Catalogus test- en meetinstrumenten - Brammer
Catalogus test- en meetinstrumenten - Brammer
Catalogus test- en meetinstrumenten - Brammer
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
8<br />
Fluke:<br />
waar veiligheid is ingebouwd<br />
Naarmate verdeelinrichting<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
belasting<strong>en</strong> complexer word<strong>en</strong>, neemt<br />
het risico van transiënte overspanning<strong>en</strong><br />
toe. Motor<strong>en</strong>, cond<strong>en</strong>sator<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
stroomconversie-apparatuur zoals<br />
requ<strong>en</strong>tieregeling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> de<br />
voornaamste bron van piek<strong>en</strong> zijn. Ook<br />
blikseminslag in leiding<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
extreem gevaarlijke hoog<strong>en</strong>ergetische<br />
transiënt<strong>en</strong> veroorzak<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> u<br />
meting<strong>en</strong> verricht aan elektrische<br />
system<strong>en</strong>, vorm<strong>en</strong> deze transiënt<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
‘onzichtbaar’ <strong>en</strong> grot<strong>en</strong>deels niet<br />
te voorkom<strong>en</strong> gevaar. Zij kom<strong>en</strong> geregeld<br />
voor in laagspannings circuits <strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> piekwaard<strong>en</strong> bereik<strong>en</strong> van vele<br />
duiz<strong>en</strong>d<strong>en</strong> volt. Om u te bescherm<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong> transiënt<strong>en</strong>, moet er e<strong>en</strong> beveiliging<br />
zijn ingebouwd in het meet instrum<strong>en</strong>t.<br />
Afbeelding 1. Inzicht in catagorieên: locatie<br />
CAT IV Driefase bij de aansluiting op het<br />
lichtnet, alle geleiders buit<strong>en</strong><br />
CAT III Driefaseverdeling, met inbegrip van<br />
niet-industriële éénfaseverlichting<br />
CAT II Belasting<strong>en</strong> die zijn verbond<strong>en</strong> met<br />
e<strong>en</strong> éénfase-aansluiting<br />
Wie ontwikkelt veiligheidsnorm<strong>en</strong>?<br />
De IEC (Internationale Elektrotechnische<br />
Commissie) ontwikkelt algem<strong>en</strong>e internationale<br />
norm<strong>en</strong> voor de veiligheid<br />
van elektrische apparatuur voor meting<strong>en</strong>,<br />
controles <strong>en</strong> laboratoriumgebruik.<br />
IEC61010-1 vormt de basis voor de<br />
volg<strong>en</strong>de (inter)nationale norm<strong>en</strong>:<br />
• VS ANSI/ISA-S82.01-94<br />
• Canada CAN C22.2 No.1010.1-92<br />
• Europa EN61010-1:2001<br />
Overspanningscategorieën van installaties<br />
IEC-61010-1 specifi ceert categorieën van<br />
overspanning<strong>en</strong> op basis van de afstand van<br />
de apparatuur tot de spanningsbron (zie afb.<br />
1 <strong>en</strong> tabel 1) <strong>en</strong> de natuurlijke demping van<br />
transiënte <strong>en</strong>ergie die optreedt in elektrische<br />
verdeelinrichting<strong>en</strong>. Hogere categorieën bevind<strong>en</strong><br />
zich dichter bij de voedingsbron <strong>en</strong> vereis<strong>en</strong> meer<br />
bescherming.<br />
Binn<strong>en</strong> elke installatiecategorie bestaan er<br />
spanningsclassifi caties. De combinatie van<br />
installatiecategorie <strong>en</strong> spanningsclassifi catie<br />
bepaalt het maximale weerstandsvermog<strong>en</strong> van<br />
het instrum<strong>en</strong>t teg<strong>en</strong> transiënte overspanning.<br />
Bij de <strong>test</strong>procedures volg<strong>en</strong>s IEC 61010 word<strong>en</strong><br />
drie hoofdcriteria gehanteerd: spanning in<br />
stabiele toestand, transiënte overspanning door<br />
piekimpuls<strong>en</strong>, <strong>en</strong> bronimpedantie. Deze drie<br />
criteria gev<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> aan welke spanning de<br />
multimeter werkelijk kan weerstaan.<br />
Binn<strong>en</strong> elke categorie gaat e<strong>en</strong> hogere<br />
bedrijfsspanning (spanning in stabiele toestand)<br />
gepaard met e<strong>en</strong> hogere transiënt, zoals te<br />
verwacht<strong>en</strong> valt. Bij het <strong>test</strong><strong>en</strong> van e<strong>en</strong> meter van<br />
CAT III 600 V word<strong>en</strong> bijvoorbeeld transiënt<strong>en</strong> van<br />
6000 V toegepast, <strong>en</strong> bij het <strong>test</strong><strong>en</strong> van e<strong>en</strong> meter<br />
van CAT III 1000 V transiënt<strong>en</strong> van 8000 V.<br />
Dit lijkt zo duidelijk te zijn. Wat echter niet<br />
zo voor de hand ligt, is het verschil tuss<strong>en</strong> de<br />
transiënt van 6000 V voor CAT III 600 V <strong>en</strong> de<br />
transiënt van 6000 V voor CAT II 1000 V. Deze zijn<br />
niet gelijk. Hier speelt de bron impedantie e<strong>en</strong> rol.<br />
