur en landschap. De programmapunten
zijn geordend volgens de lagenbenadering en komen voort uit bestaande
onderzoeks- en beleidsrapporten voor de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
en voor de gemeente Nieuw-Lekkerland. Ook de resultaten uit de interactieve
sessies met onder andere projectgroep, klankbordgroep, bewoners en
gemeenteraad zijn meegenomen. In dit hoofdstuk worden vooruitlopend op
de defi nitieve benoeming van projecten al principekeuzes gemaakt over hoe
de opgaven te realiseren.
6.2 Programmapunten uit de onderste laag
De elementen uit de onderste lagen zijn sterk bepalend voor de identiteit en
ruimtelijke kwaliteit van Nieuw-Lekkerland. Om die reden dienen deze elementen
niet alleen te worden beschermd, maar vergt een duurzame borging
van de kwaliteiten ook een bepaalde mate van ontwikkeling. De programmapunten
voor de komende jaren worden in de volgende alinea’s beschreven.
- De gemeente zet in op behoud van het Natura 2000 gebied. Natuurontwikkeling,
buiten dit gebied, is geen doel op zich. Bosaanplant is in principe
ongewenst.
- Op nationaal niveau is een robuuste ecologische verbindingzone gepland
tussen de Zeeuwse wateren in het zuiden en het Lauwersmeer in het
noorden van het land; de Groene Ruggengraat.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
73
Deze zone moet onder andere natuurgebieden in het Groene Hart verbinden.
De Groene Ruggengraat doorkruist ook het grondgebied van de
gemeente Nieuw-Lekkerland. De gemeente wil leidend zijn in de tracékeuze
en de invulling van deze zone. In het Ruimtelijk Casco is derhalve
een voorkeurstracé opgenomen. Door bezuinigingen op rijks- en provinciaal
niveau zijn er voor de korte termijn geen fi nanciële middelen beschikbaar
om de Groene Ruggengraat te realiseren. Ook binnen de gemeente
Nieuw-Lekkerland zijn geen middelen beschikbaar voor de uitvoering.
- De bodem in de Alblasserwaard daalt jaarlijks met circa 3 mm. Deze bodemdaling
gaat ten koste van de geschiktheid van de bodem voor landbouwdoeleinden.
De gemeente onderkent de problematiek en zal, indien
de gelegenheid zich voordoet, aansluiten bij initiatieven van derde partijen
zoals de provincie of de sector om oplossingsgericht mee te denken.
- Door de klimaatverandering zal de hoeveelheid neerslag de komende
jaren verder toenemen. Het huidige watersysteem kan dit waarschijnlijk
niet aan, waardoor wateroverlast steeds vaker voor zal komen. Om dit te
voorkomen zijn maatregelen noodzakelijk. Natte ecologische verbindingszones,
de boezems van Kinderdijk en de overige waterlopen kunnen een
belangrijke functie vervullen bij de waterhuishouding van het gebied. Nabij
bestaande waterlopen kan ruimte worden gevonden voor waterberging
door het verbreden van bestaande waterlopen en het natuurvriendelijk
inrichten van de oevers.
- Het landschap wordt gekenmerkt door de grote hoeveelheid cultuurhistorisch
waardevolle elementen, variërend van het slagenlandschap en don-

ken tot molens en bebouwingslinten. Het behoud van deze waardevolle
elementen staat voorop. De gemeente wenst in te zetten op behoud door
ontwikkeling. Het openstellen van het landschap voor publiek kan hieraan
bijdragen.
- Het landschap in de Alblasserwaard bestaat voornamelijk uit veenweidegebied.
Het gebied functioneert als broed- en of overwinteringplek voor
verschillende vogelsoorten. Niet voor niets is het gebied rondom het molencomplex
van Kinderdijk aangeduid als één van de Natura 2000 gebieden.
Het behoud van de openheid en de functie als veenweidegebied is
essentieel. De gemeente wil inzetten op behoud van dit unieke oud Hollandse
cultuurlandschap. De gemeente is van mening dat de agrarische
sector een rol van betekenis heeft bij agrarisch natuurbeheer ter instandhouding
van het landschap.
6.3 Programmapunten uit de middelste laag
Infrastructurele voorzieningen zijn sterk sturend voor de ruimtelijke ontwikkeling.
Nieuwe wegen leiden tot veranderingen in vervoersstromen en daarmee
tot dynamiek. Deze dynamiek kan positief werken, doordat het bijvoorbeeld
het vestigingsklimaat voor bedrijven versterkt, maar kan ook negatieve milieugevolgen
hebben. Onderstaande programmapunten gaan in op de infrastructuur
in Nieuw-Lekkerland.
- De voortgaande groei van het verkeer vraagt continue aandacht voor de
verkeersveiligheid. Ongevallencijfers wijzen echter uit dat door de inspanningen
op het gebied van weginrichting, educatie en handhaving het aantal
ongevallen afneemt. Veiligheidsknelpunten zijn dan ook soms meer
gebaseerd op een gevoel van onveiligheid dan op werkelijke onveiligheid.
De opgave ligt dus zowel bij het aanpakken van de daadwerkelijke knel-
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
74
punten, alsmede op beïnvloeding van gedrag van weggebruikers en beleving
van het gevoel van onveiligheid op specifi eke plekken.
- De verkeersveiligheid op de Lekdijk moet verbeterd worden. Een scheiding
van verkeersstromen (autoverkeer en langzaam verkeer) is een wenselijke
ontwikkeling. Daarnaast dient nagedacht te worden over de functie
van de Lekdijk in de ontsluitingsstructuur van de regio.
- De kernen langs de Lekdijk hebben te maken met doorgaand verkeer,
al dan niet vanwege de toeristische trekpleister Kinderdijk. Vermindering
van dit doorgaand verkeer door de woongebieden en over de dijklinten is
gewenst. Het stimuleren van vervoer over water kan hier aan bijdragen.
- Jaarlijks, geconcentreerd rond de zomermaanden, komen duizenden
toeristen naar Kinderdijk om een bezoek te brengen aan het molengebied.
Veel van deze bezoekers komen met de auto of camper. Door het
gebrek aan goede parkeervoorzieningen voor met name campers ontstaat
verkeersoverlast voor inwoners van Kinderdijk. Het realiseren van
een camperparkeerplaats is nodig om deze overlast te verminderen. Tegelijkertijd
heeft de keuze voor een strategische plek en de realisatie van
een volwaardige camperparkeervoorziening een positieve effect voor het
toerisme. Een aantrekkelijke parkeerplaats leidt tot de oplossing van de
parkeeroverlast en kan toeristen tevens verleiden om langer in het gebied
te blijven.
- Nieuw-Lekkerland heeft twee vrachtwagenparkeerplaatsen in de kern:
Vletstraat en Planetenlaan. De ligging van deze voorzieningen leidt tot
vrachtverkeer door de kern. Dit veroorzaakt hinder in de vorm van geluid
en onveiligheid en tast daardoor de leefbaarheid aan. Met de Stichting
Vrachtwagenparkeerterrein zijn afspraken gemaakt die er toe moeten leiden
dat de parkeervoorziening aan de Vletstraat op termijn kan worden
gesloten. Voor de toekomst zal een heroverweging van de locatie Plane-

