scriptie - CBW-Mitex
scriptie - CBW-Mitex
scriptie - CBW-Mitex
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
DE MACHT VAN DE<br />
CONSUMENT<br />
Een onderzoek naar de<br />
ultieme omnichannel strategie<br />
voor Nederlandse fashion retailers<br />
Stephanie Kloet en Margot Lenssen<br />
TMO European Fashion Business School
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
TMO European Fashion Business School, Doorn<br />
DE MACHT VAN DE<br />
CONSUMENT<br />
Een onderzoek naar de ultieme omnichannel<br />
strategie voor Nederlandse fashion retailers<br />
Afstudeer<strong>scriptie</strong>, Modemanagement<br />
Begeleiders: Chris van Veldhuizen en Ton Knoop<br />
Stephanie Kloet en Margot Lenssen<br />
Juli 2012<br />
1 | P agina
Voorwoord<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Dit onderzoek is tot stand gekomen naar aanleiding van een presentatie bij Modint over<br />
verschillende trends in de retail. De crosschannel trend sprak ons meteen aan. Het is een onderwerp<br />
dat volgens ons een belangrijke rol gaat spelen in de toekomst van de modebranche. Dit boeit ons<br />
dan ook het meest. Door onderzoek naar crosschannel kwamen wij tot een nieuwe daaropvolgende<br />
trend, genaamd omnichannel. Deze trend wordt bij Nederlandse fashion retailers weinig tot niet<br />
toegepast. In Amerika en Engeland zijn er al wel enkele retailers bezig met deze opkomende trend.<br />
Wij bedanken een aantal mensen die dit rapport mede mogelijk hebben gemaakt.<br />
Ten eerste bedanken wij de bedrijven waar wij informatie hebben mogen inwinnen via interviews.<br />
Daarnaast danken wij onze coaches, Chris van Veldhuizen en Ton Knoop, voor de begeleiding tijdens<br />
het schrijven van dit rapport, de hulp wanneer deze nodig was en de leerzame feedback. Ten slotte<br />
bedanken wij onze docent Hans Lubberding voor zijn begeleiding bij de analyse van onze<br />
enquêteresultaten.<br />
Na het lezen van deze <strong>scriptie</strong> ziet u het belang van omnichannel in.<br />
Wij wensen u veel leesplezier.<br />
2 | P agina
Inhoudsopgave<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Samenvatting p.5<br />
Inleiding p.6<br />
Hoofdstuk 1. Omnichannel p.10<br />
1.1 Wat is omnichannel? p.10<br />
1.1.1Het push- en pullprincipe p.12<br />
1.2 Het belang van omnichannel p.13<br />
1.3 SWOT analyse omnichannel p.13<br />
1.3.1 Sterkten p.14<br />
1.3.2 Zwakten p.15<br />
1.3.3 Kansen p.16<br />
1.3.4 Bedreigingen p.17<br />
1.4 Herinrichting van de bedrijfskolom p.17<br />
1.5 De rol van de winkel in het proces van omnichannel p.18<br />
1.6 De rol van de webshop in het proces van omnichannel p.19<br />
1.7 Fashion retailers met een succesvolle omnichannel strategie p.20<br />
1.7.1 The Asos experience p.20<br />
1.7.2 The magic of Macy’s p.21<br />
1.7.3 NET-A-PORTER: van e-tailer naar retailer p.22<br />
Deelconclusie p.23<br />
Hoofdstuk 2. Nederlandse fashion retail p.24<br />
2.1 Huidige situatie p.24<br />
2.2 Voorbeelden van Nederlandse fashion retailers richting omnichannel p.24<br />
2.2.1 The Sting p.26<br />
2.2.2 Score p.27<br />
2.2.3 De Bijenkorf p.28<br />
Deelconclusie p.28<br />
Hoofdstuk 3. De customer journey p.30<br />
3.1 De kanalen p.30<br />
3.2 Beleving p.31<br />
3.3 Kostenaspect p.33<br />
3.4 De omnichannel consument p.35<br />
3.4.1 Feiten omnichannel consument p.36<br />
3.5 Wat is de customer journey? p.36<br />
3.6 Het eco-systeem p.38<br />
3.7 Clusterprofielen p.39<br />
3.7.1 Clusterprofiel 1 p.40<br />
3.7.2 Clusterprofiel 2 p.40<br />
3.7.3 Clusterprofiel 3 p.41<br />
Deelconclusie p.41<br />
3 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Hoofdstuk 4. Go omnichannel! p.43<br />
4.1 Stap 1. Bepaal en analyseer de doelgroep p.43<br />
4.2 Stap 2. Ontwikkel de customer journey p.44<br />
4.2.1 Kanalen kiezen, functies toewijzen en touchpoints p.44<br />
4.3 Stap 3. Creëer een uniforme en gesynchroniseerde merkbeleving p.44<br />
4.3.1 Partnerships p.46<br />
4.4 Stap 4. Klantherkenning en persoonlijke benadering p.46<br />
4.5 Stap 5. Ontwikkel een CRM- en ERP systeem p.47<br />
4.5.1 CRM systeem p.47<br />
4.5.2 ERP systeem p.47<br />
4.6 Stap 6. Houdt rekening met retail trends p.47<br />
4.6.1 Glocalisering p.47<br />
4.6.2 Convenience p.48<br />
4.6.3 Transparantie p.48<br />
4.6.4 Gebruik van smartphone in de winkel p.48<br />
4.6.5 Augmented reality p.48<br />
Deelconclusie p.49<br />
Hoofdstuk 5. Business case. Van singlechannel naar omnichannel p.50<br />
5.1 Bedrijfsprofiel Jansen-Noy p.50<br />
5.2 Stap 1. Bepaal en analyseer de doelgroep p.50<br />
5.2.1 Concurrentieanalyse p.51<br />
5.3 Stap 2. Ontwikkel de customer journey p.51<br />
5.3.1 Kanalen kiezen, functies toewijzen en touchpoints p.53<br />
5.4 Stap 3. Creëer een uniforme en gesynchroniseerde merkbeleving p.54<br />
5.5 Stap 4. Klantherkenning en persoonlijke benadering p.54<br />
5.6 Stap 5. Ontwikkel een CRM- en ERP systeem p.55<br />
5.7 Stap 6. Houdt rekening met retail trends p.56<br />
Deelconclusie p.56<br />
Conclusies en aanbevelingen p.57<br />
Conclusies p.57<br />
Aanbevelingen p.58<br />
Literatuurlijst p.60<br />
Bijlagen ___<br />
Bijlage 1. Enquêteresultaten<br />
Bijlage 2. Het online platform<br />
Bijlage 3. Shopping wall<br />
Bijlage 4. Klantenkaart<br />
Bijlage 5. Interviews<br />
4 | P agina
Samenvatting<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
De nieuwe consumenten willen zelf bepalen wat ze waar en op welke manier en op welk moment<br />
willen kopen. Consumenten die op dit moment via verschillende kanalen winkelen, stuiten op de<br />
volgende problemen: verschillende prijzen, beperkte retourmogelijkheden, voorraadverschillen in de<br />
winkel en in de webshop, maar ook geen uniforme merkbeleving binnen de verkoopkanalen. De<br />
vraagstelling luidt dan ook: ‘Wat is de ultieme omnichannel strategie voor fashion retailers?’<br />
Er is informatie afkomstig van reeds bestaande onderzoeken en informatie uit boeken en<br />
documenten. Aan 100 verschillende consumenten is door middel van een enquête gevraagd naar<br />
hun behoeften in het aankoopproces. Daarnaast zijn visies van diverse Nederlandse fashion retailers<br />
en specialisten gevraagd, door middel van interviews.<br />
Wat omnichannel definieert is dat alles draait om de consument. Push strategie verschuift naar een<br />
pull strategie. Het hele supply chain proces is geautomatiseerd en gesynchroniseerd door alle<br />
kanalen heen. De consument ervaart een merk en een uniforme en gesynchroniseerde merkbeleving.<br />
Omnichannel zorgt voor meer omzet en een loyalere consument. Een groot aantal Nederlandse<br />
retailers volgt een multichannel strategie waarbij de kanalen los van elkaar opereren. Redenen dat zo<br />
weinig Nederlandse retailers omnichannel zijn, de hoge investering en de Nederlandse afwachtende<br />
mentaliteit.<br />
Om de consument loyaal te houden aan een merk is het belangrijk om de customer journey te<br />
analyseren. De retailer moet de consument in iedere stap begeleiden vanaf de inspiratie tot het<br />
moment van aankoop en in het behoud van de consument.<br />
De weg naar omnichannel is voor elke retailer te belopen en haalbaar qua investering. Om naar een<br />
omnichannel strategie over te stappen moeten er verschillende stappen gevolgd worden. Hiermee<br />
zal er gericht in het bedrijf geïnvesteerd worden op basis van de behoeften van de consument. Niet<br />
alle kanalen en opties die er worden genoemd hoeven gebruikt te worden om omnichannel te zijn.<br />
Dit verschilt per retailer en de behoeften van de doelgroep.<br />
Bij de ultieme omnichannel strategie wordt de organisatie ingericht op basis van de customer<br />
journey. Het is een mix van de juiste, op de doelgroep aangepaste touchpoints en gecentraliseerde<br />
kanalen, waar de consument zich naadloos doorheen kan bewegen en waarbij dus ieder stadium van<br />
het aankoopproces in ieder kanaal uitgevoerd kan worden.<br />
Aanbeveling 1.Zet de consument centraal. De customer journey ontwikkelen is van cruciaal belang.<br />
Zorg dat er continu wordt ingespeeld op de behoeften van de consument.<br />
Aanbeveling 2. Creëer een uniforme en gesynchroniseerde merkbeleving in alle kanalen.<br />
Aanbeveling 3.Wees realistisch. Niet alle ontwikkelingen zijn voor iedere retailer weggelegd. Kies<br />
voor de kanalen en ontwikkelingen die passen bij het type retailer, het beschikbare budget en de<br />
doelgroep.<br />
Aanbeveling 4.Onderscheidend zijn. Online betreedt de retailer een compleet nieuwe markt met<br />
enorm veel (nieuwe) concurrentie. Daarnaast staat het aantal fysieke winkels onder druk, dus is het<br />
belangrijk om onderscheidende factoren te creëren. Integreer online en offline met elkaar, zodat<br />
deze kanalen elkaar versterken.<br />
5 | P agina
Inleiding<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
‘In the beginning, there were shops. Places we visited to have a look around, chat with<br />
an assistant, and buy stuff from the rows and racks of stock vying for our attention, we<br />
knew what we needed and a shop was the place to get it. This model worked pretty well<br />
for centuries, and was still the relevant scenario less than 20 years ago when everybody -<br />
retailers, manufacturers and shoppers -seemed to know where they fitted in. Life was<br />
SIMPLE.’ (FITCH)<br />
Crosschannel retailing, er is al veel over gezegd en onderzocht. Één van de belangrijkste trends en dé<br />
toekomst, volgens verschillende specialisten. De retailer leidt de consument door de verschillende<br />
verkoopkanalen heen en bepaalt voor de consument wat deze waar en wanneer kan verkrijgen.<br />
Volgens ons is er alweer een opvolger van crosschannel; genaamd omnichannel. Hierbij bepaalt de<br />
consument zelf wat hij waar en wanneer wil verkrijgen. In dit rapport wordt u uitgebreid<br />
geïnformeerd over omnichannel retailing. Daarnaast wordt er een advies gegeven hoe u als retailer<br />
kunt anticiperen op deze trend.<br />
De nieuwe consumenten willen zelf bepalen wat ze waar en op welke manier en op welk moment<br />
willen kopen. Er zijn steeds meer verschillende kanalen beschikbaar en informatie is overal te vinden.<br />
Consumenten die op dit moment via verschillende kanalen winkelen, stuiten op de volgende<br />
problemen: verschillende prijzen, beperkte retourmogelijkheden, voorraadverschillen in de winkel en<br />
in de webshop, maar ook geen uniforme merkbeleving binnen de verkoopkanalen. Er is een behoefte<br />
aan retailers die kunnen voldoen aan consumenten die zich voortbewegen door ieder kanaal: winkel,<br />
webshop, mobiel en tablet. Als retailer is het erg belangrijk om in te spelen op deze behoefte van de<br />
consument. Push strategie verschuift naar pull strategie. De consument betaalt en bepaalt hoe<br />
retailers er voor moeten zorgen dat het perfecte productaanbod op de juiste plaats aanwezig is.<br />
Gedurende dit hele rapport wordt duidelijk wat omnichannel precies is. Op het eerste gezicht is<br />
omnichannel hetzelfde als crosschannel, maar niets is minder waar. Bij omnichannel vervagen de<br />
verkoopkanalen. De consument ziet een hele merkbeleving waarin hij zelf kiest hoe en waar hij wat<br />
koopt en zich oriënteert op een koop. Daarnaast spelen factoren als herkenning en persoonlijke<br />
benadering van de consument ook een belangrijke rol bij omnichannel. Kortom, omnichannel kan als<br />
volgt omschreven worden:<br />
Een transparant geïntegreerd proces waar kanalen vlekkeloos in elkaar overlopen en waarbij het<br />
individu centraal staat. Bij omnichannel retailing draait het om het creëren van een eenduidig<br />
aanbod binnen een uniforme merkbeleving, waarbij kanalen gecentraliseerd zijn.<br />
Het klinkt als de ultieme shopbeleving, maar bij het overstappen naar een omnichannel benadering<br />
komt heel wat kijken. Daarvoor is dit rapport, om u te helpen bij deze belangrijke beslissing om te<br />
overleven in de turbulente modebranche. De vraagstelling van dit onderzoek luidt dan ook als volgt:<br />
‘Wat is de ultieme omnichannel strategie voor fashion retailers?’<br />
Met behulp van een stappenplan wordt er een advies gegeven aan retailers in de modebranche wat<br />
de beste manier is om in te spelen op deze trend en de nieuwe consument. Op basis van het<br />
6 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
stappenplan wordt er een concept ontwikkeld met een bestaande retailer, waarmee we laten zien<br />
hoe u als retailer naar omnichannel overgaat.<br />
Deelvragen<br />
1. Wat is omnichannel retailing?<br />
2. Welke verkoopkanalen zijn beschikbaar?<br />
3. Op welke manier speelt de huidige Nederlandse retailer in op het koopgedrag van de huidige<br />
consument?<br />
4. Wat zijn strategieën van retailers die op dit moment al omnichannel retailing toepassen?<br />
5. Wie is de omnichannel consument?<br />
6. Hoe kan de consument persoonlijk benaderd worden en herkend worden?<br />
7. Hoe kan van verschillende kanalen een uniforme presentatie gemaakt worden?<br />
Methode van onderzoek<br />
Deskresearch<br />
Er is veel informatie afkomstig van reeds bestaande onderzoeken en informatie uit boeken en<br />
documenten. Deze bronnen staan vermeld in de literatuurlijst. Een paar bronnen zijn vaak gebruikt,<br />
aangezien deze erg relevant zijn voor dit onderzoek. Dit zijn twee onderzoeken verricht door twee<br />
banken over de nieuwe trend cross channel en een adviesrapport van een groot, internationaal<br />
consultancy bureau.<br />
- ABN AMRO – Cross channel retail 2015; De toekomst. 2011<br />
- Rabobank – Werk aan de winkel; blijf in contact met de ongrijpbare consument van nu en<br />
morgen. 2011<br />
- Accenture – Cross Channel Integration: The next step for high performing retailers, 2010<br />
Fieldresearch<br />
Enquête<br />
Aan 100 verschillende consumenten is gevraagd naar hun behoeften in het aankoopproces. Welke<br />
kanalen worden gebruikt voor verschillende stappen in het aankoopproces? Dit is gevraagd om<br />
verschillende clusterprofielen te kunnen creëren in SPSS. Een clusterprofiel laat zien vanaf het<br />
moment van inspiratie en oriëntatie welke kanalen de consument gebruikt tot het moment van<br />
aankoop en after-sales service. De ondervraagde consumenten zijn allemaal actief online, aangezien<br />
zij ondervraagd zijn via social media, email en fora.<br />
Interviews<br />
Om antwoord te kunnen geven op de deelvragen en uiteindelijk op de onderzoeksvraag, zijn visies<br />
van diverse Nederlandse retailers in de modebranche met verschillende kenmerken gevraagd, door<br />
middel van interviews. Deze interviews zijn gehouden met de volgende fashion retailers:<br />
1. Simone Nass, marketing manager bij Score<br />
2. Marco van Muiswinkel, hoofd communicatie bij The Sting<br />
3. Joop Jansen, eigenaar van Jansen-Noy<br />
7 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Deze drie personen zijn gekozen op basis van het type retailer. Score is een grote Nederlandse<br />
retailer met een beginnende omnichannel strategie, The Sting is een grote Nederlandse retailer -<br />
zonder een omnichannel strategie en Jansen-Noy is een kleine Nederlandse retailer zonder een<br />
omnichannel strategie. Hierdoor hebben we visies verkregen van verschillende fashion retailers<br />
waarom zij juist wel of niet een omnichannel strategie hanteren.<br />
Daarnaast is er ook input en advies gegeven door consultants en specialisten, gespecialiseerd in<br />
omnichannel. De volgende consultants zijn geïnterviewd:<br />
1. Jorij Abrahams, practical multichannel e-commerce strategist bij Unic<br />
2. Marc Plasschaert, senior manager bij Accenture<br />
3. Sander Morshuis, strategic solutions manager bij Centric<br />
4. Alexandra Jankovich, oprichter Spark Optimus<br />
Deze personen zijn op verschillende manieren gespecialiseerd in omnichannel. Hierdoor hebben wij<br />
op verschillende gebieden als IT en e-commerce advies ontvangen. Deze consultants hebben wij<br />
geïnterviewd om ons te adviseren bij de ontwikkeling van het omnichannel concept. (Deze interviews<br />
staan in hun geheel uitgewerkt in bijlage 5.)<br />
Persoonlijke invalshoek en afbakening<br />
Er zijn voor dit onderzoek verschillende retailers benaderd. Zowel retailers met omnichannel als<br />
retailers zonder omnichannel. Retailers met een volledige omnichannel strategie zijn tot nu toe<br />
alleen nog maar te vinden in het buitenland. Met deze retailers hebben wij contact opgenomen,<br />
maar dit contact is verwaterd en hier zijn helaas geen resultaten uitgekomen. Om toch bruikbare<br />
informatie toe te kunnen passen, hebben we gebruik gemaakt van reeds bestaande interviews met<br />
deze buitenlandse retailers. De meeste informatie over Nederlandse retailers in dit onderzoek is<br />
afkomstig van zelf afgenomen interviews, maar van enkele benoemde Nederlandse retailers is ook<br />
informatie gevonden uit deskresearch.<br />
Opbouw rapport<br />
In hoofdstuk 1 wordt specifiek ingegaan op het begrip omnichannel retailing. Wat zijn de strategieën<br />
van de retailers die deze strategie al gebruiken en hoe creëren ze een uniformiteit? Hoofdstuk 2<br />
geeft daarna de huidige situatie weer van Nederlandse mode branche en van enkele Nederlandse<br />
fashion retailers. In hoofdstuk 3 wordt beschreven welke verkoopkanalen er zijn op dit moment en<br />
zal de customer journey en de omnichannel consument toegelicht worden. Hoofdstuk 4 bevat een<br />
stappenplan om naar omnichannel over te stappen. Hierin worden ook trends besproken waar op<br />
gelet moet worden. In hoofdstuk 5 wordt er door middel van een business case voor een fashion<br />
retailer de strategie omnichannel ontwikkeld. Als laatste worden er conclusies en aanbevelingen<br />
gegeven over de nieuwe trend omnichannel en hoe u als fashion retailer hier het beste op kunt<br />
inspelen.<br />
In de bijlagen staan de enquêteresultaten, visuele beelden van het ontwikkelde concept voor Jansen-<br />
Noy en de interviews uitgeschreven.<br />
8 | P agina
Begrippen / definities<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Singlechannel<br />
Een retailer met één enkel verkoopkanaal. Dit kan alleen een offline winkel zijn of alleen een online<br />
winkel.<br />
Multichannel<br />
Een retailer gebruikt meerdere kanalen om de consument te bereiken, maar deze staan los van<br />
elkaar en de klant kan de kanalen niet tegelijkertijd binnen één aankoopproces gebruiken. Elk kanaal<br />
richt zich op een andere doelgroep. Informatie, prijzen en voorraden kunnen verschillen.<br />
Crosschannel<br />
Meerdere kanalen zijn gecentraliseerd en de klant beweegt zich door de verschillende kanalen, zowel<br />
online als offline. Eenzelfde doelgroep wordt door de retailer van het ene naar het andere kanaal<br />
geleid. Een kenmerk van crosschannel is dat de retailer bepaalt wat de consument waar kan doen.<br />
Daarnaast is er nog geen totale merkbeleving.<br />
Omnichannel<br />
In tegenstelling tot crosschannel bepaald de consument nu zelf wat hij waar en wanneer wil<br />
verkrijgen. Er is een uniforme presentatie van producten, prijzen, acties en merkbeleving door alle<br />
kanalen heen, waarbij de consument zich naadloos door die kanalen kan bewegen. De consument<br />
ziet geen kanalen meer.<br />
E-tailers<br />
Retailers met alleen online verkoopkanalen, zonder fysieke winkels.<br />
De consument<br />
De consument die in het rapport wordt genoemd is de moderne consument van nu. Hij is multidimensionaal,<br />
druk aan het werk, heeft altijd een smartphone op zak, is actief op diverse social<br />
media sites en maakt regelmatig gebruik van het internet. Hij is veeleisend, houdt van comfort en<br />
heeft een 24/7 mentaliteit. Dit wil zeggen dat hij altijd de makkelijkste en snelste weg zal zoeken om<br />
