Kinderen lossen zelf hun ruzie op met de denkhoeden - Edushock

p.14-15 edu2-09 20-03-2009 11:51 Pagina 14
O
Anite van Oijen, Nanja
Morlog en Sabine Schouten
Nanja, Sabine en Anite zijn
groepsleiders aan de
Jenaplanschool Antonius Abt
en lid van de De Bono werk-
groep. Anite is tevens onder-
wijsinhoudelijk directeur van
de school.
© ANITE VAN OIJEN
Ruzie? Dat lossen we zelf wel op!
Spelende kinderen op een schoolplein. Er ontstaat ruzie. Wie lost die op?
Soms kunnen kinderen dat zelf, soms is daar iemand bij nodig. Die iemand
kan ook een (ouder) kind zijn. Anite, Nanja en Sabine, groepsleiding op
een Jenaplanschool, vertellen hoe dit bij hen op school gaat.
p de Antonius Abt Jenaplan-school leren kinderen
hoe ze kunnen bijdragen aan het oplossen van een
ruzie op het schoolplein. Dit gebeurt via mediation.
Een techniek waarbij een onpartijdig iemand luistert
naar de verschillende kanten van het verhaal van de
ruziemakers. Aan kinderen in de bovenbouw vragen
we wie deze techniek wil leren. We kijken ook wie
het aankan. Klasgenootjes geven deze mediators hun
vertrouwen. Wekelijks komen deze kinderen bij
elkaar met de mediationbegeleider (een groepsleider)
om de methode van mediation te bespreken. Hierbij
maken we gebruik van de denktechnieken van
Edward De Bono.
De Bono
Edward de Bono heeft veel kritiek op het huidige
onderwijs, dat zuiver gericht is op het logisch, analytisch
denken. Kinderen worden vanaf het allereerste
begin geselecteerd op de enkeling die op een
gegeven moment in het wetenschappelijk onderwijs
terecht komt. Volgens De Bono is de belangrijkste
opdracht van ons onderwijs echter om kinderen te
leren denken, een vaardigheid die je net zo goed
kunt leren als fietsen of voetballen. De Bono introduceert
het zogenaamde lateraal denken: Hij plaatst
verschillende manieren van denken naast elkaar om
problemen op te lossen. Je leert creatief denken, niet
alleen om nieuwe ideeën te bedenken, maar ook om
te ontsnappen aan het denken in oude patronen.
Hedendaagse problemen kunnen volgens De Bono
niet meer opgelost worden met alleen logisch, analytisch
denken. Je hebt heel andere capaciteiten
nodig, manieren van denken die vooral in de rechter
hersenhelft zitten: creativiteit, intuïtie, het kunnen
leggen van verbanden en ruimtelijk inzicht. Denken
kun je leren, is zijn stelling.
Meer begrip en respect voor elkaar
Wij (Anite, Nanja en Sabine) volgden met het team
van de school een tweedaagse training en konden
daarna volop aan de gang in onze eigen groepen.
We leerden werken met twee hoofdlijnen: de theorie
van 'de zes denkende hoeden' (zie kader) en het
[ pagina 14 ] 2/2009
e d u c a r e
'CoRT (cognitive research trust) programma'. In dit
laatste leer je onder andere je in te leven in de
ander, alternatieve oplossingen voor problemen te
bedenken en te kijken welke consequenties de ene of
de andere oplossing biedt.
Wij leren kinderen gebruik te maken van technieken
uit het CoRT programma. Zo leren ze zich beter te
verplaatsen in de gedachtegang van anderen en ontstaat
er meer begrip en respect voor het standpunt
van een ander. Ze leren ook samen te werken: je
denkt samen vanuit eenzelfde invalshoek over iets
na. Dat schept een band. Voor onzekere kinderen is
deze manier van denken vaak een verademing: wat
je zegt wordt namelijk nooit meteen afgekraakt!
