Rome - Assisi - Diaken

Rome - Assisi
24 maart – 2 april 2008
1

Tekst: Ann Toye
Layout: Georges De Smet
Januari 2009
2

DAG 1
MAANDAG 24/03/2008
VERBONDEN
OP
WEG
Om 06.15 uur komt de bus vanuit Brugge toe
aan de Hallen van Kortrijk om daar de
resterende (B)engels die staan te wachten als
duiven vol van de heilige Geest in te korven en dan te
vertrekken richting Veldegem. Op de bus was een
ingetogen stilte te bemerken, aangezien we voor ons
vertrek naar Rome eerst in de kerk te Veldegem
afscheid gingen nemen van onze overleden collega‐
diaken Guy Bryon die tot enige tijd voor zijn afsterven
nog meegewerkt had met het plannen en organiseren
van deze Rome‐reis. Het werd een ingetogen en
serene gebedsviering die we samen met Lut, de
echtgenote van Guy, en hun kinderen hebben mogen
meebeleven. Na de dienst en voor we richting Rome
vertrokken kregen we allen van Lut een aandenken
mee die ons tot op de dag van heden nog altijd met
Guy, met Lut zelf en haar kinderen geestelijk verbindt,
3
namelijk een zelfgebakken symbool in klei die vernist
was en dat we rond onze hals konden ophangen als
teken van verbondenheid: een iChThUS, wat in het
Grieks ‘vis’ betekent en tevens het symbool en
codeteken was, en nog steeds is, om aan te geven dat
men christen is. Het werd een kort maar emotioneel
afscheid te Veldegem. Op de bus heerste in eerste
instantie stilte, maar die werd onderbroken door
mensen die nauw betrokken waren geweest in het
leven van Guy en zijn gezin, en die de dialoog
openden met even terug te kijken op het geleefde
aardse leven van Guy.

Om 09.45 uur waren we toe aan onze eerste plas, en
voor de enkelingen op de bus, rookstop.
Dit was te Wanlin, waar we eveneens, voor degenen
die hun maag voelden knorren, ook wat konden eten
of drinken, alhoewel we op de bus ook een bar
hadden, aan zeer democratische prijzen en die gerund
werd door onze ervaren chauffeur Luc. Na zowat drie
kwartier onze benen te hebben kunnen strekken zijn
we dan om 10.30 uur vertrokken via Aarlen richting
Groot Hertogdom Luxemburg.
Op de bus werd dan het boekje van de
begrafenisplechtigheid van Guy rondgedeeld, en
hebben we simultaan de viering die op dit tijdstip
plaats had te Veldegem meegevierd op de bus en
waarbij priester Geert Morlion de taak op zich nam als
voorganger. Na de viering heerst er opnieuw stilte op
de bus en komen de conversaties na enige tijd, en
met mondjesmaat weer tot stand, en volgen we nu de
richtingborden naar Nancy.
Daar komen we aan om 13.00 uur en houden er halt
om ons innerlijk te voeden in restaurant Les Césars.
Volgend menu stond ons daar op te wachten: Tomate
et Mozarella, huile d’olives, Emincé de porc à la
moutarde, Tiramisu, ¼ vin et un café. Na zeer goed en
lekker gegeten en bediend te zijn geweest vertrokken
we dan om 15.00 uur stapvoets, sommigen met een
overvolle en zware maag en hun voeten meeslepend,
onder een sneeuwbui richting bus. Vanuit Nancy zijn
we dan vertrokken via Epinal, Mulhouse, en Basel
richting Sisikon, het Vierwoudenstedenmeer in
4
Zwitserland. Ondertussen deden de meesten onder
ons, onder het alziend oog van, en de zandstrooiende
Klaas Vaak een dutje, terwijl anderen genoten van het
landschap dat ondertussen bedekt lag met een laag
van een 10 à 15 centimeter witte substantie die uit de
hemelpoorten naar beneden dwarrelde. Hoe verder
we reden hoe gevaarlijker de weg werd. Dit was
merkbaar aan de auto’s die hier en daar aan de kant
van de weg stonden en waaraan men bezig was de
sneeuwkettingen te bevestigen. Gelukkig hadden we
een attente en onvermoeibare busschauffeur die het
19 ton wegende vehikel volledig onder zijn controle
had. Na nog twee plasstops kwamen we dan
uiteindelij k aan in hotel Tellsplatte te Sisikon waar we
een lekker avondmaal met bijhorend ijsje als dessert
mochten verorberen, alsof we nog geen ijs genoeg
gezien hadden langs de weg. Sisikon is een gemeente
en plaats in het Zwitserse kanton URI en telt zo’n 390
inwoners. Daar konden we dan genieten van een
welverdiende nachtrust, en mochten slapen aan één
stuk door tot de volgende morgen om 06.30 uur want
om 07.00 uur konden we dan gaan ontbijten.

DAG 2.
DINSDAG 25/03/2008.
ALLE WEGEN
LEIDEN NAAR …
Een sneeuwballengevecht volgt na het ontbijt.
Buiten aan het hotel heeft dit spel plaats, een
spel waaraan Sofie naar eigen zeggen niet aan
deelneemt ‘met al dat jong geweld’, en vetrekken we
dan om 08.00 uur met de bus via de Gothardtunnel
die 17.50 km langs is, Chiasso en Milano richting
Parma. Een dagreis van zo’n 830 km, waarvan er nog
een 200 km plaats vind op Zwitserse wegen. Wanneer
allen goed gesetteld zijn op de bus beginnen we aan
onze gezamenlijke ochtendgebeden. Na onze
geestelijke taak vervuld te hebben wordt er een film
gedraaid over het Rome waar we ons naartoe
begeven. Een film weliswaar uit de oude doos maar
toch de moeite waard wat betreft de landschappen
en monumenten die erop te bewonderen zijn. Eens
we de Gothardtunnel door zijn slaken allen een zucht
van verwondering. Hier geen sneeuw en koude maar
zeer mooi, warm en stralend weer. De schepping en
de natuur is toch wonderlijk horen we velen onder
ons zeggen. Na reeds meerdere kilometers te hebben
afgelegd houden we even halt voor een plas en
rookstop en was de film intussen ook reeds aan zijn
einde toe. Bij heraanvang van de verdere reisroute
werd er op de bus dan muziek afgespeeld via de cd‐
installatie. Je merkt het, aan niets ontbrak het ons op
die bus, film, muziek en zelfs een bar. Voor het plezier
zorgden we zelf wel. We voelden ons allen als op het
dak van de wereld, een hit van Dana Winner die op dit
moment net te beluisteren viel, en waarvan een
zekere Geert vroeg wie er daar aan het kwijlen was.
Onder het rijden door kregen we van bijna ieder
dorpje, gemeente of stad een deskundige uitleg die
werd gecommentarieerd door onze eigenste reporter
en deskundige op de bus, Geert Morlion. Een uitleg in
geuren en kleuren met geschiedkunde, aardrijkskunde
en cultuur in al zijn aspecten. In de tussentijd begon
hier en daar iemand in te dommelen, om dan, net
zoals we gezamenlijk brevieren, ook gezamenlijk weer
wakker te worden. Naar ons inzicht door de magen
5
die begonnen te rommelen, want het was intussen
reeds 12.30 uur geworden en we hoorden sommigen
al spreken over een lekkere Parma‐hesp. Een woord
die het water in onze mond deed komen. Rond 12.55
uur hield de bus halt en mochten we afstappen om
ons naar het restaurant Tonino Lamborghini te
begeven voor onze lunch. Een mooi ogend restaurant
die gelegen is in de Via Giardinetto te Collechio. Daar
kregen we volgend menu voorgeschoteld: Home
made fresh pasta of spinach and soft cheese – Fried
cod fish served with
patatoes – Fresh fruit – Mineral
water & coffee. Het was zeer
lekker en bij de koffie hebben
enkelen de Grappa leren
ontdek ken, een drank die
aangeraden werd door een kenner
van bij ons, namelijk Geert
Morlion, iemand die de gewoontes
en gebruiken van de Italianen door
en door kent aangezien hi j hier
nog verbleven heeft in verband
met zijn studies voor het
seminarie. Na dit middagmaal vertrokken we dan
allen met een meer dan volle maag richting bus, want
we hadden nog 465 km te gaan, of beter gezegd te
rijden. Velen onder ons hebben hier dan ook van
geprofiteerd om een siësta te houden. Hier en daar
hoorden we op de bus zelfs enkelen die bezig waren
als een drilboor. Dit was ook merkbaar aan het
landschap buiten, want de bergen verdwenen en
werden vervangen door heuvels, rivieren, steden en