zijn behoeften te vervullen.<br />
Customer journey<br />
De reis die de consument maakt naar een aankoop, vanaf het punt van inspiratie tot de aankoop en<br />
behoud van de consument.<br />
Touchpoints<br />
Uitingen van een merk waar de klant mee in contact komt. Op welke wijze, waar en wanneer is er<br />
contact geweest met consumenten. Op elk touchpoint doet een consument ervaring op, positief of<br />
negatief.<br />
ERP system<br />
Enterprise Research Planning systeem<br />
CRM system<br />
Customer Relationship Management systeem<br />
9 | P agina
Hoofdstuk 1. Omnichannel<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
‘Het is een besneeuwde zaterdag in Chicago, maar Amy, 28 jaar, heeft kleding nodig voor<br />
haar Caribische vakantie. Vijf jaar geleden, in 2011, zou ze linea recta naar het winkelcentrum<br />
zijn gegaan. Vandaag begint ze met shoppen vanaf haar bank door middel van een<br />
videoconferentie met haar personal shopper bij Danella, de retailer waar ze vorige maand<br />
twee outfits heeft gekocht. De personal shopper beveelt verschillende artikelen aan en laat<br />
deze zien op Amy’s avatar, zodat zij meteen kan zien hoe het haar staat. Amy wijst een aantal<br />
artikelen direct af, schakelt naar een ander tabblad in haar browser om reviews van<br />
consumenten te onderzoeken, vindt betere deals van verschillende items bij een andere<br />
retailer en bestelt ze. Ze koopt één item bij Danella online en rijdt daarna naar de<br />
dichtstbijzijnde Danella winkel om de items die op voorraad zijn te passen.<br />
Wanneer Amy de winkel binnenkomt, wordt ze begroet door een verkoopmedewerker en<br />
loopt daarna naar een paskamer gevuld met haar online selectie, enkele matching schoenen<br />
en een cocktail jurk. Ze vindt de schoenen leuk, dus ze scant de barcode met haar smartphone<br />
en vindt hetzelfde paar voor $30 minder bij een andere winkel. De verkoopmedewerker biedt<br />
snel aan om de prijs gelijk te maken en moedigt Amy aan om de cocktail jurk aan te passen.<br />
De jurk is gewaagd en duur, dus Amy stuurt een video naar drie stylish vriendinnen, met de<br />
vraag om hun mening. De reacties komen al snel; drie thumbs down. Ze kiest de items die ze<br />
wil hebben, speurt het internet af voor kortingsbonnen (bespaart een extra $73), en checkt uit<br />
met haar smartphone.<br />
Als ze richting uitgang loopt, herkent een levensgroot scherm haar en laat een speciale<br />
aanbieding zien van een onweerstaanbare zomertop. Amy controleert haar budget online,<br />
glimlacht en gebruikt haar telefoon om de gepersonifieerde QR code te scannen. Het artikel<br />
zal vannacht naar haar huis worden verzonden.’ 1<br />
1.1 Wat is omnichannel?<br />
Voorgaand scenario is fictief, maar het geeft wel goed weer waar het heen gaat met de<br />
modebranche in de toekomst. Het laat een beeld van de nieuwe consument zien, maar ook een<br />
beeld van de nieuwe retailer. Wat omnichannel onderscheidend maakt is dat alles draait om de<br />
consument. Push strategie verschuift naar een pull strategie. Om duidelijk te maken wat<br />
omnichannel is, is het logisch om eerst terug te gaan naar de voorgangers. Onderstaand schema laat<br />
de verschillende niveaus van retailing zien met bijbehorende kenmerken.<br />
10 | P agina
1 Van singlechannel naar omnichannel<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Singlechannel<br />
De naam zegt het al; de consument wordt bereikt via één enkel kanaal. Meestal zijn dit retailers met<br />
enkel één of meerdere fysieke winkels. Dit zijn voornamelijk kleine lokale retailers, maar ook enkele<br />
grote retailers, zoals The Sting. Deze retailers hebben vaak wel een website waar informatie op kan<br />
worden gevonden, maar de focus ligt voornamelijk op de fysieke winkel. Tegenwoordig zijn er ook<br />
retailers met alleen een webshop als kanaal. Een voorbeeld hiervan is Zalando.<br />
Multichannel<br />
De consument ervaart meerdere kanalen, maar deze kanalen opereren los van elkaar. Ieder kanaal<br />
heeft een eigen strategie. Er wordt geen aandacht besteed aan integratie met de verschillende<br />
kanalen. Het lijken aparte winkels, aangezien de merkbeleving niet hetzelfde is en ook voorraden,<br />
prijzen en promoties kunnen verschillen. Er is geen individuele focus op de consument; de doelgroep<br />
wordt in zijn geheel aangesproken.<br />
Crosschannel<br />
Meerdere kanalen worden gebruikt en er is één enkele strategie voor alle gebruikte kanalen.<br />
Hierdoor ervaart de consument de kanalen als één en hetzelfde merk. Eenzelfde doelgroep wordt<br />
door de retailer van het ene naar het andere kanaal geleid. Een kenmerk van crosschannel is dat de<br />
retailer bepaalt wat de consument waar kan doen. Daarnaast is er nog geen totale merkbeleving.<br />
Omnichannel<br />
De organisatie is niet ingericht op de kanalen, maar totaal ontworpen om de consument heen, om<br />
zijn behoeften. De consument ziet geen kanalen meer. Deze beweegt zich naadloos door het hele<br />
netwerk van kanalen heen. Alle kanalen die nodig zijn om de consument optimaal te kunnen<br />
bedienen worden gebruikt. De consument kan hierdoor wanneer en waar hij wil, kopen wat hij wil. Er<br />
wordt op microniveau gecommuniceerd met de consument. Het hele supply chain proces is<br />
geautomatiseerd en gesynchroniseerd door alle kanalen heen. De consument ervaart een merk, een<br />
uniforme en gesynchroniseerde merkbeleving. De uitstraling is in alle kanalen gelijk en deze kanalen<br />
versterken elkaar. De consument moet online hetzelfde gevoel ervaren als dat hij in de winkel heeft<br />
en andersom. Daarnaast is het niet alleen de uitstraling en het visuele plaatje dat moet kloppen,<br />
1 http://magazin.unic.com/wp-content/uploads/2012/04/Omnichannel-Management-e-Expo_Brussel.pdf, geraadpleegd op<br />
28 maart<br />
11 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
maar ook de niet direct zichtbare factoren zoals prijzen, acties en service moeten ook overal gelijk<br />
zijn.<br />
‘Omnichannel is een manier van denken. Omnichannel stopt met het denken in de kanalen, maar<br />
gaat denken aan: welke klantreis gaan we faciliteren, wat moet die klantreis zijn en past dat bij<br />
het merk en de merkbelevenis?’ (interview Sander Morshuis)<br />
Een retailer moet dus nagaan welke merkbeleving hij wil overbrengen op de consument en daar de<br />
klantbehoeften op aanpassen. Een klant wil en kan niet teleurgesteld worden. De customer journey<br />
moet zodanig worden ingericht dat de consument niet hiervan afstapt naar de concurrent, omdat<br />
iets niet werkt of omdat producten niet op voorraad zijn.<br />
1.1.1 Het push- en pullprincipe<br />
2 Push- en pullprincipe<br />
Bovenstaand model geeft de principes weer van een pull of push strategie. Bij een push strategie<br />
worden het type ontwerp en het moment van levering bepaald door de merkfabrikant of retailer. De<br />
gepresenteerde collectie is gebaseerd op de visie van de ontwerper op wat de consument moet<br />
dragen. Deze visie ‘pusht’ dus daadwerkelijk de ontwikkelde artikelen op de markt, naar de<br />
consument toe. Het is een risico of het product in de smaak zal vallen bij de consument. Een push<br />
strategie is voorraad gestuurd. Er wordt vantevoren een voorspelling gedaan van de verkoop van het<br />
product. Een push strategie vermindert de kosten en de complexiteit van de supply chain, maar zorgt<br />
wel voor een langere time-to-market en een hoger risico op prijsverlagingen.<br />
Een pull strategie is precies het tegenovergestelde van een push strategie. Hierbij worden het type<br />
2 Leeman, J. (2007). Supply Chain Management; Integrale Ketenaansturing. Amsterdam: Pearson Education<br />
12 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
ontwerp en het moment van levering van de producten min of meer bepaald door de consument.<br />
Een pull strategie is vraag gestuurd. De verkoop van de artikelen wordt niet van tevoren voorspeld.<br />
Eerst wordt er gekeken of een bepaald product succesvol is in de winkel, waarna het extra wordt<br />
aangevuld in de winkels. Hierdoor is het in principe de consument die bepaald wat er in de winkel<br />
ligt. Een groot voordeel van het pull principe is dat er een kortere time-to-market is ten opzichte van<br />
een push strategie. Hierdoor kan er snel op de consument worden ingespeeld. Daarnaast zorgt dit<br />
voor een kleiner risico op prijsverlagingen, doordat de voorraad die in de winkel ligt min of meer<br />
bepaald is door de consument en dus sneller verkocht zal worden. Een nadeel is dat een kortere<br />
time-to-market ook zorgt voor hogere kosten en een complexere supply chain.<br />
Bij omnichannel draait het om een pull strategie. De consument staat centraal en bepaald wat hij<br />
waar en wanneer wil kopen.<br />
1.2 Het belang van omnichannel<br />
De nieuwe consument ziet niet dat kanalen los van elkaar staan. De consument wil op zijn manier<br />
winkelen, waar en wanneer hij dat wilt. Voor de consument lopen kanalen nu al in elkaar over.<br />
Steeds vaker maakt hij combinaties van kanalen. Op zijn smartphone bekijkt hij in de winkel<br />
productspecificaties of een demonstratievideo. Hij bestelt online maar haalt zijn bestelling in de<br />
winkel op. De consument kiest de kanalen die passen bij zijn situatie en behoeften en dat verschilt<br />
van moment tot moment. Het maakt hem daarnaast in veel gevallen niet uit of de kanalen van<br />
dezelfde aanbieder zijn. Het onderscheidende van omnichannel ten opzichte van multichannel is dat<br />
de kanalen elkaar versterken en in elkaar overlopen, omdat de consument geen onderscheid maakt<br />
in kanalen, maar zich laat leiden door tijd en plaats. Of het nu gaat om informatie zoeken, contact<br />
onderhouden met anderen of winkelen; de consument gebruikt allerlei media en middelen door en<br />
naast elkaar. De onderneming moet zo worden ingericht dat deze de consument optimaal kan<br />
bedienen en de consument ook kan behouden. De onderneming wordt dus niet meer ingericht per<br />
verkoopkanaal, maar op het koopgedrag van de consument. 3 Om de consument optimaal te kunnen<br />
bedienen, is dus omnichannel nodig. 69% van de Nederlandse consumenten shopt al crosschannel,<br />
dit is een grote meerderheid. Wanneer een retailer niet naar omnichannel zou overstappen, zou<br />
deze dus de minderheid bedienen.<br />
1.3 SWOT analyse omnichannel<br />
Wat zijn de voordelen en nadelen van omnichannel? Zijn er nog teveel zwakten en bedreigingen om<br />
de omnichannel strategie in te voeren of is dit nu juist de tijd? De zelf ontwikkelde tabel op de<br />
volgende pagina geeft een SWOT analyse weer van de strategie omnichannel.<br />
3 ABN AMRO Cross channel retail 2015; De toekomst. 2011 p. 15<br />
13 | P agina
STERKTEN<br />
Meer omzet<br />
Loyale consument<br />
Persoonlijk<br />
Beleving<br />
Nieuwe consument<br />
Weinig omnichannel retailers<br />
Partnerships<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Franchise<br />
Grote investering<br />
Kleine retailers<br />
ZWAKTEN<br />
Toekomst, wanneer iedereen omnichannel is<br />
Online concurrentie<br />
Los opererende afdelingen<br />
KANSEN BEDREIGINGEN<br />
1.3.1 Sterkten<br />
Meer omzet<br />
Met een omnichannel strategie bereik je de consument door meerdere kanalen. Bewezen is dat<br />
crosschannel shoppers meer uitgeven dan singlechannel shoppers. 4 Ze shoppen in meerdere kanalen<br />
en gebruiken deze door elkaar. Consumenten bestellen bijvoorbeeld online en kunnen het<br />
terugbrengen in de winkel. Hierdoor kan extra omzet worden gegenereerd. Crosschannel shoppers<br />
geven soms bijna drie keer zoveel uit, omdat ze bereid zijn meer te betalen voor de service en de<br />
beleving erom heen en omdat ze via meer kanalen winkelen en ook vaker winkelen. 5<br />
Voor retailers die nog geen online kanalen hebben is er nog meer winst te behalen, aangezien online<br />
verkopen nog steeds een enorme groei maken. In 2005 bedroeg het aantal online kooptransacties<br />
nog ongeveer 19,5 miljoen. In 2011 is dit bedrag gegroeid met 374% , tot 73 miljoen, 6 een flinke groei<br />
dus.<br />
Loyale consument<br />
Omdat het bij omnichannel draait om het creëren van een beleving, wordt de factor ‘prijs’ minder<br />
belangrijk voor de consument. De prijs wordt meer en meer een factor die enkel belangrijk is op het<br />
moment van beslissen bij een aankoop. Voorop staan de service, het gemak en de beleving. 7 De<br />
consument zal eerder kiezen voor een specifiek merk met een beleving eromheen. Als een retailer<br />
vanaf het begin van de customer journey de consument betrekt, wordt het makkelijk gemaakt voor<br />
de consument om bij datzelfde merk te blijven.<br />
Persoonlijk<br />
Met een omnichannel strategie wordt er gericht op één individu. De klant voelt zich betrokken en<br />
herkend bij het merk. Daarnaast zal de consument het prettig ervaren dat hij belangrijk gevonden<br />
wordt en dat er naar hem geluisterd wordt. Hierdoor zal de consument minder snel afhaken.<br />
4<br />
Rabobank – Werk aan de winkel; blijf in contact met de ongrijpbare consument van nu en morgen. 2011 p. 5<br />
5<br />
Accenture – Cross Channel Integration: The next step for high performing retailers, 2010 p. 9<br />
6<br />
Rabobank – Werk aan de winkel; blijf in contact met de ongrijpbare consument van nu en morgen. 2011 p. 17<br />
7 Accenture – Cross Channel Integration: The next step for high performing retailers, 2010 p. 5<br />
14 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Beleving. Er wordt een beleving voor de consument gecreëerd door de gesynchroniseerde en<br />
uniforme kanalen. De consument moet een ervaring meemaken die in zijn achterhoofd zal blijven,<br />
waardoor hij terug wil komen om dit opnieuw te beleven. Dit moet de onderscheidende factor zijn<br />
ten opzichte van de concurrenten, waardoor de consument kiest voor een specifiek merk.<br />
1.3.2 Zwakten<br />
Franchise<br />
Uniformiteit creëren op alle vlakken, zoals prijs, voorraad en merkbeleving kan erg moeilijk zijn voor<br />
franchisers, aangezien het doel van franchise natuurlijk is dat de franchisenemer hier zelf invloed op<br />
mag hebben. Voor de consument kan dit verwarrend overkomen. Voornamelijk met de opkomst van<br />
online verkoopkanalen wordt het ingewikkeld. Franchisehouders hebben één of meerdere winkels in<br />
een gebied voor hun rekening, maar online kent geen grenzen. Marc Plasschaert, consultant bij<br />
Accenture, ziet voornamelijk problemen tussen franchise en online:<br />
‘Franchise en online samen, dat is heel moeilijk. [...] Gamma, een voorbeeld van een franchiser,<br />
heeft het daar heel moeilijk bij. Maar voornamelijk het kannibaliserende aspect, plots heb je dat<br />
die franchisenemer ook online gaat verkopen. Dat is vaak een probleem voor franchisenemers,<br />
dan krijg je dat het toerekenen van omzet en winst van die bouwmarkten op basis van postcode<br />
etc. te ingewikkeld is. Dat is vaak ook heel moeilijk. Dan ga je verschuiving krijgen naar de<br />
Randstad, want veel mensen die online iets kopen, laten het op hun werk bezorgen.’<br />
Hij adviseert om een speciale constructie op te zetten, waarbij bijvoorbeeld iedereen verplicht<br />
dezelfde prijzen gaat hanteren. Dit gebeurt onder andere bij de Hema en de Jumbo.<br />
Er zijn genoeg opties voor franchisers met een omnichannel strategie, het vergt alleen een<br />
ingewikkelder systeem met een verrekenmodule. Het moet mogelijk worden om te kunnen zien via<br />
welk touchpoint de consument binnenkomt en waar hij uiteindelijk het product koopt.<br />
Het belangrijkst is dat er een uniforme merkbeleving is bij alle verschillende franchisehouders vindt<br />
Sander Morshuis van Centric:<br />
‘Het gaat over merkbelevenis. Bijvoorbeeld Bruna is franchise. […] De naam Bruna maakt het<br />
verschil. Voor de klant is het een merkbelevenis en een grote keten geeft het gevoel dat hij ook in<br />
andere steden makkelijk zijn boek op kan halen.’<br />
Sander Morshuis ziet genoeg mogelijkheden en geeft adviezen aan bedrijven om een nieuwe functie<br />
te creëren binnen een bedrijf, waarbij iemand de omnichannel strategie overziet over alle afdelingen<br />
en vestigingen heen: een omnichannel manager.<br />
Grote investering<br />
Naast dat er meer omzet te halen is, vergt het ook grote investeringen in de back office. De<br />
consument ziet geen verschillende kanalen meer, hij wil naadloos kunnen bewegen en herkend<br />
worden in ieder kanaal. Hiervoor moet een integraal klantbeeld gecreëerd worden, zodat de<br />
consument niet in ieder kanaal opnieuw herkend hoeft te worden. Ieder stadia van het winkelproces<br />
moet mogelijk worden in ieder kanaal. Een artikel online kopen en in de winkel terugbrengen en een<br />
15 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
artikel aan een wishlist toevoegen moet zowel gelijk zijn op een smartphone, tablet en laptop. Om dit<br />
mogelijk te kunnen maken is er een technisch integratiesysteem nodig van hoog niveau. 8 Om dit<br />
systeem draaiende te houden is een IT-specialist nodig. De investering hangt deels ook af van het<br />
stadia waar de retailer al is. Een singlechannel retailer zal meer moeten investeren, omdat hij moet<br />
investeren in nieuwe verkoopkanalen. Bijkomende kosten hiervan zijn bijvoorbeeld het opzetten van<br />
een webshop en het ontwikkelen van een goed werkende applicatie voor tablet en/of smartphone.<br />
Kleine retailers<br />
’Als kleine retailer heb je het erg moeilijk. Zij hebben een hele kleine fysieke aanwezigheid en een<br />
webshop kost nou eenmaal geld. Je kan weliswaar klein beginnen, maar als jij maar een<br />
algemene retailer bent, bijvoorbeeld alleen dameskleding, dan is het heel simpel, dan lig je er<br />
gewoon uit. Tenzij je zegt; ik heb grote maten, dan richt je je echt op een ander soort groep. Je<br />
moet echt voor niche gaan, anders dan overleef je het niet.’ (interview Jorij Abrahams)<br />
Het kan moeilijk zijn voor kleine retailers om naar een omnichannel strategie over te stappen, maar<br />
dit hoeft niet altijd zo te zijn. Het zal voor een grote retailer makkelijker zijn qua kosten om te<br />
investeren dan voor een kleinere retailer. Het belangrijkst is om een goede naam te hebben,<br />
aangezien de merkbeleving een grote rol speelt. Kleine retailers die er niet uit springen met bepaalde<br />
USP’s, zoals goede kwaliteit of persoonlijke service, zullen het moeilijk krijgen en waarschijnlijk failliet<br />
gaan.<br />
1.3.3 Kansen<br />
Nieuwe consument<br />
De nieuwe consument is er klaar voor. Hij wil winkelen waar en wanneer hij dat wil en shopt al in<br />
verschillende kanalen. Hier ligt dus een grote kans voor de retailer, omdat de consument een 24/7<br />
mentaliteit heeft.<br />
Weinig omnichannel retailers<br />
Er zijn momenteel nog weinig tot geen fashion retailers in Nederland met een omnichannel strategie.<br />
Hier ligt de kans om voorop te lopen ten opzichte van de concurrent en dus onderscheidend te zijn.<br />
Partnerships<br />
Om zo goed mogelijk de consument te kunnen bereiken, moet een retailer op vele vlakken kunnen<br />
presteren. Daarom kan het soms handig zijn om een samenwerking aan te gaan met een ander<br />
bedrijf dat in een ander gebied is gespecialiseerd. Hierdoor hoeft een retailer er zelf niet zoveel in te<br />
investeren en loopt minder risico. Een voorbeeld van een succesvolle samenwerking van twee<br />
bedrijven is Albert Heijn en Bol.com. Albert Heijn heeft van oorsprong alleen maar fysieke winkels<br />
gehad. Er is een webshop gekomen, maar deze liep nog niet zo goed als gepland. Nu gebruikt Albert<br />
Heijn het online bedrijf Bol.com om de online verkopen omhoog te krijgen. Daarnaast krijgt Bol.com<br />
