download pdf - UMC St Radboud
download pdf - UMC St Radboud
download pdf - UMC St Radboud
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Verwijdering van<br />
de lymfeklieren<br />
in het bekken bij<br />
prostaatkanker<br />
<strong>UMC</strong> <strong>St</strong> <strong>Radboud</strong> Patiënteninformatie
Tijdens uw bezoek aan het Universitair Medisch Centrum <strong>St</strong> <strong>Radboud</strong> te<br />
Nijmegen heeft uw behandelend uroloog met u gesproken over de noodzaak om<br />
uw lymfeklieren uit het bekken te verwijderen (pelviene lymfeklierdissectie). Dit is<br />
een vervolg op de vaststelling van kanker in de prostaat. In deze folder leest u in<br />
grote lijnen de gang van zaken bij deze operatie. Het is niet de bedoeling dat deze<br />
folder de persoonlijke gesprekken met uw uroloog vervangt. Heeft u na het lezen<br />
van deze folder nog vragen, dan kunt u deze altijd stellen aan uw behandelend<br />
arts of verpleegkundige.<br />
Waarom lymfeklieren verwijderen?<br />
De prostaat is een klier die onder de blaas ligt en de plasbuis omgeeft. De<br />
prostaat maakt een vloeistof aan, het prostaatvocht. Dit prostaatvocht komt bij<br />
een zaadlozing samen met het zaad naar buiten. Het voedt en ondersteunt de<br />
zaadcellen. In de prostaat kan een kwaadaardig gezwel ontstaan. Dit betekent dat<br />
groepjes cellen in de prostaat hun oorspronkelijke functie kwijtraken. De tumorcellen<br />
gaan zich ongeremd delen en uiteindelijk ook buiten de prostaat groeien.<br />
Als tumorcellen losraken van hun oorspronkelijke plaats en zich verderop in het<br />
lichaam gaan vestigen, spreekt men van uitzaaiingen. Dit verspreiden van tumorcellen<br />
gebeurt via de lymfe- en bloedbanen. Uitzaaiingen zullen daarom als eerste<br />
in de aangrenzende lymfeklieren worden aangetroffen. Later kunnen tumorcellen<br />
eventueel ook verder uitzaaien, bijvoorbeeld naar de botten, longen en/of<br />
de lever. Het lymfestelsel ligt, net als het bloedvatenstelsel, verspreid door het<br />
hele lichaam. Lymfevocht (dat in het lymfestelsel stroomt) heeft als voornaamste<br />
functie afvalstoffen uit het lichaam op te ruimen. Het lymfevocht met afvalstoffen<br />
verzamelt zich in de lymfeklieren. Dit zijn een soort verzamelpunten die ziekteverwekkers,<br />
zoals bacteriën en virussen, onschadelijk maken. Uiteindelijk komt het<br />
lymfevocht met alle afvalstoffen in de bloedbaan terecht. De dichtst bij de prostaat<br />
gelegen lymfeklieren liggen in het kleine bekken. Het wegnemen van deze klieren<br />
heeft als doel te achterhalen of de prostaatkanker zich tot de prostaat heeft<br />
beperkt of is uitgezaaid naar de lymfeklieren. De lymfeklieren worden opgestuurd<br />
naar het laboratorium en door de patholoog onderzocht. De uitslag kunt u na<br />
ongeveer twee weken verwachten. De uitslag van dit lymfeklieronderzoek bepaalt<br />
de verdere behandeling.<br />
1
Op welke wijze kunnen de lymfeklieren worden verwijderd?<br />
Het verwijderen van de lymfeklieren uit het kleine bekken kan gebeuren via een<br />
open procedure of via een kijkoperatie. Bij een open procedure maakt de uroloog<br />
een verticale snede in de onderbuik van ongeveer 10 centimeter. Hiermee heeft<br />
de uroloog een open zicht op het operatiegebied. Bij een kijkoperatie daarentegen<br />
