Heimwee naar een rottijd - De Pers

Er stierven veel baby’s, want je
had nog niet eens een echo.
Eddy Houwaart Medisch-historicus
Welkom in de jaren vijftig,
toen alles slechter was
#Geluk Nederlanders willen terug naar vroeger. Waarom? Want toen was er eigenlijk niets aan.
Redactie binnenland
Amsterdam
Dus vroeger was alles beter. Vinden
veel Nederlanders volgens onderzoek
van het Sociaal Cultureel Planbureau
(SCP): ‘Er hangt een gouden gloed
over het verleden.’
Naar welk verleden die nostalgische
Nederlanders terugverlangen,
Eten
Wat we nu hebben
ontdekt: Foe Yong
Hai. Apart hoor!
dát is alleen niet helemaal duidelijk.
‘Mensen vonden het een jaar geleden
zelfs al vaak beter dan nu’, zegt onderzoekster
Josje den Ridder van het
SCP. Maar de onderzoekster ziet wel
wát aanknopingspunten in de antwoorden
die de duizend deelnemers
aan het onderzoek gaven.
‘De jaren zestig worden vaak als
een breekpunt gezien’, zegt ze. Daar-
SPAARNESTAD
Eten buiten de deur betekende vijftig jaar geleden
in Nederland nog de hel op aarde. Er waren
veel minder restaurants dan nu. En vond je een
restaurant dan was het al snel een Chinees, die
een weke Foe Yong Hai met tomatenketchup
serveerde. Of een matige Franse bistro, waar je
een ovengaar varkenshaasje in roomsaus kreeg
geserveerd op een houten bord met te grote
wijnglazen vol zoete witte wijn. Een eigen burgerlijke
keuken voor betaalbare restaurants,
zoals bij de Belgen, ontbrak hier volledig. Voor
de elite waren er de peperdure Franse restaurants,
dat wel, maar daaronder gaapte een diepe,
diepe beerput.
Hoe anders is het nu. Bijna overal in Nederland
kun je goed en smakelijk dineren. Kijk
even op Iens.nl, en je ziet dat zo ongeveer elk
land ter wereld vertegenwoordigd is met een
restaurant. En ook met de kwaliteit gaat het
goed: er waren nog nooit zoveel toprestaurants,
te zien aan het stijgende aantal michelinsterren.
Maar ook voor wie minder geld heeft, is er
veel keuze. Hoeveel Nederlanders kenden twintig
jaar geleden het woord sushi? Nu is sushi al
even bekend als de Vietnamese loempia.
Huisvesting
Gezellig, op een
kamertje bij je
schoonouders
Stop roken nu
In Engeland is er een nieuwe oplossing voor
rokersellende: vanaf april 2012 zullen er geen
sigaretten meer in de winkeletalages te zien zijn.
voor waren we blijkbaar aardiger
voor elkaar, luisterden politici nog
wel naar hun burgers, was het veiliger.
Was geluk, kortom, nog heel gewoon.
Met de jaren zestig als breekpunt,
moet dat ‘vage verleden’ eigenlijk wel
de jaren vijftig zijn. Want wie wil er
nu terug naar de jaren veertig (oorlog),
de jaren dertig (crisis) en daar-
HOLLANDSE HOOGTE
Geen centrale verwarming, geen dubbel glas, en
ook nog eens een piepklein huisje, vergeleken
met nu. Dat was het lot van de gemiddelde Nederlander
in de jaren vijftig, en ook nog in de
jaren zestig. Als je al een woning kon vinden.
Had je pech dan moest je het als jong stel doen
met een kamertje in het huis van je ouders. ‘Er
was enorme woningnood’, zegt Peter Boelhouwer,
hoogleraar housing systems aan de TU
Delft. ‘Dat is niet te vergelijken met de situatie
nu’.
Vinex klinkt voor veel Nederlanders als het
anti-wonen. Maar dat is eigenlijk onzin, zegt
Boelhouwer. ‘Er is wel eens kritiek op vinexwijken,
maar vergeleken met de jaren vijftig is alles
wat we nu bouwen tien keer beter’. Toen moesten
de meeste huizen het nog met een kachel
doen. Niks geen cv. Boelhouwer: ‘De woonkwaliteit
is enorm verbeterd.’ En we hebben ruimte:
in de jaren vijftig bouwden we woningen van
50,60 vierkante meter. Nu telt een beetje gezinswoning
120 vierkant meter.
