T&L Pinus Mugo telt vele goede en bruikbare ... - Tuin & Landschap

Sortiment
Pinus mugo ’Picobello’
Pinus mugo
Pinus mugo, of de bergden, is door al zijn cultivars
een veelzijdige plant. Diverse zeer goede cultivars
zijn er op de markt, alle met specifieke eigenschappen
(zie overzicht). In de regel zijn het
vrij lage struiken met een erg dichte groeiwijze.
Hierdoor krijgen onkruiden weinig tot geen kans
zich te ontwikkelen. Onderhoud, en dan vooral
onkruidbestrijding, is nadat de beplanting tot
sluiting is gekomen dus niet of nauwelijks nodig.
Andere voordelen bij het gebruik in het openbaar
groen zijn de winterhardheid, de geringe gevoeligheid
voor verschillende bodemsoorten en pH en
het wintergroen blijven van de planten.
Ook natuurlijke variëteiten of ondersoorten,
en dan met name Pinus mugo var. mughus en
P. mugo var. pumilio, worden regelmatig in het
openbaar groen toegepast. Deze planten zijn bijna
altijd uit zaad opgekweekt. Ze zijn daardoor aanmerkelijk
goedkoper dan de geënte cultivars,
maar vertonen wel een grotere variabiliteit dan de
cultivars die vegetatief (door middel van enten)
zijn vermeerderd.
Toepassing
In parken en particuliere tuinen kan Pinus mugo
heel goed worden gebruikt. De planten doen het
er uitstekend, ook in middelgrote en grote plantvakken,
langs paden en op taluds. De wat groter
groeiende cultivars kunnen met hun donkergroene
of grijsgroene naaldkleur goed als achtergrond
dienen in tuinen en parken. De compacte en wat
lager blijvende cultivars kunnen zowel in kleine
groepjes als solitair uitstekend in particuliere tuinen
en (grotere) rotstuinen worden gebruikt. Tot
slot kunnen de ’dwergen’ in het sortiment in de
kleinste stadstuin nog worden toegepast. Als een
project een meer natuurlijke uitstraling moet hebben
of als het om andere redenen niet noodzakelijk
is dat de planten binnen een aanplant identiek
zijn, is het aan te bevelen om zaailingen toe te
passen.
Coniferen horen thuis in iedere tuin. Voor Pinus
mugo geldt dat het groenblijvende karakter en de
opvallende textuur van de naalden voor rust in de
tuin zorgen. Daarnaast gaat er van de bergden zeker
ook een zekere sierwaarde uit. Het gebruik als
achtergrond van vasteplantenborders ligt voor de
hand, maar ook een toepassing in combinatie met
siergrassen of bamboe kan verrassend zijn.
Een toepassing die de laatste jaren veel opgang
heeft gemaakt is het gebruik van Pinus mugo in
pot of kuip op terrassen en balkons. Vooral de
wat kleiner blijvende cultivars lenen zich hier erg
goed voor. Ook worden regelmatig planten op
(korte) stammetjes aangeboden. Dit product is
vooral erg trendy. ■
Pinus mugo ’Allgäu’
telt vele goede en bruikbare cultivars
Na een aantal jaren van teruglopende afzet op de Nederlandse markt,
neemt het gebruik van coniferen weer wat toe. Dit geldt zeker ook
voor Pinus. Logisch, want door het grote aantal cultivars is het een
plant die op vele manieren kan worden gebruikt.
14 Tuin & Landschap 21 (2001) Tuin & Landschap 21 (2001) 15
Foto’s: Ronald Houtman
Kenmerken
Pinus mugo is een tweenaaldige Pinus-soort. Dit wil
zeggen dat de naalden steeds paarsgewijs gerangschikt
staan. De naalden zijn grijsgroen tot donkergroen
en hebben een lengte van 4 tot 8 cm. Ze blijven
gewoonlijk twee tot drie jaar aan de plant. De kegels
staan in korte trosjes van twee tot vier stuks bijeen en
zijn circa 4 cm lang.
In het voorjaar loopt de plant uit met zogenaamde
’kaarsjes’: dunne, langwerpige, jonge loten die eerst
uitgroeien voordat de naalden zich ontwikkelen. Deze
kaarsjes zijn bij sommige cultivars zeer karakteristiek
van kleur en vormen soms een belangrijke sierwaarde.
Afhankelijk van de cultivar kan Pinus mugo zich ontwikkelen
tot een compacte struik of middelgrote tot
grote boom. Uitgezonderd de compact groeiende
cultivars hebben alle Pinus mugo de neiging zich te
ontwikkelen tot een kleine, soms meerstammige
boom, hoewel dit soms vele jaren kan duren.
Volgens Amerikaanse publicaties is het mogelijk om
Pinus mugo-cultivars door stekken te vermeerderen,
maar in de regel worden de planten door enten vermeerderd.
Als onderstam worden hiervoor zaailingen
van Pinus mugo gebruikt. Op deze zaailingen worden
ook cultivars van andere tweenaaldige Pinus-soorten
geënt.