wordt gebruik gemaakt van een camera. Er wordt geen snee of wond in<br />
de buik gemaakt maar er wordt geopereerd door kleine gaatjes. De buik wordt<br />
opgeblazen met (koolzuur)gas om zo meer ruimte te maken. Dit is nodig om veilig<br />
te kunnen opereren. Daarna worden er drie tot vijf buisjes met een dikte van 0,5<br />
tot 1 centimeter in de buik gebracht. Door één van de buisjes wordt een camera<br />
ingebracht zodat de uroloog op een televisiescherm het operatiegebied kan zien.<br />
Door de camera wordt het beeld ongeveer tien maal vergroot ten opzichte van het<br />
blote oog. Door de andere buisjes worden de instrumenten, waarmee geopereerd<br />
kan worden, ingebracht. Het opereren zelf gebeurt dus helemaal via het televisiescherm,<br />
vandaar de naam ‘kijkoperatie’.<br />
Kijkoperatie Open operatie<br />
2<br />
Wat zijn de voor- en de nadelen van deze procedures?<br />
Tijdens een kijkoperatie wordt er een camera met beeldvergroting gebruikt<br />
waardoor de uroloog alle details van het operatiegebied goed kan zien. Hierdoor<br />
kan de operatie nauwkeurig worden uitgevoerd. Het bloedverlies is hierdoor veelal<br />
beperkt en belangrijke structuren als zenuwen en bloedvaten kunnen doorgaans<br />
goed gespaard worden. Omdat de operatie via kleine gaatjes gaat in plaats van<br />
één grote snee, heeft de patiënt veelal minder anesthesie en pijnstilling nodig.<br />
Hierdoor herstelt men vaak sneller. Daarnaast is er een cosmetisch aspect: de<br />
wondjes en dus de littekens zijn kleiner dan bij een open operatie.<br />
Soms is een kijkoperatie echter niet mogelijk, bijvoorbeeld door verklevingen in<br />
de buik. Dan kiest de uroloog toch voor een open procedure. Het kan ook zijn<br />
dat gaandeweg de kijkoperatie het toch noodzakelijk is om over te gaan tot een<br />
open procedure. Elke procedure heeft zijn voor- en nadelen. Een kijkoperatie is<br />
technisch lastiger uitvoerbaar. De uroloog werkt van buitenaf en kan niet met zijn<br />
handen bij het operatiegebied. Een kijkoperatie duurt ook langer dan een open<br />
proce-dure. Na een kijkoperatie is er kans op kortdurende buik- of schouderpijn<br />
ten gevolge van het (koolzuur)gas dat gebruikt wordt.<br />
Voorbereiding<br />
Scheren<br />
Het is van groot belang dat u vijf dagen voor de geplande ingreep het gedeelte<br />
van het lichaam waar u wordt geopereerd niet scheert met een scheermes. Dit<br />
vermindert het risico op een infectie. Als de chirurg scheren noodzakelijk acht,<br />
gebeurt dit op de operatiekamer.<br />
Vette creme<br />
Wilt u op de dag van de operatie geen gebruik maken van vette crèmes? Vette<br />
crème zorgt ervoor dat het te opereren gebied niet goed gedesinfecteerd kan<br />
worden.<br />
Sieraden, piercings etc.<br />
Nagellak, make-up, contactlenzen, bril, gebitsprotheses en sieraden (ook piercings)<br />
mag u niet dragen tijdens de operatie. Indien u acryl- of gelnagels heeft,<br />
dient u deze vóór de operatie van de wijsvinger te laten verwijderen.<br />
3
Veiligheid<br />
Rondom uw operatie zijn diverse veiligheidsmomenten ingebouwd. Vlak voordat<br />
de operatie van start gaat wordt bijvoorbeeld door het gehele operatieteam een<br />
zogenaamde ’Time out’ genomen. Tijdens dit controlemoment wordt uw naam,<br />
