Zoektocht naar de oorsprong van significante windschade ... - Nvbm

Figuur 11. Aangrijpende beelden van mensen die op slag dakloos zijn na
de doortocht van de EF4-tornado te Hautmont (opname gemaakt op 4
augustus, foto: Karim Hamid).
Maar het menselijk leed werd tijdens
het uitvoeren van analyse zelf pijnlijk
duidelijk. Vele mensen waren op slag
dakloos en dienden hun spullen (als dat
al kon) te pakken. Beelden zoals in figuur
11 illustreren dit leed en zorgen ervoor
dat men ook hierbij stilstaat naast het
puur abstract vastleggen van de materiële
schade. Op de achtergrond van dezelfde
opname is een garage te zien die volledig
vernield is en een huis dat als het ware in
twee werd gesneden.
Ook andere woningen toonden dit
vreemde fenomeen, waarbij de helft van
de woning verdwenen was en de andere
helft nog overeind stond, als waren het
poppenhuizen waarbij men vrije inkijk
heeft tot de kamers (figuur 12).
Het meest recente schadeonderzoek was
deze naar aanleiding van de doortocht
van een ongemeen zware squall line op
14 juli 2010 (in Nederland bekend als
het Vethuizenonweer, red.) Zowel in het
noorden van Frankrijk, delen van België
als in Nederland werd zeer veel schade
aangericht en studie (Hamid, 2011) toonde
aan dat we mogen spreken van een
zogenaamde ‘derecho’. Een derecho is
een situatie waarbij een langgerekte band
met grote windschade wordt achtergelaten
na doortocht van een georganiseerde
onweerslijn en waarbij aan verschillende
criteria moet worden voldaan. Op
basis van dezelfde studie werd geconcludeerd
dat de schade hoofdzakelijk,
zoniet volledig, werd veroorzaakt door
georganiseerde valwinden en niet door
windhozen. Evenwel toonde radarinformatie
aan dat diverse ‘mesovortices’ in
het systeem vervat zaten welke zorgden
voor smalle langgerekte banden met verhoogde
schade (Hamid, 2010; Hamid,
16
Meteorologica 3 - 2011
2011). Een analyse
werd hier uitgevoerd
in de streek
van Ciney, in het
zuiden van België.
Daar werd de maximale
schade vastgesteld
welke overeenkomt
met EF2 op de
nieuwe schaal van
Fujita. Enkele grote
hoogspanningspilonen
werden neergelegd
door de wind,
zoals dat trouwens
ook het geval was
op sommige andere
plaatsen in België
en in Nederland.
Radarbeelden als belangrijk hulpmiddel
De gemakkelijkste situaties zijn uiteraard
deze waarvan geen twijfel bestaat
dat het wel of niet om een windhoos
gaat, en daaronder vallen uiteraard de
gevallen waarbij de windhoos visueel
werd vastgelegd. Deze situaties zijn
echter uiteraard erg zeldzaam. Zo’n situatie
deed zich voor op 1 oktober 2006.
Op die dag trokken verschillende zgn.
low-topped supercells over delen van de
Benelux waarvan diverse
een windhoos produceerden.
Eén daarvan
werd op foto en film
vastgeld ten zuidwesten
van Brussel (figuur 13).
Deze windhoos richtte
zeer lokaal schade aan
welke overeenkomt met
EF2/EF3. Een boerderij
nabij Tubize werd hierbij
zwaar beschadigd.
Dit was overigens een
situatie waarbij de doppler-radarbeeldenduidelijk
rotatie toonden
bij diverse van de supercells.
Zo’n rotatie op de
radarbeelden is evenwel
geen garantie op de
aanwezigheid van een
windhoos, maar ze indiceren
op z’n minst de
aanwezigheid van een
roterende stijgstroom in
de onweerscel en daardoor
vergroot uiteraard
de kans op windhozen.
Soms, bijvoorbeeld
wanneer geen schadeonderzoek
kan worden
uitgevoerd, zijn radarbeelden één van de
weinige houvasten om de oorzaak van
de windschade te achterhalen. Figuur 14
toont een supercell van 10 juli 2010 nabij
de Belgisch-Nederlandse grens. Deze cell
veroorzaakte even daarvoor een windhoos
nabij het Belgische Postel. De reflectiviteitsdata
toont zeer duidelijk de hookecho
van de supercell en de ‘Vnoth’ in
het noordoostelijke kwadrant van de cel,
beide aanwijzingen voor supercells. De
Doppler data geeft overigens mooi de
cyclonale rotatie bij de hook-echo (niet
weergegeven).
Andere soorten schade
Occasioneel dienen schadeonderzoeken
zich niet beperken tot het analyseren
van de windschade. Occasioneel worden
ook hagelstenen van betekenis opgehaald
bij particulieren om deze nadien te analyseren.
Via een gekoelde box kunnen
de stenen veilig worden getransporteerd.
Eén van die cases waarna de hagel werd
bestudeerd, deed zich voor tijdens de
onweersituatie van 25 op 26 mei 2009.
Deze situatie staat uitvoerig beschreven
in Hamid en Buelens (2009), waar ook
diverse verzamelde hagelstenen worden
weergegeven, waaronder de record grote
steen met een diameter van 9.2 cm.
Figuur 12. Diverse huizen waren als het ware in twee delen gesneden
na de doortocht van de EF4-tornado te Hautmont (opname gemaakt
op 4 augustus, foto: Karim Hamid).