tenlaan plaatsvinden. Gezocht wordt naar een centrale plaats voor vrachtwagens
die de verkeersoverlast reduceert. Dit hoeft niet perse een locatie
binnen de gemeentegrenzen te zijn. Bij de realisatie van een nieuwe
locatie, kan een nieuwe bestemming worden gezocht voor de bestaande
terreinen.
- De gemeente beschikt over een relatief uitgebreid netwerk aan routestructuren.
Vanwege het economische belang (routegebonden recreatie
als potentiële inkomstenbron) alsmede de verkeersveiligheid (langzaam
verkeer scheiden van autoverkeer) is er op diverse plekken behoefte aan
meer fi ets- en wandelpaden. Het verbinden van bestaande routestructuren
heeft daarbij prioriteit. Een voorbeeld hiervan is een verbetering van
de fi etsverbindingen tussen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk en Nieuw-
Lekkerland en Streefkerk over de Lekdijk. De gemeente faciliteert zoveel
mogelijk de aanleg van nieuwe voet- en fi etspaden.
6.4 Programmapunten uit de bovenste laag
De meeste ontwikkelingen hebben betrekking op de gebieden wonen, bedrijvigheid,
voorzieningen en recreatie. Binnen deze functies doet zich over
het algemeen de grootste dynamiek voor. De gemeente heeft nadrukkelijk
aangegeven in te willen zetten op het behoud van leefbaarheid in de kernen.
Leefbaarheid vraagt om aanwezigheid van voorzieningen, bedrijvigheid
en voldoende woningen. Voorts wordt belang gehecht aan het behoud en
het versterken van de sociale cohesie en de maatschappelijke structuur. Het
programma waar de gemeente Nieuw-Lekkerland de komende jaren mee te
maken krijgt is hierna opgesomd.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
75
6.4.1 Wonen
- Uit demografi sche prognoses (van o.a. het CBS) blijkt dat de afname van
de natuurlijke aanwas doorzet. De binnenlandse migratie is negatief.
Gemiddeld genomen zal er sprake zijn van een stabilisering van het inwonertal,
zeker tot 2020. Dat er de komende jaren nog behoefte is aan
meer woningen heeft dan ook vooral te maken met de gezinsverdunning
die er voor zorgt dat het aantal huishoudens toeneemt. De woningbouwprogrammering
in de regio is nog niet afgestemd op de meeste recente
prognoses. Dit gaat gebeuren bij de opstelling van de regionale woonvisie.
De gemeente doet daarvoor een eigen behoeftebepaling als input voor de
woonvisie. Tot die tijd hanteert de gemeente de afspraak om te bouwen
voor ‘migratiesaldo = 0’. Dit betekent een voorlopige woningbehoefte van
35-40 woningen per jaar.
- De woningbouwbehoefte krijgt gestalte middels een combinatie van uitbreiden,
transformeren (functieverandering) en herstructurering (aanpassen
bestaande woongebieden). In het licht van de meest recente prognoses
kan geconcludeerd worden dat binnen de regio sprake is van een
overcapaciteit aan woningbouwplannen. De opgave is deze plannen middels
uitstel en eventueel afstel meer in balans te brengen, zodat de plancapaciteit
meer in lijn is met de ‘eigen behoefte’. Deze afstemming moet
plaatsvinden bij de opstelling van de regionale woonvisie.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
76

- Kwalitatief gezien dient uitbreiding, transformatie en herstructurering zich
te richten op de vraag zoals die zich voor doet. Zo is vergrijzing een trend
die in alle prognoses duidelijk naar voren komt. Het aandeel senioren zal
de komende 10 jaar aanzienlijk toenemen (Bron: CBS-prognoses). De
wens van veel senioren om zo lang mogelijk in de eigen woonomgeving
zelfstandig te kunnen blijven wonen, vraagt om voldoende geschikte woningen
en stelt eisen aan de beschikbaarheid en bereikbaarheid van zorgen
welzijnsvoorzieningen. Het bouwen van ‘toegankelijke’, ‘beschutte’ en
‘beschermde’ woonvormen is nodig om er voor te kunnen zorgen dat bewoners
nu en in de toekomst ook met een beperking in hun woningen
zelfstandig kunnen blijven wonen. Het aantal te bouwen ‘toegankelijke’
woningen in de gemeente Nieuw-Lekkerland ligt op koers. Het aantal ‘beschutte’
en ‘beschermde’ woningen blijft achter.
- De gemeente zet in op een gemeentedekkend netwerk van zorg en welzijn
dat 24 uur per dag bereikbaar is. Ingezet wordt op één centraal zorg- en
welzijnssteunpunt voor Nieuw-Lekkerland. Het huidige woonzorgcentrum
’t Waellant is hiervoor de meest geschikte locatie. Daarnaast zijn er woningen
nodig die geschikt zijn voor verzorgd/beschut en beschermd wonen.
- Het vasthouden van startende huishoudens blijft eveneens een belangrijke
kwalitatieve opgave voor beleid. In dit kader moet er voldoende aanbod
bestaan van sociale eengezinskoopwoningen om te voorkomen dat jongeren
wegtrekken. Aanpassing van de bestaande woningvoorraad middels
herstructurering, maar ook verkoop van bestaande sociale huurwoningen
en bouwen voor senioren ten behoeve van doorstroming kunnen hiertoe
bijdragen. Ook is het collectief particulier opdrachtgeverschap voor de
doelgroep starters een serieuze optie. Om doorstroming in de woningmarkt
te bevorderen dient er (in beperkte mate) gebouwd te worden in het
luxe koopsegment voor gezinnen (tweekappers en vrijstaande woningen).
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
77
- De gemeente is van mening dat woningbouw kan bijdragen aan het op
peil houden van het voorzieningenniveau in de kernen. Nieuwe woningbouwlocaties
kunnen worden gevonden met respect voor de bestaande
bebouwingscontour of door een uitwisseling van de contour met een locatie
elders. In het Ruimtelijk Casco zijn de ontwikkelingskaders op basis
van de ‘lagenbenadering’ wat dat betreft helder gedefi nieerd. Ook wenst
de gemeente in samenwerking met de woningbouwverenging Nieuw-Lekkerland
in te zetten op de herstructurering van woongebieden die onvoldoende
tegemoet komen aan de eisen van deze tijd.
6.4.2 Bedrijvigheid
- In 2007 is een bedrijventerreinenstrategie geformuleerd voor de regio
Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Op basis van de regionale ruimtebehoefteraming
en gesprekken met de gemeenten in de regio is een raming
opgesteld van de behoefte aan bedrijventerreinen voor de periode
tot en met 2030. Voor deze periode wordt in totaal een vraag verwacht
van 110 hectare. Hiervan betreft circa 90 hectare een uitbreidingsvraag
en circa 20 hectare heeft betrekking op de verplaatsing van bedrijven uit
de kernen en linten naar bedrijventerreinen in de regio. Indien de huidige
plannen voor bedrijventerreinen worden uitgevoerd kan al grotendeels
worden voldaan aan de vraag. Met uitzondering van de behoefte aan een
bedrijfsverzamelgebouw, bestaat er geen restvraag. Voor de gemeente
Nieuw-Lekkerland is daarom geen ontwikkeling van nieuw bedrijventerrein
of herstructurering van de bestaande bedrijventerreinen voorzien. De
gemeente zet in op behoud van de bestaande (kleinschalige) bedrijvigheid.
Het behoud van (economische) activiteiten / werkgelegenheid is nodig
voor borging van de vitaliteit in de kernen.