geboortedatum en het te opereren lichaamsdeel en de operatiebenodigdheden<br />
gecontroleerd.<br />
Medicijnen<br />
De anesthesioloog bepreekt met u welke medicijnen u mag blijven gebruiken en<br />
welke u moet stoppen. Indien u bloedverdunners gebruikt, overlegt uw behandelend<br />
arts met u of u deze kunt door gebruiken of moet stoppen. Heeft u hierover<br />
vragen, stel ze dan aan uw behandelend arts.<br />
Wat gebeurt er tijdens de opname in het ziekenhuis?<br />
Als u een dag voor de operatie wordt opgenomen zal een verpleegkundige u ontvangen.<br />
Zij zal met u de gang van zaken doorspreken. Ook volgt er een gesprek<br />
met de zaalarts en de anesthesioloog. Urine en eventueel bloed worden verzameld<br />
voor onderzoek. Indien nodig worden aanvullende onderzoeken gedaan. Als<br />
u medicijnen gebruikt, neemt u deze in de orginele verpakking mee. U kunt ook<br />
een lijst samenstellen met de naam van het medicijn, de dosering, de hoeveelheid<br />
en het tijdstip van inname. Verder heeft u kleding, nachtgoed en toiletartikelen<br />
nodig voor circa twee dagen. Aan het einde van deze dag, vanaf 24.00 uur, moet<br />
u nuchter blijven. Dit betekent dat u niet meer mag eten, drinken of roken. Wel is<br />
het toegestaan om, tot twee uur voor de operatie, heldere vloeistoffen te drinken<br />
zoals water en thee.<br />
Als u op de dag van de operatie zelf wordt opgenomen heeft u vóór uw opname al<br />
intakegesprekken met de anesthesioloog en verpleegkundige gehad. Tijdens deze<br />
intakegesprekken worden afspraken met u gemaakt over het staken van bloedverdunnende<br />
medicijnen, waar en wanneer u zich moet melden voor de opname<br />
en hoelang van te voren u nuchter moet zijn. Op de dag van opname meldt u zich<br />
dan, nuchter, op de afdeling. Gesprekken met de zaalarts en anesthesioloog zullen<br />
dan niet meer plaatsvinden. U wordt ontvangen door de verpleegkundige van<br />
de afdeling en de operatie zal dezelde dag nog plaatsvinden.<br />
4<br />
Ter voorbereiding op de operatie krijgt u van de verpleegkundige een operatiejasje.<br />
Sieraden, horloge, bril of contactlenzen, piercings en gebitsprothese moeten<br />
door u worden verwijderd of uitgedaan. Voor de operatie krijgt u voorbereidende<br />
medicijnen, premedicatie genoemd. De verpleegkundige brengt u met uw bed<br />
naar de operatiekamers. Daar krijgt u een infuus. In de operatiekamer schuift u<br />
over op de operatietafel. Voordat de anesthesioloog u de anesthesiemiddelen via<br />
het infuus toedient, wordt eerst de bewakingsapparatuur aangesloten.<br />
Na de operatie wordt u naar de uitslaapkamer ofwel verkoeverkamer gebracht.<br />
Daar worden voortdurend uw bloeddruk, pols en temperatuur gecontroleerd. U<br />
heeft na de operatie een infuus om vocht en medicijnen te kunnen toedienen.<br />
Daarnaast heeft u een slangetje via de plasbuis in de blaas om de urine ongestoord<br />
te laten afvloeien (een blaaskatheter). Soms is er een wonddrain ingebracht.<br />
Dit is een slangetje in het wondgebied dat het lichaam helpt bij de afvoer<br />
van wondvocht.<br />
Het kan zijn dat u na de operatie veel pijn heeft, misselijk bent of last heeft van de<br />
katheter.<br />
Bespreek deze klachten met uw verpleegkundige. In veel gevallen zijn de klachten<br />