8 http://www.omnichannel.nl/customer-interaction/research/levenscyclus-klantactiviteiten-spil-omnichannel-<br />
klantinteractie/, geraadpleegd op 11 april 2012<br />
16 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
de kans om producten in de winkels van Albert Heijn te krijgen. 9 Een win-win situatie. Een<br />
samenwerking hoeft niet per se te zijn tussen twee retailers, maar kan ook een samenwerking zijn<br />
met een totaal ander bedrijf, zoals een bedrijf gespecialiseerd in servicepunten of verzendingen.<br />
1.3.4 Bedreigingen<br />
Toekomst, wanneer iedereen omnichannel is<br />
Het zal nog even duren tot het zo ver is, maar wat als ieder bedrijf omnichannel is? Als ieder bedrijf<br />
een merkbeleving heeft en inspeelt op de behoeften van de consument, dan wordt het moeilijk om<br />
nog onderscheidend te blijven. De kans bestaat dat de consument dan toch weer op prijs gaat<br />
selecteren. Een merknaam met een goed imago en een uitstekend CRM systeem zal dan heel erg<br />
belangrijk zijn om de consument te blijven behouden.<br />
Online concurrentie<br />
Fysieke winkels die een webshop openen, betreden ineens een compleet nieuwe markt. Over de hele<br />
wereld hebben retailers te maken met online concurrentie. Online zijn er andere regels en zijn er<br />
geen grenzen meer. Zonder onderscheidende factoren is het onmogelijk om op te vallen en te<br />
concurreren.<br />
Los opererende afdelingen<br />
De meeste retailers opereren met verschillende afdelingen: inkoop, sales, marketing, productie etc.<br />
Deze afdelingen hebben ieder een eigen manager. Om een uniforme beleving te kunnen creëren, is<br />
het noodzakelijk om een goed overzicht te hebben over al deze afdelingen. Alles moet<br />
overeenstemmen. Het kan daarom nuttig zijn om hiervoor een omnichannel manager in dienst te<br />
nemen die ervoor zorgt dat de omnichannel strategie nageleefd wordt.<br />
1.4 Herinrichting van de bedrijfskolom<br />
Veel retailers zitten nog in een verticale supply chain structuur. Hierbij gaan zij er vanuit dat zij zelf<br />
alle stadia in het winkelproces voor de consument invullen. In werkelijkheid is dit omgedraaid. De<br />
consument van nu wil zelf bepalen wanneer en via welk kanaal hij deze stadia invult.<br />
Bij omnichannel wordt de bedrijfskolom heringericht en komen er eventuele samenwerkingen aan te<br />
pas met andere retailers of specialisten in een ander gebied. Het is ook niet altijd meer zo dat de<br />
fabrikant aan de groothandel levert, de groothandel aan de retailer en de retailer weer aan de<br />
consument. Een voorbeeld van een fabrikant die direct levert aan de consument is Apple. Zij<br />
produceren zelf hun producten en deze worden direct in eigen winkels verkocht.<br />
‘Dat zien we steeds meer fabrikanten doen. Dus ook de traditionele groothandel komt daarmee<br />
onder druk te staan. De groothandel staat ook op het punt van ga ik gelijk mijn assortiment<br />
verkopen aan de consument of ga ik nog slimmer in op de licenties die ik heb voor mijn merk of<br />
op de levens- of andere service voordelen die ik bied ten opzichte van een retailer?’<br />
(interview Sander Morshuis)<br />
9 http://www.telegraaf.nl/dft/bedrijven/ahold/11599526/__Ahold_wil_met_Bol.com_sterkere_band_met_klant__.html,<br />
geraadpleegd op 5 juni 2012<br />
17 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
10 vernieuwde supply chain<br />
Door goed samen te werken met leveranciers kunnen forse voordelen behaald worden. Vooral op<br />
online gebied liggen hier ook kansen. CEO De Jonge van de Bijenkorf geeft hier een mooi voorbeeld<br />
van:<br />
‘Stel, iemand vindt in een filiaal niet de juiste maat van een jurk van Julien le Roy met lange<br />
mouwen. Ze wil een maat M, maar die is er niet meer. Dan kan de verkoopster voor de klant<br />
online kijken of die M leverbaar is en het onmiddellijk met haar afrekenen en naar haar huis<br />
laten sturen. In dit voorbeeld is het natuurlijk goed voorstelbaar dat het jurkje überhaupt geen<br />
magazijn van de Bijenkorf meer hoeft te passeren, maar direct door de leverancier wordt<br />
opgestuurd. Het opent een nieuwe wereld vol kansen, waarbij de rol van winkels en leveranciers<br />
verandert.’ 1<br />
1.5 De rol van de winkel in het proces van omnichannel<br />
Een tijd geleden werd nog gedacht dat de winkel zou gaan verdwijnen en er alleen maar puur online<br />
zou worden gekocht. Niets is minder waar. De fysieke winkel houdt nog steeds een belangrijke rol in<br />
de customer journey. De rol van de winkel gaat wel veranderen, dat staat vast.<br />
Vroeger was het de taak van retailers om producten bij mensen te krijgen. Die rol wordt steeds<br />
minder, want er is de mogelijkheid om een product thuis te laten bezorgen en te laten ophalen. Maar<br />
de rol van beleving kan er wel in verwerkt worden; de productbeleving. De rolverdeling wordt<br />
anders. Winkels zullen altijd een toegevoegde waarde hebben in het aankooproces.<br />
Het aantal winkels staat onder druk, het aantal absolute winkels, maar met name de grote van de<br />
winkels. Winkels gaan meer en meer showrooms worden, waar producten bekeken en gevoeld<br />
kunnen worden en waar het dan ter plekke met een smartphone besteld kan worden. Een voorbeeld<br />
is de nieuwe Apple concept store in Amsterdam. Hier kan met de Apple applicatie een artikel<br />
10 http://www.jungleminds.nl/blog-en-boeken/blog/artikel/cross-channel-de-hit-van-2012/, geraadpleegd op 7 mei 2012<br />
18 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
gescand worden, er wordt ingelogd met een wachtwoord en het product kan meegenomen<br />
worden. 11<br />
De belangrijkste factoren waardoor de consument naar de fysieke winkel blijft gaan zijn als volgt.<br />
Wanneer een consument online een aankoop doet, neemt het risicobewustzijn toe. Wordt het<br />
product op tijd geleverd? Zal de maat wel goed zijn? Door dit bewustzijn is de consument op zoek<br />
naar zekerheid. Die zekerheid wordt merendeels gevonden in de fysieke winkel. Hier kan het product<br />
worden ervaren en ontvangt men service van de aanwezige verkoper.<br />
Het product kan dus over het algemeen offline beter beoordeeld worden dan online; er kan worden<br />
gevoeld en ook direct worden aangepast. Daarnaast is de fysieke winkel op heden toch altijd<br />
persoonlijker en directer als online. Consumenten worden op dit moment liever persoonlijk face-toface<br />
geadviseerd. Hoe snel tegenwoordig ook niet een pakketje thuisbezorgd kan worden, het kan<br />
het nog niet winnen van de fysieke winkel, waarbij het artikel direct mee kan worden genomen.<br />
Daarnaast gaan veel mensen winkelen voor het plezier, waarbij ze het bezoeken van winkels ook nog<br />
combineren met andere activiteiten zoals lunchen of wat drinken op het terras. 12<br />
1.6 De rol van de webshop in het proces van omnichannel<br />
De webshop wordt steeds belangrijker en e-commerce blijft nog steeds enorm groeien. Meer en<br />
meer wordt er online gekocht, maar de webshop wordt ook veel gebruikt als oriëntatiekanaal. Het<br />
hebben van een webshop brengt verschillende voordelen met zich mee:<br />
- Er kan beter worden voldaan aan de behoeften van de consument. De consument kan overal<br />
en wanneer hij maar wil aan informatie komen.<br />
- Inzicht krijgen in de consument. Online is het makkelijk om een klantprofiel aan te maken<br />
van de consument. Er kan precies bijgehouden worden wat en hoe vaak de consument iets<br />
bekijkt en koopt. Er kunnen persoonsgerichte aanbiedingen worden gedaan.<br />
‘Customer analytics is een belangrijke trend die je nu ziet, data wordt informatie, die informatie<br />
wordt inzicht en daarop kan je dan weer gaan acteren. En dat is wat retailers nu ook aan het<br />
ontwikkelen zijn. Dus dat zijn de vaardigheden om vanaf die informatie de juiste besluitvoeringen<br />
te gaan nemen. Maar ook om over al die kanalen heen relevant te zijn. Als jij op de H&M site 14<br />
keer een jurkje hebt bekeken en je hebt hem niet gekocht, dan kost het nu nog maar weinig<br />
moeite voor die retailer om in de toekomst jou aanbiedingen van jurkjes te sturen.’<br />
(Interview Marc Plasschaert)<br />
- Een loyalere consument. Wanneer de consument iets online wil kopen van een bepaald<br />
merk, maar er is geen webshop van dat merk, dan gaat hij wel naar de concurrent. Het is<br />
belangrijk om deze optie te bieden aan de consument om hem vast te houden. 13<br />
11 Interview Marc Plasschaert<br />
12 ABN AMRO – Cross channel retail 2015; De toekomst. 2011 p. 19<br />
13 Interview Sander Morshuis<br />
19 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Om het risicobewustzijn van online kopen te verminderen zijn er tegenwoordig genoeg online<br />
mogelijkheden. Met de nieuwste technologieën kan een product online levensecht worden<br />
afgebeeld. Service kan worden geleverd net als in de winkel, bijvoorbeeld door middel van<br />
chatsessies. Dezelfde beleving moet worden overgebracht online, net als in de fysieke winkel.<br />
1.7 Fashion retailers met succesvolle omnichannel strategie<br />
1.7.1 The Asos experience<br />
Een voorbeeld van een succesvol omnichannel bedrijf dat de rol van de winkel heeft veranderd is<br />
Asos. Asos is geen traditionele winkel meer, maar een netwerk, een beleving. Het is een plek waar de<br />
consument zich kan inspireren, kan trendspotten en zich kan oriënteren met het grootste<br />
kledingassortiment ter wereld. De visie van Asos is de consument te omringen met een netwerk van<br />
elkaar ondersteunende kanalen om de behoeften van de consument zo goed mogelijk te bedienen.<br />
‘Asos invests heavily in making sure the products look good and that the latest fashions are<br />
available on the site very quickly – the online model can be far more flexible than store-based<br />
retailers in bringing in large numbers of new ranges each week. Importantly, the site is good fun<br />
– you can go there for entertainment and fashion inspiration even if you don't plan to buy<br />
something right now.’ (Carol Ratcliffe, senior retail analyst Verdict) 1<br />
Online kanalen versterken de fysieke winkels en de fysieke winkels versterken de online kanalen. De<br />
consument kan naadloos door het hele netwerk bewegen.<br />
Asos heeft een internationale webshop en heeft daarmee een hele onderscheidende factor<br />
gecreëerd, namelijk de levering. Standaard verzending is gratis, waar dan ook ter wereld. En wanneer<br />
binnen drie dagen thuis geleverd niet snel genoeg is, kan er ook voor worden gekozen om het<br />
dezelfde dag te laten bezorgen en zelfs binnen 90 minuten. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om<br />
het product in de winkel op te halen. Dit is mogelijk gemaakt door een heel nieuw business proces. In<br />
plaats van het verzenden van artikelen vanuit één centraal opslagpunt, heeft Asos ervoor gekozen<br />
om dit te doen vanuit hun lokale winkelnetwerk. Hierdoor zijn de producten dichter bij de<br />
consument.<br />
Asos heeft een totaal nieuwe visie op de rol van de winkel. In enkele grote steden van Engeland zijn<br />
grote flagshipstores te vinden. Deze winkels bieden imago en een complete merkbeleving. Daarnaast<br />
zijn er de kleine lokale winkels, ook wel servicepunten genoemd. Deze maken het mogelijk dat de<br />
consument zijn bestelling binnen 90 minuten in huis kan hebben. Daarnaast is het ook mogelijk om in<br />
deze servicepunten advies te krijgen en artikelen te ruilen of te retourneren.<br />
Het doel van Asos is om de offline winkelervaring precies over te brengen in de online kanalen. Uit<br />
onderzoek verricht door Asos, zijn de volgende resultaten gekomen:<br />
Internet speelt een rol in de customer journey, maar niet zo’n grote rol als eerst gedacht werd. 68%<br />
van de consumenten zal hier gebruik van maken. De online aankopen zullen stijgen tot 21%. De<br />
aankopen in de fysieke winkel zullen daarnaast dalen naar 20% en het aantal fysieke winkels zal zelfs<br />
dalen met 33%. Volgens Asos zal dus in de komende acht jaar, één derde van alle winkels verdwijnen.<br />
20 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Hiervoor in de plaats verwachten zij dat de winkelstraten ook meer op zich een beleving gaan<br />
vormen. Er zal meer geleefd worden; woningen, kantoren, restaurants, bars en koffieshops zullen<br />
zich voegen in de winkelstraten. De grote winkelketens zullen verhuizen naar winkelcentra. 14<br />
1.7.2 The magic of Macy’s<br />
De grootste warenhuisketen van Amerika, Macy’s, en dochteronderneming Bloomingdales, is een<br />
ideaal voorbeeld van een organisatie met een omnichannel strategie. Hieronder vertelt Terry<br />
‘We willen de klant in staat stellen om te interacteren met Macy’s, ongeacht waar ze is of hoe ze<br />
winkelt. Het maakt geen verschil voor ons of ze iets koopt in onze fysieke winkel of online … of ze<br />
winkelt vanaf haar desktop, of haar Android of haar iPad; de beste klanten van Macy’s zijn<br />
degenen die in de fysieke winkel en online bij ons kopen. We hebben dan ook een hele reeks<br />
strategieën om onze winkel klanten naar het web, en onze online klanten naar de winkels te<br />
leiden. Wij streven ernaar om een 360-graden beeld van de klant te verkrijgen. De klant van<br />
vandaag is niet meer monolithisch; en dat is de manier waarop we onze klant benaderen.’ 1<br />
Lundgren, CEO van Macy’s, zijn visie:<br />
Overal verspreid in de Verenigde Staten heeft Macy’s winkels gevestigd en de webshop verzendt<br />
naar wereldwijd meer dan 100 landen. Overal ter wereld bereikt Macy’s de consument. Daarnaast<br />
zijn ze actief op social media en houden zij een blog bij om de klant in zijn customer journey te<br />
ondersteunen. Bij Macy’s draait het er vooral om, de consument een belevenis te geven die hij nooit<br />
meer zullen vergeten. Een voorbeeld daarvan is de Magic Mirror. Deze spiegel maakt het mogelijk<br />
om virtueel kleding te passen en extra informatie te krijgen over de kleding. Er kunnen foto’s<br />
gemaakt worden van de kleding en deze foto’s kunnen daarna gedeeld worden via Facebook. Zo<br />
kunnen vrienden helpen met de keuzes door aan te geven of dat jurkje goed staat of niet. Volgens<br />
Macy's is contact met vrienden tijdens het kopen van kleding cruciaal, omdat mensen door<br />
‘Magic is a word we believe really captures the Macy’s experience. Our iconic events are magic,<br />
the parade, the fireworks, the flower shows, the fashion shows, the celebrity appearances, the<br />
culinary demonstrations. What other retailer creates so many of these kinds of experiences for<br />
its customers? We also think there is magic in a great shopping experience. There is magic in<br />
assembling exactly the right outfit for a special occasion. There is magic in finding a sales<br />
associate who really understands what you need and makes the extra effort to help you find it.<br />
There is magic in walking into your favourite Macy’s store.’ 1 (Terry Lundgren, CEO Macy’s)<br />
emotionele ondersteuning meer kleding kopen. 15<br />
Macy’s doet er alles aan om een ultieme beleving te creëren voor hun klanten: parades, vuurwerk,<br />
modeshows, bloemenshows etc. Daarnaast vinden zij ook dat er magie zit in het vinden van een<br />
14 Drapers Fashion Summit Retail Conference, 2011<br />
15 http://www.gs1.nl/opinie/component/content/article/171-vergeet-e-commerce-welkom-social-commerce.html,<br />
geraadpleegd op 16 april 2012<br />
21 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
verkoopmedewerker die de klant begrijpt en deze aan de ultieme outfit kan helpen. Macy’s is een<br />
rolmodel van beleving en omnichannel. Iedere Nederlandse retailer kan hier een voorbeeld aan<br />
nemen.<br />
1.7.3 NET-A-PORTER: van e-tailer naar retailer<br />
NET-A-PORTER is het toonbeeld van een succesvolle en leidende e-tailer. Met een assortiment van<br />
meer dan 350 designer merken bereiken zij een grote doelgroep in het hoge segment. Één van de<br />
geheimen van NET-A-PORTER is de beleving die zij bieden met de verzending. Ieder artikel wordt als<br />
een cadeautje in een luxe verpakking thuisgestuurd. Natalie Massenet heeft NET-A-PORTER met de<br />
‘NET-A-PORTER has evolved into a luxury brand over the last few years. We will continue to<br />
celebrate it because it lifts the online experience to joyful levels, but we should not forget that we<br />
are a service company as well, one that delivers seamlessly to women worldwide whenever and<br />
wherever they want. In our capacity as service providers we owe it to our consumer to offer her<br />
various options for how she wants to shop, we shouldn’t impose rules on her. Ultimately, the<br />
service and selection that we provide is the luxury we offer to our customers.’ 1<br />
volgende visie opgericht:<br />
Vanaf het begin van de customer journey begeleidt NET-A-PORTER de consument. Iedere week<br />
wordt een nieuw online magazine met de nieuwste inspiratie, trends en design-.ers online gezet. Uit<br />
dit magazine kan direct besteld worden. De allernieuwste trends worden hier gespot en video’s van<br />
modeshows kunnen bekeken worden. Ieder kledingstuk wordt gepresenteerd in een 360 graden<br />
beeld met een catwalkvideo erbij. Daarnaast wordt ieder artikel afgebeeld in een inspirerende outfit<br />
en wordt er advies bij gegeven hoe het artikel gedragen kan worden en bij welke gelegenheid het<br />
past. NET-A-PORTER laat zien dat service ook online kan worden overgebracht. Het is meer dan<br />
alleen een webshop, het is een platform voor de hipste mensen. Sinds kort opent NET-A-PORTER<br />
pop-up stores om de beleving van hun webshop ook in fysieke winkel te kunnen overbrengen. In<br />
deze winkel kan er geshopt worden met een smartphone waarop een applicatie van NET-A-PORTER<br />
moet worden gedownload.<br />
22 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
16 Pop-up store NET-A-PORTER<br />
Veel Nederlandse retailers en e-tailers hebben een voorbeeld aan NET-A-PORTER genomen. Zij<br />
kopiëren het concept en het visuele beeld en dit werkt succesvol.<br />
Deelconclusie<br />
Omnichannel is een manier van denken. Wat omnichannel definieert is dat alles draait om de<br />
consument. Push strategie verschuift naar een pull strategie. De consument bepaalt waar, wanneer<br />
en hoe hij wat wil kopen. De onderneming moet zo worden ingericht dat deze de consument<br />
optimaal kan bedienen en de consument ook kan behouden. De onderneming wordt dus niet meer<br />
ingericht per verkoopkanaal, maar op het koopgedrag van de consument. Het is de behoefte van de<br />
consument, want 69% shopt al in verschillende kanalen. Het hele supply chain proces is<br />
geautomatiseerd en gesynchroniseerd door alle kanalen heen. De consument ervaart een merk, een<br />
uniforme en gesynchroniseerde merkbeleving.<br />
Voordelen van omnichannel zijn: de mogelijkheid om meer omzet te creëren doordat crosschannel<br />
shoppers meer uitgeven dan singlechannel shoppers en een loyalere consument aan het merk van de<br />
retailer.<br />
Bij omnichannel wordt de bedrijfskolom heringericht en komen er eventuele samenwerkingen aan te<br />
pas met andere retailers of specialisten op een ander gebied. Fabrikanten en groothandels gaan ook<br />
rechtstreeks aan de consument leveren.<br />
De rol van de winkel gaat veranderen. Winkels gaan meer en meer showrooms worden waar<br />
producten kan zien, voelen en bekijken. De webshop wordt naast het kopen vooral veel gebruikt als<br />
oriëntatiekanaal. Retailers kunnen hierdoor makkelijk inzicht krijgen in de consument.<br />
16 http://loveandinfluence.blogspot.nl/2011/09/fno-net-porters-pop-up-store.html, geraadpleegd op 10 juni 2012<br />
23 | P agina
