Het vastzetten van een deel van de wervelkolom ... - Isala Klinieken

Het vastzetten van een
deel van de wervelkolom
(spondylodese)

Inleiding
Deze brochure is bedoeld voor patiënten die geopereerd worden in
verband met een hernia, een wervelkanaalvernauwing, een wervelafglijding
of een wervelfractuur in de onderrug, waarbij een deel
van de wervelkolom wordt vastgezet (spondylodese). Omdat er in de
relatief korte periode van uw ziekenhuisopname erg veel op u afkomt,
is deze brochure geschreven.
U vindt hierin algemene informatie over de operatie en adviezen voor
de periode daarna. Thuis kunt u dit boekje op uw gemak nog eens nalezen.
Ook kunt u het natuurlijk laten lezen aan uw partner, familie,
behandelend fysiotherapeut, en andere geïnteresseerden.
In het eerste gedeelte van de brochure wordt uitgelegd welke onderdelen
van de rug (wervel kolom, zenuwstelsel) een rol spelen bij klach ten
en wordt ingegaan op de aandoeningen die kunnen voor komen.
Daar na worden enkele operatietechnieken beschreven. Ver volgens
besteden we aan dacht aan de periode
Afbeelding 1
na de operatie en de fysio thera ­ Cerviaal
= hals 7
peu tische begeleiding daar bij. Tot
slot geven we adviezen die kun nen
bijdragen aan uw verdere herstel. Thoracaal
= borst 12
De rug
De wervelkolom
De wervelkolom bestaat meestal uit
24 wervels: zeven nekwervels, twaalf
borstwervels en vijf lenden wervels
(zie Afbeelding 1). Het kan als een
normale anatomische variatie echter
Lumbaal
= lende 5
Sacraal =
heiligbeen 5
Staart 3 - 5
1

2
voorkomen dat er vier of zes lendenwervels
aanwezig zijn. Verder zijn
een heiligbeen en een staartbeentje Discus
aanwezig. Twee opeenvolgende
wervels staan onderling met
elkaar in verbinding door een
tussenwervelschijf (discus) en
gewrichtjes (zie Afbeelding 2).
Iedere tussenwervelschijf is opgebouwd
uit twee substanties: een
zachte kern in het midden (de nucleus
pulposus) met daar omheen een
harde ring (de annulus fibrosus) (zie
Afbeelding 3). De tussenwervelschijf
heeft een schokdempende werking.
Daarnaast laat hij bewegingen toe
Afbeelding 3
tussen de wervels onder ling. In elke
wervel bevindt zich een opening, het
wervelgat (zie Afbeelding 3).
Alle wervels boven elkaar vormen zo
het wervel kanaal, waarin zich het
ruggenmerg en zenuwen bevinden
(tot de tweede lenden wervel). Vanaf
de tweede lendenwervel (naar
beneden) bevinden zich in het kanaal
alleen nog maar zenuwen en geen
ruggenmerg meer. Vanaf de zijkant
gezien is er tussen twee wervels
Afbeelding 4
een opening (foramen), waardoor
Foramen Zenuw
Wervellichaam
Afbeelding 2
Nucleus
Wervel
kanaal
Annulus
Formanen
Gewricht
Zenuwwortel

een zenuw naar buiten komt. Het begin van iedere zenuw wordt een
zenuwwortel genoemd (zie Afbeelding 4).
Alle wervels zijn met elkaar verbonden door banden, gewrichten,
kapsels en spieren. Gezamenlijk geven ze stabiliteit aan de wervelkolom
en spelen ze een belangrijke rol bij het begeleiden van
bewe gingen. Het zijn met name de spieren die de rug beschermen
tegen overbelasting in houding en beweging. Daarom is een goede
spier kracht en spierbeheersing van groot belang.
Hieronder staat een overzicht van de spiergroepen die verantwoorde
lijk zijn voor stabiliteit van de lage rug en het bekken (zie ook
Afbeelding 5):
• buikspieren A
• bekkenbodemspieren
• bilspieren B
• rugspieren C
• bovenbeenspieren D.
C
B
D
Afbeelding 5
C
A
D
B
3

