Keramische tegels in de keuken

MATERIALEN
Keramische tegels in de keuken
Keramische tegels worden al van oudsher gebruikt in de keuken. Voor de vloerbekleding, maar ook voor
wandplaten en muurbekleding – gezien de decoratieve mogelijkheden - en zelfs voor het werkblad. Het
succes van dit materiaal, in de eerste plaats in de keuken, is te danken aan de technische en esthetische
eigenschappen maar ook en vooral aan het grote onderhoudsgemak ervan.
De term keramische tegel omhelst
een grote familie: verschillende
producten die vrij verwant zijn door
hun “tellurische” origine maar die
zich toch onderscheiden door
enkele verschillen op het vlak van
fabricageprocédés.
Keramische tegels: een grote
familie
De term keramiek is een generiek
woord dat drie soorten tegels
omvat, op hun beurt soms
onderverdeeld in meerdere
subcategorieën: aardewerk, faience
en zandsteen. Al deze producten
hebben een gemeenschappelijk
punt dat ze verbindt binnen de
grote groep van keramische
bekledingen: ze zijn gemaakt op
basis van klei en worden gebakken.
Daar stopt de gelijkenis. Verder
gebeurt de differentiatie tussen de
producten in functie van het soort
gebruikte klei en de toegevoegde
stoffen, maar ook in functie van de
intensiteit en de duur van het
bakken of van de opeenvolgende
bakfasen.
Een kort overzicht van de
verschillende soorten keramische
tegels, zonder al te veel in
technische details te treden.
Aardewerk
Aardewerk wordt gemaakt van klei
met verschillende kleuren, die
zorgen voor warme en heel
natuurlijke tinten. Zo zal men
afhankelijk van de gebruikte aarde
traditionele, donkerokergele of -
rode tegels verkrijgen maar ook een
heel gamma beige tinten, tot de
krijttoon van witte klei, en
verschillende nuances van
oranjegeel of stro. Ze worden vaak
met de hand en onregelmatig
afgewerkt, wat ze een grotere
authenticiteit verleent. Als de tegels
gevormd en gedroogd zijn kunnen
ze gebakken worden. De bakfase is
essentieel in het fabricageproces:
het zal de functionele
Deze hedendaagse keuken krijgt
warme en authentieke accenten
dankzij een vloerbekleding van
cementtegels uit Portugal (20 x
20 cm). Ze zijn 2 cm dik en werden
gelijmd en behandeld met een
poriënstopper om het matte
eigenschappen van de
aardewerktegel bepalen. Als de
baktemperatuur niet hoger is dan
900° C zal het aardewerk poreus en
vorstgevoelig blijven; een
bescherming zal nodig zijn om het
onderhoud te vergemakkelijken,
vooral als het in een keuken zal
worden geplaatst. Boven de 1000° C
(meestal op 1200° C) vermindert de
poreusheid en verhoogt de
weerstand. De versiering zal dan
weer variëren naar gelang van het
uitzicht ervan te behouden. Was is
perfect voor een meer glanzend
effect. De wandplaat is gemaakt
van hetzelfde materiaal in tegels
van 10 x 10 cm (1 cm dik). Castello
di Portugal Classic Collection, met
fries en versiering bij VILVORDIT
soort bakproces: bakken op hout
geeft aardewerk met mooie,
genuanceerde kleuren en heel
kenmerkende vlamsporen. Bakken
op gas zal de tinten verminderen en
elektriciteit geeft de tegel een
gelijkmatig of effen oppervlak.
Faience
Het meest broze, keramische
product. Het bestaat uit een witte
stof, met name op basis van
kaolien, meestal porseleinaarde of
70
biscuit genoemd. Na een eerste
bakfase wordt de stof bedekt met
een glanzende of matte verglaasde
email. Die wordt gefixeerd in een
tweede bakfase. Door de relatieve
broosheid ervan is faience niet
aangewezen als vloerbekleding.
Men gebruikt de tegels dus alleen
voor wandtoepassingen. De
veelzijdige decors, eventueel
handgeschilderd, zullen hier dan
ook het meest tot hun recht komen.