6.4.3 Recreatie en toerisme
- De regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden heeft grote potentie op het
gebied van economische groei in de sectoren recreatie en toerisme. De
populairste dagbestedingen in de Alblasserwaard zijn ‘wandelen’, fi etsen
en ‘bezoeken van attractiepunten’. De gemeente Nieuw-Lekkerland herbergt
een belangrijk attractiepunt in de vorm van molengebied en werelderfgoed
Kinderdijk. Daarnaast zal de vraag naar (meer kleinschalige)
recreatieve punten in het landschap toenemen. De gemeente wil deze
toenemende vraag in de toekomst verder faciliteren. Op dit moment zijn
er slechts drie Bed & Breakfasts en een camping (Landhoeve) in Nieuw-
Lekkerland. Het kamperen bij de boer is niet sterk ontwikkeld.
- Het vergroten van de aantrekkelijkheid van het platteland voor de toerist
is een belangrijke opgave voor de komende jaren. Een middel om hiertoe
te komen is het uitbreiden van het netwerk van recreatieve routes (wandel-,
fi ets-, ruiter- en waterroutes). Deze ontwikkeling kan goed samengaan
met het behoud van de agrarische sector en het landschap en geeft
de agrariërs de kans hun activiteiten te verbreden. Het ontwikkelen van
recreatie en toerisme gaat overigens niet zonder bijbehorende voorzieningen.
Een en ander zal geschieden in nauwe samenspraak met partijen als
de VVV, Den Hâneker en de regio Alblasserwaard/Vijfheerenlanden.
- Het cultuurhistorisch polderlandschap is één van de belangrijkste voorzieningen
voor de recreant. Behoud van dit cultuurlandschap is daarom
van belang. De agrarische sector is, als drager van dit landschap, voor de
instandhouding daarvan essentieel. Zij is daarom een belangrijke partner
bij het streven naar het behoud van de cultuurhistorische waarden van
het gebied. In overleg met de sector zal worden bekeken welke mogelijkheden
er zijn om het plattelandstoerisme te bevorderen.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
78
Schaalvergrotingsprocessen en verbredingsactiviteiten in de vorm van
dag- en verblijfsrecreatie zijn denkbaar. De gemeente wil deze processen
stimuleren. Dit doet zij door zoveel mogelijk de juiste juridische randvoorwaarden
te scheppen voor initiatieven uit de sector zelf.
- Kinderdijk kent 350.000 toeristen, waarvan 120.000 betalende. Het streven
is om toeristen en recreanten langer in het gebied vast te houden
zodat hiermee ook wordt bijgedragen aan een versterking van de lokale
economie. In samenspraak met onder andere de Stichting werelderfgoed
Kinderdijk (de SWEK) worden plannen ontwikkeld die hieraan een bijdrage
kunnen leveren. Een van de concrete plannen is het realiseren van een
tweede steiger in de Lek in 2012. Verder zal in overleg met de SWEK een
verdiepingslag worden gemaakt ten aanzien van de ontwikkelingen in de
zogenaamde entreezone. Het werelderfgoed Kinderdijk is een attractie
die niet alleen vanuit de eigen regio aandacht krijgt. Vanuit de wijde omgeving
van Kinderdijk liggen er toeristische relaties. Te denken valt aan
de Drechtsteden en Rotterdam maar ook met de Biesbosch liggen er verbindingen.
Het beleid van Nieuw-Lekkerland is er op gericht de belangen
van het werelderfgoed en die van de gemeente, in het bovenregionale
speelveld, actief voor het voetlicht te brengen en daar waar mogelijk de
samenwerking te zoeken en te bevorderen.
6.4.4 Voorzieningen
- Om de leefbaarheid in de kernen te behouden is het in stand houden
van het voorzieningenniveau van groot belang. Dit betekent dat bewoners
de meest gebruikelijk voorzieningen, zoals winkels voor dagelijkse boodschappen,
eerstelijnszorg, bibliotheek, basisonderwijs en sport, in hun
kern ter beschikking hebben.

De instandhouding van voorzieningen is een gedeelde verantwoordelijkheid
van overheid en particulieren (sponsoren, vrijwilligerswerk en betalende
gebruikers) en bestaat te allen tijde uit een afweging tussen de
mate van gebruik, maatschappelijke kosten en beschikbare middelen.
- Sport is een bindende factor in Nieuw-Lekkerland. De kern Nieuw-Lekkerland
beschikt aan de zuidwestzijde over onder meer een voetbalaccommodatie,
sporthal, zwembad, tennisbanen en een ijsbaan. In Kinderdijk
vormen de voetbalvelden van v.v. De Zwerver een centraal punt in de kern.
Het huidige aanbod aan voorzieningen in de gemeente dient op peil te
worden gehouden en waar nodig gemoderniseerd en geclusterd.
- Op het gebied van de jeugd is de ontwikkeling van jeugdbeleid en centra
voor Jeugd en gezin (CJG) van belang. Het beleid is erop gericht om het
CJG te koppelen met bestaande voorzieningen, zoals bijvoorbeeld een
(brede) school.
6.4.5 Duurzame energie
- De gemeente Nieuw-Lekkerland beschikt sinds januari 2012 over vastgesteld
duurzaamheidsbeleid. In de nota ‘Molenwaard Duurzaam’ is een
aantal projecten op het gebied van de opwekking van duurzame energie
opgenomen. De gemeente zet in op vormen van duurzame energie die
passen in het landschap.
6.4.6 Luchtkwaliteit
- De gemeente Nieuw-Lekkerland beschikt over een eigen luchtkwaliteitsplan.
Hierin is aangegeven dat er in de huidige situatie geen sprake is
van overschrijdingen van de grenswaarden voor luchtkwaliteit. Ook in de
toekomst worden geen overschrijdingen verwacht.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
79
Wel ligt er in het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma
Luchtkwaliteit een opgave om maatregelen te treffen. Dit landelijke programma
bevat enkele projecten die in betekenende mate bijdragen aan
een verbetering van de luchtkwaliteit. Om in 2015 te voldoen aan de luchtkwaliteitsnormen
dienen maatregelen te worden getroffen. De meeste
maatregelen vinden plaats op nationaal niveau, maar ook op regionaal
en gemeentelijk niveau zijn er enkele maatregelen opgenomen die ervoor
moeten zorgen dat wordt voldaan aan de gestelde grenswaarde. Ook voor
de gemeente Nieuw-Lekkerland zijn maatregelen bepaald. Daarnaast zijn
er nog enkele andere maatregelen die hun invloed hebben op het grondgebied
van Nieuw-Lekkerland. De gemeente maakt zich er hard voor om
uitvoering te geven aan deze maatregelen.

Herinrich ng Veerdam
5
1
3
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Aanleg etspad
Nieuw-Lekkerland - veer Kinderdijk
4
Modernisering / clustering
sportvoorzieningen
2
Croonen Adviseurs
80
4
Revitalisering winkelcentra
Ontwikkeling
maatschappelijk cluster

7 Projectenoverzicht
De programmatische aspecten die zijn genoemd in het vorige hoofdstuk worden
in dit hoofdstuk verder geconcretiseerd en vertaald in plannen en projecten.
De plannen en projecten die in dit hoofdstuk staan beschreven, zijn
concreet en vragen nadrukkelijke betrokkenheid van de gemeente. De kans
op realisatie wordt echter bepaald door diverse factoren, zoals marktomstandigheden,
subsidiemogelijkheden, programmabegrotingen, particulier elan,
etc. Daarnaast geldt dat voor bepaalde programmapunten nog geen pasklaar
plan voor handen is. Deze programmapunten blijven op de ruimtelijke agenda
staan om in een later stadium beantwoord te worden.
Voor de beschrijving van plannen en projecten is gekozen voor een gebiedsgerichte
benadering, zodat voor het buitengebied en per kern een overzicht
ontstaat met daarin de projecten die binnen 5 tot 10 jaar worden gerealiseerd.
Het ‘kernenprogramma 2009-2013’ van het samenwerkingsverband
De Waard is als belangrijkste basis gebruikt voor het benoemen van concrete
projecten op kernniveau. Keuzes die hierin zijn gemaakt vinden hun doorwerking
in de structuurvisie.
In het overzicht van de projecten is een onderscheid gemaakt in uitwerkingsen
uitvoeringsprojecten. De uitwerkingsprojecten betreffen vraagstukken die
eerst doorgeëxerceerd moeten worden alvorens sprake is van een daadwerkelijk
uitvoeringsproject. Het gaat in veel gevallen om nader onderzoek en/
of planvorming. Uitvoeringsprojecten betreffen concrete plannen die binnen
een bepaalde termijn dienen te worden gerealiseerd.
< Uitvoeringsprojecten
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
81
7.1 Studies/beleid
7.1.1 Bijdrage regionale Woonvisie
De gemeente neemt deel aan het tot stand komen van een regionale Woonvisie,
welke in 2012 wordt opgesteld. Doel is om te bepalen wat het gewenste
woonprofi el van de regio AV is in 2020 en wat dit betekent voor de ontwikkeling
van de gemeentelijke woonprofi elen in de periode 2012-2020. De behoefte
van bestaande en potentiële inwoners wordt hierbij in kaart gebracht .
7.1.2 Ontwikkelen beleid voor Vrijkomende Agrarische Bebouwing
De achtergrond van dit project ligt in de recente ontwikkelingen binnen de
landbouw in de gemeente. De agrarische sector is de drager van het landschap,
maar steeds meer agrariërs beëindigen hun bedrijfsactiviteiten. Zonder
een actief beleid voor deze gebouwen verliest het agrarische gebied haar
economische dragers en bestaat het risico dat het landschap verrommelt.
De gemeente heeft in samenspraak met de LTO kaders opgesteld voor hergebruik
van agrarisch bebouwing. In het nieuwe bestemmingsplan voor het
buitengebied wordt verruimd beleid voor vrijkomende agrarische bebouwing
opgenomen.
7.1.3 Studie naar verkeersknelpunten
Rivieren vormen in ons land natuurlijke barrières voor verkeersstromen. De
wegen op de rivierdijken vormen van oudsher de ontsluiting van de langs de
rivier gelegen kernen. Door de ligging van watergebonden zware industrie en
het internationaal toeristisch gewaardeerde werelderfgoed in de Noordwesthoek
van de Alblasserwaard worden de dijkwegen zwaar belast door verkeer.