menig groen met als zijn pracht en praal die het
tentoonstelde. We hoorden op de bus ook een jonge
deerne luidop zeggen : ik ben niet onderdanig, ( was
dit een provocatie of een vragend gezegde naar
iemand toe ? ), misschien degene die naast haar zat,
haar echtgenote ? In ieder geval draaide iemand die
vooraan op de bus zat zich om, keek even en besloot
dan maar wijselijk te zwijgen. De diaken in wording
die naast haar zat volgde dan als een schaap het
stilzwijgend bevel op van zijn herder, en zweeg ook
wijselijk. Na menige kilometers gebold te hebben
komt de Arno en de koepel van Firenze in zicht. Alle
ogen zijn nu die kant op gericht, en het duurt niet lang
of de commentator van dienst, Geert Morlion begint
met uitleg te geven over menig gebouw en de cultuur
van die stad. Er werd door de commentator ook
verzekerd dat de verslagen ook in ons klein landje te
volgen zouden zijn, aangezien deze verslagen via
satelliet rechtstreeks worden doorgestraald naar
presentatrice Martine Tanghe voor het VRT‐nieuws in
Brussel. Om 17.20 uur houden we opnieuw een plas
en rookstop, en kunnen we even de benen
strekken,waarna we om 18.15 uur met nog 280 km
voor de boeg opnieuw vertrekken, nu richting en
plaats van aankomst, Rome. Precies om 21.20 uur
komen we dan aan in ons hotel Villa Maria Regina
gelegen in de Via della Camilluccia te Rome. Hier
brengen we allen eerst onze koffers naar de kamer,
en kunnen ons ondertussen even verfrissen en
omkleden ,om dan gezamenlijk in de refter van het
hotel, na eerst een avondgebed te hebben gelezen
het avondmaal tot ons te nemen. Het was een typisch
Italiaans pastagerecht met bijhorende saus en
gemalen kaas. Na het avondmaal zijn allen dan onder
de dekens gegaan om eens lekker te slapen en te
dromen van de volgende dag die op het programma
stond, namelijk het Sint‐Pietersplein en de audiëntie
met de Paus.
6
DAG 3.
WOENSDAG 26/03/2008
PAUS BENEDICTUS
Om 07.00 uur nemen we gezamenlijk het
ontbijt om dan om 08.30 uur met de bus te
vertrekken naar het Sint‐Pietersplein waar
ons een audiëntie wacht met Paus Benedictus op het
Sint‐Pietersplein zelf.
Van Geert Morlion krijgen we hier een eerste
beknopte uitleg van het plein zelf, aangezien we de
volgende dag een meer uitgebreide uitleg mogen
verwachten. Voor de audiëntie met de Paus hadden
we het voorrecht dat er plaats was voorzien aan de
rechterflank waar de Paus zich zou bevinden, slecht
op een tiental meter van zijne heiligheid verwijderd.
Terwijl we plaats namen op de klapstoelen kwam er

ond zowat 09.40 uur een helikopter overvliegen,
waarvan we nadien hoorden dat deze de Paus aan
boord had en van een buitenverblijf kwam waar zijne
hoogheid enkele dagen verbleef om tot rust en
bezinning te komen. Eens het hefschroeftoestel
geland was duurde het niet lang of daar verscheen
achter onze rug reeds een gepantserd voertuig waar
de Paus zich in bevond. Daar gebeurde dan een wissel
en stapte zijne hoogheid over in de Pausmobiel die
hem via het plein naar de voorziene plaats bracht
waar de audiëntie plaats zou hebben. We hebben
allen, net zoals de vele andere mensen op het plein en
van verschillende nationaliteiten, genoten van de
verwelkoming die we mochten aanhoren in de vele
verschillende talen die de paus machtig is. Na het
intens gebeuren op het plein van het Vaticaan zijn we
dan richting Borgo Pio gegaan om in het restaurant
Ristorante Da Marcello ons middagmaal tot ons te
nemen. Het volgend eetfestijn stond op het menu:
Saltimbocca alla Romana, insalata mista e patate en
Budino al cioccolato. Het heeft ons allen gesmaakt,
alhoewel we dezelfde jonge deerne van op de bus
voor de tweede maal hoorden vragen: “wanneer
krijgen we eens een pizza ?”. We zijn dan allen samen
vertrokken om een kleine wandeling te maken die ons
eten wat liet bezinken, en zijn zo via de Via Appia
Antica bij de catacomben van Sint‐Sebastianus
aanbeland. Daar kregen we van geert volgende uitleg:
In de eerste eeuw hadden de christenen in Rome
geen eigen begraafplaatsen. Als zij land bezaten, dan
begroeven zij hun doden daar, anders maakten zij
gebruik van de gemeenschappelijke begraafplaatsen
waar ook de heidenen werden begraven. Zo werd de
H. Petrus begraven in de grote necropolis (dodenstad)
op de Vaticaanse heuvel, die voor iedereen
toegankelijk was, en de H. Paulus in een necropolis op
de Via Ostiense. In de eerste helft van de tweede
eeuw, tengevolge van vele giften en schenkingen,
7
begonnen de christenen hun doden onder de grond te
begraven. Op deze manier werd een begin gemaakt
met de catacomben. Vele catacomben begonnen als,
en ontwikkelden zich rond familiegraven, die de
eigenaars, die pas tot het christelijke geloof gekomen
waren, niet voorbehielden voor leden van hun eigen
familie, maar ze ook beschikbaar stelden voor hun
geloofsgenoten. Met het voorbijgaan van de tijd
werden deze gebieden groter door schenkingen of
door het aankopen van nieuwe eigendommen, soms
op initiatief van de kerk zelf. Typisch is hier het geval
van Sint‐Callixtus : de kerk nam onmiddellijk de
organisatie en de administratie op zich ten behoeve
van de gemeenschap.
Met het edict van Milaan, uitgevaardigd door de
keizers Constantijn en Licinius in februari 313 werden
de christenen niet langer meer vervolgd. Ze waren nu
vrij om hun geloof te belijden, gebedsplaatsen te

hebben en kerken te bouwen binnen en buiten de
stad, en stukken land aan te kopen zonder gevaar van
confiscatie. Niettemin bleven de catacomben gebruikt
als normale begraafplaatsen tot het begin van de
vijfde eeuw. Dan begint de kerk terug met uitsluitend
te begraven aan de oppervlakte of in de basilieken die
aan belangrijke martelaren toegewijd waren. Toen de
barbaren Italië binnenvielen en naar Rome kwamen,
vernielden zij systematisch een aantal monumenten
en plunderden vele plaatsen, ook de catacomben. De
pausen stonden machteloos tegenover zulke
herhaaldelijke plunderingen en om
veiligheidsredenen besloten ze op het einde van de
achtste eeuw of in het begin van de negende eeuw
tot het overbrengen van de relieken van de
martelaren en de heiligen naar de kerken in de stad.
Zodra de overbrenging van de relieken voltooid was,
werden de catacomben niet langer meer bezocht.
Integendeel, ze werden totaal verwaarloosd, met
uitzondering van de catacomben van de H.
Sebastiaan, de H. Laurentius en de H. Pancratius. De
ingangen tot de andere catacomben geraakten na
verloop van tijd verstopt en verborgen door
aardverschuivingen en begroeiingen, zodat men alle
sporen van hun aanwezigheid verloor. Gedurende de
late middeleeuwen wist men zelfs niet meer van hun
bestaan. Van hieruit zijn we dan met de bus
vertrokken richting Sint‐Paulus buiten de muren. De
Sint‐Paulus buiten de Muren (San Paolo fuori le Mura)
is een basiliek in Rome. Ze werd in opdracht van
keizer Constantijn als een kleine basiliek boven het
graf van Paulus gebouwd, gelegen aan de Via
Ostiensis in Rome. De oudchristelijke basiliek werd
ingewijd op 18 november 324, tegelijk met de eerste
Sint‐Pietersbasiliek. De kleine gedachtenisbasiliek
werd vervangen door een grote, die in 395 werd
8
voltooid. Na beschadiging door een aardbeving
herstelde men de kerk in 440‐461. Later kwamen nog
verschillende veranderingen onder meer aan het dak
en bijgebouwen. Paus Gregorius II heeft de basiliek
tevens de kerk van een benedictijnerabdij gemaakt.
Hildebrand, de latere Paus Gregorius VII was er
monnik. Het baldakijn is in 1285 gebeeldhouwd door
Arnolfo di Cambio. Het is een parel van gotische
kunst. De Ouadriporticus (vierkante portiek) bestaat
uit 150 zuilen met een standbeeld van St. Paulus
ervoor in het midden. De façade (voorgevel) heeft
onder andere gouden mozaïeken. De bronzen deur is
van Maraini. De basiliek bestaat uit een schip en vijf
gangpaden met rijen pilaren. Boven de arcaden zijn
de portretten van alle pausen sinds Petrus
weergegeven. Tijdens de nacht van 15 op 16 juli 1823
vernielde een brand de basiliek bijna volledig; de apsis
en het graf van Paulus bleven gespaard. De kerk werd
herbouwd in neoclassicistische stijl en ingewijd in
1854. De kerk heeft zijn zuivere basilicavorm
behouden met inbegrip van een atrium. In 1959
opende Paus Johannes XXIII het Tweede Vaticaans
Concilie in de Sint‐Paulus buiten de Muren. Binnen in
de kerk zijn uitsparingen voor ronde schilderingen van
alle pausen, van Sint‐Petrus tot paus Benedictus XVI.
De legende zegt dat als alle uitsparingen geschilderd
zijn, de Dag des oordeels aanbreekt. De kerk behoort
met de Sint‐Jan van Lateranen, de Sint‐Pietersbasiliek
en de Maria de Meerdere tot de vier grote basilieken
van Rome. Alle vier bezitten een Heilige Deur die in
een Heilig Jaar geopend wordt. Intussen, na in het