Zandsteen
Zandsteen wordt gemaakt op basis
van een mengeling van kleipoeder
en silicium. Het is heel goed
bestand tegen slijtage,
onderhoudsproducten en zuren. Dit
mengsel van poeders wordt
samengedrukt met een heel lichte
vochtigheidsgraad, waardoor de
afmetingen en het formaat niet
veranderen tijdens het bakken op
heel hoge temperatuur. Met dit
procédé kan men dus uiterst goed
gekalibreerde tegels verkrijgen,
perfect planmatig en met
onberispelijke naden. Het
oppervlak, gekleurd met
metaaloxiden in poedervorm, is ook
heel homogeen. Via moderne
emailleertechnieken kunnen
tegenwoordig echter uiterst
gevarieerde decors worden
gemaakt die zelfs andere
materialen, zoals natuursteen,
imiteren.
Men onderscheidt meerdere
variëteiten zandsteen:
Steengoed is gewoon de zandsteen
die we net hebben beschreven. Het
is een materiaal van voortreffelijke
kwaliteit, volledig waterafstotend,
dat zowel binnen als buiten wordt
gebruikt voor vloerbekledingen.
Getrokken zandsteen heeft dezelfde
samenstelling als steengoed maar
onderscheidt zich door een minder
regelmatige ijking en een grotere
fantasie van natuurlijke of
geëmailleerde kleuren. Het uitzicht
ervan is meer rustiek, meer

Het meubilair van deze hedendaagse
keuken komt goed tot zijn recht dankzij
de roestkleur op de muren. De
massief eiken kasten werden afgewerkt
met, aluminium handgrepen
enworden afgewisseld met elektrische
inbouwtoestellen in inox (oven,
stoomoven en dampkap) van Miele.
De spatwand (2 cm dik), het werkblad
en de vensterbanken zijn gemaakt van
gepolijst Rustenberg graniet en vormen
een geslaagd contrast. De donker
glanzende en licht gevlamde kleur ervan
past mooi bij de Italiaanse
keramische tegels van het merk
Mods. Deze grote matgrijze (kleur City)
tegels met gerectifieerde randen lijken
net van natuursteen te zijn. Ze zijn
heel onderhoudsvriendelijk. Kraan
GROHE. Keramische tegels en graniet:
bij SERRY. Keuken Cayambe, bij Vasco
71
artisanaal dan dat van steengoed.
Het verschil: het natuurlijke
oppervlak van getrokken zandsteen
vertoont geen effen pigmentatie
maar vlameffecten die zorgen voor
een zekere kleurenvibratie.
Geperste geëmailleerde zandsteen
(de Italiaanse porcellanato) is een
benaming die gebruikt wordt voor
tegels van porseleinzandsteen met
een fijne, doorschijnende emaillaag
er bovenop. Het doel van deze
fabricagetechniek is de glasachtige
schijn te ontwikkelen die het
eindproduct doorzichtig maakt. Om
het uitzicht ervan te verbeteren
wordt het door bepaalde
fabrikanten gepolijst. Zo krijgt het
de glans van marmer.
Classificatienormen
De classificatienormen die we
hanteren zijn meestal uitsluitend
van toepassing op tegels die
worden gebruikt voor
vloerbekleding en voor tegels die op
het werkblad in de keuken worden
gelegd. Muurtegels hebben niet
dezelfde eigenschappen, noch
dezelfde bestendigheid. Ze worden
weinig belast aangezien ze verticaal
zijn aangebracht en er is dus geen
specifiek klassement voor nodig.
Het UPEC-klassement:
De fabricage van tegels is al sinds
1979 onderhevig aan normen die de
verschillende resistentiegetallen van
tegels op Europese schaal bepalen.
Het UPEC-klassement is van Franse
origine en onderscheidt vier
verschillende weerstandniveaus: U
voor bestendigheid tegen slijtage
door lopen, P voor bestendigheid
tegen perforatie door vast of
beweeglijk meubilair, E voor
bestendigheid tegen water en C
voor bestendigheid tegen
chemische stoffen en
drogisterijproducten.
De UPEC-norm geeft voor elk van
deze letters een punt gaande van 0
tot 4, in volgorde van stijgende
resistentie. Zo bepaalt deze norm
voor elke ruimte in huis een
minimumquotering voor de tegels
die moeten worden gebruikt. De
ruimte die ons hier aanbelangt, met
name de keuken, wordt beschouwd
als een plaats waar men veel
vertoeft en die bijgevolg onderhevig
is aan vuil en slijtage. Het
klassement zal dan minimum U3
zijn. Het is ook een plaats waar het
meubilair een te zachte vloer kan

schenden. Men zal dus minimum
kiezen voor een P3- klassement. De
keuken moet vaak met veel water
wordt gepoetst. De vloer moet dus
tegen heel wat vocht kunnen en de
tegels moeten minimum een E2klassement
hebben. Aangezien hij
meestal gereinigd wordt met
detergenten, zelfs licht
geconcentreerde detergenten, is ten
minste een C2-klassement vereist.