Alle kinderen krijgen les
in de denktechnieken
Bij deze methodiek worden kinderen gedwongen in
kort tijdsbestek te denken vanuit zes verschillende
denkwijzen: informatief; intuïtief; optimistisch; kritisch;
associatief en samenvattend. Elke denkwijze
heeft een eigen kleur, verbeeld in een gekleurde hoed.
Elke deelnemer aan de discussie kent de regels die bij
een kleur horen en elke deelnemer past gelijktijdig
dezelfde kleur toe. Wanneer een stelling of probleem
wordt ingebracht mogen alle deelnemers hun ideeën
laten horen binnen een door de voorzitter vastgestelde
tijd. Elke opmerking wordt geaccepteerd, er is geen
discussie. Hetzelfde probleem wordt benaderd vanuit
telkens elke andere hoed. Samen komen de deelnemers
tot een conclusie.
Twee mediators, Margot en Zoë, vertellen over hun
ervaringen: “Als er een ruzie gaande is en mediators
zien dat, gaan ze er meestal meteen op af. Ze bieden
aan om te helpen de ruzie op te lossen. Het kan ook
zijn dat de mediators gehaald worden door kinderen
die de ruzie gezien hebben. Wij hebben technieken
geleerd om deze ruzies op te lossen. Het is best een
belangrijke taak op school. Je leert er zelf ook heel
veel van en je kunt iets doen voor andere kinderen. De
ruzies zijn vaak sneller opgelost dan wanneer de meester
of juf het doet.”
© ANITE VAN OIJEN

p.14-15 edu2-09 20-03-2009 11:51 Pagina 15
Recht doen aan verschillen
Voor ons als Jenaplanschool zit de meerwaarde
van deze aanpak van het leren denken in het recht
doen aan verschillen tussen kinderen met hun verschillende
intelligenties. Kinderen die van nature
minder snel hun mening kunnen formuleren, leren
De zes denkende hoeden
Witte hoed:
informatief: feiten; cijfers; informatie verzamelen zonder
interpretatie.
Rode hoed:
gebruik van intuïtie: meer een gevoelsoordeel dan een
beargumenteerde rechtvaardiging.
Gele hoed:
optimistisch: positief denken; voordelen opsommen;
poging tot rechtvaardiging.
Zwarte hoed:
kritisch: focus op zwakke plekken en risico's; advocaat
van de duivel; het onderkennen van de gevaren.
Groene hoed:
associatief: lateraal denken; nieuwe mogelijkheden zien.
Blauwe hoed:
controlerende kijk: samenvatten; analyseren; filteren;
beslissen.
technieken aan waardoor zij dat wel kunnen.
Verder bevordert het de creativiteit in het oplossen
van problemen. Met de 'groene hoed' op mag je bijvoorbeeld
allerlei 'wilde' ideeën bedenken. En we
weten allemaal: als je werkelijk een goed idee hebt,
kan het heel vaak ook uitgevoerd worden. Soms
word je door een wild idee weer op een ander idee
gebracht. Tenslotte is het heerlijk om snel een probleem
te kunnen verkennen - ook met het team - en
tot oplossingen te komen.
Een potje 'mediaten' op het plein
Op ons gezamenlijk Jenaplein hangt een foto van de
mediators met daarbij het stappenplan om een ruzie
op te kunnen lossen. Zo kan iedereen zien hoe het
werkt. De kinderen proberen het mediaten uit tijdens
de pauze. Er is dan altijd een groepsleider of een
overblijfkracht in de buurt op wie ze terug kunnen
vallen. Wij ervaren, dat je met mediation de betrokkenheid
van kinderen bij het oplossen van een ruzie
vergroot.
e d u c a r e 2/2009 [ pagina 15 ]
Meer weten
De Jenaplanschool uit dit artikel:
www.antoniusabt.nl
Meer lezen?
Edward de Bono: 'Zes denkende
hoofddeksels', paperback / 223
bladzijden / Nederlands
Business Contact / 16e druk /
Verschijningsjaar 2005
ISBN-13: 9789025401771 /
ISBN-10: 9025401775