Eindrapport

S AMENVATTING M USCULOSKELETALE ONGEMAKKEN.
Ongeveer 52% van de respondenten heeft reeds musculoskeletale ongemakken ervaren die meer dan
1 dag duurden en waarbij het werk aan de oorsprong lag. Hiervan ervaarde ongeveer 58% deze
ongemakken gedurende het voorbije jaar. Hiertegenover staat dat 35.5% van de verpleegkundigen de
oorsprong van hun musculoskeletale ongemakken buiten het werk situeert. Hiervan ervaarde 45.4%
dergelijke ongemakken het voorbije jaar.
Een kleine 3% (N = 34) van de respondenten is wegens musculoskeletale ongemakken van dienst
veranderd. De diensten, waarop de verpleegkundigen werkten wanneer hun musculoskeletale
ongemakken zich voordeden, en waardoor ze veranderd zijn van dienst, zijn voornamelijk (in
volgorde): Interne geneeskunde, Orthopedie, Materniteit, Intensieve zorgen, Neurologie,
Operatiekamer, Geriatrie en Rusthuis.
De 224 verpleegkundigen, die het voorbije jaar thuis bleven wegens musculoskeletale ongemakken,
waren gemiddeld 22 dagen afwezig op het werk. Rekenen we dit gemiddelde om naar de totale
populatie blijkt dat elke verpleegkundige gemiddeld 4 dagen afwezig is wegens musculoskeletale
ongemakken.
De lagerug is musculoskeletaal probleem nr. 1 dat in 53.3% van de gevallen voorkomt,
onmiddellijk gevolgd door de nekproblematiek met 27.0%. Daarna komen de schouders, hogerug,
heup en knieën en de andere regio's die om en bij 10% van de problemen voor hun rekening
nemen.
De verpleegkundigen met musculoskeletale ongemakken ervoeren gemiddeld in de beste
omstandigheden een "klein beetje pijn", in de ergste omstandigheden een "matige pijn" en op het
moment van invullen van de vragenlijst bijna geen pijn. Ongeveer 8% van hen heeft ALTIJD pijn,
maar de meesten hebben ook dagen zonder pijn (72.9%). Een 25% voelt zich vrij aangetrokken om
te rusten terwijl 59% eerder behoefte voelt om actief te zijn. Een kleine 14% vindt dat het er niet
toe doet wat ze doen, de pijn blijft toch hetzelfde. Nochtans geeft de "Pain Locus of Control" aan
dat de meesten er eerder van overtuigd zijn, dat zijzelf weinig kunnen doen aan hun pijn, maar dat
medicatie en artsen wel een hulp kunnen zijn om de pijn te controleren. Nochtans hebben maar
55.1% van de verpleegkundigen met musculoskeletale ongemakken een diagnose door een arts laten
stellen. Slechts 13.2% heeft een diagnose door een bedrijfsarts laten stellen. De meest
voorkomende diagnoses zijn aandoeningen ter hoogte van de rug (voornamelijk lagerug), gevolgd
door artrose en overbelastingstrauma's zoals o.a. spierrupturen en rekkingen van ligamenten. In
totaal laat 22.9% zich behandelen voor zijn musculoskeletale ongemakken. De behandelingen, die
het meest voorgeschreven worden, zijn kinesitherapie, medicatie en rust.
Vóór het werk wordt er gemiddeld bijna geen pijn gevoeld, tijdens het werk blijkt die toe te nemen
van een klein beetje pijn tot er na het werk gemiddeld een matige pijn waargenomen wordt. Bij het
inslapen is het pijngevoel weer gedaald tot een klein beetje. Nochtans wijst de gemiddelde score
van 18.6 op het FABWORK-item erop, dat de verpleegkundigen met musculoskeletale ongemakken,
hun pijn niet zozeer aan het werk toeschrijven en het werk dan ook niet vermijden. Over het
algemeen wordt echter fysieke activiteit wel gemeden.
Gemiddeld zijn musculoskeletale ongemakken voornamelijk geassocieerd met heffen, waar
gemiddeld een "matige pijn" wordt ervaren. Voorwaarts buigen, staan, roteren van de romp, duwen
en zitten veroorzaken minder pijn.
De lage score op de "pain sensation" van de "Coping Strategies Quest" betekent dat de
verpleegkundigen de pijn werkelijk ervaren en niet voorstellen als zijnde iets anders. Zij proberen
niet zozeer om hun aandacht af te leiden van de pijn (diverting attention) en negeren deze ook niet
(Ignoring pain sensation). Integendeel : ze zullen zich eerder sterk houden om de pijn te kunnen
overwinnen (self statements). De verpleegkundigen gaan verder geen fysieke activiteiten doen om
met hun pijn om te gaan (increasing physical activity), ze vinden hun pijn zeker geen catastrofe
(catastrophising), er worden geen speciale handelingen uitgevoerd om om te gaan met de pijn (pain
behaviours) en de verpleegkundigen gaan niet bidden of hoop koesteren over de toekomst
(praying/hoping).
Binnen dit onderdeel van de vragenlijst zijn er een heel aantal items waar alle subgroepen op
dezelfde manier verschillen van hun lagerug- of nekproblemenvrije collega's. Zo situeren deze
verpleegkundigen significant meer de oorzaak van hun ongemakken op het werk. Aan de andere kant
Wetenschappelijk Ondersteuningsprogramma voor de Gezondheidsbescherming van de werknemer [1994-1998]
Eindverslag ST/03/029 20.