Hoofdstuk 2. Nederlandse fashion retail<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Bestaande retailers staan onder druk. Niet alleen vanwege de economische omstandigheden en het<br />
achterblijven van consumentenbestedingen. Internet heeft gezorgd voor een explosieve toename<br />
van de concurrentie. Van alle kanten komt het gevaar, namelijk van e-tailers, buitenlandse toetreders<br />
en fabrikanten. 17<br />
10 jaar terug begon de internetrevolutie. Digitale kanalen werden ingezet, met name door retailers<br />
om een extra afzetkanaal te hebben en daarna werd het de verantwoordelijkheid van de<br />
marketingafdeling. Daar werd een aparte afdeling opgezet naast de traditionele merchandising en<br />
commerciële afdelingen. Het gevolg hiervan was dat die kanalen los van elkaar gingen opereren. Er<br />
werden andere boodschappen verteld over de verschillende kanalen. Promotiematerialen in de<br />
winkel en in de folder waren anders en niet terug te vinden online, want online was alleen maar<br />
informatie te vinden, namelijk productinformatie en prijzen. Promoties stonden niet online. Meer en<br />
meer komen organisaties erachter dat deze kanalen toch meer met elkaar moeten worden<br />
geïntegreerd en afgestemd om een uniforme beleving te kunnen bieden aan de consument. 18<br />
Nederland is één van het meest dichtstbevolkte winkelland van Europa, zelfs wereldwijd. Het aantal<br />
vierkante meter winkel per inwoner is heel hoog in Nederland. Er zijn ongeveer 15.800 modezaken te<br />
vinden. 19 Er zijn zoveel winkels te vinden dat er maar maximaal vijf kilometer gefietst hoeft te<br />
worden naar de dichtstbijzijnde winkel. Door de toename van online winkels wordt dit aantal fysieke<br />
winkels sterk onder druk gezet.<br />
2.1 Huidige situatie<br />
De meeste Nederlandse fashion retailers zijn nog singlechannel. Dat betekent dus dat veel retailers<br />
maar via één kanaal bereikbaar zijn voor de consument. Dit kan via een fysieke winkel zijn, maar ook<br />
met alleen een webshop. Wel is het aantal fysieke winkels met een webshop verdriedubbeld sinds<br />
2008. Toen had nog maar 9% van de fashion retailers überhaupt een website, laat staan een<br />
webshop. 93% van de winkelketens heeft op dit moment een website. Op 84% van deze sites kan<br />
bijvoorbeeld via de vestigingenzoeker een winkel in de buurt gevonden worden. 20 Bijna de helft,<br />
namelijk 46% van de Nederlandse retailers heeft op dit moment fysieke verkooppunten én online<br />
verkooppunten. Dit zijn voornamelijk de grote, landelijke retailers. Kleine, lokale retailers laten een<br />
webshop voorlopig nog links liggen. Wat ook opvallend is, is dat damesmodezaken vaker een<br />
webshop hebben dan herenmodezaken. 59% van de damesmodezaken heeft namelijk een webshop<br />
versus 40% van de herenmodezaken. 21<br />
Een groot aantal Nederlandse retailers volgt een multichannel strategie waarbij de kanalen los van<br />
elkaar opereren. Hierdoor kunnen prijzen verschillen, voorraden kunnen verschillen en er is vaak niet<br />
dezelfde uitstraling en beleving te vinden. Dit maakt het moeilijk voor de consument om naadloos<br />
17<br />
http://www.frankwatching.com/archive/2011/11/15/cross-channel-de-hit-van-2012/, geraadpleegd op 12 april 2012<br />
18<br />
Interview Marc Plasscheart<br />
19<br />
http://www.hbd.nl/pages/15/Winkels/Modezaken/Aantal-winkels.html?subonderwerp_id=456, geraadpleegd op 28<br />
maart 2012<br />
20<br />
http://www.klantinteractiekenniscentrum.nl/artikelen/930/1/Ruim-30-van-de-retailketens-heeft-inmiddels-eenwebshop/Pagina1.html,<br />
geraadpleegd op 28 maart 2012<br />
21<br />
http://twinklemagazine.nl/achtergronden/2011/07/fashion-dhz-en-woonwinkels-maken-inhaalslag/index.xml,<br />
geraadpleegd op 5 april 2012<br />
24 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
tussen de verschillende kanalen te kunnen bewegen. Want welk kanaal de consument ook kiest, deze<br />
gaat er wel vanuit dat er uniformiteit is. Hij verwacht een eenduidig pakket van prijs,<br />
productinformatie, merkbeleving en koopervaring. Wanneer er een actie in de winkel is, dan wil de<br />
consument ook online hiervan kunnen profiteren. Dit is bij veel retailers nog niet het geval. Zelfs een<br />
groot concern als H&M is nog niet zo ver dat dit mogelijk is. Vaak zijn er producten online in de<br />
aanbieding en worden deze in de winkel voor de volle prijs aangeboden. De uitverkoop loopt vaak<br />
niet synchroon met die in de winkel. Dit kan verwarring en klachten opleveren.<br />
Er zijn veel veranderingen in zicht voor de modebranche. Er is namelijk nog veel winst te behalen<br />
hier. Uit onderzoeken blijkt dat retailers met meerdere kanalen meer omzet creëren. Waarom heeft<br />
meer dan de helft van de Nederlandse retailer dan nog steeds geen webshop?<br />
Ten eerste komen er veel kosten bij kijken, vooral op het IT gebied. Voor grote retailers zoals de<br />
Bijenkorf is het daarom makkelijker om omnichannel te gaan, aangezien zij een groter budget<br />
hebben en meer risico’s kunnen nemen zonder de kans om failliet te gaan.<br />
Daarnaast heeft het te maken met de Nederlandse cultuur. In Engeland of in de Verenigde Staten is<br />
de retailbranche al vrijwel geheel multichannel. De Nederlandse mentaliteit die in veel organisaties<br />
heerst, maakt dat zij eerst de kat uit de boom kijken en kijken naar andere organisaties waar zij een<br />
voorbeeld aan kunnen nemen. 22<br />
Over het algemeen is de Nederlandse retailer nog onvoldoende uitgerust om zich aan te passen aan<br />
het veranderende koopgedrag van de consument. Zo ook de heer Jansen, eigenaar van singlechannel<br />
bedrijf Jansen-Noy:<br />
‘We moeten onderscheidend en uniek zijn. Als wij een webshop opzetten, dan zijn we meer dan<br />
een half miljoen investering kwijt, maar niet alleen dat, ook de aandacht. Op dit moment<br />
verkopen wij nog zo goed, de toekomst kan ik niet voorspellen, maar een webshop zou ten koste<br />
gaan van de aandacht voor de fysieke winkel. Een webshop kunnen wij er op dit moment dus nog<br />
niet bij doen.’<br />
Uiteindelijk gaat Jansen-Noy ook wel naar een webshop toe, maar voorlopig nog niet. De fysieke<br />
winkel is prioriteit nummer 1. Eerst zal er aandacht besteed worden aan de winkel. Deze wordt<br />
verbouwd tot een dubbel zo groot oppervlakte. Wanneer deze winkel opnieuw draaiende is en blijkt<br />
dat consumenten behoefte hebben aan een webshop van Jansen-Noy, dan zal deze opgezet worden.<br />
Als kleine retailer is het moeilijk om in één keer naar omnichannel toe te gaan. De investeringskosten<br />
zijn vaak nog te hoog. Dit hangt af van de winkelformule die de winkel heeft. Jansen-Noy staat<br />
bekend om de persoonlijke service. Om dit door te voeren in de webshop kost het meer dan voor<br />
een retailer die een low cost winkelformule heeft.<br />
22 Interview Marc Plasschaert<br />
25 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
2.2 Voorbeelden van Nederlandse fashion retailers richting omnichannel<br />
2.2.1 The Sting<br />
Enkele grote Nederlandse retailers zijn al hard op weg richting omnichannel. Fashion retailer The<br />
Sting is een goed voorbeeld van een retailer die eerst de kat uit de boom kijkt. Op dit moment<br />
opereren zij nog singlechannel. Artikelen kunnen alleen in de fysieke winkel gekocht worden. Er is<br />
wel een website, maar geen webshop. Na een verricht onderzoek is The Sting echter ook overtuigd<br />
en eind 2012 zal er een webshop gelanceerd worden. Wat uit het onderzoek bleek was dat klanten<br />
van The Sting vaak online kleding kochten, maar omdat ze dit nog niet konden bij The Sting naar de<br />
online concurrent gingen. Marco van Muiswinkel van The Sting geeft de volgende redenen waarom<br />
nu pas een webshop wordt opgezet:<br />
‘Iedereen die een aantal jaar geleden begon met webshops opstarten, moet nu enorm veel<br />
aanpassingen doen om de mobiele telefoon, applicaties en tablets te verwerken. Het winstpunt<br />
van The Sting is nu dat zij alles in één keer goed kunnen doen. De oprichter van The Sting heeft<br />
altijd de visie gehad om geen reclame te maken. Daar moet dan wel wat tegenover staan. De<br />
consument moet op een manier naar de winkel worden gelokt. Bij The Sting ligt de focus op de<br />
winkel zelf en dat zal ook zo blijven, ook wanneer de webshop er straks is. De winkels van The<br />
Sting liggen altijd op een A1 locatie. Daarnaast gebruiken zij de kwalitatief beste producten om<br />
de winkels mee in te richten.’<br />
In de winkels van The Sting staat de beleving centraal. De focus zal ook altijd gericht blijven op de<br />
fysieke winkels.<br />
Winkelbeleving The Sting<br />
Wat de belangrijkste focus is van The Sting, is dat zij persoonlijk betrokken willen zijn bij de<br />
consument. Om deze reden zal de webshop ook persoonlijk worden. Gebruiksgemak en<br />
klantvriendelijkheid staan centraal naast de uitstraling van de webshop die hetzelfde wordt als die<br />
26 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
van de fysieke winkels. Er gaat bijvoorbeeld gewerkt worden met persoonlijke en virtuele<br />
paspoppen. Naast het oprichten van de webshop wordt er ook meteen een applicatie ontwikkeld<br />
voor op de mobiele telefoon en voor op het tablet.<br />
‘Deze worden verschillend van elkaar, aangezien consumenten op een tablet eerder bestellen en<br />
kopen en op een Iphone zich eerder gaan oriënteren en inspireren’<br />
(interview Marco van Muiswinkel)<br />
The Sting gelooft in omnichannel en gaat hier dus ook zeker op korte termijn naar toe. Bij The Sting<br />
staat namelijk de consument centraal en zij willen alles in het werk stellen om deze consument<br />
tevreden te houden. Zij willen niet achterblijven op de concurrentie en willen de klant niet hoeven<br />
teleur te stellen, wanneer een artikel niet verkrijgbaar is.<br />
2.2.2 Score<br />
Score was een van de eerste Nederlandse retailers met een webshop en heeft daarmee dus al veel<br />
ervaring opgebouwd met e-commerce. Hierna vond Score dat het tijd werd voor de volgende stap<br />
richting omnichannel. Zij hebben als een van de weinige Nederlandse retailers nu een uniek concept<br />
opgezet: Score Connect. 23 Hierdoor wordt het succes van de webshop doorgetrokken naar de fysieke<br />
winkel en andersom. De winkel ondersteunt de webshop. Met Score Connect kan een consument in<br />
de fysieke winkel direct een internetbestelling plaatsen, wanneer een artikel niet meer in zijn maat of<br />
gewilde kleur aanwezig is. Hiervoor zijn zuilen in de winkel geplaatst met touchscreens. Het hele<br />
assortiment van Score kan worden doorzocht en besteld worden. Ook kan de consument zich via de<br />
zuil abonneren op de nieuwsbrief. Betalen kan gewoon aan de kassa en het artikel wordt bij de<br />
consument thuis bezorgd. Hiermee brengen zij het aantal nee verkopen sterk omlaag. Score heeft<br />
niet meer het probleem dat een maat of kleur niet op voorraad is. Zij hebben hierdoor de gehele<br />
voorraad voor zowel iedere consument en voor ieder filiaal bereikbaar gemaakt. 24<br />
Klant maakt gebruik van Score Connect<br />
23 Interview Simone Nass<br />
24 http://www.eguide.nl/case/score, geraadpleegd op 26 maart 2012<br />
27 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Sinds kort heeft Score de webshop vernieuwd. Het doel van Score is om de webshop en de winkel<br />
met elkaar te integreren. Deze vernieuwde webshop moet de conversie verhogen en meer bezoekers<br />
aantrekken dan de vorige webshop. In de nieuwe webshop en in de fysieke winkel staat het<br />
klantprofiel centraal. Er is realtime integratie met de klantenkaart, wat inhoudt dat er een profiel van<br />
de consument wordt bijgehouden, iedere keer als hij weer op de website komt. Daarnaast is het<br />
mogelijk om vanuit een productpagina gerelateerde producten te bestellen zonder de pagina te<br />
verlaten. Dit biedt gemak voor de consument. Om de winkel te integreren met de webshop, is er een<br />
ruimte ingebouwd in de webshop waar het personeel zijn of haar favoriete artikelen aangeeft; Staff’s<br />
favourites. In de winkel wordt er advies gegeven door personeel door combinaties te laten zien aan<br />
de consument. In de webshop moet de consument zelf die combinaties maken. Door dit advies<br />
online door te voeren, wordt het gemakkelijker voor de consument. Een ander integratiepunt is de<br />
mogelijkheid om artikelen online te bestellen en in de winkel te retourneren. Daarnaast brengt Score<br />
persoonlijke service naar de webshop, doordat er de mogelijkheid is om online te chatten. 25<br />
2.2.3 De Bijenkorf<br />
Ook de Bijenkorf is een goed voorbeeld van een retailer die voorop staat qua retail trends. De<br />
Bijenkorf gebruikt alle beschikbare kanalen om de consument te bereiken: fysieke winkels, een<br />
webshop, een applicatie voor smartphone en tablet, activiteiten op social media, diverse<br />
nieuwsbrieven via de mail, een blog en er wordt een paar keer per jaar een tijdschrift uitgebracht.<br />
Hierdoor blijven zij bij de consument gedurende de hele customer journey. De Bijenkorf stimuleert<br />
om klanten uit de fysieke winkel online te krijgen en om online shoppers de fysieke winkel in te<br />
krijgen. Om offline shoppers naar de webshop te krijgen, wordt er via folders kenbaar gemaakt dat er<br />
een webshop is met verschillende andere activiteiten. Om consumenten de fysieke winkel in te<br />
krijgen worden er veel evenementen georganiseerd, waaronder bijvoorbeeld catwalkshows en food<br />
tastings. Ieder kanaal heeft dezelfde uniforme beleving. Online shoppers worden naar de winkel<br />
gehaald doordat er de mogelijkheid is om een online gekocht artikel terug te brengen in de fysieke<br />
winkel. Er is onderzoek geweest dat 80% van de retouren die online zijn gekocht, weer worden<br />
teruggebracht in de fysieke winkel. Daarvan wordt 80% weer verzilverd in de winkel. De servicebalie<br />
is op de hoogste etage geplaatst, waardoor de consument gedwongen wordt om de winkel door te<br />
gaan en de beleving te ervaren. Hierdoor worden zij verleid om te kopen en zijn retouren van klanten<br />
niet voor niets, omdat ze naar de winkel geleid zijn. De webshop en de winkel versterken elkaar.<br />
‘Dit is het soort shopgedrag dat onze investering in crosschannel integratie rechtvaardigt.’<br />
(De Bijenkorf) 1<br />
Om continu klanten te behouden heeft De Bijenkorf een complex CRM systeem ingesteld.<br />
Consumenten kunnen een klantenkaart aanvragen waarmee wordt bijgehouden wat er gekocht<br />
wordt. Hiermee worden persoonlijke aanbiedingen gedaan. Online wordt dit ook gedaan, maar hier<br />
is geen klantenkaart voor nodig. Een geregistreerd profiel houdt bij wat er gekocht wordt en<br />
wanneer men zich aanmeldt voor de nieuwsbrief kunnen er interesses worden aangegeven en<br />
worden er ook persoonlijke aanbiedingen gedaan. In de webshop kunnen consumenten zich<br />
inspireren door het blog van De Bijenkorf en het magazine waar direct uit besteld kan worden.<br />
25 http://www.eguide.nl/case/multichannel-strategie-score, geraadpleegd op 26 maart 2012<br />
28 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Daarnaast is er ook interactiviteit doordat klanten zelf een lookbook kunnen maken en outfits<br />
kunnen samenstellen. Al deze activiteiten worden ook speciaal ontworpen om op een tablet te<br />
kunnen bekijken.<br />
Deelconclusie<br />
26 Applicatie van De Bijenkorf op tablet<br />
46% van de Nederlandse retailers heeft op dit moment fysieke verkooppunten én online<br />
verkooppunten. Dit zijn voornamelijk de grote, landelijke retailers. Kleine, lokale retailers laten een<br />
webshop voorlopig nog links liggen. Een groot aantal Nederlandse retailers volgt een multichannel<br />
strategie waarbij de kanalen los van elkaar opereren. Hierdoor kunnen prijzen verschillen, voorraden<br />
kunnen verschillen en er is vaak niet dezelfde uitstraling en beleving te vinden. Redenen dat zo<br />
weinig Nederlandse retailers omnichannel zijn: de hoge investering en de Nederlandse afwachtende<br />
mentaliteit.<br />
26 http://www.debijenkorf.nl/magazines, geraadpleegd op 16 juni 2012<br />
29 | P agina
Hoofdstuk 3. De customer journey<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Via welke kanalen koopt de consument en via welke kanalen oriënteert hij zich voor die aankoop?<br />
Waarom wisselt een consument van kanaal en is er een logica/ontwikkeling te zien in dit<br />
switchgedrag?<br />
3.1 De kanalen<br />
Er zijn anno 2012 tal van mogelijkheden om de consument te bereiken en er komen alleen maar<br />
meer kanalen bij. Steeds meer consumenten kopen online uit gemak en prijsbewustzijn. Het gemak<br />
uit zich in bezorgmogelijkheden of om overal en altijd te kunnen shoppen, maar ook de mogelijkheid<br />
om in slechts enkele muisklikken naar een andere webshop te kunnen gaan. Prijzen online<br />
vergelijken is al eenvoudig en het wordt de consument nog gemakkelijker gemaakt door allerlei<br />
vergelijkingssites. De smartphone en het tablet zijn opkomende kanalen om producten te<br />
presenteren. Deze zijn ideaal voor de consument, omdat deze kanalen waar en wanneer dan ook<br />
gebruikt kunnen worden, in de trein of op het terras, noem het maar op. Dit kan allemaal buiten de<br />
gangbare winkeltijden plaatsvinden. De consument is tegenwoordig niet meer afhankelijk van de<br />
winkelstraat in zijn of haar woonplaats. De consument heeft letterlijk een wereld aan mogelijkheden<br />
tot zijn beschikking, 24 uur per dag, 7 dagen in de week. 27<br />
28 Alle kanalen<br />
Bovenstaand model is een uitgebreid model dat alle beschikbare kanalen laat zien. Vooral de digitale<br />
kanalen zijn in opkomst en er ontstaan continu nieuwe kanalen doordat de technologie zich blijft<br />
ontwikkelen.<br />
27 Rabobank – Werk aan de winkel; blijf in contact met de ongrijpbare consument van nu en morgen. 2011 p. 15<br />
28 Rabobank – Werk aan de winkel; blijf in contact met de ongrijpbare consument van nu en morgen. 2011 p. 28<br />
30 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Tegenwoordig doen zeven van tien Nederlanders aan crosschannel shopping. 29 Voor deze<br />
crosschannel consumenten is de prijs van ondergeschikt belang. De keuze van de consumenten is<br />
gebaseerd op klantenservice, gemak en aankoopervaring. Crosschannel consumenten willen graag<br />
bekend zijn bij hun retailer, ongeacht in welk kanaal ze zich bevinden en het aantal wisselingen dat ze<br />
hebben gemaakt tussen de kanalen. Een omnichannel consument wil dit ook, maar wil ook de extra<br />
beleving over alle kanalen heen ervaren.<br />
Negen op de tien Nederlanders oriënteert zich van te voren op internet voordat ze werkelijk een<br />
aankoop verrichten. Internet is dan ook het meest gebruikte kanaal voor de oriëntatie van een<br />
aankoop. De rol van internet als oriëntatiekanaal neemt steeds verder toe. Internet is dan ook vaker<br />
doorslaggevend voor de uiteindelijke aankoop van een product. 30<br />
Over het algemeen is er via het internetkanaal meer informatie te verkrijgen van een product dan via<br />
het winkelkanaal. De consument is dan ook vaker tevreden over de informatie via het internetkanaal.<br />
Inmiddels wordt één op de drie aankopen via het internetkanaal gedaan. Dit gaat echter wel ten<br />
koste van de aankopen op de winkelvloer. Op dit moment wordt nog 64% van de aankopen in de<br />
kledingbranche via de fysieke winkel gedaan. Vooral de aankopen via de webshop dragen bij aan de<br />
groei van het internet als aankoopkanaal.<br />
24% van de consument neemt contact op met de verkopende partij na de aankoop van een product.<br />
Het contact opnemen gebeurt grotendeels op de winkelvloer en minder vaak via het internet. Hieruit<br />
blijkt dat de fysieke winkel het populairste after-sales service kanaal is.<br />