duister, halfduister en schemering te hebben
verbleven in deze mooie monumenten, was de tijd
aangebroken om terug te keren naar het hotel voor
ons avondmaal. Daar kregen we pasta, nu op een
andere manier bereid maar toch hetzelfde smakend
als de dag ervoor. Na ons avondmaal bracht de bus
ons dan tot aan de metrohalte Cornelia, waar we de
metro namen richting Piazza Navona voor onze
avondwandeling onder kundige leiding van Geert
Morlion. De Piazza Navona ligt in een van de oudste
buurten van Rome, de Campus Martius. Het
Pantheon, dat gebouwd is in de eerste eeuw v.Chr.,
staat vlakbij. Keizer Domitianus (81 ‐ 96) liet op deze
plaats een groot stadion bouwen voor
atletiekwedstrijden. Na de val van het Romeinse Rijk
bouwden de Romeinse burgers huizen op de
voormalige tribunes. De atletiekbaan zelf bleef
onbebouwd en evolueerde in de loop der eeuwen tot
een groot plein. In de 17e eeuw gaf paus Innocentius
X de huidige vorm aan de Piazza Navona. Hij liet de
kerk Sant'Agnese in Agone, een paleis en een grote
fontein bouwen. Aan het plein staat de kerk
Sant'Agnese in Agone die gebouwd werd door
Francesco Borromini, de grote rivaal van Bernini in het
17de‐eeuwse Rome. Ze geeft aanleiding tot
verscheidene grapjes over de Fontana dei Quattro
Fiumi die er recht voor staat. In het boek 'Het Bernini
mysterie' is de fontein een heidens symbool dat deel
uitmaakt van het geheime 'pad der verlichting' van de
Illuminati. na deze gezonde en deugddoende
wandeling zijn we dan teruggekeerd naar ons hotel
waar allen, na nog iets gedronken te hebben zijn
bedstee opzocht, want de volgende morgen was het
ontbijt voorzien om 06.15 uur.
9

DAG 4.
DONDERDAG 27/03/2008
HET CHRISTELIJKE
ROME
Na een goede nachtrust te hebben
doorgebracht en aan onze sanitaire en
hygiënische behoeften te hebben voldaan
zijn we dan allen gaan ontbijten en vertrokken we
voor onze eucharistieviering die plaats had in de
Capella Ungherese, dichtbij het graf van Sint‐Pieter.
Deze eucharistische dienst werd voorgegaan door
priester Geert Morlion samen met E.H Frans Essel, E.H
Paul Becue en diaken Eric met zijn echtgenote
Marleen die fungeerde als lector. Deze viering deed
ons allen deugd en was ook een gelegenheid
om onze overleden collega‐diaken Guy Byron nog
even intens bij onze gebeden op te nemen. Uit het
oog is hij wel, maar zeker niet
uit ons hart, waar wij hem de
rest van ons aardse leven in
zullen meedragen in
verbondenheid met Lut, zijn
kinderen en familie. Na de
viering zijn we dan
vertrokken richting Sint‐
Pietersplein en basiliek met
zijn crypte en koepel. Hier
aangekomen op het plein
krijgen we deskundige uitleg van Geert Morlion. Het
Sint‐Pietersplein is een plein in Vaticaanstad. De Sint‐
Pieterskerk bevindt zich aan het plein en is ontworpen
door Gian Lorenzo Bernini, die daarbij
gebruikgemaakt heeft van een klassieke stijl als een
platform gecombineerd met Barok‐stijl elementen.
Het Sint‐Pietersplein is gebouwd tussen 1656 en
1667. Het plein is 240 meter breed en de lengte is 340
meter. Het wordt omringd door 284 Dorische zuilen
en 88 pilaren die opgesteld zijn in vier rijen. Op de
colonnade (ook wel 'de moederlijke armen der kerk'
genoemd) staan 140 beelden van heiligen. De
zuilenrijen vormen een ovaal (met een
binnendiameter van circa 198 meter)
die iets wijder uitloopt richting de kerk,
zodat de kerk nog imposanter oprijst.
Boven de colonnade aan de rechterkant
staat het pontificaal of Apostolisch
paleis. Midden op het plein staat een
10
Egyptische obelisk die 40 meter hoog is en 340 ton
weegt. De obelisk is in 37 n. Chr. uit Egypte naar Rome
gebracht door keizer Caligula. De obelisk stond eerst
in het circus van Nero, waar hij het draaipunt was
voor paardenwagens in races. In 1586 is hij verplaatst
naar het Sint‐Pietersplein (dat er toen nog anders
uitzag) in opdracht van paus Sixtus V. Achthonderd
werklieden hebben toen, met hulp van veertig
paarden en vele katrollen en koorden, de obelisk
midden op het plein gezet. Denk daarbij aan het
verhaal over een Genuaanse zeeman die riep: "Aqua
alle fulli" (water op de touwen). In de Middeleeuwen
dacht men dat er in de top van de obelisk een urn zat
met de as van Julius Caesar. Tegenwoordig staat er
een kruis op de top van de obelisk, zodat die nu 41
meter hoog is. Naast de obelisk staan twee identieke
fonteinen. De eerste werd geplaatst in 1612,
ontworpen door Maderno. De tweede, (1675) is een

