Per - De Pers

Shell en Exxon hebben vergelijkbare problemen en die
zouden daardoor alleen maar erger worden. We kunnen
dit precedent onmogelijk scheppen – niet voor ons
zelf en ook niet voor de industrie, hoe graag we de hele
zaak ook op een humane en bevredigende manier
zouden willen oplossen. We leren stukje bij beetje hoe
we met dit soort zaken moeten omgaan maar op dit
moment kunnen we slechts toegeven dat, hoeveel pijn
het ons ook doet, onze eerste verantwoordelijkheid ligt
bij de aandeelhouders, en de industrie in het algemeen.
We kunnen op dit moment simpelweg niets doen voor
de inwoners van Bhopal.’
Handjevol clubs en actievoerders
De strijd tegen Dow wordt momenteel gevoerd door
een handjevol clubs en actievoerders. Het meest opvallend
zijn twee vrouwen, Rashida Bee (een moslima) en
Champa Devi Shukla (een hindoe). Beiden hebben de
ramp van dichtbij meegemaakt. Rashida was 28 toen
het gebeurde. Ze verloor zeven familieleden, en haar
echtgenoot werd zo ziek van het gas dat hij zijn beroep,
kleermaker, niet meer kon uitoefenen. Ze heeft zichzelf
lezen en schrijven geleerd om de officiële rapporten te
kunnen lezen en om wereldwijd actie te voeren.
Shukla verloor in december 1984 haar echtgenoot en
twee zoons. Later zou haar dochter drie miskramen krijgen;
ze verloor nog een kleinzoon en een kleindochter
is geboren met een chisis (‘hazenlip’). Voor Rashida en
Shukla staat vast dat de ramp in Bhopal geen sabotage
was, en ook geen ongeluk. Het was een misdrijf, begaan
door Warren Anderson. Ze baseren zich hierbij op bedrijfsdocumenten
die in 2002 boven water kwamen,
nadat een Amerikaanse rechtbank erkend had dat de
slachtoffers van Bhopal recht hadden op alle relevante
bedrijfsinformatie over de manier waarop de fabriek
werd gerund.
Een van die documenten was een veiligheidsonderzoek
uit 1982 waarin werd gewaarschuwd voor een ‘serious
potential for sizable releases of toxic materials’.
Later zou
haar dochter
drie
miskramen
krijgen en
ze verloor
nog een
kleinzoon
Dow verwerpt deze suggestie uiteraard. De in het rapport
gesignaleerde problemen waren twee jaar later opgelost.
De ramp, zo houdt ook Dow vol, was het gevolg van
sabotage. Bee en Shukla ontvingen in april 2004 de
Goldman Environmental Prize, de hoogste Amerikaanse
onderscheiding voor milieuactivisten. Aansluitend
hielden ze een lezingentournee in de VS en op 13
mei van dat jaar doken ze op tijdens een aandeelhoudersvergadering
van Dow, en vroegen voor het oog van
de wereldpers om de uitlevering van Anderson. Hij was
er niet.
Waarschuwen
Gary Cohen, directeur van het Environmental Health
Fund in Boston, ziet een klein kansje om de schuldigen
ooit voor de Indiase rechter te krijgen. ‘Dow wil graag
investeren in India, maar wij zullen ze dat niet makkelijk
maken.’
Zodra Dow ergens wil neerstrijken, wil Cohen de lokale
autoriteiten waarschuwen voor het feit dat Dow lak
heeft aan de Indiase justitie.
Wie weet dat het bedrijf op die manier gedwongen
kan worden te buigen, en in ieder geval iemand voor de
rechter te laten verschijnen. Een andere vasthoudende
actievoerder, Nityanand Jayaraman van de International
Campaign for Justice in Bhopal, heeft weer een ander
ijzer in het vuur.
Hij wil de Indiase regering overhalen om de huidige
aanklachten aan te passen, zodat niet langer Union
Carbide of haar vertegenwoordigers, maar Dow Chemicals
zelf terecht zal moeten staan. Als Dow blijft weigeren,
zou de Indiase regering alle gelden van de
chemiegigant in India kunnen bevriezen.
Het zijn allemaal pogingen die hooguit over vele
jaren effect zullen sorteren. Maar de Indiërs zullen de
ramp niet vergeten. Elk jaar opnieuw zullen de inwoners
van Bhopal bijeenkomen om die vreselijke dag te
gedenken, en Warren Anderson in brand te steken.p
De Groene Pers
15
De strijd tegen Dow wordt momenteel gevoerd door een handjevol clubs en actievoerders.
Bhopal in het kort
In de nacht van 2 op 3 december 1984 ontsnapt er
tijdens onderhoudswerkzaamheden in de bestrijdingsmiddelenfabriek
van Union Carbide, in de Indiase
stad Bhopal, in totaal 27 ton aan gassen. De
waarschuwingssystemen slaan geen alarm. Ze zijn
defect of staan gewoon niet aan. Het gaat om een
combinatie gassen met als gevaarlijkste bestanddeel
het zeer giftige methylisocyanaat (MIC). Het gas verspreidt
zich over een oppervlakte van veertig vierkante
kilometer, voor het grootste deel dichtbebouwde
sloppenwijken met naar schatting een half miljoen
inwoners. Die ochtend staan veel inwoners op met
braakneigingen en zware hoofdpijn – maar velen zijn
dan al in hun slaap omgekomen. In de eerste drie
dagen vallen naar schatting 8.000 slachtoffers, meestal
ten gevolge van een hartstilstand of anders vanwege
onherstelbaar beschadigde, met vocht
volgelopen longen. Uit angst voor de uitbraak van
besmettelijke ziekten worden inderhaast massagraven
aangelegd.
In de weken en maanden daarna blijven mensen
sterven ten gevolge van de ramp. Het totale aantal
dodelijke slachtoffers wordt momenteel geschat op
boven de 20.000. Maandelijks sterven er nu nog vijftien
tot dertig mensen aan de gevolgen van de ramp.
Het fabrieksterrein werd direct na de ramp door iedereen
verlaten. Niemand weet wat daar nog aan
gevaarlijke chemicaliën ligt en wat er met het terrein
zou moeten gebeuren. Een onderzoek uit 1999 wees
uit dat de concentraties schadelijke stoffen vele miljoenen
malen boven de wettelijk toegestane maxima
liggen. Een half miljoen mensen heeft nog steeds
medische klachten. Milieuorganisaties vermoeden
dat het gif dat in de bodem is gelopen, verantwoordelijk
is voor een toenemend aantal gevallen
van kanker, onvruchtbaarheid en handicaps.
KIES VANDAAG KOOP FAIRTRADE
‘Het Max Havelaar Keurmerk geeft ons gezin toekomst!’ Dat zegt Conrad Jones, bananenverbouwer
uit St. Lucia. Het Max Havelaar Keurmerk staat voor een eerlijke prijs. ‘Verkoop van
onze bananen onder Max Havelaar Keurmerk geeft ons de kans onze problemen écht aan te
pakken. Hoe meer we verkopen, hoe harder we vooruit komen. Een beter inkomen voor ons
gezin, de kinderen naar school en geld om te investeren in ons bedrijf en sociale projecten.’
Kies dus vandaag nog voor Max Havelaar-Fairtrade.
MAX HAVELAAR
HET KEURMERK VOOR FAIRTRADE