De kernen Alblasserdam en Kinderdijk hebben te maken met veel doorgaand
verkeer, zowel in de spits als in het toeristenseizoen voor het molengebied. Dit
geeft problemen in de doorstroming en de leefbaarheid van deze kernen. Een
onderzoek naar de totale gemeentelijke ontsluitingsstructuur in samenwerking
met omringende gemeenten, waterschap en provincie, is nodig om een
goede ontsluiting van de gemeente te creëren. Zowel de ontsluiting over land
als over water vormt daarin een kans. Zo wordt gedacht aan een tweede steiger
aan de Lek ten behoeve van verbindingen over water en aanpassing van
de bestaande hoofdinfrastructuur die waar mogelijk gecombineerd kan worden
met de dijkversterking. Bij het onderzoek wordt nadrukkelijk ook gekeken
naar de invloed van primaire wegen (A15) en verbetering van het secundaire
wegennet. Als onderlegger voor een onderzoek dient het regionaal verkeersmodel,
dat in 2012 vorm wordt gegeven. In 2012 wordt eveneens gestart
met het opstellen van een Regionaal Verkeer- en Vervoerplan (RVVP), waarin
verkeersknelpunten en oplossingsrichtingen kunnen worden benoemd.
7.1.4 Verkenning vervoer over water
Vervoer over water is voor de gemeente Nieuw-Lekkerland een prima manier
om verkeer in de kernen te verminderen. Aantakking op de waterbusverbinding
tussen Rotterdam en Dordrecht zorgt voor een betere bereikbaarheid van
de gemeente en kan tevens een belangrijke bijdrage leveren in het vervoer
van toeristen voor Kinderdijk. Ook uitbreiding van de waterbusverbinding in
verdere oostelijke richting (naar Schoonhoven) is een optie. Daarnaast speelt
het initiatief van de Drechtsteden om te komen tot een toeristisch transferium
in Alblasserdam een rol. Het idee van dit transferium is om toeristen
nabij de primaire wegenstructuur op te vangen en per water naar Dordrecht,
Biesbosch en Kinderdijk te vervoeren. Een verkenning van de haalbaarheid
van de waterbusverbinding en opstapplaatsen dient uitsluitsel te geven over
de verdere uitwerking van dit vervoer over water.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
82
7.1.5 Toeristische visie Kinderdijk/Alblasserwaard
Het werelderfgoed Kinderdijk is een toeristische trekpleister. Dit biedt vele
kansen, maar veroorzaakt ook negatieve neveneffecten zoals verkeersproblematiek
en overlast. Het is dan ook belangrijk om een visie te ontwikkelen
over de toeristische trekpleister Kinderdijk en in breder verband het toerisme
in het algemeen. Beleid wordt ontwikkeld dat gericht is op het beter uitnutten
van het toeristisch product Kinderdijk. Het te vormen beleid is in overeenstemming
met de allure die het werelderfgoed heeft. Afstemming en samenwerking
in regionaal verband is, vanwege het bovenlokale belang van Kinderdijk,
hierbij essentieel. Vanuit deze visie kan een samenhangend pakket
van maatregelen genomen worden en kunnen nieuwe vraagstukken worden
beoordeeld. Ook kan worden beoordeeld of er behoefte is aan nieuwe toeristische
voorzieningen en op welke plek. De gemeente initieert de visievorming.
7.1.6 Opstellen economisch-toeristisch actieplan
In dit op te stellen plan worden concrete acties benoemd die moeten leiden
tot meer optimale condities voor het bedrijfsleven en een betere verbinding
en benutting van toeristische voorzieningen.
7.1.7 Onderzoek duurzame energie
In samenwerking met de andere gemeenten in de Alblasserwaard heeft de
gemeente Nieuw-Lekkerland de mogelijkheden voor de opwekking van duurzame
energie die passen in het landschap onderzocht. Een rapportage van
de quick scan is uitgebracht. De uitkomsten zijn opgenomen in ‘Molenwaard
Duurzaam’, het recent vastgestelde duurzaamheidsbeleid. De quick scan
heeft uitgewezen dat de toepassing van biomassa de meest gewenste richting
is, maar dat ook zon en aardwarmte kunnen aantrekkelijk zijn.

Als follow-up van het onderzoek worden in regionaal verband twee haalbaarheidstudies
uitgevoerd:
- Onderzoek naar de haalbaarheid van een collectieve biogasinstallatie gekoppeld
aan individuele installaties (biogas-hub);
- Inventarisatie van kansrijke projecten om bij werkzaamheden vrijkomend
hout in te zetten voor duurzame warmtelevering.
7.1.8 Studie ruimtelijke effecten dijkversterking
De uit te voeren versterking van de Lekdijk is nodig om de Alblasserwaard
ook in de toekomst voldoende te kunnen beschermen tegen hoog water. De
dijkversterking heeft echter een behoorlijke impact op de huidige bebouwing
aan de dijk. Bebouwing zal moeten worden gesloopt. Om de identiteit van
het karakteristieke bebouwingslint langs de dijk niet verloren te laten gaan,
is het belangrijk dat de ruimtelijke effecten van de dijkversterking in beeld
worden gebracht. Hiervoor is een stedenbouwkundige rapportage opgesteld.
In overleg met bewoners wordt gezocht naar de meest optimale oplossing
voor inpassing van herbouwwoningen. In overleg met de provincie en het waterschap
zal gezocht worden naar mogelijkheden om herbouwlocaties voor
woningen buiten het eigen perceel mogelijk te maken. Hier zal een nadere
stedenbouwkundige onderbouwing voor opgesteld moeten worden door het
waterschap.
7.1.9 Studie vrachtwagenparkeerplaatsen
Al langer speelt de wens de huidige twee vrachtwagenparkeerplaatsen in de
kern Nieuw-Lekkerland uit te plaatsen. Het vrachtwagenverkeer zorgt voor
overlast en onveilige situaties en tast de leefbaarheid in de kern aan. Met een
studie kan onderzocht worden hoe groot de behoefte aan de parkeerplaatsen
is waar deze het best gerealiseerd kan worden. Na eventuele uitplaatsing van
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
83
de vrachtwagenparkeerplaatsen komen de locaties vrij voor een transformatie
naar een andere functie. De herinrichtingmogelijkheden maken onderdeel
uit van genoemde studie.
7.1.10 Overleg maatregelen verbetering luchtkwaliteit
Vanuit het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit zijn maatregelen
voor de gemeente Nieuw-Lekkerland bepaald. Deze zijn verderop
opgenomen in de uitvoeringsprojecten. De buurgemeenten moeten echter
ook maatregelen treffen, die een uitwerking kunnen hebben op de gemeente
Nieuw-Lekkerland. De gemeente gaat hierover in overleg met de buurgemeenten,
om tot een goede afstemming van de projecten te komen. De volgende
projecten spelen in omliggende gemeenten en hebben hun invloed op
het grondgebied van de gemeente Nieuw-Lekkerland.
- Lokale hoofdinfrastructuur Alblasserdam; de gemeente Alblasserdam wil
het dijklint ontlasten. Hierbij wordt ingezet op de realisatie van het toeristisch
transferium Haven-Zuid en verbetering van de aansluiting op de
rijksweg A15 en de (verlengde) provinciale wegen N480/482/214 naar
Nieuw-Lekkerland; of openstelling van de Oude Torenweg voor vrachtverkeer
(bestemmingsverkeer). Wijzigingen in de hoofdinfrastructuur van
buurgemeente Alblasserdam en provinciale en rijkswegen kunnen van invloed
zijn op de verdeling van verkeer over het dijklint, onder andere in de
richting van Kinderdijk. De verwachting is dat het verkeer op het dijklint
door Nieuw-Lekkerland toeneemt.
- Opstellen klimaatbeleid in regionaal verband.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
84