Dit is een overzicht van de
aanbevolen normen voor de
verschillende ruimtes in huis:
Inkomhall: U3P3E1C0
Keuken : U3P3E2C2
Badkamer: U2P2E2C0
Trap: U3P2E1C0
Terras: U4P3E3C1
Kamer zonder directe toegang naar
buiten: U2P2E1C0
Kamer met directe toegang naar
buiten: U3P3E1C0
Het PEI-klassement:
Dit klassement beantwoordt ook
aan Europese normen en betreft
uitsluitend geëmailleerde tegels.
Hier zal men de slijtagegraad van
het email beoordelen. In
laboratoriumtests worden
geëmailleerde oppervlakken
onderworpen aan gecontroleerde,
mechanische slijtage. In dit
klassement zijn er vier
slijtagegraden (licht, normaal, hoog
en heel hoog) die men terugvindt
onder de benamingen klasse I,
klasse II, klasse III en klasse IV.
Klasse I legt strikte beperkingen op
inzake gebruik: alleen schoenen
met een soepele zool zijn
toegestaan en de tegels mogen
alleen in een badkamer worden
gelegd of in leefruimtes zonder
verbinding met de buitenomgeving.
Tegels van klasse II zijn niet bang
van lederen schoenzolen (zonder
ijzers) maar ze blijven broos en zijn
voorbehouden voor leefruimtes
zonder directe verbinding met de
buitenomgeving.
Klasse III komt overeen met meer
solide emailleerwerk. Men kan deze
tegels overal in huis leggen, behalve
in de keuken. De toegang naar
buiten moet trouwens extra worden
beschermd met tapijten om zo
weinig mogelijk schurend vuil mee
te brengen met de schoenen.
Klasse IV wijst erop dat de tegels
overal in huis kunnen worden
gelegd, zelfs in directe verbinding
met buiten. Als er teveel over deze
tegel wordt gelopen zonder
72
1. Deze vloertegels wordt
gekenmerkt door een zacht
en mat oppervlak. Het zijn
keramische tegels met
gerectifieerde randen waardoor ze
vlak tegen elkaar kunnen worden
geplaatst, met nauwelijks
zichtbare voegen. De vloertegels
zijn vierkant (60x60cm), de
muurtegels rechthoekig
(15x60cm). Gamma Area, kleur
Grigio Bedonia van Floorgres, bij
VILVORDIT
2. Deze geëmailleerde
mozaïektegels zijn
verkrijgbaar in een oneindige
kleurenwaaier en in tal van
vormen en formaten. Motieven op
maat met friezen en tekeningen
zijn ook perfect mogelijk. Deze
tegeltjes, hier in harmonieuze
groentinten, zijn gemaakt van een
bijzondere samenstelling van
porselein en kristal die niet wordt
prijsgegeven. Slijtagebestendig.
Ze worden geleverd op rasters
van verschillende afmetingen.
Emaux de Briare
3. Deze keramische tegel
verrast met afwisselende
structuur en steeds andere
kleuren. De grote verscheidenheid
van formaten maakt ook een heel
creatieve plaatsing mogelijk.
Collectie Tracks, afwerking
Military van Floorgres bij
VILVORDIT.

4 tot 6. Hout alom in deze keuken,
hoewel... het meubilair is
van laminaat, imitatie wengé en op
de vloer ligt geen parket maar
keramische tegels! Deze tegels van
Italiaanse makelij imiteren perfect
een houten vloer. De rechthoekige
vorm en het legpatroon versterken
deze indruk nog. Ze zijn bovendien
zeer praktisch in onderhoud: een
eenvoudige dweilbeurt volstaat.
Nog een ander mooi materiaal in
deze keuken is “Technistone”, een
gepolijste granulaatsteen, hier in
73
kleur “gobygrey” die gebruikt werd
voor het aanrecht, het werkblad
van het eiland (dikte van 8 cm) en
de aanpalende eettafel.
De combinatie van het donkere
meubilair met de lichtblonde vloer
zorgt voor een mooi contrast.
1
2
Vloertegels Antico Parquet bij
SERRY
Huishoudtoestellen in inox van
Bosch en keuken bij Kovéra
3
4
5 6

gebruiksvoorzorgen kan het email
echter zijn glans verliezen of hier en
daar enigszins dof worden. Niet zo
erg op esthetisch vlak, maar u kunt
het beter weten vóór u een
geëmailleerde zandsteen plaatst.