4
Het zenuwstelsel
Zenuwen hebben vaak twee functies: (1) ze geleiden gevoelsprikkels en
(2) ze geven signalen om spieren te laten functioneren. Bij druk op een
zenuw is er daarom vaak een verandering van het gevoel (prik kelingsverschijnselen,
een doof gevoel, pijn) en/of een geheel of gedeeltelijk
uitvallen van spierfuncties. Soms komen deze verschijnselen voor in
combinatie met rugklachten.
Houding
De rug en de afzonderlijke onderdelen ervan bepalen in sterke mate
de houding van een mens. Maar de houding wordt ook bepaald door
emotionele, psychische factoren en persoonsafhankelijke lichamelijke
factoren en is daardoor individueel zeer verschillend. Daarom is het
belang rijk dat u inzicht krijgt in uw eigen houding en hoe deze onder
verschillende omstandigheden is. De fysiotherapeut kan u hierover
meer vertellen. Ook krijgt u van hem zo nodig houdingscorrigerende
oefeningen of adviezen.
Aandoeningen aan de onderrug
Hernia
Op de tussenwervelschijf (de harde ring en de zachte kern) worden
grote krachten uitgeoefend. Doordat deze tussenwervelschijf al
vanaf het twintigste levensjaar de elastische eigenschappen begint
te verliezen, is ‘slijtage’ van de tussenwervelschijf een normaal
verouderings proces. De conditie van de harde ring wordt door onderstaande
factoren bepaald:
• een aangeboren slechte conditie van de tussenwervelschijf
• een onjuiste houding, waarbij de lage rug overmatig belast wordt

• veel zwaar werk in combinatie met verkeerd bewegen, waarbij de
rug overbelast wordt
• overmatig lichaamsgewicht
• roken
• stress, dat wil zeggen: die situaties waarin u het gevoel heeft onder
druk te staan. Dit gebeurt vanuit uzelf, bijvoorbeeld als reactie op
de omgeving, en wordt sterk bepaald door uw persoonlijkheid. Het
lichaam reageert soms met overmatige spanning. Hierdoor worden
de bewegingen minder soepel. Dit gespannen bewegen vraagt
meer kracht, hetgeen de totale belasting van het lichaam verhoogt.
Het zal duidelijk zijn, dat hierbij ook de rug meer belast wordt.
Door deze factoren kan de harde ring verzwakken. Hierdoor is die niet
meer opgewassen tegen de druk van de geleiachtige kern en de druk
van buite naf. Lees hierover ook het stukje
over belasting en belastbaarheid verderop
in deze brochure.
Bij het ontstaan van een hernia worden
drie stadia onderscheiden:
1. De verzwakte harde ring stulpt uit en
kan druk geven op een zenuw.
2. De harde ring is zodanig verzwakt,
dat hierin scheuren ontstaan (zie
Afbeelding 6).
3. Onder invloed van druk wordt de
gelei achtige kern door de scheur(en)
geperst; deze kern puilt vervolgens
uit, waardoor extra druk op de zenuw
ontstaat (zie Afbeelding 7).
Afbeelding 6
Afbeelding 7
5

6
Bij druk op een zenuw door een hernia kunnen de volgende verschijnselen
zich voordoen:
• (soms schietende) pijn in het been, meestal uitstralend vanuit de
rug tijdens zitten, lopen en bukken
• een doof gevoel, prikkelingen in het been of verlammings verschijn­
selen van het been
• een afwijkende houding, bijvoorbeeld scheefstand van de romp.
Wervelkanaalvernauwing (stenose)
Met name op wat oudere leeftijd kan het voorkomen dat er een vernau
wing gaat ontstaan in het wervelkanaal, waardoor meerdere
zenuwen ingeklemd kunnen raken (zie Afbeelding 8). Men spreekt dan
van een wervelkanaal stenose. Meestal komt dit door botvorming als
gevolg van gewrichtsslijtage. Het is een aandoening die meestal een
zeer geleide lijk verloop heeft. De verschijnselen kunnen zijn:
• pijn in een of beide benen, met name bij lang staan en/of lopen
• doof gevoel, prikkelingen in de benen of verlammingsverschijnselen
van de benen.
Wervelkanaaltenose
Normaal
wervelkanaal Afbeelding 8

