Per - De Pers

Per Se: To Kill a Mockingbird
• Wonen in een monument
• Lyrisch over Lissabon
Se
opzaterdag
Streetfashion
De stijl van de straat >>p 20
‘Ik ben niet lelijk’
Thaibokser en VJ
Soumia
12/04/2008
www.depers.nl
We want war
jij
Interview P10
PerSelectie
Milieu-inspecteurs
DCMR, Rijnmond
pag. 3 Groene Pers
(Senior) Milieuadviseur
afval
SRE Milieudienst, Eindhoven
pag. 2 Groene Pers
Online uitgever (m/v)
Dagblad
De Pers, Amsterdam pag. 35
HOLLANDSE HOOGTE
Vijf jaar geleden viel Amerika Irak binnen. Het aantal complottheorieën over het waarom
van die oorlog groeit nog steeds. Paranoïde? Niet voor wie de geschiedenis kent. De VS
heeft de waarheid wel vaker een handje geholpen.
Lees verder op pagina 8
vandaag in
De Pers op Zaterdag
PhD Position
Erasmus Universiteit, Rotterdam
pag. 16
Researcher Werving &
Selectie
Mercuri Urval, Amersfoort
pag. 14
Bekijk alle vacatures op pagina 17

2 Respons
Qquest zoekt met spoed 50 ervaren ICT collega’s
of zij die het ICT-vak willen leren.
De dienstverlening van Qquest sluit ook goed aan op instromers!
Waarom bij Qquest werken?
Omdat we u heel hard nodig hebben!
Of vindt u dat geen goede reden? Qquest ziet het ICT
vak breder en dat leidt tot succes. En in dat succes wil
Qquest u laten delen. Wellicht is dat een betere reden.
Wat is er aan de hand?
Succes en ICT lijken maar moeizaam hand in hand te
gaan! Bijna dagelijks is in het nieuws te lezen hoe de
automatisering van informatie stromen organisaties in
problemen brengt. Beursgenoteerde bedrijven kunnen
soms ter nauwer nood worden gered en overheidsdiensten
halen achter elkaar bakzeil. Op een professionele
wijze automatiseren is dus niet eenvoudig.
Qquest onderkent dat, maar laat het er niet bij zitten.
Qquest hanteert een drievoudige aanpak die werkt.
En in die aanpak kunnen we ervaren ICT-ers, maar ook
mensen die het vak willen leren, goed gebruiken.
De aanpak is ook leuk, omdat het werkt maar ook
omdat het interessante werkzaamheden met zich mee
brengt. Werkzaam heden waarin mensen met de juiste
begeleiding en cursussen snel kunnen groeien. Groei in
ervaring, in functie en natuurlijk ook in salaris. Hoe ziet
die aanpak er dan uit?
Aanpak Qquest. Wat doet Qquest niet? Qquest
bouwt en programmeert geen systemen. Dat maakt
Qquest onafhankelijk en objectief. Vanuit die houding
begeleidt Qquest de ontwikkeling van informatiesystemen
ter ondersteuning van de bedrijfsprocessen. In
iedere fase van systeemontwikkeling worden fouten
gemaakt. Ook al heeft het projectteam nog zo veel
ervaring en ook al doen ze nog zo hun best. De schade
van een fout wordt in iedere volgende fase groter.
Dus is het zaak om fouten in een zo vroeg mogelijk
stadium van systeemontwikkeling op te sporen. En dat
is precies wat Qquest doet. Iedere fase van systeemontwikkeling
levert mijlpaalproducten op. Hiervoor zijn
eisen van toepassing. Qquest checkt of hieraan wordt
voldaan. Dus tijdens het ontwerp onderzoeken we of
de ontwerpers wel ontwerpen zoals is voorgeschreven
en beoordelen we opgeleverde ontwerpen. Tijdens de
bouw onderzoeken we of de programmeurs programmeren
zoals is voorgeschreven en testen we de opgeleverde
programmatuur. Maar waar leidt dat allemaal toe?
Wat levert het op? Heel veel werk en daar hebben
we u voor nodig. Maar voor onze klanten leidt ons werk
tot enorme kosten besparingen. Sterker nog. Alle
projecten waarop Qquest haar aanpak los heeft mogen
laten, hebben geleid tot succes. En succes betekent
voor Qquest tevreden investeerders, tevreden eindgebruikers
en in gebruik name volgens planning. Maar het
Solliciteer bij Daniëlle
levert ook heel veel leuk werk op. Soms met een
technisch tintje maar communicatie is in ons vak nog
belangrijker. Want met iemand zijn fouten doorspreken,
vraagt om tact. Qquest gebruikt liever de term
bevinding. Het gaat niet om de persoon die de fout
heeft gemaakt. Het gaat om succes. En dat bereiken
we door foutloos op te leveren. Foutloos produceren
lukt anno 2008 niet. Dus moeten de fouten worden
opgespoord en verbeterd. En dus moet Qquest de
fouten vinden en niet de mensen die het systeem
straks gaan gebruiken. Leuk maar ook best complex
werk. Kan ik dit wel, zult u zich afvragen?
Wie zoekt Qquest? Kampioenen. Maar waarom zou
een kampioen solliciteren? Qquest heeft de kennis en
ervaring in huis om van u een kampioen te maken en dat
gaan we doen ook. We beschikken over 3000 uur
computer based trainingen en geven daarnaast
verschillende in-house trainingen. We hebben eigen
trainers en huren externe trainers in. We hebben
ervaren productmanagers die u met raad en daad
bijstaan.
Wat moet u meebrengen? Niets, behalve een
hoog analytisch vermogen. Kunt u goed rekenen, dan
bent u al halverwege. Mensen met ICT ervaring hebben
een voorsprong. Zij kennen het vak. Hen leren we wat
kwaliteitsmanagement inhoudt binnen ICT. Dat leren we
de niet ICT-ers ook, maar die moeten zich ook
gedeeltelijk in leren in het ICT-vak zelf. Dat betekent in
het begin wat meer studeren en wat minder verdienen.
Maar binnen drie jaar bent u helemaal bij op alle
fronten. Kennis, ervaring en salaris. Maar… hoe zit het
nu met die drievoudige aanpak. U heeft nog maar één
deel gelezen.
Drievoudige aanpak. Qquest begeleidt dus
projecten en toetst in iedere fase het proces en de
producten die eruit voort komen. Dat is één en dat leidt
tot een systeem dat voldoet aan de specifi caties. Dat is
in ICT-land al een heel ding, maar voor Qquest niet
genoeg. Qquest kijkt ook naar de business. De bedrijfsprocessen
van de business. Heel vaak ook onze
opdrachtgever. Qquest bewaakt vanaf het begin niet
alleen of het systeem doet wat het zou moeten doen,
maar ook of de gebruikers er wel mee kunnen werken.
Het gaat dan niet om een instructie of zo, maar puur of
het systeem de informatie levert die noodzakelijk is
voor het goed functioneren van het bedrijfs proces.
Dit lijkt eenvoudig doch is het absoluut niet. Bedrijfsprocessen
zijn te complex om medewerkers hun
informatie behoefte te laten specifi ceren en dan één
jaar later met een systeem te komen dat dit invult. Dan
gaat het dus mis. Qquest organiseert brown-paper
sessies, conference room pilots, bedrijfssimulaties, etc.
Ook hier dus toetsen en verifi ëren, voordat men gaat
bouwen. Is dit moeilijk werk? Best wel. Maar juist
daarvoor heeft Qquest die cursussen en begeleiding.
We zetten u niet zomaar voor een groep mensen. Eerst
de nodige ervaring opdoen waarbij wij u (nauwlettend)
volgen en ondersteunen. Er komt een dag dan doet u
het wel alleen. Daarna komt de dag dat u een collega
begeleidt. Ook leuk. Echt.
Check op inpassing in de bedrijfsprocessen is dus
twee. Het derde deel kijkt naar het proces van
systeemontwikkeling. We schreven al eerder dat
foutloos ICT-systemen ontwikkelen anno 2008 kennelijk
niet mogelijk is. En dat klopt. Maar dat betekent niet
dat Qquest het heeft opgegeven. En het hangt er ook
vanaf hoe kwetsbaar een ICT-afdeling zich durft op te
stellen. Qquest gaat graag de uitdaging aan iedere
bevinding te vertalen naar een aanpassing in het proces
van systeemontwikkeling, gericht op het voorkomen
van soortgelijke bevindingen. Procesverbetering dus.
Afwisselend werk. Als dat voor u belangrijk is, dan
is een sollicitatie op zijn plaats. Qquest medewerkers
zijn werkzaam in projecten of werken aan de verbetering
van de processen. U vindt medewerkers van Qquest bij
de opdrachtgevers en hun lijn- of stafafdelingen. Bij de
business dus. Werken in de energie branche, het
verzekeringswezen, de logistiek of de telecommunicatie,
u hoeft niet te kiezen. Bij Qquest ervaart u het allemaal.
Hoge beloning. Wat is hoog? Kent u het spreekwoord
“alle waar naar zijn geld”? Dat geldt ook bij
Qquest. Alleen beheerst en gebruikt u bij Qquest
uiteindelijk twee vakgebieden. Het vakgebied ICT
en het vakgebied kwaliteits management. Dus een
dubbel salaris zult u zeggen. Nou zo erg is het niet.
Onze klanten besparen heel veel ellende door onze
werkzaamheden. Daarvoor zijn ze bereid goed te
betalen. Het werk is niet eenvoudig en stelt hoge eisen.
Daarom maken we van u een kampioen. En kampioenen
moet je goed betalen.
Meer weten? Kijk gerust op onze website
www.qquest.nl of bel 0182 - 30 80 40 en vraag naar
Daniëlle. Heeft u genoeg aan deze advertentie, stuur
dan uw cv per email naar danielle@qquest.nl.
Zit zij te wachten op mijn cv? Absoluut…
Anders had ik deze advertentie toch niet geschreven?
Per post mag ook: Qquest b.v., Reeuwijkse Poort 311b,
2811 NV Reewijk.

Actueel
Moedermelk Minister: moeders moeten langer volhouden
Alle baby’s aan de borst
Fitna Interview in plaats van schadevergoeding
Wilders is nu al moe van Muntz
Mark Koster
AMSTERDAM
‘Geert zei: ‘Je gaat er toch geen
mediacircus van maken hè?’, grinnikt
tv- en radiomaker Rob Muntz,
vlak voor het gisteren opgenomen
tv-interview met PVV-politicus
Geert Wilders. Muntz en zijn
maatje Paul Jan van de Wint
spraken drie uur met Wilders over
zijn leven als opgejaagd politicus,
over pikante privé-zaken en vroegen
hem of hij het telefoonboek
van Venlo wilde verscheuren.
‘Over de inhoud zeg ik verder
niks. Ik kan wel verklappen dat we
de Koran en het telefoonboek mee
hebben genomen naar het interview’,
grijnst Muntz.
Muntz en Van de Wint konden
gisteren lang met Wilders spreken,
COLOFON
De Pers op Zaterdag is een uitgave van Mountain Media BV
...
Uitgever Gert Jan Laurman
Hoofdredacteur Alain van der Horst
Art Director Liesbeth Melkert
Redactie Tisha Eetgerink, Anna van der Gaag, Myrthe Hilkens, Jerry Huinder, Mans Kuipers,
Derk Reneman, Marius Roos, Britt Stubbe, Robert Vuijsje, Pamela Wilhelmus, Judith Zilversmit
Distributie Dick van Geemen
Commercieel directeur Hans Blom a.i.
Finance Ruud Swart
Internet Rik Nizet
Ontwerp Cases i Associates
Druk Heider Druck GmbH
Directie Cornelis van den Berg
...
De Pers op Zaterdag is de weekendeditie van Dagblad De Pers, een onafhankelijke, gratis kwaliteitskrant die
circa 290 keer per jaar verschijnt. De Pers op Zaterdag is verkrijgbaar in winkels, in de horeca en op vele
andere locaties. Ontvangt u De Pers op Zaterdag thuis en heeft u klachten over de bezorging? Bel: 0900-0708
(lokaal tarief) of kijk op www.bezorgingdepers.nl. Aanmelden als bezorger kan op twee manieren: 0900-
INTERLANDEN (0900-4683752, lokaal tarief) of www.bezorgingdepers.nl. Ontvangt u De Pers op Zaterdag in
uw winkel en heeft u klachten over de bezorging? Bel: 020-3460530 (bereikbaar van 8.00 tot 11.00 uur) of
stuur een e-mail naar distributie@depers.nl
Reageren? Dat kan via zaterdag@depers.nl
HOLLANDSE HOOGTE
omdat deze de stem van Muntz
(in een gesprek met Theo van
Gogh) zonder toestemming had
gebruikt in Fitna.
Muntz eiste aanvankelijk een
schadevergoeding, maar zag daar
van af in ruil voor een drie uur durend
onderhoud met Wilders.
‘Geert heeft het nu al bijna gehad
met ons, omdat wij in deze krant
hebben gezegd dat hij zenuwachtig
De borstvoedingsterreur rukt op.
Fles is fout, borst is beter, dat lijkt
de leus van consultatiebureaus,
verloskundigen, moeders en nu
ook van politici.
Maaike Boersma
AMSTERDAM
Minister Ab Klink wil dat vrouwen
langer borstvoeding gaan geven.
Borstvoeding is immers goed voor
de baby en hoe langer die moedermelk
krijgt, hoe beter. Momenteel
geeft 80 procent van de moeders
hun kind de borst, maar vaak haken
ze na een paar maanden af. Slechts
een kwart van de moeders geeft hun
kind een half jaar lang borstvoeding.
Dat aantal wil de minister verhogen
naar 40 procent. De Tweede
Kamer nam hierover eerder al een
motie aan die werd ingediend door
de ChristenUnie. Volgende week
wordt het plan besproken in de
ministerraad.
Van een verhoogd
risico op allergieën
is geen bewijs
‘Ik stond zowat op m’n kop toen ik
het hoorde’, zegt moeder Petra Buijs
die de borstvoedingsmaffia aan den
lijve ondervond. ‘Hoe durft nota
bene een man te zeggen dat wij dat
moeten doen. Ze zouden hem zelf
eens een kind aan de borst moeten
laten zuigen.’ Buijs maakt zich vreselijk
boos over het schuldgevoel
dat vrouwen wordt aangepraat die
geen borstvoeding geven. ‘Alsof je
een slechtere moeder bent.’
Tot bloedens toe
Dat gevoel kreeg Buijs namelijk
toen ze besloot te stoppen met
borstvoeding. ‘M’n zoontje zoog me
bijna binnenstebuiten; ongelofelijk
wat een kracht zo’n kleine al heeft.
Na een paar dagen had ik kloven tot
bloedens toe. En vreselijke pijn.
Maar de verloskundige zei onver-
zou zijn. Hij staat op het punt om
de heleboel af te blazen. Hij vreest
dat we er een hype van gaan maken.
We hebben tegen Geert gezegd:
‘Nee, dat doen we niet.’
Muntz lacht. Het interview zal aanstaande
dinsdag in deze krant gepubliceerd
worden. Op de www.
depers.nl zullen vanaf zondagavond
al enkele fragmenten van
het gesprek te zien zijn. P
19 EN 20
APRIL
3
biddelijk: “gewoon doorgaan, dat
hoort erbij”. Toen een andere verloskundige
met de fles kwam aanzetten,
kwam een einde aan de helse
pijnen van Buijs. ‘Toen pas kon ik
gaan genieten van mijn kind. Ik had
bijna een postnatale depressie opgelopen
door het schuldgevoel.’
Want dat is wat de voorstanders
van borstvoeding beweren, dat moedermelk
veel beter is voor het kind.
Het bouwt weerstand op, vermindert
de kans op ziekten en allergieën en
vermindert bovendien de kans op
overgewicht op latere leeftijd. Maar
hoeveel beter moedermelkkinderen
het doen ten opzichte van fleszuigende
baby’s, daarover kent het Voedingscentrum
geen cijfers.
Volgens hoogleraar pediatrie Pieter
Sauer heeft de hype rond borstvoeding
onvoldoende wetenschappelijk
bewijs. ‘De effecten van borstvoeding
boven flesvoeding zijn in West-Europa
zeer beperkt.’ Er is volgens Sauer
geen wetenschappelijk bewijs dat
borstvoeding voor de baby grote
voordelen heeft. Van een verhoogd
risico op allergieën is volgens hem al
helemaal geen bewijs.
Desondanks lijkt heel Nederland
overtuigd van de voordelen. Er is
zelfs een netwerk voor vrouwen die
zelf geen borstvoeding kunnen geven,
maar die ingevroren moedermelk
van andere vrouwen kunnen
krijgen. Voor moeders die gewoon
willen overschakelen op flesvoeding
is nauwelijks informatie beschikbaar
over goede flesvoeding. Reden: het
verbod op flesvoedingreclame dat in
de jaren tachtig is ingesteld.
Tijdens haar tweede zwangerschap
deed Buijs mee aan een proef voor
vrouwen met borstvoedingsproblemen.
‘Wat denk je dat de oplossing
was? We moesten negen maanden
onze tepels schuren met een ruw
washandje zodat als het kind er dan
was, je tepels “gehard” waren.’ P
DUURZAAM
LIFESTYLE
EVENT MET
THEATER,
INFORMATIE EN
CULINAIRE
VERRASSINGEN!
DE KLEINE AARDE
KLAVERBLAD 1, BOXTEL
FEELSLIKEHOME.NL

4
Actueel
Bijzaken
Vlaming wint
De Vlaamse dichter Leonard Nolens
heeft gisteravond de VSB poëzieprijs
in de wacht gesleept voor zijn bundel
Bres. Het is de vijftiende keer dat de
prijs werd uitgereikt. De eerste keer,
in 1994, won Hugo Claus. Sindsdien
werd altijd een Nederlander tot
laureaat verkozen. Dit jaar is het voor
de eerste keer dat de prijs weer naar
een Vlaming gaat. De publieksprijs,
die dit jaar voor het eerst werd
uitgereikt, ging naar Anne Vegter voor
haar bundel Spamfi ghter.
Steamy Ice
Vanilla Ice leeft, maar hij is niet zo Ice
cold als hij in zijn megahit Ice Ice Baby
begin jaren negentig verkondigde.
Afgelopen vrijdag stond hij voor de
tweede keer voor de rechter voor
huiselijk geweld. De vrouw van de
rapper – als hij nog zo genoemd
kan worden – deed aangifte bij de
politie nadat ze geslagen en geschopt
was door haar man. De vrouw
heeft geen ernstige verwondingen.
Vanilla kreeg de vorige keer vier
maanden voorwaardelijk, dus bij een
veroordeling is de kans groot dat hij
de komende tijd met één oog open
moet slapen.
Tropenziektes
Omdat de aarde warmer wordt,
komen tropische ziektes steeds
frequenter voor in Nederland. Het
aantal besmettingen met de ziekte
van Lyme, die wordt overgedragen
door een teek, neemt zienderogen
toe. Ook knokkelkoorts, dat
wordt verspreid door een Chinese
mug, dreigt zich in ons land te
manifesteren. Het zijn gevaarlijke
ziektes, die bij verwaarlozing
zelfs tot de dood kunnen leiden.
Jaarlijks krijgen momenteel zo’n
17.000 mensen de ziekte van Lyme.
Zangeres Sita was er een van, Jacques
d’Ancona ook.
Poolgeld
Rijk worden met de staatsloterij,
postcodeloterij of de lotto is zó passé.
Nee, wie echt binnen wil lopen, moet
een stukje van de Noordpool, die
momenteel nog aan niemand toebehoort,
claimen. Wetenschappers vermoeden
dat er grote hoeveelheden
olie, gas en edelmetaal verborgen
zitten in de zeebodem. De Ameronger
Harald van Reenen richtte The International
People’s Claim to the North
Pole op. Wie mee wil claimen, mag
dat, maar de kosten zijn 15 euro. Dus
waarschijnlijk is Harald uiteindelijk
de enige die er rijk van wordt.
Afghanistan Vernietigingscampagne komt niet van de grond
De Afghanen leven
voor hun papavers
Papavervelden in de buurt van Deh Rawod, Uruzgan.
Ondanks pogingen om de papaverteelt
tegen te gaan, stijgt de
opiumproductie in Afghanistan.
Het gebrek aan alternatieven zorgt
voor spanningen die ook de Nederlandse
militairen voelen.
Jaap van Deurzen
DEH RAWOD
De lucht boven de Afghaanse stad
Deh Rawod is strak blauw. Overal
om ons heen liggen papavervelden.
Zo ver het oog reikt. Boeren zijn bezig
met het bewerken van het land.
In de verte schuifelt een groepje in
blauwe boerka’s geklede vrouwen
als schichtige schimmen voorbij.
De zon schijnt fel op het mozaïek
van lemen quala’s. Het lijkt een tafereel
uit een oosters sprookje.
‘Opium!’, zegt een boer grijnzend
en houdt een jong plantje omhoog.
Zijn ogen zijn met maskara bewerkt.
Hij heeft een spierwit, gaaf gebit.
‘Hier leef ik van. Als dit verdwijnt,
ben ik mijn inkomen kwijt.’
Aan alternatieve gewassen heeft
hij wel gedacht. Fruit, saffraan, papavers,
het is hem om het even. Zolang
zijn kinderen maar te eten krijgen.
Maar van de provinciale overheid
verwacht hij geen hulp.
Op Pad
Wiki-apen
rcel
van Engelen
Een collega attendeerde
me erop. ‘Je kunt in alle
rust sterven nu’, zei hij
spottend. ‘Je bent opgenomen
in de rangen van Wikipedia.’
De paar regels in de open
internet-encyclopedie bevatten
geen grote fouten. Maar waar ik
de vinger niet achter kon krijgen:
wie had ze er in godsnaam
opgezet?
Het kan elke willekeurige cybergek
zijn geweest, zei internetondernemer
Andrew Keen
„ Ma
‘De bestuurders hier zijn corrupt.
Als je ze betaalt, laten ze je met rust.
Ik ben maar een klein boertje, ik
heb geen geld. Als mijn velden worden
omgeploegd, ben ik failliet.’
Wie ik ook spreek, iedereen vertelt
hetzelfde verhaal.
Vernietigingscampagnes
Zo’n twee miljoen Afghanen zijn direct
of indirect afhankelijk van de
papaverteelt. Papavers vormen de
grondstof voor opium en heroïne.
Ondanks alle vernietigingscampagnes
van de afgelopen jaren is er nog
steeds geen daling bereikt van de
opiumproductie. Sterker nog, de
oogst van 2007 brak alle records. Afghanistan
levert volgens de experts
meer dan 90 procent van de wereldproductie
aan opiumproducten.
De slechte economische toestand
in Afghanistan is volgens de drugsonderzoekers
de voornaamste oorzaak
dat de opiumproductie stijgt.
Toch gaat president Karzai van Afghanistan
door met zijn ‘jihad’ tegen
de papavers. Maar die strijd heeft wel
alle kenmerken van een Don
Quichottegevecht.
De verhalen over lokale autoriteiten
die betrokken zijn bij de papaverteelt
zijn legio. Rijke boeren
deze week in Amsterdam, waar hij
in navolging van andere kritische
denkers als Naomi Klein en Tariq
Ramadan de Globaliseringslezing
hield. Keen is een man die net
boven een spreekgestoelte uit
komt, vol bravoure en grote woorden
zit en alleen innemend is vanwege
zijn Britse ironie.
Het was een bijeenkomst van de
Silicon Valley-incrowd geweest –
‘geleid door oud-hippies met grijze
paardenstaartjes, buikjes en een
diepe weerzin tegen het establishment’
– die hem tot inkeer bracht.
Hij hoorde ze jubelen over het
nieuwe succes van internet, over de
democratisering van de media, de
wijsheid van de massa, de cultuur
die was bevrijd van de elite, van de
witte mannen bij kranten, tv-stations,
muziek- en fi lmbedrijven die
besluiten wat goed is voor het publiek
en wat niet. ‘And I got sick of
this shit, this nonsense.’
Volgens hem maken populaire
websites als Wikipedia, YouTube
en Hyves van internet juist een leeg
schip dat steeds verder gevuld
wordt met de ‘wijsheid’ van onwetenden
en onkunde van amateurs.
Hij schreef er een boek over dat in
het Nederlands is vertaald als De
Apencultuur en is trots op zijn bijnaam:
de anti-christ van web 2.0.
zouden de vernietiging van hun
oogst gewoon afkopen. Voor de minder
draagkrachtigen gaat die vlieger
niet op.
Gouveneur Asadullah Hamdam
van Uruzgan ontkent het niet. Hamdam
is een sympathieke, westers geklede
man. Hij heeft net geprobeerd
een groep dorpsoudsten het verdelgingsbeleid
uit te leggen. Er wordt
vergaderd op de Hollandse basis
Camp Hadrian in Deh Rawod. ‘Ik
heb geprobeerd om de mensen te
Huzaar Ronald van
Dort (26) verloor
door een bermbom
beide benen
overtuigen geen papavers meer te
verbouwen. We zijn nu bezig met
een programma voor alternatieve
gewassen. Nederland helpt ons daarbij.
We komen er wel’, zegt Hamdam
in perfect Engels.
Fruitbomen
Deze winter zijn inderdaad ruim
100.000 kersen-, amandel- en abri-
De meesten van ons, aldus Keen,
zijn helemaal niet getalenteerd en
hebben niks te melden. Hij pleit
voor een herwaardering van de
klassieke professional: de fi lmmaker,
muzikant of journalist die
wordt betaald vanwege zijn
vakmanschap.
Internetkenner en columniste
Karin Spaink veegde na afl oop de
vloer met Keen aan. De drang om
dingen met elkaar te delen (dagboeken,
kiekjes, clubblaadjes,
vakantievideo’s) is van alle tijden.
En de vertegenwoordigers van het
nieuwe internet zorgen juist voor
een uitwisseling en botsing waar
iedereen van kan leren en waar
nieuwe cultuur bloeit. Op de oude
media, last but not least, is ook het
nodige aan te merken. Volgens
Spaink is Keen bevangen door ‘een
slechte vorm van nostalgie’.
Onderuitgezakt kreeg hij het
ook van het publiek om de oren.
Veel moeite om te luisteren deed
Keen niet. Een krachtig verweer
had hij wel: het gaat hier om cultuurkritiek,
bedoeld om tot nadenken
te stemmen. Dat bereik je niet
met een doorgenuanceerd verhaal
(je verkoopt er ook geen boeken
mee).
Volgens Keen is Wikipedia prima
geschikt als eerste stap voor de
MARTIN VAN NOREL
kozenbomen geplant, afkomstig uit
de regio Kabul. Het fruit is geschikt
om te drogen en is bestemd voor de
lokale markt. Afghaanse organisaties
hebben de fruitbomen afgelopen
winter verdeeld over ongeveer
10.000 gezinnen en 500 tot 600 ondernemers.
Het fruitbomenproject
is een initiatief van het ministerie
van Buitenlandse Zaken, dat 1,4
miljoen euro bijdraagt.
Toch worden de acties van de verdelgingsteams
met argusogen bekeken.
Met grote stokken worden de
papaverplanten omver gemaaid. De
soldaten rijden met lompe, vierwielige
motoren de velden in en ploegen
ze om. Een helikopter houdt
vanuit de lucht de boel beneden in
de gaten. De stemming is nerveus.
Soms worden de soldaten plotseling
vanuit het niets beschoten.
‘In extreme gevallen moeten we de
teams beschermen’, zegt defensievoorlichtster
Marloes Visser. ‘Nee,
daar maak je je niet populair mee.’
De Nederlandse troepen in Uruzgan
krijgen het op dit moment hard voor
hun kiezen. De fi lm van Geert Wilders
zou volgens de taliban een rol
spelen, maar ook de vernietiging van
de papavervelden valt in verkeerde
aarde.
mediageletterde internetgebruiker
die op zoek is naar informatie
en die kritisch tot zich neemt.
Maar de minder geschoolden – er
komen wereldwijd straks 2 miljard
nieuwe internetters bij – beschouwen
de informatie al snel
als waarheid. Waarheden die door
anonieme websurfers, of Wikipedianen
met een bijnaam, worden
toegevoegd en aangepast.
Het massale karakter van Wikipedia
is ook een misvatting. Heeft
u zelf weleens een fout op Wikipedia
hersteld of iets nuttigs toegevoegd?
Grote kans van niet.
Nederland telt iets meer dan
160.000 geregistreerde Wikipedianen,
grofweg 1 procent van de
bevolking, van wie de meesten in
de praktijk nauwelijks meedoen.
‘Het is een nieuwe oligarchie, nog
anoniem ook’, aldus Keen.
Het stimuleerde mij nog eens
goed na te gaan wie mijn naam
op Wikipedia zette. Het blijkt IPadres
213.46.1.82 te zijn. En zijn
andere interesses zijn ‘spaarloon’
en ‘Chriet Titulaer’.
Ik heb direct maar het een en
ander aan mijn lemma toegevoegd.
Ik zou er maar
niet al te veel op vertrouwen
als ik u
was.

Bij aanslagen met bermbommen
vallen slachtoffers. Ridderkerker Ronald
van Dort (26) raakte bij een
aanslag zwaar gewond en verloor
beide benen. In de buurt van de
aanslag was een verdelgingsteam
aan de slag. Volgens minister van
Defensie Van Middelkoop was de
coördinatie tussen het team en de
Nederlandse militairen belabberd.
‘Waar we zo bang voor waren, is nu
werkelijkheid geworden. Nog één
patrouille voor hij terug naar Nederland
zou komen. Net je wiel op
een verkeerde plek en door een laffe
bom… heel je leven naar de kloten!’,
schrijft Ronalds zus op haar
Hyves-pagina.
Hearts and minds
Jorrit Kamminga van de internationale
denktank Senlis Council windt
er geen doekjes om: ‘Er gaan nog
veel meer Nederlandse slachtoffers
vallen. De belangen van de drugshandelaren
zijn enorm. Het vernietigen
van de papavers is de stomste
strategie die je kunt volgen. Hier
Weerbericht Nederland
Zaterdag
Vandaag komen er hier en daar wat buien voor, maar de zon
is af en toe te zien. In de middag is de zuidwestenwind matig,
op de Wadden staat een vrij krachtige wind. De middagtemperatuur
ligt tussen 10 en 13 graden. In de nacht koelt het af tot
1-5 graden.
Selectie tijdelijke wijzigingen ov:
Rotterdam (bus/tram/metro)
De Rotterdam Marathon op zondag
13 april 2008
De meeste lijnen van de RET en
Arriva rijden op deze dag een
aangepaste route of vervallen
geheel. Houdt u rekening met extra
reistijd.
win je geen hearts and minds mee.
De armste boeren hebben vanwege
het gebrek aan alternatieven maar
twee opties. Of verhongeren, of
doorgaan met de teelt van papavers.
Dat is dus een makkelijke keuze als
je een gezin hebt te voeden. Er zijn
wel een aantal compensatieregelingen
beloofd, maar die zijn nooit
van de grond gekomen.’
Minister Bert Koenders van Ontwikkelingssamenwerking
is tegen
vernietiging zonder alternatieven.
Maar ook hij is afhankelijk van het
souvereine besluit van de Afghaanse
president Karzai. Het liefst zou Koenders
Uruzgan omtoveren in een soort
Betuwe. Maar dat kost tijd en geld.
En daar ontbreekt het aan.
Voor de bouw van het kantoor van
de Counter Narcotics Police Afghanistan
in de provinciehoofdstad Tarin
Kowt, heeft ons land 1,3 miljoen
dollar uitgetrokken.
Oorlogsleed
De Amerikanen en de Britten dringen
aan op hardere antidrugs-maat-
Doetinchem (bus)
Asfalteringswerkzaamheden
Syntuslijnen 23, 24, 25, 29, 51, 74 en
82. Halte Gemeentehuis vervallen.
Den Haag (bus)
Werkzaamheden Weimarstraat
HTMlijnen 14 richting Scheveningen-
Noorderstrand en Nachtbus 3
richting Centrum/Buitenhof. Halte
Kamperfoeliestraat vervallen.
Zondag
Morgen is het bewolkt en kan er aardig wat neerslag vallen,
met name in de ochtend. Er staat een zwakke tot matige wind.
In de avond neemt de neerslagkans af en trekt de regen naar
het oosten weg. De middagtemperatuur ligt rond 10 graden. In
de nacht naar maandag koelt het af tot 3-4 graden.
Assen (bus)
Wegwerkzaamheden
Arrivalijnen 4, 5, 7, 20, 50, 51, 83 en
116, Halten Zuidersingel en Weiersstraat
vervallen.
TREINVERKEER
Amsterdam Centraal-Utrecht
Centraal, Woerden (trein)
• 12 en 13 apr
regelen. Het dreigement om de
papavervelden ook chemisch vanuit
de lucht te vernietigen is nog niet
Als mijn papaver–
velden worden
omgeploegd,
ben ik failliet
uitgevoerd. Maar wat niet is kan nog
komen.
Jorrit Kamminga van internationale
denktank Senlis Council houdt
zijn hart vast: ‘Die strategie is in Colombia
de afgelopen jaren totaal
mislukt. Los van het feit dat je daarna
moeilijk andere gewassen kunt
verbouwen, zou chemische vernietiging
ook nog eens een negatieve psychologische
werking hebben. De
bevolking zou weer het idee hebben
gebombardeerd te worden. En de
Afghanen hebben al heel wat oorlogsleed
meegemaakt.’
Zaandam-Hoofddorp (trein)
• 12 en 13 apr
Schiphol-Utrecht Centraal (trein)
• 12 en 13 apr
Vlissingen-Roosendaal (trein)
• 22 mrt t/m 21 apr
Amsterdam Centraal-Köln Hbf-
Frankfurt (M) Hbf-Basel SBB (trein)
• 12 en 13 apr Internationaal
Actueel
De vraag is alleen: wat moet je dan?
Het is een feit dat met de opbrengsten
van de papaverteelt onder andere
het internationale terrorisme
wordt gefi nancierd.
Jorrit Kamminga: ‘Gebruik de papaverteelt
niet om heroïne te maken,
maar om medicijnen te produceren,
Van Dale geeft antwoord
Houdoe
Wie wil weten wat voor soort groeten
er zijn, kan in een digitaal woordenboek
sterretje-groet intikken. In de
elektronische Grote Van Dale kom
je dan tot zeventien verschillende
groetsoorten, die nog aangevuld
kunnen worden met groetsoorten
waarvan de benaming uit twee woorden
bestaat, bijvoorbeeld: Joodse
groet (sjalom), Arabische groet (salam
aleikum), Hawaïaanse groet
(aloha), Japanse groet (banzai) en
Engelse groet (een benaming voor
het Ave Maria).
De zeventien éénwoordgroetsoorten
die Van Dale noemt, zijn: ochtendgroet
en avondgroet, kerstgroet en
nieuwjaarsgroet, Hitlergroet of nazigroet
en judasgroet, wapengroet,
carnavalsgroet, padvindersgroet,
kanselgroet, mijnwerkersgroet, tegengroet,
vredegroet, vrijmetselaars-
5
zoals morfi ne. Streng gecontroleerd
natuurlijk. Je krijgt dan Afghaanse
morfi ne die geëxporteerd kan worden
naar landen als Italië en Duitsland,
waar ze een tekort hebben.
Natuurlijk lekt er dan opium weg
naar het illegale circuit, maar alles is
beter dan de huidige situatie.’ P
groet en welkomstgroet (welkom;
wees gegroet; hé, ouwe rukker).
De groet die onmiskenbaar het
productiefst is, is de afscheidsgroet.
Daarvan bestaan er tientallen, zoals:
vaarwel, toedeloe, tabee, adieu, de
ballen, los ballos, bye, dag, dáág,
dagdag, groetjes, de groeten, aju, aju
paraplu, tot in de pruimentijd, de
rozen, het beste, saluut (en de kost
en de wind van achteren), hou je
taai, doeg, doei, later, tot ziens, ik ga
je zien, auf wieder schnitzel en houdoe.
Ze staan niet allemaal in Van
Dale, maar die laatste wel. Houdoe
rukt op als afscheidsgroet. Van oorsprong
is het een Brabantse groet,
afgeleid van ‘hou du goed’. Inmiddels
hoor je hem ook wel buiten
Brabant. Wie er zich ook aan wil wagen,
doet er goed aan de klemtoon
op de eerste lettergreep te leggen.
Hóúdoe. p
Elektronisch groot woordenboek Nederlands

6 Respons

Sport
Fakkel
Johan
Faber
Er is een nieuwe Olympische
sport: doof de
fakkel. Een discipline
voor behendige atleten, die in
staat zijn om in een paar seconden
door een veiligheidscordon
te breken. Je moet in ieder geval
hard kunnen lopen, en tegelijkertijd
de tackles van je tegenstanders
kunnen ontwijken.
American Football-spelers en
rugbyers lijken me erg geschikt
voor doof de fakkel, maar misschien
is het ook wel iets voor
tienkampers of – wie weet – voetballers.
Ik denk bijvoorbeeld aan
Ademayor van Arsenal, of aan
Jaap Stam in zijn beste dagen;
spelers die door roeien en ruiten
gaan.
Ben je na een slalom door de
beveiliging eenmaal bij de fakkel,
„
dan moet je die vlam natuurlijk
ook nog daadwerkelijk doven. Hoe
doe je dat? Met je blote handen, zoals
sommige mensen een kaars doven
met duim en wijsvinger? Of
kun je die vlam gewoon uitblazen?
Ik zou het niet weten, maar ik ga
ervan uit dat de activisten die met
‘doof de fakkel’ zijn begonnen daar
goed over hebben nagedacht. Je
mag wat vindingrijkheid verwachten,
want improviseren in de hitte
van de strijd hoort ook bij sport.
Voor doof de fakkel moet je tegen
een stootje kunnen. Op het
nieuws zag ik dat de vlam op zijn
tocht door onder andere Londen,
Parijs en San Francisco niet alleen
werd bewaakt door plaatselijke
dienders, maar ook door tientallen
grimmig kijkende mannetjes.
Chinezen zo te zien, gekleed in
blauwwitte trainingspakken. Ik
zag ook hoe deze mannetjes een
aantal demonstranten hardhandig
tegen de grond werkten. Vaak waren
dat niet eens deelnemers aan
doof de fakkel. Een man die een
vlag van Tibet toonde, werd door
drie trainingspakken tegelijk besprongen.
Na enige research kwam ik er
achter dat het hier gaat om dertig
eliteleden van de Chinese Gewapende
Volkspolitie. Laat die naam
even een minuutje op u inwerken,
en probeert u zich dan eens voor te
stellen wat ons straks in Peking te
wachten staat aan ‘veiligheidsmaatregelen’.
Trouwens: mogen die Chinese
houwdegens overal zomaar doen
alsof ze thuis
zijn?
Blijkbaar.
Ik vond de hele quasi-mystieke
symboliek rond de ‘Olympische
gedachte’ altijd al een beetje
naargeestig. Het ontsteken van
een ‘vlam’, het afleggen van een
‘Olympische eed’: typisch de folklore
die je associeert met een
politiestaat. Het meest angstaanjagende
is nog wel dat iedereen
het zo bloedserieus neemt, alsof
de wereldvrede op het spel staat.
De Olympische Spelen zouden
een stuk leuker zijn zonder die
loodzware rituelen.
En dan die spookachtige,
wereldomspannende fakkeltocht.
Wie verzint zoiets?
Adolf Hitler.
In de aanloop Spelen van
Berlijn van 1936 zocht Hitler
naar een geschikte manier om
het Derde Rijk zogezegd over de
grenzen te promoten. De oplossing:
een twaalf dagen durende
fakkeltocht van Olympia naar
Berlijn. Voor een groot deel
door de landen die een paar
jaar later door de Wehrmacht
onder de voet werden gelopen
(over promotie gesproken).
Sindsdien is de fakkeltocht onderdeel
van de ‘Olympische traditie’.
Doof de fakkel! Go, go, go!
De winnaar verdient
geen medaille, maar wel
op zijn minst een compliment.
„
Intern accountmanager bancair
Commercieel binnendienst bancair
Adviseur hypotheek & vermogen
Sport
Marathon Rotterdam Nederlandse favoriet Luc Krotwaar is topfit
De blanke Keniaan
28ste editie Parcours
sneller dan ooit
Kwalificatie Peking
Krotwaar verwacht de
een na beste marathon
van zijn leven te lopen
Toine Rongen
ROTTERDAM
Voor Luc Krotwaar is de marathon
van Rotterdam de enige kans om
zich voor Peking te kwalificeren. De
voorbereiding van de 40-jarige beroepsatleet
had tot woensdag plaats
in het trainingscentrum van Lornah
Kiplagat in het Keniaanse Iten. Luc
Krotwaar behoort met 25 hoogtestages
tot het meubilair van het High
Altitude Training Centre (HATC).
Hij trainde wekenlang in de zuigkracht
van een tiental toplopers, onder
wie de winnaar van de
Eindhovense marathon van 2007
Philip Singoei (2.07.57 uur). Twee
dagen voor de start keerde de blanke
Keniaan terug naar Nederland. Deze
late terugkeer past in zijn planning.
‘Onderzoek toont aan dat twee tot
drie dagen na een hoogtestage je
vorm piekt’, vertelt Krotwaar. ‘Dat
geldt overigens niet voor iedereen,
maar ervaring wees uit dat ik dan op
mijn best ben. Verder heeft het HATC
een zwaar en heuvelachtig parcours
en is het lekker zomers weer.’
Mocht het extreem warm zijn in
Rotterdam, zoals vorig jaar, dan
heeft de stage volgens Krotwaar een
voordeel. ‘Mijn spieren zijn daardoor
warmer en sterker. Is het koud,
dan kan ik me daar goed op kleden.
Verder heeft trainen in Nederland
in de vaak koude, miezerige maanden
voor Rotterdam het nadeel dat
je spieren niet gewend zijn aan mogelijk
warm weer.’
Krotwaar moet finishen onder de
2.10 om de limiet voor Peking te halen.
Daartoe dient hij zijn persoonlijk
record met 13 seconden te
verbeteren. Een andere optie is
finishen bij de eerste zes op de zoge-
noemde verschoonde lijst. ‘Ik ga
voor het laatste’, aldus Krotwaar die
zichzelf meer ziet als een intuïtieve
wedstrijdloper dan als een machinale
tijdloper. Zijn strategie: ‘Slim en
zuinig lopen, waarna ik op de laatste
10 tot 12 kilometer naar voren
schuif.’
Toch spookt het parcours door
zijn hoofd. ‘Weet jij of dat zware stuk
in Zuid, van kilometer 19 tot 23, nu
inderdaad wordt omgelegd?’ Volgens
marathon-directeur Mario Kadiks is
dat inderdaad het geval. ‘Daardoor
Biologische leeftijd
zegt niks, het gaat
om de mentale en
fysieke leeftijd
krijgen de lopers bij Laan op Zuid de
wind langer in de rug. Verder zijn de
verhogingen van 8 en 9 meter die
normaliter op het laatste deel van
het parcours lagen, nu al in de eerste
10 kilometer genomen. Het parcours
is daardoor sneller dan ooit. Bovendien
wordt er weinig wind en een
temperatuur van 13 graden voorspeld.
Wereldrecordweer.’
Prijzenbudget
Rotterdam hoort met Berlijn, Londen
en Chicago tot de snelste marathons
ter wereld. De atleten kunnen hun
persoonlijk record verbeteren, nationale
en internationale records verbeteren
en tijdens dit olympische
jaar kunnen ze aan hun thuisfront
vormbehoud tonen of zich, zoals
Krotwaar, direct kwalificeren. De organisatie
beschikt dit jaar over ruim
tien tempolopers onder wie de Keniaan
Abel Kirui die in september in
Berlijn in 2.06.51 finishte. Het totale
prijzenbudget steeg met 5 procent tot
750.000 euro. Elf deelnemers hebben
een persoonlijk record van onder
de 2.08 uur. Onder hen de
Keniaan Rodgers Rop, die vorig jaar
vanwege de hitte uitviel, maar twee
weken later in Hamburg in een persoonlijk
record van 2.07.32 finishte.
Een andere favoriet is zijn landgenoot
Solomon Bushendich die vorig
jaar in Amsterdam zegevierde met
2.08.52. De Fransman El Himer liep
zijn record al in 2003 en wel in Parijs
(2.06.48), maar hij kiest dit jaar niet
voor de Franse hoofdstad maar voor
de Maasstad.
Bij deze elite ontbreekt Kamiel
Maase. De 36-jarige Nederlands
kampioen en recordhouder (2.08.21,
2007 Amsterdam) is al genomineerd
en moet ‘slechts’ vormbehoud tonen.
De biochemicus focust zich daarom
op de 25 kilometer in Berlijn op 4
mei.
Echte wedstrijdloper
De bondscoach van de lange afstandslopers,
Bram Wassenaar, is
over de kansen van Maase optimistisch.
‘Loopt hij de 20 kilometer in
1.01 uur dan is plaatsing al een feit’,
zegt hij. ‘Kamiel loopt die afstand
zelfs binnen een uur.’
Ook over Krotwaar is
Wassenaar positief. Ook
al is die veertig jaar. ‘Biologische
leeftijd zegt
niks, het gaat om
mentale en fysieke
leeftijd. Krotwaar is
topfit en hij is een
echte wedstrijdloper.’
Mocht Krotwaar
zich zondag kwalificeren,
dan verwacht de
bondscoach veel van
hem in Peking. Veel
toplopers onder wie
wereldrecordhouder
Haile Gebrselassie
(2.04.26)
laten de marathon
vanwege de
Pekingse smog,
hitte en luchtvochtigheid
schieten. Anderen
prefereren lucratievere
wedstrijden. ‘Dat
vergroot Lucs kansen’,
concludeert
Wassenaar. Krotwaar
zelf houdt
zich niet met
zijn tegenstanders
bezig. ‘Wie zondag
mijn concurrenten
zijn? Geen
idee. Ik
hou me alleen
bezig
met mezelf,
de enige op
wie ik
controle
heb.’ p
JIJ?
Doe met ons mee!
Nieuwe uitdagingen?
www.doemeemetnig.nl
NIG Midoffice is een onderdeel
van de Nederlandse Interim Groep
7
HOLLANDSE HOOGTE