Boelhouwer: ‘Nee, het is niet voor niets dat
we nu alles aan het afbreken zijn wat we in de
jaren vijftig hebben neergezet.’
Vakantie
Mieters, met de
Opel Kadett naar
de kust
Muchos pesos
De Mexicaan Carlos Slim is de rijkste mens ter
wereld volgens zakenblad Forbes. De eigenaar
van een telecomconcern bezit 74 miljard dollar.
voor (wel heel lang geleden)? Nou,
beste liefhebbers van het verleden,
welkom in 1955. Toen de buurman
misschien nog hallo zei, en er minder
misdaad was. Maar toen ook polio
nog heel gewoon was. Toen je op zaterdag
nog gewoon moest werken.
Toen je op fi etsvakantie ging. Toen
nog bijna niemand centrale verwarming
had. Van harte welkom.
SPAARNESTAD
Skiën of naar de zon? Een weekendje weg? Vergeet
het maar, als je niet tot de elite behoorde,
net na de oorlog. ‘Pas begin jaren zestig, als de
economie echt gaat lopen, krijgen veel mensen
zaterdag en zondag vrij,’ zegt Hugo van der Poel,
die aan de Universiteit van Tilburg vrijetijdsmanagement
doceert. ‘Dan wordt ook het nieuwe
Schiphol gebouwd, en vliegen Transavia en
Martinair met charters naar Spanje.’
De betaalde vakantie komt in de cao, en het
massatoerisme is geboren. Ook de auto komt
binnen handbereik van de gewone man. ‘Die
gaat dan voor het eerst kamperen. Met de Opel
Kadett naar de kust, de Veluwe of de Ardennen.
Zo’n ritje naar België, de grens over, was een
hele belevenis.’ Nu gaat tachtig procent van de
Nederlanders minstens één keer per jaar met
vakantie. ‘Als je 23 bent, heb je half Europa al
gehad.’
En wie niet gaat, kiest er bijvoorbeeld voor
om het huis te laten schilderen. Het bijzondere
is er intussen wel vanaf. ‘Zoals veel mensen niet
meer zullen beseffen dat sporten, theaterbezoek
en een avondje casino vroeger alleen voor
de elite waren.’
Eerst
3
SCP
‘Vroeger was ’t
beter’-onderzoek
Het SCP is bezig met nieuw
onderzoek, om zo een beter
beeld te krijgen van het ‘verlangen
naar vroeger’ van
veel Nederlanders, zegt
SCP-onderzoekster Josje
den Ridder.
Hoeveel procent van de
Nederlanders precies vindt
dat het vroeger beter was,
staat trouwens niet in het
laatste onderzoek. ‘Dit komt
veel terug in de antwoorden’,
verklaart Den Ridder.
Tweederde van de Nederlanders
denkt ‘dat het de
verkeerde kant uitgaat’. Ook
een nostalgie-indicatie.
HOLLANDSE HOOGTE
Gezondheid
Toen hoefde je voor
polio of tbc niet
helemaal naar Afrika
Vroeger alles beter? Ach, je ging in ieder geval
eerder dood. ‘In mijn jeugd waren de killers onder
de infectieziekten, zoals cholera, tbc en malaria,
al op hun retour,’ vertelt Eddy Houwaart
(1953), hoogleraar medische geschiedenis aan
de Vrije Universiteit. ‘Maar toch kwam tbc nog
relatief veel voor. En polio was berucht. In 1956
brak een grote epidemie uit, die veel slachtoffers
eiste. We waren totaal niet voorbereid.’
Zo stierven er ook veel meer baby’s rond de
bevalling. ‘We konden niet in de buik kijken, je
had nog niet de beschikking over een echo. Je
wist van tevoren niet of een kindje ziek zou zijn.’
In de jaren vijftig was dat gewoon je lot. Men
was gewend aan leed, stelt Houwaart. Rolstoelen,
krukken, blinden, het was vaste prik in het
straatbeeld.
Tuurlijk, later kwamen andere ziekten bovendrijven:
hartinfarcten, kanker, aids. Maar
terwijl we vroeger gewoon doodgingen, zijn dat
nu veelal chronische klachten geworden. ‘Diabetes
was iets waar je aan overleed.’ Die successen
vergeten we (te) snel, omdat onze tolerantie
voor ziekte is afgenomen. Maar als Houwaart
moest kiezen, wist ie het wel.
Grote boodschap
Een passagier van een vliegtuig is tijdens de
vlucht via het boordtoilet in het bagageruim
geklommen om daar 170.000 euro te stelen.