Bij vier van de tien aankopen wordt de consument beïnvloed door de beleving van de aankoopplaats.<br />
Dit komt voornamelijk door de personen die op dat moment aanwezig zijn bij het aankoopproces.<br />
Bij 25% van de aankopen vindt een kanaalswitch plaats. Bijvoorbeeld, iemand oriënteert zich voor<br />
een product via de webshop en koopt het product uiteindelijk in een fysieke winkel.<br />
De voornaamste redenen om na de oriëntatiefase de aankoop op het internet te doen in plaats van<br />
in een fysieke winkel zijn de prijs en het gemak.<br />
De verzendkosten zijn steeds minder een drempel om online te kopen. De reden hiervan is dat er in<br />
een stad vaak fikse parkeerkosten betaald moeten worden en het kost meer tijd dan dat het product<br />
online via een webshop gekocht wordt. Daarnaast is het kleine winkelassortiment vaak de reden om<br />
de switch te maken naar het online kanaal. De winkel is een echt belevingskanaal, maar die beleving<br />
zal steeds verder doorgevoerd worden naar het online kanaal. 31<br />
3.2 Beleving<br />
Het creëren van een beleving heeft als doel, consumenten het product op een emotioneel niveau te<br />
laten ervaren en een relatie te creëren. Een belevenis is te definiëren als een gebeurtenis waarbij een<br />
persoon actief en emotioneel betrokken is en die waarde en betekenis heeft voor het individu. De<br />
waardetoevoeging zit in de persoon zelf, de gewaarwording is het eigenlijke product. Het is niet meer<br />
genoeg om alleen een product of dienst aan te bieden, er moet een belevenis omheen zitten.<br />
29 Multichannel Monitor 2011; voor Hoofdbedrijfschap Detailhandel en Thuiswinkel.org. p. 6<br />
30 Multichannel Monitor 2011; voor Hoofdbedrijfschap Detailhandel en Thuiswinkel.org. p. 8<br />
31 Multichannel Monitor 2011; voor Hoofdbedrijfschap Detailhandel en Thuiswinkel.org. p. 24<br />
31 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Door deze nieuwe behoeften ontstaat er een verschuiving van aandacht van het materiële naar het<br />
emotionele en van informatie naar verbeelding. Er is hierbij sprake van een maatschappij die op zoek<br />
is naar de verhalen achter de producten in plaats van over de voordelen en kenmerken. 32<br />
‘Magic is a word we believe really captures the Macy’s experience. Our iconic events are magic,<br />
the parade, the fireworks, the flower shows, the fashion shows, the celebrity appearances, the<br />
culinary demonstrations. What other retailer creates so many of these kinds of experiences for<br />
its customers? We also think there is magic in a great shopping experience. There is magic in<br />
assembling exactly the right outfit for a special occasion. There is magic in finding a sales<br />
associate who really understands what you need and makes the extra effort to help you find it.<br />
There is magic in walking into your favourite Macy’s store.’ 1 (Terry Lundgren, CEO Macy’s)<br />
Een uniforme merkbelevenis creëren in de verschillende aankoop kanalen is de key. Bovenstaand<br />
voorbeeld van Macy’s geeft goed weer uit welke aspecten een belevenis allemaal kan bestaan. Die<br />
belevenis over alle kanalen heen creëren zit niet alleen in het visuele plaatje en persoonlijke service<br />
zoals genoemd in bovenstaand voorbeeld van Macy’s, maar ook in het assortiment, prijsinformatie,<br />
klantinformatie en afhaalinformatie. Het is heel belangrijk om de klantreis van de consument door de<br />
customer journey te analyseren. Waarom kiest een klant voor een bepaald kanaal en wanneer kiest<br />
een klant voor een bepaald kanaal. Daarnaast is herkenning van de consument online en offline van<br />
essentieel belang.<br />
‘Hallo Sander, leuk dat je weer terug bent, je hebt 20 punten gespaard en als je nu een jeans van<br />
Diesel koopt, krijg je 5 extra bonuspunten erbij.’ (Interview Sander Morshuis)<br />
De consument kiest van nature voor de makkelijkste weg tijdens een aankoopproces. Als een retailer<br />
de klant weet te boeien in het aankoopproces, dan is de consument minder geneigd om over te<br />
stappen naar een andere retailer. Als een webshop of fysieke winkel prettig is en prettig voelt in<br />
belevenis, dan zegt de klant: ‘Ik ga hier een goede deal maken en goede artikelen kopen voor een<br />
goede prijs.’ 33 Dat is merkbelevenis, als de consument hierin mee kan worden genomen, dan stapt<br />
die consument minder snel over naar een concurrent. De uitstraling van een winkel heeft invloed op<br />
de consument. In onderstaand voorbeeld geeft Sander Morshuis weer wat beleving voor invloed kan<br />
hebben:<br />
‘Je kunt bijvoorbeeld een Levi’s broek in een Levi’s store kopen maar ook diezelfde broek bij een<br />
lokale retailer. De Levi’s store kan uitstralen dat hij heel duur is en dat wil je niet. Dan weet je dat<br />
je de broek bij de lokale retailer “in beleving” goedkoper kan kopen.’ (Interview Sander Morshuis)<br />
Het is voor een retailer belangrijk waar hij de consument ‘ontmoet’ in de customer journey. Als dat<br />
goed gefaciliteerd is en met een makkelijke weg te doorlopen, dan zal de consument minder snel<br />
32 . http://www.frankwatching.com/archive/2010/06/19/tell-me-show-me-involve-me/, geraadpleegd op 10 juni 2012<br />
33 Interview Sander Morshuis<br />
32 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
afhaken en heeft dan ook meer voor het product over. Is de gehele uniforme merkbeleving over alle<br />
kanalen heen gecreëerd, dan zal bijvoorbeeld de consument sneller meer betalen omdat hij wordt<br />
geboeid en omdat de belevenis de consument meeneemt naar zijn doel. Dezelfde beleving moet in<br />
alle kanalen hetzelfde uitstralen. Zowel online, offline, tab en smartphone. 34 Tijdens de belevenis zal<br />
de consument meer in controle raken over zijn eigen behoeften; hij zal zichzelf uiteindelijk gaan<br />
herkennen in combinatie met het merk en/of product.<br />
De beleving over alle kanalen heen maakt het voor de consument makkelijker tijdens het<br />
aankoopproces. De beleving is een uiting van gemak en visualisaties door alle kanalen heen. Het gaat<br />
uiteindelijk als retailer erom: wat wordt aangeboden aan consument en wat wordt de rolverdeling<br />
van alle kanalen? Als een retailer op de behoeften van de consument inspeelt is de retailer ook in<br />
staat om meer over de consument te weten te komen en daarop in te spelen.<br />
‘Je verzamelt een nieuwe garderobe via een online webshop, de garderobe wordt naar je telefoon<br />
gestuurd en vervolgens haal je de kleding op in de winkel’ (Interview Jorij Abrahams)<br />
Deze belevenis voor een consument is een ervaring die hij nog vaker wil ervaren. Een retailer zorgt er<br />
bij bovenstaand voorbeeld voor dat de consument online zijn wensen kan aangeven.<br />
3.3 Kostenaspect<br />
Op het moment dat de consument een belevenis van een aankoop ervaart, komt er een kosten<br />
plaatje bij kijken. Hoe meer technologie er wordt toepast in de belevenis over de kanalen heen, hoe<br />
complexer het technologische software systeem in elkaar zit. Hoe complexer het systeem opgezet is<br />
door de verschillende mogelijkheden te koppelen, hoe hoger de kosten voor het Customer Relation<br />
Management(CRM) systeem en het Enterprise Resource Planning(ERP) systeem.<br />
‘Je shopt via je smartphone op een webshop, de webshop zorgt ervoor dat de nieuwe collectie<br />
naar voren komt die aansluit bij jouw wensen.’ (Interview Jorij Abrahams)<br />
Bovenstaand voorbeeld laat zien wat er eventueel mogelijk is met de technologie van nu. Een retailer<br />
kan bijvoorbeeld specifiek op één consument gericht promoties aanbieden op basis van de<br />
behoeften en winkelhistorie van die consument. Een dergelijke belevenis creëren per consument<br />
zorgt voor een ingewikkeld datasysteem met veel informatie die continu geanalyseerd en verwerkt<br />
moet worden. Daarnaast is het van belang dat de belevenis die er wordt gecreëerd onderscheidend<br />
is van de concurrenten. Retailers moeten naar iets op zoek wat onderscheidend is.<br />
‘Dat is nu de reden waarom retailers online de fout zijn ingegaan dat hun online kanaal niet werkt<br />
omdat ze geen onderscheidend vermogen hebben’. (Interview Sander Morshuis)<br />
34 Interview Alexandra Jankovich<br />
33 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Het is geen optie om heel veel geld te investeren in het CRM systeem als de behoeften van de<br />
consument anders zijn of de concurrent precies hetzelfde doet. Er moet niet alleen gedacht worden<br />
aan visuele beelden, acties en/of kortingen, maar bijvoorbeeld, wat zou de retailer willen aanbieden<br />
aan de (nieuwe) doelgroep. Wat zit nog niet in het assortiment en is wel de behoefte van de<br />
consument? Waarom gaat de consument naar de concurrentie en waarvoor gaat de consument naar<br />
die concurrentie?<br />
Als retailer heb je vele mogelijkheden wat betreft CRM- en ERP systemen, zoals klantherkenning<br />
inprogrammeren en voorraad van de fysieke winkel en webshop aan elkaar koppelen. In alle kanalen<br />
waar de doelgroep komt, moet een synchroniseerde belevenis zijn. Prijzen, voorraadinformatie en<br />
klantdata moeten in ieder kanaal hetzelfde zijn.<br />
Een globaal kostenaspect is lastig weer te geven, maar het gaat vooral om het goed doordenken; wat<br />
zijn de stappen van de customer journey? Waar zijn de punten waar verbetering noodzaak is en waar<br />
is het nuttig om digitaal te worden. Er hoeft niet een volledige omnichannel benadering aangeboden<br />
te worden wil je concurreren, volgens Alexandra Jankovich:<br />
‘als je doelgroep 60+ is en komt voor een kopje Koffie, dan hoef je niet digitaal te worden om het<br />
digitaal te zijn.’<br />
Het belangrijkste voor een retailer is dat hij een klantdatabase achter de hand heeft. Dat hoeft<br />
helemaal niet zo duur te zijn. Grote bedrijven hebben echter vaak een verouderd systeem wat<br />
verbeterd moet worden. Retailers die op dit moment overstappen naar omnichannel hebben er op<br />
dit moment meer voordeel bij als zij zo weinig mogelijk systemen hebben, want het is makkelijker om<br />
met nieuwe systemen te beginnen dan oude systemen te verbeteren. 35<br />
Sander Morshuis van Centric geeft mogelijkheden aan voor retailers die niet veel te investeren<br />
hebben. Een eenvoudig CRM systeem hoeft geen enorme investering te zijn:<br />
‘Wij verkopen Microsoft Dynamics CRM 2011. […] De klantdata programmeren is volgens mij per<br />
gebruiker €50,- per maand. Dit is alleen het systeem om handmatig de gegevens over de klant in<br />
te voeren, nog niets is dan geautomatiseerd. Denk aan de klantdata, het klantbeeld en de acties<br />
die je met de klant onderhoud. Ook online. Dit is voor kleine retailers een makkelijke instap. Je<br />
hebt dan een standaard pakket.’<br />
De hoge kosten komen pas wanneer er verschillende systemen met elkaar geïntegreerd worden,<br />
zoals het kassasysteem met het CRM systeem. Hoe meer koppelingen een retailer wil hoe hoger de<br />
kosten voor het gehele, overkoepelende, technische systeem zullen worden. Echter hoe meer een<br />
retailer dan ook automatiseert, uiteindelijke bespaart hij er kosten op. Er wordt namelijk heel veel<br />
informatie door het systeem achtergelaten over de klant en de voorraad op alle verschillende<br />
kanalen. Die informatie wordt geïntegreerd op één plek en daaruit vloeit een heel duidelijk<br />
35 Interview Sander Morshuis<br />
34 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
klantbeeld. Er kan dus beter ingespeeld worden op de behoeften van de consument en op lange<br />
termijn kan een retailer meer omzet genereren.<br />
De investering voor een kleine retailer naar omnichannel is zeker mogelijk en haalbaar, wanneer<br />
deze onderscheidend van de concurrentie is (zie H2, SWOT-analyse). Het zijn hoge kosten voor een<br />
kleine retailer, maar als hij goed nagaat wie zijn doelgroep is en waar die doelgroep bereikt kan<br />
worden, dan kan er geïnvesteerd worden op de juiste plekken in de customer journey. Het is bij<br />
kleine retailers altijd van belang om te onderzoeken wie zijn klanten zijn, en wat hun behoeften zijn.<br />
Hoe speel ik vervolgens met de technologie in op deze behoeften van de klanten? Aspecten van<br />
omnichannel die relatief duur kunnen uitvallen voor kleine retailers zijn bijvoorbeeld: het verfilmen<br />
van producten, de logistieke afhandeling en de betalingen.<br />
Er wordt bij kleine retailers minder afgenomen dan bij een grote online webshop. Echter de<br />
eenheidsprijzen van de kleine retailers zijn groter. Dus dan is het minder erg dat er hogere<br />
verzendkosten en betaalkosten zijn. Dit is natuurlijk afhankelijk van de marge. 36<br />
3.4 De omnichannel consument<br />
In de omnichannel strategie staat de klant centraal. De omnichannel consument vindt het geen enkel<br />
probleem om online herkend te worden. Als hij vaker producten afneemt, wil hij zich herkend<br />
voelen. Het liefst wil een consument een persoonlijk profiel aanmaken online en/of op een webshop,<br />
of zijn bezoek koppelen aan zijn account op Facebook of Twitter, zodat iedereen kan zien wat hij<br />
consument ‘liked’, ‘deelt’ en ‘post’.<br />
Een omnichannel consument is winstgevender en is ook loyaler door de omnichannel beleving en de<br />
meerdere kanalen (zie hfst. 2). Echter, wanneer de omnichannel consument niet geleid wordt door<br />
de retailer in zijn aankoopproces, stapt deze net zo makkelijk over naar de concurrent.<br />
De omnichannel consument maakt onbewust gebruik van de verschillende kanalen. Waar de<br />
consument ook is en wat voor behoeften de consument heeft, hij wil die op dat moment vervullen.<br />
De omnichannel consument ziet geen kanalen, maar switcht tussen verschillende kanalen om die<br />
behoeften zo snel en makkelijk mogelijk te vervullen. Bij het ene product wil de consument online<br />
oriënteren en offline kopen en bij het andere product precies andersom, bijvoorbeeld: online<br />
bestellen en offline ophalen. De omnichannel consument volgt het pad in het aankoopproces zoals<br />
het hem op dat moment uitkomt.<br />
Marc Plasschaert van Accenture ziet de toekomst met alle technologische ontwikkelingen van de<br />
nieuwe omnichannel consument echter niet verder doorslaan. Hij schetst de volgende visie:<br />
36 Interview Alexandra Jankovich<br />
35 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
‘De consument is meer en meer op zoek naar die authenticiteit van vroeger.[…]Ik denk dat het<br />
toch teruggaat naar die authenticiteit en de essentie van wie ik ben, en ik denk dat de<br />
consument dat ook meer en meer gaat verwachten van de retail. En dat extravagante dat je nu<br />
ziet bij retailers, ik denk dat dat ook weer terugveranderd naar een hele goede relevante<br />
omnichannel propositie met een goede rol van de winkel. De consument zal in de toekomst veel<br />
serener en authentieker worden, hij is op zoek naar informatie en uiteindelijk is hij toch heel<br />
onzeker en niet zo extravagant. De consument van de toekomst zal geholpen moeten worden en<br />
door de kanalen heen gestuurd worden door de retailer.’<br />
Er moet dus realistisch gekeken worden naar de omnichannel strategie. Een retailer moet niet<br />
doorslaan in het gebruik van alle kanalen en alle technologische ontwikkelingen. Hij moet altijd de<br />
behoeften van de consument centraal houden en alleen de kanalen gebruiken die voor zijn<br />
doelgroep relevant zijn.<br />
3.4.1 Feiten omnichannel consument<br />
Nederlandse consumenten hebben nog steeds het gevoel dat de Nederlandse retail branche niet<br />
genoeg te bieden heeft om meer crosschannel shopping ervaring op te doen dan ze zouden willen.<br />
De volgende feiten laten zien dat de consument er grotendeels klaar voor is.<br />
Het blijkt dat 69% van de consumenten crosschannel shopt. De meerderheid hiervan beweegt zich<br />
door de kanalen heen van de oriëntatie- tot koopfase. 87% van de crosschannel consumenten die<br />
zichzelf online informeert over de aankoop in een fysieke winkel, is op zoek naar prijsinformatie en<br />
67% is op zoek naar productinformatie. 42% van de consumenten is geïnteresseerd in het online<br />
kopen en in de winkel ophalen als deze service aanwezig zou zijn bij de retailer. 35% daarentegen wil<br />
producten thuis geleverd krijgen nadat ze de aankoop in de winkel hebben gedaan. 20% wil een<br />
product naar de winkel kunnen retourneren nadat ze het online aangeschaft hebben.<br />
Een consument die zich online oriënteert, zal zich in 70% van de gevallen ook online laten adviseren<br />
door reviews en blogs en zal ook weten waar het product het voordeligst is. 87% van de<br />
consumenten wereldwijd die zich online laten informeren over producten, gaan uiteindelijk naar de<br />
fysieke winkel om het product te kopen. Ook nog steeds vandaag de dag houden vele consumenten<br />
vast aan het oriëntatiekanaal, de catalogus en kopen het product daarna in de winkel. 37<br />
3.5 Wat is de customer journey?<br />
Simpel gezegd is de customer journey de reis die de klant maakt om een aankoop te doen. Oftewel,<br />
het pad wat de consument doormaakt, van psychologisch tot fysiek. Vanaf het moment dat er een<br />
behoefte ontstaat, tot verzadiging van die behoefte. Tijdens de customer journey komen er een<br />
aantal stappen naar voren. De stappen worden met verschillende kanalen doorlopen. Hieronder<br />
staan de stappen van het aankoopproces, onderverdeeld in een zelf ontwikkelde grafiek.<br />
37 Accenture – Cross Channel Integration: The next step for high performing retailers, 2010 p. 6<br />
36 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
38 Customer journey<br />
1. Inspireren<br />
Waardoor en waar wordt de consument geïnspireerd tot een bepaald thema en dus<br />
geïnteresseerd om een eventuele aankoop te gaan maken? Hier is het nog heel breed en<br />
deze inspiratie kan dus overal vandaan komen. Van iets wat je op televisie ziet, leest in een<br />
tijdschrift of een vriendin die een leuke foto post via social media.<br />
2. Oriënteren<br />
Wanneer je geïnspireerd bent en weet waar je naar op zoek bent, ga je oriënteren. Dit kan<br />
bijvoorbeeld zijn in de winkel, online op de website of webshop, maar ook op de smartphone<br />
of het tablet.<br />
3. Informeren<br />
De consument informeert zich over het product. Van welk materiaal is het product, wat is de<br />
prijs, van welk merk en in welke maten is het product beschikbaar? Dit zijn enkele factoren<br />
die bij deze fase komen kijken.<br />
4. Bekijken<br />
In deze fase wordt het product bekeken. Dit kan online zijn of in de fysieke winkel. Kortom,<br />
hoe ziet het product eruit en hoe voelt het in de fysieke winkel?<br />
5. Persoonlijk advies. Hierbij wordt de consument geholpen in zijn productkeuze. Welke trends<br />
zijn er, welk product is geschikt voor welke gelegenheid, is dit product er in mijn maat? Deze<br />
fase loopt ook door tijdens fase 6, het passen van een product. Overigens is deze fase niet<br />
alleen gelimiteerd tot de fysieke winkel, maar kan tegenwoordig in ieder kanaal verkregen<br />
worden.<br />
38 Zelf ontwikkeld voorbeeld van een customer journey<br />
37 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
6. Passen<br />
De consument gaat in deze fase bekijken en voelen hoe het kledingstuk zit en hoe de<br />
pasvorm en de maat is.<br />
7. Kopen<br />
Uiteindelijk gaat de consument over tot aankoop van een product.<br />
8. After Service<br />
Hierbij komen ruilen en retourneren aan bod. Kan de consument het in ieder kanaal<br />
terugbrengen of ruilen? Waar kan een consument met een klacht of een vraag terecht en<br />
hoe wordt deze behandeld? Dit zijn onderwerpen betreft de service. Het behouden van de<br />
