Neutronen en synchrotronlicht ten dienste van de wetenschap

Gearresteerd door de Belgen,
geïnterneerd door de Fransen,
uitgeroeid door de Duitsers…
26 - Science Connection 16 - april 2007
De Belgische overheid, die tijdens de Tweede Wereldoorlog
in het land bleef, gaf gevolg aan de Duitse verordeningen
over de organisatie van de Jodenvervolging in
België. Zelden met enthousiasme, vaak gewillig, soms met
veel ijver… Zo luidt het sombere beeld van een tot in haar
vezels aangetaste democratie, in een rapport van het SOMA
(Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse
Maatschappij) over de houding van de Belgische autoriteiten
ten aanzien van de Jodenvervolging. Het rapport Gewillig
België werd op 13 februari overhandigd aan de Senaat en
aan de regering.
De Belgische overheid en de Jodenvervolging
België is in de tweede helft van 1940 een bezet land waar een
totale morele ontreddering heerst. De militaire overwinning
van Duitsland bracht niet alleen een zware slag toe aan de
Belgische democratie, maar legde ook de diepe crisis bloot die
haar al sinds begin jaren ‘30 aanvrat. Wanneer de nazibezetter
in oktober 1940 zijn eerste verordeningen uitvaardigt voor
de segregatie van een deel van de bevolking op basis van ras,
vraagt hij de medewerking van de Belgische autoriteiten bij
de uitvoering ervan. De top van de administratie en de magistratuur
stemt erin toe dat de gemeenten meewerken aan de
registratie van de Joden, maar dan wel passief, en aldus voorzichtig
om te gaan met de grondwettelijke principes. De
argumenten die de Belgische grondwet en de Internationale
Conventie van Den Haag (1907) bieden en die soms met succes
de eisen van de bezetter wisten te counteren, worden niet
eens bovengehaald. De “politiek van het minste kwaad” mag
vooral niet in het gedrang komen, om een overwegend buitenlandse
Joodse gemeenschap te beschermen die soms veracht
wordt door het Belgische establishment.
Wanneer de Duitse bezettingsadministratie vervolgens met
nieuwe eisen op de proppen komt, komen de Belgische autoriteiten
in de spiraal van de bestuurlijke collaboratie terecht.
De traditionele elites doen nieuwe toegevingen, in de hoop
te redden wat er te redden valt, terwijl de aanhangers van de
Nieuwe Orde elke gelegenheid te baat nemen om extra
macht naar zich toe te halen en in de gunst te komen van
het naziregime, zowel op nationaal als op lokaal niveau.
Noch het verdrongen patriottisme noch de met voeten getreden
democratische waarden brengen daar ook maar enige
verandering in: van een weigering is geen sprake. De gevolgen
laten niet op zich wachten: de Belgische administratie
voert allerlei maatregelen uit om Joodse ambtenaren uit te
sluiten, past beroepsverboden toe, voert een segregatiepoli-