kopie van de eerste, gebouwd door Bernini om de
symmetrie op het plein terug te brengen. De
marmeren stenen in de vloer bij
de obelisk geven de
windrichtingen aan. Het
verlengde van het Sint‐
Pietersplein is de belangrijke
straat de Via della Conciliazione.
Rond kerstmis staat er midden op
het plein een grote kerstboom en
kerststal. Wat de Sint‐
Pietersbasiliek zelf betreft: De
eerste Sint‐Pieter werd gebouwd
door keizer Constantijn de Grote
in 324. Het gebouw had de vorm
van een basilica, een
veelgebruikte vorm in de
oudheid. In de vijftiende eeuw was de oude Sint‐
Pieter, na elfhonderd jaar, in zeer slechte staat. Paus
Nicolaas V liet Bernardo Rossellino het gebouw
opknappen, maar de pogingen werden al gauw
gestaakt. In 1506 werd de oude basilica gesloopt en
een nieuwe kerk ontworpen voor Paus Julius II. Na
Bramante’s oorspronkelijke ontwerp, gebaseerd op
het Griekse kruis, werden door de daaropvolgende
hoofdarchitecten grotere en kleine veranderingen
doorgevoerd. Toen Bramante stierf, waren slechts de
funderingen voor het koor gelegd, en onder Rafaëls
leiding werd het geheel weer gesloopt en opnieuw
opgebouwd. Het schip werd qua ontwerp verlengd,
waardoor alsnog een Latijns kruis ontstond als
grondvorm. De volgende bouwleider was Antonio de
angallo, die voortborduurde op Rafaëls ontwerp,
maar desondanks een gedeelte van de
kerk weer liet slopen. Toen Sangallo in
1546 overleed, was men net begonnen
met de apsis en de bogen die de grote
koepel zouden ondersteunen. Voor de
vierde keer echter werd de basiliek
ontmanteld, toen Michelangelo pro deo
de bouw overnam. De enorme sommen
geld die met de bouw gemoeid waren,
werden vooral door de opbrengst van
de verkoop van aflaten gefinancierd.
Michelangelo gebruikte Bramante’s
bouwtekeningen en bouwde de kerk in
de vorm van een Grieks kruis. Het schip
werd in 1615 alsnog uitgebreid door de
architect Carlo Maderno omdat de kerk groter moest
worden dan oorspronkelijk gepland. Na deze
verlenging was het schip veertig meter lang.
Veel van de interne decoraties, waaronder
het reusachtige baldakijn onder de koepel,
zijn gemaakt door de Italiaan Gian Lorenzo
Bernini, die ook elders in Rome veel
kunstwerken heeft gemaakt. Van al deze
uitleg begon onze maag plots te protesteren
en zijn we dan maar vertrokken richting Via
Santamaura om in het Ristorante ai Musei
ons middagmaal te nuttigen waar volgend
menu ons opwachtte: Spezzatani di vitella
11
alla Romana con piselli piatti di fagiola in tavola Dolce
della casa (torta napoleone). Vanuit dit restaurant zijn
we dan vertrokken voor een geleid bezoek aan het
Vaticaans museum. Hier werden we in twee groepen
gesplitst voor de goede werking van de rondleiding.
Dit museum werd gebouwd naar aanleiding van een
ontwerp van Donato Bramante. Pas later werd de
volle omvang van het bezit van de pausen duidelijk,
dus de huidige musea, verdeeld in afdelingen,
ontstonden pas in de 18e en 19e eeuw. In de 'Salle
delle Muse' bevindt zich de best bewaarde buste van
Perikles en in de aansluitende zaal, de 'Salle degli
Animale', bevindt zich een bijzonder beeld van
Meleager. Op de 'Cortile e Belvedere', een
binnenplaats, staat de wereldberoemde Laocoön‐
groep. Paus Julius II heeft deze bij opgraving in 1506
gekocht van een boer, waarna het een icoon voor de
burgers van Rome werd. Deze beeldengroep heeft
Michelangelo geïnspireerd tot het schilderen en
beeldhouwen van zijn bekende
kronkelende lichamen.In de musea
bevinden zich een aantal
kunstwerken en ruimtes die tot
icoon verworden zijn. De
belangrijkste zijn: de Sixtijnse kapel,
de Paulijnse kapel, beide
voornamelijk door Michelangelo
beschilderd. De Laocoön‐groep, de
Kaartengalerij, de Stanza della
Segnatura, beschilderd door Rafael

in opdracht van Paus Julius II. De Vaticaanse
Pinacotheek en een bibliotheek. De musea bezitten
veel werken uit de Renaissance schilderkunst zoals
van Perugino, Giotto, Leonardo da Vinci, Gian Lorenzo
Bernini, Caravaggio en Rafael. Na dit geleid
museumbezoek waarbij we nog tijd tekort kwamen
om alles degelijk te kunnen bezichtigen was het tijd
geworden om het avondmaal te gaan verorberen in
het hotel. Terug pasta met dezelfde smaak en terug
op een andere manier klaargemaakt. Gelukkig hadden
we onze middagmalen die we in de andere
restaurants tot ons namen, en die veel goed maakten.
Na dit avondmaal zijn we dan naar het Belgisch
College gegaan waar we in dialoog zijn gegaan met
E.H Johan Bonny. Paus Benedictus XVI heeft de West‐
Vlaamse priester Johan Bonny intussen benoemd tot
bisschop van Antwerpen. Bonny volgt de 75‐jarige
Paul Van den Berghe op. Even een beschrijving van
deze man: De 53‐jarige Bonny is afkomstig uit Moere
bij Gistel en werd op 20 juli 1980 priester gewijd. In
1982 behaalde hij een doctoraat in de theologie aan
de pauselijke universiteit Gregoriana in Rome. Daarna
benoemde de toenmalige mgr. De Smedt, bisschop
van Brugge, hem tot professor aan het Groot
Seminarie te Brugge. Bonny hielp de Arkgemeenschap
in Moerkerke stichten en was als priester verbonden
aan de gemeenschap. Voorts maakte hij deel uit van
de Dienst voor Evangelisatie van het bisdom Brugge.
Als verantwoordelijke voor de oecumenische werking
in het bisdom Brugge was Bonny voorzitter van de
Oecumenische Studie‐ en Werkgroep West‐
Vlaanderen, rector van de oecumenische kapel in
Brugge en voorzitter van het comité voor de
contacten met de bisdommen Lincoln en Nottingham,
waarmee het bisdom Brugge een oecumenische link
heeft. Op 5 juni 1997 werd Johan Bonny benoemd tot
staflid van de pauselijke Raad voor de Eenheid van de
Christenen. Op 1 september 1997 benoemden de
Belgische bisschoppen Bonny daarenboven tot rector
van het Belgisch Pauselijk College in Rome. Van Johan
Bonny kregen we een degelijk uitleg wat de werking
betreft van het Belgisch College in zijn geheel en
mochten vragen op hem afvuren, wat dan ook
gebeurde. Voor we dan terug vertrokken naar ons
hotel om ons bed te gaan opzoeken werden we eerst
nog door Johan getrakteerd op een drankje met
bijhorende versnapering. Weeral een dag om nooit te
vergeten.
12
DAG 5.
VRIJDAG 28/03/2008.
BASILIEKEN
Na om 07.30 uur te hebben ontbeten
vertrekken we voor een bezoek aan Sint‐Jan
van Lateranen en de Santa‐Maria‐Maggiore.
eerst een woordje over Sint Jan van Lateranen. Keizer
Constantijn de Grote stichtte de basiliek, die werd

ingewijd in 324. Het huidige gebouw dateert van 1589
maar omvat ook oudere gedeelten. Vroeger zetelde
de Paus in deze basiliek maar deze functie is in de
middeleeuwen overgenomen door de Sint‐
Pietersbasiliek in Vaticaanstad. Sinds 1929 is de Sint‐
Jan met het bijbehorende Lateraanse paleis, de
voormalige residentie van de paus, in het bezit van de
Heilige Stoel. Deze kerk is de eigenlijke bisschopskerk
(kathedraal) van het bisdom Rome, waar de huidige
paus Benedictus XVI bisschop van is en als zodanig
belangrijker dan de Sint‐Pietersbasiliek. Voor Rooms‐
katholieken heeft de Sint‐Jan van Lateranen een
bijzondere betekenis. Als bisschopskerk van de
bisschop van Rome (de paus) is zij formeel de
hoofdkerk van de wereldkerk. Deze betekenis staa t te
lezen op de gevel van de kerk. Daarop staat
"Sacrosancta lateranensis ecclesia omnium urbis et
orbis ecclesiarum mater et caput" (Allerheiligste kerk
van Lateranen, moeder en hoofd van alle kerken van
de stad en van de wereld). Het feest van de wijding
13
van de basiliek op 9 november wordt dan ook in de
gehele Latijnse kerk gevierd. De kerk heeft de titel van
basilica maior. Daarmee is de Sint‐Jan van Lateranen
één van de vier pauselijke basilieken van Rome. De
andere zijn de Santa Maria Maggiore, die we straks
bezoeken, de Sint‐Paulus buiten de Muren en de Sint‐
Pieter. De kerk is opgedragen aan Jezus Christus zelf.
Maar ook is zij toegewijd aan de beide heiligen die
Johannes heetten: Johannes de Doper en Johannes de
Evangelist. Aan de achterzijde van de kerk bevindt
zich een vrijstaand baptisterium (doopkapel). In het
plein tegenover de Sint‐Jan van Lateranen bevindt
zicht de Heilige Trap of Scala San(c)ta, die Christus
tijdens zijn proces zou hebben beklommen. De
oorspronkelijke trap is met hout bekleed en mag niet
met voeten worden betreden. De trap leidt naar het
Heilige der Heiligen en wordt als een vorm van
boetedoening op de knieën beklommen. Hierna zijn
we dan naar de Santa Maria Maggiore gegaan waar
we volgende uitleg kregen: Rond het jaar 350 na
Christus bekeerde het merendeel van het Romeinse
rijk zich tot het christendom.
Het was ook sinds die tijd dat
menig vrome Romein zijn
rijkdommen uitgaf ter verering
van de Heilige Maagd Maria en
de Apostelen. Onder hen
waren ook Johannes van Rome
en zijn vrouw. In de
begindagen van augustus