7.1.11 Bijdrage regionale strategische visie
De gemeente Nieuw-Lekkerland stelt samen met de regiogemeenten een
regionale strategische visie op. Via diverse raadsbijeenkomsten en discussierondes
krijgt de visie uiteindelijk gestalte.
7.1.12 Studie duurzame (her)inrichting van bedrijventerreinen
De gemeente streeft naar duurzame (her)inrichting van bedrijventerreinen
en onderzoekt de mogelijkheden hiertoe alvorens concrete maatregelen te
formuleren.
7.2 Buitengebied
7.2.1 Uitvoeringsprojecten
Aanleg fi etspad Nieuw-Lekkerland – veer Kinderdijk (zie nr.1 kaart p.80)
Tussen Nieuw-Lekkerland en Kinderdijk vormt de Lekdijk de enige directe
fi etsverbinding. Dit is niet de meest verkeersveilige route. In het provinciaal
fi etsplan is de aanleg van een vrijliggend fi etspad vanaf de Middelweg tot
Kinderdijk opgenomen. Het fi etspad zal gelijkertijd met de komende dijkverzwaring
worden uitgevoerd .
7.2.2 Uitwerkingsprojecten
Aanleg fi etspad Alblasserwaard
Het streven is om het fi etsroutenetwerk binnen de Alblasserwaard verder uit
te breiden. In het provinciaal fi etsplan 2012 zijn binnen Nieuw-Lekkerland
twee mogelijk aan te leggen fi etspaden benoemd:
- Een vrijliggend fi etspad tussen Nieuw-Lekkerland en Streefkerk langs de
Lekdijk is vanuit verkeersveiligheid belangrijk. Het betreft een schoolroute
en in de zomerperiode is de Lekdijk ook vanuit toeristisch perspectief belangrijk.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
85
- Een nieuw aan te leggen fi etspad tussen Nieuw-Lekkerland en Oud-Alblas.
Hierbij gaat het om verbetering van schoolroutes en koppeling tussen stad
en landelijk gebied.
Herontwikkeling locatie watertoren
De watertoren heeft haar oorspronkelijke functie als onderdeel van het drinkwaterleidingnetwerk
verloren en dat geeft mogelijkheden voor een nieuwe
ontwikkeling op deze locatie. De watertoren zelf is inmiddels verkocht aan
particulieren die aan de toren een woonbestemming zullen geven. Vanwege
de ligging aan de Lek en net buiten de kern Nieuw-Lekkerland, is de realisatie
van een recreatieve knoop een goede mogelijkheid. De locatie vormt een uitstekende
plek voor watergebonden recreatie. Bijbehorende voorzieningen als
horeca en een camperparkeer-/overnachtingsmogelijkheid maken de knoop
compleet. Doelgroepen zijn zowel inwoners van de gemeente als toeristen
en recreanten. De ontwikkeling van de locatie is afhankelijk van particulier
initiatief. Dit initiatief bestaat reeds maar is nog onvoldoende concreet om
in deze structuurvisie direct als uitvoeringsproject op te nemen. Een eerste
stedenbouwkundige verkenning is nodig om de mogelijkheden van de locatie
in beeld te brengen.

7.3 Nieuw-Lekkerland
7.3.1 Uitvoeringsprojecten
Ontwikkeling maatschappelijk cluster (zie nr.2 kaart p.80)
Het voormalige gemeentehuis ligt centraal in de kern en biedt daarom een
ideale locatie voor een cluster van maatschappelijke voorzieningen. De eerste
aanzet is reeds gevormd door de realisatie van een brede school, waarmee
een doorlopende en op elkaar aansluitende opvang voor kinderen worden
geboden. Verschillende partijen die zich bezighouden met opgroeiende
kinderen kunnen beter samenwerken met een positief gevolg voor de ontwikkelingskansen
van de kinderen. Door de ontwikkeling van de brede school
komen bestaande schoollocaties van de OBS, d’Ouwe School, de Tweemaster
en de Zijdewinde beschikbaar voor herontwikkeling.
Modernisering/clustering sportvoorzieningen (zie nr.3 kaart p.80)
Aan de zuidwestzijde van de kern Nieuw-Lekkerland zijn diverse sportvoorzieningen
gevestigd. Een groot deel van deze voorzieningen is verouderd geraakt.
Het gaat hierbij met name om de sporthal aan de Klipperstraat, de
ijsbaan en de voetbalvelden van sportcomplex Excelsior. Modernisering van
deze voorzieningen is een vereiste om klaar te zijn voor de toekomst en het
voorzieningenaanbod in Nieuw-Lekkerland niet te laten verslechteren. Door
de voorzieningen te clusteren valt exploitatievoordeel te halen. Het idee is
om nabij het zwembad een nieuwe sporthal te bouwen. De voetbalvelden
van sportcomplex Excelsior worden uitgeplaatst naar het gebied ten zuiden
van de Tiendweg, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van de landschapsrecreatieve
zone. Hierbij wordt aandacht besteed aan natuurwaarden/landschappelijke
inpassing.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
86
Revitalisering winkelcentra (zie nr.4 kaart p.80)
De bestaande twee volwaardige winkelcentra Kleijburgplein en de Planetenlaan
in de kern Nieuw-Lekkerland kunnen niet in de huidige vorm blijven bestaan.
Gekozen is daarom voor het herontwikkelen van het Kleijburgplein tot
hoofdwinkelcentrum en de Planetenlaan tot buurtsteunpunt. Het Kleijburgplein
wordt een geconcentreerd winkelgebied met een prettig verblijfsgebied
en voldoende parkeergelegenheid. Boven de winkels worden appartementen
gebouwd. Het winkelcentrum aan de Planetenlaan wordt opgeknapt. De
openheid van het plein zal, indien passend binnen de exploitatie van het plan,
door sloop van enkele bestaande panden worden bevorderd. Door de revitalisering
van beide winkelcentra blijft het bestaande winkelaanbod behouden
en wordt een kwalitatieve impuls gegeven. De gemeente draagt gemaximeerd
bij aan de exploitatie van het plan en de herinrichting van de openbare ruimte.
De exploitatie is in handen van een projectontwikkelaar.
7.3.2 Uitwerkingsprojecten
Wegomlegging bij NH kerk Lekdijk
De bestaande dijkweg kent ter hoogte van de kerk aan de Lekdijk een scherpe
knik, waardoor een onoverzichtelijke en potentieel gevaarlijke situatie aanwezig
is. Tegelijkertijd met de dijkverzwaring kan voor het doorgaande verkeer
een weg op de kruin van de dijk worden aangelegd. De bestaande weg blijft
dan gehandhaafd voor parkeren, bereikbaarheid van de erven en langzaam
verkeer. Met het waterschap worden de mogelijkheden tot wegomlegging bezien.

