download - Zichtlijnen

Het parochiehuis, dat door de oude schuur werd uitgewoond had één van de
bestlopende theaters geherbergd, waar alle groepen wel wilden uitkomen of spelen.
En waarin we zelf experimenteerden met de eigen producties.
De schuur was met Shaffy en De Lantaren het meest toonaangevende theater van
het tweede circuit, oftewel het vlakkevloertheater.
Wat was en is de reden van het succes? De kennis en kunde, maar vooral de
mensen. Het is een theater dat én produceert én groepen ontvangt. Dus de
uitwisseling is optimaal. De technici reizen en zien andere theaters van binnen en
merken hoe het beter kan of hoe het niet moet of wel. Dat helpt.
Daar komt bij dat de Toneelschuur zelf de bedenker en opdrachtgever was voor het
nieuwe gebouw en niet een of andere bestuurder die van toeten noch blazen weet en
die iets wil nalaten voor het nageslacht.
De belangrijkste verworvenheid was het daglicht. Werken bij daglicht. Overdag. Geen
theater zonder daglicht zou ik willen roepen. Overdag wordt er had gewerkt en
toneelspelers en technici zijn ook maar mensen.
Als je alleen maar een theater bezoekt vanaf half negen s avonds tot zo’n anderhalf
uur later, zou je toch zweren dat toneelspelers in schijnwerperlicht leven. Nou, dat is
niet zo. Die lampen en het duister zijn ervoor om je besef van plaats en tijd de
deformeren, een handige theatertruc. Je isoleert tijd en plaats en je schept het
universum waarbinnen je verhaal zich afspeelt. En als het lukt gebeurt “HET” die
avond. Maar schijnwerperlicht is nou niet iets om je hele leven in te moeten
doorbrengen? Géén daglicht maakt humeurig, en is dus slecht voor het theater.
Van de 40 theaters die we aandeden kan ik me alleen Haarlem, Utrecht, en Hoorn
herinneren, waar daglicht in de zaal binnen kon komen.
De modernen van het nieuwe bouwen en de Amsterdamse school wisten dat de
werkplek daglicht moest hebben. Want géén daglicht was onmenselijk. Dit was één
van de verworvenheden van die oude socialisten op schrijnende
werkomstandigheden.
Ook Hamlet wil wel eens in z’n tuintje in de zon.
OVER GELUID EN AKOESTIEK.
Je hebt zalen waar je kunt fluisteren, waar je bij je publiek als het ware op schoot zit,
en je hebt er waar je nog niet schreeuwend tot een toenadering komt.
Het is een lastig ding, maar o zo belangrijk dat een zaal goed is.
Theater is de kunst van de overdracht en vergeet het maar als je je niet verstaanbar
kan maken.
Een zaal met een slechte akoestiek is een slechte zaal, hoe prachtig hij er ook uit
ziet. “Hét” valt al schreeuwend met de beste wil van de wereld niet te veroorzaken.
Een acteur die in een zaal héél zacht kan fluisteren en tóch gehoord wordt dat is de
bedoeling.
Wanneer we dan tóch moeten opkalefateren met geluidstechniek wil ik er persoonlijk
niets van merken. Zenders mogen van mij alleen als het is om met de muziek mee te
gaan. Niet om kabaal de zaak de zaal in te koppen, zoals bij popconcerten. Maar al
te vaak is dát het criterium dat leeft bij de jongens aan de knoppen en dat is niet des
5