Familiebanden
Pinus mugo, de bergden, is een van de circa 80
soorten waaruit het geslacht Pinus bestaat. Samen
met Abies, Cedrus, Keteleeria, Larix, Nothotsuga,
Picea, Pseudolarix, Pseudotsuga en Tsuga vormen
zij de familie van de Pinaceae, de dennenfamilie.
Pinus mugo is een zogenaamde tweenaaldige Pinus,
wat betekent dat deze soort nauw verwant is aan
Pinus leucodermis, P. nigra en P. sylvestris.
Pinus komt van nature alleen voor op het noordelijk
halfrond, maar is veel aangeplant in Australië en
Nieuw-Zeeland. Ook in Europa komen meerdere
Pinus-soorten in het wild voor. Een daarvan is Pinus
mugo, die inheems is in de Alpen, Apennijnen en de
Balkan.
Er zijn verschillende ondersoorten van Pinus mugo bekend,
die soms als aparte soorten worden beschouwd.
Zij variëren in hoogte van 50 cm tot meer dan 20 m.
In Nederland zijn met name de variëteiten Pinus mugo
var. mughus en Pinus mugo var. pumilio in cultuur.
Daarnaast zijn er ook vele cultivars in cultuur.
➔
Pinus mugo
’Benjamin’
Pinus mugo
’Echiniformis’

Pinus mugo
telt vele goede en bruikbare cultivars
Pinus mugo ’Humpy’ Pinus mugo ’Jakobsen’ Pinus mugo ’Mumpitz’ Pinus mugo ’Mops’
Belangrijkste cultivars en variëteiten van Pinus mugo*
Naam h x b in cm** Habitus Opmerkingen
Zeer langzaam groeiend (dwergen)
’Picobello’ 60 x 50 Zeer compact Iets onregelmatige groeiwijze, daardoor ’speels’
’Piggelmee’ 50 x 30 Sterk vertakt Naalden in de winter grijsgroen; zeer langzame, regelmatige groei; liefhebbersplant
’Sherwood Compact’ 40 x 30 Laag en breed Evenwichtige habitus; diepgroene naalden
Compact groeiend
’Allgäu’ 60 x 60 Bolvormig Zeer mooi, goed te kweken, naalden opvallend dicht op elkaar ingeplant
’Benjamin’ 40 x 70 Afgeplat bolvormig Vrij snelle groei, gelijkmatige vorm, naalden (licht)groen
’Echiniformis’ 45 x 70 Afgeplat bolvormig Regelmatige groei; naalden (grijs)groen
’Humpy’ 50 x 60 Afgeplat bolvormig Mooie, ietwat onregelmatige groei
’Jakobsen’ 40 x 70 Laag en breed Grillige groei met kale, relatief dikke takken
’Krauskopf’ 40 x 100 Laag en breed Decoratieve grillige groei
var. pumilio 50 x 70 Afgeplat bolvormig Variabel (wordt door zaaien vermeerderd); in kleine vakken als bos- en haagplantsoen
Piramidaal groeiend
’Columbo’ 150 x 80 (Breed) piramidaal Opvallende blauwig grijsgroene naaldkleur; typische habitus pas na enkele jaren
zichtbaar
’Mumpitz’ 100 x 70 Breed piramidaal tot
eivormig
Regelmatige groeiwijze, frisgroene naaldkleur
Struikvormig groeiend
’Glendale’ 150 x 200 Onregelmatig afgeplat Compacte en door onregelmatige groei aantrekkelijke cultivar, kan door
bolvormig langzame groei ook in kleinere tuinen
’Mops’ 80 x 100 Bolvormig Goede cultivar, gemakkelijk te kweken
var. mughus 150 x 150 Onregelmatig afgeplat Variabel (wordt door zaaien vermeerderd); in middelgrote- en grote vakken
bolvormig als bos- en haagplantsoen
Bont- en geelnaaldig
’Carsten’ 50 x 70 Afgeplat bolvormig Compacte en iets onregelmatige groei; naalden ’s zomers lichtgroen,
’s winters diepgeel
’Ophir’ 70 x 80 Afgeplat bolvormig Compacte, goed gesloten vorm; ’s zomers vaalgroen, ’s winters prachtig crèmegeel
tot geel
’Pal Maleter’ 100 x 90 Breed eivormig Compacte plant; naalden ’s zomers met licht crèmegele toppen; bontbladig
’Zundert’ 100 x 100 Onregelmatig bolvormig Vrij forse groeier, diepgeel in de winter (vooral op zandgrond)
)* Informatie uit: Pinus mugo; Keuringsrapport, J.P. Kortmann, Dendroflora nr. 36, 1999
)** De genoemde hoogtes en breedtes worden gewoonlijk pas na vele jaren behaald, in dit kader is het slechts aangehaald om de verhoudingen enigszins
weer te geven.
16 Tuin & Landschap 21 (2001)
Pinus mugo ’Carsten’
Pinus mugo ’Ophir’
Pinus mugo ’Pal Maleter’ Pinus mugo ’Zundert’
Ronald Houtman
R. Houtman is dendroloog
en sortimentsadviseur in
Boskoop, (0172) 23 04 34.
Tuin & Landschap 21 (2001) 17