Aansluiting voetveer Lekkerkerk
Het voetveer naar Lekkerkerk heeft momenteel een opstapplaats die enigszins
verscholen ligt in het buitendijkse bedrijventerrein aan de Lek. Behalve
een lage representativiteit van deze plek zorgt deze situering ook voor confl
ictsituaties tussen voetgangers en fi etsers enerzijds en (vracht-)autoverkeer
anderzijds. Verbetering van deze situatie kan worden bereikt door de fi etsers
een duidelijker plaats op de weg te geven.
Multifunctioneel gebruik ijsbaan
De ijsbaan biedt mogelijkheden voor multifunctioneel gebruik. Gedacht kan
worden aan evenementen, een camping en/of camperparkeervoorziening.
Door het multifunctioneel gebruik wordt een meer exploitabele situatie voor
de ijsbaan gecreëerd. Het geschikt maken van het terrein als camperparkeervoorziening
is daarnaast vauit toeristisch oogpunt kansrijk. De locatie ligt nabij
het molengebied en biedt zicht op de molens.
Inzichtelijk moet zijn gemaakt welke functies exact mogelijk zijn op de locatie,
zonder overlast richting de omgeving op te leveren. Daarnaast vraagt de
ontsluiting van het terrein aandacht. Dit zal nader onderzocht worden. Ook
de consequenties van een eventuele verschuiving van de contourruimte van
de ijsbaan naar de oostzijde van Nieuw-Lekkerland, moeten hierbij in beeld
worden gebracht.
Oostelijke dorpsuitbreiding
De enige mogelijkheid voor een toekomstige uitbreiding van de kern Nieuw-
Lekkerland bevindt zich aan de oostzijde.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
87
Hoewel het uitgangspunt geldt dat deze mogelijkheid pas benut wordt indien
er in de kern niet genoeg ruimte meer beschikbaar is, kan er nu al wel voorbereidend
werk voor de uitbreiding worden verricht. Een belangrijk onderdeel
hiervan vormt de te voeren discussie met de provincie Zuid-Holland, aangezien
deze in haar Verordening Ruimte contouren rondom de kernen heeft getrokken.
De dorpsuitbreiding valt buiten de contour en moet daarom onder
goede argumentatie leiden tot een contourverruiming.
Versterken entree Nieuw-Lekkerland westzijde
De noordwestelijk entree van Nieuw-Lekkerland kan verder worden versterkt.
Mogelijkheden om molen De Regt hierin een belangrijke positie (recreatief/
toeristisch) te geven worden onderzocht. Ook andere ontwikkelingen zijn hier
mogelijk. Een studie moet uitkomst bieden om inzicht te geven in de meest
wenselijke situatie en de haalbaarheid daarvan.
Hoogspanningsleidingen
Over het grondgebied van Nieuw-Lekkerland lopen twee 380 KV-hoogspanningsleidingen.
De kern Nieuw-Lekkerland heeft een substantieel aantal woningen
(ca. 60), dat binnen de zogenaamde zakelijke rechtzone zone van 38
meter aan beide kanten van het hart van de hoogspanningsverbinding van de
twee hoogspanningsverbindingen is gelegen.
De landelijke beheerder van de hoogspanningsleidingen, Tennet, werkt met
het Rijk aan een regeling, op basis waarvan woningen gelegen binnen de zakelijke
rechtszone op vrijwillige basis aangekocht kunnen worden.

8 Uitvoeringsplan
De inzet van de gemeente Nieuw-Lekkerland is primair gericht op het bundelen
van de twee hoogspanningsleidingen op het grondgebied van Nieuw-Lekkerland
en Nederlek, als alternatief voor het hanteren van de uitkoopregeling.
Een deel van de negatieve ruimtelijke uitstraling die de hoogspanningsleidingen
hebben op het molengebied van Kinderdijk en het bebouwde gebied kan
hiermee worden weggenomen. Een verdere uitwerking van een nieuwe hoogspanningsverbinding
over het grondgebied van de gemeente, die indicatief is
opgenomen in het Derde Structuurschema Electriciteitsvoorziening zal zeer
kritisch worden gevolgd.
Secundair richt de gemeente zich op het beïnvloeden van de voorstellen voor
de uitkoopregeling, o.a. door actief te participeren in het landelijke Platform
Hoogspanning.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
88
7.4 Kinderdijk
7.4.1 Uitvoeringsprojecten
Herinrichting Veerdam (zie nr.5 kaart p.80)
Door een herinrichting van de Veerdam wordt meer opstelruimte gemaakt.
De capaciteit voor op een oversteek met de pont wachtende auto’s wordt
hierdoor sterk vergroot, waardoor stagnering van de doorstroming op de Molenstraat
in de spits wordt voorkomen. Tegelijkertijd komt door de aanleg van
een parkeerplaats tussen de Veerdam en de dijk langs het IHC-terrein voldoende
parkeerruimte voor bewoners beschikbaar.
7.4.2 Uitwerkingsprojecten
Entreegebied molencomplex
De entree van het molencomplex is in het Ruimtelijk Casco al als te verbeteren
genoemd. Door middel van een uitwerkingsproject moet duidelijk worden
welke (toeristische) voorzieningen een plaats moeten krijgen in het entreegebied
en hoe de infrastructurele aansluitingen vormgegeven moeten worden.
Het entreegebied betreft zowel het binnendijks als buitendijks gebied. Een
versterking van het entreegebied draagt bij aan de algehele belevingswaarde
van het molencomplex. Dit project wordt uitgevoerd en bekostigd door de
Stichting Werelderfgoed Kinderdijk. De gemeente participeert bij de visievorming
en faciliteert in het planologisch-juridische traject.

8 Uitvoeringsplan
8.1 Inleiding
Met de uitwerking van het programma en projectenoverzicht is duidelijk gemaakt
welke plannen en projecten de komen jaren in uitwerking en uitvoering
gaan. De kans op realisatie wordt bepaald door diverse factoren, zoals
marktomstandigheden, subsidiemogelijkheden, programmabegrotingen, etc.
De gemeente Nieuw-Lekkerland heeft diverse mogelijkheden om regie te
voeren over de realisatiefase. In dit hoofdstuk wordt beschreven op welke
wijze de gemeente dit wil doen in relatie tot de plannen en projecten. Hierbij
wordt een koppeling gelegd tussen grondbeleid en ruimtelijke ontwikkeling
en spreekt de gemeente zich uit over de inzet van de instrumenten uit de Wro.
Het uitvoeringsplan van de structuurvisie Nieuw-Lekkerland is tot stand gekomen
in een periode van aanstaande bezuinigingen en een toekomstige
gemeentelijke herindeling met de gemeentes Liesveld en Graafstroom. De
onzekerheid over de uitwerking van projecten en plannen en de gemeentelijke
rol hierbij, heeft ertoe geleid dat keuzes in dit hoofdstuk soms bewust
globaal blijven.
Voor de uitvoering van de plannen en projecten die in deze structuurvisie beschreven
staan, kan de gemeente gebruik maken van het grondbeleid en het
wettelijk instrumentarium. De manier waarop de gemeente hiermee om wil
gaan, is maatwerk en is vastgelegd in een (inter)gemeentelijke Nota Grondbeleid.
In deze nota geeft de gemeenteraad de kaders aan waarbinnen het
college en de ambtelijke organisatie het grondbeleid kunnen uitvoeren. De
grote lijnen hiervan zijn hierna uitgewerkt en vormen de generieke uitvoeringstrategieën
bij uitvoering.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
89
8.2 Grondbeleid
Grondbeleid beschrijft op welke manier en in welke mate de gemeente intervenieert
in de grondmarkt, dat is de markt waar grond wordt gekocht, verkocht,
geëxploiteerd en ontwikkeld. Grondbeleid is geen doel op zich, maar
een middel om beleid op het gebied van onder meer ruimtelijke ordening,
wonen, economie, maatschappelijke ontwikkelingen en verkeer en vervoer
op economisch verantwoorde wijze te realiseren. Het grondbeleid heeft daarmee
een volgend, dienend karakter voor doelstellingen op andere beleidsvelden.
De gemeente Nieuw-Lekkerland hecht sterk aan het voeren van regie op
ruimtelijke ontwikkelingen. Met ‘regie’ wordt bedoeld dat de gemeente zeggenschap
en sturing wenst over de ontwikkeling, inrichting en realisatie van
de ruimte.
De keuze van de uitvoeringstrategie is maatwerk. Op projectniveau zal een
afweging worden gemaakt welk grondbeleid van toepassing wordt verklaard,
welke samenwerkingsvorm met de markt wordt gekozen, op welke wijze de
marktpartij wordt geselecteerd en welke grondbeleidsinstrumenten worden
ingezet. Anders gezegd, op projectniveau wordt de ontwikkelingsstrategie bepaald.
De ontwikkelingsstrategie wordt per project door het college vastgesteld
middels een projectplan. Dit is een vertrouwelijk document.

