nieuw realisme en pop art uit de jaren 60 - Borzo

38
De Biënnale van Venetië 2009
Als één van ’s werelds meest belangrijke kunstmanifestaties
ambieert de Biënnale van Venetië bij iedere
afl evering weer de laatste stand van zaken in de
wereld van de beeldende kunst te laten zien. Ruim 30
landen presenteren in eigen paviljoens in de Giardini
hun nationale inzendingen. Tientallen andere landen,
die in het verleden geen eigen paviljoen in de Giardini
wisten te realiseren, hebben tijdelijke onderkomens
gevonden in palazzi, kerken en andere gebouwen,
verspreid over de stad. In het prachtige, door Rietveld
ontworpen Nederlandse paviljoen in de Giardini, toont
de curator voor 2009, Saskia Bos, prachtig video werk
van Fiona Tan. Voor deze Biënnale creëerde Fiona Tan
de fi lm Disorient: beelden uit de Oriënt met gesproken
commentaar, opgetekend uit de dagboeken van de
Venetiaan Marco Polo. (Helaas zijn de fi lmbeelden
door de gebrekkige verduistering in het paviljoen niet
optimaal te zien).
FARE MONDI - MAKING WORLDS
De Biënnale staat onder de centrale leiding van een
voor iedere afl evering nieuw benoemde curator, dit
jaar de jonge kunsthistoricus Daniel Birnbaum. Onder
zijn leiding vinden de presentaties plaats in het grote
Biënnale paviljoen in de Giardini en in het nabijgelegen
imposante Arsenale. Birnbaum koos als titel
en motto voor deze 53e Biënnale: Fare Mondi, Making
Worlds. In het voorwoord van de catalogus schrijft
hij: A work of art is more than an object, more than a
commodity. It represents a vision of the world, and if
taken seriously must be seen as a way of making a
world. Het is een ambitieus streven om kunstenaars te
selecteren die willen en kunnen voldoen aan Birnbaum’s
criterium. Onmiskenbaar houdt een dergelijk streven
in dat veel van de getoonde kunst een politieke en
maatschappij kritische lading heeft en veelal zeer
conceptueel en fi losofi sch van karakter is.
Het viel me in dit verband wel op dat veel bijschriften
bij de werken in het Arsenale niet voldoen aan hun
functie van informatieverschaffi ng en verduidelijking
over de vermeende bedoeling van de kunstenaar,
maar daarentegen zelfs diens bedoelingen eerder
verbergen of benevelen door onbegrijpelijk jargon.
Na een volle dag in het prachtige Arsenale met honderden
meters ‘aaneengeschakelde’ kunst en een
tweede dag voor de landenpaviljoens in de Giardini
en het centrale - overigens chaotisch ingerichte -
Biënnale paviljoen, kwam toch een licht gevoel van
een zeker heimwee boven. Hoewel zeer gevoed én
opgevoed door de talloze uitingen van geëngageerde,
conceptuele, fi losofi sche en politieke kunst,
verlangde ik naar kunst zónder boodschap, naar art
for arts’sake, l’art pour l’art. Dat neemt natuurlijk niet
weg dat een bezoek aan de Biënnale zeer de moeite
waard is en het als een onderdompeling in kunst is te
ervaren. Die ervaring doet je ook beseffen hoe
belangrijk kunst is als niet slechts een product ter
verfraaiing van huis of ruimte, maar eerst en vooral als
een onmisbare uiting van creativiteit en cultuur. Vier
dagen Venetië zijn onvoldoende om ‘alles’ te zien.
Naast Giardini en Arsenale zijn er de talloze nevenactiviteiten
verspreid over de stad. Het maken van
keuzen is onontkoombaar. Enkele van die ‘collateral
events’ hebben ons bijzonder getroffen:
LA NOZZE DI CANA
In het klooster op Isola di San Giorgio Maggiore weet
kunstenaar/onderzoeker/cineast Peter Greenaway op
miraculeuze en magistrale wijze het beroemde werk
van Veronese, Le Nozze di Cana te ontleden.
Grote indruk maakten ook de fi lms Giardini van Steve
McQueen in het Britse paviljoen en Unconditional Love
van AES+F uit Rusland, in het Arsenale Novissimo.