consument is hier ook een onderdeel van. Naast het feit dat het belangrijk is dat de<br />
consument met tevredenheid de customer journey doorloopt, is het minstens zo belangrijk<br />
om ervoor te zorgen dat hij ook weer terugkomt. Dit kan door aan de behoeften van de<br />
consument te voldoen die zijn gebleken uit de customer journey en door hem eraan te<br />
blijven herinneren aan zijn ervaringen bij de retailer.<br />
De customer journey is voor iedere consument anders en dus persoonlijk. Op voorgaande pagina is<br />
een voorbeeld te zien hoe die journey eruit ziet. Het doel van de customer journey is om de<br />
consument zo persoonlijk en zo goed mogelijk te kunnen bedienen in zijn winkelproces. Na iedere<br />
aankoop kan de customer journey worden aangepast en worden verbeterd. Het doel is om<br />
uiteindelijk de acties van de retailer overeen te laten komen met de behoeften van de consument.<br />
De customer journey wordt steeds complexer, als gevolg van onder meer een toenemend aantal<br />
digitale touchpoints. 39 In hoe meer stadia van de customer journey de retailer bij de consument is,<br />
hoe kleiner de kans dat die consument afhaakt.<br />
3.6 Het eco-systeem<br />
Naast de integratie van de eigen kanalen van een retailer, is de integratie van het digitale ecosysteem<br />
minstens zo belangrijk. Dit is een netwerk van websites opgezet door consumenten,<br />
ontwikkelaars en fabrikanten, zoals zoekmachines, prijsvergelijkers, reviewsites, en ook social media.<br />
Al deze websites hebben een waarde voor de consument. Deze zullen ze steeds vaker gebruiken bij<br />
verschillende stadia tijdens de customer journey. Dit eco-systeem biedt kansen binnen de markt,<br />
aangezien er kan worden doorgelinkt naar retailers waar de consument misschien anders nooit zou<br />
komen. Daarnaast heeft het eco-systeem ook een keerzijde. Een consument kan zo makkelijker voor<br />
een concurrent kiezen.<br />
39 http://www.frankwatching.com/archive/2012/01/03/7-tips-voor-een-optimale-cross-channel-user-experience/,<br />
geraadpleegd op 6 juni 2012<br />
38 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
40 Eco-systeem<br />
Dit model laat zien welke onderdelen van het eco-systeem kunnen worden gebruikt voor welke<br />
stadia in de customer journey. Afhankelijk van het product en de fase in het koopproces, zullen<br />
klanten switchen tussen de kanalen van het bedrijf en het eco-systeem. Dat houdt in dat een<br />
omnichannel retailer zijn digitale uitingen zodanig moet inrichten, dat het een integraal onderdeel<br />
vormt. Vooral bij de stap oriëntatie speelt het digitale eco-systeem een grote rol. Online geplaatste<br />
meningen van consumenten worden heel belangrijk gevonden. In 2015 verwacht een derde van de<br />
consumenten zich bij een aankoop te laten leiden door de online geplaatste mening van een andere<br />
consument. 41<br />
3.7 Clusterprofielen<br />
Door middel van zelf afgenomen enquêtes bij consumenten, zijn er verschillende profielen<br />
ontwikkeld waarbij een customer journey uit voort is gekomen. Deze consumenten hebben<br />
aangegeven welke stappen ze in het aankoopproces via welk kanaal zouden willen doen. Een<br />
opmerkelijk resultaat is dat 73% online een product zou willen kopen. In werkelijkheid shopt op dit<br />
moment 69% online. Uit dit onderzoek blijkt dus dat hier nog aandeel te behalen is. De meeste<br />
mensen kopen en passen nog altijd in de fysieke winkel. De meerderheid oriënteert ook al meer op<br />
internet dan in de fysieke winkel, namelijk 65%.<br />
Uit het onderzoek zijn duidelijk drie verschillende profielen naar voren gekomen. (Zie bijlage 1 voor<br />
de resultaten van de enquête en de ontwikkeling van de clusterprofielen.)<br />
40 http://www.frankwatching.com/archive/2011/11/15/cross-channel-de-hit-van-2012/, geraadpleegd op 12 april 2012<br />
41 http://www.cbwmitex.nl/pages/1321/Cross-channel-aanpak-biedt-retailer-beste-toekomstperspectief-.html,<br />
geraadpleegd op 12 maart 2012<br />
39 | P agina
3.7.1 Clusterprofiel 1<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Clusterprofiel 1<br />
10% van de ondervraagden maakt vaak van veel verschillende kanalen gebruik. Zij zijn een kleine<br />
minderheid, maar lopen hiermee voorop op de andere consumenten. Zij gebruiken hun smartphone<br />
bij het trendspotten, oriënteren en het bekijken van producten. Daarnaast lezen zij ook blogs om<br />
trends te spotten en vergelijken zij producten online en lezen beoordelingen op reviewsites. Kopen,<br />
passen en ruilen willen zij zowel in de fysieke winkel doen als thuis en online.<br />
3.7.2 Clusterprofiel 2<br />
Clusterprofiel 2<br />
Clusterprofiel 2 bevat de meerderheid van de respondenten, namelijk 66%. Trendspotten willen ze<br />
het liefst doen in een tijdschrift. Oriënteren en informatie opdoen over de producten willen ze online<br />
doen. De persoonlijke service en het passen willen ze in de fysieke winkel, maar het kopen zouden ze<br />
ook in de webshop willen doen.<br />
40 | P agina
3.7.3 Clusterprofiel 3<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Clusterprofiel 3<br />
Clusterprofiel 3 bevat 24% van de respondenten. Deze groep maakt net zoveel gebruik van de<br />
fysieke winkel als van de webshop.<br />
Deelconclusie<br />
Steeds meer consumenten kopen online uit gemak en prijsbewustzijn. De keuze van de consument,<br />
welke functie bij welk kanaal, is gebaseerd op klantenservice, gemak en aankoopervaring. Internet is<br />
dan ook het meest gebruikte kanaal voor de oriëntatie van een aankoop. Beleving speelt bij<br />
omnichannel een grote rol. De winkel is het grote belevingskanaal, maar die beleving zal online<br />
steeds verder doorgevoerd worden. Een beleving over alle kanalen heen creëren zit niet alleen in het<br />
visuele plaatje en persoonlijke service, maar ook in het assortiment, prijsinformatie, klantinformatie<br />
en afhaalinformatie. Uiteindelijk kiest de consument voor de makkelijkste weg tijdens een<br />
aankoopproces. Het is heel belangrijk om de customer journey te analyseren. De retailer moet de<br />
consument in zijn customer journey in ieder stap vast weten te houden. Hierdoor is de consument<br />
minder geneigd om over te stappen naar een concurrent. Om de customer journey te kunnen<br />
faciliteren, moet een retailer op de hoogte zijn van wie de klant is, wat de klant nu aan het doen is en<br />
wat de behoeften van de klant zijn. Door precies te weten hoe de customer journey eruit ziet, kan er<br />
gericht geïnvesteerd worden. Hierbij is het eco-systeem ook belangrijk. Het zal geïntegreerd moeten<br />
worden bij de verkoopkanalen.<br />
41 | P agina
Hoofdstuk 4. Go omnichannel!<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Vandaag de dag houden de meeste Nederlandse retailers zich nog steeds bezig met multichannel<br />
shopping. De kanalen zijn onafhankelijk van elkaar en worden ook los van elkaar ontwikkeld. Er is<br />
geen naadloze integratie, wat de consumenten van nu wel verwachten. Een consistente<br />
klantervaring over alle kanalen heen versterkt de merkbeleving en draagt bij aan een hogere<br />
conversie. 42 Hoe gaat u als retailer hierop inspelen? In dit hoofdstuk wordt een zelf ontwikkeld<br />
stappenplan gepresenteerd op weg naar een omnichannel strategie. Het is een algemeen<br />
stappenplan, wat op ieder retailbedrijf kan worden toegepast. Het informeert u en stuurt uw<br />
onderneming in een goede omnichannel richting. Een randvoorwaarde is de algemeenheid, dit<br />
stappenplan kan voor zowel kleine singlechannel retailers als voor grote multinational bedrijven<br />
gebruikt worden. Wees dus creatief en durf risico’s te nemen om onderscheidend te zijn. Alle<br />
stappen in dit plan moeten worden nageleefd, maar niet alle mogelijkheden die naar voren komen<br />
zijn haalbaar voor iedere type retailer. Kies dus de meest relevante activiteiten geschikt voor uw<br />
bedrijf en uw doelgroep.<br />
4.1 Stap 1. Bepaal en analyseer de doelgroep<br />
Als retailer moet u de goede strategie vormen, daar moet u voor gaan en ook op focussen. Hoe wilt u<br />
de consument als beste gaan bedienen? Wat is nodig om je doelen te bereiken in je strategie? Als u<br />
dit allemaal op een rijtje hebt, dan zult u de customer journey goed per consument kunnen gaan<br />
faciliteren. 43<br />
Het is voor u als retailer erg belangrijk om de doelgroep te analyseren en vast te hebben staan. Als<br />
retailer moet u bij de eerste stap van de customer journey zijn, u moet weten waar de doelgroep zich<br />
inspireert, omdat u als retailer op dat moment al zichtbaar moet worden bij de klant.<br />
Ten eerste onderzoekt u waar uw doelgroep zich inspireert. Dat is het begin van de customer journey<br />
waar bedrijven vaak niet bij stil staan. Wanneer en waar wordt de doelgroep geïnspireerd om over<br />
uw producten na te denken? 44<br />
Hoe bent u als retailer nou bij die eerste stap van de customer journey? Ten eerste, maak een<br />
doelgroepanalyse:<br />
- Wie is de doelgroep?<br />
- Waar inspireert de doelgroep zich?<br />
- Wat zijn de behoeften van de doelgroep?<br />
- Waarom komt de doelgroep naar de winkel?<br />
Daarnaast is het heel belangrijk om te onderzoeken wat uw grootste concurrenten zijn. U moet als<br />
retailer zorgen dat u onderscheidend bent van de concurrentie. En vooral onderscheidend in het<br />
creëren van de belevenis over de kanalen heen. Daar wilt u als retailer het verschil maken.<br />
42 http://www.frankwatching.com/archive/2012/01/03/7-tips-voor-een-optimale-cross-channel-user-experience/,<br />
geraadpleegd op 2 juni 2012<br />
43 Interview Alexandra Jankovich<br />
44 Interview Sander Morshuis<br />
42 | P agina
4.2 Stap 2. Ontwikkel de customer journey<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Als de doelgroep geanalyseerd is en de concurrenten zijn bekend, dan kan de customer journey in<br />
kaart worden gebracht. In de customer journey staan uiteindelijk alle acties, voor zover mogelijk, die<br />
de consument onderneemt en waar hij die acties onderneemt. U begint in de customer journey niet<br />
met het stadium waarin de aankoop plaatsvindt, maar u bent er vanaf het begin bij, vanaf het<br />
moment van inspiratie. Zo kan het gedragspatroon van de consument gevisualiseerd worden. Zorg er<br />
als retailer dan ook voor dat u in elk kanaal waar de consument zich bevindt, aanwezig bent.<br />
Hierdoor kunt u in ieder kanaal van de customer journey contact zoeken met uw doelgroep<br />
In een grafiek kunt u duidelijk aangeven welke stadia in het shopping proces de consument wil<br />
uitvoeren via welk kanaal. Uiteindelijk is er een customer journey uitgekomen van toepassing op uw<br />
gehele geanalyseerde doelgroep. Naar mate gegevens worden bijgehouden van de consument, kan<br />
deze customer journey continu geoptimaliseerd worden tot er uiteindelijk customer journey’s<br />
specifiek gericht op individuen ontstaan.<br />
4.2.1 Kanalen kiezen, functies toewijzen en touchpoints<br />
In de customer journey worden de behoeften van de consumenten weergegeven, waardoor<br />
zichtbaar wordt of er genoeg kanalen beschikbaar zijn om de behoeften van de consument te<br />
vervullen. Ook wordt hierdoor zichtbaar welk stadia in de customer journey hij in welk kanaal of met<br />
welk touchpoint wil uitvoeren. Ieder kanaal heeft zijn eigen specifieke functie gekregen in de<br />
customer journey.<br />
4.3 Stap 3.Creeër een uniforme en gesynchroniseerde merkbeleving<br />
Met een uniforme en gesynchroniseerde merkbeleving wordt bedoeld dat alle kanalen visueel<br />
dezelfde uitstraling hebben met dezelfde boodschap. Ook de niet visuele aspecten moeten kloppen,<br />
zoals de prijzen, voorraad en klantgegevens. Deze data kunnen worden gesynchroniseerd met een<br />
ERP- en CRM systeem. In stap 5 zal dit uitgebreider toegelicht worden.<br />
Des te meer de merkbeleving in alle kanalen herkenbaar is, des te sterker de impact van het merk bij<br />
de consument. Denk daarbij aan het gebruik van een herkenbaar logo, beeldmerk, typografie, kleur,<br />
fotografiestijl en kenmerkende vormen. Niet alle contactpunten zijn daar geschikt voor. Een sms of<br />
telefoongesprek heeft weinig mogelijkheden tot visuele merkbeleving. Daar moet de beleving komen<br />
vanuit de tone of voice en de inhoud van de boodschap. Bedrijfstunes en persoonlijke boodschappen<br />
kunnen het verschil maken in deze contactpunten. 45<br />
45 http://www.frankwatching.com/archive/2012/01/03/7-tips-voor-een-optimale-cross-channel-user-experience/,<br />
geraadpleegd op 2 juni 2012<br />
43 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
46 Herkenbare merkbeleving<br />
Consistentie over kanalen heen en een herkenbare merkbeleving betekent niet dat alle kanalen ook<br />
letterlijk op elkaar moeten lijken. 47 Ieder kanaal heeft zijn eigen karakteristieken en eisen. Het<br />
ontwerp moet hier zo goed mogelijk op aansluiten. Voor digitale kanalen is het dus belangrijk dat er<br />
responsive webdesign wordt toegepast. Dit houdt in dat een website zich aanpast aan het apparaat<br />
waarmee de website bekeken wordt. Bijvoorbeeld, een website bezoeken met een smartphone ziet<br />
er anders uit dan wanneer de website bezocht wordt op een laptop. De website herkent het<br />
apparaat waarmee het bezocht wordt en laat de optimale vorm zien passend bij het apparaat. 48<br />
49 Responsive webdesign<br />
Om een gesynchroniseerde merkbeleving te creëren als retailer moet u goed de doelgroep<br />
analyseren. Hoeveel nieuwe klanten wilt u nog meer aantrekken en wat zijn hun behoeften? Een<br />
consument kiest altijd voor gemak. De consument zal dan ook voor de makkelijkste weg kiezen<br />
tijdens de doorloop in de customer journey. Als een retailer de consument weet te boeien in de<br />
46 http://www.frankwatching.com/archive/2012/01/03/7-tips-voor-een-optimale-cross-channel-user-experience/,<br />
geraadpleegd op 2 juni 2012<br />
47<br />
http://www.frankwatching.com/archive/2012/01/03/7-tips-voor-een-optimale-cross-channel-user-experience/,<br />
geraadpleegd op 3 juni<br />
48<br />
http://coding.smashingmagazine.com/2011/01/12/guidelines-for-responsive-web-design/, geraadpleegd op 3 juni 2012<br />
49<br />
http://www.frankwatching.com/archive/2012/01/03/7-tips-voor-een-optimale-cross-channel-user-experience/,<br />
geraadpleegd op 14 juni 2012<br />
44 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
customer journey zal de consument eerder voor uw aanbod kiezen. Als de consument de webshop<br />
niet als prettig ervaart met de juiste beleving, dan ontstaat er ruis tussen de consument en de<br />
retailer. Als de consument niet het idee heeft dat hij een goede deal maakt voor goede artikelen en<br />
een goede prijs, dan zal de consument overstappen naar de concurrent waar hij wel het juiste<br />
beleving voelt. Een consument moet geboeid worden en de belevenis moet hem meenemen naar<br />
zijn doel. In alle kanalen zal dan ook dezelfde unieke en prettige merkbelevenis gecreëerd moeten<br />
worden, waardoor de consument onbewust door de customer journey wordt geleid bij dezelfde<br />
retailer.<br />
4.3.1 Partnerships<br />
Denk eventueel na over partnerships. Wanneer een bepaald soort product ontbreekt in het<br />
assortiment, wat wel de behoefte is van de huidige doelgroep, kan het nuttig zijn om partnerships<br />
aan te gaan. Hierdoor vervult u meer behoeften van de doelgroep en het bespaart tijd en kosten om<br />
u te verdiepen in een nieuw product. Daarnaast kunnen partnerships ook handig zijn om in andere<br />
sectoren te kunnen operen dan retail, zoals verzendingen of service points.<br />
4.4 Stap 4. Klantherkenning en persoonlijke benadering<br />
De grootste frustratie van consumenten is om steeds opnieuw hetzelfde verhaal te moeten vertellen<br />
aan verschillende medewerkers. Op dit moment moet de consument zich nog bijna overal steeds<br />
opnieuw laten horen. Consumenten willen hun customer journey maken zonder zich telkens<br />
opnieuw te moeten identificeren in elke stap van het aankoopproces. Zij verwachten daarbij een<br />
persoonlijke service afgestemd op hun wensen en behoeften. 50 Veel retailers met online kanalen zijn<br />
al bezig met klantherkenning. Een klant registreert zich in een weshop en heeft hierdoor een eigen<br />
profiel. In het profiel staan zijn eigen gegevens en kan hij eventueel behoeften en voorkeuren<br />
aangeven. Wanneer een klant iets koopt, wordt dit geupdate. Voor fysieke winkels is klantherkenning<br />
wat moeilijker. Er is de mogelijkheid om met klantenkaarten te werken, maar de klant is niet<br />
verplicht om een klantenkaart te nemen wanneer hij een aankoop verricht, in tegenstelling tot in een<br />
webshop. Met nieuwe technologieën is er echter meer mogelijk op dit gebied, bijvoorbeeld het<br />
screenen van een klant bij binnenkomst of persoonlijke aanbiedingen geven op basis van de<br />
koophistorie.<br />
Door een unieke klantbeleving neer te zetten is een screening doen bij de consument tijdens<br />
binnenkomst natuurlijk een hele beleving. Bijvoorbeeld, een consument loopt de Bijenkorf in en<br />
krijgt een gepersonaliseerde boodschap. Dit is natuurlijk een hele persoonlijke belevenis voor de<br />
klant. De retailer is nu meer en meer in staat om van de consument informatie te verkrijgen. Dit<br />
komt natuurlijk doordat een consument online en offline allerlei informatie achterlaat. Een<br />
consument laat een footprint achter, met informatie voor de retailer. Op deze manier kunnen<br />
retailers steeds meer relevante gepersonaliseerde promoties/aanbiedingen aanbieden aan de<br />
consument. Al die informatie die de consument achterlaat heet customer analytics. Het is een<br />
belangrijke trend van dit moment. Data wordt informatie, die informatie wordt inzicht en daarop kan<br />
weer ingespeeld worden. Dat is dan ook wat retailers aan het ontwikkelen zijn, een geheel eigen<br />
50 http://www.klantcontactdagen.nl/nl/exposanten-nieuws/843-customer-service-tipping-points-2012, geraadpleegd op 1<br />
juni 2012<br />
45 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
customer data analytics systeem. Dus wie is uw klant, wat zijn de behoeften van uw klant en hoe<br />
kunt u ervoor zorgen dat de klant voor u blijft kiezen? Het hoeft tegenwoordig voor een retailer<br />
weinig moeite te kosten om te zien hoe vaak een consument iets heeft bekeken in de webshop of in<br />
een fysieke winkel. Alles wordt geregistreerd en daar kan op ingespeeld worden. 51<br />
4.5. Stap 5. Ontwikkel een CRM- ERP systeem<br />
4.5.1 CRM systeem<br />
Het omnichannel koopgedrag vergt een complex systeem voor bedrijven om persoonlijke benadering<br />
toe te passen naar de consument. De Nederlandse omnichannel shopper verwacht steeds meer<br />
persoonlijke boodschappen die afgestemd zijn op zijn behoeften en die relevant zijn. Hebt u als<br />
retailer een beeld van de doelgroep, hoe die doelgroep zich voortbeweegt door de kanalen heen en<br />
zorgt u voor een naadloze ervaring dan is er op dit gebied genoeg aandeel te behalen. De klant moet<br />
altijd centraal staan in de organisatie van de retailer. Dit houdt in dat een CRM systeem belangrijk is.<br />
Alle gegevens en transacties van de consumenten worden in het CRM systeem opgenomen.<br />
Wanneer een consument naar de winkel belt of een aankoop doet door middel van een klantenkaart,<br />
dan kan dat allemaal gekoppeld worden aan het CRM systeem. Wat de consument heeft gekocht en<br />
hoeveel punten de consument heeft gespaard zijn allemaal gesynchroniseerde gegevens. Deze<br />
klantinformatie is dus over alle kanalen heen hetzelfde. De klant kan bijvoorbeeld online zijn<br />
klantprofiel en koophistorie bijhouden. Deze data worden gekoppeld aan het CRM systeem en<br />