8.2.1 Actief, faciliterend en participerend grondbeleid
De keuze voor een vorm van grondbeleid per project is afhankelijk van algemene,
maar ook van locatie- en projectspecifi eke factoren en het risicoprofi el
van de ontwikkeling. Deze specifi eke factoren geven het situationele karakter
van de keuze aan. Zo wordt de keuze van grondbeleid voor een belangrijk
deel beïnvloed door de eigendomspositie van gronden in het plangebied,
door de gewenste mate van invloed op een ruimtelijke ontwikkeling, de mate
waarin de grondeigenaar zelf wenst te ontwikkelen binnen de door de gemeente
gestelde kaders en de mate van acceptatie tot het lopen van risico’s.
De gemeente geeft er de voorkeur aan een actief grondbeleid toe te passen
op ontwikkellocaties:
- waarvoor een sterke gemeentelijke regie belangrijk is voor het bereiken
van publieke doelen;
- en/of die van bijzonder strategische betekenis is voor de beleidsagenda
(Kernprogramma, Structuurvisie, et cetera);
- en/of grote winstpotentie bezit;
- de risico’s op voorhand zijn in te schatten en te beheersen.
8.2.2 Samenwerkingsvorm
Zodra de vorm van grondbeleid en de samenwerkingsvorm met de markt is
bepaald, dient te worden bepaald hoe de gemeente deze marktpartij gaat
vinden. Er zijn op hoofdlijnen twee mogelijkheden: of de gemeente gaat met
één enkele marktpartij in zee of de gemeente voert een selectieprocedure.
Als een marktpartij grond of vastgoed in bezit heeft, ligt het vaak voor de
hand dat ze zelf een plan mag uitvoeren.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
90
Het kan echter ook zijn dat een marktpartij een goed plan heeft voor een
locatie die ze niet in bezit heeft of dat de gemeente goede ervaringen heeft
met het samenwerken met de betreffende marktpartij. In dit geval kan de
gemeente kiezen voor één-op-één samenwerking.
In de gevallen waarin de gemeente (volledig) grondeigenaar is, zal de gemeente
doorgaans een samenwerkingspartner zoeken door middel van een
selectie of aanbesteding.
8.2.3 Instrumenten voor verwerving
In geval van actief grondbeleid streeft de gemeente naar het in eigendom
krijgen van gronden. Dit kan op diverse manieren. Bij minnelijke aankopen is
met de grondeigenaar op vrijwillige basis overeenstemming bereikt over de
voorwaarden van eigendomsoverdracht naar de gemeente.
Om het eerste onderhandelingsrecht over gronden en opstallen te creëren
kan de gemeente gebruik maken van Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg).
Voorwaarden is wel dat in het gebied nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen voorzien
zijn. De Wvg is bedoeld om gemeenten een betere uitgangspositie te
verschaffen op de grondmarkt. Hierdoor wordt de regierol van gemeenten bij
de uitvoering van ruimtelijk beleid versterkt en kan prijsopdrijving door speculatie
worden voorkomen. De gemeente Nieuw-Lekkerland acht het vestigen
van Wvg als een bruikbaar instrument in gevallen dat gestreefd wordt naar
verwerving en minnelijke verwerving in eerste aanleg niet slaagt. Voor de projecten
die op korte termijn tot uitvoering worden gebracht, is Wvg niet nodig.
Voor de projecten die op middellange tot lange termijn op het programma
staan, wordt het gebruik van Wvg overwogen.

Een ander instrument om als gemeente gronden en opstallen in eigendom te
krijgen betreft onteigening. Als grond wordt onteigend, wordt alles wat daar
vast op staat eigendom van de overheid. Het is een vorm van gedwongen
eigendomsovergang om redenen van algemeen belang. Onteigening is een
diepe ingreep in het eigendomsrecht en kan dan ook enkel rechtvaardiging
vinden in het gemeenschapsbelang, dat hoger moet worden geacht dan het
belang van de individuele eigenaar. De regels omtrent onteigening zijn vastgelegd
in de Onteigeningswet. Minnelijke verwerving is het verplichte voorstadium
voor onteigening. Voordat de gerechtelijke onteigeningsprocedure kan
worden opgestart moet de gemeente aantonen dat zij allereerst door middel
van minnelijke verwerving heeft geprobeerd eigendom over de gronden te
verkrijgen. De gemeente Nieuw-Lekkerland ziet het onteigenen als uiterste
redmiddel in situaties waar een actieve rol van de gemeente bij uitvoering
gewenst is.
Uitgangspunt bij verwerving is dat het college bij de start van het verwervingstraject
een verwervingsplan opstelt als onderdeel van de (vertrouwelijke) ontwikkelingsstrategie
van een project. In dit verwervingsplan wordt de afweging
gemaakt al dan niet het ‘tweesporenbeleid’ te volgen. Waarbij naast minnelijke
verwerving gebruik wordt gemaakt van het gemeentelijk voorkeursrecht
en eventueel onteigening. Procedures ter zake kunnen dan parallel worden
gevoerd met de verwerving. Hiermee kan grondverwerving zoveel mogelijk
zeker worden gesteld.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
91
8.3 Kostenverhaal
Bij de realisatie van projecten maakt de gemeente kosten om voorzieningen
van openbaar nut te realiseren, zoals wegen, riolering, straatverlichting, water
en groen. Deze kosten zijn in te delen in zogenaamde ‘binnenplanse’ en
‘bovenplanse kosten’ (zie schema). De gemeente is wettelijk verplicht de ‘binnenplanse
kosten’ en de kosten gerelateerd aan ‘bovenwijkse voorzieningen’
te verhalen op private partijen. Het vragen van bijdragen aan ‘ruimtelijke ontwikkelingen’
zijn niet verplicht.
Schema: onderscheid binnenplanse-bovenplanse kosten voor een exploitatiegebied
(Bron: Croonen Adviseurs, 2011)