8
Achtergrond
Amerikaanse soldaten bij het Qadisiyah-monument in Bagdad, maart 2008. REUTERS
Verzin een vijand
Een complot van kwaadwillende schurken is het
mooiste excuus om een oorlog te beginnen. Zie
Bush versus Irak, nu 5 jaar geleden. Hoe Amerika
bij conflicten de waarheid een handje helpt.
De geschiedenis
van de VS
biedt veel
voorbeelden
van
het uitlokken
van
oorlogen
Marcel Hulspas
Nobel, noodzakelijk en gerechtvaardigd.
Zo omschreef president Bush onlangs de
oorlog in Irak. Maar buiten het Witte
Huis geldt de oorlog, die zich nu al vijf
jaar voortsleept, als een uitzichtloze, mislukte,
en vooral niet-noodzakelijke militaire
operatie. De officiële reden om het land binnen te
vallen was dat dictator Saddam Hoessein Al-Qaida zou
steunen, en over massavernietigingswapens zou beschikken.
Beide beschuldigingen bleken nergens op gebaseerd.
Sterker nog; ze werden bewust gefabriceerd
om een inval te rechtvaardigen. Al ruim vóór de aanslagen
van 11 september 2001 werd een dergelijke inval
aanbevolen door conservatieve denktanks, nauw verbonden
met het Witte Huis. Maar dergelijke leugens
zijn niet nieuw: in de geschiedenis van de Verenigde
Staten is het wel vaker voorgekomen dat men een provocatie
verzon, om een ‘gerechtvaardigde’ oorlog te
kunnen starten.
Een jaar voor 9/11, in september 2000, publiceerde
de conservatieve denktank Project for the New American
Century (PNAC) een rapport, onder andere opgesteld
door vice-president Dick Cheney, zijn stafchef
Lewis Libby, minister van Defensie Donald Rumsfeld
en zijn onderminister Paul Wolfowitz, waarin aangeraden
werd de Amerikaanse oliebelangen veilig te stellen
door een legermacht te stationeren in het Midden-Oos-
ten. Het slepende conflict met Saddam Hoessein zou
een goed excuus (‘the immediate justification’) kunnen
zijn maar ‘the need for a substantial American force presence
in the Gulf transcends the issue of the regime of Saddam
Hussein.’ In februari 2001 waarschuwde een andere
conservatieve denktank, het Baker Institute of Public
Policy, in een rapport opgesteld in opdracht van Cheney,
dat Irak ’een destabiliserende invloed op de levering
van olie’ had, en ‘militaire interventie’ daarom
noodzakelijk was. De vraag was: met welk excuus kon
men daar militairen stationeren?
Vijf maanden later kaapten Al-Qaida-terroristen vier
vliegtuigen. Twee toestellen boorden zich in de Twin
Towers en één in het Pentagon (nummer vier stortte
neer in Pennsylvania). In de maanden daarna produceerde
het Witte Huis een ware stortvloed van ‘bewijzen’
voor nauwe banden tussen Al-Qaida en Irak, en
voor de aanwezigheid van massavernietigingswapens in
dat land. Medewerkers van het (links-liberale) Center
for Public Integrity berekenden dat president Bush en
zeven topbestuurders, waaronder Cheney, minister van
Buitenlandse Zaken Colin Powell en veiligheidsadviseur
Condoleeza Rice, tussen 9/11 en de inval in Irak in
maart 2003 in totaal 935 keer gelogen hebben. Het
dieptepunt was de toespraak van Colin Powell tot de
VN-veiligheidsraad, waarin hij ‘bewijzen’ voor massavernietigingswapens
presenteerde. Deskundigen maakten
er gehakt van. Het maakte niets uit. Amerika wilde
Irak binnenvallen. En snel.
Het voortdurende gehamer op de aanwezigheid van
massavernietigingswapens (die nooit zijn gevonden)

lijkt achteraf volkomen irrationeel – maar dat was het
niet. Wie een oorlog wil beginnen, wil het liefst zélf bepalen
wanneer die oorlog uitbreekt, maar wil óók dat
de tegenstander daarvoor de schuld krijgt. Het is dus
verstandig niet passief af te wachten tot de vijand over
de schreef gaat, maar zelf een provocatie te fabriceren
die de mogelijkheid biedt de vijand ‘terecht’ aan te vallen
wanneer dat het beste uitkomt. De massavernietigingswapens
waren het perfecte excuus: omdat ze een
permanente ‘bedreiging’ vormden, kon de VS zelf bepalen
wanneer ze zou aanvallen, en de schuld ging naar de
leugenaar Saddam Hoessein. Het gaat hier om een oude
tactiek. De geschiedenis van de Verenigde Staten biedt
veel voorbeelden van samenzweringen op het hoogste
niveau, gericht op het uitlokken van oorlogen en het
misleiden van de publieke opinie.
Uitlokken van oorlog
Een van de eerste voorbeelden is het uitlokken van de
Spaans-Amerikaanse oorlog van 1898. Inzet van de
strijd was Cuba, of beter: de suikerproductie op het eiland.
De Amerikaanse suikerbaronnen wilden de lastige
dictator Weyler verdreven hebben, en betaalden krantenmagnaat
William Randolph Hearst voor een agressieve
anti-Spaanse perscampagne. Oorlog werd
onvermijdelijk, en een excuus werd spoedig gevonden.
Op 15 februari vond er een zware explosie plaats aan
boord van de Amerikaanse kruiser Maine, in de haven
van Havana. Het schip zonk. De kapitein verklaarde naderhand
dat de explosie veroorzaakt was door kolenstof
in het ruim, maar president McKinley beweerde dat het
schip door de Spanjaarden getorpedeerd was en verklaarde
Spanje de oorlog. Cuba werd door de Amerikanen
‘bevrijd’. Een later onderzoek aan het wrak van de
Maine toonde aan dat de kapitein gelijk had. Er is nooit
een torpedo afgevuurd.
Veel minder bekend is de beschuldiging dat de Japanse
overval op de Amerikaanse vlootbasis Pearl Harbor,
in december 1941, door Washington was uitgelokt. Alle
schoolboekjes vermelden dat het om een laffe verrassingsaanval
ging – maar dat is waarschijnlijk een vrome
leugen. De relatie met Japan was uiterst gespannen,
vooral vanwege de groei van de Japanse oorlogsvloot.
Dat de Japanners in geval van oorlog Pearl Harbor zouden
aanvallen, lag voor de hand. Daar lag het grootste
deel van de Amerikaanse vloot, praktisch onbeschermd.
En het lijkt erop dat Roosevelt de Japanners heeft aangezet
om toe te slaan. De inlichtingendiensten hadden
hem verzekerd dat als de VS de export van benzine naar
Japan zou stoppen, de Japanners gedwongen waren om
aan te vallen. Roosevelt stopte de export van benzine.
Daarnaast liet hij de moeizame vlootonderhandelingen
met de Japanners vastlopen, en gaf hij de marine de opdracht
de vloot zo te stationeren dat ze extra kwetsbaar
werd. De marineleiding protesteerde, maar Roosevelt
zette door. Bij wijze van straf kreeg de marinestaf geen
inzage meer in gedecodeerde Japanse berichten – berichten
waaruit de marine gemakkelijk had kunnen afleiden
waar en wanneer de Japanners zouden aanvallen.
En zo konden de Japanners ongestraft Pearl Harbor
overvallen. Negentien grote slagschepen werden vernietigd;
2400 man marinepersoneel kwam om. En dat
waarschijnlijk alleen maar om ervoor te zorgen dat de
Japanners de schuld kregen voor de uitbreiding van de
oorlog.
De Amerikaanse deelname aan de Vietnam-oorlog
was in ieder geval zeker gebaseerd op leugens. Begin
1964 was er officieel alleen sprake van een oorlog tussen
het communistische Noord-Vietnam en Zuid-Vietnam
(een militaire dictatuur), waarbij Amerikanen het
Zuid-Vietnamese leger bijstonden als ‘adviseurs’.
Washington wilde echter dolgraag een actievere rol spelen
en de communisten verjagen. Dus werd een Noord-
Vietnamese provocatie verzonnen. In augustus 1964
maakte president Johnson bekend dat de Noord-Vietnamezen
tot twee maal toe een ‘onschuldig’ Amerikaanse
schip in internationale wateren hadden
aangevallen. Het betreffende schip, de Maddox, was
echter helemaal niet onschuldig: het assisteerde bij
luchtaanvallen op het Noord-Vietnamese leger en werd
daarom een keer door Noord-Vietnamese schepen belaagd.
De Amerikanen verzonnen vervolgens een tweede
aanval op het ‘onschuldige’ schip, zogenaamd
uitgevoerd met torpedo’s. En vanwege deze ‘oorlogsdaad’
gaf Johnson opdracht Noord-Vietnam te bombarderen.
Een paar maanden later gingen de eerste
Amerikaanse troepen in Vietnam aan land. Het was het
begin van de meest rampzalige oorlog uit de Amerikaanse
geschiedenis – vóór de inval in Irak.
Derde Wereldoorlog
De meest beruchte verzonnen provocatie vond plaats
tijdens de Zesdaagse oorlog tussen Israël en Egypte, in
juni 1967. Als deze operatie, een samenzwering tussen
Israël en de VS, een succes was geworden, was toen wellicht
de Derde Wereldoorlog uitgebroken. Doelwit was
de USS Liberty, een oud bevoorradingsschip dat ingezet
werd voor inlichtingenwerk. Tijdens de oorlog voer ze
voor de kust van Egypte, om het radioverkeer van beide
partijen te onderscheppen. Niet ver van de Liberty voer
de Amerikaanse Zesde vloot, en er was ook een Russisch
smaldeel in de buurt. De Liberty werd op 8 juni gespot
door Israëlische verkenningsvliegtuigen, maar de bemanning
maakte zich geen zorgen. Israël en de VS waren
bondgenoten en het schip was zo Amerikaans als
maar kon. Die middag echter verschenen twee Israëlische
jagers aan de horizon die de Liberty, tot afgrijzen
van de bemanning, begonnen te bestoken met raketten.
Het schip was ongewapend en de wanhopige kapitein
vroeg de nabijgelegen USS America om luchtsteun. Die
werd toegezegd, maar even later, op last van minister
van Defensie Robert McNamara himself, weer teruggeroepen.
Prompt verschenen twee nieuwe Israëlische toestellen
die het schip met napalm bombardeerden, en
nog eens drie Israëlische torpedomotorboten die topedo’s
afvuurden. Ze verdwenen weer, waarschijnlijk in de
veronderstelling dat ze het schip de genadeklap hadden
gegeven, maar de inmiddels volledig kapotgeschoten
Liberty bleef wonder boven wonder drijven. Op zijn
laatste krachten bereikte het Malta. De Israëlische aanval
had 34 Amerikaanse zeelieden het leven gekost; er
waren tweehonderd gewonden.
Het is duidelijk dat de USS Liberty met man en muis
had moeten vergaan, zodat niemand zou kunnen navertellen
wie de aanvallers waren geweest. Volgens sommigen
was het een Israëlisch plan: als Egypte de schuld
kreeg, zou de VS wellicht openlijk hun kant kiezen.
Maar Egypte had op dat moment geen luchtmacht van
betekenis. Het is veel waarschijnlijker dat de aanval een
Israëlisch/Amerikaans complot was, waarbij de Russische
vloot de schuld had moeten krijgen. Israël stond
op dat moment op het punt om Ruslands bondgenoot
Syrië binnen te vallen, om de strategisch belangrijke
Golanhoogte te veroveren. Die aanval zou een gevaarlijke
escalatie van de Koude Oorlog betekenen, en Israël
zou daar de schuld van krijgen – tenzij de VS en Israël,
de Russen van agressie konden beschuldigen. Een ‘Russische
aanval’ op de USS Liberty zou perfect in dit plaatje
passen. Maar het complot mislukte. De Russen
konden niet als agressor afgeschilderd, en de VS konden
de Israëlische aanval op Syrië niet onvoorwaardelijk
steunen. Als de USS Liberty was vergaan, was dat
wellicht het begin geweest van de Derde Wereldoorlog.
Diep wantrouwen
Israël bood naderhand zijn excuses aan voor de ‘tragische
vergissing’. Toen de Amerikaanse marine een onderzoek
instelde, kreeg de onderzoekscommissie van
het Witte Huis de geheime opdracht dat zij tot dezelfde
conclusie diende te komen. De hele affaire raakte volkomen
vergeten. Nu, veertig jaar later, is zoiets ondenkbaar.
Dankzij de aanslagen van 9/11, en de vloedgolf
aan complottheorieën die daarna losbarstte, heeft de
Amerikaanse bevolking absoluut geen vertrouwen meer
in haar eigen overheid. De rol van de traditionele media
is hierbij vrijwel uitgespeeld, zo lijkt het. Geen enkele
serieuze krant, radio- of televisiestation heeft ooit beweerd
dat de Amerikaanse overheid op wat voor manier
dan ook medeplichtig was aan de aanslagen van 9/11.
En toch is driekwart van de Amerikanen ervan overtuigd
dat de regering-Bush de terroristen in de gaten hield,
maar ze bewust hun gang heeft laten gaan omdat een
aanslag de regering wel goed uitkwam. Eenderde van de
Amerikanen is er zelfs van overtuigd dat de regering betrokken
was bij het complot. Dat diepe wantrouwen is
slechts voor een deel te danken aan boeken als David
Griffins The New Pearl Harbor, of documentaires zoals
Michael Moore’s Fahrenheit 911, maar veel meer aan de
honderden internetsites waarop voortdurend dezelfde
‘dwarse’ feiten worden herhaald. Zo staat vast dat de
CIA ruim van tevoren gewaarschuwd werd door niet
minder dan elf buitenlandse inlichtingendiensten, vaak
zeer gedetailleerd, voor terroristische aanslagen, uit te
voeren door Al Qaida-leden met behulp van vliegtuigen.
De terroristen zélf zijn meerdere keren door FBIagenten
en particulieren als ‘verdacht’ aangegeven bij
de FBI en de CIA. Waarom is met al die aanwijzingen
niets gedaan? Openbaar aanklager John Loftus was
achteraf keihard in zijn oordeel: ‘The information provided
by European intelligence services prior to 9/11 was so extensive
that it is no longer possible for either the CIA or FBI
to assert a defence of incompetence.’
Incompetent – of stiekem op de hoogte? Liet men de
terroristen begaan? Zagen sommigen de naderende
aanslag wellicht als de perfecte provocatie om Irak aan
te kunnen vallen? Zo niet, waarom werden de gekaapte
toestellen dan niet door straaljagers onderschept, zoals
dat hoort? Andrews Air Force Base, vlakbij Washington,
was daartoe niet in staat. De jagers moesten van héél ver
komen, en kwamen dus te laat. Hoe is het mogelijk dat
vele uren nadat de Twin Towers waren ingestort, nog
een derde flatgebouw (WTC building 7) plotseling instortte?
Hoe konden de Twin Towers überhaupt zo gemakkelijk
ineenstorten? Zaten in die drie gebouwen
wellicht explosieven verstopt? Hoe kon terrorist Hani
Hanjour, een halfopgeleide amateur-piloot, een Boeing
757 onder controle houden en exact in het Pentagon
boren? Waar waren de brokstukken van dat toestel?
Deze, en nog veel meer vragen circuleren op internet,
op de honderden sites die worden onderhouden door
duizenden achterdochtige amateuronderzoekers. Uiterst
achterdochtige, vaak ronduit paranoïde amateuronderzoekers
– maar wie de Amerikaanse geschiedenis
kent, vraagt zich af: zijn ze wel paranoïde genoeg? p
Achtergrond
Driekwart
van de
Amerikanen
denkt
dat de
regering-
Bush de
terroristen
bewust
hun gang
liet gaan
Word jij onze
nieuwe collega?
Ben je net afgestudeerd of studeer je binnenkort af
voor de richting HEAO (BE) of een logistieke opleiding
(HBO/WO), dan ben jij degene die wij zoeken.
Als onafhankelijk advieskantoor
biedt KTL-Nederland
een breed scala aan
adviesdiensten aan internationale
klanten. Om onze
klanten goed te kunnen
blijven ondersteunen willen
wij ons team uitbereiden
(met jou?). Hierbij
biedt jouw logistieke op-
GLEIWITZ 1939: HITLERS EXCUUS
In de zomer van 1939 was duidelijk dat een oorlog
tussen nazi-Duitsland en Polen niet lang meer op zich
zou laten wachten. Nadat alles in gereedheid was
gebracht voor de inval, besloot Berlijn om zelf voor een
‘Poolse’ provocatie te zorgen. Op 31 augustus overviel
een eenheid van de Sicherheitsdienst, verkleed in
Poolse uniformen, de radiozender in het Duitse stadje
Gleiwitz (het huidige Poolse Gliwice), dicht bij de
toenmalige Poolse grens. Ze zonden enige provocerende
oproepen uit en werden daarna door Duitse
soldaten ‘verdreven’. (Speciaal voor de pers liet men op
het terrein een paar dode concentratiekampgevangen
achter, gehuld in Poolse uniformen.) De volgende dag
sprak Hitler de Rijksdag toe: ‘Polen heeft hedennacht
voor de eerste maal op ons eigen territorium op ons
geschoten. Sedert 5.45 uur wordt er teruggeschoten. En
van nu af aan wordt bom met bom vergolden! Wie zich
niet aan de regels van humane oorlogsvoering houdt,
kan van ons niet anders verwachten dan dat wij
hetzelfde doen.’ Het uitroeien van de Poolse natie kon
beginnen.
GEEF CASTRO DE SCHULD
De verovering van het eiland Cuba in 1959 door
communistische rebellen onder leiding van Fidel
Castro, was voor de Amerikaanse regering een enorme
schok. Die vernedering werd nog groter nadat een door
de CIA op touw gezette invasie door Cubaanse
‘vrijwilligers’ (in de Varkensbaai, in april 1961) uitliep op
een bloedige nederlaag. Vanaf dat moment zocht het
Amerikaanse leger naar een excuus om Cuba binnen te
vallen. En men was daarbij bereid heel ver te gaan,
zoals blijkt uit een (recent onthuld) geheim rapport,
opgesteld in maart 1962, met de codenaam Operation
Northwoods. In dat rapport worden voorstellen gedaan
voor aanslagen in eigen land, uit te voeren door de CIA,
waarvan Cuba dan de schuld zou krijgen. Een mogelijkheid
was een aanval op een passagiersvliegtuig, uit te
voeren door een CIA-toestel in Cubaanse vermomming.
Andere voorstellen waren moordaanslagen op
prominente tegenstanders van Castro, bomaanslagen
in wijken van Miami waar veel gevluchte Cubanen
woonden, en het ontketenen van ‘communistische’
rellen in grote steden zoals Washington. De opstellers
wezen ook op de mogelijkheid het ‘incident’ met de
Maine, uit 1898, te imiteren: blaas een schip op in de
haven van Guantanamo (toen net als nu een Amerikaanse
enclave op Cuba), geef de Cubanen de schuld,
en zet het leger aan land.
SPOOKONDERZEEËRS
In oktober 1981 liep een Russische onderzeeboot aan de
grond tussen de eilanden voor de Zweedse kust. De
onderzeeër had overduidelijk een spionagemissie, en
Zweden protesteerde bij de Russische autoriteiten.
Maar dat was maar het begin. In de maanden daarna
doken er geregeld ongeïdentificeerde duikboten op
langs de Zweedse kust; ze drongen zelfs door in de
marinebasis Muskö. De wereldpers streek neer in
Zweden om verslag te doen van deze mysterieuze
‘spookonderzeeërs’, die tot eind 1982 werden
gesignaleerd. Ook al werden de daders nooit boven
water gehaald, en ook al ontkenden de Russen iedere
betrokkenheid: iedereen was ervan overtuigd dat
Moskou op deze manier Zweden wilde intimideren, en
de Zweeds-Russische relaties werden buitengewoon
kil. Pas jaren later bleek dat de Russen er echt niets mee
te maken hadden: de onderzeeërs waren Amerikaans
en mogelijk Brits, en de clandestiene operaties werden
in het diepste geheim gecoördineerd met enkele hoge
Zweedse marineofficieren. De Zweedse opperbevelhebber
Gustaffson en de Zweedse regering zaten niet in
het complot – dat immers bedoeld was om de pas
aangetreden socialistische regering van Olof Palme op
te zetten tegen de Russen.
leiding een goede basis.
Wij bieden je een marktconform
salaris plus de
mogelijkheid om je verder
te specialiseren op douane
en internationaal handelsgebied.
Interesse? Stuur je CV per
brief of mail naar onderstaand
adres.
KTL Nederland
Reeuwijkse Poort 311 b
2811 NV Reeuwijk
vacature@ktl-nederland.eu · www.ktl-nederland.eu
9

10
Interview
Thaibokser en presentator
Soumia
Robert Vuijsje
‘Ik ben niet lelijk’
Ze is regerend wereldkampioen thaiboksen.
Ze speelde in een actiefilm die in Bangkok
werd opgenomen. En ze presenteert bij TMF.
Dit is Soumia (20) uit Den Haag.
Toen ze jong was, nog jonger dan ze nu is,
wist Soumia één ding zeker: ‘Ik word
beroemd.’
Haar zussen moesten altijd lachen, maar
Soumia wist het gewoon. ‘Ik word beroemd,
let maar op.’ Ze wist alleen niet waarmee.
Eigenlijk nog steeds niet.
Inmiddels is Soumia twintig. Ze is wereldkampioen
thaiboksen. Ze speelde in een actiefilm die in Bangkok
werd opgenomen. Ze is presentatrice bij TMF. En beginnend
zangeres. Wat ze later wil worden, als ze groot is?
‘Iets met mijn passies. Iets dat goed betaalt en vastigheid
biedt. Ik denk iets in de muziek.’
Wanneer de deur opengaat van de trainingszaal bij Gym
International in Vlaardingen, voelt het zo: alsof je uit het
vliegtuig stapt in een tropisch land – de warmte slaat in
je gezicht. Met als bonus de zweetlucht. Het zweet van
twintig mensen die in een kleine afgesloten ruimte aan
het trainen zijn. Er zit één wereldkampioen bij.
Soumia zegt: ‘Hier ben ik gewoon een van de mensen
die aan het trainen zijn. Ze zijn wel trots. Ik ben de eerste
wereldkampioen.’
De zus van Soumia is er ook, alleen traint die niet mee.
Ze is vier jaar ouder en heet Fatiha. Ze zegt: ‘Soumia
vond het stoer.’ Fatiha deed als eerste aan thaiboksen.
‘Ze nikste, Soumia zat alleen thuis tv te kijken. Ze is een
gesloten meisje. Ik heb haar meegenomen.’
Nu is Soumia wereldkampioen en Fatiha niet. ‘Soumia
heeft discipline en karakter’, zegt haar zus. ‘Dat heb ik
minder. Soumia gaat recht op haar doel af.’
Ook de trainer van Soumia is er. Alex Boogers is niet
alleen thaiboks-trainer, maar ook schrijver. Zijn laatste
boek heet Het sterkste meisje van de wereld, of de autobiografie
van een mislukt schrijver. Het gaat over Soumia
en over Alex. Alex heeft al vier boeken geschreven, die
allemaal erg positief werden gerecenseerd, maar hij wil
maar niet doorbreken als schrijver.
Soumia zit op een stoel in een kamertje vol bokskleding,
naast de tropische oefenruimte. Ze vertelt hoe ze op SBS6
naar films keek van Bruce Lee, Jean-Claude van Damme
en Jackie Chan. ‘Dat wilde ik ook. Ik was een knokker.’
Haar talent omschrijft ze als volgt: ‘Ik ben explosief, ik
zak niet weg. Mentaal is belangrijk. Wat in je kop zit.
Dat je veel klappen kunt incasseren. In de ring vecht je
voor je leven.’
Ze groeide op in de Haagse Schilderswijk, in een straat
waar de huizen zo zijn gebouwd dat ze altijd in de schaduw
liggen. Om drie uur ’s nachts staan er nog mensen
op straat.
Aan de overkant van de straat is een Turks café. ‘Daar heb
ik al mijn hele leven last van’, zegt Soumia.
Soumia en haar jongste zusje, Nadia van zestien, wonen
nog thuis. Volgens Soumia ziet Nadia eruit als een fotomodel.
Ze wil ook thaiboksen, maar dat heeft Soumia
liever niet. ‘Ik ken het wereldje. Wat met mij is gebeurd,
is een uitzondering. Ik heb mijn school en mijn sociale
leven ervoor opgeofferd. Ik wil niet dat Nadia dat ook
doet.’
Soumia vindt het geen probleem om bij haar ouders
te wonen. ‘Ze zeggen: als jij iets fout doet, straffen wij
je niet. Je doet iets fout in de ogen van God. Ik ben
een moslima in hart en nieren. Ik zou het wel kunnen
betalen, alleen wonen, maar waarom? Ik vind het fijn
thuis.’
Het grootste deel van haar salaris komt van TMF. ‘Maar
zoveel werk ik daar nog niet.’
Ze waren met drie zussen en drie broers. De broers zijn
allemaal ouder dan Soumia. ‘Het zijn vechtersbazen’,
zegt ze. Straatvechters dan, dat is anders dan thaiboksen.
‘Als ze deze sport deden, zouden ze alledrie kampioenen
zijn.’
Mijn
broers zijn
vechters.
Ze zouden
alledrie
kampioen
zijn
Soumia wil niet te veel vertellen over haar broers, die
hebben daar niet om gevraagd. Ze zegt alleen: ‘Als je jong
bent en je hebt geen geld, kun je mee worden genomen
in een ander leven. Ik ben niet die kant op gegaan. Ik had
oudere broers die me vertelden dat ik er niets aan heb.’
Laatst zei iemand tegen Soumia: je bent verwend. ‘Ik
dacht: waar heb je het over? Ze zien dat ik succesvol
begin te worden en dat het snel gaat. Ik heb niets cadeau
gekregen.’
De vader van Soumia was eerst werkloos en heeft nu
een hernia. ‘Ik kan me niet herinneren dat hij naar zijn
werk ging. Dat zou je aan mijn broers moeten vragen, die
weten het nog.’ Haar moeder had suikerziekte en kreeg
door de medicijnen last van haar nieren en haar ogen.
Vorig jaar kreeg ze een nieuwe nier.
Haar ouders zaten thuis. Soumia vond het moeilijk om
haar moeder pijn te zien lijden. ‘Daar kreeg ik veel woede
van, en depressies.’
Maar het was leuk dat haar ouders er altijd waren. ‘Mijn
moeder werd gek van me. Ik zat tv te kijken of keihard
mee te zingen met de muziek. Ik kijk veel naar oudere
artiesten, zoals Beyoncé.’
Toen ze met thaiboksen begon, was Soumia veertien. Een
paar maanden voor haar achttiende verjaardag zei ze: ‘Ik
stop niet voor ik wereldkampioen ben.’
Toen ze net achttien was, werd ze wereldkampioen. ‘Ik
kwam net kijken. Toen kon ik meteen stoppen. Het was
gelukt, ik kon met pensioen.’
Het gebeurde in een gevecht tegen de voormalige tweevoudig
wereldkampioen, Mary Hart uit Engeland. ‘Zo’n
white trash bitch. Die heeft niets te verliezen. De meeste
tegenstanders zijn anders gebouwd dan ik. Gespierde
armen, bloemkooloren, kromme neus. Ze lijken meer op
mannen. Eén keer heb ik tegen een leuke Turkse gebokst.
Ik ben niet ijdel, anders zou ik niet boksen.’
Het wereldtitelgevecht was in Gorinchem. Soumia wist
dat ze de nieuwe kampioen was. De jury gaf de overwinning
aan Mary Hart. ‘Het was een corrupt, vies spelletje.
Ze wisten van tevoren dat zij zou winnen. Dat hadden ze
haar beloofd. Het gevecht liep anders dan ze hadden verwacht.
Tegen mij zeiden ze: je bent jong, jouw tijd komt
nog wel. Ik kan niet tegen onrechtvaardigheid. Mensen
van de bond kwamen zelf tegen me zeggen dat het niet
klopte. Ik was een van de eersten die durfden te protesteren.
Die anderen waren bang dat ze geen gevechten meer
zouden krijgen. Later kreeg ik de overwinning toegewezen,
maar ze hadden de glorie van me afgepakt.’
Vier maanden later werd ze Champion bij de World
Ladies League, waar alle kampioenen aan meededen.
Ze bevestigde dat ze de wereldkampioen was. Hoe het
voelde? ‘Het voelt goed. Het voelt al twee jaar goed.’
Soumia kreeg aandacht. ‘Mensen maakten kennis met
Soumia. Ik kwam in Pauw & Witteman. Dat was net
nieuw, maar het werd goed bekeken.’
Ze kwam bij TMF. ‘Eerst voor een interview. Toen vroegen
ze me voor een screentest. Als presentator. Daar had ik
nooit aan gedacht, ik durfde het niet. Waarom ik? Een
verhaal aan een camera vertellen, kon ik dat? Ik keek
altijd naar TMF, ik dacht: waarom niet? Nu presenteer ik
programma’s. Ik heb uitstraling en pit. Dat is nodig, de
rest leer ik wel. Ik mag fouten maken, dat is wel tof.’
Wat ze altijd dacht: ik word zangeres. ‘Ik zong op school,
ik wist dat ik het kon. Ik blonk uit als we schoolliedjes
zongen. We zongen kerstliedjes, het was een school met
allemaal geïntegreerde kinderen. Iedereen nam iets mee
met Kerst, ik kwam met Marokkaanse koekjes van mijn
moeder.’
Ze zegt: ‘Ik ben niet lelijk. Ik heb een goed gezichtje,
geen kromme neus. Ze kijken vaak naar me. Eerst snap
ik het niet, dan denk ik: wat kijken ze nou, heb ik iets
aan dat je alles kunt zien of zo? Een paar jaar geleden
zei iemand: je hebt een vet buikje. Toen was ik zestien,
er zat nog puppyvet aan. Ik woog wel 55 kilo. Ik ben vier
kilo afgevallen.
‘Ze denken: wat een schattig kind. Met mijn haren los
zie ik er anders uit. Voor een gevecht zit mijn haar anders.
Soms vragen ze: ben jij Soumia? Ze onderschatten
me, zoals altijd. Ik onderschat niemand. Als ik aankom
bij een gevecht, vragen ze: kom je hier voor je vriend,
moet die zo boksen? Ik heb geen vriend. Hoe ze praten.
Ze denken: als jij vecht, dan ben ik Sinterklaas. Daarna
zien ze me opkomen voor het gevecht, dan doen ze
verbaasd.’

Soumia vertelt: ‘Ik hou van extraatjes, van entertainment.
Ik doe dingen die andere mensen niet doen. Al die talenten
heb ik in me, ze moeten er alleen nog uit komen.
Mijn vader wilde dat ik advocaat zou worden, of arts. Dat
zal nooit gebeuren, ik ben niet goed met boeken. Ik wist
altijd: ik ga iets doen buiten school. Je moet vastberaden
zijn, blijven denken dat je het kan, dat je niet stopt voor
het is gelukt.’
Waar die vastberadenheid vandaan komt? ‘Ik weet het
niet, het zit in me. Het is zo gelopen.’ p
Ik kan me
niet herinneren
dat mijn
vader
naar zijn
werk ging
CV Soumia Abalhaja
GEBOREN:
14 maart 1988 te Den Haag
VADERS- OF MOEDERSKIND:
Allebei. Misschien ben ik
een moederskind.
HAD IN DE OORLOG GEDAAN:
Het leger in. Ik ben een
strijdster.
IDOOL: Ik heb geen idool,
wel voorbeeldjes. Lucia
Rijker. Die opende deuren
voor vrouwen. En mijn
moeder.
Interview 11
Als ik bij
een gevecht
kom,
vragen ze:
kom je
hier voor
je vriend?
KIJKT EERST BIJ EEN MAN:
Uitstraling.
MARK HORN
LAATSTE KEER ZIEK GEMELD:
Vorig jaar bij de TMF-
Awards. Ik was helemaal
op.

12
Jerry Huinder
Economie
Een coach voor je loopbaan, een coach om je
prestaties op je werk te verbeteren, een
coach om je leidinggevende capaciteiten op
te vijzelen en een coach om je levensvragen
te beantwoorden. Ze zijn er allemaal en het
zijn er veel. Bizar veel. Nederland heeft de
hoogste coachdichtheid in de hele wereld. Volgens de
stichting NOBCO, de Nederlandse Orde van Beroepscoaches,
zijn er 22.000 mensen die ooit een cursus
coaching hebben gevolgd en zich derhalve coach kunnen
noemen. ‘Maar daarvan kun je slechts 10 procent
daadwerkelijk coach noemen’, zegt Alex Engels, oprichter
van de stichting. ‘Die hebben er echt hun vak
van gemaakt, want dat is het: een vak.’
Volgens het woordenboek is een coach een oefenmeester,
een trainer, een begeleider, een adviseur of
simpelweg een helper. In de sportwereld is de term
welbekend. Als Ajax, Feyenoord of PSV een nieuwe
Het coachparadijs
Brainstormen op de hei is passé. In alle lagen van het bedrijfs-
leven rukt de personal coach op. Nergens ter wereld wordt meer
gecoacht dan in Nederland, maar of het zin heeft, weet niemand.
coach krijgt, dan is dit wekenlang het nieuws van de
dag. En als een van deze clubs slecht presteert, dan kan
de coach vertrekken. Aan de andere kant worden ze
bejubeld als het goed gaat. Guus Hiddink is god in
Nederland, heilig in Zuid-Korea en een tsaar in Rusland.
In de sportwereld is de coach een belangrijk figuur,
belangrijker vaak dan de sporters zelf. In het
algemeen is de gedachte dat de coach een grote invloed
heeft op de prestaties van de sporters die hij
begeleidt.
In het bedrijfsleven is de coach tegenwoordig ook
niet meer weg te denken. Wereldwijd is de marktomzet
van coaching 1,5 miljard dollar, blijkt uit een onderzoek
van de ICF, de International Coach Federation.
Volgens een voorzichtige schatting zijn er 30.000 coaches
actief in het mondiale bedrijfsleven, die zich
vooral bezighouden met topmanagers (19 procent),
hulp bij leiderschap (18 procent) en levenscoaching
(16 procent). De meeste mensen die gebruikmaken
van een oefenmeester zijn tussen de 38 en 45 jaar oud,
waarvan 56 procent vrouw is en 44 procent man. Dat
coachen de toekomst heeft, blijkt uit de beroepsver-
Coaching
is hip en
wordt
zonder na
te denken
ingezet
wachting van de begeleiders zelf. Ze verdienen genoeg
en zijn zelfverzekerd over hun beroepsgroep. Ruim 85
procent denkt over tien jaar nog steeds zijn beroep uit
te oefenen.
Nederland is een paradijs voor coachgezinde mensen.
In geen enkel ander land zijn er zoveel coaches en
worden er zoveel mensen gecoacht. Volgens een onderzoek
van TC-dialogue kreeg ruim één op de vier
werkende mensen met hoge of middelbare opleiding
in 2005 al hulp van een coach. Directeuren en topmanagers
lieten zich nog vaker adviseren. Zo’n 40 procent
kreeg persoonlijke hulp. En in 2003 bleek uit
onderzoek van Debbie Molhuizen van Managementcentrum
VNO/NCW De Baak dat de marktomzet in
dat jaar 50 miljoen euro was. Een paar jaar later zijn
deze percentages en getallen alleen maar verder gegroeid.
Volgens Alex Engels van de NOBCO heeft de
helft van de leidinggevenden inmiddels een personal
coach. Ook bij de lagere kaders groeit het gebruik van
persoonlijk, op maat gesneden hulp van buitenaf. De
2200 coaches die de NOBCO erkent, hebben gemiddeld
15 klanten tegelijk onder hun hoede. Dit bete-

PAUL BORCHERS
kent dat er vandaag de dag minimaal 33.000 mensen
gecoacht worden in Nederland. Ongekend.
De tijd dat je incompetent was als je hulp kreeg van
buitenaf is definitief voorbij. Nederland heeft zich
aangepast aan Amerika. Daar is het al jaren juist
vreemd als je niet naar een shrink gaat. Hulp vragen is
ook in ons land van suf en zielig verworden tot iets
cools. In het bedrijfsleven betekent dit dat het juist
stoer is om een coach te hebben om je persoonlijke
ontwikkeling te versnellen. Er worden zelfs coachsessies
gehouden in hippe clubs. Je hoort er niet bij als je
geen coach hebt.
Maar het jonge beroep heeft nog veel hindernissen
te overwinnen. Er is geen algemene erkende opleiding,
certificering of gedragscode. Het effect van een sessie is
niet bekend. De tarieven voor een uurtje praten variëren
van 50 tot 300 euro. Verder is het onduidelijk wie
de coaches zijn. Hebben ze een psychologische achtergrond?
Waar kunnen ze wel en waar kunnen ze niet bij
helpen? Onduidelijkheid alom, maar ondertussen
geeft het bedrijfsleven bakken met geld uit om werknemers
hulp te bieden. In Europa wordt, zo blijkt uit
Amerikaans onderzoek, jaarlijks ruim 400 miljoen
dollar uitgegeven aan coaching. Bedrijven in Nederland
geven rustig een paar honderdduizend euro uit
per jaar. Maar ze weten niet of het zin heeft. Als de
werknemer vindt dat het heeft geholpen, dan is het allang
goed. Terwijl andere financiële uitgaven bij bedrijven
toch echt tot op de cent verantwoord moeten
worden. Coaching is hip en wordt zonder na te denken
ingezet. Vreemd, want er zijn genoeg redenen om
je niet in te laten met coaching.
Coachen mag iedereen
Jan werkt al jarenlang als manager bij een groot bedrijf.
Hij is een echte peoplemanager. Als zijn werknemers
met een probleem op hun werk zitten, gaat hij
uitgebreid zitten om het op te lossen. Ook als zijn
mensen thuis problemen hebben, dan kloppen ze bij
hem aan. Jan vindt het leuk om mensen te helpen.
Zijn andere werkzaamheden – de vergaderingen, de
onderhandelingen, de financiële verantwoording –
vindt hij eigenlijk helemaal niks. Opeens weet hij het.
Hij wordt coach. Wat is er nou leuker dan mensen helpen
en er geld voor te krijgen. Hij volgt een cursus bij
het lokale trainingsbureau en timmert een mooi bordje
op zijn voordeur: Coach Jan. ‘De ondoorzichtige
markt is het grootste gevaar voor onze doelgroep’, zegt
Alex Engels. ‘Iedereen in Nederland mag zichzelf zomaar
coach noemen.’ Je weet dus niet wie er tegenover
je zit. Is het iemand die echt verstand van zaken heeft?
Of is het een kwakzalver? De NOBCO heeft als enige
stichting in Nederland een gedragscode voor coaches,
maar officieel is deze niet. ‘We zijn geen autoriteit. De
massa is onze kracht. Als je een coach bij ons vindt,
weet je in ieder geval dat hij of zij het vak serieus uitoefent.’
Vindt de NOBCO. Maar Jan of Klaas die niet
bij de stichting is aangesloten, heeft daar vast en zeker
heel andere ideeën over. Slechts 1350 van de 22.000
mensen die zich in Nederland coach mogen noemen,
zijn aangesloten bij de stichting. En dit is de grootste
beroepsvereniging.
Coachen is tijdrovend
Een weekendje weg met de afdeling om alles eens goed
te bespreken, is te overzien. In één keer ben je veel
mensen kwijt, om daarna weer maanden er tegenaan
te kunnen. Coachen werkt anders. Het vergt een tijdsinvestering
om het proces op gang te brengen. Gemiddeld
duren de sessies een uur, zonder reistijd. De eerste
paar sessies zijn nodig om vertrouwen te wekken. Iemand
houdt je een spiegel voor, maar om daarin mee
te gaan, moet je wel het idee hebben dat de persoon je
verder gaat helpen. Daarna ligt het er natuurlijk aan
hoe snel de gecoachte de zaken oppakt. Gemiddeld
duurt een behandeling zo’n 12 sessies. Dat zijn minimaal
12 (werk)uren dat je een werknemer volledig
kwijt bent. En niet de hele afdeling in één keer, maar
een voor een. Volgens de verdedigers van coaching
haal je het tijdsverlies uiteindelijk in. Als de werknemer
sneller beslissingen kan nemen of zijn tijd effectiever
gaat indelen, zijn de twaalf uurtjes spiegelen het
meer dan waard. Maar met een gerichte training weet
je het na een dagje zeker. Een nieuw computerprogramma
leer je te hanteren en gebruik je daarna bij je
dagelijkse werkzaamheden. Bij een verkooptraining
krijg je tips en trucs die je daarna kunt toepassen. Bij
coaching is niks zeker. Het is en blijft koffiedik
kijken.
Coachen is zinloos
Volgens het NOBCO is de definitie van coachen ‘het
strategisch en tactisch aanwenden van voornamelijk
psychologische, spirituele, en communicatieve vaardigheden
en technieken, teneinde een individu of
groep op eigen kracht bepaalde, zelfgekozen doelen te
laten bereiken.’ Sorry? In normale mensentaal dan.
Coachen is iemand een spiegel voorhouden zodat hij
of zij zelf zijn/haar doelen bereikt. Dus een medewerker
wil zichzelf verbeteren, het bedrijf schakelt een
coach in en aan het einde van de sessies zegt de medewerker
dat het niks heeft geholpen. Hij is niet beter
geworden. Nee, dit zal niet vaak gebeuren. Toch is het
zeer zinvol volgens de specialisten zelf.
Ien Pijnenburg, oprichter van de enige Nederlandse
Master of Arts in Coaching – nog niet officieel erkend
– denkt dat coaching steeds belangrijker wordt bij het
functioneren van mensen. ‘Er moet meer gebeuren in
korte tijd en mensen hebben behoefte aan begeleiding
in hoe ze dit voor elkaar moeten krijgen.’ Maar het
enige dat een coach doet, is een spiegel voorhouden.
Zoals mensen in je omgeving ook kunnen doen. Je
collega’s, je baas, je partner of je ouders. Coaching is
niks anders dan leren te beseffen wie je bent, wat je
doet, hoe je dat doet en of het verstandig is om iets te
veranderen. Niks meer, niks minder. Toch houden Nederlanders
ervan om naar een professional te stappen
voor wat zelfinzicht. En dat voor gemiddeld 175 euro
per uur.
Coachen is gevaarlijk
Een coach is geen psycholoog. Een coach is ook geen
psychiater. Een coach is er puur en alleen om iemand
een spiegel voor te houden. ‘Een coach die zich niet
aan de ethische code houdt, kan juist problemen veroorzaken’,
vindt Engels. En dit is precies het gevaar. De
wereld van de coaches is een jungle en niemand weet
precies wie nu goed is en wie niet. De lijn tussen een
spiegel voorhouden en advies geven is dun. Flinterdun.
Want wat als je als coach tegen je gesprekspartner
zegt dat het misschien wel verstandig is om juist wel
die ene belangrijke beslissingen te maken? Dan ben je
volgens de gedragscode al verkeerd bezig. Maar de vertrouwensband
tussen coach en gecoachte is natuurlijk
van levensbelang. Dus een beetje advies op zijn tijd
ligt op de loer. ‘Een coach die denkt dat hij weet wat jij
moet doen, is gevaarlijk. Een psycholoog lost problemen
op. Een coach spiegelt. De gecoachte lost het zelf
op’, zegt Engels. Toch denken veel mensen dat ze een
probleem moeten hebben om naar een coach te gaan.
Een coach
is er
vooral om
iemand
een spiegel
voor te
houden
Economie
Misco Groeit! Door deze groei zijn er binnen Misco
carrièremogelijkheden. Wij zoeken ambitieuze en
gedreven collega’s voor de functie van
Account Manager IT-sector
Misco biedt
• Prettige werksfeer in een professioneel, collegiaal en gemotiveerd team
• Een uitdagende vooruitstrevende werkomgeving
• Goede arbeidsvoorwaarden, waaronder pensioenvoorzieningen
• Personeelskorting op onze producten
• Een marktconform basis salaris en een solide bonusstructuur
• Gedegen opleiding
Werkzaamheden
• Verantwoordelijk voor het beheer van een klanten portefeuille
• Verantwoordelijk voor de directe telefonische verkoop van onze producten
• Nieuwe klanten benaderen
• Het bijhouden van de trends en ontwikkelingen in de markt
Functie eisen
• Affiniteit met automatisering en telecom is een must
• Uitstekende mondelinge communicatieve vaardigheden
• Commerciële instelling
• Sterke gedrevenheid
• Bij voorkeur MBO werk- en denkniveau
Wil je meegroeien met ons succes? Bel dan met Aletta van Vliet,
onze P&O functionaris, op 020 545 74 23 of stuur je cv naar jobs@misco.nl
13
Maar dat probleem kan én mag die coach niet oplossen.
Hij is er alleen op het moment dat het al goed
gaat, maar dat jij wilt dat het nog iets beter gaat. Ultieme
afstemming dus. Het polijsten van een diamant.
Coachen is geldverspilling
Coaches zijn duur. Sommigen rekenen zomaar 300
euro per uur. En ook die coaches zitten helemaal vol.
Bedrijven geven duizenden euro’s uit aan deze nieuwe
hype. PricewaterhouseCoopers gaf in een artikel in Het
Financieele Dagblad vorig jaar aan dat ze in driekwart
jaar ongeveer 150.000 euro aan coaching hadden uitgegeven.
Het ministerie van Justitie 300.000. In Europa
besteden we 405 miljoen dollar aan coaching. Maar
waarvoor? Bedrijven weten het niet zeker. Of het werkt,
wordt niet gecontroleerd. Als een werknemer zegt dat
hij er wat aan heeft gehad, is het al voldoende. Daar
kom je als inkoper of als marketingmedewerker echt
niet mee weg. De coaches zijn meestal mensen op leeftijd
die het fantastisch vinden om bij te dragen aan het
leven van anderen. Dit soort mensen hebben de meeste
bedrijven zelf ook. Werkend Nederland wordt steeds
ouder. In plaats van ouderen uit te rangeren of de laatste
jaren voor hun pensioen uit te laten zitten, kan men
de oudere werknemers ook de rol van coach geven.
Voor het salaris dat het bedrijf ze toch al betaalt. p
PICK YOUR COACH
Coaches komen in alle soorten en maten. Om een goede
coach te kiezen, moet je eerst weten wat je wilt bereiken.
Elke coach heeft namelijk zijn eigen specialisme. In het algemeen
zijn er vier verschillende vormen te definiëren:
- Executive coaching is bedoeld voor managers. De directeuren
worden gezien als de topsporters onder de werknemers
en een coach hoort daar al snel bij. Gericht op de
ontwikkeling van leiderschap; het strategisch denken staat
hierbij voorop.
- Loopbaan coaching heeft betrekking op de persoon en de
baan. De coach helpt met inzicht te krijgen in de waarden,
interesses en mogelijkheden van de coachee. Hij verbindt
deze – samen met de medewerker – aan een bestaande of
toekomstige functie. Gericht op outplacement, reïntegratie
of heroriëntatie qua werk en functie.
- Personal coaching is gericht op het verdiepen van het bewustzijn
van de gecoachte voor wat betreft de effecten van
het eigen gedrag. De bedoeling is dat de gecoachte in beweging
komt. Mensen komen bijvoorbeeld met de vraag: ik
ben nu veertig, is dit alles? Gericht op persoonlijke zaken
zoals balans tussen werk en privé.
- Performance coaching lijkt het meest op de aloude training.
Hier wordt door de coaches gekeken hoe iemand zijn
werk beter kan doen. Of hoe de samenwerking van een
team beter kan. Gericht op de ontwikkeling van specifieke
individuele competenties en vaardigheden.
Misco (Microcomputers Supplies Company).
In Europa is Misco al een aantal jaren nummer één in haar categorie, met vestigingen in o.a. Engeland, Nederland, Duitsland,
Frankrijk, Spanje, Italië en Zweden. Misco is onderdeel van Systemax met een wereldwijde omzet van 2 miljard dollar. De
Nederlandse vestiging bestaat sinds 1985. De onderneming levert computers, software, randapparatuur en supplies aan
bedrijven, overheidsinstellingen, multinationals en consumenten, waarbij snelle leveringen, lage prijzen, optimale dienstverlening
en een hoge mate van klant-tevredenheid de belangrijkste kenmerken zijn. Misco telt in Nederland (Amstelveen) 120
medewerkers en heeft in 2007 een omzet behaald van 70 miljoen euro.
Kijk ook op www.misco.nl voor de vacature Printer Specialist