hadden Johannes en zijn vrouw beiden een ongewone
droom. Zij hadden gedroomd dat Maria
hen opdracht
gaf om een kerk te stichten op een van de zeven
heuvels van Rome. Maria had hen in die droom
verteld dat de exacte plaats duidelijk zou worden
door sneeuw. Johannes besloot zijn opmerkelijke
droom voor te leggen aan Paus Liberius. Deze
beweerde exact hetzelfde gedroomd te hebben en
daaropvolgend gingen Johannes, zijn vrouw en paus
Liberius op 5 augustus naar de heuvel Esquilijn, waar
zij in hartje zomer sneeuw aantroffen in de vorm van
een fundament van een kerk. De bouw van de kerk
werd daarop direct gestart. De
naam van de kerk was toen nog
Basilica Liberiana. In 432 na
Christus herbouwde paus Sixtus III
de kerk en gaf deze haar huidige
naam, Sa nta Maria Maggiore. De
Maria Maggiore valt onder meer op door het enorme
gouden casettenplafond. Men zegt dat dit goud het
eerste is dat door Columbus uit Amerika
meegenomen is. Ook de originele mozaïeken zijn
uniek. D eze stammen uit de tijd van de bouw van de
kerk en zijn daarmee de oudste in hun soort. De 75
meter hoge romaanse klokkentoren is de hoogste van
Rome. Het mozaïek in de apsis is uit de late 13e eeuw
en is vervaardigd door de franciscaner monnik Jacopo
Torriti. Een icoon, geplaatst in de kapel van Sint
Paulus zou de pest buiten de stad gehouden hebben.
De traditie wil dat het gaat om een door Lucas de
Evangelist geschilderde icoon. Dat het waarschijnlijk
om een paneel uit de 1e eeuw gaat werd volgens de
rooms‐katholieke Kerk bevestigd door C14‐datering.
Op 29 april 1964 trouwde de Nederlandse prinses
Irene in de basiliek met Karel Hugo van Bourbon‐
Parma. De Betlehemcrypte dankt zijn naam aan een
relikwie, waarvan gezegd wordt dat het de kribbe van
Christus' geboorte is. Ignatius van Loyola droeg hier
op 25 december 1538 zijn eerste mis als priester op.
Later zou hij de jezuïetenorde oprichten. Vele
beroemde katholieken liggen hier begraven, onder
wie de heilige Hiëronymus en de architect Gian
Lorenzo Bernini. De kerk bevat ook het Pausgraf van
14
Clemens VIII. Na deze interessante bezoeken te
hebben afgelegd was het tijd geworden om ons naar
de Borgo Pio te begeven, met name naar Ristorante
Da Marcello waar volgend menu ons opwachtte:
Spiedini di carni misti, verdure grigliate en torta di
mele. Het werd weer een eetfestijn. In de namiddag
hebben we dan een bezoek gebracht aan de Scavi.
Hiervo or werden we ingedeeld in
drie groepen met elk een gids en
duurde iedere rondleiding
ongeveer 1uur en drie kwartier.
Hiervoor moest je langs de Swiss
Guards ( Zwitsers e wachten ): als ze
beginnen te praten waan je je in
Disneyland: vage stemmen en
maffe pakjes. Het traditionele uniform is, naar we ter plaatse
mochten vernemen, ontworpen
door commandant Jules Repond en niet, zoals vaak
wordt gedacht door menig toerist, door Michelangelo.
Met de Scavi Tour kom je onder het Vaticaan, bij het
graf van St. Pieter. Ze hebben dit graf bij toeval
ontdekt, toen ze het graf voor een andere paus aan
het uitgraven waren. De uitgravingen zijn doorgegaan
tot 1949. Daarna zijn ze gestopt, omdat anders de
kans op instorten te groot werd. Intussen gaan de
opgravingen de dag vandaag weer gewoon verder. Bij
het graf van St. Pieter zijn ook zijn botten gevonden.
Of beter gezegd: er zijn botten ( geen laarzen )
gevonden die van St. Pieter zouden zijn. Zelf geloven
ze dat hij daar in ieder geval ligt, dus alleen daarom al

is de plaats 'belangrijk'. Na het bezoek aan de Scavi,
de dodenstad, hadden we dan nog wat vrije tijd die
velen doorbrachten op en rond het Sint‐Pietersplein.
intussen werd het tijd om ons terug naar het hotel te
begeven voor het avondmaal. En geloof het of niet,
terug pasta op nog eens een andere manier bereid,
maar terug met dezelfde smaak. Na het avondeten
zijn we dan vertrokken met de bus naar de metro om
via de metro naar het barokke Rome te gaan. Even
een woordje uitleg hoe Rome overgeschakeld is naar
de barokstijl. Door de Reformatie die in de 16de eeuw
in Europa flink om zich heen greep met Luther
(Duitsland), Calvijn (Frankrijk) en Zwingli
(Zwitserland), verzwakte de positie van Rome als
middelpunt van de christelijke kerk. De protestanten
erkenden de paus en de heiligen niet en
protesteerden fel tegen uitwassen als de handel in
aflaten en het optreden van de Inquisitie (de
kerkelijke rechtbank). De Rooms‐katholieke kerk
besloot een tegenoffensief in te zetten: de
Contrareformatie. De gelovigen moesten worden
overtuig d van de suprematie van
de Rooms‐
katholieke kerk. Een belangrijk middel vormden de
jezuïeten. De leden van deze kloosterorde, die aan
het begin van de 16de eeuw was gesticht door
Ignatius van Loyola, werden er door de paus op
uitgestuurd om het katholieke geloof te verspreiden.
Ze deden dat onder meer door het stichten van
colleges en universiteiten waar ze goed onderwijs
gaven. In Rome was het hoofdkwartier van de
jezuïeten gevestigd. Een ander middel dat werd
ingezet om de gelovigen naar de Rooms‐katholieke
kerk te trekken, was de kunst: de tijd van de barok
brak aan. Met ‘barok’ wordt kunst (beelden,
schilderkunst, architectuur) aangeduid die de mens
zozeer moet imponeren dat zij niet door
mensenhanden lijkt te zijn gemaakt. Barokkunst is
groots en indrukwekkend (tegen he t pompeuze aan),
druk en overdadig. De kunstenaar streeft niet langer
naar naturalisme, maar mag de natuur overtreffen,
alsof de hand van God zelf erin zichtbaar is. Hij maakt
veel gebruik van gezichtsbedrog: vaak zie je niet wat
nep is en wat echt. De lijnen zijn niet recht: alles
beweegt met krullen en spiralen. De invloed van de
barok in Rome is enorm geweest: in vele kerken in
Rome is barok de overheersende stijl. Beroemde
voorbeelden zijn de plafonds van de jezuietenkerken,
waar het lijkt of je recht de hemel in kijkt. De
belangrijkste barokkunstenaar in Rome was Bernini
(1598‐1680). Met name als beeldhouwer en architect
was hij actief. Hij maakte het baldakijn boven het
altaar van de Sint‐Pieter, het monument rond de
‘cathedra Petri’ (zetel van Petrus) en de
Vierstromenfontein op de Piazza Navona (een
beroemd plein ) . De een‐na‐belangrijkste
barokkunstenaar – na Bernini – was de architect
Borromini . Hij ontwierp onder meer
gevels van kerken
die hij door gebruikmaking van holle en bolle
muurstukken een golvend aangezicht gaf,
bijvoorbeeld de gevel van de Sant’
Agnese‐kerk aan
de Piazza Navon a. Na deze avondwandeling waar we
de prachtige beelden, schilderkunst en architectuur
15
konden bewonderen was het tijd om ons terug naar
het hotel te begeven om onder de dekens te gaan en
te genieten van een welverdiende nachtrust, na
opnieuw een prachtige en leerrijke dag te hebben
beleefd.
DAG 6.
ZATERDAG 29/03/ 2008.
HET ANTIEKE ROME
Vandaag wordt het onze laatste dag in Rome.
Daarom gaan we na het ontbijt het “oude”
Rome voor een groot deel gaan bezoeken met
zijn Piazza Venezia, plein in het centrum van de
Italiaanse hoofdstad Rome, het Capitool, de
belangrijkste van de zeven heuvels van Rome. het
Forum, oorspronkelijk werd op een forum handel gedreven, maar later kregen deze pleinen meer een
politieke functie, het Colosseum, is het grootste
amfitheater dat gebouwd werd door de Romeinen,
Het was voor die tijd een heel modern gebouw. Het
kon namelijk onder water gezet worden,Circus
Maximus, zorgde al
vanaf de 4de eeuw
v.Chr. voor vermaak, en
is nu nog een saai
grasplein dat vooral