te verhelpen, bijvoorbeeld met goede pijnmedicatie of medicijnen.tegen misselijkheid.<br />
Als alle controles goed zijn, de pijn voldoende onderdrukt wordt door de medicijnen<br />
en u voldoende wakker bent, wordt u teruggebracht naar de verpleegafdeling.<br />
Het operatiegebied kan de eerste tijd na de operatie nog wat gevoelig zijn en de<br />
wondjes kunnen trekken bij het overeind komen uit rugligging. Ook kunt u pijn<br />
in uw schouders hebben na een kijkoperatie. Na de operatie krijgt u op vaste<br />
tijden pijnmedicatie. Het kan zijn dat u, ondanks deze pijnmedicatie, toch pijn<br />
blijft houden. U kunt dit aangeven bij de verpleegkundige. Voor uw herstel is het<br />
belangrijk dat u optimale pijnstilling heeft. Ook kunt u door de anesthesie en de<br />
pijnstillers wat misselijk zijn. Er zijn goede medicijnen om misselijkheid te behandelen.<br />
Wanneer u zin heeft mag u na de operatie gaan eten en drinken. Dit wordt<br />
langzaam opgebouwd. Wanneer dat goed gaat, kan het infuus worden verwijderd.<br />
5
In overleg met de zaalarts wordt de eerste dag na de operatie de drain en de<br />
blaaskatheter verwijderd. Het plassen komt dan meestal weer vanzelf op gang.<br />
Wanneer kan ik naar huis?<br />
Naar verwachting gaat u op de tweede dag na de operatie naar huis toe. U kunt<br />
naar huis als:<br />
• U geen koorts heeft.<br />
• De wondjes er goed uit zien.<br />
• U zichzelf goed kunt verzorgen.<br />
• U weer normaal eet.<br />
• U normale ontlasting heeft.<br />
• U zelfstandig wondjes kunt verzorgen.<br />
• De ontslagpapieren in orde zijn.<br />
• U weet wanneer en hoe u een arts of verpleegkundige moet waarschuwen.<br />
Kunnen er complicaties optreden?<br />
Bij elke operatie kunnen zich na de ingreep problemen voordoen. Het kan zijn dat<br />
de operatiewond gaat nabloeden of er kan een infectie optreden. Bij een kijkoperatie<br />
kan er kort na de operatie tijdelijk buik- of schouderpijn optreden. Dit ontstaat<br />
als gevolg van de prikkeling van het middenrif door het (koolzuur)gas waarmee de<br />
buik tijdelijk is opgeblazen gedurende de operatie. Dit gaat na een tot twee dagen<br />
vanzelf weer over.<br />
Waar moet ik thuis opletten?<br />
Ook thuis kunt u nog wat last hebben van de wondjes. Een goede pijnbestrijding<br />
is belangrijk voor het genezingsproces. Daarom is het raadzaam dat u als het<br />
nodig is de pijn met pijnstillers onderdrukt en dit vervolgens afbouwt. De eerste<br />
twee dagen neemt u vier maal daags, om de zes uur, twee tabletten paracetamol<br />
van 500 mg. Vervolgens neemt u twee dagen vier maar daags, om de zes uur,<br />
één tablet paracetamol van 500 mg. Daarna stopt u met het innemen van tabletten.<br />
Alleen als dat nodig is, bij pijn, mag u twee tabletten paracetamol van 500 mg<br />
innemen (maximaal vier maal daags). Na 24 uur mogen de pleisters van de wondjes<br />
en mag u weer douchen. De wondjes zijn dan voldoende dicht. Als het gaasje<br />
aan de wond vastzit kunt u het onder de douche losweken. Na het douchen de<br />
6<br />
wond droogdeppen. U mag de eerste week niet zwemmen of langdurig baden. De<br />
hechtingen lossen snel op in water. De hechtingen zijn meestal binnen twee weken<br />
opgelost. Als ze moeten worden verwijderd kunt u dit ongeveer tien dagen na<br />