14 Respons
Mercuri Urval is een vooraanstaande Europese adviesorganisatie met meer dan 800 medewerkers in 23 landen. Ons doel is onze cliënten te helpen
de kwaliteiten te verkrij gen die zij nodig hebben voor hun toekomstig succes. Wij gebruiken daarvoor onze eigen concepten, modellen en methoden in werving & selectie,
executive werving & selectie, potentieelbeoordeling, coaching, audits, leiderschaps- en teamontwikkeling en begeleiding bij organisatieverandering. Als gevolg van doorgroei zoeken
wij voor ons Recruitment Team in Amersfoort een (m/v)
Als researcher ondersteun je complexe procedures in de
werving & selectie. In de krappe arbeidsmarkt vind je de
juiste kandidaat en weet je deze te motiveren. Je denkt
actief mee bij het opstellen van mediacampagnes. Je
onderzoekt nieuwe wervingskanalen en adviseert over de
haalbaarheid van wervingsopdrachten. Je werkt intensief
samen met recruiters en consultants. Mercuri Urval biedt
jou een functie waar eigen inbreng wordt gestimuleerd.
Je bent onderdeel van een gezellig, jong team. Doorgroeimogelij
kheden binnen een internationale organisatie.
ECI BV heeft een leidende positie op de Nederlandstalige markten voor boeken, CD’s, DVD’s en games, maakt deel uit van Bertelsmann, het grootste Europese
mediaconcern, waartoe in Nederland onder meer RTL Nederland en de muziekmaatschappij Sony/BMG behoren. ECI bedient een aanzienlij k deel van de Nederlandse
en Vlaamse huishoudens. Per jaar worden door ECI ruim 10 miljoen boeken, CD’s, CD-roms en DVD’s verkocht. Vanuit het hoofdkantoor in Vianen (UT) is de sector Operations
het hart van de organisatie. Binnen deze sector vallen het opslag- en distributiecentrum en de afdeling Customer Service, met 170 medewerkers. Voor de verdere professionalisering
van de sector Operations is ECI op zoek naar kandidaten (m/v) voor de volgende functies
Hoofd Customer Service Support Department
De functie Als rechterhand van de Manager Customer Service
speel je een belangrij ke rol in het continu verbeteren van de
customer service van ECI. Samen met je team van 4 medewerkers
zorg je voor een excellente customer service waarbij hoge
klanttevredenheid tegen zo laag mogelij ke kosten geleverd
wordt. Hierbij zet je de huidige technologie optimaal in. Je vertaalt
het beleid van Customer Service naar concrete verbeterprojecten.
Je levert de day-to-day support aan de frontoffi ce
die customer service naar een hoger niveau brengt
alsmede de backoffi ce, waarbij je bij voorbeeld verantwoordelij k
bent voor een optimale planning van de service agents en
invoering van nieuwe dienstverlening. Je bent lid van het MT en
rapporteert aan de Manager Customer Service.
ECI vraagt Een relevante afgeronde opleiding op hbo-niveau.
Leidinggevende ervaring in een callcenteromgeving is een pre.
Functionele kennis van de toepasbaarheid van callcentertech-
Researcher Werving & Selectie
vind jij de speld in een hooiberg?
Uitstekende arbeidsvoorwaarden waaronder een laptop en
mobiele telefoon.
Kom jij ons team versterken? Solliciteer via www.mercuriurval.com. De vacature staat vermeld onder ref.nr. 00050 of de zoekterm ‘Researcher’.
Voor meer informatie bel Arjan Verberkmoes, tel (033) 453 89 17.
nologie, zoals planning- en forecastingsoftware en bij voorkeur
kennis van Genesys. Je bent analytisch, hebt ervaring met
projectmatig werken en bent in staat lange termij n visie om te
zetten in concrete verbeteringen. Je ziet voortdurend ruimte
voor verbetering en weet op coachende en motiverende wij ze
jouw medewerkers topresultaten te laten bereiken. Gedegen
kennis van contact center technologie is een pre.
Projectleider Business Improvement
die verbetermogelij kheden vertaalt naar concrete acties voor een excellente customer service en logistiek
De functie Je initieert en leidt verbeterprojecten zowel binnen
de afdeling Customer Service als het Opslag- en Distributiecentrum.
Het gaat hierbij onder andere om projecten op het
gebied van procesverbeting, kwaliteit en activity based costing.
Op korte termij n ligt de nadruk op het implementeren van diverse
callcentertechnologieën zoals kennisbank, e-learning,
Quality Monitoring en managementinformatie. Je signaleert proactief
verbetermogelij kheden en adviseert het management
hierin. Omdat de bedrij fsprocessen over de afdelingsgrenzen
heengaan heb je contact met verschillende afdelingen binnen
ECI. Je rapporteert aan het Hoofd Operations Support.
ECI vraagt Een afgeronde opleiding op hbo-niveau, bij voorbeeld
richting bedrij fskunde of logistiek. Je bent starter, of hebt
enkele jaren werkervaring binnen een callcenteromgeving. Je
beschikt over sterke analytische capaciteiten en hebt kennis van
bedrij fsprocessen en verandertrajecten. Je bent hands-on en
weet je analyses helder om te zetten in concrete aanbevelingen.
Organisatorisch sterk en in staat om zowel individueel als in
teamverband te werken. Kennis van SAP en BI-software is een
pre. Je bent communicatief sterk, zowel in de Nederlandse als
Engelse taal.
ECI biedt Twee functies waarbij je de mogelij kheid hebt om een bij drage te leveren aan de professionalisering van het hart van de ECI-organisatie. Veel ruimte voor eigen initiatief en de vrij heid om eigen
ideeën te verwezenlij ken. Het management ziet in jou een belangrij ke sparringpartner. Je komt te werken bij het grootste mediaconcern van Europa dat onder een aantal zeer aansprekende labels goed in
de markt staat. ECI kent goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden.
Maak jij het verschil op het gebied van customer service? Solliciteer direct via de website www.mercuriurval.com. De vacatures staan vermeld onder ref.nr. 83908 (Hoofd Customer Service Support Department) en
ref.nr. 83909 (Projectleider Business Improvement). Of zoek met de zoekterm ‘ECI’. Voor meer informatie bel Rik Willemsen, recruiter Mercuri Urval, tel. (033) 453 89 12. Zie ook www.eci.nl.
Mercuri Urval vraagt creativiteit en eigen initiatief. Je
hebt een bachelor/master diploma. Je bent een gedreven
persoonlij kheid met doorzettingsvermogen. Analytisch
vermogen en servicegerichtheid. Je bent woonachtig in de
omgeving van Amersfoort. Uitstekende beheersing van de
Nederlandse en de Engelse taal in woord en geschrift.

Levenswerk Jong en hard op weg
Kunstig café
Na de opening van de eerste kroeg begon
het ondernemerschap te kriebelen. Grand café
Edel, het tweede project, was al snel bekend
in Amsterdam. Het succes van drie vrienden.
Melvin Kruin, Onno Eijkelhof en Daan Rohde in hun Amsterdamse grand café, Edel.
Pamela Wilhelmus
Grote ronde lampen
aan het plafond beschijnen
een catwalk
in het midden van de
zaal, rondom de bar,
krioelt het van de
mensen die een voor een naar hun
tafel begeleid worden door de gastheer.
Een drietal in galajurken gestoken
dames schaart zich om een
piano en zingt stemmige liederen,
terwijl ze door zacht rood licht beschenen
worden. Onlangs vierde
grand café Edel in de Amsterdamse
wijk de Baarsjes zijn eenjarig bestaan.
Eigenaars zijn Melvin Kruin
(34), Daan Rohde (33) en Onno
Eijkelhof (31).
In 2004 besloten Rohde en Eijkelhof,
die elkaar kenden van hun werk
bij het Utrechtse grand café Winkel
van Sinkel, dat ze een eigen restaurant
wilden beginnen. Ze openden
café-restaurant Helden in de buurt
De Pijp in Amsterdam. Helden liep
al snel goed en het ondernemerschap
kriebelde, dus de heren wilden
uitbreiden. Kruin: ‘Dus werd ik
benaderd en zijn we met z’n drieën
op zoek gegaan naar een geschikte
locatie voor het openen van een
tweede restaurant.’
Anderhalf jaar geleden viel nauwelijks
voor te stellen dat het grand
café vandaag staat waar het staat. De
ruimte was volledigekaal, de vloer
van ruw beton, en van enige indeling
was geen sprake. Het statige ge-
bouw heeft monumentale status,
dus de heftige verbouwing was niet
zo een, twee, drie geregeld. Maar na
een hectische periode stond de gouden
bar dan toch echt op de gladde
parketvloer, hingen de de-
signlampen aan het plafond en waren
de muren bedekt met fancy
behang.
Creatieven uit heel Amsterdam
weten de weg inmiddels te vinden
naar het hippe etablissement. Kruin:
‘We hebben ons vooral in de buurt
waar we zitten geprofileerd. Wil je
structureel van betekenis zijn, dan
moet je, zeker in Amsterdam, inspelen
op de buurt. Maar door ons concept
zijn we ook interessant voor
groot Amsterdam.’ Van concurrentie
zeggen de jongens geen last te hebben.
‘Sterker, we willen graag meer
concurrentie. We geloven niet in de
negatieve kant van concurrentie.
Hoe meer kroegen er in de buurt
zijn, hoe levendiger de buurt wordt.
Kijk naar Helden. Dat zit in de Pijp,
de wijk met zo’n beetje de grootste
horecadichtheid van heel Nederland.
Het is daardoor een gezellige
uitgaanswijk, dus er is ook altijd
veel publiek.’
Plannen smeden
In 2006 begon de zoektocht naar
een pand, met als resultaat de grote
ruimte in een oude Edelsmederijschool.
‘Vandaar ook de naam Edel’,
vertelt Kruin. ‘We zijn hier gaan zitten
omdat we los van het mooie restaurant
op zoek waren naar een
samensmelting van horeca en kunst
en cultuur.’
We willen
juist graag
meer
concurrentie
In de rubriek
Levenswerk
portretteert
De Pers op Zaterdag
startende
ondernemers
en jong
talent in het
Nederlandse
bedrijfsleven.
MARTIJN DE VRIES
In De Baarsjes, waar Edel zit, heeft
de gemeente Amsterdam de culturele
ontwikkeling tot speerpunt van
beleid gemaakt. Galeries openen er
hun deuren, en er worden plannen
gesmeed om een cultureel centrum
bij de wijk te bouwen. Kruin: ‘Het
restaurant is duidelijk de basis van
wat wij doen, maar er gebeurt veel
meer. De creatieven uit de buurt komen
hier samen. Tijdens de Fashion
Week hadden we de Elle Style Award
en het modefeest ‘Off Schedule’,
twee evenementen met 1300
bezoekers.’
Over de bezoekersaantallen hebben
de ondernemers niet te klagen.
Toch knap in de Nederlandse stad
die met 4125 horecaondernemingen
de grootste horecadichtheid van
heel Nederland kent. ‘Het gaat goed.
De ene week zitten we elke avond
vol, de andere week is het wat rustiger,
maar zeker in het weekend
loopt het diner erg goed.’ Drijvende
kracht achter het succes is misschien
wel de samenwerking tussen de drie
vrienden. ‘Meningsverschillen zijn
er dagelijks, maar de drive om hetzelfde
te willen is er ook continu.
Juist omdat we verschillende personen
zijn die niet dezelfde meningen
zijn toegedaan, komen we uiteindelijk
op het beste resultaat uit.’ p
Opgericht: 2006
Aantal medewerkers: 70
Omzet: daar praat de horeca niet over,
maar in 2008 wordt voor het eerst
winst verwacht
Website: www.edelamsterdam.nl
Economie
Werklust
Pim (40)
BRANDWEERMAN
15
Levensgevaarlijk
Heidi Zandbergen ...
Bij de brandweer gaan we voor elkaar door het vuur . We
moeten elkaar redden als er een collega in een brand vast
zit of bij het opduiken van autowrakken ergens achter
blijft haken. De teamgeest is bij ons van levensbelang, we
doen alles samen. We sporten dagelijks, dan gaan we
bijvoorbeeld hardlopen in het park met de brandweerauto
in de buurt zodat we onmiddellijk kunnen uitrukken
als er alarm is. Om dezelfde reden doen we met zijn allen
boodschappen, dan parkeren we de brandweerwagen
op de stoep van de supermarkt. We koken en eten samen,
kijken samen tv, slapen met zijn allen op de kazerne en
staan tegelijk weer op. In ons werk zijn collega’s als familie,
we moeten elkaar blind kunnen vertrouwen.
Nu hebben wij een jonge collega van begin twintig die al
jaren bij ons rondloopt, als kind zat hij al bij de jeugdbrandweer
en daarna is hij beroeps geworden. Deze
collega – ik noem hem alvast het slachtoffer – woonde
samen met een meisje van een jaar of achttien. Daarnaast
was hij dik bevriend met een collega die in een andere
ploeg meedraait, een kazerne heeft namelijk meerdere
ploegen die elkaar afwisselen. Die collega – ik noem hem
alvast de dader – zat altijd bij dat vriendinnetje als zijn
kameraad dienst had. We hebben vaak aan het slachtoffer
gevraagd: ‘Joh, vind je het niet gek dat je maat altijd bij
je meissie zit?’ Maar het slachtoffer wilde daar niets van
weten, hij vertrouwde de dader volledig.
Op een avond, toen wij met zijn allen tv zaten te kijken,
ontving een derde collega plotseling een flirterig sms-je
van het vriendinnetje van het slachtoffer. Wij roken onze
kans en zeiden: ‘Hoor haar uit, vraag hoe het zit met Mike,
de dader.’ Dus die collega sms-te terug: ‘Maar je hebt toch
al wat met Mike?’ Het dametje antwoordde dat ze nog
wel een extra minnaar kon gebruiken en dat was ons
bewijs. We stapten naar onze baas om hem te vertellen
dat een collega een verhouding had met de vriendin van
een andere collega. Daarop werd de dader op het matje
geroepen die tot huilends
Het dametje
antwoordde dat
ze nog wel een
extra minnaar
kon gebruiken
toe ontkende. We haalden
het slachtoffer er ook
bij maar die kon het niet
geloven en zo waren we
nog nergens.
Op het eerstvolgende
brandweerfeestje
verschenen slachtoffer en
dader samen, zo maakten
ze duidelijk dat er niets was veranderd in hun vriendschap.
Wij gingen ervan over onze nek. De dader heeft
zelfs nog een brief aan alle collega’s gestuurd waarin hij
alles ontkende. Maar inmiddels had dat vriendinnetje het
aan het slachtoffer wél toegegeven. Kort daarna heeft
de dader toen eindelijk bekend, hij stuurde een nieuwe
brief aan de collega’s waarin hij de verhouding toegaf en
vroeg of we er over op wilden houden. Maar zo werkt dat
niet, vonden wij, want we vertrouwden hem voor geen
cent meer. Daarom heeft de corpsleiding hem tijdelijk
overgeplaatst naar een andere stad.
Maar inmiddels is die periode voorbij en loopt de dader
weer doodleuk op de kazerne rond. Veel collega’s zeggen:
‘Laat nou maar, hij heeft zijn straf gehad en het is een
goede brandweerman.’ Maar ik kan dat niet. Bovendien
lijkt het erop dat hij uit is op wraak want zijn vader – die
ook brandweerman bij ons was – informeert links en
rechts wie zijn zoon bij de leiding verraden heeft. Stel dat
de dader er achter komt dat ik dat onder meer was, zou
hij dan nog zijn hachje voor me wagen? Ik ben woedend
dat ik mijn leven in handen moet leggen van iemand die
liegt en bedriegt. Dat zou in ons vak verboden moeten
worden.
DE NAMEN ZIJN OM PRIVACYREDENEN GEFINGEERD
SMACHTEN OP JE BUREAUSTOEL, STIEKEME DATES IN
DE LUNCHPAUZE: IEDEREEN DOET HET, HET LIEFST IN
STILTE. In de rubriek ‘Werklust’ staan portretten van mensen
die het laatste taboe op kantoor overschrijden.
MEEDOEN? MAIL AAN WERKLUST@DEPERS.NL

16 Respons
AcademicTransfer, your next step in excellence

Respons
VACATUREOVERZICHT
Bekijk deze en meer vacatures op www.depers.nl/carriere
BEDRIJF FUNCTIE KORTE OMSCHRIJVING PLAATS JOB-CODE LOCATIE BONUS
Financieel/Economisch
ECI - Mercuri Urval Hoofd Customer Service die customer service naar een hoger niveau brengt Vianen P4Y1XTGX pag. 14 n.v.t.
ECI - Mercuri Urval Projectleider Business Improvem. die verbetermogel kheden vertaalt naar concrete acties voor een excellente customer service en logistiek Vianen PQVCT5E7 pag. 14 n.v.t.
Internet
Dagblad De Pers Online uitgever (m/v) Doel is een substantiële groei van pageviews, uniek bereik, leden en nieuwsbrief abonnees. Amsterdam PRRZQD29 pag. 35 n.v.t.
IT Services
Sound Intelligence Developer C++, Linux, XML University Masters degree of Bachelors degree, affi nity with API and UI design (Web and GUI) Utrecht P2JT5RYK online € 1.000
Sound Intelligence Sr. Project Manager University Masters degree, pro-active, strong drive and outstanding coordination skills Amersfoort P467YVTC online € 1.000
UU Utrecht - AcademicTransfer Applicatiebeheerder (mede) Verantwoordelijk voor inrichting/ondersteuning van geautomatiseerde systemen Universiteitsbibliotheek Utrecht Utrecht PR2HDD11 pag. 16 n.v.t.
NWO - AcademicTransfer Software Design Engineer Ontwikkeling elektronica prototype voor afbeeldende Röntgendetector t.b.v. toekomstige ESA satelliet Utrecht PZ468Y69 pag. 16 n.v.t.
Onderwijs
OU Nederland - AcademicTransfer Universitair docent Biologie U zal vooral worden ingezet in de bacheloropleiding Milieu-natuurwetenschappen van de faculteit. Nederland PJ5YZYHG pag. 16 n.v.t.
TU/e - AcademicTransfer Ass.Professor Ethics & Technology Participates in education and research in ethics and technology. Eindhoven PHC66X22 pag. 16 n.v.t.
UT Twente - AcademicTransfer Hoogl. Publiekrecht Openbaar Best. Het recht inzake behartiging publieke belangen en daarmee verbonden verhoudingen tussen overheden, samenleving en markt Enschede P36AVXR8 pag. 16 n.v.t.
Overig
Korps landelijke politiediensten VMBO-, MBO-, HBO- en WO-ers Korps landelijke politiediensten zoekt VMBO-, MBO-, HBO- en WO-ers Driebergen P4Y1KZYB Groene Pers p.17 n.v.t.
UVA - AcademicTransfer Persvoorlichter O.a. schrijven/redigeren pers-, nieuws- en personaliaberichten, interviews, coördinatie/redactie van wetenschapsagenda Amsterdam PYQKYBYK pag. 16 n.v.t.
Personeel/Organisatie
Mercuri Urval Researcher Werving & Selectie vind jij de speld in een hooiberg? Amersfoort PT9VY5QR pag. 14 n.v.t.
Staf/Beleid/Bestuur
SRE Milieudienst Coördinator team Servicepunt Je vervult de coördinerende rol in de regio Zuidoost Brabant. Eindhoven PGJX3RYC Groene Pers p.2 n.v.t.
SRE Milieudienst (Senior) Milieuadviseur afval De milieuadviseur Afval richt zich op afval, biomassa en Cradle-to-Cradle. Eindhoven PRD8K3H4 Groene Pers p.2 n.v.t.
SRE Milieudienst Allround projectleider Je bent trekker van een project of projecten, die complex en bestuurlijk gevoelig zijn en een zorgvuldige procesvoering vereisen. Eindhoven PH1HFJFF Groene Pers p.2 n.v.t.
DCMR Milieu-inspecteurs Voor deze functies zoeken wij collega’s met een technische of milieukundige opleiding. Ervaring of affi niteit met milieubeleid is een pré. Rijnmond P6ZBNDQQ Groene Pers p.3 n.v.t.
KNAW - AcademicTransfer Senior Medewerker Evenementen Uitvoeren communicatieactiviteiten en -trajecten op het gebied van evenementen en leiding geven aan projecten. Amsterdam P2RD9EAD pag. 16 n.v.t.
Wetenschap/Onderzoek
EUR - AcademicTransfer PhD Position Focus of this 1 – 4-year project is on the relationship between ICT and social cohesion on the micro and meso level. Rotterdam PC1S9A88 pag. 16 n.v.t.
RU Nijmegen - AcademicTransfer Post-doc position Arabic and Islam The project will investigate theoretical issues by empirically studying the debates on Islam Nijmegen PDS8C1V2 pag. 16 n.v.t.
Universiteit Leiden - AcademicTransfer Promovendus Archeologie Studie maken van het landschap waarin grafheuvels zijn opgericht en de geschiedenis van dat landschap. Leiden P32QJFKB pag. 16 n.v.t.
UniMaas - AcademicTransfer PhD Position CARIM/Physiology Study of the translational aspects of tissue engineered vascular constructs. Maastricht PTFCAQE5 pag. 16 n.v.t.
VU - AcademicTransfer Post-doc Faculty of Sciences To identify the essential ingredients for power law behavior (or Self Organized criticality) to occur. Amsterdam P8YHGECK pag. 16 n.v.t.
WUR - AcademicTransfer Hoofd Insectenkweek O.a. analyseren/rapporteren onderzoeksgegevens, voorlichtingsactiviteiten en begeleiding van studenten/promovendi Wageningen P288EKKG pag. 16 n.v.t.
UMC Radboud - AcademicTransfer Promovendus afdeling Epidemiologie Onderzoek naar genetische aanleg prostaatkanker Nijmegen P44A5YFC pag. 16 n.v.t.
Vacatures direct in je mailbox?
1. Zelf interesse
Wil je een link naar de vacature in je mailbox ontvangen? SMS dan JOB gevolgd door de job-code van de gewenste vacature en je e-mailadres naar 5566.
2. Tip een vriend
Wil je iemand anders op de hoogte brengen van een vacature? SMS dan TIP gevolgd door de job-code van de gewenste vacature en het e-mailadres van degene die je wilt tippen naar 5566.
Kijk voor meer
vacatures op
www.depers.nl
/carriere
Ons bonussysteem
In exclusieve samenwerking met Spotajob bieden we u nu de mogelijkheid om niet alleen voor uzelf op zoek te gaan naar een baan. Spotajob gaat op innovatieve wijze
om met het aloude gegeven dat mensen meestal vanuit hun netwerk op nieuwe carrièremogelijkheden worden gewezen. Door de kracht van dit netwerk te benutten
kunt u vrienden, oud collega’s en andere contacten op interessante banen wijzen. Worden zij aangenomen, dan ontvangt u daarvoor de vermelde bonus.
Spotajob – Targeting Talent
17

Gezocht:
TESTKIJKERS
Digitenne. Digitaal tv kijken
voor maar 6,95 per maand
Dit is jouw moment om
Digitenne van KPN GRATIS
te testen! Digitenne van KPN
is het goedkope alternatief
voor kabeltelevisie.
Wat is Digitenne?
• Overal draadloos TV kijken
• 23 meest populaire TV zenders en
19 radiozenders
• Gratis erotiekzender
• Digitale kwaliteit
• Eenvoudig aan te sluiten
• Optie: Live Tele2 Eredivisievoetbal
• Vaste lage prijs: 6,95 per maand
Hoe word je testkijker?
Nu 1 maand geheel gratis.
Meld je aan als testkijker
op TestDigitenne.nl of
via 030-2725798 tijdens
kantooruren.
Actie
Ook
testkijker
worden?
bel 030-2725798
(tijdens kantooruren)
Maak gratis kans op een LCD TV
Meld je nu aan als gratis testkijker voor
Digitenne, en maak kans op een fantastische
LCD TV van Samsung.
Meld je aan! Ga naar TestDigitenne.nl of SMS gratis
‘TEST’ naar 7585. Telefonisch bestellen kan ook tijdens
kantooruren: 030-2725798

Per
Se
opzaterdag
ZATERDAG 12 APRIL 2008
Streetfashion
De stijl van de straat >>p 20
Lissabon
De stad die schrijvers
lyrisch maakt
Pagina 28
Bakfi etsen
De Rolls Royce
onder de fi etsen
Pagina 33

20
Britt Stubbe
Doen
MODE
De stijl van de straat
Wat dragen de hipste mensen in de wereldsteden? Vergeet de
trends op de catwalk, en kijk op straat. Bijna elke metropool kent wel
een streetfashionblog waarop fanatieke fashionvictims wekelijks foto’s
posten van de meest bijzonder geklede inwoners. Zoveel leuker dan
modebladen. Maar pas op: het is verslavend.
Reykjavik Buenos Aires
Allereerst een waarschuwing voor fashionvictims.
En voor lezers die niets liever
doen dan een middag lang mensen kijken
op een terras. Het nu volgende artikel kan
gevaarlijk zijn. Wegens de verslavende
werking van het streetfashionblog.
Urenlang dwalen op het net kan als volgt van start
gaan: even kijken op www.justglitterlust.blogspot.com
wat deze maand gedragen wordt in de straten van Estland.
Fascinerend is ze. Het meisje met platinablonde
haren, tattoos en helrode lippen. Dat komt door het
ouderwetse zwarte hoedje dat ze draagt, met een netje
dat voor haar ogen valt. Alsof ze op weg is naar een
punkbegrafenis.
Na Estland even kijken naar New York, het zeer populaire
blog The Sartorialist behoort tot de top-25 van
meest bezochte weblogs wereldwijd. Altijd leuk om te
zien welke foto’s van stijlvolle New Yorkers vandaag zijn
toegevoegd. Bovenaan een fraai beeld van een mooi
meisje van in de twintig dat werkt bij de kinderwinkel
van Marc Jacobs, zo valt te lezen in het bijschrift. Ze
draagt zelf de kleding die ze verkoopt. Vandaag zijn dat
twee aan elkaar genaaide blauwe strokenrokjes voor
meisjes van tien. Een is echt te kort, schrijft ze.
Even zoeken in de lijst met favorieten voor de links
naar de Amsterdamse logs Damstyle en Fad Tony. Om
te kijken of er nog hippe bekenden te spotten zijn. Kijk.
Daar heb je Bas. Doet hij niet voor niets zo zijn best om
de coolste jongen van Amsterdam-West te zijn. Als tegenhanger
voor het nonchalante Amsterdam even doorklikken
naar het hysterische Tokio. Dan nog vijf minuten
naar Glamcanyon, want blogger Katja was gisteren weer
uitgenodigd op een hip Londens feest. Op dat laatste
feestje draagt een lelieblank gepoederd meisje een blonde
Victoriaanse pruik zo hoog als een hoed. En wat kijkt die
androgyne jongen – zijn linker oog is met witte schmink
omcirkelt, zijn rechter met zwarte – indringend in de
camera. Of is het toch een meisje?
En dan reizen we ook nog even naar Rio de Janeiro.
Bogota. Helsinki. Kaapstad. Budapest. Milaan. Berlijn.
Parijs. Hongkong en Seoul. En tot slot naar de alltime
favourite Reykjavik. Wie denkt dat Björk origineel is, moet
echt even naar het blog van de stad waar ze vandaag
komt: Reykjavic Looks.
Kant-en-klare kostuums, nee, die zie je niet op
streetfashionblogs.
Voor je het weet zijn er uren verstreken en wordt een
blik in de spiegel behoorlijk deprimerend. De bezoeker
voelt zich al snel hopeloos saai, vergeleken met al die
excentrieke en stijlvol geklede mensen in de straten van
de wereldsteden. Op Fad Tony is een jongen te zien die
in de opening hangt van een winkel ergens in de Jordaan.
Zijn naam is Maarten, dus deze jongen is oerhollands.
Toch ziet Maarten eruit alsof hij uit een hip modeblad
komt met zijn pijpenkrullen, paarse zijden sjaal en zijn
dandy kostuum. De chique broques aan zijn voeten zijn
niet bruin of zwart, maar knalroze gespoten. Jongens
zoals Maarten, ze zijn een zeldzaamheid. Maar niet op
de fashionstreetblogs.
Hogere modekunst
Anton, de uit Duitsland afkomstige student media en
cultuur en de drijvende kracht achter weblog Fad Tony,
struint soms uren tevergeefs door de straten van Amsterdam
met zijn camera. En toch doet hij het met liefde.
‘Ik vergeet sneller mijn sleutels dan mijn camera. Op
straat worden nieuwe trends geboren, ontstaan uit opvallende
mixen van stijlen bedacht door mensen die zo
creatief zijn dat ze zich geen kant-en-klaar kostuum laten
voorschrijven.’
Anton beperkt zich niet tot de straten van Amsterdam.
Tijdens zijn bezoeken aan Hamburg, waar hij
vandaan komt, gaat de camera steevast mee naar feestjes
in de artistieke kringen. Het levert beelden op van
zelfbewuste mensen die de hogere modekunst beheersen.
Ze dragen met hun stijl uit wie ze zijn. En vooral
wie ze niet zijn: saaie, doorsnee mensen. Dat geldt voor
alle goede fashionstreetblogs. Ze tillen de bezoeker boven
de middenmoot uit en laten je deel uitmaken van
een zichtbaar exclusieve wereld.
Anton zegt dat dit absoluut niet zijn bedoeling is. En
dat hij daarom ook geregeld foto’s plaatst van mensen
die zich totaal niet bewust zijn van hun eigenzinnige
stijl, maar er wel degelijk een bezitten. Die foto’s zijn
hem het liefst. ‘Een oudere man in een knalblauwe jas
kan ik ook helemaal te gek vinden. Als iemand me op
de een of andere manier maar opvalt. En raakt.’
Ontwerpers beïnvloeden straatmode. Of andersom?
Naast Anton is er een andere uit Duitsland afkomstige
fashionvictim die geregeld de straat opgaat om mensen
te fotograferen. Felicia is grafisch vormgever, maar
houdt in haar vrije tijd samen met haar vriendinnen
Lane en Elina het blog Damstyle op peil. Het belangrijkste
verschil: Damstyle richt zich puur op de straat en
daardoor is het resultaat minder extravagant. Het is
straatfotografie is haar puurste vorm. Felicia vindt het
weleens jammer dat de mensen die ze voor haar camera
krijgt, hoe origineel ze er ook uitzien, zich toch ook laten
beïnvloeden door trends. ‘Kijk maar eens wat ze nu
aan hun voeten hebben, dat zijn vaak oxfordshoes. Ook
zie je opvallend veel babydolljassen bij de hippe
voorhoede.’
Londen
Straatmode
ontstaat
van onderaf,
bij
een kleine
voorhoede
die bezig
is met
muziek
en kunst
Volgens de zelfbenoemde King Of Style, stylist Ruud
van der Peijl, wordt de straatmode nog altijd grotendeels
bepaald door de grote modeontwerpers. ‘Grote
ontwerpers zijn te creatief om straatmode te kopiëren.
De wijde bandplooibroek die hippe jongeren nu veel
dragen, werd een tijdje geleden geïntroduceerd door
Dior. Dat kunnen kids natuurlijk niet betalen, dus die
kopen zo’n broek in maatje opa op het Waterlooplein.
En zo wordt zoiets een straattrend. Het is wel zo dat er
tegenwoordig weer creatiever wordt omgesprongen met
mode. Er wordt veel tweedehands gekocht en vermaakt.
En op een blog uit Reykjavik zie je oneindig veel creatievere
mensen dan op een blog uit Amsterdam. Maar die
blogger is dan ook wel altijd op de juiste feestjes. Als je
in Amsterdam kijkt op een feestje als Million Dollar
Kids, dan weet je ook niet wat je ziet. Foto’s van dat
soort feesten zijn wel degelijk een inspiratiebron voor
grote ketens als H&M en Zara.’
De grootwinkelbedrijven houden de straat en het
clubcircuit al jaren nauwkeurig in de gaten. Dat is nu,
door de enorme hoeveel weblogs, zeer eenvoudig. Ze
besparen de trendwatchers een duur ticket en tijd.
Daarom worden trends uit de underground nu razendsnel
vertaald naar draagbare kleding voor in de winkels.
Anton en Felicia vinden het geen probleem dat anderen
vanuit commercieel belang gebruikmaken van hun
scherpe oog voor trends. Ze zien het eerder als
compliment.
Anton: ‘Laatst heb ik ook wat van mijn foto’s verkocht
aan een blad uit Hong Kong. Kreeg ik duizend
Hong Kong dollars voor. Daar waren mijn vrienden erg
van de onder de indruk. Ik heb ze maar niet verteld dat
dit omgerekend tachtig euro is. Maar geld doet er ook
niet toe, ik zie het als compliment als mensen mijn blog
zien als maatstaf.’
Bovendien valt er met het juiste blog wel degelijk
geld te verdienen. Het beste voorbeeld is het toonaangevende
New Yorkse blog The Sartorialist. Dat staat vol
met advertenties van grote luxe merken. Merken die
ook regelmatig terugkomen in de foto’s van Scott Schumann,
een straatfotograaf die eerst werkzaam was in de
modewereld. Want hij is vooral geïnteresseerd in beelden
van jonge New Yorkers die duidelijk veel tijd en
geld in hun image steken, maar die trends niet klakkeloos
kopiëren.
Jong, authentiek en onafhankelijk
Volgens modejournalist Bregje Lampe onstaan trends
allang niet meer op de tekentafels in Parijs. ‘Straatmode
ontstaat van onderaf, bij een kleine voorhoede die ook
bezig is met muziek, sport en kunst. Om die groep
hangt een aura dat de trendvolgers aanspreekt: jong, authentiek
en onafhankelijk. Die voorhoede gaat creatief
met kleding om en dat soort dingen zie je niet veel later
terug in het modebeeld.’
Als recent voorbeeld noemt Lampe de vorig jaar in de
Londense underground ingezette New Ravetrend. ‘De
kleding die daar bijhoorde, is een grote commerciële hit
geworden. Neem de neonlegging waar new-ravers een
jaar geleden mee begonnen, die hangt nu bij alle filialen
van H&M. Doordat we nu in staat zijn om via internet
de internationale straattrends eenvoudig tot ons te
nemen, worden deze steeds sneller vertaald naar de
mainstream. Was je een paar maanden terug nog bijzonder
in je neon trainingsjackje, nu loop je al weer
achter.’ p

Doen
Buenos Aires Buenos Aires Berlijn Buenos Aires Buenos Aires
Buenos Aires Buenos Aires
Buenos Aires Helsinki Helsinki
Berlijn Berlijn Hamburg
Krakau Reykjavik Reykjavik
Reykjavik Amsterdam Buenos Aires
Er is een kleine voorhoede die
creatief met kleding omgaat; dat
soort dingen zie je niet veel later
terug in het modebeeld
21
Top-tien van de belangrijkste (en leukste) streetfashionblogs
1) The Sartorialist
Deze tongbreker is veruit het meest professionele blog. Voor
wie houdt van eigenzinnige klasse en hoogstaande fotografie.
Naast het straatbeeld van New York bezoekt Scott Schumann
ook steden als Tokio en Parijs. Erg leuk zijn de korte interviewtjes
met de mensen op de foto’s.
2) Glamcanyon
Duitsers zijn fanatiek in het bijhouden van goede weblogs.
Katja woont in Londen en verslaat daar het modebeeld vanaf
de hipste feesten en vanuit de hipste wijken.
3) Reykjavic Looks
Wat hebben die IJslandsers toch een uniek gevoel voor stijl.
Extravagant, maar zonder het circusgevoel.
4) Hel Looks
Dit blog uit het Finse Helsinki heeft iets meer het clownsgevoel
dan die uit Reykjavik. Al die kleuren, bizarre prints en
raar haar. Een vrouw van 65 met een kek wit bontjasje en
enorme zelfgemaakte bijpassende oorwarmers zegt dan ook:
‘Ik koop alleen maar bijzondere kleding. Het straatbeeld is al
zo saai.’
5) Facehunter
De mensen op de foto’s zijn vaak mode- en kunstacademiestudenten
met veel aandacht voor detail. Niet voor niks een
zeer populair blog.
6) Still In Berlin
Dit blog laat zien hoe je er met weinig geld toch heel bijzonder
uit kunt zien. Met die typisch Berlijnse mix van vintage en Do
It Yourself.
7) Tokyo Street Style
De meest extravagante trends worden geboren in Tokio. Wie
dit blog regelmatig bezoekt, ziet de ene na de andere nieuwe
trend ontstaan. Gwen Stefani is verslaafd aan dit weblog.
8) Youngboyhood
Wie had er nou gedacht dat Seoul het toonbeeld was van
goedgeklede mensen. Aan dit gevoel voor stijl en originaliteit
kunnen we in Nederland een voorbeeld nemen.
9) Fad Tony
Hoewel. De Amsterdamse nonchalante humoristische mix van
vintagesportkleding en chiquere items verveelt ook niet snel.
En het is leuk om te kijken of je vrienden er, tijdens een dagje
Amsterdam, door deze blogger wellicht zijn uitgepikt.
10) Streetfashion in Cracow
Wie nog steeds denkt dat er in het Oostblok vooral saaie grijze
muizen wonen, moet eens in de straten van Krakau kijken.
Ook leuk zijn de korte interviewtjes bij de foto’s.
Tot slot: Ga vooral zelf op ontdekkingstocht. Klik veelvuldig
door op de links naar andere blogs. Reis van Bogata in Colombia
naar Moskou. Maar let dus op. Het is verslavend.