Wervelafglijding (spondylolisthesis)
Wervels kunnen ten opzichte van elkaar gaan verglijden. We spreken
dan van een spondylolisthesis. Oorzaken hiervan kunnen bijvoorbeeld
zijn:
• ernstige slijtage van wervelgewrichten
• afwijkingen (vanaf de geboorte) in de bouw van de wervels
• ongevallen.
Spondylolisthesis kan leiden tot druk op zenuwen of ruggenmerg. De
verschijnselen die hierdoor kunnen ontstaan, zijn te vergelijken met de
symptomen bij een wervelkanaalvernauwing.
Verschillende operatietechnieken
Over de operatie geven we hier slechts de hoofdlijnen aan. Hebt u
behoefte aan meer informatie, vraag dit dan gerust aan uw neurochirurg.
Op de polikliniek heeft de neurochirurg met u besproken
welke proce dure (PLIF of spondylodese of een combinatie van beide
proce dures) tijdens de operatie bij u zal worden uitgevoerd.
De operatiehouding is liggend op de knieën met de rug zo ver mogelijk
voorover gebogen of liggend op de buik. In beide houdingen wordt u
ondersteund door één of meerdere kussens.
Laag in de onderrug maakt de neurochirurg een huidsnede (het
latere litteken). De rugspieren worden over een zo klein mogelijk deel
losgemaakt en opzij geschoven.
Eventueel wordt een gedeelte van één of meerdere doornuitsteeksels
samen met een gedeelte van de wervelboog weggehaald om toegang
tot de (eventuele) hernia te verschaffen (dit wordt een laminectomie
genoemd). Soms worden ook de extra botvormingen weggehaald en/
of wordt het wortelkanaal ruimer gemaakt. Dit gebeurt als er sprake is
van een wervelkanaalvernauwing. De neurochirurg controleert of de
zenuw goed vrij ligt. Daarna volgt één van de volgende procedures.
7

8
PLIF-procedure
PLIF staat voor Posterior Lumbar Interbody Fusion. Bij deze procedure
plaatst de neurochirurg, na het verwijderen van de tussenwervelschijf,
één of twee blokjes (cages) op de vrijgekomen plaats (zie Afbeelding 9).
Door deze blokjes wordt voor komen dat de wervels gaan ‘inzakken’. Op
den duur groeien de wervels via het ingebrachte blokje aan elkaar vast.
Om dit vastgroeien te bevor deren is het ­ meer nog dan bij een
Afbeelding 9
‘gewone’ herniaoperatie ­ van
belang dat de onderrug gedurende
drie maanden recht wordt
gehouden. Hierover krijgt u
verdere aanwijzingen van de
fysiotherapeut die u tijdens de
zieken huis opname begeleidt.
Spondylodese
De rug kan ook op een andere manier in een bepaalde houding
worden ‘vastgezet’ (gefixeerd), namelijk met behulp van schroeven en
plaatjes (zie Afbeelding 10 op blz. 9).
Deze operatietechniek, die spondylodese heet, wordt vaak toegepast
bij te veel beweeglijkheid (instabiliteit) van wervels ten opzichte van
elkaar. De instabiliteit kan het gevolg zijn van een beschadiging door
een ongeval, ernstige slijtage van de wervelgewrichten, een afglijding
van wervels (spondylolisthesis) of bijvoorbeeld een (eerdere) operatie
aan de wervelkolom.
De aangebrachte schroeven en platen zorgen voor stabiliteit van het
segment, zodat dit kan vastgroeien. Dit duurt ongeveer drie maanden;
daarna is fixatie eigenlijk niet meer nodig. De schroeven worden echter
zel den of nooit verwijderd.