zonnebaders aantrekt, het Bocca della Vérita met zijn
kerk erbij, de Mond der Waarheid staat bekend als
een eeuwenoude leugend etector . Een middeleeuwse
legende vertel t dat van ieder die zijn hand in de mond
steekt en een leugen spreekt zijn hand afgebeten zal
worden, de tempeltjes, de fontein van Trevi, wellicht
de meest beroemde fontein van Rome. Er wordt
gezegd dat als je terug wilt keren naar Rome, dan
moet je een muntje in de fontein gooien, iets dat op
dit moment massaal is gebeurd. De synagoge die aan
de Tiber staat en noem maar op. Echt teveel om op
te noemen. Ook kunnen we van hieruit een blik
werpen ( geen drankblik wel te verstaan ) op de
kardinale kerk van kardinaal Danneels, die zich in de
verte bevindt, de kardinale kerk dus. Even een korte
blik op het oude Rome: Het is moeilijk om bondiger
dan de grote ‐ zoniet dé grootste ‐ Romeinse
geschiedschrijver Publius Cornelius Tacitus de
Romeinse geschiedenis ‐ en in het bijzonder die van
haar regeringsvormen ‐ samen te vatten. Rome werd
inderdaad vanaf het begin door koningen geregeerd.
Door een interne revolutie kwam het koningschap ten
val en werd de republiek geïnstalleerd. Deze kende
enkele malen alleenheerschappij, zij het slechts voor
een kort periode, totdat Augustus ‐ onder de naam
van princeps ‐ een eind maakte hieraan en tot het
eind van zijn leven alleenheerser bleef, om vervolgens
de fakkel door te geven aan zijn adoptiezoon Tiberius
Iulius Caesar: het principaat was geboren. Omdat
Tacitus zijn Annales tijdens het principaat schreef,
vermeldt hij niet het op het principaat volgende
dominaat. Dit was een aangepaste versie van het
principaat dat meer dan ooit de klemtoon legde op de
keizer als dominus ("meester") ‐ alleenheerser.
Wanneer het rijk uiteindelijk wordt opgesplitst, zal
het West‐Romeinse Rijk als snel vervagen om
uiteindelijk ten onder te gaan, terwijl het Oost‐
Romeinse of Byzantijnse Rijk ‐ ten dele door haar
immense rijkdom ‐ erin slaagde het verval voor
verscheidene eeuwen uit te stellen. Tijdens het verval
en de uiteindelijke val van het West‐Romeinse Rijk
verminderde de bevolking sterk, maar Rome bleef
belangrijk als de stad waar de paus zetelde, hoewel
die aan het eind van de Middeleeuwen tijdens het
Westers Schisma tijdelijk vertrok uit Rome. Naast
Rome werd er een groot gebied om Rome heen in
Midden‐Italië bestuurd door de paus.,Pas na de
Italiaanse eenwording in 1863 werd Rome weer de
hoofdstad van Italië. De Pauselijke staat werd daarbij
ingeperkt tot de regio Lazio. Velen migreerden vanuit
16
onderontwikkelde
Zuid‐Italië
noordwaarts om
onder
meer bij de
nieuwe overheid
in
Rome te gaan
werken. De
wereldlijke invloed
van de
paus
beperkt zich sinds
het Verdrag van
Lateranen van 1929 tot de dwergstaat Vaticaanstad in
Rome. Het is onmogelijk om van iedere plaats die we
bezocht hebben een korte samenvatting weer te
geven, want dit wordt een dan een boek van jewelste.
Wel kunnen we twaalf suggesties doen, voor ieder
uur van de dagelijkse dag één, en dan merk je hier
alleen al op hoeveel tijd we zelf te kort kwamen om
alles grondig te kunnen bezoeken de dagen dat we
hier verbleven. Hier dus de opsomming: Vaticaan
,kerken, fonteinen, paleizen, monumenten, antieke
theaters, amfitheaters en circussen, fora, pleinen en
straten , stadsmuren , Stadspoorten, Romeinse
tempels, Romeinse triomfbogen enzovoort…………..
Intussen werd het middag en zochten we het
Angelino ai Fori Ristorante op die gelegen was i n de
Largo Corrada Ricci en waar volgend menu werd
geserveerd: Bruschetta classica, Arista porchettata
con conchiglie en mantecate zuppa inglese della casa.
Na dit etentje hadden allen vrij om eventueel te gaan
shoppen of voor degenen die het zagen zitten even af
te dalen naar San Clemente, een van de oudste
christelijke kerken van Rome. Na deze tijd van
shoppen of bezoek keren we terug richting hotel voor
het avondmaal ( laatste avondmaal ) in dit hotel, en
jawel, je raad het, terug pasta met dezelfde smaak
maar op een andere wijze bereid. Na gegeten te
hebben gaan we dan met de metro naar de Piazza di
Spagna en de Fontana di Trevi om onze
avondwandeling te maken. De wijk Piazz a di Spagna ligt in het noordelijke gedeelte van het centrum van
Rome en wordt al eeuwen drukbezocht door een

divers publiek: van pelgrims en geestelijken tot
kunstenaars, schrijvers en frivole Engels aristocraten.
Nog steeds heeft deze wijk een enorme
aantrekkingskracht vo or vele mensen waardoor het
hier in de wirwar van steegjes bijna altijd druk is. Ook
op het beroemdste gedeelte van Piazza di Spagna, de
Spaanse Trappen, zitten altijd naast hordes toeristen
veel Romeinen. In deze wijk vind je cafés, restaurants
en de beroemdste winkelstraten van Rome rondom
de Via Condotti. Van hieruit gaan we naar de Trevi‐
fontein. De Fontana di Trevi bevindt zich op een klein
pleintje, het Piazza di Trevi. Zij is gebouwd door de
architect Nicola Salvi. De fontein staat aan de
voorkant van een groot paleis, het Palazzo Poli. Het
thema van het bouwwerk is de oceaan met Neptunus
op een schelp die voortgetrokken wordt door twee
gevleugelde paarden. Er zijn elementen van de
oceaan in de paarden verwerkt. Het ene paard is
rustig en het ander wild. In twee nissen staan links en
rechts de uitbeeldingen van Overvloed en
Gezondheid. Rechts bovenaa n zie je een af beelding
van een maagd die een
soldaat de plek van een
bron aangewezen zou
hebben. De fontein is
ook zeker niet klein met
haar 26 met er in
de
hoogte en 20 meter in
de breedte. Ook is er
een legende rond de
Fontana di Trevi. Wanneer je met je rug naar de
fontein staat en er over je linkerschouder twee
muntjes in gooit, je ogen sluit, aan Rome denkt en
uitroept 'Arrivederci Roma, zul je ooit terugkeren naar
deze prachtige stad. De muntjes die in de fontein
belanden, honderden Euro's per dag, worden door
het stadsbestuur gebruikt om de fonteinen te
onderhouden. Helaas werd het tijd om terug te keren
naar het hotel. Hier zou normaal nog een bijeenkomst
plaats vinden om even met elkaar te overwegen wat
we in de tijd die we samen waren geleerd hebben van
elkaar of gevoeld hebben voor elkaar. Doch de
directie van het hotel kwam roet in ons eten gooien (
zij hadden dat beter gedaan bij ons avondeten, zodat
we eens een andere smaak hadden ) door een
belachelijk bedrag te vragen per persoon voor het
gebruik van hun zaaltje. Dit evenement ging dus niet
door. Maar niet getreurd, onze buschauffeur stelde
zijn autocar ter onze beschikking zodat we daar even
konden nakeuvelen over de reeds gepasseerde dagen,
dit alles onder een groen nachtlicht van de bus en met
de verkrijgbare drankjes aan een zeer democratische
prijs. We blijven luk dankbaar voor die mooie geste.
Na een uurtje op de bus zijn allen dan gaan slapen,
want de volgende dag zouden we immers vertrekken
naar Assisi.
17