22 Zijn
chapeau
TO KILL A MOCKINGBIRD
De vrouw
die racisme
zichtbaar
maakte
Veertig jaar na de moord op Martin
Luther King is de rassenproblematiek nog
springlevend. Althans, in de belevenis van
veel inwoners van het plaatsje Monroeville
in Alabama, waar Harper Lee haar roman
over racisme in het Zuiden situeerde. ‘Kijk,
daar zit Atticus Finch te eten.’
Mars van Grunsven
aanwezigen opstaan! Deze rechtbank
is in sessie!’, buldert de krachtige
stem van Alexander Blass, A.B.
voor vrienden en bekenden, dus ook
voor de vers in het dorp aangeko-
‘Alle
men vreemdeling uit Nederland. ‘Als
ik iemand de hand heb geschud’, zegt A.B., ‘is hij een
bekende.’ De 81-jarige oud-winkelier is de nestor van het
lokale toneelgezelschap The Mockingbirds, dat sinds
1990 het toneelstuk To Kill a Mockingbird opvoert, naar
de gelijknamige bestseller van Harper Lee. Hij heeft de
rol van griffier van de rechtbank.
A.B. is de eerste om te erkennen dat zijn aandeel in
het stuk marginaal is. ‘Maar als ik mijn mond opendoe,
staat wel iedereen in het publiek meteen op. Ook Madeleine
Albright.’ Albright, minister van Buitenlandse Zaken
onder president Clinton, bevond zich in 1997 onder
de toeschouwers in Monroeville. Vandaag is de rechtszaal
in het Old Courthouse, waar de slotscène van het
stuk plaatsvindt, zo goed als leeg – op enkele acteurs na.
De Mockingbird Players hebben er net een repetitie van
de rechtzaakscène opzitten en lopen het gebouw uit om
te lunchen. De oude A.B. en regisseur Stephanie Salter
blijven achter en laten broodjes bezorgen om die in gezelschap
van die vreemdeling uit Nederland in de rechtszaal
op te eten.
De Mockingbird Players repeteren vandaag naast de
rechtzaakscène nog een beroemde scène uit To Kill a
Mockingbird: de dolle hond. Regisseur Salter legt uit
waarom die scène zo belangrijk is. ‘De dolle hond staat
voor de op hol geslagen maatschappij van die dagen
(1935, red.). Advocaat Atticus Finch, de vader van verteller
Scout, staat voor gerechtigheid. Juist Atticus, en niet
de onzekere sherif, schiet de gevaarlijk zieke hond neer.
Dat is krachtige symboliek.’
De rechtzaakscène heeft als bijzonder element dat het
publiek erbij betrokken wordt, zegt Salter. ‘Net als toen,
wordt het publiek gescheiden. Kleurlingen boven, blanken
in de zaal. Uit de zaal wordt een jury aangewezen
van alleen maar blanke mannen. Op een tournee in Israël
is het voorgekomen dat die jury weigerde de zwarte
verdachte te veroordelen.’ Daarvoor kent het voornamelijk
Amerikaanse publiek in Monroeville het verhaal te
goed. Van het boek zijn 30 miljoen exemplaren verkocht,
en wie het boek niet gelezen heeft, kent wel de
filmversie uit 1962 met Gregory Peck in de hoofdrol.
Volgens recent onderzoek weet 80 procent van de Amerikaanse
17-jarigen dat To Kill a Mockingbird over twee
kinderen gaat, wier levens beïnvloed worden door een
conflict in hun dorp wanneer hun vader een zwarte man
verdedigt in de rechtszaal.
Voor Salter staat To Kill a Mockingbird voor magie. ‘Dit
stuk betovert de mensen, zowel het publiek als de acteurs.
Als het zwarte gospelkoor vanaf de balustrade van
de rechtszaal begint te zingen, krijgt iedereen kippenvel.
Het heeft te maken met verlangen naar het eenvoudige
leven dat er niet meer is. Het wekt een gemeenschapsgevoel
op, hoe imperfect het leven in 1935 ook was.’ In
Monroeville bestaat dat eenvoudige leven volgens Salter
nog. ‘Mijn dichtstbijzijnde buurman is een koe, mijn
voortuin is 8 hectare groot. Alles gaat langzaam, ieder-
een kent elkaar. Net als in het boek van Harper Lee.’
Monroeville, 7.000 inwoners, 28 kerken, is voor altijd
verbonden aan To Kill a Mockingbird – en echt niet
alleen omdat de Mockingbird Players er elk jaar hun
stuk opvoeren. Het is net zo goed het gevolg van een
beslissing van haar beroemdste inwoner: in 1964 besloot
Harper Lee om nooit meer met de pers te praten.
Ze was de aandacht zat en vond dat ze alles wat ze over
haar boek te zeggen had, wel gezegd had. Verzoeken
om interviews doet ze sindsdien af met ‘Hell no’.
Daarmee was het plaatsje Monroeville opeens verworden
tot de voornaamste bron voor wie meer wil weten
over de beroemde schrijver. Zo iemand was Lee’s
biograaf Charles Shields, een voormalig leraar Engels
die in 2006 Mockingbird, a Portrait of Harper Lee
publiceerde.
De wonderjaren
De oude A.B., slechts een jaar jonger dan Lee, kan zich
Shields nog herinneren. ‘Nelle, want dat is Lee’s echte
voornaam, niemand noemt haar hier Harper, had ons
verzocht om niet met die man te praten, dus dat hebben
we ook niet gedaan.’ Lachend: ‘Die man had geen
schijn van kans!’ Over de biografie is hij dan ook weinig
lovend. ‘Dat is allemaal uit de derde en vierde hand.’
A.B. blijkt overigens best te willen praten over Harper
Lee. ‘Dat Nelle niet in het openbaar verschijnt, wil niet
zeggen dat ze niet van gezelschap houdt. Ze houdt van
discussiëren, lang tafelen met veel wijn en heeft een
enorm gevoel voor humor. Dat zie je ook aan al die
maffe karakters in haar boek.’
Die karakters zijn letterlijk uit het leven gegrepen, verzekert
A.B. ‘Ik was krantenjongen in de jaren dertig en
kende dus iedereen. Bijvoorbeeld die oude vrouw die
altijd boos is, die bestond, alleen heette ze anders. Net
als de geheimzinnige buurman Boo Radley. Daar waren
we allemaal doodsbang voor.’
Ook Truman Capote, die als Dill in Mockingbird
voorkomt, kan A.B. zich nog goed herinneren. ‘Truman
was niet erg populair hier’, zegt A.B., terwijl hij het hoge
stemmetje van Capote nadoet. ‘Op een dag waren we
aan het honkballen toen hij kwam aanrijden in zijn
Buick-limousine, met zwarte chauffeur. Hij was toen een
jaar of twaalf. Daar stond hij dan in zijn Knickerbocker
en vroeg: hé jongens, wat spelen jullie? We negeerden
hem gewoon. Hij was een sissy.’
A.B. is zich ervan bewust dat hij al pratende over Lee
en Mockingbird in de ban van de nostalgie raakt. ‘Je
hebt het toch over je jeugd hè, de wonderjaren. Maar zo
geweldig was die tijd niet. Dit was tijdens de Great Depression.
De sfeer was grimmig. Veel mensen hadden
honger. Er was racisme. Dat maakte het nog grimmiger.’
Dat racisme zou nog tot ver na de Tweede Wereldoorlog
in geïnstitutionaliseerde vorm aanhouden. ‘Racisme
was de traditie. Je schudde een zwarte man nog niet
eens de hand. De meeste mensen stonden daar niet bij
stil. Zo was het gewoon in die dagen in Alabama.’
A.B., zelf blank, kon zich er maar moeilijk bij neerleggen.
Toen hij eind jaren vijftig als winkelier aan de beurt
was om de jaarlijkse parade te organiseren, besloot hij
deze niet door te laten gaan als dat jaar de zwarten weer
niet zouden mogen meelopen. Het bracht hem in problemen
met zijn dorpsgenoten. ‘Nigger lover noemden
ze me. De nacht voor de parade zette de Ku Klux Klan
een brandend kruis in mijn tuin. En maar rondjes rij-
Harper Lee rond 1960. GETTY IMAGES
Scout en Calpurnia, personages uit To Kill A Mockingbird. REUTERS
Verzoeken om interviews doet
Lee af met ‘Hell no’

Zijn
Truman Capote, de oude buurman van Harper Lee en Dill in Mockingbird. GETTY IMAGES
Alles gaat hier langzaam, net
als in het boek
den rond het huis. Veel auto’s herkende ik, die waren
van klanten van mijn winkel en leden van mijn kerk.’
Hij belde de politie. ‘De sheriff zei: ik kan niets doen,
de rechter verbiedt het me. Onzin natuurlijk. Ook de
staatspolitie kwam niet te hulp. Allemaal bang voor de
Klan. De parade is nooit doorgegaan.’
Ook in To Kill a Mockingbird komt racisme nadrukkelijk
aan de orde. ‘Maar niet op de gebruikelijke manier’,
zegt A.B.. ‘Als de mensen aan het zuiden denken, dan
denken ze aan lynchpartijen en bomaanslagen. Maar
Nelle’s verhaal is anders, alleen al doordat het door de
ogen van een klein meisje wordt verteld. Als Tom dood is,
zegt Scout: ze hebben Tom vermoord. Dan antwoordt Atticus,
haar vader: voor hen was hij niet Tom. Zo troost hij
haar.’
Zelf heeft Lee altijd beweerd dat Mockingbird niet alleen
over racisme gaat. ‘Mijn boek portretteert een aspect
van de beschaving, niet eens per se die in het
Zuiden’, zei ze in 1963 tegen de New York Times. ‘Ik heb
geprobeerd om het conflict van de menselijke ziel te laten
zien, verwoord in de simpelst denkbare termen.’
Feit is wel dat To Kill a Mockingbird geschreven en gepubliceerd
is in een periode waarin de strijd tussen het
blanke establishment en de Burgerrechtenbeweging onder
leiding van Martin Luther King Jr. op zijn kookpunt
was. Alabama was met zijn onverholen racistische gouverneur
George Wallace het middelpunt. Het was hier
dat Rosa Parks weigerde achterin de bus te gaan zitten
(Montgomery, 1955) en de rellen op de University of
Alabama (1956). Lee was in het geheel niet bij de Burgerrechtenbeweging
betrokken, maar haar boek wordt
er voor altijd mee geassocieerd.
Lee is er in ieder geval nooit op uit geweest om een
ware geschiedenis of autobiografie te schrijven, zei ze in
datzelfde interview. ‘Een schrijver moet schrijven over
wat hij weet en hij moet dit eerlijk doen.’ Daarin was ze
met Mockingbird zo goed geslaagd, dat ze nooit meer
een tweede boek heeft geschreven. Althans, dat is wat
meestal wordt aangenomen, hoewel Lee volgens biograaf
Shields wel zou hebben geprobeerd een tweede
boek te schrijven. A.B. gelooft dat niet. ‘Nelle wist dat
het na Mockingbird alleen maar minder kon worden. Ze
had gezegd wat ze te zeggen had.’ De enige die het antwoord
weet, zwijgt.
Messcherp
A.B. blijkt overigens niet de enige inwoner van Monroeville
te zijn die Lee’s spreekverbod durft te weerstaan.
Alsof de roddelzucht van Mockingbird-karakter Stephanie
Crawford te diep in de genen van de dorpelingen zit.
Mary Tomlinson, een gepensioneerde lerares en tegenwoordig
de features-redacteur van de plaatselijke Monroe
Journal, weet bijvoorbeeld te vertellen dat Lee vroeger erg
goed in volleybal was. ‘Ze was veel beter dan ik. Sterk en
atletisch. Ze speelde meestal in een blauwe rok.’
Uit de vaak ongeprovoceerde loslippigheden van lieden
als deze Mary Tomlinson, of van de bediende achter
de toonbank van antiquair Elaine’s, of de directeur van
het Old Courthouse Museum, en natuurlijk de verhalen
van de praatgrage A.B. valt het volgende beeld van de inmiddels
82-jarige Harper Lee te destilleren: ze rookt. Tot
voor kort hield ze een appartement in New York aan en
bracht ze de winters door in Monroeville. Maar sinds ze
in 2006 een beroerte heeft gehad, woont ze het hele jaar
door in Monroeville, bij haar 94-jarige zus Alice, een juriste
die nog altijd een notarispraktijk heeft. Ze drinkt
23
niet meer, of nauwelijks. Ze verplaatst zich meestal in een
rolstoel, maar kan nog wel lopen. Haar rechterhand is
goed, de linker niet meer. Haar geest is nog altijd messcherp.
Elke zondag eet ze in wat bekend staat als het
beste restaurant van Monroeville: Radley’s, vernoemd
naar Boo Radley, het karakter uit haar eigen roman.
Als de vreemdeling uit Nederland zich de eerstvolgende
zondag in restaurant Radley’s meldt, weet de restauranteigenares
al waar deze op uit is. ‘Mevrouw Lee is er
vanavond niet, maar Atticus Finch en zijn vrouw zitten
aan de tweede tafel achterin te eten.’
Atticus, gealarmeerd door een ober, meldt zich even
later bij de tafel van de vreemdeling. Hij blijkt Dennis
Roy Owens te heten, is bijna twee meter lang en verzekeringsagent.
Dit is het laatste jaar dat hij Atticus speelt,
zegt hij. ‘De mensen beginnen zo langzamerhand te geloven
dat ik Atticus ben. Maar dat is het probleem niet.
Met mijn sterke zuidelijke accent verdien ik het niet om
hem te spelen. Atticus was een echte gentleman.’ p
VOOR ALTIJD IN DRUK
Harper Lee’s roman To Kill a Mockingbird begint als een
kinderboek. De 6-jarige Scout leidt met haar broer Jem en
haar vader Atticus Finch het rustige leven van een zuidelijk
dorpje tijdens de Great Depression. Samen met hun vriendje
Dill, gemodelleerd naar Lee’s jeugdvriend Truman Capote,
zijn de kinderen gefascineerd door hun geheimzinnige en
enge buurman, ‘Boo’ Radley.
In Maycomb, zoals Lee haar geboortedorp Monroeville in het
boek noemt, wonen ludieke figuren als de pathologische
roddelaarster Stephanie Crawford, de hoogbejaarde morfiniste
mevrouw Watson en de uiterst strenge huishoudster
Calpurnia. De levens van deze excentrieke karakters worden
echter verscheurd door klasseverschillen, armoede en racisme.
Als Atticus Finch, die advocaat is, aangewezen wordt om een
van verkrachting beschuldigde man te verdedigen, gaat de
beerput open. De verdachte, Tom Robinson, heeft de pech
dat hij zwart is – en zijn beschuldiger een blanke vrouw.
Scout en Jem zijn opeens de kinderen van een nigger-lover.
To Kill A Mockingbird was vanaf de dag van publicatie, 11 juli
1960, in elk opzicht een succes. Lee won er in 1961 een Pullitzer-prijs
mee en verkocht binnen een jaar 2,5 miljoen
exemplaren (meer dan 30 miljoen inmiddels). De roman zou
nooit meer uit druk raken en is in meer dan 40 talen vertaald.
Volgens de National Library Association lezen jaarlijks
een miljoen mensen het boek.
Ook de gelijknamige film, die het boek nauwgezet volgt, was
meteen raak. To Kill a Mockingbird won in 1962 drie Oscars,
waaronder die voor beste mannelijke hoofdrol (Gregory Peck
als Atticus Finch). Sinds 1990 speelt de lokale theatergroep
The Mockingbird Players elk voorjaar een toneelversie van
het boek in het Monroe County Heritage Museum. Altijd voor
een uitverkochte zaal.
The Mockingbird Players: To Kill A Mockingbird. Speeldata:
24 april t/m 24 mei in het Monroe County Hertitage Museum
in Monroeville, Alabama. Kaartjes à $35,- zijn alleen
telefonisch te reserveren: 001 251 575 7433.

24 Zijn
Kosten Koper Zeist Een bedstee, stutbalken en een originele houten
vloer. Veel elementen in dit negentiende-eeuwse pand zijn authentiek.
Terug naar de tijd van de schrijnwerkers.
Monumentale idylle
Pamela Wilhelmus
Eind negentiende eeuw
woonde Willem Wolleswinkel
in de Antonlaan
in Zeist in een huisje met
een enorm erf eromheen.
Op een dag bedacht
hij dat hij wel wat extra geld
kon gebruiken, en dat zijn erf groot
genoeg was. In het jaar 1883 verkocht
hij daarom een gedeelte van
zijn grond aan schrijnwerker Pieter
de Liefde, een ambachtsman die fijn
hout bewerkte. De handigheid van
De Liefde bewees zich snel, want nog
in hetzelfde jaar bouwde hij een
dubbele woning op het stuk erf dat
hij van meneer Wolleswinkel had
gekocht. En hij bouwde de woning
heel degelijk, want tot op de dag van
vandaag staat het huis nog in de originele
staat op de plek waar het in
1883 werd gebouwd, op de Antonlaan
in Zeist, op nummer 5 en 7. Het
gebouw is zelfs zo mooi in de oude
Door originele details
waan je je in dit huis
in de negentiende
eeuw
staat bewaard gebleven dat de gemeente
heeft besloten het een monumentenstatus
te verlenen.
Niet voor senioren
In de woonkamer van nummer 5,
het pand dat momenteel te koop
staat, zie je nog de holte in de muur
waar vroeger de bedstee was. De
woonkamer is en suite. Vroeger was
dit de gehele ruimte waarin werd
geleefd. Maar de ruimte is inmiddels
met enkele aanbouwen aanzienlijk
groter geworden. In een klein uitbouwtje
aan de zijkant van het huis
is een nieuw toilet gemaakt, en achter
de woonkamer is een hele nieuwe
aanbouw gekomen waar een moderne
keuken en een ruime tuinkamer
in zijn gebouwd. Maar wie in
het oude gedeelte van het huis staat,
waant zich bijna terug in de negentiende
eeuw. Want behalve de bedstee
zijn ook de oude houten
vloerdelen nog bewaard gebleven, en
achter een deur naast de bedstee is
ook het houten luik dat de kelder
afschermt in de originele staat.
Het huis is niet geschikt voor senioren,
want boven het luik naar de
De afhaalhap: gemixte keukens Pamela Wilhelmus
Namaskar
De lente dient zich aan, en ook de
daarmee gepaard gaande kriebels. Dat
uit zich in allerhande gekkigheden,
waarvan de laatste in mijn leven betrekking
had op deze rubriek. De afhaalhap,
tja. We hebben inmiddels
vele keukens gehad, en met name
Aziatische landen doen het goed in
het Nederlandse qua afhaaleten. Maar
doet de ‘Hollandse keuken’ het ook
goed bij de Aziaten? Als voorgerecht
wil ik wel een kaasplankje, en als
hoofdgerecht lijkt me een lekkere
zalmmoot goed, maar dan niet bij de
Franse traiteur, de Scandinaviër of de
Spaanse tapaswinkel gehaald. Nee, ik
kelder voert een steile, smalle trap
naar de eerste verdieping. Een verdieping
waar de authenticiteit van het
huis ook bijna voelbaar is: de oorspronkelijke
houten vloer ligt ook
hier nog en de stutbalken zijn duidelijk
zichtbaar in muren en
plafonds.
De indeling van het huis is enigszins
apart. Op de eerste verdieping
is slechts een slaapkamer. De rest
van de ruimte is open naar de hal
toe. Met de tuinkamer op de begane
grond erbij zou je wel twee slaapka-
neem een kaasplankje en visje uit
India.
Utrecht is de plaats waar ik mijn diner
zal nuttigen, en Namaskar het etablissement
dat me deze rare gerechten
mag serveren. Op zoek naar kaas stuit
ik op de Paneer Tikka; volgens de
menukaart is dat een gegrild kaasje
gemarineerd in fijne kruiden. De kaasjes
liggen met z’n vijven in hun bakje,
en op elke kaas zit een flink stuk paprika
of ui. De fijne kruiden waar zo
enthousiast over gesproken wordt,
bestaan voornamelijk uit koriander –
zoals het de Indiase keuken betaamt,
en de kaas zelf smaakt eigenlijk nogal
naar tofu. Hm, ’t is wel wat anders
dan een Frans plateau du fromage, en
ook de Hollandse Goudse lijkt in de
mers kunnen maken, maar het heeft
iets aparts. Ook de zolderverdieping,
waar je komt met – alweer een
originele – houten vlizotrap, jawel,
de enige echte die schrijnwerker De
Liefde er nog eigenhandig in heeft
ingezet. De zolder is weliswaar
ruim, maar niet helemaal geschikt
om in te slapen omdat een volwassen
persoon alleen in het midden
rechtop kan staan. Dus uiteindelijk
tel je twee slaapkamers, eentje op de
begane grond en eentje op de eerste
verdieping.
verste verte niet op deze Indiase kaasspecialiteit,
maar eerlijk gezegd is het
best grappig om ook eens kaas op
deze manier te eten.
Dan het hoofdgerecht. Zalm kennen ze
ook in India. En natuurlijk kan het niet
anders dan dat die tandoori wordt
klaargemaakt. Tandoori Salmon Bhuna,
een zalmfilet op Indiase wijze
bereid. Wat zoveel wil zeggen als een
flinke dot koriander, beetje pepers,
een zootje uien en het geheel in een
currysausje geplempt.
De zalm is behoorlijk doorbakken.
Nee, rosé, daar doen ze niet aan in
India. En waar ik nu achter kom, terwijl
ik langzaam de bak met curry
door de rijst mik en naar binnen
schoffel, is dat het eigenlijk niet zoveel
Tenzij een handige huiseigenaar zin
krijgt om in het tuinhuis aan de slag
te gaan. Want als je in de nieuwe
keuken de achterdeur doorgaat,
komt het best bewaarde geheim van
dit monumentale huisje tevoorschijn:
een prachtige ruime tuin,
compleet met sprookjesachtige kastanjeboom,
en achterin een groot
tuinhuis dat er door de vorige eigenaar
bij is gebouwd, verdeeld in
kantoorruimte en schuur. De bouwwerkzaamheden
zijn nog niet helemaal
voltooid. Wil je de
uitmaakt wat je door je curry gooit:
kip, lamsvlees, garnalen, biefstuk, of
vegetarisch, ik heb het allemaal al wel
eens gegeten, en nu ik de zalm aan
het rijtje toevoeg, kan ik concluderen
dat eerlijk gezegd elke curry smaakt
naar... currysaus. Best te doen hoor,
maar niet bijzonder. Veel is het wel.
Dus als ik halverwege de hoeveelheid
eten de maaltijd maar weer voor gezien
hou, denk ik: lekker hoor, die
Indiase keuken, maar als afhaalhap
moet je het niet te vaak hebben. Zelfs
niet als je lentekriebels hebt. p
Namaskar
Vredenburg 38, Utrecht
Tel. 030 – 231 04 47
Oordeel: 7-
kantoorruimte van het tuinhuis ook
echt benutten, dan zal er nog wel
een en ander moeten worden aangelegd,
zoals elektra, verwarming en
isolatie. Maar idyllisch is het zeker,
dit tuinhuis. Net zo idyllisch als het
woonhuis zelf. Kortom: een bijzonder
huis met een aparte indeling
waar een creatieveling iets bijzonders
van kan maken. p
Antonlaan 5, Zeist
Woonoppervlak: 110 m 2
Vraagprijs: € 385.000 k.k.

Waar is... Karin
Ook Afrika gaat er wat
betreft internetverbindingen
snel op
vooruit: zo zit ik hier
aan de prachtige
Zambezi-rivier in
Zambia mijn volgende bericht alweer
te tikken. Op de achtergrond
kan ik nog steeds de Victoria Falls
zien en de zonsondergang die ik zojuist
op de rivier heb mogen bewonderen
was een fantastische ervaring.
Minder mooi was het verruilen van
de Victoria Falls zijde van Zimbabwe
naar Zambia. Dit vond ik ronduit
schokkend en houdt me de hele dag
achter in mijn hoofd al bezig. Na de
stempel bij de grenspost van Zimbabwe
reden we zo’n honderd meter
naar de immigratie van Zambia. Van
een vervallen, stinkend gebouw naar
een schoon, effectief kantoor. Van
lege schappen in winkels, naar luxe
eethuizen. Van enkele wrakkige auto’s
op de weg naar moderne BMW’s.
Misschien valt het mij zwaarder dan
anderen omdat ik een aantal Zimbabwaanse
vrienden heb die een
zeer bijzondere plaats in mijn hart
innemen, maar ik moet zeggen dat
ik er ronduit verdrietig van gewor-
den ben. Nog negen dagen, dan ben
ik bij Moses in Tanzania.
Ik zit nu op een zoldertje boven de
karinblankendaal.waarbenjij.nu
NAAM: Karin (27)
LAND: Zuid-Afrika,
STAD: Kaapstad
DOEL: afstuderen
Weg
Lastminute Zürich Wie de charme van een Alpenstadje zoekt, blijft
er weg. Zürich is sierlijk, maar wel een wereldstad. Overdag schikken
mensen zich in een strak keurslijf, ’s nachts is er een ruig uitgaansleven.
Zwierige Zwitsers
Annemiek
van Dongen
In de meest leefbare stad ter
wereld is het lang zoeken
naar een weggegooid colablikje,
een spoor van graffi ti
of een kozijn waar verf vanaf
bladdert. De inwoners van
Zürich hebben zich aan hun biotoop
aangepast. Het winkelpubliek dat
met papieren tassen van dure kledingzaken
over de Bahnhofstrasse
wandelt, ziet er onberispelijk uit. ‘De
mensen in Zürich zijn anders dan in
andere Zwitserse steden’, vertelt
amateurgids Daniel Zingg, die oorspronkelijk
uit Bern komt. ‘Chiquer
gekleed, stijlvoller. Bij het eerste
spoortje lente fl aneren ze met hun
Gucci-zonnebrillen en zonnebankgebruinde
benen en masse over de
boulevard langs het meer.’ Wie in
Zürich de typische sfeer van de Alpenlanden
hoopt aan te treffen,
komt dan ook bedrogen uit. Hier eet
je geen schnitzel of kaasfondue,
maar dineer je in een Afrikaans of
een Arabisch restaurant – waarna je
niet in een bierstube, maar in een
loungy wijnbarretje belandt. Cultureel
verantwoord shoppen doe je in
de boetieks en galerieën in de steeg-
Bij het eerste spoortje
lente fl aneert men en
masse met zonnebankgebruinde
benen
jes aan de westelijke oever van de
Limmat, tussen de Lindenhof en de
Fraumünster Kirche, of in het voetgangersgebied
van het hippere Niederdorf
aan de overkant van de
rivier.
FIFA-hoofdkwartier
Hoewel Bern de hoofdstad is, is Zürich
de grootste en economisch belangrijkste
stad van het land. Geen plein illustreert
dat beter dan de Paradeplatz,
halverwege de centrale Bahnhofstrasse,
waar alle grote Zwitserse banken
zijn gevestigd. Wonen doen de bankdirecteuren
en anderszins gefortuneerde
stedelingen hogerop, op de
helling van de Zürichberg. Een ritje
door die wijk, bijvoorbeeld met de
tram richting de dierentuin en het
FIFA-hoofdkwartier, is een aanrader
voor wie zich graag vergaapt aan de
grandeur van antieke villa’s met torentjes
begroeid met klimop en tuinen
vol woeste rozenstruiken.
Maar voor het mooiste uitzicht over
de stad en het Zürichmeer neem je
vanaf Central het kabeltreintje (de
Polybahn) omhoog, naar het terras
van de technische universiteit. Drink
daar een goedkope kop koffi e bij het
studentencafé, een verdieping lager,
want ook omgerekend naar euro’s zijn
de prijzen in Zwitserse franken nog
altijd hoog. ‘Zelfs voor Zwitsers is het
leven in Zürich relatief duur’, weet
student Daniel uit ervaring.
Drinken doen de Zürcher daarom
alvast vóór het uitgaan. Thuis, maar
ook openlijk op straat. Zodra ze in
de metro naar station Hardbrücke,
de toegangspoort tot het ruige uitgaansdistrict
Zürich West stappen,
gooien ze al hun reserves overboord.
Als vreemdeling hoef je vanaf het
station alleen maar de stroom uitgelaten
jongeren met fl essen wijn en
wodka in de hand te volgen. Tussen
de pakhuizen en kantoren weten zij
hun weg naar hippe tenten als 4.Akt
en Big Ben feilloos te vinden.
Long Island Ice Tea
Maar pas op. Laat je in geen geval
verleiden een Long Island Ice Tea
mee te drinken, vooral niet als je de
dag erop meer van de stad wilt zien
dan je hotelkamer.
Tegen één uur ‘s nachts lopen de cafés
snel leeg. Dan volg je de schaars
geklede menigte naar de clubs. Tenminste,
als je van electro of dancemuziek
houdt. Anders kun je een
tram naar de Langstrasse nemen,
waar je je op het eerste gezicht afvraagt
of je werkelijk in het befaamde
red light district bent beland; Zwitsers
netjes als ook deze buurt is. Totdat
je het bovenzaaltje van de
Longstreet Bar (Langstrasse 92) betreedt.
De schaamte volledig voorbij
zwiert hier een dronken vrouw om
een paal, opzichtig knipogend naar
een kalend heerschap dat oorverdovend
vals met Pink Floyd meezingt.
Darf nur einzeln benutzt werden, staat
als voorzorgsmaatregel op de deur
van het toilet.
Nadat de barman binnen het laatste
rondje heeft aangekondigd, wacht
buiten het ordelijke Zwitserse leven
weer. Met nachttreinen die de dronken
inwoners naar elke uithoek van
de stad vervoeren. Naar hun pastelkleurige
huizen met houten luiken, in
de meest leefbare buitenwijken ter
wereld. p
WHAT TO DO
Eten & drinken
Brunch met een panini en een latte
bij Annabelle, Nägelihof 1.
Doe als Albert Einstein en James
Joyce en drink aan het einde van de
middag een borrel in café Odeon,
Limmatquai 2.
Dineer bij Mama Africa, Heinrichstrasse
239.
Drinken en gezien worden doe je in
wijnbarretjes als D-Vino, Seefeldstrasse
113 of Barrique, Marktgasse 17.
Drink een cocktail in de Nietturm Bar
op het dak met een 360° panorama
door de glazen wanden.
Drinken en dansen doe je in 2.Akt,
25
HOLLANDSE HOOGTE
Seinaustrasse 2, of zusterbar 4.Akt,
Heinrichstrasse 262; de beste uitvalsbasis
voor een avondje clubben.
Doen & zien
Breng ook als je niet met de trein
komt een bezoekje aan de machtige
stationshal van het Hauptbahnhof.
Flaneer bij mooi weer langs de
oevers van het meer van Zürich.
Wentel je op een koude dag in de
warmte van het Mosoala, een tropisch
regenwoud in een broeikas
van 11.000 vierkante meter in
de dierentuin.
Beklim de 187 treden van een van de
twee torens van de Grossmünster
Kirche om de bruggen over de Limmat
en de statige panden langs de
rivier van bovenaf te bekijken.
bar. De riviercruise was prachtig,
wát een locatie om een mooie Afrikaanse
fi lmshot te schieten. Ik heb
een beetje kennis gemaakt met de
Keniaanse reiscrew en mijn toergroep.
21 man, mij eigenlijk te veel,
en bijna allemaal bijzonder jong
(ach ja, goedkope toer hé). Zij staan
zich momenteel onder mij allemaal
te bedrinken. Ik ga maar eens douchen
(bijna veertig graden vandaag,
je loopt de hele dag jezelf af te drogen
met een handdoek!), morgen
om zes uur gaat de wekker. p

26 Doen
Urban hike
www.poezieroute.nl
Buiten Spelen
Met de Poëzieroute in Leeuwarden
werk je niet alleen aan je conditie,
maar slijp je ook je geest. Deze
wandeling neemt je namelijk mee langs
verschillende Fries- en Nederlandstalige
gedichten. Je loopt langs het werk
van maar liefst 37 dichters, variërend
van Remco Campert, Simon Vestdijk en
Gerard Reve tot J.J. Slauerhoff en Gerrit
Komrij. De poëzie staat op speciale
stenen in het Leeuwarder plaveisel
geschreven. Laat je dus inspireren door
Nederlands beste dichters en ontdek
tegelijkertijd de mooie hoofdstad van
Friesland. Afhankelijk van welke
gedichten je leuk vindt en de snelheid
waarmee je ze leest, moet je toch
minimaal een paar uur uittrekken voor
deze stadswandeling. De routekaart
van de poëziewandeling is te downloaden
op www.poezieroute.nl.
Fietsen met
kinderen
www.fietsenmetkinderen.nl
Fietsvakanties met kinderen worden
vaak uitgesteld totdat de kinderen
helemaal niet meer meegaan op
vakantie. Toch kun je prima met
kinderen op fietsvakantie gaan.
Kinderen vinden het namelijk maar al te
leuk om tijdens hun vakantie actief
bezig te zijn. Uiteraard is het verstandig
om ‘klein’ te beginnen, maar tochten
richting buitenland behoren zeker tot
de mogelijkheden. Kijk eens op www.
fietsenmetkinderen.nl. Je vindt hier veel
Boodschappen
Boek & Zopie
Hekelstraat 10, Alkmaar
Bij Boek & Zopie vind je een speciaal
geselecteerd aanbod van literatuur en
de meest originele en fantasierijke
kinderboeken. Daarnaast zijn er ook de
tot ieders verbeelding sprekende
cadeau-artikelen zoals fotolijstjes,
paardenmagneten, potloden en
spaarpotten verkrijgbaar. Tussen het
winkelen door kun je nog even
ontspannen met een stuk appeltaart en
een kopje van de befaamde ‘Golden
Coffeebox’ koffie. Is je mok leeg, niet
getreurd! De koffie is ook in cadeauverpakking
te verkrijgen.
Kinderboekwinkel
de Boekenberg
Kleine Berg 48, Eindhoven
In deze kinderboekenwinkel vind je
boeken voor kinderen in de leeftijd van
nul tot zestien jaar. Je vindt een prachtig
assortiment van 15.000 titels aan
babyboekjes, prentenboeken,
voorleesboeken, boeken om te leren
lezen, fictie, jongerenromans,
informatieve boeken, poëzie. Bij De
Boekenberg is echt alles te koop voor
de leesliefhebbers onder ons. Naast al
dit moois op leesgebied verkoopt de
Boekenberg prentbriefkaarten, posters,
luisterboeken en merchandising
afgeleid van kinderboeken. Er is ook
een ruim aanbod aan handpoppen. De
ervaringen en tips van andere ouders en
op het forum kun je je eigen vragen
stellen. Verder krijg je veel praktische
informatie over o.a. het beste seizoen
om te gaan, wat kinderen zelf willen,
materiaal en uiteraard de routes.
Actief outdoor
weekend
www.bever.nl
Dit weekend worden voor de tweede
keer de Bever Info & Doe Dagen
georganiseerd: hét outdoor evenement
van Nederland. Hier kom je bij de
stands van de diverse outdoormerken
van alles te weten over de nieuwste
buitensportmaterialen. Uiteraard kun je
zelf meedoen aan clinics mountainbiken,
boulderen, GPS, klimmen en
kanoën. De lokatie: recreatieterrein De
Paasheuvel in Vierhouten. Tijd: 10 - 17
uur. De toegang is gratis! Meer
informatie op www.bever.nl (agenda).
www.getsalt.com
Deze activiteiten zijn samengesteld
door de redactie van Salt magazine,
het blad voor mensen die op zoek
zijn naar een smaakmaker voor een
avontuurlijk leven. www.getsalt.com
Boekenberg verzorgt ook workshops
en ouderavonden over kinderboeken.
De Utrechtse
kinderboekhandel
Ganzenmarkt 10, Utrecht
De mooiste Nederlandse, Engelse en
anderstalige boeken voor kinderen van
0 tot 18 jaar zijn hier verkrijgbaar. Naast
boeken zijn er ook posters en kaarten,
luisterboeken met muziek en knuffels
van prentenboekfiguren verkrijgbaar.
Voor elke doelgroep is er wel iets te
vinden in deze winkel. De medewerkers
hebben alle boeken zelf gelezen en
geven je dus het beste en meest
oprechte advies. In de werfkelder onder
de winkel treden regelmatig kinderboekenschrijvers
en -illustratoren op.
Ook is de winkel bekend om de Harry
Potter-feesten die werden georganiseerd
bij verschijning van elk nieuw
Harry Potter-boek. De Harry Potter
Fanclub is hier opgericht.
Meer informatie bij:
DJ Guide
Muziek
Opzwepende
Voor Balkanmuziek hoef je niet
meer naar het Oostblok. Er gaat
geen week voorbij of er draait wel
een Balkan dj in een hippe club.
Maar ook de traditionele bands
winnen aan populariteit. Festival
Contrabanda! is hiervan het bewijs:
in vijf steden één hele nacht lang
Balkan Beats & Gypsy Grooves.
Carlinde Broeks
Festivaldirecteur Rob van
den Bosch kwam ooit
als student sociale geografie
in Latijns-Amerika
in de armste wijken terecht
en raakte daar gefascineerd
door de rauwe, oprechte
straatmuziek. Die fascinatie bleef
niet tot Latijns-Amerika beperkt. Inmiddels
is zijn muziekliefhebberij
totaal uit de hand gelopen en kun je
hem gerust een specialist noemen
op gebied van wereldmuziek, overigens
een term waarvan hij gruwt,
want ‘Frans Bauer is in Brazilië ook
wereldmuziek’.
Van den Bosch heeft zich ontpopt
als boeker en scout, die heel Europa
afreist, op zoek naar goede en oorspronkelijke
muziek. Naast bekende
namen als zigeunerkoningin Esma
Redzepova en de dj Shantel boekte
hij voor festival Contrabanda! jonge
zigeuners die rappen en Balkangitaristen
die rocken. Dat programmeert
hij allemaal op een avond. Of het
niet veel te breed wordt? ‘Nee, ik
laat me niet leiden door wat wel of
niet bij elkaar past, ik laat me alleen
leiden door kwaliteit. Aan hokjesdenken
doe ik niet. Als er eerst een
grote zigeunerartiest optreedt, vind
ik het leuk om daarna een goede
hiphop-act te laten zien. Een deel
van de mensen loopt dan weg, maar
een deel blijft ook staan en denkt:
“Hee, dat is ook leuk!”. Daar gaat
het mij om.’
Salsaroots
Contrabanda! viert haar derde verjaardag.
Ooit voortgerold uit het Latin
Dance Festival, blijven de
Zuid-Amerikaanse wortels voelbaar:
ook dit jaar heeft Contrabanda! weer
een ‘latin connexion’. Op zaterdag
19 april speelt in Paradiso het Spanish
Harlem Orchestra uit New
York, gevormd door oudgedienden
uit de salsawereld. Toch is de hoofdmoot
afkomstig uit de Balkan en
zul je tijdens het festival naast opzwepende
beats óók melancholieke
zigeunermelodieën horen. Het he-
Report Fire
Benjamin
van der Sluijs
Wat een waanzinnig lekker feestje
was dit, de nieuwe editie van Fire.
Werkelijk alles klopte, alsof de ingrediënten
vooraf heel nauwkeurig
van een boodschappenlijstje waren
afgestreept. De verwachting was
hoog en daar werd in alle opzichten
aan beantwoord.
In een golf van ongekende diepheid
werd de zaal ontvlamd tot een hels
vuur en was het een avond om nog
weken op te kunnen teren. Bijzonder
aan Fire is de programmering van dj’s.
De zaal is weer stampvol. Als je goed
om je heen kijkt zie je dat het ‘m zit
in de details.
De verhuizing vanuit Hotel Arena
den en verleden van deze minderheid
in Europa is tenslotte niet altijd
even rooskleurig.
Dat blijkt wel uit het verhaal van
de Tsjechische hiphopformatie
Gipsy.cz, die een een megahit scoorden
met Romano Hip Hop, vooral
populair onder autochtone Tsjechen.
Vrij uitzonderlijk, gezien het
feit dat de bandleden Roma-zigeuners
zijn. Discriminatie is voor deze
groep nog altijd aan de orde van de
dag en zigeunermuziek geniet in het
naar de Westerunie was een goede
keus, want hier komt Fire pas écht tot
z’n recht. Overal hangen vlaggen, het
geluid klinkt goed, en met de stalen
fabrieksbuizen boven je hoofd heb
je de perfecte mix van underground
met een commerciële tint.
Muurbloempjes
Bij binnenkomst staan Dauphin &
Spinnin’ Negro samen op te warmen.
Het duo liet er geen gras over
groeien, want genadeloos pompten
ze de eerste stevige beats de zaal in.
Het publiek oogt trendy en vrolijk.
Het zijn mensen die het instapniveau
van de standaardconcepten
voorbij zijn en klaar zijn voor het
diepe. Geen muurbloempjes te bekennen
hier, Organisator Marnix
komt even polshoogte nemen in de
booth. Na een uurtje hangt hij z’n
koptelefoon om zijn nek om aan te
treden voor zijn eigen bijdrage aan
algemeen weinig aandacht. Als
zoon van Romazigeuners leeft
frontman Radoslav ‘Gipsy’ Banga
vanaf zijn dertiende op straat. Daar
komt hij in aanraking met hiphop.
Banga: ‘Hiphop opende deuren
voor mij. Ineens leerde ik een heel
andere manier kennen om mezelf
uit te drukken en dat was precies
waar ik in die tijd behoefte aan
had.’ Pas later in zijn carrière als
rapper komen zijn zigeunerwortels
meer op de voorgrond. ‘Toen ik 22
de avond. Zijn performance verveelt
geen moment. Ik zie allee maar tevreden
gezichten. De harmonie is
fantastisch, zelfs zó lekker dat ik
geen zin heb om te beginnen aan
schouderduwen om een rondje te
kunnen lopen… want waar ik nu
sta, sta ik prima. Ik, mijn vrienden
en de muziek. Nothing more. p
Gezien: 29 maart 2008,
Westerunie
Lees het volledige artikel op djguide.nl

Balkanmuziek
De Tsjechische hiphopformatie Gipsy.cz scoorde een megahit met Romano Hip Hop.
jaar was voelde ik de noodzaak
mijn muzikale koers aan te passen.
Destijds ontmoette ik violist Vojta
Lavicka, die ook Rom is en zijn we
hiphop en traditionele zigeunermuziek
gaan combineren.’ Gipsy.cz
schuwt het onderwerp discriminatie
niet. In rap tempo wordt in een
mix van Engelse, Tsjechische en
Rom woorden het racisme aan de
kaak gesteld. Banga: ‘Ik denk niet
dat muziek de enige manier is om
dit probleem op te lossen, maar
het zou wel kunnen bijdragen aan
wederzijds begrip.’
Politiek pamflet
Naast Gipsy.cz is op ook de Servische
band Kal te zien op het festival.
Behalve als moderne zigeuners profileren
de bandleden zich als Roma-
activisten. Is Contrabanda 2008
soms een politiek pamflet? Van den
Bosch: ‘In de eerste plaats gaat het
natuurlijk om de Balkan-muziek.
Maar als zo’n festival ook op poli-
tiek vlak betekenis heeft, juich ik
dat alleen maar toe.’ p
Festival Contrabanda! van 17
t/m 20 april in diverse podia in
Nijmegen, Eindhoven, Utrecht, Den
Haag en Amsterdam. Meer info:
www.contrabandafestival.nl
Kids
Little Wings
Net geopend is de online store Little
Wings. Ze hebben een assortiment van
kleding en accessoires voor baby’s
tussen de 0 en 2 jaar. De kleuren voor
de Essentials zijn rustig en kunnen altijd
en overal worden gebruikt en gecombineerd,
ze zijn never out of style!
Thekidsdaily.nl geeft 5 Little Wings
cadeau pakketten weg. Met een pakje
en een mutsje erin, leuk voor jongens
en meisjes. Kijk snel op de site hoe je
hier kans op kunt maken.
Kindermeubilair
Voor designliefhebbers is het goed om
te weten dat Piet Boon ook kindermeubilair
ontwerpt. Anders valt de
kinderkamer zo uit de toon bij de rest
van het huis. De karakteristieke stijl van
de ontwerper is onmiskenbaar. De
meubels zijn robuust en sober.
Duurzaamheid is een van de uitgangspunten
van de ontwerpen. Nieuw in de
collectie van Piet Boon zijn de SAM little
Boy & Girl fauteuil en poef. Kijk voor
meer info op The Kids Daily.nl
Mini World
Kamperen met jonge kinderen, niet
iedereen wordt even blij bij deze
gedachte. Goed nieuws voor de
gezinnen die het erop willen wagen.
Keycamp Holidays introduceert Mini
World, dit zijn 15 campings in Frankrijk,
van Normandië tot in de Languedoc, die
speciaal door Keycamp zijn geselecteerd
voor de allerkleinste kampeerders.
Op deze campings vinden ouders tal
van extra’s. Op Thekidsdaily.nl lees je
er meer over.
www.thekidsdaily.nl
Lekker live
Motel Mozaïque
10-13 april, Rotterdam
De achtste editie van Motel Mozaïque
is in volle gang. Donderdag en vrijdag
stond Rotterdam al in het teken van
het meerkunstenfestival, ook vandaag
en morgen zullen nog veel acts
optreden door de hele stad. Vandaag
zijn nog onder andere Goldfrapp, The
Black Lips en The Gutter Twins te zien
op een van de zeven locaties. Naast
het muzikale programma is er ook
plaats voor theater, film en beeldende
kunst. Een afwisselend weekend
is een zekerheid met een bezoek aan
Motel Mozaïque
www.festivalinfo.nl
Beef
12 april, Poppodium Romein, Leeuwarden
Na twee cd’s te hebben opgenomen
met een producer, neemt Beef het
heft bij de afgelopen week uitgekomen
cd ‘The Original’ weer helemaal
in eigen handen. De band legde de
basis van de op de cd verschenen
nummers in de korte periode van vier
dagen, waarna het de songs verder
uit kon bouwen. Cd’s van Beef zijn
altijd heerlijk om lekker in de zon
met een biertje naar te luisteren,
en live is het alleen maar beter. Elk
optreden van Beef is één groot feest
en dus kan Poppodium Romein zich
alvast klaarmaken voor veel, héél
veel blije mensen tijdens deze ‘Late
Night Session’!
www.podiuminfo.nl
Doen
Roadburn
17-20 april, 013, Tilburg
27
Erik Luyten
Alweer voor de dertiende keer vindt
komende week het Roadburn Festival
plaats. De 013 in Tilburg wordt vier
dagen lang omgetoverd tot festivalterrein.
Het ‘echte’ festival vindt alleen
plaats op 18 en 19 april, maar met de
Pre-Heat op de 18e, en de Afterburner
en David Tibet Curates festiviteiten op
de 20e april zijn toch veel liefhebbers
van het grootste stoner event van
Europa vier dagen te vinden in Tilburg.
Kaarten voor 18 en 19 april zijn al een
halfjaar uitverkocht. Met namen als
Celtic Frost, Down, Isis, de Japanse
Boris, Jesu en Cult of Luna samen met
zo’n 40 andere acts wordt dit hét
weekend in 013 om niet te missen. Als je
liefhebber bent van stoner natuurlijk.
www.festivalinfo.nl

