een betere batterij - Technische Universiteit Eindhoven

‘Ik vergelijk de opkomst van molecular
imaging met de revolutie die de computer
heeft veroorzaakt in de jaren zestig.’ Dr.
Sjaak Deckers van Philips Medical Systems
(PMS) raakt gelijk enthousiast als hij over
zijn vakgebied begint. ‘De zieners uit die
tijd voorspelden dat er over tien, twintig
jaar heel veel veranderd zou zijn. Diezelfde
gedrevenheid zie je nu in het veld van
molecular imaging. De komende tien jaar
zal er ontzettend veel gebeuren, met een
grote impact op de gezondheidszorg.’
‘Medici hebben al veel ziekteprocessen
ontrafeld’, vult prof.dr. Klaas Nicolay aan.
Hij is hoofd van de groep Biomedische
NMR aan de faculteit Biomedische Technologie
(BMT) van de TU/e. ‘Ze gaan
daarbij steeds meer naar het ontstaan van
ziektes kijken. Molecular imaging is een
middel om de ziekteprocessen op moleculair
niveau zichtbaar te maken. De laatste
jaren is dit onderzoek in een stroomversnelling
geraakt, mede door grote vorderingen
in veel verschillende vakgebieden.
Het onderzoek is vooral gericht op kanker
en hart- en vaatziektes - de twee meest
voorkomende doodsoorzaken in het westen
- en neurologische aandoeningen als
Alzheimer en Parkinson.’
Molecular imaging brengt het ziekteproces
dus in een heel vroeg stadium in
beeld. ‘Kanker bijvoorbeeld begint met een
aantal fouten in een cel’, legt Deckers uit.
‘Voorheen werkten medici met traditionele
medische afbeeldingstechnieken, waarmee
ze een gezwel pas konden zien als een
raar plekje van een paar millimeters op
bijvoorbeeld een röntgenfoto. Met molecular
imaging kunnen we al veel eerder
Prof.dr.
Klaas Nicolay
onderzoekt
ziekteprocessen
op moleculair
niveau.
MOLECULAR IMAGING, EEN BOOMING
ONDERZOEKSGEBIED
Met een MRI-scan
kunnen weefsels
zichtbaar gemaakt
worden.
individuele processen in de cel aanwijzen
waar het mis is.’
Dat kan door het inspuiten van een specifiek
stofje, een contrastvloeistof. Dat
wordt door het bloed rondgepompt en
hecht zich aan de afwijkende cellen die
afgebeeld moeten worden. Het stofje, en
daarmee de beoogde cellen, kunnen dan
vervolgens zichtbaar worden gemaakt met
verschillende imaging technieken.’
Dertigduizend genen
Er zijn tot nu toe enkele tientallen contrastvloeistoffen
ontwikkeld, die zich
hechten aan verschillende soorten cellen.
‘Een mens heeft ongeveer dertigduizend
genen, die de codes bevatten van zo’n 250
duizend eiwitten’, legt Deckers uit. ‘Daar
kan allemaal iets mis mee zijn, maar we
kunnen natuurlijk niet 250 duizend contrastvloeistoffen
maken. Daarom werken
we met componenten van stofjes, zeg
maar moleculaire legoblokjes. Die kunnen
we variëren afhankelijk van de component
van het ziekteproces dat we bloot willen
leggen.’
Om de contrastvloeistoffen in het lichaam
zichtbaar te maken zijn er verschillende
afbeeldingstechnieken. Denk aan röntgen/CT,
ultrasound, magnetic resonance
imaging (MRI) of nuclear imaging. ‘Er is
nog geen ideale techniek gevonden’, zegt
M A T R I X / 4 / 2 0 0 3
5