Het belang van de montage
Naast de keuze van de tegel is ook
de plaatsing van essentieel belang.
De montagemogelijkheden van
tegels zijn onbeperkt en bepaalde
ontwerppatronen kunnen de vloer
een heel bijzondere dynamiek
verlenen. Zo zal een diagonale
plaatsing een kleine ruimte
bijvoorbeeld visueel vergroten. Het
systeem blijkt ook heel handig als
de muren niet evenwijdig zijn, iets
wat vaak voorkomt in oude huizen.
Men kan ook verschillende
formaten combineren en een
“tapijt” ontwerpen. Een meer
verfijnde montage bestaat erin om
tegels van 30 x 30 cm diagonaal te
plaatsen en de ruimte rondom aan
de rand te omringen met een band,
bestaande uit elementen die uit de
plinten worden gekozen. Twee
verwante tinten naast elkaar, zoals
twee grijze of twee beige tinten, of
twee tegengestelde kleuren
volstaan ook om een sfeer op maat
te creëren. Gekleurde bolkoppen
kunnen ten slotte het geheel
inkleuren als men vreest voor een
saai resultaat. Een andere
oplossing bestaat uit het mengen
van mat en glanzend. Men zal
bijvoorbeeld witte, glanzende
tegels van 20 x 20 cm plaatsen in
contrast met zwarte, matte
bolkoppen. Deze montage blijkt
heel eenvoudig en toch bijzonder
verfijnd. En waarom geen
geëmailleerde zandsteen
combineren met natuursteen? Een
donkerrode graniet of een witte
marmer, in de vorm van een bolkop
of lijstje, zullen een zandstenen
oppervlak opfleuren. In een rustiek
kader kunnen tegels van getrokken
zandsteen of aardewerk
gecombineerd worden met een
houten ruitpatroon. Een
interessante manier om de
gelijkvormigheid te breken is het
spelen met aanvullende materialen
en kleuren. Zoals u ziet zijn de
mogelijkheden op het vlak van
assemblage legio en loont het de
moeite om er vooraf goed over na
te denken.
Tegels duurzaam onderhouden
* Een antistoftapijt of een gewone
deurmat aan de verschillende
ingangen van het huis kunnen
waardevolle bondgenoten zijn voor
uw tegels: ze houden
grindsteentjes tegen maar ook
schurende zand- en stofdeeltjes,
dodelijke vijanden voor tegelwerk.
2
* Een extra voorzorg bestaat uit het
aanbrengen van vilten slofjes op
zetels, tafelpoten, bepaalde
meubels of zelfs op bepaalde
stukken kinderspeelgoed.
* Keramische tegels reinigen is
heel simpel. Het is aanbevolen de
tegels regelmatig te reinigen met
een dweil, bevochtigd in water
74
waaraan een kleine dosis detergent
werd toegevoegd. Na het dweilen,
zorgvuldig spoelen om te vermijden
dat een film achterblijft op het
oppervlak die het stof vasthoudt.
1 & 2. Dit werkblad is gemaakt van
geëmailleerde keramische
tegels, gekleurd in de massa. Het
materiaal gelijkt sprekend op
natuursteen. Formaat: 10,5x10,5
cm. Collectie Antique bij
Porcelanosa
* Aardewerk vraagt een
voorbehandeling om het onderhoud
ervan te vergemakkelijken. Deze
behandeling bestaat uit twee
bewerkingen. Bij de eerste
bewerking worden de tegels
waterafstotend gemaakt. De oude
methode bestaat erin een mengsel
van 30% lijnolie op 70%
terpentijnolie aan te brengen. Men
herhaalt de behandeling tot de
vloer verzadigd is en dan wordt het
overtollige weggenomen met een
doek. Het enige ongemak is dat
lijnolie vergeelt en veroudert; de
1
oorspronkelijke kleur heeft ook de
neiging om enigszins te
verdonkeren. Daarom wordt deze
behandeling tegenwoordig steeds
meer vervangen door het
aanbrengen van een synthetische
hars die dienst doet als
poriënstopper. Als het aardwerk
geïmpregneerd is, kan het geboend
worden met het oog op een
perfecte afwerking. De was kan
warm worden aangebracht met
behulp van een machine of koud
met een borstel. Dan nog juist
opwrijven met een oude wollen
doek om een mooie glans te
verkrijgen. De was moet enkele
keren per jaar opnieuw worden
aangebracht, wat het onderhoud
van het aardewerk ruimschoots zal
vergemakkelijken.