28
Lezen
Urban Book Shop Lissabon Over de Portugese hoofdstad waakt al decenniala
schrijver: Fernando Pessoa. Zijn leven lang ijverde hij voor het zelfbewustzijn van
Zet ‘m op, Fernando!
Het nieuwe ‘centrum’ van Lissabon op het Expoterrein: het Parque das Nacoes.
Hans van
Willigenburg
Hoe lastig is het een
wereldstad te beschrijven
zonder clichés?
Heel lastig.
Zeker als de stad opgenomen
is in de
marsroute der touringcars of prominent
figureert op een shortlist van
toeristische hoogtepunten. De verleiding
om terug te vallen op veelgenoemde
highlights is, ten eerste, al
bijna onvermijdbaar. En daarbij:
hoe kan een verhaal of artikel bij
benadering recht doen aan alle bijzonderheden
en dynamische ontwikkelingen
van een grote
metropool, zonder af en toe de
kortste weg te nemen ter wille van
de behapbaarheid? Wie ooit op stap
is geweest met een ervaren stadsgids
zonder diens vertrouwde grabbelton
van gemeenplaatsen te hebben
opgemerkt, moet welhaast blind of
doof zijn. Lissabon is in deze kwestie
een speciaal geval. Ja, de stad geniet
een wereldwijde bekendheid.
Maar is het daarmee ook meteen
een wereldstad? Niet echt. Natuurlijk
vergapen jaarlijks honderdduizenden
toeristen zich aan de rivier
de Taag, de trams, de steegjes en de
restaurants waar de melancholieke
fado weerklinkt. Maar behoort Lissabon
daardoor ook tot een toeristi-
sche hoofdroute? Niet bepaald.
Want de meeste Amerikanen, Chinezen
en Japanners nemen genoegen
met trendy Barcelona als het
om het Iberisch schiereiland gaat.
Lissabon, zo lijkt het, zit in de mixed
zone; het is klein onder de groten,
en groot onder de kleinen.
Hyperactuele kunstenaar
Gelukkig beschikt Lissabon over
een onomstreden ambassadeur, die
zich niet in een cliché laat vangen.
Een literaire grootheid die op vele
plekken in de stad geëerd en herinnerd
wordt, die zowel nationalisti-
Soares is niet het type
vrouwenversierder
zoals dat in de Spaanse
literatuur voorkomt
sche als internationalistische snaren
beroerd, en door kenners vandaag
de dag bewierookt wordt als ontdekker
van ‘het moderne gevoel van
anonimiteit en inwisselbaarheid’.
We hebben het over schrijver-dichter
Fernando Pessoa (1888-1935).
Volgens velen een ‘hyperactuele
kunstenaar’, die, godzijdank, de xfactor
mist om massaal op T-shirts,
handtassen en sleutelhangers te verschijnen,
laat staan als kekke tatoeage
aan een zoveelste leven te
beginnen. Al tientallen jaren voor-
dat internet en de eerste chatbox het
licht zouden zien, verschool Pessoa
zich achter vier verschillende namen,
zogeheten ‘heteroniemen’.
Omdat hij zich diepgaand inleefde
in zijn verschillende ‘personages’
uitte hij zich in verschillende genres,
uiteenlopende stijlen en steeds
rustte hij ze uit met een ander palet
van kleuren en gevoelens. Een van
zijn vier levens – dat van saaie boekhoeder
Bernardo Soares – is de inspiratiebron
van een van zijn
meesterwerken, Het boek der rusteloosheid,
een beroemde verzameling
dagboekaantekeningen dat leest als
de intrigerende encyclopedie van de
afstomping waaraan een gemiddelde
kantoorklerk blootstaat: ‘Zelfs de
meest toevallige kennis viel het
nooit gemakkelijk grof of lomp of
zelfs alleen maar koel tegen me te
zijn. Een paar keer heb ik sympathie
ondervonden die ik met mijn hulp
– in ieder geval misschien – had
kunnen doen omslaan in liefde of
genegenheid. Ik heb nooit het geduld
of de geestelijke attentheid gehad
om zelfs maar te wensen een
dergelijke inspanning te doen.’ Met
andere woorden: Soares is niet het
type flierefluiter en vrouwenversierder
zoals je dat bij de buren veel tegenkomt,
in de Spaanse literatuur.
Ook de eminente Nobelprijswinnaar
José Saramago (1922) schetst
in zijn poëtische roman Het jaar van
de dood van Ricardo Reis geen zongebruind
beeld van Lissabon. Wanneer
hoofdpersoon en arts Ricardo
Reis, helemaal aan het begin van
het verhaal, de stad nadert op een
passagiersboot en constateert dat
weinigen aanstalten maken om uit
te stappen, levert hij de reden er in
de vorm van een onthutsend beeld
vanzelf bij: ‘Achter de loodsen op de
kade begint de sombere stad, teruggetrokken
achter façades en muren,
voorlopig nog beschut tegen de regen,
af en toe verschuift ze een treurig
gehaakt gordijn, kijkt met
starende ogen naar buiten en luistert
naar het water dat door de regenpijp
omlaag borrelt naar het
basalt van de goten, de heldere kalksteen
van de trottoirs, de boordevolle
putjes, sommige, als ze zijn
overgelopen, met opgelichte
deksels.’
Dominant
De figuur van Pessoa is intussen zo
dominant, dat bijna alle moderne
literatuur over Lissabon directe of
indirecte verwijzingen bevat naar
zijn leven en werk. (Ook de Ricardo
Reis van Saramago is, schrik niet,
een van de alter ego’s van Pessoa.)
Een prachtig voorbeeld daarvan is
de roman Nachttrein naar Lissabon
van de Zwitserse schrijver/filosoof
Pascal Mercier (1944), die momenteel
met duizenden tegelijk de winkels
uit vliegt.
Het betreft een razend knappe actualisering
van Pessoa’s existentiële
inzichten, want laat u geen zand in
de ogen strooien: de Amadeu de
Prado door wiens indringende geschriften
de Zwitserse leraar Rai-
mund Gregorius plotseling het
gymnasiumlokaal verlaat en de
nachttrein naar Lissabon neemt, is
een slimme vermomming van de
schrijver Pessoa. Sterker nog: het
boek valt te lezen als één lange, zinderende
bijlage die aan het werk
van Pessoa is toegevoegd.
Zelfs als schrijvers hun best doen
zich op het karakter van de stad te
concentreren en weg te blijven bij
literaire traktaten van wie dan ook,
sluipt er een type mystieke bewondering
in hun werk dat je onwillekeurig
tóch weer aan Pessoa kunt
koppelen. Zo noteert Paul van Nevel
in zijn aanstekelijke boek Dertig
Pessoa verschool zich
achter vier verschillende
namen, zogeheten
heteroniemen
jaar verslaafd aan Lissabon dat de stad
een ‘antidotum is tegen Germaans
lawaai, breugeliaanse feestneuzen
en platvloers vermaak. Lissabon is:
de onderliggende zingeving ontdekken.
Lissabon is: met alle zintuigen
het onzichtbare fotograferen.’
Als je genoeg hebt van alle mystiek
en je wilt gewoon weten waar
de bijzondere plekjes van Lissabon
zijn, dan biedt de Portugees-Nederlandse
schrijver J. Rentes de Carvalho
uitkomst. Zijn Lissabon, Een
nieuwe gids voor vrienden is een mengeling
van klassieke reisgids en

ang de geest van een even universeel als nationalistisch
Portugal en zijn hoofdstad.
stemmig sfeerverslag, en levert naast
minutieuze beschrijvingen ook een
actueel-journalistiek oordeel over
de recente ontwikkelingen in de
stad. ‘Het valt niet te ontkennen’,
schrijft Rentes de Carvalho, ‘dat Lissabon
er sinds de Expo van 1998 zo
veel en zo snel op is vooruitgegaan,
dat de bezoeker van nu de stad haast
kan zíen groeien en bloeien. Evidente
verbeteringen zijn de tweede
brug over de Taag, die met haar
lengte van zeventien kilometer zeer
imposant is, en de uitbreiding van
het metronet.’
Het boek der
rusteloosheid
Fernando Pessoa
(Arbeiderspers)
Het jaar van de
dood van Ricardo
Reis
José Saramago
(Meulenhoff)
Ook Pessoa zelf heeft zich gewaagd
aan een reisgids van Lissabon met
de onbescheiden titel Wat de toerist
moet zien.
Lofzang
Pessoa’s gids is een lofzang op de
geschiedenis van de stad, op de natie
Portugal, maar ook op de ontdekkingsgeest
in het algemeen en
de hang naar vrijheid van grote Portugese
zeevaarders als Camões en
Vasco da Gama. Het is bijna ontroerend
om te lezen dat Pessoa tijdens
zijn drukke schrijversleven nog tijd
Nachttrein naar
Lissabon
Pascal Mercier
(Wereldbibliotheek)
Dertig jaar verslaafd
aan
Lissabon
Paul van Nevel
(EPO)
vond om diverse Portugese ministeries
middels een brief te adviseren
een ‘Centrum voor Portugese Cultuur’
te openen, waarvoor hij, Pessoa,
wel wervende publicaties zou
willen schrijven. Als noodzaak voor
de oprichting ervan gaf de schrijver
de volgende, dwingende reden:
‘Voor de gemiddelde Brit en elke
landsman buiten Portugal (behalve
de Spanjaard), is Portugal een vaag,
klein land in Europa, soms gezien
als onderdeel van Spanje...’ Gelukkig
is die kans dankzij Pessoa zelf
nu aanmerkelijk verkleind! p
Een aantal van deze boeken is te verkrijgen via www.bruna.nl
Een nieuwe gids
voor vrienden
J. Rentes de
Carvalho
(Atlas)
HOLLANDSE HOOGTE
Wat de toerist
moet zien
Fernando Pessoa
(Arbeiderspers)
Filoscoop
12 - 19 april
Lezen 29
RAM En wéér word je aangesproken over de blunder
die je onlangs hebt begaan. Denk goed na over je reactie,
Ram. De beste antwoorden zijn die, die de vraag vernielen.
STIER Een onverwachte ontmoeting brengt je in de
zevende hemel, maar al snel slaat de twijfel toe. Was dit
werkelijk een onopzettelijke rendez-vous? Voorzichtig
met je wantrouwen, Stier. Bedenk: als toeval niet bestaat,
waarom is er dan een woord voor?
TWEELINGEN De hardnekkige angst om door de
mand te vallen berooft je van het plezier in je werk. Maar
halverwege de week zal iemand je apart nemen en zeggen:
‘Er is geen mand.’ Knoop het in je oren, Tweelingen!
ER… IS… GEEN… MAND!
KREEFT Als het op onderhandelingen aankomt, haal
je eruit wat erin zit, Kreeft. Je hebt dan ook een belangrijke
zakelijke les geleerd: dat het veel beter is eerlijk te
schijnen dan het te zijn. Woensdag: oogstdag.
LEEUW Jawel, weer zo’n weekje waarin iedereen
meent te mogen roepen wat-ie op zijn lever heeft. Trek
het je niet aan, Leeuw. Mensen eisen vrijheid van meningsuiting
als compensatie voor de vrijheid van denken
waar ze zelden gebruik van maken.
MAAGD Het leven kan alleen achterwaarts begrepen
worden, Maagd. Maar het moet voorwaarts worden geleefd.
Stort je dus met een gerust hart en zonder benul in
de week die komen gaat. Volgend weekeinde om deze
tijd snap je wat je anders had moeten doen.
WEEGSCHAAL Een periode waarin je het liefst in
bed blijft. Klaar als een klontje, Weegschaal, maar weinig
avontuurlijk. Als je moet kiezen tussen twee kwaden,
kies dan altijd wat je nooit eerder probeerde.
SCHORPIOEN De lasterlijke praatjes over een
collega komen flink je neus uit. Denk je. Want wees eens
eerlijk, Schorpioen: is dit niet een typisch gevalletje van
‘Wie eerder zegt wat ik wilde zeggen, is een roddelaar’?
BOOGSCHUTTER Niet al het nieuwe is beter
dan al het oude, Boogschutter. Als je vindt dat je bent
vastgelopen in je relatie kun je beter een blik kruipolie
versieren dan een heimelijke vlam. Vrijdag: spagaatdag
(trek iets makkelijks aan).
STEENBOK Je creativiteit is niet altijd een zegen,
Steenbok. Deze week schiet je door alle ingevingen en
opwellingen zelfs danig in de stress. Tip van de sterren:
gooi gerust af en toe het badwater weg. Er zit niet altijd
een kind in.
WATERMAN Na je ongerijmde gedrag in dit weekeinde
zul je heel wat moet uitleggen, Waterman. Een
onmogelijke opgave? Och, wat de mensen echt willen,
is geen kennis maar zekerheid. Denk daaraan als je met
de billen bloot gaat.
VISSEN Niet zo sikkeneurig, Vissen, je had toch niet
werkelijk die 16.000.000 willen winnen? Zelfs je stamvader
was wijs genoeg om te weten dat je alleen gelukkig
kunt worden als je het geluk niet aan geluk te danken
hebt.
Welke grote en kleine denkers raadpleegden deze week voor
u de sterren? Mail uw antwoord aan filoscoop@depers.nl en
maak kans op een boekenbon van 25 euro

photo: torbenraun.com | art concept: rooduijn creatie
SAPPHLINGERIE.COM
DE NIEUWE SAPPH COLLECTIE IS NU VERKRIJGBAAR BIJ 190 LINGERIEWINKELS IN BELGIË EN NEDERLAND, 150 LIVERA SHOPS EN 61 V&D’S
®

Première
Charmante Schot
Bemind in het arthouse-circuit en
geliefd bij de massa. Sinds zijn
doorbraak eind jaren negentig heeft
Ewan McGregor gevarieerde rollenkeuzes
gemaakt.
Koen van Otterdijk
Hij is een van de weinige
acteurs die geen moeite
heeft om met zijn
volledig naakte voorkant
in beeld te verschijnen.
Wellicht
heeft het te maken met zijn Schotse
afkomst en de traditie van de kilt
met daaronder geen ondergoed.
Wie zal het zeggen? Ewan McGregor
toonde zijn jongeheer al in vier
films, waaronder zijn doorbraak
TRAINSPOTTING (1996). Deze klassieker
was na SHALLOW GRAVE (1994)
zijn tweede samenwerking met regisseur
Danny Boyle met wie hij
ook nog A LIFE LESS ORDINARY zou
maken.
Doorbraak
Na twee tamelijk kleine producties
- VELVET GOLDMINE van Todd Haynes
en LITTLE VOICE - brak McGregor
pas écht door bij de meute toen hij
in 1999 te zien was als Obi-Wan
Kenobi in STAR WARS: EPISODE I -
THE PHANTOM MENACE. Hiermee
zette hij in feite een familietraditie
voort: zijn oom Denis Lawson
speelde X-Wing-piloot Wedge Antilles
in de oorspronkelijke STAR WARStrilogie.
Twee jaar later zou Ewan McGregor
zijn A-status driedubbel verzegelen
door zijn voor een Golden
Globe genomineerde rol in de hitmusical
MOULIN ROUGE. En hij bleef
in de schijnwerpers door in BLACK
HAWK DOWN en het tweede STAR
WARS-deel te verschijnen. Hij keerde
in 2003 even terug naar zijn geboorteland
voor YOUNG ADAM waarin hij
zijn ‘jonge Schot’ nog eens liet zien
en in datzelfde jaar speelde hij zijn
laatste echt goede rol in BIG FISH
van Tim Burton.
Op de motor
Zijn verschijningen in THE ISLAND,
STAY en MISS POTTER mogen niet bepaald
opvallend genoemd worden.
Opvallender was zijn keuze om in
2004 samen met zijn beste vriend
Charley Boorman (acteur, zoon van
John Boorman) een motorreis te
maken van meer dan 30.000 kilometer.
Ze gingen van Londen naar
New York via Oekraïne, Rusland, Siberië
en Canada. Ze namen een ca-
meraploeg mee en maakten hiervan
een reisverslag dat de tv-serie en het
boek Long Way Round opleverde.
In 2007 ondernamen de twee nog
zo’n trip met als titel Long Way
Down. Hierdoor was de inmiddels
36-jarige McGregor in 2004 in geen
enkele film en in 2007 slechts in één
film - CASSANDRA’S DREAM - te zien.
Voor de komende jaren staan echter
al verschillende projecten op stapel,
waaronder NUMBER THIRTEEN, THE
LIST en THE GREAT PRETENDER, alle
drie van debuterende regisseurs.p
Serie
Dynasty
Rogier
Proper,
soapkoning
Scenarioschrijver Rogier Proper
(1943) is soapkoning van Nederland
vanwege zijn werk aan onder meer
GTST. De oersoap Dynasty, binnenkort
op dvd, zou volgens hem
nooit in Nederland gemaakt kunnen
worden.
‘Ik zou trouwens eerder van drama
spreken dan van soap’, aldus Proper
die voor ons de serie nog eens terug
keek. ‘Knap gemaakt, zorgvuldig en
precies, met sterke karakterontwikkelingen.
In plaats van cliffhangers
bouwen ze telkens een wending in
aan het einde van iedere scène die
een verrassing onthult over iemands
karakter. Zo blijft het intrigerend.
En dat tempo, wat een opluchting!
Lekker rustig! Wat me toentertijd eigenlijk
ontgaan was, is de impliciete
boodschap. De politieke achtergrond,
die lijkt op wat er nu met de
Amerikanen gebeurt in Irak. Ook het
idee dat geld en macht corrumperen
tot in je privéleven. En die acteurs
waren allesbehalve slecht.’
Proper is momenteel betrokken bij
de de nieuwe serie Koning van de
Maas voor TV Rijnmond. Hij vindt
McGregor toonde zijn
jongeheer al in vier
films
Selectieve filmografie:
1994 Shallow Grave
1996 Trainspotting
1996 Brassed Off
1997 A Life Less Ordinary
1999 Star Wars: Episode I, II en III
2001 Moulin Rouge!
2001 Black Hawk Down
2003 Down with Love
2003 Big Fish
2005 The Island
2007 Cassandra’s Dream
Rogier Proper.
het jammer dat hij Dynasty niet heeft
teruggekeken vóór dat hij aan de
regiosoap begon. ‘Er blijken zoveel
overeenkomsten: een machtswellustige
havenbaron, twee kinderen,
geen moeder. Frappant. Maar ja, in
Nederland neigt men toch naar klein
en realistisch. Dat grootse en meeslepende
van Dynasty is niet alleen
te duur voor Nederland, maar opdrachtgevers
voeren ook druk uit om
het gewoon te houden. Iets is al snel
aanstellerij. Meer show? Kom op, dat
is te Amerikaans, hoor je dan. Ja, je
mag het volksaard noemen.’ p
Ewan McGregor.
Film 31
Ewan McGregor
houdt van motoren
A-FILM
Lekker kijken bij de rijken
BRIDGE PICTURES
Zoals je in de jaren zestig fan was
van The Beatles óf van The Rolling
Stones, zo was dat in de jaren tachtig
ook bij de series Dallas en
Dynasty.
Ellen van Slagmaat
Glamoursoap Dynasty
startte in 1981 als concurrent
van de twee
jaar oudere hitserie
Dallas. Bedenkers Esther
en Richard Shapiro
wilden de Amerikaanse kijker iets
bieden dat nog het dichtst naderde
aan een koningshuis. Onder het
motto ‘lekker kijken bij de rijken’
bleek er plaats voor twee peperdure
wekelijkse soaps die veel van elkaar
weg hadden. Beide series draaien
om families die machtig zijn geworden
in de olie en waarvan de volwassen
kinderen nog thuis
bivakkeren alsof ze niet genoeg geld
hebben voor een eigen optrekje.
Maar het helpt uiteraard mee om
een hoop onfrisse perikelen te laten
exploderen op de vierkante meter.
In het geval van Dynasty op een
paar vierkante kilometer, want de
familie Carrington woont in een
landhuis met 48 kamers. Daar valt
de villa van de familie Ewing uit
Dallas, in feite omhooggevallen
boerenkinkels, bij in het niet. De
Carringtons zijn weliswaar ook parvenu’s,
maar ze hebben wel stijl en
klasse. Op zijn Amerikaans dan,
met de bijbehorende schoudervul-
Cassandra’s
Dream
Van de achttien Oscarnominaties
die Woody Allen in de afgelopen
drie decennia kreeg, verdiende
hij er in de laatste tien jaar slechts
één.
Niet dat het maken van films een
wedstrijd is, maar het is een teken
dat zijn hoogtijdagen achter hem
liggen. Ook CASSANDRA’S DREAM zal
hem weinig tot geen prijzen opleveren.
Ian en Terry (Ewan McGregor en
Colin Farrell) zijn broers en gaan
voor elkaar door het vuur. Als ze
allebei in een financiële dip komen
te zitten, kan het ook niet anders
dan dat ze daar samen ook uitkomen.
De oplossing dient zich aan in
de vorm van hun oom rijke Howard
(Tom Wilkinson) die hen geld kan
lenen. In ruil hiervoor moeten
ze hem een wel heel grote gunst
verlenen.
Het lijkt alsof Woody Allen niet wist
of hij een drama of een pikzwarte
komedie heeft willen maken. Het
zweeft er tussenin, en de kijker
wordt nauwelijks meegesleurd in
het verhaal of door de personages.
Daar kunnen topacteurs als Ewan
McGregor en Tom Wilkinson niks
aan veranderen. p
Dus: Geen beste thriller van een
regisseur die op zoek is naar
zijn vorm van weleer.
cijfer: 6,0
Te zien vanaf 17 april
lingen uit de jaren tachtig. De producenten
van Dynasty gaven dan
ook een groot deel van hun enorme
budget, geen bordkartonnenstudioarmoe
dus, uit aan de aankleding.
En dan in het bijzonder de kleding
van de dames. Zelfs een luxe merchandise-lijn
volgde. De serie stond
in 1985 op nummer één in de Verenigde
Staten. p
Seizoen 1 is op dvd koop vanaf 17 april
Dus: Als je nu soapliefhebber bent,
dan heeft Dynasty nog steeds de
kracht om je verslaafd te maken.
DE NIEUWE FILMVALLEY
NU OVERAL TE KOOP!
WWW.FILMVALLEY.NL

32 Respons
Uitgelicht
Klein maar fijn in de Warmoesstraat
Haarlem is en blijft voor veel mensen
een favoriete stad om te bezoeken en
vooral om lekker te winkelen. Het is
niet te groot en niet te klein, maar wel
lief en zeer sfeervol. Dat er prachtige
straatjes zijn is bekend, maar wij kiezen
de allerspeciaalste voor je uit. Vandaag
de Warmoesstraat.
De Grote Markt over, langs de kerk en
dan sta je praktisch in het pittoreske
straatje. Een verkleinwoord is hier van
toepassing, want voor je het weet sta je
aan het eind van de straat. Maar dat
maakt het misschien nog wel schattiger.
De fijne stenen, prachtige gevels en
interessante historische lading maken
een bezoekje absoluut de moeite waard.
Zo heeft de straat een speciale relatie
met de veelzijdige Nederlandse kunstenaar
Anton Pieck, waar zelfs een festival
aan is gewijd.
Naast al dit moois is winkelen hier een
beleving op zich. Voor iedereen is shoppen
leuk in de Warmoesstraat. Voor
hoge kwaliteit kleding of voor gezellige
dingen voor in huis. Maar ook voor een
goede lunch of diner is dit the place to
be.
in Haarlem
De stad als bron van inspiratie! Bezoek onze 18 steden, 52 straten en ruim 775 winkels op nlstreets.nl
“Voor ons is een bezoekje aan
Haarlem echt jeugdsentiment. Wij
komen hier al van kinds af aan. We
woonden vroeger in IJmuiden en
soms gingen we dan ‘lekker naar
Haarlem’, om bijvoorbeeld nieuwe
kleren te kopen. Dat ‘even lekker
naar Haarlem’ gaan is eigenlijk altijd
blijven hangen. Als we besluiten om
een dagje hier naartoe te gaan komt
Tekst: Myrthe van der Wolf
Ondernemer aan het woord…
NOA NOA
‘We hebben net mogen vieren dat
de winkel precies drie jaar bestaat.
Maar ik werk al bijna tien jaar met
dit merk. Ik ben etaleuse geweest
en shopmanager in een andere winkel
van NOA NOA. In een grijs verleden
heb ik zelfs model gestaan
voor de brochure. Op die manier
ben ik er dus een beetje ingerold. Ik
leerde iedereen steeds beter kennen
en zo’n vier jaar geleden besloot ik
dat ik een eigen winkel wilde. Het
mooie aan mijn zaak is dat het
geen typische franchisewinkel is
zoals je die overal ziet. Vaak weten
mensen niet eens dat dit een onderdeel
van een keten is. Ik wilde echt
in Haarlem zitten. Ik winkelde er
ook toen al zelf, en merkte dat er
veel Haarlemmers naar NOA NOA
in Amsterdam kwamen. Onze doelgroep
is toch een beetje Haarlems:
tussen de 25 en 50, jonge, vlotte
moeders en creatieve dames. Jonge
gezinnen wijken uit naar deze stad
en die vrouwen zie je hier terug.
Deze straat is tijdens mijn zoektocht
naar een pand altijd mijn
eerste keuze geweest. Maar ik
dacht zelf dat het er niet in zou zitten.
Ik ben dus alles gaan bekijken,
ben echt overal geweest. Ineens
viel toen toch de Warmoesstraat,
gelukkig. Dit is een straatje met
onwijs veel uitstraling, het ligt
goed en trekt veel mensen aan die
hier komen om te lunchen of dineren.
Ik vind dit helemaal geweldig,
zou hier echt nooit weggaan. Deze
winkel is mijn tweede huiskamer.
Negen van de tien keer voelt het
helemaal niet als werk.’
Tekst & foto: Myrthe van der Wolf
We vonden de zussen Nell en Cora van Zelm
bij ons allebei dat blije gevoel van
vroeger weer boven. Haarlem heeft
iets. Als je hier in dit straatje staat
en je kijkt vooruit op de kerk, dat is
prachtig. En ook de wetenschap dat
hier zoveel mensen hebben gelopen
maakt het bijzonder. Er ligt hier een
enorme historie, zoveel voeten hebben
over deze straatstenen gelopen,
met hetzelfde uitzicht op de kerk.
We zijn heel blij dat de oude panden
in stand zijn gehouden hier. Het
zou doodzonde zijn als ze daar allemaal
nieuwe gevels in zouden zetten.
Gelukkig zien de ondernemers zelf
ook hoe prachtig de panden zijn en
doen ze er veel aan dat zo te houden.
Je vindt hier ook echt leuke winkels,
al zie je wel dat nieuwe winkels vaak
kledingwinkels zijn. Voor ons maakt
het niet veel uit. Haarlem blijft iets
feestelijks hebben, een heerlijk vertrouwd
gevoel dat we nergens anders
vinden.”
Tekst & foto: Myrthe van der Wolf
Niet te missen!
Warmoestraat |
DIJKERS Warmoesstraat 5-7
Dijkers is onlangs in een nieuw jasje gestoken
en een stuk groter geworden. Het restaurant
heeft een moderne uitstraling,
waar de huiselijke gezelligheid is behouden.
Bij de moderne open haard is het echt
genieten van een goed diner of lekkere
lunch. Er is voor iedereen wat te kiezen,
ook de vegetariërs worden niet vergeten.
Verrassend lekker en betaalbaar , zo blijft
buiten de deur eten ook echt een avondje
uit!
schikt is. Deze sfeervolle winkel nodigt uit
om op je gemak de diverse creaties te
bekijken en door te passen.
OTTOMANIA Warmoesstraat 22
Deze winkel wordt door veel mensen
gezien als een van de mooiste woon- en
cadeauwinkels van Haarlem. Het assortiment
is van een hoge kwaliteit en bestaat
uit uitzonderlijke, sierlijke producten die
je hier zelden ziet. De eigenaars importeren
vrijwel alles zelf uit Turkije en (onder
andere) uit Syrië.
PLAYERS COLLECTIONS
Warmoesstraat 8
Zeer uitgebreid en gevarieerd assortiment
luxe dameskleding, herenkleding en accessoires.
Een voor Haarlem uniek assorti-
ment: alle merken die deze winkel voert
zijn exclusief! Er zijn ook geen andere
verkooppunten. Met name Etro, het meest
bijzondere merk uit de collectie, trekt
klanten aan uit het hele land.
WOLFORD BOUTIQUE
Warmoesstraat 28
Deze boutique belichaamt de persoonlijkheid
en de toewijding die de grote, gestandaardiseerde
filialen missen. Het assorti-
ment is bijzonder exclusief, kwaliteit staat
altijd voorop. Verwen uzelf met een prachtige
avondjurk of besteed net even wat
extra aandacht aan uw dagelijkse ensembles.
Spekstraat |
juwelier ook de mogelijkheid om uw eigen
ontwerp op professionele wijze leven in te
blazen.
Schagchelstraat |
ARP DESIGN Schagchelstraat 37
De stijl van de meubels van Arp kenmerkt
zich door eenvoud en functionaliteit. Alle
ontwerpen moeten allure en eigenzinnig-
heid uitstralen, zonder dat dit een doel op
zichzelf wordt. De collectie wordt voortdurend
uitgebreid en uitsluitend in Nederland
geproduceerd.
Kleine Houtstraat |
RANONKEL Kleine Houtstraat 60
Het zeer veelzijdige assortiment bestaat
uit kleding, sieraden en tassen. Vooral de
sieraden zullen een bezoek aan Ranonkel
tot een onvergetelijke maken. Veel ervan
komen uit verre landen als Azië en Afrika
en zijn absoluut uniek in hun soort. U weet
niet wat u ziet!
HENNIE LASSCHUIT
Kleine Houtstraat 46
Ambachtelijke, zijden lampenkappen. Uit
voorraad of op maat gemaakt, geheel volgens
de eisen en wensen van de klant.
Iedereen die een specifieke lampenkap
zoekt of wil laten maken of restaureren, is
hier aan het goede adres! Mensen komen
dan ook uit het hele land naar deze zaak
toe.
Gierstraat |
STIENS OPTIEK Gierstraat 27
Stiens is een moderne en overzichtelijke
SANTOS JUWELIERS Spekstraat 14 zaak waar vakmanschap, variatie en ser-
Santos etaleert een exclusief scala aan vice kenmerkend zijn. Specialist op het
hoogwaardige uurwerken, elegante siera-
LIGNE S Warmoesstraat 16
denlijnen en vlekkeloze diamanten en edelstenen.
Naast de huiscollectie biedt deze
Deze winkel biedt en ruim aanbod van
aantrekkelijke modische ontwerpen. Hoge
kwaliteit klassieke, niet tijdgebonden
dameskleding welke overzichtelijk gerang-
gebied van contactlenzen en Varilux glazen.
Ook voor monturen en zonnebrillen
krijgt u altijd het beste van het beste.
BAGELS & BEANS Gierstraat 49
Bij Bagels&Beans kun je echt lekker lunchen
en genieten van de superverse fruitsappen,
de koffie, de warme belegde
bagels en de verrukkelijke zelfgemaakte
zoete lekkernijen. Als er al een soortgelijk
aanbod is in Haarlem, dan zit het verschil
in de ontspannen, (kind)vriendelijke ambiance.
BRUNO KLASSIEK Gierstraat 50
Bij Bruno Klassiek vindt u de grootste collectie
klassieke muziek van de regio.
Naast een standaardrepertoire met aantrekkelijke
aanbiedingen kunt u hier ook
terecht voor bijzondere en moeilijk verkrijgbare
uitgaven. Bovendien vindt u hier
tweedehands cd’s die het (her)ontdekken
meer dan waard zijn.
Rectificatie Zandvoort.
In het artikel over Zandvoort (05/04/08)
staat in de agenda dat bij het openingsfeest
van Skyline op vrijdag 25 april de
volgende artiesten zullen verschijnen:-
Van Velzen, Jeroen van der Boom, Eddy
Zoe en Band Alain Clark.
Dit is een foute vermelding!
Bovengenoemde artiesten verschijnen op
het benefiet evenement (zat.17 mei)
Voor meer informatie kunt u kijken op:
www.skyline13.nl

BAKFIETSEN
Eveline naam van Kerkhof (41)
met plaats potgrond
‘Ik heb mijn bakfiets veel te laat gekocht, pas toen ik mijn
vierde kind kreeg. Ze kunnen er allemaal in, de oudste gaat
achterop. Ik heb zeven versnellingen en daar kun je snel hard
mee. Ik zie mensen weleens denken: oh nee, ik zit achter een
bakfiets. Vervolgens rij ik ze er zo uit. Ik gebruik mijn bakfiets
niet alleen voor het vervoer van mijn kinderen, maar ook voor
boodschappen en verhuisdingen. Ik kan echt niet meer zonder.’
Beeldig 33
Rolls Royce onder de fietsen
Ouders met kinderen hebben vaak
een probleem als ze op de fiets boodschappen
moeten doen. De tassen
aan het stuur zijn zwaar en het kroost
zit niet stil. Steeds meer Nederlanders
rijden nu met hun kinderen rond in
een moderne bakfiets. De kleintjes
zitten vastgesnoerd met een gordel
en de bakken worden steeds steviger.
Goedkoop zijn ze niet, maar handig en
snel zeker wel: ‘Ik zie mensen weleens
denken: oh nee, ik zit achter een bakfiets.
Vervolgens rij ik ze er met mijn
zeven versnellingen zo uit.’
Martine Allessie (34)
met zoon Jip
‘Ik heb geen andere fiets, dit is ook mijn stadsfiets en die
gebruik ik overal voor. Hij is lekker groot en wendbaar. Ik heb
nu zelfs moeite om op een gewone fiets te fietsen, dan moet je
eerder insturen en dat is wennen. Ik vind het een fijn idee dat de
kinderen voor je zitten en je ze zo in de gaten kunt houden. Ook
kan ik altijd vriendjes en vriendinnetjes van mijn kinderen meenemen,
er is plek voor vier. Alle kinderen vinden het prachtig.’
Cuneyt Taylan (21)
met lege bak onderweg
‘De FF22 Spaker is de concurrent van de auto. Dit is de Rolls Royce onder de bakfietsen. Als ik kinderen krijg, wil ik deze kopen, zeker
weten. Al zou ik wel voor een andere kleur kiezen. Maar voorlopig verkoop ik deze alleen. Bakfietsen zijn te gek en handig in de stad.
Het scheelt je belasting en parkeergeld – en fietsen blijft natuurlijk gezond. Hier kan ook een elektromotor in, dat is lekker als je tegenwind
hebt. Hij haalt dan 40 km/u.’
TEKST: VEERLE SNIJDERS FOTO’S: MARTIJN DE VRIES
Intse Hamstra (36)
met boodschappen en baby Krijn
‘Dit is al zes jaar mijn vervoermiddel. Vandaag ben ik extreem
bepakt met mijn jongste zoon in de Maxi-Cosi en alle boodschappen
erbij. Deze is ideaal, het is een lange fiets waarin je
veel mee kunt nemen. Het openbaar vervoer vind ik een crime,
ik heb een regenkap dus fiets door weer en wind. In het begin
zijn alleen de bochten even wennen met een bakfiets, je moet
grote bochten maken en dus later insturen.’
Walter Venema (30)
met glaswerk
‘Deze bakfiets is van mijn werk, ik verzorg feestjes en diplomauitreikingen
voor de Universiteit van Amsterdam. Ik heb geen
brommerrijbewijs, dus moet ik spullen met de bakfiets vervoeren.
Ik ga nu glaswerk wegbrengen en dan neem ik drank en
hapjes mee terug. Ik zou deze bakfiets wel willen hebben, hij is
te gek voor in het Vondelpark. Een accu, draaitafel en krat bier
erin en je hebt een instant feest.’

34
Zaterdag
Op tv
ACHTER HET SCHERM
Astrid Joosten windt zich vaak op
‘Dat wordt veel knippen’, zegt de eindredacteur
van het tv-programma Hof
van Joosten. De opnames zijn net afgelopen
en niet alles verliep even
soepel. De uitleg van het elektronisch
stemkastje waarmee het publiek zich
voor of tegen een stelling kan uitspreken
was niet voor iedereen duidelijk.
‘Daarom oefenen we vooraf’, legt Astrid
Joosten uit. Dat kon niet voorkomen
dat enkele sprekers tijdens het
programma enigszins beschroomd
zichzelf inleidden: ‘Ik heb per ongeluk
tegen gestemd, maar eigenlijk ben
ik vóór.’
Desondanks was het een pittige
discussie, denkt Joosten. In haar tv-
Nederland 1
17.00
17:25 NOS: EK Voetbal
17:50 Socutera: Nederlandse
Hartstichting
17:59 EénVandaag
18:00 NOS Journaal
18:15 NOS Sportjournaal
18:25 EénVandaag
18:55 Kassa
19:30 Kinderen geen bezwaar
20.00
20:00 NOS Journaal
20:25 Youp van ‘t Hek: Schreeuwstorm
22.00
22:30 Raymann is laat
23:20 NOS Studio Sport
RTL7 SBS 6
17.00
17:00 RTL Transportwereld
17:30 Gek op wielen
18:00 RTL Voetbal: Bundesliga
19:00 Stom, stommer, stomst!
19:30 De politie op je hielen!
20.00
20:30 Firestorm
22.00
22:15 Oorlog: Apocalypse now
Eén
17.00
17:05 30 Rock
17:30 Buren
17:55 Kijk uit!
18:00 Het journaal
18:10 Vlaanderen vakantieland
19:00 Het journaal
19:30 Het weer
19:35 Man bijt hond
20.00
20:05 Joker- en lottotrekking
20:10 Dieren in nesten
20:45 F.C. de Kampioenen
21:20 Adoptie
21:50 Het mysterie van Avignon
22.00
22:45 Studio 1
23:40 Het journaal laat
Canvas
ARD ZDF
17.00
17:00 Tagesschau um fünf
17:30 Brisant
18:00 Sportschau
20.00
20:00 Tagesschau
20:15 Versuchen Sie Spass
22.00
22:15 Tagesthemen
22:45 Das Wetter im Ersten
23:10 Boxen im ersten
rechtszaal worden juridische
dilemma’s voorgelegd aan publieksgroepen,
die uiteindelijk via het
stemkastje zelf een oordeel vellen, in
het bijzijn van twee advocaten en een
vice-president van het Gerechtshof
Amsterdam. Het was haar eigen idee
vertelt de tv-coryfee, geïnspireerd op
de website ‘zestien miljoen rechters’.
Daar konden mensen digitaal meepraten
over rechtspraak. ‘Toen dacht
ik, dat moeten we op tv gaan doen.’
Het programma heeft een goed
moment gekozen. Het lijkt met de
doe-het-zelf advocaten als Peter R. de
Vries en Maurice de Hond alsof
rechters heden ten dage niet meer het
Nederland 2
17.00
17:00 AVRO’s Kunstuur
18:00 LLiNK in Natura
18:30 Nederland zingt
19:00 Een goed begin
19:35 Blauw bloed
20.00
20:15 De grootste royaltykenner van
Nederland
21:10 Rondom 10
22.00
22:00 NOS Journaal
22:15 Nova
22:45 Liszt Concours
17.00
17:00 De Tuinruimers
18:00 Bouw je droom
19:00 Lachen om home video’s
20.00
20:00 Dreamer: Inspired by a true story
21:55 Groeten uit de rimboe
22.00
22:55 Hart van Nederland - Late editie
23:10 Piets weerbericht
23:15 Shownieuws - Late editie
17.00
17:00 Kim Possible in het Disney festival
17:25 Go IV
20.00
20:00 Het journaal
20:10 Vranckx: Chongqing: Stad in
ontwikkeling
22.00 20.00
22:15 Wire in the blood
23:40 L’ adversaire
17.00
17:00 heute - Wetter
18:00 hallo deutschland
19:00 heute
19:20 Weerbericht
19:25 Unser Charly
20.00
21:45 heute-journal
22.00
22:00 das aktuelle sportstudio
Het Hof van Joosten, elke zondag om
21.10 uur op Nederland 2.
Nederland 3
17.00
17:10 Rattenplan
17:15 Z@ppSport compilatie
17:40 Rataplan
17:45 De familie Knots
18:15 Willem Wever
18:45 NOS Jeugdjournaal
19:00 RootZ
19:50 Thema-avond
21:25 3 op reis
20.00
22:15 The Sopranos
22.00
Comedy Central BBC1
Discovery Channel
RTL 4
Net 5 Veronica
17.00
17:40 Three men and a baby
19:35 Friends
20.00
20:30 Law & Order: Special Victims Unit
21:25 Cold case
22.00
22:20 Law & Order: Criminal intent
23:15 Law & Order: Trial by jury
17.00
17:10 Fairly odd parents
17:45 Naked Brothers Band
18:10 Hihi met Sisi
18:20 Sportlets
18:30 Viva Pinata
18:45 Unfabulous
19:10 Drake & Josh
20:00 Reaper
20:45 South Park
21:10 The knights of prosperity
21:35 Best of Saturday night live
22.00
22:30 Scrubs
22:55 The offi ce
23:20 Trailer Park Boys
23:45 That 70’s Show
17.00
17:05 Dirty jobs: Snake wrangler
18:00 Decoding disaster: Mines
19:00 Mythbusters: Airplane hour
20.00
20:00 World’s toughest tribes: Tunnellers
21:00 5th Gear
21:30 5th Gear
22.00
22:00 Chop shop: London garage: Boy
racer
laatste woord hebben. Joosten: ‘De
rechtspraak is niet meer heilig. Mensen
hebben tegenwoordig een mening
over wat wel, en wat niet mag.’
In haar hof vormt Joosten de toetsdrempel
voor het onderwerp dat in
het programma aan bod komt. ‘Als er
een uitspraak is waarvan ik denk: nee,
dat meen je niet!, dan wordt die zaak
vaak een case in het programma.
Neem het rap-incident van aanstaande
zondag, of de hiv-zaak laatst.’ Hier
daagde een vrouw haar vriend voor
de rechter omdat hij haar besmet had
met het hiv-virus door onveilig te
vrijen. De man werd hier niet voor
veroordeeld. ‘Dat roept vragen op.’
17.00
17:00 RTL Autowereld
17:30 Yacht vision
18:00 RTL Nieuws
18:05 Eigen huis & tuin
18:55 Campinglife
19:30 RTL Nieuws
19:55 RTL Weer
20.00
20:00 Ik hou van Holland
21:30 Lotto Weekend Miljonairs
22.00
22:30 Good Will Hunting
17.00
17:05 Totally spies
17:35 Skunk Fu!
18:00 Wegmisbruikers!
19:00 Top Gear
20.00
20:05 Heartbreak Ridge
22.00
22:40 Freddy vs. Jason
17.00
17:30 Final score
18:20 Nieuws
18:35 Outtake TV
19:05 The kids are all right
19:45 Doctor Who
20.00
20:35 I’d do anything
21:40 The National Lottery draws
21:50 Casualty
22.00
22:40 Love soup
23:10 Nieuws en weerbericht
23:30 Match of the day
Good Will Hunting
RTL 4, 22.30 uur
Als het aan Joosten ligt, komt alles
waar ze vraagtekens bij plaatst voor
de rechter. ‘Als ik een excentrieke, rijke
vrouw zou zijn, zou ik als een luis in
de pels van de maatschappij allerlei
proef-processen aanspannen.’ Want
er is genoeg waar Joosten zich over
kan opwinden. ‘Vind je het niet gek
dat je elk willekeurig reiskaartje aan
een ander kan doorgeven, behalve
een vliegticket? Die moet je weggooien
als je plotseling verhinderd
bent.’ Een onrecht dat recht gezet zou
moeten worden volgens haar. ‘Wat
dat betreft zou ik ook graag de baan
van Neelie Kroes hebben. Lekker al
die bedrijven ontmaskeren.’ p
RTL 5
17.00
17:00 The king of Queens
17:30 Extreme bruiden
18:30 Holland’s next top model
19:30 De Gouden Kooi
20.00
20:00 Crime Scene Investigation
21:00 Crime Scene Investigation
22.00
22:00 Dragonfl y
23:55 De Gouden Kooi
RTL 8
17.00
17:00 Astrotijd
17:15 Vrienden houden huis
17:45 House vision
18:15 Kingpin
20.00
20:20 A knight in Camelot
22.00
22:00 Boyz n the hood
00:00 She spies
BBC2
17.00
17:25 Zwemmen
18:30 Hostile waters
20.00
20:00 Dad’s army
20:30 The lost world of Tibet
21:30 Golf
22.00
00:00 The apprentice
Hanne Reus

Zondag
Op tv 35
Tisha Eetgerink en Jerry Huinder VOORVERTONING
El Orfanato
Gelukkig worden er nog échte horrorfilms
gemaakt. In El Orfanato geen gillende Paris
Hiltons of verdwaalde middelbare
scholieren op de vlucht voor een maniak
met kettingzaag. Gevaar dat je niet begrijpt
Nederland 1 Nederland 2 Nederland 3 RTL 4 RTL 5
17.00
17:25 NOS UEFA Champions League
Magazine
17:50 Partij voor de Dieren
18:00 NOS Studio Sport
19:05 Spoed
20.00
20:00 NOS Journaal
20:20 De Italiaanse droom
21:20 We gaan nog niet naar huis
21:50 Mooi! Weer De Leeuw
22.00
22:50 NOS Studio Voetbal
23:45 NOS Journaal
23:55 Ernstige delicten
RTL7 SBS 6
Net 5 Veronica
RTL 8
17.00
17:00 RTL GP: DTM - Hockenheim
17:30 RTL Autowereld
18:00 Gek op wielen
18:30 RTL Transportwereld
19:00 Stom, stommer, stomst!
19:30 RTL Nieuws
19:55 RTL Weer
20.00
20:00 Mr. Bean
20:30 Mijn tent is top
21:30 RTL Voetbal Insite
22.00
22:45 RTL Voetbal: Buitenlands voetbal
23:10 Levensgevaarlijk!
17.00
17:00 Socutera: Nederlandse
Hartstichting
17:05 NPS Arena
17:06 De kunst
17:45 The choir
18:15 Leven met ADHD
19:10 Cultuurshake
19:45 Hello Goodbye
20:15 Keyzer & De Boer Advocaten
21:10 Hof van Joosten
21:50 Zembla
22:30 NOS Journaal
22:40 Kruispunt
23:15 LUX: Verlicht de geest
23:50 HelpDesk-live
17.00
17:25 The taste of life
18:25 Kitchen criminals
19:30 Grenzeloos verliefd
20:30 Ghost whisperer
21:25 Medium
22:20 Lost
23:10 Law & Order: Special Victims Unit
Eén Canvas Comedy Central
17.00
17:00 Clips
17:15 Vlaanderen vakantieland
18:00 Het journaal
18:10 De rode loper
18:25 Gentse waterzooi
19:00 Het journaal - Sportweekend
19:50 Het weer
19:55 Halleluja!
20.00
20:25 Tomtesterom
21:10 Flikken
22.00
22:00 Het geslacht De Pauw
22:40 Studio 1
23:30 Het journaal laat
23:50 Het weer
23:55 De zevende dag
17.00
18:00 De week van Karrewiet
18:10 Mega Mindy
18:40 Kim Possible in het Disney Festival
19:05 Sprookjes
19:15 De grote boze wolf show
19:30 Griezelverhalen voor ettertjes
19:40 Alexander
20:00 Het journaal
20:10 Panorama
20:55 Spraakmakers
21:25 The story of the weeping camel
22:55 Braambos
23:55 Panorama
17.00
17:20 Weekoverzicht SpangaS
18:15 AVRO KunstQuest
18:45 NOS Jeugdjournaal
19:00 Socutera: Nederlandse
Hartstichting
19:01 De wereld draait door
19:45 3 op reis
20:30 De Lama’s
21:15 3e klasse D
21:45 The phone
22:35 Je zal het maar hebben
23:10 Spuiten en slikken
ARD ZDF
Discovery Channel
17.00
17:00 Tagesschau um fünf
17:15 Brisant
18:00 ARD vor acht
19:45 Wissen vor acht
19:50 Das Wetter im Ersten
20.00
20:00 Tagesschau
20:15 Polizeiruf 110
21:45 Panorama
22.00
22:45 Tagesthemen
22:58 Das Wetter im Ersten
en niet ziet, is stukken verontrustender.
Laura (mooie rol van de Madrileense Belén
Rueda) keert terug naar het verlaten
weeshuis waar ze zelf opgroeide om er
een opvanghuis voor gehandicapte kinderen
te realiseren. Maar eerst moet ze dealen
met haar eigen zoontje die er enge,
20.00
22.00
17.00
19:00 De 25 meest heldhaftige
momenten aller tijden
20.00
20:00 Trauma centrum
20:30 Wegmisbruikers
21:30 Das je goed recht
22.00
22:30 Hart van Nederland - Late editie
22:45 Piets weerbericht
20.00
22.00
17.00
17:00 heute - Wetter
17:10 ZDF SPORTreportage
19:00 heute
19:20 Weerbericht
20.00
20:15 4 Tage Toskana
22.00
22:20 Der Preis des Verbrechens
semi-onzichtbare vriendjes op nahoudt,
zoals een jochie met een geschminkte zak
over zijn hoofd. Een oud huis vol geheime
deuren en verboden laatjes, een gestoorde
verpleegster, jammerende kinderstemmen
en de toon is gezet. El Orfanato is niets als
je kotst van onverklaarbare verschijnselen,
maar meer open minded horrorfreaks weten
het al lang: Europa’s engste spul komt
uit Spanje.
Ons advies: In je eentje naar de late
voorstelling en dan door het park naar
huis.
In de bioscoop: 22 mei 2008
De Sopranos
De misdaadserie nummer 1 is alweer
aan zijn zesde seizoen bezig. En met
20.00
22.00
20.00
22.00
17.00
17:35 Fairly odd parents
18:00 El Tigre
18:20 Viva Pinata
18:45 Unfabulous
19:10 Drake & Josh
20.00
20:00 Cavemen
20:25 Family guy
20:50 Trailer Park Boys
21:15 Het Eiland
22.00
22:00 South Park
22:30 Teachers
23:20 Family guy
23:45 Cavemen
17.00
17:05 Die Ludolfs
18:00 How do they do it?
18:30 How do they do it?
19:00 American chopper: Go daddy
20.00
20:00 Mythbusters: James Bond
21:00 Survivorman: Mountain
22.00
22:00 Ultimate survival: Kimberley,
Australia
23:00 Future weapons: First strike
succes. De belevenissen van maffiabaas
Tony, zijn familie, de crew en zijn
psychiater blijven de mensen aan de
buis kluisteren. In de aflevering van
vanavond staan de kijker weer een
hoop nieuwe ontwikkelingen te wachten.
Terwijl Carmela in Parijs vakantie
aan het vieren is, lopen de spanningen
thuis hoog op. A.J. wordt ontslagen
omdat hij illegaal producten verkoopt.
Tony is woedend en doet zijn beklag
over hem bij zijn psychiater. Hij haat
zijn zoon. Een poging om hem te sussen,
mislukt en eenmaal thuis vernielt
hij de auto van zijn zoon als deze hem
niet serieus neemt. Ondertussen komt
homo Vito – of is-ie het nou niet –
terug. Hij wil een deal sluiten met
Tony, die wel geïnte-resseerd is, maar
het blijkt te laat. Vito wordt vermoord
door familieleden Fat Dom en Gerry,
omdat ze vinden dat hij de familie te
17.00
18:00 RTL Nieuws
18:10 Life & cooking
18:50 Sponsor Bingo Loterij: De winnaars
19:00 RTL Voetbal: Eredivisie
20.00
21:00 Voetbalvrouwen
22.00
22:00 Postcode Loterij: Eén tegen 100
23:05 Gillend naar huis
00:05 RTL Nieuws
00:20 RTL Weer
17.00
17:30 Galactic Football
18:00 Politieachtervolgingen
18:20 Stripes
20.00
20:30 Heist
22.00
22:40 Never say never again
17.00
17:00 101 meest sexy lijven
18:00 Verbouw mijn familie
19:00 House vision
19:30 Huisdokter
20.00
20:00 Vrienden houden huis
20:30 The longest yard
22.00
22:35 Jensen!
23:35 De Gouden Kooi deze week
17.00
17:00 DVD today
17:30 Films & sterren
18:00 Jouw vakantie, mijn vakantie
19:00 De zwaan: Extreme makeover
20.00
20:00 Naar de kliniek
20:30 Missing
21:30 Boston legal
22.00
22:30 Child’s play 2
schande zet. Fat Dom wordt op zijn
beurt vermoord door Carlo en Silvio,
omdat hij hen belachelijk maakt. En
arme Tony? Die moet het allemaal
oplossen.
Ons advies: Blijven kijken. Simpelweg
omdat het gewoon een topserie is.
Op tv: zaterdag 22.00 uur, Nederland 3
DePers.nl, het online nieuwsplatform verbonden aan
Dagblad De Pers, is gestart op 2 april 2007 en bereikt
inmiddels 1 miljoen unieke bezoekers die samen bijna
15 miljoen pageviews genereren.
Vraag
Wegens sterke groei en sterke groei-ambitie, is DePers.nl op
zoek naar een ambitieuze, gedreven Online Uitgever. De Online
uitgever geeft invulling aan de online en crossmediale strategie
van Dagblad DePers en heeft een sleutelrol in de organisatie.
Doel is een substantiële groei van pageviews, uniek bereik,
leden en nieuwsbrief abonnees.
Profiel
- geruime kennis van de mediasector in het algemeen
en online publishing in het bijzonder
- minimaal 3 jaar leidinggevende ervaring in een
vergelijkbare functie;
- Ervaring met internet-toepassingen en met (online)
commercie en marketing is een must;
- HBO/WO denk en werkniveau;
- leeftijd rond 35 jaar;
- ambitieus en gedreven;
- zelfstandig, flexibel, harde werker, geen 9-5 mentaliteit.
Beloning
De beloning bestaat uit twee onderdelen: een basissalaris en een
bonusregeling gerelateerd aan de doelstellingen. De beloning is
marktconform en afhankelijk van het profiel van de kandidaat.
Interesse?
Stuur je CV met een korte motivatie naar: eric@depers.nl. Voor meer
informatie kun je contact opnemen met Eric Visser, telefoon 06 - 55 30 49 90.

