Nr. 45 - Brabants Heem

HEEMKUNDE, EEN BEETJE FOLKLORE?
Op dit moment is een van de aangesloten heemkundekringen, ondersteund
door Brabants Heem, in hoogste beroep bij de Raad van State.
De zaak speelt zich af tussen de gemeente en de heemkundekring en gaat
in eerste instantie over de inbreuk op een belangrijke monumentenstatus.
De bestuursrechter in Breda heeft zich echter niet over die moeilijke kwestie
uitgelaten, maar vond de plaatselijke kring geen belanghebbende en heeft
haar beroep daarom niet ontvankelijk verklaard. Tegen die geweigerde toegang
tot het recht, is nu de heemkundekring in beroep gegaan bij de hoogste
rechter.
Of een heemkundekring belanghebbende is bij bijv. de Wet Ruimtelijke Ordening
of de Monumentenwet, moet blijken uit de statuten van de kring èn
uit de activiteiten van de kring.
Helaas heeft deze kring nog statuten van ruim 20 jaar geleden, die vaag zijn
geformuleerd. Drie jaar geleden is vanuit Brabants Heem in de Raad van
Aangeslotenen en in artikelen in ’t Koeriertje gewezen op de noodzaak van
een herformulering van dat ene artikel in de statuten: De doelstellingen. De
huidige wetgeving eist een veel duidelijker onderscheid tussen een vereniging
die heemkunde beoefent en dus vooral een sociale functie heeft voor
de eigen leden, en een vereniging die vanuit de heemkunde een onmisbare
partner en waakhond is voor de gemeente. Met name de aandacht voor monumenten
en voor archeologie moet expliciet bij de doelstellingen vermeld
staan. Dat heb je als heemkundekring een rol voor het nageslacht, voor het
algemeen belang.
De gemeente voerde aan dat de heemkundekring alleen maar doet aan folkloristische
aardrijkskunde en beroept zich daarbij op de Dikke Van Dale.
Dat blijkt wel de Dikke van de zeventiger jaren te zijn. In de tachtiger jaren
noemt Van Dale: heemkunde = folkloristische geschiedenis. Ook dan is
‘folklore’ nog negatief bedoeld. Reden om Van Dale niet als rechtsbron te
nemen. De moderne definitie luidt: heemkunde = de kennis van de lokale
geschiedenis in al zijn aspecten. Dat komt dichterbij, al ontbreekt de ‘kunde’.
Blijft staan dat de rechter met de gemeente meeging en de heemkundekring
niet ontvankelijk verklaarde, d.w.z. geen serieuze partij die voor het plaatselijke
erfgoed mag opkomen.
Intussen reken ik wel op een goede uitkomst: erkenning van de heemkundekring
als bewaarder van cultuurhistorische waarden. Daar is de vergelijking
met andere heemkundekringen die wel erkend procespartij waren; verder
is in het verleden deze heemkundekring al eens als mede-partij geweest bij
brabantsheem_nr45.indd 3 24-1-2011 12:48:51
3