Uit de wet van Ohm (I = U/R) blijkt dat de stroom<br />
die geleverd wordt door de voedingsbron van 2 Ω<br />
Tabel 1. Overspanningscategorieën van installaties. IEC 61010-1 geldt voor meetinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voor laagspanning (< 1000 V)<br />
voor het <strong>test</strong><strong>en</strong> van instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van CAT III<br />
zes keer zo groot is als de stroom die geleverd<br />
wordt door de voedingsbron van 12 Ω voor het<br />
<strong>test</strong><strong>en</strong> van instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van CAT II. De meter<br />
van CAT III 600 V verschaft duidelijk e<strong>en</strong> hogere<br />
mate van bescherming teg<strong>en</strong> transiënt<strong>en</strong> dan de<br />
meter van CAT II 1000 V, hoewel de zogehet<strong>en</strong><br />
“spanningswaarde” van de eerste als lager zou<br />
kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgevat.<br />
Zie tabel 2.<br />
Onafhankelijke <strong>test</strong>s zijn de sleutel tot<br />
veiligheid. Hoe kunt u zi<strong>en</strong> of u werkelijk e<strong>en</strong><br />
meetinstrum<strong>en</strong>t voor CAT III of CAT II koopt?<br />
Helaas is dat niet altijd ev<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudig.<br />
Fabrikant<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> zelf hun meet instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
als CAT II- of CAT III-meters certifi cer<strong>en</strong>, zonder<br />
dat dit door e<strong>en</strong> onafhankelijke instantie<br />
wordt geverifi eerd. De IEC (Internationale<br />
Elektrotechnische Commissie) ontwikkelt norm<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> stelt deze voor, maar is niet verantwoordelijk<br />
voor het toezicht op de naleving van deze norm<strong>en</strong>.<br />
Let daarom op het symbool <strong>en</strong> registrati<strong>en</strong>ummer<br />
van e<strong>en</strong> onafhankelijk <strong>test</strong>laboratorium zoals<br />
UL, CSA, VDE, TÜV of e<strong>en</strong> andere erk<strong>en</strong>de<br />
goedkeuringsinstantie. Dat symbool mag alle<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> gebruikt als het product met succes<br />
is ge<strong>test</strong> volg<strong>en</strong>s de norm van de betreff<strong>en</strong>de<br />
instantie, <strong>en</strong> deze norm is weer gebaseerd op<br />
nationale/ internationale norm<strong>en</strong>. UL 3111<br />
bijvoorbeeld is gebaseerd op EN61010-1. In e<strong>en</strong><br />
onvolmaakte wereld is dit de beste manier om<br />
vast te stell<strong>en</strong> of de door u gekoz<strong>en</strong> multimeter<br />
daadwerkelijk op veiligheid is ge<strong>test</strong>.<br />
Tabel 1<br />
• Heeft betrekking op de ‘oorsprong van de installatie’, dat wil zegg<strong>en</strong>: waar het laag spanningssysteem<br />
is aangeslot<strong>en</strong> op het lichtnet.<br />
• Elektriciteitsmeters, primaire overstroom-beveiligingsapparatuur.<br />
• Buit<strong>en</strong>leiding<strong>en</strong> <strong>en</strong> service-ingang, serviceleiding van lichtmast naar e<strong>en</strong> gebouw, leiding tuss<strong>en</strong> meter<br />
<strong>en</strong> paneel.<br />
• Hoogspanningskabel naar vrijstaand gebouw, ondergrondse leiding naar bronpomp.<br />
• Apparatuur in vaste installaties, zoals schakelinstallaties <strong>en</strong> meerfasemotor<strong>en</strong>.<br />
• Bus <strong>en</strong> voeding in industriële installaties.<br />
• Voeding<strong>en</strong> <strong>en</strong> korte aftakkingsstroomkring<strong>en</strong>, verdeelpanel<strong>en</strong>.<br />
• Verlichtingssystem<strong>en</strong> in grote gebouw<strong>en</strong>.<br />
• Contactdoz<strong>en</strong> met korte verbinding<strong>en</strong> naar de service-ingang.<br />
• Huishoudelijke apparat<strong>en</strong>, draagbaar gereedschap <strong>en</strong> gelijksoortige belasting<strong>en</strong>.<br />
• Contactdoz<strong>en</strong> <strong>en</strong> lange aftakkingsstroomkring<strong>en</strong>.<br />
• Contactdoz<strong>en</strong> op meer dan 10 meter afstand van de bron van CAT III.<br />
• Contactdoz<strong>en</strong> op meer dan 20 meter afstand van de bron van CAT IV.<br />
CAT I Elektronisch • Beveiligde elektronische apparatuur.<br />
• Apparatuur die is aangeslot<strong>en</strong> op (voedings)circuits waarin voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> zijn getroff<strong>en</strong> om transiënte<br />
overspanning<strong>en</strong> te beperk<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>de laag niveau.<br />
• Iedere laag<strong>en</strong>ergetische hoogspanningsbron die is aangeslot<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> transformator met e<strong>en</strong> hoge<br />
wikkelingsweerstand, zoals het hoogspanningsgedeelte van e<strong>en</strong> kopieerapparaat.