Bewust bestaan
Special: de opmars van verantwoord leven
12 APRIL 2008
www.depers.nl
De Groene Pers
MICHIEL VIJSELAAR

2 De Groene Pers
Duurzaam Liefst ook nog een beetje leuk
Verantwoord leven
Jan-Jaap Heij
Het begon allemaal met
het bericht dat er over
een jaar of 25 een milieuvriendelijkeopvolger
van de Concorde
zal vliegen tussen de
continenten: de A2 van het Britse
Reaction Enginee. Als zelfs supersonisch
(en dus extreem vervuilend)
De 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant zijn
verbonden door hun historie en intensieve
samenwerking op tal van bovenlokale
terreinen. Deze verbondenheid is terug
te vinden in het Samenwerkingsverband
Regio Eindhoven (SRE), een slagvaardige,
servicegerichte overheidsorganisatie.
Het SRE initieert, stimuleert en coördineert
de regionale ontwikkelingen op het gebied
van economie, leefbaarheid en ruimtegebruik.
Als onderdeel van het SRE levert de
Milieudienst, samen met de regiogemeenten,
een substantiële bijdrage aan de kwaliteit
en leefbaarheid van Zuidoost-Brabant.
200 Enthousiaste professionals adviseren
en ondersteunen overheden bij de uitvoering
van taken op het gebied van de fysieke
leefomgeving. Ook buiten de regio wordt
regelmatig een beroep gedaan op onze
kennis over o.a. luchtkwaliteit, bouw- en
woningtoezicht, energie, vergunningverlening
en milieuhandhaving, archeologie en
ruimtelijke ontwikkeling. Onze kennis
wordt met zorg onderhouden en onze
opdrachtgevers kunnen er altijd
op terugvallen. Een comfortabel idee.
Meer informatie over de organisatie en
onze activiteiten kun je vinden op
www.milieudienst.sre.nl.
vliegen al onderhevig is aan de
duurzaamheidstrend, kunnen we
de discussie over de ernst van de milieuvervuiling
achter ons laten. Bestaat
het broeikaseffect?
Het doet er niet meer toe. Mensen
willen een bijdrage leveren aan een
beter milieu, en daar leven, werken
en consumeren ze dus naar.
Hetzelfde geldt voor die andere
trend van de laatste jaren: bedrijven
worden aangesproken op hun sociale
ethiek. Maakt het echt iets uit
voor, we noemen maar wat, de
mensenrechten en de uitbuiting in
China als bedrijven zich daar tegenaan
bemoeien? God only knows.
Maar consumenten en werknemers
spreken de Shells, Unilevers en
ING’s van deze wereld er wel op
aan. En dus handelen die er naar en
gedragen ze zich zo netjes als de balans
maar toelaat.
Deze special neemt de twee
trends samen, onder het mom: de
burger, consument, werknemer van
nu wil verantwoord leven. Wat dat
precies is weten we niet, bleek vorige
Wil jij met ons samenwerken aan de verdere ontwikkeling van
Zuidoost-Brabant? Dat kan, want de afdeling Advies is op zoek naar een:
Coördinator team
Servicepunt Handhaving
De servicepunten Handhaving (Seph’s) zijn ontstaan uit de
bestuursovereenkomst die is ondertekend door, en bedoeld
voor, alle partners die in Brabant samenwerken bij de handhaving
op het gebied van milieu, water, ruimtelijke ordening,
bouw- en woningtoezicht en natuurbescherming.
De Servicepunten Handhaving zijn samen met de provincie
Noord-Brabant de motor voor deze samenwerking. Je vervult
de coördinerende rol in de regio Zuidoost Brabant.
De afdeling Advies kent vijf zelfsturende teams. Voor het team
Servicepunt Handhaving, dat uit ca. 10 professionals bestaat,
ben jij de stimulerende en motiverende teamcoördinator.
Je bent verantwoordelijk om in goede samenwerking met
de professionals de ambities van het team waar te maken.
Je geeft op een inspirerende en motiverende wijze dagelijkse
leiding aan het team. Je rapporteert en legt verantwoording
af aan de afdelingsmanager.
(Senior) Milieuadviseur afval
De milieuadviseur Afval richt zich op afval, biomassa en
Cradle-to-Cradle. De SRE Milieudienst heeft voor de 21 regiogemeenten
de functie van vraagbaak op genoemde gebieden
en oriënteert zich in deze rol op alle relevante ontwikkelingen.
Het comfort van een kennisbank
Zelfs supersonisch is onderhevig aan de duurzaamheidstrend.
nog weer eens uit marktonderzoek,
maar we willen het wel. En liefst
ook nog een beetje leuk.
Of dat zin heeft doet er niet meer
echt toe. Deze special gaat dan ook
niet over de ins en outs van biobrandstoffen,
of compensatieprogramma’s
voor vliegriezen nuttig
zijn en de vraag of we wel of niet
nieuwe kerncentrales moeten bouwen.
Ze gaat over het leven zelf, verantwoord
en leuk.
Is er een milieuvriendelijke auto
te vinden waar je mee voor de dag
Daarnaast ondersteunen we gemeenten bij strategische,
beleidsmatige en operationele projecten. Tenslotte fungeer
je als de belangenbehartiger van de regiogemeenten binnen
de Brabantse constellatie van afvalverwerkingcontracten.
We hebben de ambitie om de adviestaken verder uit te
breiden, in het bijzonder richting de inzet van afval en
biomassa als energiebron.
Allround projectleider
Je bent trekker van een project of projecten, die complex
en bestuurlijk gevoelig zijn en een zorgvuldige procesvoering
vereisen. Als zodanig ben je verantwoordelijk voor de goede
voortgang van het project en het bereiken van de gewenste
resultaten. Mogelijke aandachtsgebieden kunnen bijvoorbeeld
zijn plattelandsontwikkeling, landbouwbeleid, de leefbaarheid
van kleine kernen en de invoering van de WABO.
Meer weten?
Voor meer informatie kijk op www.sre.nl/vacatures
kunt komen? Verkoopt de duurzame
supermarkt inmiddels meer dan
schimmelige aardappels en keihard
brood? Hoe vind je een baan bij een
werkgever met aandacht voor het
milieu en de samenleving, en schuift
dat dan een beetje?
Hoe moeten bedrijven problemen
met vervuiling of met energieverbruik
oplossen, en slagen ze
daarin?
Verantwoorde oplossingen voor
dagelijkse behoeften, kortom. Dat
het u moge inspireren. P
Solliciteren?
Als je belangstelling hebt voor een functie, stuur of mail
dan een sollicitatiebrief met C.V. vóór 6 mei 2008 naar de
SRE Milieudienst, t.a.v de heer M. Rijnders, coördinator P&O,
Postbus 435, 5600 AK Eindhoven. Of mail naar
m.rijnders@milieudienst.sre.nl

De Groene Pers
3

4
De Groene Pers
Dilemma’s Voor wie wil je wat doen?
Hulp in het oerwoud dat
de supermarkt heet
Natasja van den Berg vindt dat het hebben van
idealen niet ‘n dagtaak moet worden. ‘Dat idealisme
gelijk is aan opoffering is een wijdverbreid misverstand.’
Natasja van den Berg
Weekendboodschappen. Mijn moeder
deed ze altijd en ik begreep
dat nooit. Ik had er zo’n hekel
aan. Waarom zou je voor je plezier
op het drukste moment van
de week naar een winkel gaan om
daar je kar vol te gooien met spullen voor de hele week?
Jarenlang heb ik dat uit protest dan ook niet meer gedaan.
Ik ging naar de supermarkt als ik honger had of
als ik spullen nodig had om te koken. Nu ik met man
en kind op het platteland woon en een drukke werkweek
heb, ontkom ook ik er niet meer aan.
Wij wonen in een dorpje zonder winkels en in het
aanpalende dorp is alleen een kleine supermarkt. Op
zaterdag gaan wij (ja, met de auto) naar de dichtstbijzijnde
stad om aldaar in het winkelcentrum onze
boodschappen te halen voor de week. Naast een bezoek
aan de natuurwinkel (dat dan weer wel), gaan wij toch
vooral naar de grootgrutter die op de kleintjes let.
De supermarkt is voor mij een belangrijke plek om
mijn idealisme in de praktijk te brengen. Ik probeer in
mijn dagelijks leven steeds te kijken of ik een bijdrage
kan leveren aan minder armoede. In de schappen liggen
steeds meer producten met een keurmerk dat garan-
‘Ons
idealisme
hing als
een
molensteen
om
onze nek’
´Naar de supermarkt gaan werd weer een hel. Want wat moest ik nu kopen?’
deert dat de makers een eerlijke prijs hebben ontvangen.
In de supermarkt kun je ook meteen de vinger op de
zere plek leggen als het gaat om idealisme. Want verantwoord
shoppen is voor veel mensen nog steeds een bijna
onmogelijke opgave. Voor veel producten geldt dat
er niet echt een duurzaam of verantwoord alternatief
bestaat. Maar ironisch genoeg is er ook iets anders aan
de hand. Als je even oplet en de keurmerken gaat tellen
die je tegenkomt in de supermarkten, zie je al snel door
de bomen het bos niet meer. Er zijn namelijk heel veel
producten te vinden die verbonden zijn met een ideaal.
Van biologische groenten, waarvoor geen chemische
bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt, tot eieren waarbij
de kippen een prettiger bestaan hebben geleid. Van luierfabrikanten
die samenwerken met Unicef tot gerecycled
wc-papier.
Zeker sinds maatschappelijk verantwoord ondernemen
een grote vlucht heeft genomen, zijn de acties met
goede doelen niet meer weg te denken. Dit heeft tot
gevolg dat als je de supermarkt binnengaat om even
snel het meest verantwoorde pak rijst te kopen, je van
een koude kermis thuiskomt. Want je hebt wel tien
soorten rijst die allemaal iets goeds beloven te doen
voor de wereld. Je kunt je dus alleen al via je weekendboodschappen
verbinden met zo’n beetje alle
maatschappelijke doelen en idealen die bestaan. Van
dierenwelzijn, tot kinderarbeid, van goede gezond-
heidszorg in de derde wereld, tot het behoud van een
gezonde oceaan.
Biologisch, lokaal of eko?
Dat biedt een enorme kans, maar is tegelijkertijd een
probleem. Toen Sophie Koers en ik zes jaar geleden een
boekje wilden schrijven over wat je kunt doen voor een
betere wereld, liepen we al snel vast. Na wat oppervlakkig
onderzoek kwamen we er achter dat je honderden
dingen kunt doen voor een betere wereld. Niet alleen
als consument, maar je kunt ook tientallen petities ondertekenen,
lid worden van actiegroepen, met je geld
anders investeren of bankieren. Wij namen de proef op
de som en gingen al deze tips in de praktijk brengen. We
werden gillend gek.
Naar de supermarkt gaan werd (weer) een hel. Want
wat moest ik nou kopen: biologische boontjes, boontjes
van de lokale boer of boontjes uit Kenia? Koffie met een
Max Havelaar keurmerk, met een eko-keurmerk of die
van de rainforest alliance? Wij bleken in een val te lopen
die voor idealisten uit de jaren zeventig zeer herkenbaar
was. Zij hadden de hele wereld op hun schouders genomen
en zich verantwoordelijk gevoeld voor alle misstanden
en vormen van uitbuiting. Alles moest anders.
Ze stelden de traditionele huishoudens ter discussie,
gingen de straat op voor tal van maatschappelijke problemen,
verbrandden bh’s en richtten reformwinkels
op. Maar na een aantal jaren zo geleefd te hebben, war-
FOTO´S JEROEN VAN LOON

en de resultaten mager. Er kwamen nog steeds hongersnoden
voor en sommige vrouwen bleken niet achter
het aanrecht vandaan te halen. Dit alles leidde tot een
gevoel van moedeloosheid en machteloosheid en sommigen
werden zelf cynisch. Zo leven had toch geen
zin.
Ons idealisme hing als een molensteen om onze nek.
We wilden het bijna opgeven, toen we besloten dat we
ons niet gek moesten laten maken, maar hiervoor een
oplossing moesten zoeken. Het koesteren van idealen is
fantastisch. Het geeft zin aan je leven en bijna iedereen
wil de wereld een beetje mooier achterlaten dan je hem
aan hebt getroffen. Tegelijkertijd vonden wij dat idealen
hebben niet een dagtaak moest zijn, het moest wel
praktisch uitvoerbaar zijn. Maar we liepen tegen nog
een ander probleem op.
Wat goed is voor het ene ideaal bleek niet per se goed
voor het andere. Dat levert allerlei dilemma’s op. Lokaal
voedsel eten is belangrijk tegen de klimaatverandering,
maar je kunt Afrikaanse economieën helpen door
voedsel te eten uit ontwikkelingslanden. Onze conclusie:
je moet dus keuzes maken over wat je belangrijk
vindt. Daarmee hadden we de oplossing en de titel van
ons boek gevonden: praktisch idealisme moest een
strategie worden waarmee je kunt leven met je idealen.
Terug naar die supermarkt: ik vind vooral eerlijke
handel belangrijk omdat dat een van de belangrijkste
voorwaarden voor armoedebestrijding is. Maar mijn
belangrijkste criterium bij het shoppen blijft kwaliteit.
Ik wil gewoon lekker eten. Daarom koop ik veel biologisch
(dat is gewoon vaak lekkerder), maar als ik moet
kiezen tussen eko of Max Havelaar voor eerlijke handel,
dan kies ik het laatste. In mijn karretje zit dus altijd
fairtrade-rijst, -chocolade, -hagelslag en -bananen.
Daarmee doe ik twee dingen. Ik betaal een eerlijke prijs
aan de boeren die deze producten hebben geoogst, en
ik laat met de koop van deze producten aan de supermarkt
zien dat ik dit belangrijk vind en graag zoveel
mogelijk producten wil waarbij mensen eerlijk betaald
zijn.
Liever Gucci dan H&M
Nu wordt praktisch idealisme vaak genoemd in de media
en bijna altijd gaat het over consumeren. Hoewel de
supermarkt een goede metafoor oplevert, ben je maar
een klein deel van de week bezig met inkopen. Je leven
bestaat uit veel meer aspecten, en ook daarin kan je uiting
geven aan je idealen.
Ik ging naar het duurzaamheidscongres van de Partij
van de Arbeid. Ik moest in debat met minister Cramer
over lifestyle en duurzaamheid. Uit praktische overwegingen
ging ik met de trein, zodat ik nog even kon
werken op mijn laptop. Nadeel ten opzichte van de
auto is dat ik nu niet kon meeblèren met mijn favoriete
muziek, want dat wordt meestal niet gewaardeerd door
medereizigers. Ik hield op het congres een pleidooi
voor modern consuminderen: liever een Gucci-jurkje
dan vijf jurkjes van H&M. Enorm duurzaam en nog
mooier ook. Cramer was het volstrekt met mij eens.
De vragen uit de zaal waren klassiek. Wat kan de
minister doen aan al die ouders die tegenwoordig hun
kinderen met de auto naar school brengen? Het is toch
een schande, toen zij jong waren liep iedereen naar
school. Cramer deelde de zorg en vertelde over haar initiatief
om samen met scholen ouders te stimuleren de
auto te laten staan. Verschillende mensen in de zaal
wilden hun goede gedrag tonen en vertelden dat zij met
de buurt afspraken hadden en dat elke dag een andere
ouder alle kinderen van de straat in de bakfiets, of
lopend naar school bracht.
Later werd de discussie ingewikkelder, en kwamen
die vermaledijde kolencentrales aan de orde. En dan
heeft Cramer het moeilijk. Zij is al jaren een milieuactivist,
en heeft zelfs een poster in huis met de tekst
‘Kernenergie of Kolen? Doe mij maar een molen’. Maar
als bewindspersoon stelt zij dat in de transitieperiode
naar een duurzaam energietijdperk geen andere mogelijkheid
bestaat dan te kiezen voor ‘schone’ kolen.
Politieke keuzes zijn altijd ingewikkelder dan individuele.
Je moet met nog meer belangen rekening houden.
Het zou mij een lief ding waard zijn als meer mensen
zouden besluiten om lid te worden van een politieke
partij. Nog maar 2 procent van de Nederlanders is er lid
van, terwijl daar de politieke prioriteiten voor de komende
jaren vastgesteld worden. Sommige dingen
moeten gewoon politiek worden opgelost. De meeste
idealen hebben namelijk een collectief karakter. Wij
kunnen als individuen bijvoorbeeld geen handelsverdragen
met ontwikkelingslanden aangaan, dat moet op
nationaal niveau en is dus een politiek vraagstuk.
Kledingruilsysteem
Maar net zo belangrijk of misschien wel belangrijker is
dat politieke partijen de leden van de Tweede Kamer
selecteren en dus ook de ministers en staatssecretarissen
(burgemeester, en andere belangrijke maatschappelijke
functionarissen). Als bijna niemand meer lid is, is het
niet gek dat partijen moeite hebben inspirerende en aansprekende
mensen te vinden. Mocht je dus ontevreden
zijn over de huidige politici, dan weet je wat je te doen
staat. Hoe suf politieke bijeenkomsten ook zijn, het is
belangrijk dat veel meer mensen daar naartoe gaan. Dus
offerde ik braaf mijn zaterdag op en heb ik de mensen in
de zaal naar huis gestuurd met de tip om een kledingruilsysteem
op te zetten met hun vrienden. Kunnen ze zich
al consuminderend toch een nieuwe look aanmeten.
Dat debatten of bijeenkomsten niet saai hoeven te
zijn bewees overigens het Amnesty filmfestival. Op de
educatiedag keken Amsterdamse kinderen uit groep 8
films over mensenrechten om er vervolgens over te dis-
‘Ik betaal
een eerlijke
prijs
en de
producentenworden
eerlijk
betaald’
‘Achter
mijn
praktisch
idealisme
schuilt
namelijk
een idealistischmensbeeld’
De Groene Pers
5
cussiëren. Na het zien van een Zweedse film over een
neonazi die gedwongen werd op zijn Iraanse buurjongetje
Elvis te passen, kwam al snel de discussie op discriminatie
en waarom dat niet goed is. Een meisje stond
op en vroeg: nazi’s haatten toch joden, waarom heeft
die Zweedse jongen dan moeite met iemand uit Iran,
daar zijn ze toch moslim en niet joods. Verschillende
kinderen in de zaal knikten. Goede vraag dus. Het antwoord
van een jochie met een Marokkaanse look en
Amsterdams accent was ook helder: ‘Dat soort mensen
haat iedereen die anders is. Stom toch. We kunnen toch
gewoon normaal doen tegen elkaar’. Dat bewees de film
namelijk ook. Opgescheept met deze Iraanse buurjongen
besloot hij er het beste van te maken en gingen ze
samen op een gitaar liedjes van Elvis spelen. Zijn ouders
hadden Iran moeten verlaten omdat zijn vader
zoveel hield van de muziek van Elvis en dat was verboden
in Iran. ‘Zo kan het ook’, zei een andere jongen.
Gaaf om dit te mogen meemaken, dacht ik toen. Dit is
pas leuk vrijwilligerswerk, idealist zijn is echt niet zo
erg.
Snel naar huis om nog even mijn kindje te zien, dat
overigens geen katoenen luiers draagt, gewoon potjes
groenten uit de supermarkt krijgt en zijn lievelingsspeelgoed
is een plastic keukentje uit China. Je kunt niet
alles goed doen. Het goede van praktisch idealisme is
dat het is vol te houden. Je kunt soms ook even niet
nadenken en domweg gelukkig zijn.
Want dat idealisme gelijk moet zijn aan opoffering is
nog steeds een wijdverbreid misverstand. Nu hoor ik de
critici alweer fluisteren dat het eigenlijk hetzelfde is als
opportunisme. Vaak krijg ik te horen dat praktisch idealisme
betekent dat je alleen leeft volgens je idealen als
het je goed uitkomt. Ik geloof dat het niet slecht is om
je eigen welbevinden mee te wegen. Het maakt dat dit
idealisme vol te houden is en je niet cynisch afziet van
het goede proberen te doen.
Achter mijn praktisch idealisme schuilt namelijk een
idealistisch mensbeeld: wie beter weet, doet beter – zolang
we geloven dat dat ‘beter’ effect heeft. De combinatie
van die twee – jezelf informeren en de effecten van
ons dagelijks handelen beoordelen– zijn de kern van de
praktisch idealistische strategie.Ik ben strategisch naïef:
door te accepteren dat ik niet alles goed doe en niet al
het leed van de wereld op mijn schouders hoef te laden,
kan ik blijven geloven in de bereikbaarheid van een
betere wereld. Dit geloof voorkomt het gevoel van
machteloosheid. Het werkt als een self-fulfilling prophecy.
Een wereld waarin weer meer mensen gehoor durven
geven aan hun idealen ís naar mijn stellige
overtuiging een betere wereld. p
NATASJA VAN DEN BERG (32) WERKT BIJ OMROEP LLINK ALS
PROJECTLEIDER. ZIJ SCHREEF HET BOEK PRAKTISCH IDEALISME, SAMEN
MET SOPHIE KOERS.
Ecoduct 1
Groene seks
Geneviève van Velzen
Ook tussen de lakens van bamboevezels kan het allemaal
wat groener. Wie ook tijdens het liefdesspel oog wil blijven
houden voor Moeder Natuur gebruikt geen dildo van
rubber. In de gemiddelde rubberen vriend of buttplug zitten
ftalaten (weekmakers) om het goedje flexibel te houden. En
dat is niet goed. Milieuorganisatie Greenpeace waarschuwt
sinds een paar jaar voor de weekmakers in de Crystal Jelly
Double Dong en Spectra Gel Anal Plug, twee speeltjes die
zeer hoge concentraties schadelijke ftalaten bevatten.
Het eco-alternatief voor rubber is glas. Glas; je kunt er
ramen, fruitschalen, goedkope champagneglazen en dildo’s
van maken. En dat laatste deden de makers bij Glass
Fantasy. Wel zo milieuvriendelijk is hun devies. Na
veelvuldig gebruik kan de glazen kameraad gewoon de
glasbak in om vervolgens recycled te worden tot een
bierflesje of asbak. In de seksindustrie rollen duizenden
glazen producten van de band die vrijwel overal verkrijgbaar
zijn.
www.glassfantasy.com

6
De Groene Pers

Whole Foods Bijna 300 filialen in VS
Bio-eten voor yuppen
De Groene Pers
Duurzaam en lokaal geproduceerd voedsel is in de
Verenigde Staten een miljardenbusiness. Nederland
volgt met de supermarktketen Marqt in Amsterdam.
Duurzame voedselketens behalen inmiddels omzetten van honderden miljoenen.
Jeroen Ansink
Patricia Agudelo betreedt de 6.000 vierkante
meter grote Whole Foods op Columbus Circle
in New York en stevent direct af op de
versafdeling bij de ingang. Ze loopt langs de
fruitstalletjes waar perfect gestapelde appels,
sinaasappels en bananen door een uitgekiende
belichting een onwaarschijnlijk verse indruk
maken. ‘Deze supermarkt is als een Hof van Eden’, zegt
Agudelo, terwijl ze een tros bakbananen in haar mandje
legt. ‘Ik ken geen plek waar ze zoveel biologische producten
verkopen als hier.’
Hoewel ze aan de andere kant van Central Park
woont en haar lokale super een stuk goedkoper is,
maakt Agudelo graag een omweg. ‘Voedsel van hoge
kwaliteit is belangrijk voor me. Je hebt geen idee hoeveel
groeihormonen en bestrijdingsmiddelen ze tegenwoordig
gebruiken. Wie gezond wil leven heeft geen
andere keuze.’
Dankzij deze overwegingen is Whole Foods inmiddels
toe aan zijn vijfde vestiging op Manhattan. Wat in
1980 begon met een eenvoudige buurtsuper in Austin,
Texas, is inmiddels uitgegroeid tot verreweg de grootste
biologische supermarktketen ter wereld, met bijna driehonderd
winkels en een jaaromzet van 6,5 miljard dollar.
Richtte Whole Foods zich aanvankelijk op hippies
en andere wereldverbeteraars, nu lijkt de klandizie in
New York vooral te bestaan uit yuppen. ‘De reformwinkel
bij mij om de hoek is klein en heeft een geringe
doorstroming’, zegt Agudelo, die in de financiële wereld
werkt. ‘Daardoor zijn de groenten weliswaar gezond,
maar niet echt vers. Bovendien voel ik me er niet thuis.
Ik ben niet zo’n geitenwollensokkenfiguur.’
Toegenomen milieubesef
Het enorme potentieel van duurzaam en lokaal geproduceerd
voedsel beperkt zich niet tot Whole Foods alleen.
Concurrerende ketens als Trader Joe’s, waar het personeel
de klanten in een fleurig Hawaii-shirt tegemoet treedt,
HOLLANDSE HOOGTE
behalen inmiddels omzetten van honderden miljoenen
dollars. Ook het traditionele supermarktwezen ontkomt
niet aan de trend. ‘Retailers die aan de zijlijn blijven
staan missen de boot’, stelt Frank McCarthy, vice-president
marketing van Albert’s Organics in New Jersey.
Albert’s, die in 1982 begon als een eenmanszaak in Californië,
voorziet inmiddels zo’n 5.000 supermarkten
en restaurants van biologische producten. Om de overschakeling
naar duurzaam te vergemakkelijken biedt de
voedseldistributeur een internetcursus aan, waar supermarktmedewerkers
in het Engels of Spaans kunnen leren
hoe ze een biologische groenten- en fruitafdeling moeten
runnen. McCarthy: ‘Tot op heden hebben al meer dan
2.500 mensen de cursus afgenomen.’
De trend naar streekproducten, die in Nederland zijn
weerslag ziet in de opening van supermarktketen Marqt
in Amsterdam, laat zich in Amerika onder meer verklaren
door een toegenomen milieubesef. Lokaal geproduceerd
voedsel hoeft minder ver vervoerd te worden
en draagt daarmee ook minder bij tot het broeikaseffect.
Een gezondheidsrage stuwt daarnaast de vraag naar
bio-voeding op. Supermarkten dragen hun steentje bij
in de strijd tegen vetzucht en profileren zich steeds vaker
als gezondheidscentra, compleet met voedingsdeskundigen
en drogisterijen. Megaketen Pathmark
experimenteert in twee supermarkten zelfs met een
dokterskliniek in het gebouw.
Beide trends komen voornamelijk op het conto van
de Amerikaanse middenklasse, aldus McCarthy. ‘We
hebben het hier over beroepsgroepen als maatschappelijk
werkers, geestelijken en onderwijzers. Over het
algemeen geldt: hoe hoger het opleidingsniveau, hoe
groter de neiging om biologische en lokale producten
te kopen.’
Plastic tassen
Toch is het in Amerika niet eenvoudig om zowel gezond
als milieuvriendelijk te winkelen. De term ‘lokaal’ is bijvoorbeeld
slechts een betrekkelijk begrip, aldus McCarthy.
‘Van alle Amerikaanse landbouwproducten komt
97 procent uit slechts vijf staten. Wie niet in Californië,
Als streekproducten
in oude
pickuptrucks
worden
vervoerd
is het
positieve
effect
relatief
Binnenkort
stopt
Whole
Foods
voorgoed
met het
uitdelen
van plastic
tassen
Met microkrediet start
Joyce een eigen bedrijf.
Oikocredit gelooft
in mensen. U ook?
Ga naar www.microkrediet.nl of bel (030) 234 10 69
7
AP
Florida, Michigan, Ohio of New Jersey woont is al snel
afhankelijk van import.’
Andere factoren die de sociaal verantwoorde consument
kunnen belemmeren hebben betrekking op de
verpakking en de transportmethode. Streekproducten
mogen dan minder kilometers afleggen, als ze in een
dertig jaar oude pickup-truck worden vervoerd is het
positieve effect nog steeds relatief. En hoewel papier
minder belastend is dan plastic, garandeert die laatste
verpakkingsmethode een langere versheid zodat er per
saldo minder landbouwproducten weggegooid hoeven
te worden. ‘Je vraagt je af wat beter voor het milieu is:
lokale tomaten uit blik of biologische tomaten uit
Chili’, zegt Patricia Agudelo, die inmiddels de ingrediënten
voor een Italiaanse maaltijd bij elkaar
zoekt.
Over één ding hoeft ze zich binnenkort echter geen
zorgen meer te maken. Binnen enkele weken zal Whole
Foods voorgoed stoppen met het uitdelen van plastic
tassen. Dankzij deze maatregel zullen per jaar 100 miljoen
boodschappentassen minder op de vuilnisbelt terechtkomen.
Op de totale hoeveelheid afval is dat
overigens nog steeds een druppel op een gloeiende
plaat: vorig jaar gaven Amerikaanse supermarkten gezamenlijk
maar liefst 100 miljard plastic zakken weg.
Gedesillusioneerd
Ondertussen werkt Whole Foods met man en macht aan
het bereiken van de 10 miljard dollar jaaromzet die het
zijn aandeelhouders heeft beloofd. Met de overname van
Wild Oats, een organische keten uit Colorado, voegde
het begin vorig jaar 110 vestigingen en een omzet van
1,3 miljard dollar aan de onderneming toe. ‘Deze fusie
zal andere supermarktketens dwingen om zich nog
meer dan voorheen te concentreren op biologisch voedsel’,
stelt Mike Griswold, analist bij AMR Research in
Boston.
Toch verloopt de groei van Whole Foods niet zonder
problemen. Het bedrijf moet bijvoorbeeld het gros van
zijn biologische vlees importeren, omdat Amerika simpelweg
te weinig duurzame veeboeren heeft. Daarnaast
verzuimde Whole Foods te vermelden dat zijn mooie
roze zalm gekweekt wordt met kleurstoffen. Sommige
fans van het eerste uur zijn al gedesillusioneerd weggelopen.
Whole Foods, die voor dit artikel niet wilde
reageren, heeft inmiddels scouts ingehuurd om streekproducten
beter op de kaart te zetten. ‘Duurzaamheid
en grootschaligheid laten zich niet altijd even gemakkelijk
combineren’, beaamt Patricia Agudelo, die in de
rij staat voor een pond gehakt. ‘Maar wat mij betreft is
dit nog steeds de beste bio-winkel.’ p

8
Michiel Pot
Amsterdam
Een groot uitzendbureau dat klant
bij Robin Good is, had al jaren een
fameus jaarlijks uitje waarbij gevaren,
gedronken, gedanst en gegeten werd
dat het een lieve lust was. De anekdotes
over verschillende jaargangen
deden nog jaren later de ronde. Totdat
twee vrouwen van het organiserende
team op het idee kwamen om
‘iets maatschappelijks’ te gaan doen.
Ze liepen bij de nog jonge directeur
naar binnen die meteen enthousiast
was. ‘Maar’, zei hij, ‘ik denk niet dat
dit een beslissing is die we vanuit de
directie moeten nemen. Ik stel voor
dat jullie een kleine interne enquête
houden om uit te vinden wat de
andere medewerkers willen. De ondernemende
vrouwen ondervroegen
de 140 medewerkers van het hoofdkantoor
en zij konden kiezen uit een
sportief programma, een maatschap-
Goodies is powered by:
De Groene Pers
Maatschappelijke betrokkenheid
Werknemers maken bedrijven
maatschappelijk betrokken
Het zijn vaak de medewerkers van bedrijven die de eerste stap zetten om maatschappelijk
betrokken te ondernemen. In plaats van het jaarlijkse paintball of barbecue uitje hebben zij
behoefte iets zinnigs te ondernemen. Soms hebben zij de directie meteen mee, een andere keer
kost het wat meer moeite.
pelijk programma of een dag zoals
ze die tot dan toe gewend waren
geweest. Een grote meerderheid van
85% gaf aan te kiezen voor de maatschappelijke
variant. De volgende
dag kwamen ze bij Robin Good.
Maatschappelijke
betrokkenheid is leuk
Robin Good is specialist in het adviseren
over en organiseren van maatschappelijke
betrokkenheid bij bedrijven.
En zoals te zien is aan deze
special van De Pers, het onderwerp is
hot. Dat komt omdat maatschappelijke
betrokkenheid leuk is. Mensen
met en zonder geitenwollen sokken,
met een topbaan óf op een andere
manier gelukkig in het werk, rechtse
én linkse stemmers, iedereen krijgt
een kick van maatschappelijk betrokken
bezig zijn. Daarom is het op
dit moment zo populair voor bedrijven
om maatschappelijke projecten
te initiëren. De medewerkers worden
er gelukkiger van, voelen zich
meer verbonden bij en trots op hun
bedrijf en staan open voor nieuwe
ideeën en ontwikkelingen.
Veel bedrijven komen bij Robin
Good met het verzoek om een ‘bedrijfsuitje
met een maatschappelijk
tintje’. Vaak groeien ze echter van een
eenmalig Good Event naar Good Involvement,
waarbij er op een meer
structurele manier door een bedrijf
aan verschillende maatschappelijke
organisaties of thema’s wordt bijgedragen.
Voor andere bedrijven past
het juist weer beter om een Good
Sponsoring traject op te starten.
Hierbij verbindt een bedrijf zich
voor langere tijd aan een organisatie
of maatschappelijk thema. Voor
welke vorm ook wordt gekozen,
maatschappelijke betrokkenheid
van bedrijven wordt gedragen door
de medewerkers.
De nieuwe mensen:
Cultural Creatives
Trendwatchers en sociologen hebben
het zelfs al over een nieuwe mens als
ze spreken over deze maatschappelijk
betrokken medewerkers. Ze
hebben er een naam voor bedacht:
Cultural Creatives. Dit zijn mensen
die willen genieten van het leven,
maar niet ten koste van de wereld. Ze
houden van luxe en duurzaamheid,
maar zullen daar niet altijd op letten.
Het zijn mensen die de juiste keuzes
willen maken, maar wel een leuk leven
willen hebben. Het zijn mensen
die ‘doen wat ze zeggen’ en die er in
geloven dat ze de wereld een beetje
mooier kunnen maken. Dat zijn ook
de mensen die van binnenuit in een
bedrijf een maatschappelijke vonk
kunnen ontsteken die tot een mooi
betrokken vuurtje kan worden. Dat
zijn de mensen die ons helpen onze
missie waar te maken: de wereld een
beetje mooier maken.
Michiel Pot is directeur van
Robin Good.
Robin Good in cijfers:
46.000 medewerker -
vrijwilligers zetten zich
via Robin Good in
Zij werkten aan 700
projecten in binnen- en
buitenland
270.000 uur vrijwilligerswerk
was het resultaat
24.550 bijzondere
ontmoetingen kwamen
er uit voort
503 maatschappelijke
organisaties zijn inmiddels
geholpen
12.385 lachende kinderen
kwamen er in voor
225 kuub hout, 6540 liter
verf, 120 blauwe duimen
waren het gevolg
60% van de top-100 bedrijven
hebben inmiddels
met Robin Good gewerkt
✔
✔
✔
✔
✔
✔
✔
Nu in de winkel! Wil je lekker genieten maar niet ten
koste van een ander, hou je van reizen
zonder de wereld uit te wonen, zoek
je de balans tussen werk en vrije tijd,
hou je van lekker eten met eerlijke
ingrediënten, kun je relativeren en
om jezelf lachen, hou je van heldere
informatie, dan is Goodies het lifestylemagazine
voor jou!
Goodies elke maand thuis ontvangen? Neem dan een abonnement! Als Goodiesabonnee
kun je rekenen op extra aandacht en leuke attenties, zoals bijvoorbeeld 2
gratis toegangskaartjes voor het GoodiesLive! event in september 2008!
Een jaarabonnement op (10 nummers) kost 27,50.
Ga naar www.goodies.nl of bel 0161 – 459 563