Voor kleinere projecten tot 3 woningen volstaat voor het kostenverhaal de
legesverordening. Projecten van grotere omvang, die meer begeleiding en regie
vragen van de gemeente, als ook projecten waarbij publiek private overeenkomsten
worden gesloten, vragen om maatwerk in het kostenverhaal. De
kosten die de gemeente maakt om deze private projecten te faciliteren kunnen
omvangrijk zijn. Uitgangspunt is dat de gemeente alle kosten voor deze
projecten verhaalt op de initiatiefnemer.
Bij faciliterend grondbeleid wordt in eerste instantie getracht een anterieure
overeenkomst te sluiten. Bij het voorbereiden en vaststellen van het bestemmingsplan
wordt – indien het kostenverhaal nog niet is zeker gesteld met anterieure
overeenkomst(en) – tevens een exploitatieplan voorbereid en vastgesteld
om kostenverhaal zeker te stellen bij verlening omgevingsvergunning.
Bij actief en participerend grondbeleid worden bij grotere projecten de gemeentelijke
kosten opgenomen in de grondexploitatie.
De structuurvisie is, naast het exploitatieplan, een belangrijk publiekrechtelijk
instrument voor kostenverhaal. In een structuurvisie wordt de beleidsmatige
aanwijzing gegeven voor het verhalen van bepaalde kosten, namelijk de
kosten met een bovenplans karakter. Dit betreffen de kosten voor werken,
maatregelen en voorzieningen buiten of binnen het exploitatiegebied, die van
belang zijn voor het exploitatiegebied én één of meer exploitatiegebieden of
bestaande wijken buiten het exploitatiegebied.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
92
8.3.1 Bovenwijkse voorzieningen
Bij kosten op het vlak van bovenwijkse voorzieningen moet gedacht worden
aan werken als een verbindingsweg tussen twee buurten of het wegnemen
van een hindercirkel waarvan twee of meer buurten profi jt hebben. Betreffende
kosten moeten onderdeel uitmaken van de kostensoortenlijst (opgenomen
in het Bro). Op deze lijst staan alle kostensoorten die de gemeente
in een exploitatieplan mag opnemen. Daarnaast moeten de kosten aan de
locatie toe te rekenen zijn door middel van de drie toetsingscriteria: profi jt,
toerekenbaarheid en proportionaliteit. Het kostenverhaal van bovenwijkse
voorzieningen kan de gemeente afdwingen middels overeenkomsten en via
het exploitatieplan. Hiervoor zal de gemeente, ten tijde van de opstelling van
een overeenkomst of exploitatieplan, een onderbouwing aan de hand van
de drie toetsingscriteria moeten leveren. De wet stelt voor het verhalen van
kosten voor bovenwijkse voorzieningen niet de eis dat deze zijn vastgelegd in
een structuurvisie.
De benodigde onderbouwing om kostenverhaal van bovenwijkse voorzieningen
te kunnen laten plaatsvinden zou opgenomen kunnen worden in een
Nota bovenwijkse voorzieningen. De gemeente Nieuw-Lekkerland beschikte
ten tijde van het opstellen van deze structuurvisie niet over deze nota. De
gemeente kiest er vooralsnog voor om per bovenwijkse voorziening een separaat
investeringsprogramma te maken waarin zij inzichtelijk maakt welke kosten
er gemaakt worden en hoe zij de wijze van toerekening door middel van
de criteria profi jt, proportionaliteit en toerekenbaarheid vorm geeft. Op korte
tot middellange termijn zal in intergemeentelijk verband gestart worden met
het opstellen van een Nota bovenwijkse voorzieningen, waarin steeds een actuele
basis wordt gelegd voor kostenverhaal van bovenwijkse voorzieningen.

8.3.2 Bijdragen ruimtelijke ontwikkelingen
De wet kent naast bovenwijkse voorzieningen ook een type bovenplanse kosten
dat niet te onderbouwen is aan de hand van de drie toetsingscriteria, maar
wel een bepaald verband kent met locatieontwikkelingen elders. Deze kosten
zijn benoemd onder de term ‘ruimtelijke ontwikkeling’. Het begrip ‘ruimtelijke
ontwikkeling’ is, noch in de Wro, noch in de Kamerstukken gedefi nieerd.
Aan de Kamerbehandeling kunnen wel voorbeelden worden ontleend. Een
voorbeeld van een fi nanciële bijdrage aan ruimtelijke ontwikkelingen is een
bijdrage aan maatschappelijk belangrijke functies, zoals natuur, recreatie,
waterberging en infrastructuur, in een ander gebied. Doordat deze aspecten
ook voorkomen op de kostensoortenlijst wordt aangenomen dat het hier gaat
om de kosten die wel binnen de omschrijving van de kostensoortenlijst vallen,
maar niet te onderbouwen zijn aan de hand van de drie toetsingscriteria.
Het kostenverhaal van ruimtelijke ontwikkelingen kan de gemeente enkel
afhandelen middels anterieure overeenkomsten. Er is dus geen zekerheid
dat kosten ook verhaald kunnen worden. Daarnaast betekent het vragen van
bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen een extra kostenpost bovenop het
reeds verplichte kostenverhaal bij private ontwikkelingen. Deze aanvullende
kosten zetten de haalbaarheid van ontwikkelingen in de gemeente ongewenst
onder druk. De gemeente Nieuw-Lekkerland kiest er dan ook voor vooralsnog
geen gebruik te maken van deze manier van kostenverhaal.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
93
8.4 Juridisch-planologisch instrumentarium
Een laatste belangrijk instrumentarium voor de uitvoering van de structuurvisie
betreft het juridisch-planologisch instrumentarium. De Wro kent op het
gemeentelijke uitvoeringsniveau de volgende drie instrumenten: het bestemmingsplan,
de beheersverordening en een omgevingsvergunning (in verband
met planologische afwijking). Op rijks- en provinciaal niveau kan ter uitvoering
van de structuurvisie nog het inpassingsplan relevant zijn. Een inpassingsplan
is hetzelfde als een bestemmingsplan met het verschil dat deze dus niet
door de gemeente zelf wordt opgesteld.
De ruimtelijk relevante aspecten van de in deze structuurvisie opgenomen
uitvoeringsprojecten worden in juridisch-planologische instrumenten uitgewerkt.
De gemeente Nieuw-Lekkerland kiest hierbij vooral voor het bestemmingsplan.
Voor kleinere projecten wordt ook de omgevingsvergunning (in
verband met planologische afwijking) als instrument gebruikt.

Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
94

Bronnen
Boeken en rapporten
- Beenakker, J.J.J.M. (1997). Het agrarisch veenlandschap, in: S. Barends
(red.): Het Nederlandse landschap. Een historisch-geografi sche benadering,
pp. 37-46. Utrecht: Uitgeverij Matrijs.
- Borger, G. (red.) (1997). Het Groene Hart. Een Hollands Cultuurlandschap.
Utrecht: Uitgeverij Matrijs.
- Centraal Bureau voor de Statistiek (2008). Gemeente Op Maat 2006. Den
Haag: CBS.
- Gemeente Graafstroom (2009). Structuurvisie Graafstroom. Rosmalen:
Croonen Adviseurs.
- Gemeente Liesveld (2006). Structuurplan Liesveld. Rotterdam: RBOI.
- Gemeente Nieuw-Lekkerland (2008). Strategische Visie Nieuw-Lekkerland
2020: “Met vooruitziende blik”.
- Gemeente Nieuw-Lekkerland (2000). Ruimtelijke Beleidsvisie. BügelHajema
Adviseurs.
- Projectorganisatie Pact van Bleskensgraaf, Plangroep Wonen, Welzijn en
Zorg Nieuw-Lekkerland (2007). Actieplan Wonen, Welzijn en Zorg Nieuw-
Lekkerland.
- Provincie Zuid-Holland (2003). Streekplan Zuid-Holland Oost. Den Haag:
provincie Zuid-Holland.
- Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (2007). Bedrijventerreinenstrategie
Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Rotterdam: ECORYS Nederland &
Robbert de Koning Landschapsarchitect.
Structuurvisie Nieuw-Lekkerland
Croonen Adviseurs
95
- Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (2007). Visie Landelijk gebied
Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Bureau Rijp voor Groen.
- Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (2005). Regionale woonvisie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden
2006-2009. RBOI en Companen.
- Regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (2004). Regionale Structuurvisie
Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Rotterdam: RBOI.
- Stuurgroep Groene Hart (2007). Het Groene Hart, icoon van Nederland:
Uitvoeringsprogramma 2007-2013. Provincies Noord-Holland, Zuid-Holland
en Utrecht.
- Stuurgroep Groene Hart (2009). Het Groene Hart, icoon van Nederland:
Voorloper 2009-2020. Provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en
Utrecht.
Websites
- Watwaswaar.nl. Geraadpleegd in september 2009.
- Zuid-Holland.nl. Geraadpleegd in september 2009.