Zijaanzicht
Afbeelding 10
Er kan ook een combinatie van de PLIF­procedure en spondylodese
plaats vinden.
Complicaties
Schroeven
Plaatjes
Achteraanzicht
Zoals bij iedere operatieve behandeling, bestaat ook bij deze operatie
een risico op complicaties. Uw behandelend arts heeft mogelijke
compli caties al met u besproken. Heeft u hier nog vragen over, dan
kunt u die aan de arts stellen.
Bij iedere operatie wordt de huid, de barrière naar de buitenwereld,
geopend en bestaat er dus een risico op een infectie. Wordt er
dieper geopereerd, dan worden diverse bloedvaatjes doorgesneden,
die een nabloeding kunnen veroorzaken. Dit komt meestal zonder
blijvende problemen goed – soms met een tweede ingreep, soms met
antibiotica – maar het zorgt wel voor een vertraagd herstel. Als de
ope ratie aan of nabij zenuwen plaatsvindt, kan schade ontstaan aan
die zenuwen. Vaak is het gevolg hiervan functie­uitval: krachtverlies,

10
gevoelstoornissen en tintelende pijn. De kans dat dit in een onherstelbare
mate optreedt, is klein, namelijk minder dan 3 procent. Totale
uitval van alle onderste zenuwen treedt maar zeer zelden op (min der
dan 3 promille), maar deze uitval is dan veel hinderlijker door problemen
met urineren, ontlasting en seksuele functies. Bij ingebracht
mate riaal bestaat de mogelijkheid dat dit niet geheel goed wordt
geplaatst of later toch breekt, ondanks de stevigheid van het materiaal
(titanium). Slechts zelden geeft dit aanleiding tot problemen of tot
nood zaak van een tweede operatie.
Opname op afdeling Neurochirurgie
De opnamedag
U wordt één dag voor de operatie of op de operatiedag zelf opgenomen.
Op deze dag heeft u een opnamegesprek met een
verpleeg kundige van de afdeling. Tijdens dit gesprek krijgt u informatie
over de afdeling en de gang van zaken rondom de operatie. Ook
heeft u uiteraard de gelegenheid om uw vragen te stellen.
Op de opnamedag vinden er een aantal voorbereidingen plaats.
• Uw polsslag, bloeddruk en temperatuur worden gemeten.
• Wanneer u nog geen ontlasting hebt gehad, wordt u zo nodig
gelaxeerd. (Als u op de operatiedag zelf wordt opgenomen, dan zult
u niet gelaxeerd worden. Heeft u problemen met de ontlasting, dan
kunt u dit tijdens het opnamegesprek aangeven.)
• Zo nodig zal het operatiegebied worden onthaard. Let op goede
hygiëne rondom het operatiegebied voorafgaand aan de operatie.
• Er worden instructies met u doorgenomen voor na de operatie,
onder andere over de manier van draaien in bed, verplaatsen in bed
en het bed uitkomen.

• Tijdens het opnamegesprek geeft de verpleegkundige de tijd
door waarop uw contactpersoon een telefoontje kan verwachten.
De verpleegkundige zal dan vertellen hoe het met u gaat na de
operatie.
De operatiedag
U mag vanaf 24.00 uur ’s nachts, vóór de operatie, niet meer eten. Tot
6.00 uur ’s ochtends mag u nog wel heldere vloeistoffen drinken, zoals
water en thee.
Eén uur voordat u naar de operatiekamer wordt gebracht, krijgt u
operatiekleding aan. Sieraden, een bril, hoorapparaat en kunstgebit
mogen niet mee naar de operatiekamer. In overleg met de
anesthesist kunt u een kalmerend tabletje krijgen. Verder krijgt u
alvast medicijnen tegen de pijn (paracetamol) en een injectie tegen
trombose (fraxiparine).
De verpleegkundigen van de afdeling brengen u naar de ‘holding’: dit
is een voorbereidingszaal waar u op een operatiebed komt te liggen.
Daarna wordt u naar de operatiekamer gereden. Hier krijgt u een
infuus naald ingebracht en wordt de narcose toegediend.
Na de operatie wordt u wakker op de uitslaapkamer (recovery). U ligt
aan de monitor: op deze manier worden uw hartslag, ademhaling,
bloed druk en dergelijke gecontroleerd. Verder heeft u een infuus voor
de vocht toediening en mogelijk een wonddrain (dit is een slangetje bij
de wond dat wondvocht en bloed afvoert). Als u pijn hebt of misselijk
bent, krijgt u van de verpleegkundige medicijnen.
11