Branding De beste hulp die er is
Dé vacaturesite voor Duurzaam Nederland
Gemiddeld 175 actuele vacatures
www.duurzamevacaturebank.nl
De Groene Pers
Een sterk merk doet wonderen
Coca-Cola, Apple, Toyota en Kasama. Kasama?!? Ja,
over drie jaar moet deze Thaise keramiekproducent
een wereldmerk zijn. Met hulp van De Pers.
Zes Nederlandse merkengoeroes gaan met evenveel ondernemingen proberen een wereldmerk te bouwen.
Mathijs Rotteveel
Zonder sterk merk geen succes. Volgens een
berekening van het Amerikaanse zakenblad
Business Week zijn de honderd sterkste merken
ter wereld samen meer dan
1.000.000.000.000 dollar waard. Voor uw
perceptie: dat is ongeveer evenveel als het
gezamenlijk bruto nationaal product van de 63 armste
landen ter wereld, waar meer dan de helft van de wereldbevolking
leeft.
En bijna alle wereldmerken zijn afkomstig uit ontwikkelde
economieën als de Verenigde Staten, Europa en
Japan. Natuurlijk, er zijn een paar uitzonderingen: de
Cohiba sigaar uit Cuba, het Corona-biertje uit Mexico,
maar daar blijft het wel bij. De laatste jaren is er een
sterke oppositie ontstaan tegen de macht van merken,
met bestsellerauteur Naomi Klein als grote roerganger.
Zij stelt in haar boek No Logo dat de machtige westerse
merken de wereld onrecht doen. Weg ermee dus, zegt
Klein.
Lucratieve schakel
‘Wij willen het omdraaien’, zegt Andy Mosmans. Hij
is directeur van reclamebureau ARA uit Rotterdam en
door Fair Trade Original gevraagd om als merkexpert
deel te nemen aan het programma Branding in the South.
‘De beste manier om ook in de derde wereld waarde te
creëren, is bedrijven daar te steunen bij het opbouwen
van sterke wereldmerken. De beste ontwikkelingshulp
is merkhulp.’
Vandaar dat Mosmans direct ‘ja’ zei toen Kees Bronk van
het duurzame handelsbedrijf Fair Trade Original bij hem
aanklopte. Het handelsbedrijf dat ‘eerlijke’ prijzen betaalt
voor producten uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika
De beste
ontwikkelingshulp
is merkhulp
Met
iemand
die de
juiste
ingangen
kent,
wordt
het allemaal
wat
makkelijker
heeft zes Nederlandse merkengoeroes gevraagd om met
evenveel ondernemingen uit ontwikkelingslanden een
wereldmerk op te bouwen. De Pers gaat ze tijdens hun
missie nauwgezet volgen. Het doel is dat de zes deelnemers
in 2010 een eigen merk hebben ontwikkeld en op
de exportmarkt hebben gebracht.
Volgens Mosmans is deze de doelstelling ambitieus,
maar niet onhaalbaar. ‘Niemand kende tien jaar geleden
Google. Natuurlijk is het moeilijker voor de bedrijven
die wij helpen. Ze komen uit Zuid-Afrika, Thailand, India.
Maar ook zij hebben toegang tot de bronnen om
een groot merk te bouwen. Kapitaal is wereldwijd voor
iedereen beschikbaar, als je maar een goed idee hebt.
Goed, met iemand als ik, die de juiste ingangen kent,
wordt het allemaal wel wat makkelijker.’
Het project van Fair Trade is afgelopen oktober gestart
met een seminar, waar merkengoeroe Simon Anholt
de aftrap deed. ‘Anholt betoogt dat
derdewereldlanden hun eigen merken en multinationals
moeten opbouwen, willen ze meekomen in de
vaart der volkeren’, zegt Bronk. ‘Zijn boek Brand New
Justice is eigenlijk het kapitalistische antwoord op No
Logo van Naomi Klein.’ Op het seminar konden Nederlandse
merkengoeroes als Roland van Kralingen van Innoa,
Jack Stroeken van Business Openers Innovactions
en Andy Mosmans vast kennismaken met de deelnemende
ondernemers uit Chili, Ecuador, India, Kenia,
Thailand en Zuid-Afrika.
De volgende stap in het project was het werkbezoek.
Afgelopen januari heeft Jack Stroeken een week doorgebracht
bij het bedrijf Sasha in India. Handelsorganisatie
Sasha van directrice Roopa Mehta koopt interieur- en
modeaccessoires, kleding en cosmetica in bij 150 verschillende
producenten en verkoopt ze door in het buitenland.
‘Het grootste gedeelte dan’, zegt directrice
Mehta. ‘Negentig procent van onze producten gaat naar
het buitenland, maar nu nog vooral naar fairtrade-winkels
en niet onder ons eigen merk. We willen Sasha hoger
positioneren, zodat we meer winst kunnen maken
op onze artikelen. Jack Stroeken helpt ons daarbij.’
Lucratieve schakel
Sasha is een voorbeeld van de meeste producenten uit
arme landen die op de wereldmarkt opereren. Ze zijn
actief als handelaren in grondstoffen, halfproducten en
handwerk, maar de winst van die handel komt voornamelijk
in het Westen terecht. Westerse bedrijven hebben
namelijk de meest lucratieve schakel van de productieketen
in handen: die naar de consument. De grootste
waarde zit niet in de koffieboon uit Ecuador, maar in het
kopje Douwe Egberts of de cappuccino van Starbucks.
Na lang overleg hebben de Nederlandse marketeer Jack
9
Stroeken en Indiase handelaar Roopa Mehta nu genoeg
plannen om zo’n ‘nieuwe Starbucks’ te bouwen. Ze kwamen
tot de conclusie dat Mehta sommige producten uit
haar portfolio moet verwijderen en dat ze het verhaal
achter Sasha beter moeten uitdragen. ‘Wij werken samen
met al die 150 producenten aan één merk. We kennen
ze allemaal en vormen een transparant netwerk dat traditionele,
ambachtelijke kwaliteitsproducten produceert,
maar niet bang is voor verandering.’
Met dat verhaal lijkt het dus wel goed te komen, maar
met de producten? ‘We krijgen onze tassen, kleding en
cosmetica van heel veel verschillende producenten uit
heel veel verschillende plaatsen’, zegt Mehta. ‘Maar ze
voldoen niet altijd aan onze kwaliteitsvoorwaarden. De
kleuren op het textiel lopen bijvoorbeeld uit, ze zijn
niet volledig handgemaakt of hebben een ouderwets
design. De producten die niet voldoen, gaan eruit.’
Mehta heeft veel opgestoken van het werkbezoek van
Stroeken, maar volgens haar was dat andersom ook het
geval. ‘Hij was verrast over hoe wij hier zaken doen. Wij
kennen onze producenten en onze klanten beter dan
Westerse bedrijven.’
BRANDING IN THE SOUTH
Het project Branding in the South van Fair Trade Original
(www.fairtrade.nl) wordt de komende drie jaar nauwgezet
gevolgd in De Pers. De volgende zes bedrijven doen
mee:
African Heritage Design Company uit Kenia runt verschillende
designstudios in Nairobi en heeft 105 handwerkers
in vaste dienst. Het bedrijf wordt begeleid door
Rogier van Kralingen van Innoa en Kees Bronk van Fair
Trade Original.
Keramiekfabriek Artesa uit Ecuador is gespecialiseerd
in handbeschilderd aardewerk. Er werken 145
mensen. Voor Artesa wordt nog een merkenexpert
gezocht.
Kasama uit Thailand is een kleine keramiekfabriek
in Chiangmai met ruim 60 medewerkers. Kasama wordt
begeleid door Pippa Ward-Smith.
Vinos Los Robles is een van drie overgebleven wijncoöperaties
in Chili. Vinos Los Robles wordt begeleid
door Roland van Kralingen.
Sasha Association for Craft Producers is gevestigd
in Kolkota, India. De organisatie, waar 29 mensen
werken, onderhoudt een zakelijke relatie met 150 groepen.
Sasha wordt begeleid door Jack Stroeken.
Turqle Trading is een kleine marketing- en exportorganisatie
in het Zuid-Afrikaanse Kaapstad. Turqle
Trading begeleidt hen. p
Ecoduct 2
Liefde van een eco-ouder
Geneviève van Velzen
Het dilemma voor de eco-bewuste jonge ouder van nu;
wel of geen lekker goedkoop én ruimvoorradig milieuvervuilend
speelgoed kopen? Bij de productie van veel
‘gewoon’ speelgoed worden schadelijke stoffen gebruikt
zoals PVC, het hoofdbestanddeel van speelgoed van zacht
kunststof. Chroom, lood en cadmium worden vaak
gebruikt om speelgoed te kleuren. Wat kan een ‘groene’
ouder doen? De oude truc is speelgoed van hout geverfd in
de primaire kleuren inslaan, maar die drie kleuren kunnen
een beetje oubollig overkomen. Gelukkig biedt het web
eigentijdse alternatieven. Het Amerikaanse bedrijf Green
Toys Inc. is gespecialiseerd in gerecycled speelgoed. De
Sand Play Set, is een vierdelig speelset gemaakt van
gerecyclede melkflessen. Meer groen speelplezier voor
kids biedt het milieuvriendelijke kooksetje. Ook hier zijn
de basismaterialen gerecycled plastic en milieuvriendelijke
materialen.
www.greentoys.com
www.ecomarkt.nl

10
De Groene Pers

Klimaat Mensen raken ontmoedigd
Athlon Car Lease draagt bij aan een duurzaam en
bereikbaar Nederland
Minder files en minder uitstoot
Het scheelt tonnen
Bijdragen aan duurzame mobiliteit
Moe van milieuvriendelijk zijn
Sanne Rooseboom
Kent u die reclame van het wasmiddel dat
twee keer zo geconcentreerd is als voorheen?
Een klein, lief egeltje wil de weg
oversteken als er een grote vrachtwagen
aan komt. Volgt de mededeling dat er
twee keer minder vrachtwagens nodig zijn
om de kleinere flesjes wasmiddel te vervoeren. Goed
voor het egeltje dus. Of het filmpje van de energieleve-
Meer informatie over Athlon Car Lease
vindt u op www.athloncarlease.nl
De Groene Pers
Spaarlampen, groene energie en vliegreizen
compenseren. We worden langzaam moe van al het
groen. Green fatigue: het zal allemaal wel.
Wat is nu echt goed voor het milieu en wat is een marketingtruc?
rancier die groene stroom aanbiedt: tegen elke huis met
groene stroom groeit spontaan klimop. Wie gelooft het
nog?
Greenwashing heet het, bedrijven die zich groener
voordoen dan ze meestal zijn. Volgens hoogleraar Milieukunde
Lucas Reijnders is alleen het woord ‘klimaatneutraal’
al een vorm van greenwashing. ‘Het kan van
alles betekenen. Niemand controleert het, er is een
soort inflatie van het begrip groen.’ Hij verwacht dat er
binnenkort een soort keurmerk zal komen voor de
term.
Ook de commercie zelf voelt de gevolgen van een
GETTY IMAGES
Één ding
geeft de
doorslag
bij milieuvriendelijk
gedrag:
de portemonnee
Groot-
Britannië
lijdt aan
green
fatigue
11
overdaad aan zogenaamde groene producten. Bij Pon
holding, een groot import-bedrijf van merken als Volkswagen,
Seat en Porche, zien ze sinds enige tijd af van
groene reclame. Volgend Raymond Gemse van Pon
blijft de interesse vanuit de zakelijke markt toenemen en
is er nog altijd een groeiende vraag naar groene auto’s.
‘Maar we maken er geen reclame meer voor. Het komt
niet meer aan bij de consument. Iedereen zegt groen te
zijn tegenwoordig.’
Afval scheiden
Groen is hip, maar duurzaamheid is geen hype. Van de
opwarming van de aarde, de CO2-uitstoot die daar aan
ten grondslag ligt en de vele noodzakelijke maatregelen
zijn we voorlopig nog niet af. Dat kan op langere
termijn wel eens averechtse effecten hebben. ‘Een bombardement
van informatie kan mensen overweldigen,
vermoeien of zelfs tot protest brengen’, aldus milieupsycholoog
Charles Vlek.
In Groot-Brittannië hebben ze ook daar een fraai
woord voor gevonden: green fatigue. ‘Groot-Brittannië
lijdt aan green fatigue’ luidde het resultaat van een
onderzoek van Ipsos Mori, een van de grootste onderzoekbureaus
van Engeland.
Zeventig procent van de Britten beseft weliswaar dat
de wereld afstormt op een vreselijke milieucrisis, maar
veel meer dan wat afval scheiden en een plastic tasje
hergebruiken willen ze niet doen. Als mensen al niet
moedeloos worden van de onmenselijk grote milieuproblemen
in de wereld, dan worden ze wel cynisch
door het enorme aanbod van ‘groene bedrijven’.
In Nederland lijkt nog geen sprake te zijn van
duurzaamheid-moeheid. Uit een onderzoek van Intomart
en DDB dat vorige week werd gepubliceerd,
blijkt dat driekwart van de Nederlanders duurzaam
ondernemen belangrijk vindt.
Een op de drie Nederlanders zegt duurzaamheid te
laten meewegen bij een aankoop. Beleggers zijn nog altijd
dol op groene fondsen, spaarlampen beleven
hoogtijdagen en volgens de Consumentenbond gebruiken
2,5 miljoen Nederlandse huishoudens groene
stroom.
Tegelijk vragen consumenten zich af wat goed is voor
het milieu en wat een marketingtruc is. Green fatigue
ligt op de loer. Engeland zou hierin het voorland kunnen
zijn van de Hollandse consument. In Britse supermarkten
staan al jaren meterslange schappen met
vegetarische, veganistische, biologische en plantaardige
producten, het centrum van Londen is bijna autovrij en
CO2-compensatie was er al een hype voor wij er over
gehoord hadden.
Logisch dus dat het land ook eerder verzadigd is van
al dat groen. ‘In Groot-Brittannië is het milieu veel eerder
gaan leven dan in Nederland’, zegt Liesbeth van
Tongeren, directeur van Greenpeace. ‘In Nederland is
nog altijd een toename te zien in milieubewustheid.
Maar duurzaamheidmoeheid is op den duur ook hier
een reëel gevaar.’
Doemscenario’s
Er zullen maar weinig Nederlanders zijn die de klimaatverandering
niet als probleem zien, of de natuur onbelangrijk
noemen. Maar dat is iets anders dan er zelf naar
handelen. Juist de doemscenario’s van mensen als Al
Gore kunnen een averechts effect hebben, zegt professor
Reijnders.
Alle spaarlampen in de wereld kunnen immers niet
voorkomen dat de aarde opwarmt. ‘Dat is een moeilijk
op te lossen probleem. Het is logisch dat mensen ontmoedigd
raken als het probleem zo groot is en hun acties
maar zo klein.
Bovendien is het milieu voor de politiek ook niet interessant.
Voordat milieumaatregelen effect hebben zijn
we zo vijftig jaar verder. Politici denken liever in termijnen
van een jaar, hoogstens vijf.’
Toch ligt juist bij de overheid de oplossing, denkt milieupsycholoog
Charles Vlek. Deze moet de economische
structuur veranderen, milieuvervuiling financieel
onaantrekkelijk maken. Dat is het enige dat effect zal
hebben. ‘Even een last minute vlucht boeken naar een
ver land is heel gewoon geworden. De overheid moet
stevig ingrijpen, maar durft dat niet uit overwegingen
van populariteit.’
Een van de meest invloedrijke aspecten voor milieumaatregelen
zijn dan ook de hoge brandstofprijzen.
Professor Reijnders. ‘Door de huidige prijs van olie
doen bedrijven nu en masse aan energiebesparing. Dat
doen ze voor het economische voordeel, maar het heeft
een goede invloed op het milieu.’
Ook bij auto-importeur Pon zien ze dat voor de consument
maar één ding de doorslag geeft bij milieuvriendelijk
gedrag: de portemonnee. Consumenten willen
niet méér uitgeven aan een auto alleen omdat ie milieuvriendelijker
is. Alleen als het niets extra’s kost is groen
populair. p

12
Floor van Dijck
De Groene Pers
Auto’s In Californië rijden ze al jaren Al Gore-stijl
Groen & toch stoer
De missie: vind een coole, milieusparende auto. Dat
blijkt gemakkelijker gezegd dan gedaan. Hoe kun je een
beetje fashionable groen doen?
Bomenknuffelauto’s, bejaardenbakken, lelijk,
traag. Dat zijn in Nederland de vooroordelen
over milieuvriendelijke - pardon
- minder schadelijke auto’s. In Hollywood
denken ze daar heel anders over. Daar rijden
Cameron Diaz, Brangelina en andere
Hollywood-helden al jaren rond in zo’n Al Gore–style
hybride. Gouverneur Arnold Schwarzenegger zette in
2004 zijn handtekening onder een wet waardoor ook
hybrides met één inzittende gebruik mogen maken van
carpoolstroken. In Californië is groen doen cool. Hoe
komt het, dat milieuvriendelijkere auto’s in Nederland
nog steeds een geitenwollensokkenimago hebben?
De zoektocht naar een stoere, ‘groene’ auto begint
met de vraag wanneer een auto nu precies milieusparend
is. De Nederlandse overheid heeft daar een energielabel-systeem
voor. Op grond daarvan kan de klant
zien hoeveel zijn of haar nieuwe auto verbruikt en hoeveel
CO 2 deze uitstoot. Een groen label betekent: is
minder vervuilend dan gemiddeld, geel is gemiddeld,
en oranje/rood is vervuilender dan gemiddeld. Ook krijgen
auto’s die met een hybridesysteem (naast de gewone
motor ook een elektromotor) of Flexi Fuel (die
kunnen naast benzine ook op biobrandstof rijden) een
Je spaart
wel het
milieu,
maar
levert in
op het
gebied
van sportief
rijden
Dit lijkt een gewoon Golfje, maar hij verbruikt minder door een vernieuwde dieseltechniek.
goed milieulabel. Probleem: de toptien van zuinige
auto’s bestaat bijna geheel uit lichte, kleine autootjes, óf
de verguisde hybrides. En wij zoeken een goede racebak.
Futuristische sportwagens
Op de autoshows lijken ze al wél te bestaan: stoere auto’s
die lief zijn voor het milieu. Van die glimmende bolides
vol snufjes die op 1 liter benzine 100 kilometer in
twintig minuten kunnen afleggen, zonder ook maar een
grammetje CO 2 uit te stoten. Futuristische sportauto’s
die rijden op biogas, elektromotor, afgewerkt frituurvet
of alles tegelijk. Maar in de autoshowrooms of op de
weg zie je ze niet terug. Waarom niet? ‘Een jaar of vijf
geleden was er nog geen interesse in milieu. Toen dat
thema drie jaar geleden opkwam, hebben de autofabrikanten
lang geaarzeld en naar elkaar gekeken. Investeren
in milieuvriendelijke auto’s leek op korte termijn zeer
onaantrekkelijk’, weet Clem Dickmann.
‘Merketeer’ Martin de Munnik van bureau LaMarque
gaat nog een stapje verder. ‘Groen is niet sexy voor een
automerk. De grotere merken hebben de techniek al
lang beschikbaar, maar komen niet als eerste met die
producten op de markt, ze wachten graag even af hoe
trends zich ontwikkelen. De merken die met milieuvriendelijke
auto’s bezig zijn, spreken niet zo tot de verbeelding.
Pas als BMW en Mercedes zich ermee gaan
bemoeien, kan het wat worden.’
Automarketeer Clem Dickmann verklaart het suffe imago
van groene auto’s als een marketingfoutje van hybridepionier
Toyota. ‘De Prius is gemaakt als een hybride.
Het is een statement, waarbij de vormgeving uit het oog
verloren is.’ Wie Prius rijdt, zegt daarmee: ‘Ik rijd liever
een lelijke auto, dan dat ik het milieu vervuil’. En in een
maatschappij waar de auto voor veel mensen nog steeds
een glanzend gelakt verlengstuk van hun ego is, wordt
dat blijkbaar niet als aanbeveling gezien. In autoverkoperstaal:
auto is emotie. En de Prius vertegenwoordigt
blijkbaar niet de juiste.
‘En terecht’, vindt autojournalist Steffert Stienstra. ‘Ik
vind het goed dat autofabrikanten werken aan de
ontwikkeling van milieusparende auto’s, maar ik ben
nog nooit blij geworden van zo’n auto. Het is een feit
dat zuinige auto’s minder presteren. Nu in elk geval nog
wel. Je spaart wel het milieu, maar je levert veel in op
het gebied van sportief rijden’, verduidelijkt Stienstra.
Auto = emotie
Een rondje langs wat dealers leert dat de autofabrikanten,
ieder op hun eigen manier, wel met het milieuvraagstuk
bezig zijn. Volkswagen komt bijvoorbeeld met Bluemotion,
een dieselmotor die een flink stuk zuiniger is. Toch
vertelt een verkoper dat er weinig mensen uitdrukkelijk
om een bluemotion-auto vragen. Zou het feit dat deze
900 euro duurder is dan een normale Golf diesel echt
uitmaken? De verkoper denkt van wel, maar volgens De
Munnik is prijs niet alles: ‘Een merk wordt niet cooler als
de auto’s goedkoper worden, sterker nog, geld speelt een

ondergeschikte rol. Auto blijft emotie, en bij de meeste
consumenten staat het merk van een auto hoger in de
rang dan het milieu.’ Aan de auto-emotie-beleving wordt
daarom gewerkt: branchevereniging Bovag biedt sinds
kort een cursus milieuvriendelijke auto’s verkopen aan,
waarmee autoverkopers leren hoe ze hun klanten over
de groene streep kunnen trekken.
Toch is hybride een hit in 2008: volgens Toyota is de
Prius het komende half jaar uitverkocht en Honda heeft
de eerste drie maanden al meer hybrides verkocht dan
in heel 2007. De oorzaak van de recente run op deze
superzuinige auto’s zit ‘m niet in een mentaliteitsverandering
van de autoconsument, maar in de nieuwe belastingregels
die sinds februari van dit jaar van kracht
zijn. De Prius heeft als een van de weinige auto’s een
A-label. En dat betekent een aankoopsubsidie en maar
14 procent bijtelling voor privé rijdende leaserijders, in
plaats van de reguliere 25 procent. Het lijkt erop dat de
Nederlander dus pas groen gaat doen als het verschil
écht te merken is in de portemonnee.
Noodoplossing
Naast de wil van fabrikant en consument is er ook nog
de discussie over hoe milieuvriendelijk ‘groene’ auto’s
überhaupt zijn. Dat leidt tot een wirwar aan onderzoeken,
die allemaal iets anders zeggen. Hybride auto’s
zouden veel slechter zijn voor het milieu omdat de accu’s
zeer schadelijk zijn bij de afbraak – iets wat Honda
en Toyota overigens ontkennen. En een nieuwe auto is
Ecoduct 3
Eco-oké aftippen
Geneviève van Velzen
We weten ondertussen allemaal dat roken dodelijk is,
kanker en erectiestoornissen kan veroorzaken. Maar hoe
zit het met de schadelijke gevolgen voor het milieu? Bij de
productie van een peuk wordt onder andere een cocktail
van chemicaliën gebruikt om een sigaret die heerlijke én
verslavende smaak te geven. Volgens de milieumaffi a
begint het vervuilen pas echt als de roker al lang afscheid
heeft genomen van zijn geliefde saffi e. De sigaret belandt
op straat, via het regenwater komt de peuk in het riool en –
uiteindelijk - in de rivier. Is dít dan het moment dat de
langverwachte milieuvriendelijke sigaret wordt geïntroduceerd?
Nee. 2008 is wel het geboortejaar van de Boodi,
de ‘eerste draagbare en eco-vriendelijke’ asbak. De Boodi
is gemaakt van gerecycled materiaal en recyclebare en
biologisch afbreekbare materialen. De buitenkant van de
draagbare asbak is van karton, de binnenkant van het
pakje is bedekt met een laagje klei. Hoe het werkt? Plaats
de brandende sigaret in het doosje, dekseltje erop en
klaar.
www.boodi.co.uk
De echte
sportauto
op waterstof
is er
pas over
20 jaar
in het productieproces ook verantwoordelijk voor heel
wat CO 2-uitstoot, waardoor een vervuilende occasion
altijd nog milieuvriendelijker zou zijn dan een zuinige
nieuwe auto. En de gewassen die biobrandstof opleveren,
ten slotte, zouden geplant worden ten koste van
het tropische regenwoud. Ook slecht. Ooit moeten we
van olie af en iets anders duurzaams vinden. Waterstof,
bijvoorbeeld. Daar wordt hard aan gewerkt, maar de resultaten
zijn voorlopig beperkt. Dat meldt ook Honda,
die hun Civic-hybridemodellen ook als noodoplossing
zien, maar voor 2020 nog geen waterstofauto gereed verwachten
te hebben.
Omdat we toch een keer een hybride willen rijden,
doen we een proefritje in het antwoord van Honda op
de Prius, de Honda Civic Hybride. De verwachte ruimteschipervaring
valt tegen: afgezien van het feit dat het
een automaat is – en dus voor een schakeladept rijdt als
een botsautootje – is het van buiten een gewone auto.
Het enige verschil: achterin de auto ligt een blok batterijen,
dat met een elektromotor verbonden is, die
weer aan de gewone motor vastzit. Als je fl ink gas wilt
geven of juist motorloos stilstaat, helpt de elektromotor
de benzinemotor, terwijl je met afremmen de batterijen
juist oplaadt. Zo is hij dus extra zuinig in verbruik en
uitstoot.
Machochauffeur
Terwijl je rijdt, zie je op je dashboardschermpje hoe het
gesteld is met je accu, en hoeveel energie je verbruikt. Dat
maakt het rijden een soort sport om te kijken of je toch
hard kunt rijden én tegelijk de accu op kunt laden. Als
je heel stabiel iets minder dan 50 kilometer per uur blijft
rijden, kun je zelfs volledig op de elektromotor en dus
CO 2-vrij rijden. Superstil. Best cool, eigenlijk, hoewel de
rechtgeaarde machochauffeur de brullende motoren zal
missen. Maar toch: volgens de Honda-man kan de Civic
Hybride zeker 185 kilometer per uur.
Uiteindelijk zijn alle hybrides en fl exifuelmodellen
die nu op de markt zijn, tussenvormen. Voor de echte
stoere sportauto op waterstof moeten we nog pakweg
twintig jaar wachten. Om de tijd daartussen te doden,
moeten we ons behelpen met tussenmodellen die toch
een beetje op het milieu letten. p
De Groene Pers
8 X GROEN GETEST
Hoe groen? Kijk op ns.nl/groenbezig
13
Wat zijn de beste minder schadelijke auto’s? We maakten
met behulp van de geïnterviewden in dit stuk een top-8.
1. Volvo c30 fl exifuel
Wij vinden: ‘Mooie bak, rijdt op bio-ethanol en benzine.’
Steffert Stienstra: ‘Prachtig en eigenzinnig uiterlijk. Coolste
Volvo sinds de 480 in jaren 80 en rijdt nog goed ook.’
2. BMW 318D
De BMW is niet meer dan een normale benzine of diesel
met een verbetering in het systeem, waardoor groene
labels worden gehaald. De 218D is de favoriet van Martin
de Munnik: ‘Ik kijk alleen naar de beleving van het merk in
de wetenschap dat ik dan ook een steentje bijdraag aan
het minder vervuilen.’
3. Honda Civic CX Hybride
Werd dit jaar uitgeroepen tot schoonste auto van Amerika.
We vonden dit een prima auto, die zuinig rijden tot een
sport verheft en waar het ‘kijk mij eens groen doen’
tenminste niet zo vanaf druipt.
4. Toyota Prius
Het blijft een lelijk ding, maar tegelijk ook hét icoon van de
hybride en staat bovenaan alle groene lijstjes. Favoriet bij
de Stichting Natuur en Milieu. Scoort derde op de
groenopweg.nl green rating met 94
5. MINI Cooper D
Dit leuke autootje kan nu dus ook gerust door milieuvrienden
worden gereden: de Cooper D is een extrazuinig
model met een net zo geringe CO 2 uitstoot als hybride
auto’s.
6. VW Golf Bluemotion
Gewoon Golfje, maar dan met de vernieuwende dieseltechniek,
waardoor hij minder verbruikt. Eigenlijk
zouden alle nieuwe VW diesels uitgerust moeten zijn met
die techniek.
7. Mazda 6 sedan
Looks van een raceauto. Het is een gewone benzine-auto,
maar draagt toch een zuinig B-label. Dat is een beetje
onzichtbaar aan het milieu bijdragen.
8. Lexus RX400 Hybride.
De eerste hybride SUV die in Nederland te koop is,
verdient zijn laatste plek aan zijn c-label. Of, om met
Stienstra te spreken: ‘Wil je groen, rijd dan niet zo’n lomp
groot en zwaar onding.’

14
De Groene Pers
Giframp Was Bhopal een ongeluk of een misdrijf?
De fik in de directeur van Dow
Vroeger was ondernemen soms heel onverantwoord.
Reconstructie: hoe Union Carbide de gevolgen van de
grootste giframp ooit probeert te ‘beperken’.
Marcel Hulspas
Het is een jaarlijks terugkerend ritueel in de
straten van Bhopal. Elke derde december
verzamelen zich een paar duizend inwoners
voor een grote demonstratie dwars
door de stad. Ze houden halt bij het stadhuis
en lopen dan door naar het verlaten
bedrijfsterrein van Union Carbide. Daar, voor de gesloten
roestige poort van de fabriek, verbranden ze een
pop. Die pop moeten Warren Anderson voorstellen, de
voormalige directeur van Union Carbide. Anderson
wordt geslagen en gestompt, met benzine overgoten,
aangestoken, en ten slotte vertrapt en verstrooid. Daarna
keren de demonstranten huiswaarts. Het is een kleine
genoegdoening voor de ramp die zich 24 jaar geleden
in hun stad afspeelde, de grootste milieuramp aller
tijden.
Wat ging er zo gruwelijk mis, die nacht in Bhopal?
Grootste ramp of niet – er is nooit een officieel onderzoek
ingesteld naar wat er is gebeurd. Sterker nog,
Union Carbide heeft nooit de verantwoordelijkheid
voor de ramp op zich willen nemen. De volgende ochtend,
toen de straten rond de fabriek bezaaid lagen met
lijken en duizenden doodzieke, doodsbange burgers op
weg gingen naar het lokale ziekenhuis, wilde Union
Carbide alleen maar kwijt dat er zich op het fabrieksterrein
een ongeluk had voorgedaan, maar dat er geen reden
was voor paniek. Het gasmengsel dat was
vrijgekomen, kon de luchtwegen irriteren. Het mengsel
was, aldus Union Carbide, qua effect te vergelijken met
traangas.
Toen duidelijk werd dat het gas duizenden slachtoffers
had gemaakt, realiseerde de directie zich dat de
ramp het bedrijf de kop kon kosten en dat het daarom
verstandig was zo min mogelijk te zeggen. Indiase
artsen die om meer informatie over de vrijgekomen gassen
vroegen, en wilden weten of er wellicht zoiets als
een tegengif of een geneesmiddel bestond, kregen te
horen dat Union Carbide ze niet kon helpen: dat waren
bedrijfsgeheimen. Als het bedrijf die informatie zou
vrijgeven, zou dat impliciet betekenen dat het schuld
bekende, en dat was niet de bedoeling. Tot op de dag
van vandaag heeft Union Carbide (en sinds een aantal
We kunnen
alleen
maar
gissen
naar het
aantal
slachtoffers
van
Bhopal
jaren de nieuwe eigenaar: Dow Chemicals) consequent
geweigerd om te zeggen welke gassen er nu precies zijn
vrijgekomen. Rapporten over de effecten van de voornaamste
killer, methylisocyanaat, zijn nog steeds geheim.
Uiteindelijk ontkende het Amerikaanse moederbedrijf
officieel iedere verantwoordelijkheid. De ramp
was zo groot dat het geen bedrijfsongeval kon zijn geweest,
beweerde men. Er moest sprake zijn geweest van
mismanagement door de (Indiase) leiding van de fabriek.
In een later stadium werd gesuggereerd dat
medewerkers de fabriek gesaboteerd hadden. Het moederbedrijf
accepteerde uitsluitend ‘morele verantwoordelijkheid’
voor de ramp, hetgeen betekende dat
men bereid was te praten over enige financiële genoegdoening,
maar dat het geen juridische aansprakelijkheid
accepteerde. De Indiase regering zag in dat deze vederlichte
schuldbekentenis in ieder geval een mogelijkheid
bood om iets voor de slachtoffers te doen, en besloot te
gaan onderhandelen. In 1989 werd een akkoord bereikt
– alles bij elkaar een fraaie overwinning voor het Amerikaanse
bedrijf. De Indiase regering had drie miljard
dollar geëist, maar moest uiteindelijk genoegen nemen
met 470 miljoen. De partijen kwamen overeen dat er
3.000 doden waren gevallen en dat er verder honderdduizend
slachtoffers te betreuren waren, en dat de Indiase
regering namens al deze gedupeerden had
onderhandeld – verdere claims tegen Union Carbide
kwamen daarmee dus te vervallen. Union Carbide zou
ook niet verder strafrechterlijk aangeklaagd kunnen
worden en alle officiële onderzoeken naar de oorzaken
en de gevolgen van de ramp zouden worden afgeblazen.
Hetgeen geschiedde. Alle onderzoeken werden
gestaakt en de overheidsdienst die het aantal slachtoffers
bijhield, werd in 1992 opgeheven. Sindsdien kunnen
we dus alleen maar gissen naar het aantal
slachtoffers van Bhopal.
Schamele vergoeding
De directie en aandeelhouders van Union Carbide
haalden opgelucht adem. Op Wall Street schoot de
waarde van het aandeel Union Carbide flink omhoog.
Maar in India brak de hel los. Woedend was men over
de schamele vergoeding (rond de 500 dollar per officieel
erkend slachtoffer), maar vooral over het feit dat
Union Carbide niet verder vervolgd mocht worden. Actievoerders
stapten naar de rechter, en vroegen om ver-
FOTO’S: REUTERS
nietiging van dat deel van de overeenkomst. De zaak
kwam uiteindelijk voor het Indiase Hooggerechtshof en
dat stelde de actievoerders in het gelijk. De overeenkomst
was ongrondwettig. Union Carbide en Warren
Anderson werden daarna alsnog aangeklaagd voor
meervoudige moord en dood door schuld. Anderson
staat nu in India officieel als ‘voortvluchtig’ te boek. De
Indiase regering heeft een aantal malen geprobeerd om
hem uitgeleverd te krijgen, maar zonder resultaat. Washington
weigert elke medewerking.
Union Carbide werd in 2001 opgekocht door chemiegigant
Dow Chemicals. Van begin af aan was duidelijk
dat de nieuwe eigenaar niets te maken wilde
hebben met eventuele claims vanuit India – ook niet
nadat woedende demonstranten het hoofdkantoor van
Dow in Mumbai hadden bestormd. ‘Dow blijft ervan
overtuigd’, liet een woordvoerder weten, ‘dat het met de
aandelen van Union Carbide geen verplichtingen heeft
verworven.’ Een PR-medewerker van Dow liet zich zelfs
ontvallen dat de Indiërs niet mochten klagen: vijfhonderd
dollar was ‘plenty good for an Indian’. Mede
dankzij dit soort uitglijers bleef de zaak-Bhopal Dow
Chemicals achtervolgen.
In december 2002 deed het bedrijf een finale poging
om duidelijk te maken dat de overeenkomst van 1989
wat haar betreft het laatste woord was. De persverklaring
was ronduit schokkend. ‘We worden afgeschilderd
als een harteloze reus die geen zier geeft om de 20.000
slachtoffers die in de loop der jaren in Bhopal zijn
gevallen’, klaagde Dow CEO Michael D. Parker. ‘Maar
dat is niet waar. Veel individuen binnen Dow voelen
enorm verdriet vanwege de Bhopalramp, en veel individuen
binnen Dow zouden graag zien dat het bedrijf de
verantwoordelijkheid daarvoor accepteert. Jammer
genoeg hebben we een verantwoordelijkheid tegenover
onze aandeelhouders en onze collega’s in de industrie
die actie ondernemen inzake Bhopal onmogelijk
maakt.’
Verantwoordelijkheid
‘We kunnen die verantwoordelijkheid niet nemen’, zo
lichtte Dow-woordvoerder Bob Questra de verklaring
later toe, ‘want als we dat zouden doen, zouden we miljarden
moeten uitgeven aan smartengeld en schoonmaakoperaties
– en wat veel erger is, de publieke opinie zou
dat beschouwen als een precedent: zij nemen hun verantwoordelijkheid,
waarom jullie niet? Amoco, BP,

Shell en Exxon hebben vergelijkbare problemen en die
zouden daardoor alleen maar erger worden. We kunnen
dit precedent onmogelijk scheppen – niet voor ons
zelf en ook niet voor de industrie, hoe graag we de hele
zaak ook op een humane en bevredigende manier
zouden willen oplossen. We leren stukje bij beetje hoe
we met dit soort zaken moeten omgaan maar op dit
moment kunnen we slechts toegeven dat, hoeveel pijn
het ons ook doet, onze eerste verantwoordelijkheid ligt
bij de aandeelhouders, en de industrie in het algemeen.
We kunnen op dit moment simpelweg niets doen voor
de inwoners van Bhopal.’
Handjevol clubs en actievoerders
De strijd tegen Dow wordt momenteel gevoerd door
een handjevol clubs en actievoerders. Het meest opvallend
zijn twee vrouwen, Rashida Bee (een moslima) en
Champa Devi Shukla (een hindoe). Beiden hebben de
ramp van dichtbij meegemaakt. Rashida was 28 toen
het gebeurde. Ze verloor zeven familieleden, en haar
echtgenoot werd zo ziek van het gas dat hij zijn beroep,
kleermaker, niet meer kon uitoefenen. Ze heeft zichzelf
lezen en schrijven geleerd om de officiële rapporten te
kunnen lezen en om wereldwijd actie te voeren.
Shukla verloor in december 1984 haar echtgenoot en
twee zoons. Later zou haar dochter drie miskramen krijgen;
ze verloor nog een kleinzoon en een kleindochter
is geboren met een chisis (‘hazenlip’). Voor Rashida en
Shukla staat vast dat de ramp in Bhopal geen sabotage
was, en ook geen ongeluk. Het was een misdrijf, begaan
door Warren Anderson. Ze baseren zich hierbij op bedrijfsdocumenten
die in 2002 boven water kwamen,
nadat een Amerikaanse rechtbank erkend had dat de
slachtoffers van Bhopal recht hadden op alle relevante
bedrijfsinformatie over de manier waarop de fabriek
werd gerund.
Een van die documenten was een veiligheidsonderzoek
uit 1982 waarin werd gewaarschuwd voor een ‘serious
potential for sizable releases of toxic materials’.
Later zou
haar dochter
drie
miskramen
krijgen en
ze verloor
nog een
kleinzoon
Dow verwerpt deze suggestie uiteraard. De in het rapport
gesignaleerde problemen waren twee jaar later opgelost.
De ramp, zo houdt ook Dow vol, was het gevolg van
sabotage. Bee en Shukla ontvingen in april 2004 de
Goldman Environmental Prize, de hoogste Amerikaanse
onderscheiding voor milieuactivisten. Aansluitend
hielden ze een lezingentournee in de VS en op 13
mei van dat jaar doken ze op tijdens een aandeelhoudersvergadering
van Dow, en vroegen voor het oog van
de wereldpers om de uitlevering van Anderson. Hij was
er niet.
Waarschuwen
Gary Cohen, directeur van het Environmental Health
Fund in Boston, ziet een klein kansje om de schuldigen
ooit voor de Indiase rechter te krijgen. ‘Dow wil graag
investeren in India, maar wij zullen ze dat niet makkelijk
maken.’
Zodra Dow ergens wil neerstrijken, wil Cohen de lokale
autoriteiten waarschuwen voor het feit dat Dow lak
heeft aan de Indiase justitie.
Wie weet dat het bedrijf op die manier gedwongen
kan worden te buigen, en in ieder geval iemand voor de
rechter te laten verschijnen. Een andere vasthoudende
actievoerder, Nityanand Jayaraman van de International
Campaign for Justice in Bhopal, heeft weer een ander
ijzer in het vuur.
Hij wil de Indiase regering overhalen om de huidige
aanklachten aan te passen, zodat niet langer Union
Carbide of haar vertegenwoordigers, maar Dow Chemicals
zelf terecht zal moeten staan. Als Dow blijft weigeren,
zou de Indiase regering alle gelden van de
chemiegigant in India kunnen bevriezen.
Het zijn allemaal pogingen die hooguit over vele
jaren effect zullen sorteren. Maar de Indiërs zullen de
ramp niet vergeten. Elk jaar opnieuw zullen de inwoners
van Bhopal bijeenkomen om die vreselijke dag te
gedenken, en Warren Anderson in brand te steken.p
De Groene Pers
15
De strijd tegen Dow wordt momenteel gevoerd door een handjevol clubs en actievoerders.
Bhopal in het kort
In de nacht van 2 op 3 december 1984 ontsnapt er
tijdens onderhoudswerkzaamheden in de bestrijdingsmiddelenfabriek
van Union Carbide, in de Indiase
stad Bhopal, in totaal 27 ton aan gassen. De
waarschuwingssystemen slaan geen alarm. Ze zijn
defect of staan gewoon niet aan. Het gaat om een
combinatie gassen met als gevaarlijkste bestanddeel
het zeer giftige methylisocyanaat (MIC). Het gas verspreidt
zich over een oppervlakte van veertig vierkante
kilometer, voor het grootste deel dichtbebouwde
sloppenwijken met naar schatting een half miljoen
inwoners. Die ochtend staan veel inwoners op met
braakneigingen en zware hoofdpijn – maar velen zijn
dan al in hun slaap omgekomen. In de eerste drie
dagen vallen naar schatting 8.000 slachtoffers, meestal
ten gevolge van een hartstilstand of anders vanwege
onherstelbaar beschadigde, met vocht
volgelopen longen. Uit angst voor de uitbraak van
besmettelijke ziekten worden inderhaast massagraven
aangelegd.
In de weken en maanden daarna blijven mensen
sterven ten gevolge van de ramp. Het totale aantal
dodelijke slachtoffers wordt momenteel geschat op
boven de 20.000. Maandelijks sterven er nu nog vijftien
tot dertig mensen aan de gevolgen van de ramp.
Het fabrieksterrein werd direct na de ramp door iedereen
verlaten. Niemand weet wat daar nog aan
gevaarlijke chemicaliën ligt en wat er met het terrein
zou moeten gebeuren. Een onderzoek uit 1999 wees
uit dat de concentraties schadelijke stoffen vele miljoenen
malen boven de wettelijk toegestane maxima
liggen. Een half miljoen mensen heeft nog steeds
medische klachten. Milieuorganisaties vermoeden
dat het gif dat in de bodem is gelopen, verantwoordelijk
is voor een toenemend aantal gevallen
van kanker, onvruchtbaarheid en handicaps.
KIES VANDAAG KOOP FAIRTRADE
‘Het Max Havelaar Keurmerk geeft ons gezin toekomst!’ Dat zegt Conrad Jones, bananenverbouwer
uit St. Lucia. Het Max Havelaar Keurmerk staat voor een eerlijke prijs. ‘Verkoop van
onze bananen onder Max Havelaar Keurmerk geeft ons de kans onze problemen écht aan te
pakken. Hoe meer we verkopen, hoe harder we vooruit komen. Een beter inkomen voor ons
gezin, de kinderen naar school en geld om te investeren in ons bedrijf en sociale projecten.’
Kies dus vandaag nog voor Max Havelaar-Fairtrade.
MAX HAVELAAR
HET KEURMERK VOOR FAIRTRADE

16
De Groene Pers
Arbeidsmarkt Verantwoord imago trekt goede werknemers
Duurzaam lokaas
Multinational stond synoniem voor ‘milieuvervuilend
en schijt aan mensenrechten’. Nu komen bedrijven als
Shell en Philips daar niet meer mee weg.
Onno van Buuren
Handelen multinationals die zich toeleggen
op maatschappelijk verantwoord ondernemen
uit oprechte zorgen om de planeet
en uit menslievendheid? Vast wel, maar in
elk geval ook uit welbegrepen eigenbelang.
Want consumenten en werknemers
worden steeds kritischer, dus wie niet meegaat prijst
zich uit de markt.
Ook uit de arbeidsmarkt, want werken voor het goede
doel is in. Steeds meer mensen willen zinvol bezig zijn,
door te werken voor een bedrijf dat serieus rekening
houdt met het milieu of mensenrechten, en daar liefst
iets aan verbetert. In een krappe arbeidsmarkt is het dus
interessant voor bedrijven zich een verantwoord imago
aan te meten. Al langere tijd bestaat hiervoor de term
maatschappelijk verantwoord ondernemen, MVO.
Sinds de klimaathype is de term duurzaam ondernemen
populair. In de praktijk blijken die twee begrippen
door elkaar te lopen. Een goede variant vormen de drie
p’s: people, planet, profit, wat fijntjes duidelijk maakt
dat er nog wel geld moet worden verdiend.
Zo biedt de Duurzame Vacaturebank (www.duurzamevacaturebank.nl)
vacatures bij bedrijven en nonprofitorganisaties
met een ‘duurzame visie’, zoals
mensenrechtenorganisaties, financiële instellingen, milieuorganisaties,
goede doelen, in de handel en adviesbureaus.
Kortom, het gaat eigenlijk om een ideële
vacaturebank. Het modieuze etiket ‘duurzaam’ moet de
veel bredere lading dekken.
Initiatiefnemer Caroline Ligtenberg had met
werkvoorwerk.nl al eerder ervaring opgedaan met werving
en selectie voor organisaties met een ideële visie.
‘Eigenlijk is het begrip duurzaamheid niet te vatten,
maar de naam Duurzame Vacaturebank maakt veel duidelijker
waar we voor staan. We voorzien in een behoefte.
Uit onderzoek blijkt dat driekwart van de
mensen een baan zoekt met een maatschappelijke
meerwaarde. Via andere vacaturesites kun je daar niet
op selecteren.’ Volgens Ligtenberg neemt de belangstelling
voor duurzaam werk snel toe.
Imago
In een krappe arbeidsmarkt is een goed MVO-imago
daarom een pre, zegt voorzitter Peter van Vliet van iN-
Snet, een netwerkorganisatie op het gebied van
duurzaamheid. Met zo’n twintig vrijwilligers en parttimers
adviseert hij bedrijven bij het ontwikkelen van
groene producten en diensten. Via de site www.
duurzaamnieuws.nl brengt het platform het laatste
duurzame nieuws en probeert het discussies aan te jagen,
zoals onlangs die over biobrandstoffen. ‘Duurzaamheid
wordt steeds belangrijker gevonden. Dat zie je bij
consumenten, die kritisch kijken naar producten en er
doorheen prikken als het alleen om greenwashen gaat.
Ze willen geen vage beloften, maar concrete producteigenschappen.
Voor werknemers geldt dezelfde tendens;
logisch, want het gaat om dezelfde mensen. Ze letten
zowel op het milieu als op mensenrechten.’
Dianne Potters kan dat beamen. Toen zij begin 2006
begon als hoofd corporate communicatie van Orange
was het telecombedrijf al drie jaar partner van War
Child, de organisatie die kinderen in oorlogsgebieden
helpt hun oorlogstrauma’s te overwinnen. Zij heeft het
partnership met War Child helpen uitbouwen. Eind
vorig jaar heeft T-Mobile als nieuwe eigenaar van
Orange ook het partnership met enthousiasme
overgenomen. Dat werd door het personeel van T-Mobile
met gejuich begroet. ‘Vijftienhonderd medewerkers
op die bijeenkomst verwelkomden het nieuws met een
MICHIEL VIJSELAAR
‘Nietduurzameondernemingen
zullen het
loodje
leggen’
daverend applaus’, zegt Potters. Ze adviseert het bedrijf
nu met haar onlangs opgerichte bureau 21Sustainable.
‘T-Mobile helpt niet alleen met geld, maar ook met de
werving van ‘friends’, zeg maar donateurs, en verzorgt
de communicatie tussen medewerkers van War Child in
oorlogsgebieden in elf landen, desnoods met satelliettelefoons.’
Het goede doel werkt ook als een bindmiddel. ‘Een
speciale avond van het call center voor War Child leidde
tot verbroedering van personeel van de voormalige concurrenten
Orange en T-Mobile. Het doel is sympathiek
en wordt enorm gedragen. Het leidt zelfs tot vervolgacties
door medewerkers, met fietstochten en veilingen
van T-shirts en headsets. Die betrokkenheid zorgt ervoor
dat mensen trots zijn voor dit bedrijf te werken;
het is een verhaal dat je graag thuis en aan vrienden
vertelt. Zo zorg je voor het vasthouden van je personeel,
en bespaar je op wervingskosten.’
Cultural creatives
‘T-Mobile zal de komende maanden beginnen het partnership
met War Child meer extern te communiceren;
zo zullen sollicitanten er een brochure over krijgen.
Potters is overtuigd van het belang dat bedrijven hebben
bij sociaal bewogen medewerkers. In jargon worden
ze cultural creatives genoemd. Onderzoek van
MarketResponse wijst uit dat 1,9 miljoen Nederlandse
consumenten letten op duurzaamheid, een snel groeiende
groep. Bijna evenveel mensen zouden geneigd zijn
hun koopgedrag ook te verduurzamen. Die macht van
de kritische consument dwingt bedrijven tot een echt
duurzame koers. Dianne Potters: ‘Door cultural creatives
aan te nemen zorg je voor interne uitstraling; ze
stimuleren hun collega’s om duurzaamheid te bevorderen.’
Ze staan al te trappelen. In december 2007 boden
meer dan 23 jongerenverenigingen van uiteenlopende
bedrijven als Young Leaders for Nature in een open
brief aan de top van het bedrijfsleven hun hulp aan bij
de inzet voor het milieu: ‘Door vanuit onze positie binnen
het bedrijfsleven mee te werken aan het realiseren
van de ambities op het gebied van duurzaamheid, stimuleren
we dat iedereen binnen onze organisaties hier
mede-eigenaar van wordt. Daarom nodigen we u uit
met ons de dialoog aan te gaan om gezamenlijk doelstellingen
en acties te formuleren, opdat onze organisaties
duurzaam ondernemen in alle lagen
vertegenwoordigd zullen zien.’
Volgens directeur Willem Brethouwer van MarketResponse
zijn ongeveer een miljoen werknemers cultural
creatives. Werkgevers krijgen dan ook steeds vaker vragen
van (potentiële) sollicitanten over de duurzaamheid
van het bedrijf. Dailah Nihot, hoofd Corporate
Responsibility & Sustainable Development van ING:
‘Wij merken een toenemende interesse voor het onderwerp:
meer algemene vragen, verzoeken van studenten
in verband met afstudeerscripties, stages, maar ook
meer open sollicitatiebrieven. Wij werken nauw samen
met onze afdeling Talent Recruitment om jonge talenten
die bij ING komen werken te vertellen wat ING op
dit gebied doet. We hebben daar speciale programma’s
voor ontwikkeld.’
Ook Mathilde Miedema, programmamanager
ontwikkelingssamenwerking van TNO, merkt de
toegenomen interesse. ‘In onze profilering noemen we
daarom tegenwoordig onze duurzame bedrijfsvoering,
onze inzet voor projecten in ontwikkelingslanden en
het feit dat we bedrijven adviseren over duurzame technieken.
Het is goed voor ons imago, we hebben trots
personeel en het levert ons innovatieve projecten op.’
Andere bedrijven stellen zich bewust bescheiden op.
Sjoerd Gehring, verantwoordelijk voor de arbeidsmarktcommunicatie
bij bedrijfsadviseur Accenture: ‘We lopen
er niet mee te pronken, want wij vinden dat het altijd
beter kan. Dat zeggen we ook altijd tegen onze klanten.
Maar de huidige generatie heeft veel vragen over MVO,
zoals bij presentaties op universiteiten. Ook sollicitanten
vragen er regelmatig naar.’
Accountant- en adviesbureau PricewaterhouseCoopers
nodigt studenten uit voor een case study dag over
corporate responsability. Daar valt een reis naar Malawi
te winnen, vertelt CR-officer van PwC Arco ten Klooster.
‘We zijn een van de oprichters van Kids Moving the
World, een organisatie die een paar duizend basisscholen
in Nederland een gratis lespakket biedt over hongerproblematiek
in Malawi en andere landen. Onze
mensen zetten zich in als spelbegeleider. Het programma
zetten we nu ook in bij studentenevenementen.’
Het licht
Niet elk bedrijf leent zich voor het werken aan ideële
doelen in de eigen producten of diensten, al kunnen ze
natuurlijk altijd hun best doen voor energiebesparing.

