magma 2 - Genootschap van Maag-Darm-Leverartsen

M
NIEUWS
Methotrexaat: effectief middel bij ziekte van Crohn
ethotrexaat is een bewezen effectief medicament voor de
behandeling van actieve ziekte van Crohn (remissie-inductie)
alsook voor onderhoudsbehandeling. 1 Het wordt bij IBD een tweedelijnsmiddel
geacht na azathioprine of 6-mercaptopurine. De gebruikelijke
methotrexaatdoses zijn respectievelijk 25 mg per week subcutaan voor
inductie en 15 mg voor onderhoud. Hierbij wordt 5 mg foliumzuur minimaal
éénmaal per week (op andere dag dan methotrexaat) geadviseerd
ter beperking van bijwerkingen. Er is thans in Europees verband onderzoek
gaande naar het effect van methotrexaat bij actieve colitis ulcerosa
(in Nederland geschiedt de coördinatie via Daan Hommes te Leiden).
Veelal is op historische gronden vrees voor bijwerkingen bij methotrexaatgebruik
te bespeuren, terwijl dat in vergelijking met thiopurines, het
eerstekeusmiddel bij de ziekte van Crohn, niet gerechtvaardigd lijkt.
Zwangerschap(swens) en methotrexaat gaan niet samen.
Er is geen onderzoek bij IBD-patiënten gedaan naar het verband tussen
bloedspiegels en effectiviteit. Zulk onderzoek wordt bemoeilijkt, omdat
het werkingsmechanisme van methotrexaat bij IBD onbekend is. Wel is
bekend dat hogere doseringen niet goed enteraal worden opgenomen en
38
dat voor een beter effect subcutane toediening daarom de voorkeur lijkt
te hebben. 2 Subcutane toediening kan aan de patiënt worden geleerd,
waardoor het zelfstandig kan worden gebruikt.
Methotrexaat voor subcutane toediening wordt geleverd via een gering
aantal, zogeheten klasse-2-apotheken, waarbij vaak voor de IBD-situatie
incorrect voorlichtingsmateriaal (op oncologische leest geschoeid) wordt
meegegeven; soms moet thuis de juiste dosering per spuitje worden
klaargemaakt. De voorkeur gaat daarom uit naar kant-en-klaarspuiten
in de gewenste dosering: deze hebben een patiëntvriendelijker en
daarmee compliantieverhogend karakter. Deze medicatie (bijvoorbeeld
als Metoject®) wordt echter meestal niet vergoed door verzekeraars.
Opmerkelijk is dat bereidingskosten niet hoeven te worden gerekend
bij uitleveren van kant-en-klaarspuiten, wat het prijsverschil tussen een
‘door apothekers gemaakt’ en ‘door apothekers afgeleverd’ product
uiteindelijk klein maakt.
Ad van Bodegraven, VUmc, Amsterdam
De referenties bij dit artikel staan op de website www.mdl.nl.
Baraclude ® : Helps hold back resistance year after year
in nucleos(t)ide analogue (NA)-naïve patients up to Year 5 1,2
Baraclude ® for NA-naïve chronic hepatitis B patients 2,3
Effective viral suppression and a high genetic barrier protects against resistance long-term 2,4
Undetectable viral load* achieved in 93% of a 5-year treatment** cohort † of Baraclude-treated NA-naïve patients (n=108) 2