12
Als alle controles in orde zijn, geeft de anesthesist toestemming dat
u naar de verpleegafdeling terug mag. U wordt opgehaald door de
verpleegkundigen van de afdeling.
Wanneer u terug bent op de verpleegafdeling, zal de verpleegkundige
regelmatig uw bloeddruk en polsslag controleren, evenals de beweeglijk
heid en het gevoel in uw benen. Ook krijgt u zonodig medicijnen
tegen de misselijkheid en tegen de pijn.
De eerste zes uur na de operatie moet u plat op uw rug blijven liggen.
Daarna mag u met behulp van de verpleegkundigen op uw zij draaien.
Het is belangrijk dat u binnen acht uur na de operatie geürineerd
heeft. Dit omdat anders de blaas vol kan raken en de blaaswand
kan worden uitgerekt. Wanneer het niet lukt om binnen acht uur te
urineren, wordt eenmalig een katheter in de blaas gebracht om deze
te legen. Soms wordt gedurende de operatie een verblijfskatheter
in uw blaas gebracht. Deze wordt vaak de dag na de operatie weer
verwijderd.
Na de operatie mag u het eten en drinken weer langzaam gaan
proberen, afhankelijk van uw klachten over misselijkheid.
De dag na de operatie
• Wanneer u de dag na de operatie weer voldoende drinkt en geen
medicatie meer via het infuus krijgt, verwijdert de verpleegkundige
het infuus. Dit gebeurt meestal de ochtend na de operatie.
• De wonddrain wordt ongeveer 24 uur na de operatie verwijderd.
U wordt geholpen met het wassen, aankleden, toiletgang, eten,
drinken, en dergelijke.
• De dag na de operatie mag u voor de eerste keer onder begeleiding
van de fysio therapeut uit bed. De fysiotherapeut geeft u verdere
instructies voor de dag.

Na de operatie
Na de operatie kunnen de klachten geheel verdwenen zijn. Maar het
komt ook voor dat de pijnklachten van vóór de operatie nog aanwezig
zijn. Dit is onder andere afhankelijk van:
• de ernst en duur van de aandoening en/of klachten vóór de
operatie
• de uitgebreidheid van de operatie.
Pijn is alarmerend en beangstigend. Het maakt onzeker. De algemene
en lokale lichaamsspanning worden hierdoor verhoogd. Dit maakt dat
pijnsignalen worden versterkt en heftiger worden ervaren. Belangrijk
is dat u zich niet te veel door de angst laat leiden. Ontspannen is hierbij
belangrijk. Vertrouwen in uzelf, in dat wat u kunt en wat u geleerd
en ervaren heeft, is een betere basis voor herstel.
Het herkennen van pijn is hierbij belangrijk. Er is verschil in wond­ en
zenuwpijn. Het is verstandig de zenuwpijn niet te veel te provoceren.
De wondpijn is een geheel andere pijn. Het weer gaan belasten en
bewe gen op een rustige manier heeft een gunstige invloed op de
wondpijn en wondgenezing. De totale wondgenezing duurt circa zes
weken. Het herstel van het zenuwweefsel kan veel langer duren (tot
enige maanden).
13

14
Fysiotherapie
Fysiotherapeutische begeleiding
In de fysiotherapeutische begeleiding komen veel aspecten naar voren
rondom het bewegen en het aannemen van een juiste houding. Ook
krijgt u van de fysiotherapeut instructies voor enkele activiteiten in
het dagelijks leven. Bij dit alles gaat het beslist niet om het aanleren
van trucjes, maar om te ervaren wat bewegen op verschillende manieren
en vanuit verschillende houdingen betekent.
Houding en bewegen
De fysiotherapeut zal op de afdeling starten met het het leren draaien
en verplaatsen in bed en het begeleiden bij het uit bed komen. Daarna
worden de oefeningen uitgebreid en wordt aandacht besteed aan:
• het leren stabiel houden van de lage rug en bekken tijdens
bewegen
• instructies gericht op activiteiten van het dagelijks leven (gaan
staan, gaan zitten, lopen, traplopen, enzovoort)
• instructies ter voorkoming van overmatig bewegen (vooral bij deze
operatie waarbij de rug is ‘vastgezet’)
• het leren dat houding en beweging vanuit de benen worden opgebouwd,
terwijl bekken en lage rug stabiel worden gehouden
• het verbeteren van de conditie.
Pijn (aan de wond) kan een beperkende rol spelen bij het ontspannen
bewegen. Angst voor pijn leidt tot een krampachtige houding en
gespan nen bewegen. Door deze spanning wordt de pijn weer sterker
ervaren en dit alles maakt het bewegen moeizamer. Hierdoor kan een
vicieuze cirkel ontstaan, zoals is getekend in Afbeelding 11.