Maar daar is iets slims op bedacht. Werkgevers die toch
iets aan MVO willen doen kunnen jonge hoger opgeleiden
in staat stellen om via stichting LaLuz (Spaans
voor ‘het licht’) een deel van hun tijd hun expertise in te
zetten voor een ideële organisatie. LaLuz koppelt vraag
en aanbod. Het kan een leuk opstapje zijn naar een
duurzame baan.
‘MVO-beleid is hot. De vraag vanuit bedrijven groeit
met de dag’, zegt directeur Marije Mulder van LaLuz.
‘Werd ik een jaar geleden één keer per week gebeld, nu
vragen bedrijven dagelijks hoe wij ze kunnen helpen
aan projecten voor goede doelen. De vraag daarnaar
komt bijna altijd van hun medewerkers. Overigens koppelen
wij minstens zo vaak ideële organisaties aan
young professionals die in hun eigen tijd – dus naast
hun carrière - voor een goed doel willen werken.’
Mulder is ervan overtuigd dat het geen kwestie is van
een marketing tool. ‘Dat is niet mijn ervaring. Ik ben bij
alle grote multinationals geweest. Het is geen speeltje
voor ze, ze willen het oprecht.’ Bedrijven doen volgens
haar ook aan goede doelen vanuit het besef dat het belangrijk
is voor de persoonlijke ontwikkeling van het
personeel. ‘En dat is weer goed voor de betrokkenheid
bij het bedrijf.’ Dus toch een stukje welbegrepen eigenbelang?
‘Dat zou niet erg zijn, als de wereld daar beter
van wordt. Maar ik zie dat MVO-beleid ontstaat vanuit
een intrinsieke motivatie. Young professionals willen
graag hun kennis doneren aan goede doelen. Over vijf
jaar is er geen bedrijf meer dat niet aan duurzaam
ondernemen doet. Het wordt ondenkbaar er niets aan
te doen. Dat is een goede ontwikkeling.’
Als voorbeeld van zo’n maatschappelijk betrokken
werkgever noemt Mulder PricewaterhouseCoopers. De
samenwerking met het accountant- en adviesbureau
loopt volgens Mulder ‘extreem goed’. ‘We hebben veel
projecten van goede doelen bij PwC ondergebracht, die
altijd gevuld worden.’ PwC stelt haar medewerkers in de
gelegenheid daar onder werktijd mee bezig te zijn.
Ontwikkelingslanden
Het kan nog avontuurlijker. Je kunt je Weltschmerz ook
verzachten door aan te kloppen bij Share People, dat
organisaties in ontwikkelingslanden ondersteunt door
professionals en ondernemers voor korte tijd uit te zenden.
De organisatie werkt onder meer samen met de
ontwikkelingsorganisatie ICCO en trainingscentrum
De Baak van werkgeverskoepel VNO-NCW.
Arma Kleinepier heeft meegewerkt aan een project
van Share People in Peru. Ze is adviseur in de vrijetijdssector.
In Peru werkte ze aan een case om een klein
hotel met thermale baden nieuw leven in te blazen. ‘Ik
voelde de behoefte om mijn commerciële expertise in
te zetten voor maatschappelijke doelen. Dat wilde ik
graag in het buitenland doen, dus dan kom je al snel uit
op ontwikkelingssamenwerking. Het trok me aan dat er
ook veel persoonlijke ontwikkeling in het programma
zit. Ik heb in die twee weken wel honderd kwartjes horen
vallen! Het is heel intensief. Je komt erachter dat al
je aannames daar niet kloppen. Zo gaan ze daar heel
anders om met tijd.’
Directeur Cosmas Blaauw van Share People ziet een
duidelijke toename van de behoefte aan uitzending. In
2007 zijn honderd mensen meegegaan (wie eind mei
mee wil naar de Filippijnen, kan zich nog melden!).
Ook de belangstelling van werkgevers neemt volgens
Blaauw toe. ‘Veel bedrijven zoeken naar een vorm om
met ons mee te doen. Al bijna tien werkgevers hebben
het standaard in hun beleid opgenomen.
Ondanks alle hartverwarmende initiatieven van maatschappelijk
betrokken bedrijven staat Gemma Crijns
sceptisch tegenover het idealisme van het bedrijfsleven.
Zij is voorzitter van het MVO Platform, een netwerk van
35 organisaties actief op het gebied van maatschappelijk
verantwoord ondernemen. ‘Leuk dat bedrijven zich
maatschappelijk betrokken tonen, maar het kan niet
in de plaats komen van maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Dat laatste heeft te maken met het gedrag
van de onderneming met betrekking tot de drie P’s en
gerelateerd aan hun kernprocessen en de keten.’ Het
MVO Platform hamert al jaren op de zogeheten ketenverantwoordelijkheid
van bedrijven: ze moeten er ook
op letten dat de toeleveranciers zich verantwoordelijk
gedragen. Denk aan producten of onderdelen die met
kinderarbeid worden gemaakt.
Dianne Potters vindt dat bedrijven duurzaamheid
moeten verankeren in het hart van hun onderneming.
‘Er is niets mis met een enkel initiatief zoals sponsoring
van een goed doel. Als eerste stap is het vaak heel mooi
en belangrijk. Maar als je echt effect wilt bereiken moet
je stappen zetten in de bedrijfsvoering. Zo kun je je
onderscheiden van de concurrenten, en versterk je het
bedrijf. Philips heeft dat goed begrepen. Kleisterlee
heeft duurzaamheid gekoppeld aan innovatie. Dat soort
bedrijven zijn de koplopers van de toekomst.’ Het is volgens
Potters gewoon noodzaak: niet-duurzame ondernemingen
zullen het loodje leggen. p
ZIE OOK HET ARTIKEL OVER DE OPMARS VAN DE CHIEF SUSTAINABILITY
OFFICER OP PAGINA 19
‘Duurzaam
is
hot. De
vraag
vanuit
bedrijven
groeit met
de dag’
Keurmerk
In de pan-Europese Dow Jones Sustainability STOXX
Index van september 2007, gebaseerd op een mix van
‘strenge’ economische, sociale en milieufactoren, prijken
vijftien Nederlandse bedrijven. Daarbinnen is geen ranking
gemaakt; het gaat dus om een soort keurmerk.
ABN Amro
Aegon
Akzo Nobel
ASML
DSM
Fortis
Heineken
ING
Philips
Randstad
Reed Elsevier
TNT
Unilever
Wereldhave
Wolters Kluwer
TOP 5 Duurzame bedrijven:
1. TNT
2. Triodos Bank
3. Greenchoice
4. Dell
5. ASN Bank
De Pers op Zaterdag en www.duurzaamnieuws.nl hielden
een gezamenlijke lezerspoll naar de vraag: wie is
volgens u de meest duurzame werkgever van Nederland.
Eerste, met overstelpende meerderheid, werd TNT. Het
postbedrijf staat ook hoog in de Dow Jones Sustainability
index, zegt directeur Carin ten Hage van Planet Me, een
initiatief om het eerste post- en expressbedrijf ter wereld
te worden dat ‘emissievrij’ opereert. ‘We zijn een jaar
geleden bescheiden gestart met het programma en er is
nog veel te doen om de CO2-uitstoot te reduceren. We
hebben te maken met andere partijen zoals de vliegtuigindustrie
en TNT heeft een groeistrategie die impact
heeft op de totale CO2-uitstoot. Ook onze 161.000 medewerkers
worden gestimuleerd om actief mee te denken
en te doen.’
De Groene Pers
WAT WORDT JOUW BIJDRAGE?
Korps landelijke politiediensten zoekt
VMBO-, MBO-, HBO- en WO-ers
SPECIALISME DAT WERKT!
Het Korps landelijke politiediensten (KLPD) werkt aan de
veiligheid en leefbaarheid van de maatschappij, nationaal
en internationaal. De uiteenlopende taken van het korps
maken het een veelzijdige organisatie. Het KLPD bestrijdt
de (inter)nationale georganiseerde misdaad en houdt toezicht
op snelwegen, in de lucht, rond het spoor en op het
water. Justitie en de regionale politie vragen regelmatig om
ondersteuning van het korps met gespecialiseerde mensen,
materieel en technologie.
Korps landelijke politiediensten
Ecovatie 1
Videoconferencing
Remco Tomesen
Het KLPD heeft op dit moment een groot aantal vacatures,
in een brede verscheidenheid aan functies en dienstonderdelen.
Voor veel van deze functies wordt een intern opleidingstraject
aangeboden. Of je nu man of vrouw, autochtone
of allochtone Nederlander bent, of je bij ons nu wel of geen
uniform gaat dragen, er zijn meer mogelijkheden dan je in
eerste instantie misschien zou verwachten.
Nieuwsgierig geworden? Check www.werkenbijhetklpd.nl
voor uitgebreide informatie. Hier kun je je ook aanmelden.
Of bel anders Werving & Selectie op telefoonnummer
033 - 460 460 8.
WWW.WERKENBIJHETKLPD.NL
17
Waarom vliegen als je op afstand met elkaar kunt praten?
Nee, niet via een eenvoudige telefoon met schermpje,
maar in een ruimte met 3D-schermen en supergeluid. In
een kamer waar de virtuele ervaring bijna de werkelijkheid
evenaart. Videoconferencing is hét alternatief
voor Co2-slurpende vliegreizen. Althans, voor zakenreizigers.
Een ruimte met 3D-beelden van een kabbelende
zee met zand op de vloer en reuze UV-lampen kan
voorlopig nog niet tippen aan het echte strand in Tenerife.
Globaliseringgoeroe Alex MacGillivray denkt dat met
videoconferencing het zakelijk vliegverkeer gehalveerd
kan worden. Maar dan moeten véél meer bedrijven er in
gaan investeren, zodat straks niemand meer om de
technologie heen kan. Hij adviseert vliegmaatschappijen
als KLM en Lufthansa geld te stoppen in videoconferencing.
‘Dan kunnen zij zich concentreren op de high quality
vluchten’. Voor zulke echt noodzakelijke tripjes kunnen de
maatschappijen dan meer geld vragen. MacGillivray:
‘Vergaderen via beeldschermen is serieus een goed
alternatief voor face-to-face ontmoetingen’.

18
De Groene Pers
Advertorial
Grote deal dankzij
duurzaam ondernemen
“Maatschappelijk verantwoord ondernemen
trekt nieuwe klanten aan en hoeft zeker
niet altijd extra te kosten!”, aldus directeur
Marien Groenendijk van Groenendijk
Bedrijfsschoenen & -kleding uit Woerden.
Onlangs haalde zijn bedrijf een flinke
order binnen van TNT en liet daarmee 12
concurrenten achter zich.
“De MVO-activiteiten van ons bedrijf hebben in deze beslissing zeker een rol
gespeeld”, vertelt Groenendijk enthousiast. “Duurzaamheid zit in de kern van
ons bedrijf. Bij al onze investeringen letten we op zaken als milieu en sociale
waarden. Onze klanten kunnen kiezen voor bedrijfskleding die milieubesparend is
geproduceerd en zonder kinderarbeid. Intern besteden wij aandacht aan opleiding,
recycling van verpakkingen, roetfilters en groene stroom. Ons nieuwe aircosysteem
gaat op zonne-energie draaien en we gaan zelfs meer energie opwekken dan voor
de airco nodig is”.
Veel nieuwe ideeën voor MVO komen van de medewerkers zelf. Groenendijk:
“Onze 57 medewerkers denken actief met ons mee. Daarnaast zijn wij aangesloten
bij FairWear, de stichting die arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie
wil verbeteren. Ook zijn wij partner van MVO Nederland. Deze kennis- en
netwerkorganisatie geeft ons handvatten voor het verduurzamen van ons bedrijf en
onze producten. Via MVO Nederland wisselen wij kennis uit met andere bedrijven
in het MVO-netwerk en doen we nieuwe contacten op”.
Ook aan de slag met MVO in uw bedrijf?
Kijk op www.mvonederland.nl voor voorbeelden, tips en stappenplannen!
MVO Nederland is dé startpagina en wegwijzer voor ondernemend Nederland op het gebied
van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Advertorial
Duurzame ontwikkeling
pur sang
“Consumenten willen steeds vaker zeker weten dat een eerlijke prijs is betaald
voor het product dat zij kopen, dat het milieu niet is geschaad en dat er goede
sociale omstandigheden zijn in het land van productie,” zegt Coen de Ruiter,
directeur van Stichting Max Havelaar. “Het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade
biedt deze zekerheid. Met de nadruk op keurmerk, want onze stichting importeert
zelf geen producten.”
Het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade ontstond in 1988 naar aanleiding van
de roep van een Mexicaanse koffieboer die liever een goede prijs voor zijn koffie
ontving dan afhankelijk te zijn van ontwikkelingshulp. Hij had helemaal gelijk.
Trotse, hardwerkende boeren kunnen uitstekend voor zichzelf en hun gezin zorgen
mits ze op z’n minst een kostendekkende prijs ontvangen voor hun producten. Het
Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade realiseert dit.
Coen de Ruiter legt enthousiast uit: “Het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade
is duurzame ontwikkeling pur sang. Het is het enige duurzaamheidsinitiatief
dat via een gegarandeerd eerlijke prijs ruimte creëert voor zowel economische
ontwikkeling als milieuverbetering en sociale vooruitgang. Vorig jaar is het volume
voor het derde opeenvolgende jaar met meer dan twintig procent gestegen.
Deze volumegroei laat zien dat consumenten de kwaliteitsproducten die de
boerencoöperaties vervaardigen steeds meer gaan waarderen.”
Na de oprichting in 1988 heeft het initiatief
navolging gekregen in twintig andere landen. Een
wereldwijde opmars dus waarbij koffie al lang niet
meer het enige product is. De Ruiter somt op:
‘Thee, chocola, wijn, suiker, rijst, allerlei soort fruit
en zelfs ijs. En sinds kort ook katoen!.’
Meer info: www.maxhavelaar.nl
Neem het initiatief!
Hoe zit dat met je werk?
www.mvonederland.nl

De Groene Pers
De waakhonden van nu
Bedrijven die maatschappelijk verantwoord willen
ondernemen stellen bewakers van de duurzaamheid
aan. De CSO: het groene geweten van de organisatie.
Nienke Schütte
Bedrijfsleven Idealisme als baan
Mathilde Miedema Arco ten Klooster
Onno van Buuren
Dailah Nihot is hoofd Corporate Responsibility
& Sustainable Development van
ING. Haar functie bestaat al twaalf jaar,
en zelf vervult ze die nu twee jaar. Ze heeft
Europese Studies gedaan aan de UvA en
stage gelopen bij de Verenigde Naties. Wat
doet ze zoal met haar team? ‘Wij volgen de ontwikkelingen
in de wereld op het gebied van duurzaamheid en
adviseren de Raad van Bestuur over specifieke ethische
vraagstukken. Daarnaast ontwikkelen we beleid, publiceren
we het jaarlijkse maatschappelijke verslag en onderhouden
we contacten met ngo’s en duurzame
analisten. De laatste jaren geven we ook steeds meer
trainingen en adviseren we onze bedrijfsonderdelen bij
het ontwikkelen van duurzame producten.’
Klinkt leuk, maar wat heeft ING daarmee bereikt?
Volgens Nihot veel om trots op te zijn. Zo werkt het
bedrijf wereldwijd klimaatneutraal door het verminderen
van energiegebruik, het gebruiken van groene
stroom en het compenseren van CO 2-uitstoot. ‘In Nederland
hebben we een FSC-papier-convenant afgesloten
en we zijn betrokken bij het klimaatbos van Stichting
Natuurmonumenten. Verder hebben we onze interne
richtlijnen voor financiering publiek gemaakt, bijvoorbeeld
met betrekking tot controversiële wapens, kinderarbeid
en dierproeven. En we hebben 125.000 kinderen
wereldwijd toegang gegeven tot lager onderwijs door
middel van ons partnerschap met Unicef.’
Voorzitter Gemma Crijns van het MVO Platform bevestigt
dat een functie als CSR-officer niet helemaal
nieuw is. ‘Grote bedrijven hebben al sinds midden jaren
negentig functionarissen of hele afdelingen voor
hun MVO-beleid. Die hebben daar het geld voor, kleine
bedrijven niet. Vanuit Amnesty is de wereldwijde eerbiediging
van de mensenrechten aangekaart, de vakbonden
hamerden op vakbondsrechten en de
milieubeweging was begin jaren zeventig al bezig. Daar
hebben we ons redelijk schone milieu in Nederland
aan te danken.’ Als positieve voorbeelden van grote bedrijven
noemt ze Unilever (‘doet veel’), Akzo (‘staat
hoog in diverse duurzaamheidsindexen’) en Philips,
dat z’n best doet voor de zogeheten ketenverantwoordelijkheid.
Dat laatste houdt in dat het bedrijf ook
let op de mensen- en vakbondsrechten bij toeleveranciers.
Klimaathype
Dat alles neemt niet weg dat de functie van CSR-officer
sinds de klimaathype in opkomst is. Arco ten Klooster is
de eerste CSR-officer van PricewaterhouseCoopers in Ne-
Dailah Nihot
derland, sinds 2004. Daarnaast is hij adviseur voor PwC
op CSR-gebied. ‘Dat helpt om er uit eigen ervaring over
te spreken.’ PwC lijkt wereldwijd koploper wat betreft
maatschappelijk verantwoord ondernemen. ‘De voorzitter
van PricewaterhouseCoopers Global is voorzitter van
de World Business Council for Sustainable Development
(WBCSD), en de Nederlandse bestuursvoorzitter is nauw
betrokken bij een scholenproject in Malawi waar PwC in
participeert’, zegt Ten Klooster.
Vorig jaar steunde PwC zo’n vijftig ideële projecten.
‘Centrale projecten worden door PwC als geheel uitgevoerd.
Daarnaast kunnen medewerkers zelf projecten
aandragen en onder werktijd uitvoeren met gebruik van
bedrijfsmiddelen.’ Ongeveer 10 procent van het personeel
werkt aan ideële projecten (circa 420 man), goed
voor zo’n 15.000 manuur per jaar. ‘Ieder jaar komt daar
zo’n duizend uur bij.’
Toch kent ook het idealisme van PwC grenzen. Zo
heeft het bedrijf een lucratieve China-desk, maar zal het
zich niet snel inzetten voor steun aan Tibet. ‘We doen
nooit politieke uitspraken.’
Mooie principes
Iets verderop aan de Amsterdamse Zuidas zijn ze ook
voorzichtig als het om China gaat. Dailah Nihot van
ING: ‘Wij willen de mensenrechten respecteren bij onze
wereldwijde activiteiten. Zowel die van onze eigen medewerkers
als die van de mensen die door onze activiteiten
worden geraakt. Voor onze medewerkers beogen wij
een goede werkgever te zijn. Maar mensenrechten staan
ook centraal in ons financieringsbeleid. Zo financiert
ING geen activiteiten in Birma/Myanmar en Soedan.’ In
China is ING actief in twee joint ventures in de verzekeringsindustrie.
Alle mooie principes ten spijt is het zeer
de vraag of dat verandert als China doorgaat met het
doodschieten van Tibetaanse demonstranten.
Vorig jaar kwamen ING en een aantal andere banken
en pensioenfondsen in opspraak door een documentaire
van Zembla over dubieuze beleggingen. Volgens
Nihot was Zembla niet volledig geïnformeerd: ‘ING financiert
geen controversiële wapens, zoals clustermunitie.
Het spaargeld van onze klanten gaat hier dus ook
niet naartoe. De uitzending was gebaseerd op een rapport
van Milieudefensie dat niet berustte op feiten die
afkomstig waren van ING.’ Er zijn ook werknemers die
hun bedrijf van binnenuit weten te winnen voor hun
idealisme. Nienke Schütte ontdekte haar behoefte ‘iets
terug te doen voor de wereld’ tijdens haar stage op Sri
Lanka voor de studie communicatie. Daarna begon ze
in Nederland aan haar carrière, maar merkte dat ze haar
werk te commercieel vond. ‘Ik miste het ideële aspect,
en ik wilde weer op reis.’ Na een vrijwilligersbaan op Sri
Lanka (ze hielp met de organisatie van de bouw van een
school) belandde Schütte per toeval via een uitzendbureau
bij Accenture, een wereldwijd bedrijf voor manage-
FOTO’S: CHRISTIAAN KROP
Ook ING is
voorzichtig
als het
om China
gaat
‘Ik zoek
werk
waarin ik
het ideële
kan combineren
met het
commerciële’
19
ment consulting, technology services en outsourcing.
‘Ondertussen zocht ik werk waarin ik het ideële kon
combineren met het commerciële, maar dat is een lastige
combinatie. Tot ik ontdekte dat daar binnen Accenture
een groep mee bezig was, de Corporate Citizenship
Board. Met hun steun heb ik mijn huidige functie als
Corporate Citizenship Officer kunnen creëren.’
Schütte noemt verschillende manieren waarop Accenture
in Nederland (2500 medewerkers) z’n
maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt. ‘We
bieden medewerkers de mogelijkheid en stimuleren
hen om hun tijd en kennis in te zetten voor het goede
doel. Binnen dit programma werken we samen met organisaties
als Zinnige Zaken, Share People en Voluntary
Service Overseas. Daarnaast heeft Accenture een eigen
not for profit-inititatief. Binnen het Accenture Development
Partnership Program bieden medewerkers hun
consultancy diensten aan tegen een laag tarief. Zo worden
de diensten van Accenture beschikbaar voor ngo’s
als Oxfam Novib en World Vision.’
Meer voldoening
Net als Nienke Schütte heeft ook Mathilde Miedema
haar eigen baan helpen creëren, als programmamanager
ontwikkelingssamenwerking van TNO. Een nieuwe
collega is net begonnen als MVO-officer en vult het werk
van Mathilde aan. Miedema werkte ooit een jaar als ontwikkelingswerker
in Indonesië, als fysiotherapeut. Ook
bij haar is het blijven kriebelen. Na vijftien jaar carrière
in Nederland, waaronder tien jaar bij TNO, maakte ze
de balans op. ‘Ik werkte me een slag in de rondte, maar
vroeg me af waar ik het allemaal voor deed. Ik wilde een
bijdrage leveren aan een betere wereld, vooral in ontwikkelingslanden..’
Ze stapte naar de leiding, die haar vroeg
een businessplan te maken.
Niet iedereen was meteen enthousiast. ‘Er waren collega’s
die vonden dat ontwikkelingswerk niet bij TNO paste;
het instituut was immers altijd op Nederland gericht
geweest. Anderen hadden meer praktische bezwaren,
omdat er zoveel mis gaat in ontwikkelingswerk. Met
hen was ik het eens dat we het goed moesten aanpakken,
zoals door het aangaan van partnerschappen. Nu
zijn we een jaar verder en is iedereen enthousiast!’ Zo
is TNO tegenwoordig gezegend met een Flying Innovation
Team. In samenwerking met organisaties als ICCO
en LinkNet Zambia werken twintig TNO’ers een paar
maanden per jaar aan ontwikkelingsprojecten, geheel
op kosten van TNO.
Miedema noemt een sprekend voorbeeld. ‘In een
vluchtelingenkamp in Oeganda brak cholera uit. De
uitslag van het laboratorium liet echter vier dagen op
zich wachten; in die tijd stierven weer mensen. Wij hebben
toen met Stichting Vluchteling een sneltest ontwikkeld.
Daarmee heb je in tien minuten resultaat.’ p
Ecovatie 2
World Wide Energy
Remco Tomesen
Grote energiecentrales zijn niet meer nodig; we starten
allemaal onze eigen minicentrale, die niet groter is dan
een kratje bier. Wind, zon of beweging zorgen voor de
energie. Waterstof voor het ‘opslaan’ van de energie. Een
systeem dat vergelijkbaar is met internet zorgt voor de
verdeling van de energie. Waar te weinig is, stroomt
energie naar toe. Waar te veel is, verdwijnt energie. Zie
hier het World Wide Energy Web. De Amerikaanse
wetenschapper en schrijver Jeremy Rifkin reist al jaren de
wereld over met dit idee. Het Nederlandse bedrijf Qurrent
probeert het in de praktijk te brengen. Topondernemer en
Virgin-oprichter Richard Branson investeerde vorig jaar
een half miljoen in Qurrent. Het bedrijf laat huishoudens
zelf energie opwekken, bijvoorbeeld door plaatsing van
compacte windmolens of zonnepanelen. Huishoudens
die meedoen staan met elkaar in verbinding; overcapaciteit
wordt gedeeld. Qurrent praat onder meer met
woningcorporaties en de gemeente Rotterdam over een
proeftraject.

20
De Groene Pers
Opleidingen Duurzaam als bijvak is ideaal
Leren voor de planeet
Studenten kiezen vaker voor een milieuopleiding. Het
is nog lang niet voldoende. ‘Pas met duizend studenten
per jaar verandert er iets.’
Remco Tomesen
Milieukunde, maatschappelijk verantwoord
ondernemen, corporate social
responsibility management. Wie íets wil
leren over duurzaamheid, kan tegenwoordig
kiezen uit een wirwar van
opleidingen aan universiteiten, hogescholen
en cursusinstellingen. Duurzaamheid is cool
en interessant, en dat zie je terug in onderwijs- en
cursussenland.
Er zijn veel splinternieuwe opleidingen, masters met
interessant klinkende Engelstalige namen als
Sustainable Development. Maar ook opleidingen die al
tientallen jaren in de marge opereren, krijgen nu plotseling
een hip imago. Met als logische bonus: meer
nieuwe studenten. Zoals de bacheloropleidingen milieukunde
aan de Universiteit Utrecht, die in één jaar
tijd het aantal nieuwe studenten zagen stijgen van 30
tot 70.
Maar ook andere milieukundeopleidingen merken
dat ze niet langer vooral populair zijn onder studenten
met Che Guevara T-shirts en palestijnensjaals. Zo kwamen
er dit jaar meer scholieren dan ooit af op de
voorlichtingsdagen van de milieukundeopleidingen
van de universiteiten in Nijmegen en Utrecht.
Milieu = geld
Het type student van de milieukundeopleidingen is duidelijk
veranderd. ‘De nieuwe instroom is heel anders’,
vertelt Jan Kuiper, een 20-jarige student Milieu-Natuurwetenschappen
aan de Universiteit Utrecht en bestuurslid
van de milieustudievereniging Storm. Bij de oude
lichtingen zaten volgens hem vooral studenten die hun
hele leven al erg betrokken waren bij het milieu. Sinds
vorig jaar komen er ook studenten met andere motieven,
vertelt hij. Studenten merken dat er nu ook geld te verdienen
is met milieu. ‘Je ziet nog steeds studenten met
dreadlocks. Maar er zijn ook jongens met leren jassen
die sjekkies roken.’
Ook studenten van andere opleidingen ontdekken
milieukunde. ‘Ik was laatst bij een borrel van economie,
en ik merkte dat studenten van die opleiding me heel
anders benaderden dan eerder’, vertelt Kuiper. Veel
economiestudenten zien volgens hem het nut in van
duurzame ontwikkeling en milieu. Steeds meer van hen
volgen ook bijvakken bij milieukunde. De ‘bijvakkende’
economiestudenten zijn het ideaalbeeld van Hans
Zonneveld, directeur van
Duurzaam Hoog Onderwijs (DHO), een organisatie
die sinds 1998 duurzaamheid op de kaart probeert te
krijgen in het hoger onderwijs. ‘Het allerbelangrijkste
vinden wij dat bestaande opleidingen iets doen met
duurzaamheid. Dus dat studenten van opleidingen als
rechten, biologie, economie of werktuigbouwkunde
vakken over milieu of duurzaam ondernemen volgen’.
De drie p’s
De vijftien medewerkers tellende stichting DHO merkt
dat de film An Inconvenient Truth (2006) van Al Gore
voor een enorme boost heeft gezorgd. ‘Sinds die film is
iedereen op duurzaamheid gedoken. Je ziet het aantal
leerstoelen aan universiteiten en lectoraten aan hbo-opleidingen
groeien.’ Het DHO heeft ondertussen op bijna
alle universiteiten en hogescholen een accountmanager,
een man of vrouw die duurzaamheid ‘promoot’.
DHO-directeur Zonneveld vindt het belangrijk om te
zeggen dat duurzaamheid veel meer is dan milieu alleen.
Hij vat het samen onder de koppen ‘people, planet
en profit’, ‘Hier en daar’ en ‘Nu en later’. Bij de drie p’s
gaat het om duurzaam ondernemen, om het in evenwicht
zijn van milieu, mensen (in en buiten de organisatie)
en winst. ‘Hier en daar’ verwijst naar een gelijke
verdeling van welvaart over de continenten, van Europa
tot Afrika. ‘Nu en later’ naar de mensen die in de 22e,
23e en eeuwen daarna ook nog een beetje fatsoenlijk
hopen te kunnen leven.
Universiteiten en hogescholen starten niet met nieuwe
hippe duurzaamheidsopleidingen, uitsluitend omdat
het een modieus onderwerp is. Bedrijven staan
namelijk te springen om afgestudeerden. Naar mensen
met een beetje kennis van milieu of maatschappelijk
ondernemen.
Veel organisaties hebben een CO 2-adviseur in dienst
of zelfs aparte afdelingen milieu. ‘Wij hebben veel behoefte
aan mensen op milieufuncties’, zegt Paul Metzke,
personeelsadviseur bij ingenieursbureau Arcadis,
dat in Nederland drie ‘takken’ heeft, waarvan milieu er
één is. ‘Het is een ontzettend snel groeiend onderdeel.
Milieu is geen hype, maar een blijvertje.’
Wie ‘iets’ met milieu doet bij Arcadis, kan milieueffect-
Er zijn
veel splinternieuwe
groene
masters
met fraaie
Engelse
namen
Bedrijven
staan te
springen
om mensen
met
een beetje
kennis
van milieu
Er zijn wereldwijd nog maar weinig mensen écht gespecialiseerd
in klimaatverandering.
MICHIEL VIJSELAAR
rapportages gaan maken, of zich storten op duurzaam
bouwen, CO 2-compensatie of cradle to cradle. Hoe
moeilijk is het om goede mensen te vinden? Junioren
zijn volgens Metzke redelijk goed te vinden, omdat
hij afgestudeerden van vrij veel studierichtingen kan
gebruiken.
Dus niet alleen milieukundigen, maar ook ecologen
of biologen. ‘Jongeren die net van school komen, kun je
nog wat bijsturen naar links of rechts’.
RIJDT U SUV OF SLIM?
Een slimme rijder kan zo’n 10 procent besparen op brandstof
door de tips van Het Nieuwe Rijden toe te passen. Dat is
prettig voor de portemonnee en het milieu. Wat voor type
rijder bent u? Bespaart u met uw rijstijl inderdaad geld of laat u
nog veel liggen? Test uw rijstijl op www.milieucentraal.nl
PRAKTISCHE, BETROUWBARE INFORMATIE
Welke soorten verf zijn minder milieubelastend?
Wat kan ik doen om energie te besparen?
Kan ik zonnepanelen op mijn dak plaatsen?
Wie rekening wil houden met het milieu surft
naar www.milieucentraal.nl. Milieu Centraal is
een onafhankelijke landelijke organisatie voor
praktische en betrouwbare informatie over
energie en milieu in het dagelijks leven.
De informatie is vooraf getoetst door een forum
van onafhankelijke deskundigen.
Ga naar www.milieucentraal.nl
Alles over energie en milieu in het dagelijks leven
Het werven van meer ervaren medewerkers is lastiger,
merkt Metzke. Voor ‘senior-functies’ zoekt Arcadis namelijk
naar mensen met vrij specialistische kennis. ‘Daar
is een tekort en moeten we alles op alles zetten om de
juiste mensen te vinden’.
Prijzige opleiding
Bedrijven hoeven zich niet blind te staren op mensen die
door de jaren heen kennis over duurzaamheid hebben
opgedaan of de juiste vooropleiding hebben gevolgd. Zij
kunnen hun personeel ook naar een cursus sturen. Of
naar een dure masteropleiding, zoals de opleiding Corporate
Social Responsibility Management (CSR). Deze wordt
gegeven aan de Erasmus School of Accounting & Assurance
(ESAA) van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Het is een prijzige opleiding: bedrijven betalen iets
meer dan 10.000 euro voor een opleiding, die bestaat
uit vijf modules van elk een week.
De opleiding leert deelnemers hoe een bedrijf om
moet gaan met milieu, mensenrechten, productaansprakelijkheid
en wat een ‘goede omgang met mensen’
is.
In september gaat deze voor de derde keer van start; dit
keer met veertien deelnemers, vertelt programmadirecteur
Nancy Kamp-Roelands. Onder meer managers van
Shell en auditors van de Rabobank en Deloitte nemen
plaats in de duurzame schoolbankjes.
Hoe meer mensen bezig zijn met duurzaamheid, hoe
beter, meent Jan Kuiper, student van de opleiding milieukunde
in Utrecht. Zijn eigen opleiding heeft nog
veel te weinig studenten, vindt hij. ‘Psychologie heeft
400 eerstejaars, wij maar 70. Er moeten veel meer milieuwetenschappers
komen.’
Met meer studenten, zullen er meer onderzoekers
komen, wat leidt tot meer fundamentele inzichten. ‘Er
zijn wereldwijd nog maar weinig mensen écht gespecialiseerd
in klimaatverandering.
Dat komt omdat het onderwerp nog maar een paar
jaar op de agenda staat.’
Maar het gaat niet alleen om onderzoek: milieukundigen
en duurzame specialisten moeten zich volgens
hem over de hele arbeidsmarkt verspreiden. ‘Dan krijgen
we invloed. Pas met duizend eerstejaars hebben we
écht impact.’ p

houd het simpel
Business Energie is niet alleen geitenwollensokker-geleuter
GENOEG
Bestel een proefnummer of word NU abonnee
en kies een GRATIS boek via www.genoeg.nl
Duurzaam
leven?
Genoeg houd
het simpel!
De Groene Pers
Airco is ouderwets
Energieleverancier Nuon adviseert zijn klanten hoe
ze minder energie kunnen verbruiken. ‘Wij zijn als de
tandarts die preventie tegen gaatjes biedt.’
‘We doen dit niet omdat we Sinterklaas zijn.’
Edward Deiters
Niels Unger is directeur van ingenieursbureau
Ebatech. Deze dochter van energiegigant
Nuon neemt het energieverbruik van
bedrijven kritisch onder de loep om het
vervolgens stevig terug te dringen. ‘De
klanten waarvoor wij in de zakelijke
markt werken, hebben energierekeningen die grofweg
tussen de 30.000 en 7 miljoen euro liggen. Daarop besparen
wij ergens tussen de 5 en 30 procent.’
Bedrijven waar niets bespaard kan worden, bestaan
volgens Unger bijna niet. ‘Iedereen denkt onmiddellijk
aan zaken als verlichting, screensavers en alles wat
standby staat. En natuurlijk valt daar wat winst te behalen
met bijvoorbeeld ledlampen en bewegingsmelders,
maar de bulk van de besparing zit in de
verwarmings-, koel- en ventilatieinstallaties. In de
meeste kantoren staat een tijdklok op de verwarmingsinstallatie
die om een uur of zes aanslaat. Tegen een uur
of acht is de boel op twintig graden gestookt. Een beetje
zonlicht erbij en om half negen zit je op 23 graden,
waardoor de koelinstallatie aanspringt om de boel weer
een beetje kouder te maken. En zo zitten nagenoeg alle
gebouwen in elkaar.’
Volledig schoon
Het enige klimaatneutrale gebouw in Nederland is tot
nu toe het hoofdkantoor van het Wereld Natuurfonds in
Zeist. Verder bouwt het Utrechtse groene energiebedrijf
Econcern aan een volledig schoon hoofdkantoor. Het
zijn nog uitzonderingen. En dat is wonderlijk, meent
In de
zakelijke
markt is
veel winst
te behalen
door het
gedrag te
veranderen
Bij veel
bedrijven
loopt het
geld er
met
bakken
uit aan
energie
JEROEN VAN LOON
Unger. ‘Alle investeringsbeslissingen worden tot zes cijfers
achter de komma uitgerekend. En aan de andere
kant loopt het geld er met bakken uit aan energie waarop
relatief simpel bespaard kan worden.’
Een mooi voorbeeld is volgens hem de koeling van
kantoorgebouwen. ‘Elektrisch koelen met airconditioning
is hopeloos ouderwets en heel duur. Er zijn prima
nieuwe technieken beschikbaar. Aan de Zuidas maken
ze bijvoorbeeld gebruik van koude opslagtechniek. Het
water uit de Nieuwe Meer wordt vanuit de diepte opgepompt
en stroomt via buizen door de gebouwen heen.
Zo wordt onder meer het hoofdkantoor van ABN Amro
gekoeld.’
Toch gaan de meeste bedrijven – vaak zonder het te
weten – minder netjes met energie om. Zo liepen de
ingenieurs van Nuon Ebatech bijvoorbeeld rond op de
3.000 vierkante meter grote Splash Health Campus, de
fitnessstudio van de Hogeschool van Amsterdam. Na
een gedetailleerde inventarisatie van het verbruik van
onder meer de bloedhete sauna, het dampende stoombad
en de energievretende zonnebank, bleek dat het allemaal
stukken beter kon. Unger: ‘We zagen bijvoorbeeld
dat de tijden waarop de installaties aan- en uitgeschakeld
werden niet gelijk waren aan de gebruikerstijden.’
Doe het licht uit
Door het optimaal inregelen van installaties en enkele
simpele maatregelen op het gebied van ‘good housekeeping’
– het licht uitdoen wanneer je weggaat en het
indraaien van energiebesparende lampen – kon Splash
30 procent per jaar op zijn totale energiekosten besparen.
‘Dat is veel’, zegt Unger. ‘Vergelijk het maar met een
gemiddeld Nederlands huishouden, dat geeft per jaar
zo’n 2.500 euro uit aan energie. Dan is een besparing
van 30 procent toch zomaar 750 euro die terug in de
huishoudportemonnee kan.’
En zo is bij zeventig procent van de kantoren volgens
Unger op eenvoudige wijze een energiereductie van 25
procent te realiseren. ‘Dat wees in 2006 ook een rapport
van Senter Novem uit.’ Hij lacht. ‘Dat maakt ons bedrijf
tot een prachtige business case, nietwaar?’ Ook de
ontwikkeling van de energieprijzen werkt uiteraard
enorm in het voordeel van bedrijven als Ebatech. ‘Een
bespaarde kilowatt/uur werd de afgelopen tijd twee keer
zo duur’, zegt Unger. ‘Daarnaast moet je ook de invloed
van meneer Gore niet uitsluiten.’
Het leidde de afgelopen jaren bij Ebatech tot een ge-
Remco Tomesen
21
zonde groei. ‘In 2005 hadden we 4,5 medewerker op dit
terrein, dat zijn er nu rond de twintig en volgend jaar
verwachten wij zo’n vijfendertig collega’s op dit vakgebied
in te kunnen zetten. En hoewel de omzet natuurlijk
een fractie is van de miljarden van onze moeder Nuon
groeien we heel behoorlijk.’
Voor de gemeente Amsterdam houdt het bedrijf het
energiegebruik van 140 gebouwen in de gaten. Verder
werkte het bedrijf onder meer voor bedrijven als warenhuisketen
C&A en zijn andere klanten op het gebied
van energiemanagement onder meer Akzo, Rijkswaterstaat,
de Nederlandse Spoorwegen en Compaxo.
Witte Pasen
‘De CO 2 -uitstoot is hot en alle wetenschappers rollen
nog steeds over elkaar heen om de oorzaken aan te tonen,
maar dat er iets aan de hand is, dat is natuurlijk wel
zeker’, zegt Unger. ‘Zo’n witte Pasen is natuurlijk niet
helemaal normaal. Maar even los van alle geitenwollensokken-geleuter
is dit natuurlijk gewoon business.
We doen dit niet omdat we Sinterklaas zijn. En ook onze
klanten willen harde cijfers zien. Als wij een opdracht
krijgen van 100.000 euro en we realiseren een besparing
van 40.000 euro, dan is dat niet goed genoeg.’
Anders dan in de consumentenmarkt is er juist in de
zakelijke markt nog veel winst te behalen met gedragsveranderingen.
‘Bij hele grote bedrijven huren we soms
mensen in die werknemers leren hoe ze beter met energie
moeten omgaan’, zegt Unger.
Hoe lang het gaat duren om de zaken wezenlijk te
veranderen, is volgens hem onmogelijk te zeggen. Toch
is hij optimistisch. ‘Vergelijk het eens met de Rijn. Als je
daar in 1975 in viel, had je echt een probleem. Tegenwoordig
zwemt er zelfs weer zalm in. Dat was binnen
een generatie gebeurd. Zo kan dat hiermee ook gaan.
Wat ik bedoel is dat met de juiste mentaliteit, zowel bij
overheid en bedrijfsleven als bij de bevolking, dingen
soms best snel kunnen veranderen.’ p
Ecovatie 3
Algen zijn hot
De alg is misschien wel het meest multifunctionele
plantje ter wereld: het is supergezond en voedzaam,
heeft medicinale krachten, helpt bij het uit de lucht halen
van CO2 en zorgt voor decoratie van onze vijvers.
Sindskort is aan dat rijtje nóg een functie toegevoegd: met
algen kun je biobrandstof maken. Shell is enthousiast
over deze mogelijkheid. De oliereus bouwt een proeffabriek
op Hawaï. Daar gaat het in zeewatervijvers algen
kweken die worden omgezet in biobrandstof. Shell hoopt
dat het na een geslaagde test ‘massaal’ brandstof kan
halen uit algen. Een mooi groen alternatief voor olie dus.
Ook Nederland is de trotse bezitter van algenvelden.
Onder meer in de Flevopolder, waar het bedrijf Aqua-
Phyto er een paar heeft. In bassins test het bedrijf verschillende
soorten algen. Om te zien hoe er biodiesel van
gemaakt kan worden, maar ook om andere toepassingen
te ontdekken. AquaPhyto is nog vooral aan het investeren,
maar verdient ook al een beetje aan de algen.
Zeeuwse mossel- en oesterkwekers kopen de multifunctionele
plantjes om ze te gebruiken als voedsel voor
schelpdieren.

Ik beleg in Phou
Sokha in Cambodja
Beleg in Triodos Fair Share Fund met 5,1%* rendement!