* Aardewerk krijgt net als andere
tegels (cementtegels) een mooie
extra patina, die het heel wat
karakter verleent.
Onbeperkte keuze
Tegels hebben tal van functionele
en esthetische eigenschappen
waardoor ze ideaal zijn voor
gebruik in de keuken. Het grootste
probleem dat zich aandient en
waarbij we u niet kunnen helpen
is… de overdaad aan keuze.
Inderdaad, heel wat fabrikanten
moeten niet onderdoen voor elkaar
inzake creativiteit en inventiviteit.
Ze bieden continu steeds meer
innovatieve producten. De keuze
wordt elk jaar groter, niet alleen op
het vlak van kleuren, maar vooral
op het vlak van textuur. Het is
tegenwoordig heel erg in om
texturen te imiteren. Dankzij
nieuwe emailleerprocédés en
exclusieve versieringtechnieken
slagen keramiekfabrikanten erin
tegels te maken die allerlei
oppervlakken imiteren.
Verschillende soorten natuursteen
worden perfect nagebootst tot in de
kleinste structuurdetails. Maar men
vindt op de markt ook keramische
tegels die bepaalde metaaltexturen
of bepaalde houtbekledingen
imiteren…
Esthetische criteria zijn belangrijk
bij de keuze van een tegel, maar
ook de technische en financiële
kant mag niet worden
verwaarloosd. Zo moet u weten dat
een dure tegel niet noodzakelijk
een geslaagd eindresultaat
verzekert. Men kan heel originele

en geïndividualiseerde composities
creëren - die bovendien heel
geslaagd zijn – tegen een heel
schappelijke prijs, of men kan de
bal misslaan met heel dure stukken.
Hoe dan ook, kies niet louter op
basis van een catalogus. De kleuren
en effecten zijn hierin vaak
misleidend. Probeer dus zoveel
mogelijk de tegels ter plaatse te
zien, in de showroom bijvoorbeeld,
en hou er rekening mee dat de
verlichting wellicht anders zal zijn in
uw keuken. Laat u bovendien niet
leiden door tegels die u heel mooi
vindt maar die helemaal niet
geschikt zijn voor uw keuken: grote
motieven, die enige afstand vragen,
zijn bijvoorbeeld niet aan te raden
in kleine ruimtes. Vermijd
bijvoorbeeld ook donkere kleuren
als de keuken al wat duister is.
Denk dus toch even rationeel in
plaats van meteen ‘verkocht’ te zijn!
3 tot 5. In dit appartement aan
zee werd vooral gekozen
voor zand- en hemelkleuren. Dat
geldt ook voor de keuken, die de
beperktere afmetingen opvangt
met een uiterst praktische
schikking in U-vorm. Er werd ruim
aandacht besteed aan de vloeren
muurbekledingen. De grote,
beige keramische tegels
Floorgres van Stonetech doen
qua verfijning niet onder voor het
Marokkaanse zelliges (10x10 cm)
op de wanden. Deze ambachtelijk
gemaakte zelliges werden
gekozen in zachte harmonieuze
tinten. Ze zijn verkrijgbaar in tal
van kleuren en in 2 andere
afmetingen (5x5 en 3x3 cm) en
worden bij voorkeur geplaatst
met smalle voegen om het
authentieke aspect ervan te
benadrukken. Alle tegels bij
VILVORDIT NEW. Keuken
Bulthaup Gent – Realisatie: Van
Damme
6. Dit werkblad en de erop
aansluitende wand zijn
gemaakt van kleine glanzende
mozaïektegeltjes. Ze behoren tot
de reeks Antic Colonial die
bestaat uit 3 families: Glacier,
Fashion en Polynesian. Hier koos
men de Polynesian mozaïek: het
75
3
4
6
5
gaat mom een kleinere glasmozaïek
en het glas zorgt voor schitterende
weerkaatsingen en een grote
verscheidenheid aan kleuren. Bij
Porcelanosa
7. De authentieke cottagesfeer
van deze keuken met houten,
gelakte kasten blijkt uit de keuze
van de tegels voor de wanden en het
werkblad. Ze zijn bekleed met oude
witte tegels van Maine (10 x 10 cm)
afgewisseld met groene sierstoppen
en boorden. In het werkblad is een
gootsteen ingebouwd van gehamerd
metaal in retro stijl met een
bijpassend kraan, Beide zijn van
Herbeau.
Tegels bij Martial Grux Dallage
7