Afbeeldeing 11
Van belang is dat deze
cirkel wordt doorbroken.
Bij het oefenen hopen
we dat u ervaart wat
de invloed is van het
toelaten van pijn, het
ontspannen en het
durven bewegen. Gun
uzelf hiervoor alle tijd en
rust.
Belasting en belastbaarheid
De rode draad in onze bege leiding is het zoeken naar en ervaren van
uw eigen grenzen. We bedoelen hiermee dat u leert in te schatten in
welke mate u de rug kunt belasten. Er moet een evenwicht bestaan
tussen lichamelijke belasting en belastbaarheid.
Onder belasting verstaan we datgene wat als last ervaren kan worden,
bijvoorbeeld:
Lichamelijke factoren:
• dagelijkse activiteiten
• zwaar werk/hobby
• minder goede houding
• overmatig lichaamsgewicht.
Mentale factoren:
• spanning
• onzekerheid
• angst.
PIJN SPAN NIN G AN GST
15

Druk in discus
16
In Afbeelding 12 ziet u een overzicht van verschillende lichaams hou­
dingen. De getallen geven de verhoudingen van de druk aan die in de
tussenwervelschijven ontstaat bij verschillende houdingen.
Uit de grafiek blijkt dat zitten een zwaardere belasting voor de onderrug
is dan rechtop staan. Ook de voorovergebogen houding geeft een
hoge belasting.
Afbeelding 12
Belastbaarheid is datgene wat uw rug kan dragen, en wordt bepaald
door de volgende factoren:
Lichamelijke factoren:
• algehele conditie
• spierkracht en spieruithoudingsvermogen
• houding.

Mentale factoren:
• emotionele stabiliteit
• persoonlijkheidsstructuur.
Wanneer er geen evenwicht is tussen belasting en belastbaarheid,
kunnen (rug)klachten ontstaan. In de fysiotherapeutische begeleiding
na de operatie werkt u onder andere aan een verbetering van de
belast baar heid.
Aan de andere kant kan het ook nodig zijn dat u leert de belasting van
de rug te verminderen. Dit kan door bijvoorbeeld juiste houdingen
tijdens bewegen, gedoseerd bewegen, en rustiger werken. Wanneer de
belasting van de rug meer is dan wat uw rug kan dragen, merkt u dat
aan signalen van het lichaam, zoals spanning, moeheid, en pijn. Het is
heel belangrijk die signalen te herkennen en te leren luisteren naar uw
lichaam. Op die manier leert u uw eigen grenzen kennen en hanteren.
Dit kan betekenen dat u op het ene moment meer kunt dan op het
andere.
Advies: voer uw lichamelijke belasting in activiteiten langzaam op, al
naar gelang u aankunt.
Weer naar huis
Op een gegeven moment bent u zover dat u weer naar huis kunt. Het
belangrijkste criterium hierbij is dat u uw zelfverzorging thuis weer
aankunt.
De fysiotherapeut draagt de behandeling over aan een collega uit een
praktijk of instelling in uw omgeving. Dit gebeurt in overleg met u.
Daarmee wordt de ziekenhuisfase afgesloten.
Enige aandachtpunten hierbij zijn:
• In principe bepaalt de fysiotherapeut wanneer u met ontslag mag.
• De brief van de neurochirurg wordt opgestuurd naar uw huisarts.
17