DAG 7.
ZONDAG 30/03/2008.
VAL D’ESTE
Om zeven uur is iedereen paraat voor het
ontbijt. Dan vertrekken we gezamenlijk om
de eucharistie te vieren om 09.00 uur in Sint‐
Juliaan der Vlamingen.
Deze mooie viering
werd voorgegaan door
E.H Ignace‐Marie en
diaken Achiel met
echtgenote Claudette
die als lector
fungeerde. Na de
viering brachten we dan een bezoek aan Largo
Argentina, In Rome lopen duizenden straatkatten
rond, die zich graag verschuilen tussen de oude
Romeinse monumenten. In het Largo di Torre
Argentina is een speciaal opvangcentrum voor deze
katten opgericht. Vrijwilligers van over de hele wereld
komen hier meehelpen met de verzorging.
Momenteel lopen er
zo'n 300 thuisloze
poezen rond. Ze zijn
overal op en tussen de
ruïnes te zien. Van
hieruit zijn we dan naar
het Pantheon gegaan. Het Pantheon is ontworpen als
een rond gebouw met bij het begin vijf treden die de
weg leidden naar de zeven meter hoge met brons
beslagen porticus. Vooraan zijn er twintig
monolithische granieten zuilen die stuk voor stuk 60
ton wegen met mooie Korinthische marmeren
kapitelen die een schip vormen met twee zijbeuken.
De voorste acht zuilen aan de voorkant van het
Pantheon zijn van grijs gekleurd graniet, de andere
twaalf zuilen van het Pantheon zijn van van roze
gekleurd graniet. Na de bezoeken zijn we vertrokken
met de bus richting Assisi. Intussen was het tijd voor
het middagmaal en hield de bus halt in Tivoli. Dit zijn
we gaan nuttigen in het Ristorante Antiche Terme di
Diana in de Via dei Sosii. Het menu: Piccatine agli
agrumi in salsa di arancio e limone, patate arrosto,
mousse di fragole con panna. om 15.00 uur was er
18
dan een bezoek gepland aan villa
d’Este en villa Hadriana. De
Romeinse villa was in vroegere tijden
als klooster en als regeringspaleis
gebruikt. Het was dus al langer een
bekend gebouw onder de Romeinse
bevolking. Om het nieuwe complex
voor Ippolito d'Este te kunnen
bouwen, moesten er grote
technische problemen worden opgelost. Er moesten
allemaal rotsen worden weggehaald en alle ruige
afgronden werden opgehoogd tot een mooie heuvel,
waarover vervolgens een riviertak werd geleid. Door
de riviertak konden de gewassen in de tuin nog beter
groeien (de grond was erg vruchtbaar) en het was
natuurlijk een goede decoratie aan de tuin. Toen al
het opruimwerk gedaan was, werden er allerlei
gebouwen, eetzalen, standbeelden, terrassen,
fonteinen en ook nog andere waterwerken aangelegd.
Villa d'Este staat erg bekend om zijn overvloed aan
mooie waterwerken. Een bekend bouwsel, waar
water een hoofdrol speelt, is bijvoorbeeld de Weg van
de Honderd Fonteinen, waar fonteinen staan in de
vorm van obelisken, schepen en adelaars uit het
wapen van d'Este.
Verder is de grot van Diana heel mooi, want daar zijn
allemaal mythologische afbeeldingen te zien,
waaronder een symbolische weergave van Rome in
het klein. Ook de romantische Rotonde van de
cypressen is een mooi voorbeeld. Van de Villa zelf,

dus meteen grenzend aan de tuin, is de Loggia van
Pirro Ligorio het meest belangrijke ornament: het is
de hoofdgevel, gericht op de stad op de bergen. De
Villa Hadriana (in het Italiaans Villa Adriana) is de
naam van de uitgestrekte residentie die de Romeinse
keizer Hadrianus (76‐138) tussen 126 en 134 liet
aanleggen vier kilometer ten zuidwesten van het
Latijnse stadje Tibur, het huidige Tivoli, op ongeveer
31 km van Rome. Het landgoed, met een omtrek van
5 km en een oppervlakte van ongeveer 120 ha,
omvatte een keizerlijk paleis, thermen, bibliotheken,
theaters en uitgestrekte tuinen boordevol
kunstwerken. Het geldt als een van de rijkste
gebouwencomplexen uit de Oudheid. Het Latijnse
woord villa had een andere betekenis dan wij er nu
aan hechten. Het verwijst eerder naar een
buitengoed, een landgoed met herenhuis gelegen
buiten stedelijk gebied. Na deze bezoeken zijn we dan
doorgereden naar Assisi waar we rond 20.20 uur
aankwamen aan het Grand hotel Assisi in de Via
fratelli Canonichetti. Na onze koffers naar de kamers
te hebben gebracht en ons verfrist te hebben
mochten we aan tafel voor ons avondmaal. Hier stond
een menu op tafel die ons allen zeer gesmaakt heeft.
Eens geen pasta zoals in het vorige hotel, en een
vlotte en zeer goede bediening. Na het avondmaal
hadden we dan een vrije avond en konden we
eventueel een wandeling gaan maken in het centrum
van Assisi. Na nog wat te hebben genoten zijn we dan
allen gaan slapen.
DAG 8.
MAANDAG 31/03/2008.
EREMO DELLE
CARCERI
Na een goede nachtrust te hebben
doorgebracht bevinden we ons allen aan de
ontbijttafel. Na de vorige avond uitgebreid
en zeer lekker te hebben gegeten, is er hier ook bij
het ontbijt een zeer uitgebreid buffet, een enorm
verschil met het hotel in Rome. Na het ontbijt staat er
een bezoek aan de basilieken van de H. Franciscus en
de H. Clara op het programma met daarna
samenkomst op het marktplein. Deze kleine
middeleeuwse stad ligt op de helling van de Monte
Subasio. Het middeleeuwse karakter is goed bewaard
gebleven. Er komen veel pelgrims in Assisi ter
nagedachtenis van St.‐Franciscus, die hier geboren is.
19
Reeds jong schonk hij zijn bezittingen aan de armen
en trok zich als kluizenaar terug. Later ging hij
prediken en schreef een levensregel, de basis voor de
franciscanenorde. Clara die zich bij hem aansloot
stichtte de orde van de clarissen. In de Romeinse tijd
was het al een bloeiende plaats. Op het Piazza del
Commune zien we de Minervatempel uit de 1e eeuw
v.Chr.. Via de vroegere Sint Nicolaaskerk komen we bij
het museum en het Forum
Romanum. We zien er
vondsten van Etruskische en
Romeinse herkomst. Op het
Forum zijn te bezichtigen:
Romeinse bestrating, de
fundering van de
Minervatempel en het
podium van het
gerechtsgebouw. De basiliek van de heilige Clara is
een gotische kerk uit de 13e eeuw. De voorgevel is
van roze en witte steen en versierd met een
roosvenster. Boven het hoofdaltaar bevinden zich
fresco,s. In de San Giorgokapel zijn relikwieën van de
heilige Clara. Hier hangt ook het kruis dat in San
Damia tot St.‐Franciscus sprak. Dom Rufino.
Voorgevel is in Romaanse stijl gebouwd met drie
roosvensters en een loggia. De portalen zijn versierd
met dier motieven. Hier
bevindt zich de
doopvont w aarin de
H.
Clara en de H.

Franciscus zijn
gedoopt. In de crypte
kunnen we resten zien
van de voormalige
basiliek uit de 11e
eeuw, ook i s er een
sarcofaag uit de 3e
eeuw. Na deze
basilieken te hebben
bezocht was het
intussen tijd geworden
om naar het hotel te
gaan en het
middagmaal tot ons
te
nemen. Na wat te hebben gerust begonnen we dan
aan de wandeltocht van zo’n 4 tot 5 kilometer, steeds
stijgend naar het klooster Eremo delle Carceri. In de
grotten op de helling van de Monte Subasio net
buiten de muren van Assisi, ligt het klooster waar St.
Francis verbleef met zijn volgelingen in hun eerste
woning op het Eremo delle Carceri (Carceri
Hermitage). Hij is vaak teruggekeerd naar hier om te
bidden en verdedigden. Het woord is afkomstig uit de
Carceri carceres, is Latijn en betekent 'afgelegen
plekken. De wandeling was voor sommigen zwaar,
daarom ook dat er twee taxi’s voorzien waren, die na
enige tijd de mensen naar boven bracht die moeilijker
konden stappen, zodat ook zij het klooster een
bezoek konden brengen en de voorziene viering die
daar plaats had konden meebeleven. Er was één
iemand onder de wandelaars die het geluk had dat
die taxi’s nog voorbij moesten komen rijden. Door het
verschil van hoogte en de mindere zuurstof die
daardoor aanwezig is, en mede door de zware
inspanningen die hij moest leveren omdat het
voortdurend klimmen was, kwam hij tot de
vaststelling dat zijn dagdagelijkse medicatie die hij
inneemt veel vlugger afgewerkt was dan normaal
voorzien, en was hij genoodzaakt te wachten op de
taxi’s om de anderen dan te vervoegen en zo boven te
geraken. Door dit voorval is er dan ook in
samenspraak met anderen van de groep, en de
persoon in kwestie zelf, beslist geworden om de
dagwandeling die de volgende dag zou plaats vinden ,
dat deze persoon daar niet zou aan deelnemen. Nadat
allen boven waren geraakt, de een meer puffend dan
de andere, hebben we dan het klooster bezocht en
gezamenlijk de viering meegemaakt. Hierna zijn we
dan vertrokken richting hotel om het innerlijke te
gaan voeden. Na het avondmaal was iedereen dan vrij
en kon wie dat wilde nog eens tot op het marktplein
20
gaan om een glaasje te drinken of een ijsje tot zich te
nemen. Anderen beslisten om onder de wol te gaan,
want de volgende dag was er de voettocht van zo’n
14 kilometer.