de operatie door de huisarts of op de polikliniek laten doen. Het drooghouden van<br />
de wond bevordert een goede genezing. U kunt daarom beter geen afsluitende<br />
pleister op de wond gebruiken.<br />
Om zo snel mogelijk op uw oude conditieniveau te komen is het raadzaam om dagelijks<br />
een stuk te wandelen. Langdurig op bed liggen of in de stoel zitten draagt<br />
niet bij aan het herstel en kan leiden tot trombose. Wel wordt geadviseerd om<br />
de eerste vier weken na de operatie geen zwaar lichamelijk werk te doen. Denk<br />
hierbij aan tillen, bukken, rekken en strekken.<br />
Indien er problemen zijn met het hervatten van uw werkzaamheden en de terugkeer<br />
naar uw werk kunt u uw bedrijfsarts vragen om begeleiding. Het is van<br />
belang dat uw bedrijfsarts op de hoogte is van uw aandoening of behandeling.<br />
Afspraken over uw werk zullen vaak soepeler verlopen als u de bedrijfsarts al vóór<br />
de ingreep informeert.<br />
Wanneer moet ik contact opnemen met het ziekenhuis?<br />
Na de ingreep wordt u terugverwacht op het Prostaatkankercentrum voor controle<br />
en het kiezen van een verder beleid. Indien zich voor die tijd problemen voordoen,<br />
zoals:<br />
• Aanhoudende buikpijn, die niet verdwijnt met gebruikt van de voorgeschreven<br />
pijnmedicatie.<br />
• Koorts boven de 38,5 C of langer dan 24 uur vanaf 38 C.<br />
• Bolle of gespannen buik.<br />
• Pussige of erg rode wond<br />
Neemt u dan contact op met de polikliniek Urologie:<br />
op werkdagen 08.00 - 17.00 uur, telefoonnummer: 024 - 361 38 03,<br />
buiten werktijden. telefoonnummer: 024 - 361 34 20<br />
7
Hoe nu verder?<br />
Uw behandelend uroloog bespreekt met u de verdere gang van zaken na de<br />
operatie. Een behandeling in verband met kanker is een ingrijpende gebeurtenis<br />
voor u en uw naasten. Het is dan ook vanzelfsprekend dat u vragen heeft over<br />
de behandeling en gevolgen hiervan. Bespreek dit samen met uw partner/directe<br />
naaste, met uw behandelend arts of uw verpleegkundige.<br />
Daarnaast bestaan er organisaties die informatiebrochures hebben uitgegeven en<br />
patiëntenverenigingen die onder andere lotgenotencontact mogelijk maken.<br />
Voorbeelden zijn het KWF, Nederlands Kankerbestrijding: www.kankerbestrijding.<br />
nl of de <strong>St</strong>ichting Contactgroep Prostaatkanker: www.kankerpatient.nl..<br />
Annuleren van afspraken<br />
Voor het annuleren van afspraken kunt u ook het contactformulier invullen op<br />
onze website: http://www.umcn.nl/Zorg/Afdelingen/Urologie/UrologiePolikliniek/<br />
Pages/Contactformulier.aspx<br />
8
Adres<br />
Bezoekadres<br />
Polikliniek Urologie<br />
Ingang <strong>UMC</strong> <strong>St</strong> <strong>Radboud</strong> Centraal<br />
Geert Grooteplein-Zuid 10<br />
6525 GA Nijmegen<br />
Volg route 725, Poliplein C0<br />
Telefoonnummer<br />
024 - 361 51 00 (De polikliniek is telefonisch<br />
bereikbaar van maandag tot en<br />
met vrijdag van 08.30 -12.00 en van<br />
13.30 - 16.00 uur)<br />
01-2012-6645<br />
© <strong>UMC</strong> <strong>St</strong> <strong>Radboud</strong><br />
overname van (gedeelten uit)<br />
deze tekst is uitsluitend<br />
mogelijk na schriftelijke<br />
toestemming van<br />
<strong>St</strong>af Concerncommunicatie<br />
WWW.<strong>UMC</strong>N.NL