18
• De hechtingen van de operatiewond mogen tien dagen na de
operatie verwijderd worden door de verpleegkundige. Als u dan al
thuis bent, kan de huisarts dit doen.
• U krijgt een afspraak mee voor controle over zes weken bij de
neuro chirurg.
• De neurochirurg bepaalt of er een controlefoto gemaakt moet
worden voor ontslag of voorafgaand aan de afspraak voor de
controle.
De overgang van ziekenhuis naar huis kan tegenvallen. De situatie
thuis is anders dan in het ziekenhuis. Probeer te voorkomen dat u thuis
weer in uw oude ritme van vóór de operatie vervalt: ‘Ik doe dit nog
even’ en ‘Dat moet nog af’.
In de eerste weken legt u de basis voor het uiteindelijke herstel. Neem
hiervoor de tijd en de ruimte die u nodig heeft. Al lijkt het egoïstisch,
u bent degene die er weer bovenop wilt komen. Dit vraagt geduld, tijd
en rust. Laat uw omgeving duidelijk merken wat u wel en wat u niet
aankunt. Zo creëert u een optimale situatie, waarin u zich goed kunt
voelen.
Enkele adviezen gedurende de eerste 6 weken na de operatie:
• Niet zelf autorijden en fietsen. U mag wel als bijrijder in de auto
zitten en op de hometrainer fietsen.
• Niet langer dan 30 minuten achtereen zitten (u mag wel vaker per
dag zitten).
• Maximaal 2 (tot 5) kilo tillen (met het gewicht tegen het lichaam
aan).
• Lichte huishoudelijke werkzaamheden verrichten, maar niet stofzuigen,
dweilen, schoonmaken, en dergelijke.
• Enkele malen per dag buiten lopen.

• Rusten naar behoefte in een rustige omgeving en enkele malen per
dag (luisteren naar uw lichaam, zelf uw grenzen bepalen).
• Uw activiteiten geleidelijk aan uitbreiden.Na 6 weken kunt u
in overleg met uw behandelend fysiotherapeut starten met uw
normale activiteiten, zoals werk en/of huishouden. Pas als u zichzelf
weer helemaal vertrouwt, bent u in staat uw aan dacht te verleggen
naar de dingen om u heen, bijvoorbeeld verkeers situaties.
• Na deze operatie waarbij uw rug is ‘vastgezet’, is het noodzakelijk
dat u uw rug rechthoudt gedurende 3 maanden.
Tot slot nogmaals het belangrijkste advies:
• Leer luisteren naar uw eigen lichaam en leer omgaan met uw
persoonlijke grenzen.
Tot besluit
Wij hopen dat u na het lezen van deze brochure meer inzicht heeft
gekregen in de factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van
ove rbelasting van de lage rug. Dit inzicht zal u helpen zelf te bepalen
wat u na een wervelkolomoperatie wel en niet aankunt. U bent dan
immers niet afhankelijk van regels en verboden die anderen u geven,
maar voelt zelf het beste hoe uw lichaam op verschillende situaties en
houdingen reageert.
Hebt u vragen over de brochure of wilt u meer informatie over een
onder werp, aarzel dan niet om aan uw behandelend arts of fysio­
therapeut uitleg te vragen. Hij zal u graag te woord staan.
Meer informatie over neurochirurgie kunt u ook nalezen op de website
van het Neurochirurgisch Centrum Zwolle:
www.neurochirurgie­zwolle.nl.
19

20
Isala klinieken
Locatie Sophia
Dr. Van Heesweg 2
Postbus 10400
8000 GK Zwolle
www.isala.nl
Afdeling Fysiotherapie
t (038) 424 53 27
Afdeling U0, Neurochirurgie
t (038) 424 52 91
Verantwoording tekst
Deze brochure is samengesteld door de verpleegafdeling Neurochirurgie
en de afdeling Fysiotherapie in samenwerking met de
stafdienst Concerncommunicatie van de Isala klinieken. Waar ‘hij’ of 0112
/
‘hem’ staat kan ook ‘zij’ en ‘haar’ gelezen worden en omgekeerd. 5579

www.isala.nl