DAG 9.
DINSDAG 01/04/2008.
IN HET SPOOR VAN
FRANCESCO
Na het ontbijt verdween iedereen naar zijn
kamer om zich klaar te maken voor de
wandeling. Dit was merkbaar in de gangen
van het hotel, aangezien er een geur hing die men
alleen maar vindt in de kleedkamers van voetballers
en wielrenners, een geur die de neusvleugels deed
open gaan. Om tien uur werd het startschot gegeven
van de wandeling met aankomst aan de
Franciscusbasiliek. Voor de mensen die niet
meededen aan de wandeling en de wandelaars
uitwuifden was er een alternatief voorzien, namelijk
een stadswandeling en verder een bezoek aan San
Daniano. San Damiano is de naam van een kerkje en
een daarbij behorend klooster in Assisi . De plek
speelt een belangrijke rol in het leven van de heilige
Franciscus met het kruis dat sprak tot Franciscus in
Sta Maria degli
Angeli. De basiliek
van de heilige Clara
is een gotische kerk
uit de 13e eeuw. De
voorgevel is van roze en witte steen en versierd met
een roosvenster. Boven het hoofdaltaar bevinden zich
fresco,s. In de San Giorgokapel zijn relikwieën van de
heilige Clara. Hier hangt ook het kruis dat in San
Damia tot St.‐Franciscus sprak. Om 17.00 uur was er
dan een gezamenlijke slotviering voorzien in de
benedenkerk van St.‐Franciscus aan het H. Catarina‐
altaar, waar we zoals afgesproken was allen zouden
verzamelen. Het werd een blij
weerzien met de puffende en
zwetende wandelaars die blij
waren het eindpunt te hebben
bereikt. De afsluitende viering
werd voorgegaan door pr. Mark,
samen met diaken Norbert en
zijn echtgenote Maria als lector.
Na de viering vertrokken we
richting hotel om ons allen te
verfrissen, zowel uiterlijk als innerlijk en dan aan tafel
te gaan voor het avondmaal. Na het avondmaal
kregen we dan van het hotel een gespreksruimte ter
beschikking om gezamenlijk te reflecteren op onze
dagen die we samen hebben mogen beleven op deze
reis. Er werd ook drank geserveerd die werd betaald
door de kas, aangezien er nog enkele Euro’s over
waren. Bij dit gezellig samenzijn kwam menig persoon
aan het woord. Eén persoon vertelde ons dat hij zijn
mening heeft moeten herzien wat betreft zijn visie op
diakens, namelijk onze buschauffeur Luk. Voor het
vertrek met de groep uit België dacht hij namelijk dat
dit voor hem een oersaaie beleving zou worden. Hij
21
had zich voorgenomen dat het dagdagelijks van ‘s
morgens tot ‘s avonds bidden zou worden met de
daarbij horende religieuze gezangen. Hij is er zeer
verwonderd van geweest wat er zoal allemaal leeft en
omgaat in de diakens. Hij is tot de conclusie gekomen
dat de diakens werkelijk deel uitmaken van het
dagdagelijkse leven van de mensen om hen heen. Dat,
ondanks dat ze op reis zijn, ze bezig blijven met de
problemen van de thuisblijvers, de
mensen van de parochie, de familie
en zelf de vreemden die ze hebben
mogen ontmoeten. Hij dacht niet, na
meerdere gesprekken gehad te
hebben met verschillende diakens,
dat hun taak zo’n groot pakket
omvatte, en dat zij hierdoor zo dicht
staan met de mensen om hen heen
en het leven in het algemeen. Hij zei
ook dat er een lesje voor hem verborgen zat in deze
reis met de diakens. Namelijk dat hij geleerd heeft
om niet op voorhand reeds een oordeel te vellen over
de mensen, maar alles op zich te laten afkomen en
dan pas kan hij zien met wat voor mensen hij te
maken heeft. Zo zie je maar hoe we ook op reis toch
nog onze taak als diaken vervullen. Menig persoon is
dan nog aan het woord geweest, maar intussen werd
het laat en zijn we dan maar onze bedstee gaan
opzoeken, want de volgende morgen begonnen we
aan onze terugreis richting België.

DAG 10.
WOENSDAG 2/04/2008.
ONDERWEG
Na te hebben ontbeten laden allen hun koffers
in de bus en precies om 08.00 uur vertrekken
we via Ravenna en Bologna naar Modena. In
de bus wordt er nagekeuveld over de dagen in Rome
en Assisi die we samen hebben mogen beleven en
waarvan er nog lang zal worden naverteld. Op de bus
horen we iemand zeggen: er is een tijd van komen, en
er is een tijd van gaan. De tijd van komen is nu
gegaan, en de tijd van gaan is nu helaas gekomen.
Spijtig, maar wel de werkelijkheid. na enige tijd rijden
bereiken we nu de Via Tre Olmi waar we in het
Holiday hotel ons middagmaal tot ons nemen.
Volgend menu werd ons voorgeschoteld: Trancio di
salmone alla griglia, patate al vapore en dessert. Het
heeft ons allen gesmaakt. Om 14.00 uur zijn we dan
terug vertrokken om via Parma, Milano, Chiasso en
Gothardo opnieuw Sisikon in het
Vierwoudenstedemeer in Zwitserland te bereiken,
waar we ons innerlijk voeden en overnachten. Dit in
hetzelfde hotel die we op onze doorreis hebben
gehad.
DAG 11.
DONDERDAG 03/04/2008
DANKBAAR
Na te hebben ontbeten vertrekken we verder
voor de reis van Zwitserland naar de
eindbestemming Kortrijk en van daaruit naar
de terminus te Brugge. Onderweg houden we halt te
Obernai in restaurant Caveau du Vigneron die gelegen
is in de rue du Gal Gouraud en waar we het
middagmaal nuttigen, namelijk ¼ de tarte flambée
cuite au feu de bois gevolgd door Baeckeoffe aux trois
viandes en salade vertes. Na dit alles te hebben
verorberd en wat te hebben laten bezinken zetten we
dan onze weg verder richting Kortrijk. Bij aankomst in
Kortrijk wacht ons een blij terugzien met de familie.
22
Na persoonlijk afscheid te hebben genomen van al
onze collega’s wuiven we hen uit wanneer ze
vertrekken richting Brugge. Het was goed geweest,
zeer goed zelfs. Na wat tijd te hebben gehad om te
bekomen van deze prachtige reis, en het
dagdagelijkse werk van het diaconaat weer te hebben
opgenomen komen de meesten onder ons samen op
de terugkomdag van de reis; Hier werden we allen
van harte verwelkomd in de school waar Georges
werkzaam is en konden een groot stuk van de film
bekijken die Erik in samenwerking met hun zoon had
gemaakt van onze reis. Ook menige foto’s waren ter
beschikking gesteld door Frans Essel, foto’s die hij
dubbel had. Er werd dan ook heel wat afgepraat over
de reis bij een lekkere koffietafel. We kregen een
duplicaat van de dvd film en een fotoboek
samengesteld door Georges, en dit alles werd
bekostigd met de euro’s die nog over waren in kas.
Spijtig genoeg kwam ook hieraan een einde en
vertrokken allen huiswaarts met in hun gedachten de
vraag: waar gaat de volgende reis ons naartoe
brengen ?