datzelfde geldt ook voor de smartphone of het tablet. Doordat alle data over de consument op één<br />
centrale plek terecht komt (CRM systeem), kunt u als retailer een goed klantbeeld verkrijgen.. 52<br />
4.5.2 ERP systeem<br />
In het ERP systeem worden de logistieke, administratieve en financiële processen bijgehouden en<br />
gesynchroniseerd over alle kanalen. Denk hierbij aan voorraad, prijzen en promoties. Het ERP<br />
systeem kan gekoppeld worden aan het CRM systeem zodat de klantgegevens in één data staan en in<br />
combinatie kunnen worden gebracht met promoties. Het ERP systeem maakt je organisatie<br />
effectiever, efficiënter, sneller en flexibeler. Andere voordelen van een ERP systeem kunnen zijn het<br />
verkorten van doorlooptijden van orders, toename klantgerichtheid, lagere voorraadkosten en<br />
hogere servicegraad. 53<br />
4.6 Stap 6. Houdt rekening met retail trends<br />
Hieronder worden de meest opkomende en belangrijkste retail trends van het moment kort<br />
omschreven.<br />
4.6.1 Glocalisering<br />
De combinatie van globaal en lokaal. Er zijn toenemende mogelijkheden voor retailers<br />
om producten wereldwijd in te kopen en te produceren. Retailers zijn steeds meer<br />
actief in verschillende landen. Ook voor de consument zijn er steeds meer mogelijkheden om<br />
producten wereldwijd te kopen. Daarbij is men zich er van bewust dat er lokale verschillen en<br />
51 Interview Marc Plasschaert<br />
52 Interview Sander Morshuis<br />
53 http://www.mkbservicedesk.nl/244/wat-erp-systeem.htm, geraadpleegd op 21 juni 2012<br />
46 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
behoeften bestaan en dat consumenten willen dat daarop ingespeeld wordt. Dit betekent een<br />
globale strategie met ruimte voor lokale aanpassingen. 54<br />
4.6.2 Convenience<br />
Gemak en comfort zijn steeds belangrijk wordende factoren voor de consument. Alle mensen<br />
hebben tegenwoordig de behoefte aan meer tijd, meer sociaal contact en meer genot. De trend naar<br />
convenience betreft niet alleen het productaanbod, maar ook de service, want het aankoopproces<br />
moet snel, eenvoudig en gemakkelijk verlopen.<br />
4.6.3 Transparantie<br />
Consumenten zijn zich steeds bewuster over wat ze kopen en wat ze consumeren. Kwaliteit van het<br />
leven voor de volgende generaties, milieubewust leven, sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en<br />
maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt steeds belangrijker. Van retailers wordt verwacht<br />
dat zij daar bewust mee omgaan. Zij moeten eerlijk en open zijn en consumenten informeren over<br />
hun doen en laten: transparantie. Transparant zijn gaat niet alleen over verantwoord ondernemen.<br />
Onder invloed van internet zijn consumenten steeds beter geïnformeerd over producten en winkels.<br />
Ze weten steeds beter wat ze van een merk of winkel kunnen verwachten. Hierdoor worden ze ook<br />
weer kritischer. 55<br />
4.6.4 Gebruik van smartphone in de winkel<br />
Éen van de snelste technologische ontwikkelingen die nu plaats vindt, is het gebruik van de<br />
smartphone. Deze nog vrij nieuwe ontwikkeling stelt de consument in staat, geheel onafhankelijk van<br />
tijd en plaats, kanalen te bezoeken. Hij kan prijzen vergelijken in de winkel of direct een artikel<br />
bestellen. Daarnaast worden de mogelijkheden van betalen met de smartphone, dan wel online, dan<br />
wel in de fysieke winkel, elke dag groter. Deze ontwikkeling is snel groeiende. Alhoewel de<br />
smartphone nog niet geheel is doorgedrongen binnen de gangbare kanalen, zal de volgende<br />
generatie consumenten veel aankopen via zijn smartphone doen.<br />
4.6.5 Augmented reality<br />
Dit is een echte hype aan het worden en steeds meer bedrijven gaan het gebruiken. Met name<br />
kranten en tijdschriften passen het momenteel toe. Augmented reality is het neerzetten van een zo<br />
realistisch mogelijk beeld, gecreëerd door computers. De echte, fysieke wereld wordt versmolten<br />
met de virtuele wereld. 3D objecten kunnen worden geplaatst, alsof ze in de ‘echte’ wereld staan.<br />
Het is heel interactief, de consument wordt ermee betrokken. De beleving wordt via internet steeds<br />
meer doorgevoerd in de verschillende online kanalen. Een voorbeeld; aan het begin van een<br />
voetbalwedstrijd worden de clublogo’s virtueel op het veld zichtbaar. Het zijn virtuele beelden in de<br />
fysieke wereld. 56 Een voorbeeld van een toepassing in de modebranche is het virtueel passen.<br />
54 http://www.cbwmitex.nl/websites/cbwmitex/files/retail2020/glocalisering.pdf, geraadpleegd op 21 juni 2012<br />
55 http://www.cbwmitex.nl/websites/cbwmitex/files/retail2020/glocalisering.pdf, geraadpleegd op 21 juni 2012<br />
56 Rabobank – Werk aan de winkel; blijf in contact met de ongrijpbare consument van nu en morgen. 2011 p. 9<br />
47 | P agina
Deelconclusie<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
57 Virtueel passen<br />
De weg naar omnichannel is voor elke retailer te belopen. Om naar een omnichannel strategie over<br />
te stappen moeten er verschillende stappen gevolgd worden. Hiermee zal er op de juiste punten in<br />
het bedrijf geïnvesteerd worden naar de behoeften van de consument. De consument zal hierdoor<br />
loyaler zijn aan het merk van de retailer. Het stappenplan bevat de volgende stappen:<br />
1. Bepaal en analyseer de doelgroep;<br />
2. Ontwikkel de customer journey;<br />
3. Creeër een uniforme & gesynchroniseerde merkbeleving;<br />
4. Klantherkenning en persoonlijke benadering;<br />
5. Ontwikkel een CRM-ERP systeem;<br />
6. Houdt rekening met retail trends.<br />
57 http://www.youtube.com/watch?feature=fvwp&NR=1&v=fhjuZMEJ4-U, geraadpleegd op 18 juni 2012<br />
48 | P agina
Hoofdstuk 5. Business Case. Van singlechannel naar omnichannel<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
In voorgaand hoofdstuk is een stappenplan ontwikkeld om naar omnichannel over te gaan. In dit<br />
hoofdstuk wordt het stappenplan toegepast op een bestaande Nederlandse retailer die op dit<br />
moment singlechannel opereert, namelijk Jansen-Noy.<br />
5.1 Bedrijfsprofiel Jansen-Noy<br />
Deze retailer is gevestigd in Sevenum, Noord-Limburg. Jansen-Noy is een grote singlechannel retailer,<br />
met één fysieke winkel van 2500m². Er is een website van Jansen-Noy aanwezig, maar geen<br />
webshop. Op deze website is informatie over Jansen-Noy te vinden, een merkenoverzicht , een<br />
impressie van de winkel, een blog met nieuwtjes en video’s van de making-of van het magazine, de<br />
Fashion Guide. Daarnaast heeft Jansen-Noy een eigen Facebook pagina die up-to-date wordt<br />
gehouden.<br />
Jansen-Noy biedt een uitgebreid modisch assortiment, met meer dan 200 merken in midden tot hoog<br />
segment. Het is een dagje uit met het hele gezin. Mannen, vrouwen en kinderen kunnen hier terecht.<br />
Merken die Jansen-Noy voert zijn bijvoorbeeld: Hugo Boss, Van Gils, Stone Island, Carbone, Circle of<br />
trust, Dept, Scotch&Soda, La Fee, en Marlene Birger. Naast het uitgebreide assortiment staat<br />
persoonlijke service voorop. Hapjes en drankjes worden aangeboden en aan de consument wordt<br />
persoonlijk advies gegeven. Daarnaast is er een atelier gevestigd waarbij de consument kleding direct<br />
kan laten vermaken.<br />
Er wordt bij Jansen-Noy offline en online op bepaalde vlakken beleving geboden aan de consument.<br />
5.2 Stap 1. Bepaal en analyseer de doelgroep<br />
- Wie is de doelgroep?<br />
- Waar inspireert de doelgroep zich?<br />
- Wat zijn de behoeften van de doelgroep?<br />
- Waarom komt de doelgroep naar de winkel?<br />
De afnemers van Jansen-Noy zijn consumenten van alle leeftijden in een straal van ongeveer 30 km.<br />
rondom Sevenum. Er wordt gericht op welgestelde gezinnen met een modaal tot bovenmodaal<br />
inkomen. Zij werken hard en zijn carrière gericht om een luxe leven te kunnen leiden. Naast werk zijn<br />
familie, sociale status, genieten van het leven en materialisme van belang. Momenteel bestaat het<br />
klantenbestand uit 60.288 klanten. Gemiddeld bezoekt een klant Jansen-Noy acht keer per jaar. 52%<br />
van de klanten bezoekt weleens een webshop en 35% van de klanten van Jansen-Noy koopt kleding<br />
op internet. Wanneer Jansen-Noy een webshop zou starten stelt 5% haar mening bij en zal ook<br />
online aankopen gaan doen. 61% maakt gebruik van social media en populair binnen de social media<br />
zijn Linkedin en Facebook. 58<br />
Uit eigen onderzoek is gebleken dat de meeste mensen zich het liefst inspireren via een tijdschrift en<br />
via de webshop. Ondanks de moderne communicatiemiddelen die er allemaal voor handen zijn wil<br />
43% het liefst een nieuwsbrief of magazine per post ontvangen.<br />
58 Groenewegen, E. (2011), Marketingonderzoek Jansen-Noy, Sevenum<br />
49 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
73% van de klanten heeft het gevoel voldoende op de hoogte te zijn van acties. Dit komt mede door<br />
de mailing die naar de vaste klanten worden gestuurd. Ook zijn er nog een aantal merken die huidige<br />
klanten graag aan het assortiment zouden willen zien toegevoegd. Dit zijn met name: IceBerg voor<br />
heren, Guess voor dames en heren en Diesel voor dames. Klanten geven ook aan dat wanneer er<br />
meer merken aan het assortiment worden toegevoegd of meer artikelen van betreffende merken,<br />
dat zij daardoor meer aankopen zouden doen bij Jansen-Noy. Klanten doen hun aankopen bij Jansen-<br />
Noy voor de uitgebreide collectie en het gemak van kleding voor alle leeftijden onder één dak. De<br />
helft van de huidige klanten wil graag een schoenenafdeling toegevoegd zien in de winkel.<br />
Jansen-Noy heeft 5 onderscheidende USP’s:<br />
1. Uitgebreid modisch assortiment;<br />
2. Uitmuntende service;<br />
3. Uitstekend geprijsd;<br />
4. Uitnodigend;<br />
5. Uiteraard persoonlijke guide<br />
5.2.1 Concurrentieanalyse<br />
Jansen-Noy’s grootste concurrenten zijn: H&M, Berden en Esprit<br />
H&M is een crosschannel retailer en onderscheidt zich van Jansen-Noy op het gebied van een snelle<br />
time-to-market. Iedere week liggen er nieuwe artikelen in de winkel, in tegenstelling tot Jansen-Noy,<br />
waar per seizoen wordt ingekocht. Daarnaast onderscheidt H&m zich op prijs en een aanbod van<br />
meerdere kanalen.<br />
Berden is net als Jansen-Noy een singlechannel retailer en heeft een gelijksoortige formule. Het<br />
merkenaanbod en de prijzen komen overeen.<br />
Esprit is een multichannel retailer en concurreert met Jansen-Noy op het gebied van prijs en een<br />
veelzijdig aanbod, maar loopt achter qua modiciteit. Ook bij Esprit kun je met het hele gezin terecht.<br />
Esprit biedt wel meerdere kanalen aan, maar deze zijn nog niet compleet op elkaar afgestemd.<br />
Daarnaast laat de klantenservice nog wat te wensen over, in tegenstelling tot Jansen-Noy, waar de<br />
klantenservice één van de belangrijkste factoren is. 59<br />
5.3 Stap 2. Ontwikkel de customer journey<br />
Nu de behoeften van de klanten van Jansen-Noy bekend zijn, kan de customer journey opgesteld<br />
worden. Er is gebleken dat Jansen-Noy op dit moment onvoldoende kanalen aanbiedt om aan deze<br />
behoeften te kunnen voldoen. Per fase gaan we kijken welke kanalen hiervoor nodig zijn. Voor het<br />
ontwikkelen van deze customer journey wordt gebruik gemaakt van bestaand onderzoek reeds<br />
gedaan door Jansen-Noy en door zelf verricht onderzoek. De customer journey van Jansen-Noy<br />
wordt gebaseerd op cluster 2 (zie hoofdstuk 3.7.2), aangezien deze de meerderheid, 66%, omvat van<br />
de respondenten en deze customer journey het meest overeenkomt met de uitkomsten van het<br />
onderzoek verricht door Jansen-Noy.<br />
59<br />
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:hkk3uaHyan4J:www.kega.nl/+esprit+klantenservice+laat+de+we<br />
nsen+over&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl, geraadpleegd op 11 juni 2012<br />
50 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Customer journey doelgroep Jansen-Noy<br />
Inspiratie<br />
De klant wil zich inspireren via een tijdschrift of via de webshop. Op dit moment biedt Jansen-Noy<br />
een magazine aan, de fashion guide, welke twee keer per jaar per post naar de klant verzonden<br />
wordt. Om aan deze behoeften te kunnen voldoen om de fashion guide ook online te publiceren.<br />
Oriëntatie<br />
52% van de klanten van Jansen-Noy bezoekt weleens een webshop. Hier wordt voornamelijk<br />
georiënteerd, waarna ze naar de fysieke winkel komen om zich verder of specifieker te oriënteren.<br />
Bijvoorbeeld, een klant oriënteert online op bepaalde merken en komt daarna naar de winkel om<br />
zich specifieker op één merk te oriënteren. Daarnaast is uit desk research gebleken dat negen van de<br />
tien consumenten zich voorafgaand aan een koop oriënteert op internet. Internet is over het<br />
algemeen het meest gebruikte kanaal voor de oriëntatie van een aankoop. Voor de oriëntatie is dus<br />
ook een webshop noodzakelijk.<br />
Informeren<br />
Informatie over een product verkrijgen, wordt het meest gedaan via het online kanaal. Dit komt<br />
voornamelijk, omdat in een webshop meer informatie wordt weergegeven dan in de fysieke winkel.<br />
In tegenstelling tot een webshop moet er in een fysieke winkel eerder zelf om informatie gevraagd<br />
worden.<br />
Bekijken<br />
De meeste consumenten bekijken het liefst een product in de fysieke winkel. Hier kunnen zij het<br />
product in hun handen nemen en voelen. Daarom blijft de fysieke winkel een belangrijk kanaal.<br />
Persoonlijk advies<br />
Persoonlijk advies willen de meeste consumenten ontvangen in de fysieke winkel. Voor Jansen-Noy is<br />
dit één van de belangrijkste factoren en dit zal daarom ook een van de belangrijkste redenen zijn dat<br />
de consument naar de fysieke winkel blijft komen. Dit zal dan ook het meest gebruikte kanaal blijven<br />
voor de klant om persoonlijk advies te krijgen.<br />
51 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Passen<br />
Een grote meerderheid van de consumenten wil zijn kleding passen in de fysieke winkel. Hierdoor<br />
krijgt de klant direct persoonlijk advies en wordt deze sneller getriggerd om het product te kopen.<br />
Om deze redenen zal het mogelijk worden om iets online te kopen en het daarna in de winkel te<br />
kunnen passen.<br />
Kopen<br />
40% van de klanten van Jansen-Noy wil online kleding kopen als er een webshop van Jansen-Noy zou<br />
zijn. Dit is maar iets minder dan de helft en zou daarom winstgevend zijn. Kopen zal dus mogelijk<br />
worden in een webshop en in de fysieke winkel. Om de klant naar fysieke winkel te trekken, komt er<br />
de mogelijkheid om een product online te kopen en het in de fysieke winkel op te halen.<br />
After Service<br />
Indien de klant iets wil ruilen of retourneren, wil de meerderheid dit in de fysieke winkel kunnen<br />
doen. Het zal ook voor online kopers mogelijk worden om naast het terugsturen per post, producten<br />
in de fysieke winkel te ruilen of te retourneren<br />
5.3.1 Kanalen kiezen, functies toewijzen en touchpoints<br />
Uit de customer journey van de doelgroep van Jansen-Noy is gebleken dat het huidige<br />
kanalenaanbod niet voldoet aan de behoeften van de klant. Deze wil namelijk online kunnen<br />
oriënteren en shoppen. De kanalen die de doelgroep wil gebruiken zijn: een webshop, de fysieke<br />
winkel en tijdschriften. Om aan deze behoefte te voldoen zal een webshop worden gelanceerd. De<br />
huidige doelgroep van Jansen-Noy wil in zijn customer journey geen gebruik maken van de<br />
smartphone en het tablet. Deze kanalen hoeft Jansen-Noy dus ook niet in gebruik te nemen.<br />
Wanneer de doelgroep hier in de toekomst wel behoefte aan heeft, kan hier opnieuw naar worden<br />
gekeken.<br />
Om een inspirerende omgeving voor de klant te creëren wordt er van de website een platform<br />
gemaakt, waarbij de webshop slechts een onderdeel is van de vele activiteiten. Met de lancering<br />
wordt er een bredere doelgroep aangesproken. Mensen die normaal gesproken naar de stad gaan<br />
om inkopen te doen en/of de afstand naar Jansen-Noy te ver vinden, kunnen nu makkelijk bij Jansen-<br />
Noy terecht.<br />
De klant kan op het platform terecht voor de beginfases inspireren, oriënteren en informeren. Veel<br />
webshops hebben alleen de functie van het aankoopproces, maar naar dit online platform zullen<br />
klanten niet alleen komen om te kopen, maar ook voor hun plezier. Dit platform zal de volgende<br />
onderdelen gaan bevatten: de Fashion Guide die op dit moment op papier wordt gedrukt, zal ook<br />
online gepubliceerd worden. In dit magazine worden de nieuwste trends aangegeven en er kan direct<br />
uit het magazine besteld worden. Het bestaande blog biedt op dit moment nog geen inspiratie, dus<br />
zal visueler moeten worden. Naast de huidige Facebook pagina zijn er nog genoeg andere social<br />
media om touchpoints met de klant te kunnen creëren. Wij adviseren om Twitter en Pinterest in<br />
gebruik te nemen. Pinterest is een nog vrij nieuw, maar opkomend medium. Afbeeldingen op<br />
internet kunnen worden verzameld in één profiel.<br />
Een andere service die dit platform gaat bieden is een whishlist. Hierin kan een klant zijn favoriete<br />
artikelen verzamelen. (Zie bijlage 2 om visuele beelden te bekijken van het online platform)<br />
52 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
5.4 Stap 3.Creeër een uniforme en gesynchroniseerde merkbeleving<br />
Wanneer er straks een online platform met webshop is, zal deze dezelfde uitstraling moeten hebben<br />
als de fysieke winkel. Op dit moment vinden de klanten de website passen bij de uitstraling van de<br />
winkel. De 5 USP’s waar Jansen-Noy voor staat zijn in de fysieke winkel te vinden en zullen dus ook<br />
doorgevoerd worden in het online platform. Klanten die naar Jansen-Noy komen, verwachten hoge<br />
service. In het online platform moeten er dus service aspecten aanwezig zijn om dezelfde beleving te<br />
creëren. Jansen-Noy biedt personal shoppers aan en er komt een mogelijkheid dat de klant online<br />
zelf een afspraak kan maken met één van de personal shoppers. Verder zullen service aspecten zijn:<br />
een klantenservice telefoonnummer, een klantenservice emailadres en geplande chatsessies met een<br />
klantenservice medewerker. Daarnaast komt er een handleiding waarin de hele werking van het<br />
platform wordt uitgelegd. Hierdoor worden klachten verminderd en zullen klanten minder snel de<br />
klantenservice hoeven te contacteren.<br />
In de fysieke winkel zijn er ook nog mogelijkheden om de service te verhogen. Om teleurstellingen en<br />
nee verkopen te vermijden zal er een kiosk in de winkel geplaatst worden. Daar kunnen klanten<br />
producten die niet meer op voorraad zijn in de winkel, bestellen en laten thuis bezorgen. Dit zijn<br />
bijvoorbeeld artikelen die nog wel op voorraad zijn in het magazijn.<br />
Opties: Er zijn veel mogelijkheden op het gebied van persoonlijke service. Een paar leuke opties<br />
zijn als volgt:<br />
Videosessies via webcams in combinatie met de webshop, waarbij een klant stylingadvies<br />
kan krijgen van een personal shopper.<br />
Een snelstomerij binnen ± 1 uur gestoomd. De klant kan ondertussen winkelen of een<br />
gratis kopje koffie drinken, waarna hij het gestoomde artikel direct weer mee kan nemen.<br />
Een shopping wall, een muur wat lijkt op een etalage, waar artikelen gescand en gekocht<br />
kunnen worden. Het voordeel is dat er niet een hele winkel geopend hoeft te worden en<br />
de klant 24/7 kan winkelen.(zie bijlage 3 voor een visueel beeld van een shopping wall<br />
toegepast op Jansen-Noy)<br />
Een klant bestelt online kleding, gaat vervolgens naar de winkel en alles hangt voor hem<br />
klaar in het pashokje. Hierdoor moet de klant wel naar de fysieke winkel komen, maar<br />
ontvangt service, heeft de kleding direct en gaat niet voor niets naar de winkel.<br />
5.5 Stap 4. Klantherkenning en persoonlijke benadering<br />
Op dit moment heeft Jansen-Noy een klantensysteem zonder klantenkaart. Een klant komt bij de<br />
kassa, geeft zijn postcode door en de verkoper kan alle gegevens van deze consument zien. Met het<br />
systeem wat Jansen-Noy op dit moment voert, wordt bijgehouden waar de klant vandaan komt, zijn<br />
koophistorie en ook hoe vaak hij iets koopt. Op dit moment wordt hier op kleine schaal informatie<br />
van gebruikt zoals georganiseerde VIP-avonden op basis van aantal aankoopmomenten in de<br />
afgelopen 4 jaar. Daarnaast heeft deze klant ook voorkeursdagen met extra korting op de SALE.<br />
Echter worden de gegevens van de koophistorie per consument nog niet gebruikt voor persoonlijke<br />
aanbiedingen op basis van merken of productgroep. Om de klant persoonlijker te benaderen en om<br />
hem speciaal te laten voelen, gaan deze koophistorie gegevens gebruikt worden om persoonlijke en<br />
specifieke aanbiedingen gericht op één individu te sturen, per email. Koopt bijvoorbeeld een klant<br />
veel van een bepaald merk of een bepaalde productgroep, dan kan hij hierop een aanbieding krijgen.<br />
53 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Om de beleving van herkenning te verbeteren adviseren wij om klantenkaart te koppelen aan de<br />
gegevens van de klant. Deze klantenkaart zal ook weer doorgekoppeld worden met de online<br />
webshop. Dus de gegevens van de klant moeten in ieder kanaal zichtbaar zijn en gesynchroniseerd.<br />
(zie bijlage 4 voor een visueel beeld van de klantenkaart van Jansen-Noy)<br />
Opties: Met de nieuwste technologieën zijn er hyper moderne communicatiemiddelen mogelijk.<br />
Zoals screening van een klant bij binnenkomst. Verschillende opties zijn mogelijk:<br />
Inchecken met je klantenkaart, vingerafdruk scan of oogscan<br />
Een hologram dat de klant begroet bij binnenkomst en deze direct persoonlijke<br />
aanbiedingen geeft.<br />
5.6 Stap 5. Ontwikkel een CRM- ERP systeem<br />
In het volgende schema zijn de opties weergegeven waarmee Jansen-Noy naar een omnichannel<br />
strategie gaat. Het CRM- en ERP systeem zit verwerkt in deze opties. Met deze opties kan Jansen-Noy<br />
zijn doelgroep optimaal bedienen. Naast de weergeven opties zijn ook de bijbehorende kosten<br />
globaal weergeven. Hierdoor is er een beeld gegeven van wat het kan kosten om naar een<br />
omnichannel strategie over te gaan op het gebied van verschillende kanalen en CRM- en ERP<br />
systemen.<br />
Kostenoverzicht omnichannel strategie Jansen-Noy<br />
Online platform<br />
Webshop € 10.000<br />
Foto’s + catwalkvideo’s van artikel € 3.000<br />
Whishlist € 1.000<br />
Online magazine waaruit direct besteld kan worden € 500<br />
Chatsessies met klantenservicemedewerker € 500<br />
Online afspraak boeken met personal shopper via inzending formulier € 100<br />
Blog € 100<br />
Totale kosten online platform € 15.200<br />
Klantenkaart<br />
Koppeling klantenkaart met online en fysieke winkel € 7.500<br />
Persoonlijke aanbiedingen doen op basis van koophistorie klant via mail € 100<br />
Totale kosten koppeling klantenkaart € 7.600<br />
Kiosk in fysieke winkel<br />
Artikelen niet voorradig kunnen hier besteld worden € 2.500<br />
Totale kosten kiosk implementatie € 2.500<br />
Voorraad<br />
Voorraad online en offline gesynchroniseerd € 15.000<br />
Totale kosten koppeling voorraad € 15.000<br />
Totale kosten concept Jansen-Noy € 40.300<br />
60 Paul de Vries, sales director bij Centric<br />
60 Kostenoverzicht omnichannel strategie Jansen-Noy<br />
54 | P agina
5.7 Stap 6. Houdt rekening met retail trends<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
De trends beschreven in hoofdstuk 5 zijn niet allemaal toepasbaar voor Jansen-Noy. De doelgroep<br />
van Jansen-Noy is nog grotendeels niet klaar voor de technologische trends augmented reality en het<br />
gebruik van de smartphone in de winkel. De trend ʽconvenience’ wordt al toegepast in de formule<br />
van Jansen-Noy en zal nog verder worden uitgebreid door middel van de extra service aspecten die<br />
worden ingevoerd. Met het opzetten van een online platform stort Jansen-Noy zich in de trend<br />
ʽglocalisering’. De concurrentie wordt aangegaan met online retailers, maar er wordt ook ingespeeld<br />
op lokale verschillen en behoeften.<br />
Deelconclusie<br />
Het stappenplan uit hoofdstuk 4 is toegepast op Jansen-Noy. Dit is een goed voorbeeld van een<br />
singlechannel retailer die wil inspelen op de behoeften van de consument. Uit dit stappenplan is<br />
gebleken dat niet alle kanalen en opties die er worden genoemd hoeven gebruikt te worden om<br />
omnichannel te zijn en de consument optimaal te kunnen bedienen. Dit verschilt per retailer en de<br />
behoeften van de doelgroep.<br />
55 | P agina
Conclusies en aanbevelingen<br />
Conclusies<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
In deze <strong>scriptie</strong> staat de volgende vraag centraal: ʽ Wat is de ultieme omnichannel strategie voor<br />
fashion retailers?’<br />
De ultieme omnichannel strategie voor fashion retailers is een strategie waarbij de consument<br />
centraal wordt gezet. De organisatie wordt ingericht op basis van de customer journey en op de<br />
behoeften van de consument. Het is een mix van de juiste, op de doelgroep aangepaste touchpoints<br />
en gecentraliseerde kanalen, waar de consument zich naadloos doorheen kan bewegen en waarbij<br />
ieder stadium van het aankoopproces in ieder kanaal uitgevoerd kan worden. Daarnaast bestaat de<br />
mix uit een gesynchroniseerde merkbeleving over alle kanalen heen.<br />
Omnichannel is een manier van denken. Wat omnichannel definieert is dat alles draait om de<br />
consument. Push strategie verschuift naar een pull strategie. De consument bepaalt waar, wanneer<br />
en hoe hij wat wil kopen. De onderneming wordt niet meer ingericht per verkoopkanaal, maar op<br />
het koopgedrag van de consument. Het is de behoefte van de consument, want 69% shopt al in<br />
verschillende kanalen. Voordelen van omnichannel zijn: de mogelijkheid om meer omzet te creëren<br />
doordat crosschannel shoppers meer uitgeven dan singlechannel shoppers en een ander voordeel is<br />
een loyalere consument aan jouw merk.<br />
Beleving speelt bij omnichannel een grote rol. De winkel is het grote belevingskanaal, maar die<br />
beleving zal online steeds verder doorgevoerd worden. Belevenis over alle kanalen heen creëren zit<br />
niet alleen in het visuele plaatje en persoonlijke service, maar ook in de assortiment, prijsinformatie,<br />
klantinformatie en afhaalinformatie. Uiteindelijk zal de consument kiezen voor de makkelijkste weg<br />
tijdens een aankoopproces.<br />
Een groot aantal Nederlandse retailers volgt een multichannel strategie waarbij de kanalen los van<br />
elkaar opereren. Hierdoor kunnen prijzen verschillen, voorraden kunnen verschillen en er is vaak<br />
geen zelfde uitstraling en beleving te vinden. Redenen dat zo weinig Nederlandse retailers<br />
omnichannel zijn: de hoge investeringen en de Nederlandse afwachtende mentaliteit.<br />
Steeds meer consumenten kopen online uit gemak en prijsbewustzijn. De keuze van de consument,<br />
welke functie voor welk kanaal, is gebaseerd op klantenservice, gemak en aankoopervaring. Internet<br />
is het meest gebruikte kanaal voor de oriëntatie van een aankoop.<br />
De retailer moet de consument in zijn customer journey vanaf de eerste stap vast weten te houden.<br />
Hierdoor is de consument minder geneigd om over te stappen naar een concurrent. Om de customer<br />
journey te kunnen faciliteren, moet een retailer op de hoogte zijn van wie de klant is, wat de klant nu<br />
aan het doen is en wat de behoeften van de klant zijn. Hierbij is belangrijk dat het eco-systeem<br />
geïntegreerd wordt met alle verkoopkanalen.<br />
De weg naar omnichannel is voor elke retailer te belopen en haalbaar qua investering. Om naar een<br />
omnichannel strategie over te stappen moeten er verschillende stappen gevolgd worden. Hiermee<br />
zal er gericht in het bedrijf geïnvesteerd worden op basis van de behoeften van de consument.<br />
56 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
Niet alle kanalen en opties die er worden genoemd hoeven gebruikt te worden om de omnichannel<br />
te zijn. Dit verschilt per retailer en de behoeften van de doelgroep.<br />
Aanbevelingen<br />
Op basis van de bovenstaande conclusies, wordt het volgende aanbevolen aan de fashion<br />
retailbranche:<br />
1.Zet de consument centraal.<br />
Retailers moeten hun bedrijf niet meer inrichten op de kanalen, maar op de consument. Hiervoor is<br />
een customer journey ontwikkelen van cruciaal belang. De retailer moet ieder stadium van de<br />
customer journey voor de consument faciliteren, waardoor deze loyaler aan het merk van de retailer<br />
wordt.<br />
2.Creëer een uniforme merkbeleving in alle kanalen<br />
Ten eerste moet de uitstraling van het merk in alle kanalen hetzelfde zijn. Hieronder vallen aspecten<br />
als service, gemak, uiterlijk, maar ook financiële factoren zoals voorraad en prijzen. Daarnaast<br />
moeten alle functies van het aankoopproces mogelijk gemaakt worden in alle kanalen.<br />
3.Wees realistisch<br />
Ga mee met nieuwe ontwikkelingen, maar ben selectief. Niet alle ontwikkelingen zijn voor iedere<br />
retailer weggelegd. Kleine retailers hebben minder te investeren dan grote retailers. Blijf altijd bij de<br />
behoeften van de doelgroep. Zo kan er gericht geïnvesteerd worden. Het kan zijn dat de doelgroep<br />
niet toe is aan nieuwe ontwikkelingen. Kies voor de kanalen en ontwikkelingen die passen bij het<br />
type retailer, het beschikbare budget en de doelgroep.<br />
4.Onderscheidend zijn<br />
Als een retailer online gaat betekent dat tegenwoordig dat hij een onderscheidend vermogen moet<br />
hebben ten opzichte van andere retailers online. Online betreedt de retailer een compleet nieuwe<br />
markt met enorm veel (nieuwe) concurrentie. Hierbij gaan veel retailers online de fout in, doordat<br />
hun online kanaal niet werkt, omdat ze geen onderscheidend vermogen hebben. Retailers moeten<br />
naar iets op zoek wat onderscheidend is. Dit geldt ook bij de fysieke winkel. De rol van de fysieke<br />
winkel gaat veranderen. Online gaat steeds belangrijker worden en het aantal fysieke winkels staat<br />
onder druk, dus is het belangrijk om onderscheidende factoren te creëren. Integreer online en offline<br />
met elkaar, zodat deze kanalen elkaar versterken.<br />
5.Denk buiten je traditionele gezichtsveld<br />
Denk niet meer alleen in traditionele webshops en traditionele fysieke winkels. Alleen een<br />
assortiment aanbieden is niet genoeg, tenzij het niche is. De consument verwacht niet meer alleen<br />
een product maar een totale merkbeleving. Om aan de behoeften van de consument te voldoen<br />
moet een retailer in een breder scala denken. Doormiddel van partnerships kan er op bredere<br />
behoeften van de consument worden ingespeeld. Denk aan partnerships met bedrijven uit andere<br />
sectoren, bijvoorbeeld de beautybranche.<br />
57 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
6.Omnichannel manager aanstellen<br />
Om er voor te zorgen dat alle afdelingen gesynchroniseerd samenwerken, is het verstandig om een<br />
omnichannel manager in dienst te nemen. Deze omnichannel manager opereert boven alle<br />
afdelingen. Hij bewaakt de omnichannel strategie en moet ervoor zorgen dat alle uitingen<br />
overeenstemmen door alle kanalen heen in de gehele organisatie. Daarnaast moet de manager<br />
continu de behoeften van de doelgroep peilen en bijhouden welke kanalen beschikbaar zijn en of er<br />
nieuwe kanalen ontwikkeld worden.<br />
Deze <strong>scriptie</strong> had tot doel; de ultieme omnichannel mix te creëren voor fashion retailers.<br />
Uitgangspunt hierbij was, een doelgericht en compleet stappen op te zetten waardoor iedere fashion<br />
retailer over kan stappen naar de ultieme omnichannel strategie. Om harde bewijzen hiervoor te<br />
krijgen, is het noodzakelijk om het middel in de praktijk te brengen. Dit is nog niet gebeurd.<br />
Vervolgonderzoek kan dan vaststellen in hoeverre het stappenplan daadwerkelijk zal functioneren.<br />
Een ander vervolgonderzoek zou kunnen gaan over een verdieping van de clusterprofielen. Naarmate<br />
het onderzoek volgde, bleek dat de customer journey het meest belangrijk is voor de strategie<br />
omnichannel. In dit onderzoek zijn er een aantal algemene clusterprofielen van customer journey’s<br />
ontwikkeld. In een vervolgonderzoek zou er een specifiekere verdieping kunnen worden gedaan in<br />
clusterprofielen, waarbij er bijvoorbeeld meer gekeken wordt naar demografische gegevens van<br />
consumenten en waarbij touchpoints betrokken en uitgediept worden.<br />
Nu er een duidelijk beeld geschetst is van het belang van omnichannel, kunt u eventuele acties gaan<br />
ondernemen om succesvol en onderscheidend te worden. Houdt bij deze acties in het achterhoofd<br />
dat de consument te allen tijde centraal staat.<br />
58 | P agina
Literatuurlijst<br />
Boeken<br />
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
- Rapport, auteur is een instelling<br />
Blauw Research (2011). Multichannel Monitor 2011; voor Hoofdbedrijfschap Detailhandel en<br />
Thuiswinkel.org. HBD/Thuiswinkel.org<br />
- Boek, latere druk<br />
Boekema, J.J. e.a. (2005). Basisboek marketing. Groningen/Houten: Wolters-Hoordhoff, 5 de<br />
druk<br />
- Boek, eerste druk<br />
Leeman, J. (2007). Supply Chain Management; Integrale Ketenaansturing. Amsterdam:<br />
Pearson Education<br />
- Boek, latere druk<br />
Mulders, M. (2010). 101 management modellen. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers,<br />
2 de druk<br />
- Boek, latere druk<br />
Padmos, B. (2001). De <strong>scriptie</strong>supporter; Een doeltreffende aanpak van je <strong>scriptie</strong>.<br />
Antwerpen/Apeldoorn: Garant, 3 de , herziene en vermeerderde druk<br />
- Rapport<br />
Plasschaert, M. e.a. (2010). Cross Channel Integration: The next step for High Performing<br />
retailers; A study of the latest trends in The Netherlands. Accenture<br />
- Rapport<br />
Quix, F. e.a. (2011). Cross channel retail 2015; De toekomst. ABN AMRO/<strong>CBW</strong> <strong>Mitex</strong><br />
- Rapport<br />
Ron, E. de e.a. (2011). Werk aan de winkel; blijf in contact met de ongrijpbare consument van<br />
nu en morgen. Rabobank Nederland<br />
Artikelen<br />
- Artikel uit een vakblad<br />
Esser, Y. (2012, januari). Samen in de kast duiken. Fashion United, p.12-14<br />
Scripties en andere niet-officiële publicaties (zonder uitgever)<br />
- (2011). Drapers Fashion Summit Retail Conference<br />
- Groenewegen, E. (2011). Marketingonderzoek Jansen-Noy, Sevenum<br />
Internet<br />
- <strong>CBW</strong> <strong>Mitex</strong>, http://www.cbwmitex.nl/pages/1321/Cross-channel-aanpak-biedt-retailerbeste-toekomstperspectief-.html,<br />
geraadpleegd op 12 maart 2012<br />
- <strong>CBW</strong> <strong>Mitex</strong>, http://www.cbwmitex.nl/websites/cbwmitex/files/retail2020/glocalisering.pdf,<br />
geraadpleegd op 21 juni 2012<br />
- De Bijenkorf, http://www.debijenkorf.nl/magazines, geraadpleegd op 16 juni 2012<br />
- De klantcontact dagen, http://www.klantcontactdagen.nl/nl/exposanten-nieuws/843customer-service-tipping-points-2012,<br />
geraadpleegd op 1 juni 2012<br />
59 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
- De Telegraaf,<br />
http://www.telegraaf.nl/dft/bedrijven/ahold/11599526/__Ahold_wil_met_Bol.com_sterkere<br />
_band_met_klant__.html, geraadpleegd op 5 juni 2012<br />
- Emerce, http://www.eguide.nl/case/score, geraadpleegd op 26 maart 2012<br />
- Emerce, http://www.eguide.nl/case/multichannel-strategie-score, geraadpleegd op 26 maart<br />
2012<br />
- Frankwacthing, http://www.frankwatching.com/archive/2010/06/19/tell-me-show-meinvolve-me/,<br />
geraadpleegd op 10 juni 2012<br />
- Frankwatching, http://www.frankwatching.com/archive/2011/11/15/cross-channel-de-hitvan-2012/,<br />
geraadpleegd op 12 april 2012<br />
- Frankwatching, http://www.frankwatching.com/archive/2012/01/03/7-tips-voor-eenoptimale-cross-channel-user-experience/,<br />
geraadpleegd op 6 juni 2012<br />
- GS1 Nederland, http://www.gs1.nl/opinie/component/content/article/171-vergeet-ecommerce-welkom-social-commerce.html,<br />
geraadpleegd op 16 april 2012<br />
- GS1 Nederland, http://www.gs1.nl/opinie/component/content/article/275-bijenkorf-ceoproduct-steeds-meer-bijzaak.html,<br />
geraadpleegd op 10 juni 2012<br />
- Harvard Business Review, http://hbr.org/2011/12/the-future-of-shopping, geraadpleegd op<br />
19 maart 2012<br />
- HBD, http://www.hbd.nl/pages/15/Winkels/Modezaken/Aantalwinkels.html?subonderwerp_id=456,<br />
geraadpleegd op 28 maart 2012<br />
- Jungle Minds, http://www.jungleminds.nl/blog-en-boeken/blog/artikel/cross-channel-de-hitvan-2012/,<br />
geraadpleegd op 7 mei 2012<br />
- Kega,<br />
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:hkk3uaHyan4J:www.kega.nl/+esp<br />
rit+klantenservice+laat+de+wensen+over&cd=1&hl=nl&ct=clnk&gl=nl, geraadpleegd op 11<br />
juni 2012<br />
- Klantinteractie Kenniscentrum,<br />
http://www.klantinteractiekenniscentrum.nl/artikelen/930/1/Ruim-30-van-de-retailketensheeft-inmiddels-een-webshop/Pagina1.html,<br />
geraadpleegd op 28 maart 2012<br />
- Love and Influence blog, http://loveandinfluence.blogspot.nl/2011/09/fno-net-porters-popup-store.html,<br />
geraadpleegd op 10 juni 2012<br />
- MKB Nederland, http://www.mkbservicedesk.nl/244/wat-erp-systeem.html, geraadpleegd<br />
op 21 juni 2012<br />
- National Retail Federation, http://blog.nrf.com/2010/11/18/macys-terry-lundgren-talksholiday-trends-black-friday-and-the-importance-of-believing/,<br />
geraadpleegd op 12 april 2012<br />
- Omnichannel blog, http://www.omnichannel.nl/customer-interaction/research/levenscyclusklantactiviteiten-spil-omnichannel-klantinteractie/,<br />
geraadpleegd op 11 april 2012<br />
- Smashing Magazine, http://coding.smashingmagazine.com/2011/01/12/guidelines-forresponsive-web-design/,<br />
geraadpleegd op 3 juni 2012<br />
- The Business of Fashion, http://www.businessoffashion.com/2008/11/ceo-talk-nataliemassenet-chairman-and-founder-of-net-a-porter.html,<br />
geraadpleegd op 10 juni 2012<br />
- The Guardian, http://www.guardian.co.uk/lifeandstyle/2010/jul/11/natalie-massenet-net-aporter-internet-fashion,<br />
geraadpleegd op 5 juni 2012<br />
60 | P agina
D e m a c h t v a n d e c o n s u m e n t<br />
- Tieto, http://blogs.tieto.com/omnichannel/2012/02/20/macys-ceo-leidt-omnichannel-totkannibalisatie/,<br />
geraadpleegd op 6 april 2012<br />
- Twinkle, http://twinklemagazine.nl/achtergronden/2011/07/fashion-dhz-en-woonwinkelsmaken-inhaalslag/index.xml,<br />
geraadpleegd op 5 april 2012<br />
- Unic, http://magazin.unic.com/wp-content/uploads/2012/04/Omnichannel-Management-e-<br />
Expo_Brussel.pdf, geraadpleegd op 28 maart<br />
- Youtube, http://www.youtube.com/watch?feature=fvwp&NR=1&v=fhjuZMEJ4-U,<br />
geraadpleegd op 18 juni 2012<br />
Interviews<br />
- Abrahams, J. – practical multichannel e-commerce strategist bij Unic<br />
- Jankovich, A. – oprichter van Spark Optimus<br />
- Jansen, J. – eigenaar van Jansen-Noy<br />
- Morshuis, S. – strategic solutions manager bij Centric<br />
- Muiswinkel, M. van – hoofd communicatie bij The Sting<br />
- Nass, S. – marketing manager bij Score<br />
- Plasschaert, M. – senior manager bij Accenture<br />
Overige personen<br />
- Vries, J. de – sales director bij Centric<br />
61 | P agina