AD 9 maart - Generation R

14 weekend
Generatie
De vleugel van Generation
R (de R
staat voor Rotterdam)
vormt
binnen het SophiaKinderziekenhuis
een afdeling
op zich. Anders dan hun
zieke leeftijdgenoten in het gespecialiseerde
kinderziekenhuis, zijn
de kinderen die aan het onderzoek
deelnemen kerngezond. Sterker: ze
worden sinds hun verblijf in de
baarmoeder, nu 10 jaar geleden,
dusdanig intensief gevolgd dat
eventuele aandoeningen snel worden
ontdekt.
Wat lijkt voorbehouden aan ongeruste
vijftigers –een peperdure
medische check –krijgen de prepubers
van Generation R geheel gratis.
In ruil daarvoor dienen zij belangeloos
de medische wetenschap.
,,Voor veel ouders was dat beslist
onder de loep
Ze worden intensief gevolgd sinds hun verblijf in de
baarmoeder, de ruim achtduizend kinderen van Generation R.
Het Rotterdamse megaproject naar groei, ontwikkeling en
gezondheid bestaat 10 jaar.
Het eerste decennium heeft Generation R opmerkelijke resultaten geboekt
een reden om mee te doen,” zegt
coördinator en kinderarts Vincent
Jaddoe, die van 1999 af betrokken
is bij Generation R. ,,Bij de deelnemende
moeders –voorwaarde was
dat zij in Rotterdam woonden –
werden tijdens hun zwangerschap
bijvoorbeeld drie echo’s gemaakt.
We namen navelstrengbloed af,
verzamelden urine en bloed, voerden
motorische tests bij de zuigelingen
uit en lieten ouders vragenlijsten
invullen. Dat trok veel mensen
over de streep.”
,,Het is fijn om te weten dat alles
goed is met je kind en dat ze hier
de vinger aan de pols houden,” beaamt
Lisette van den Belt, die in
alle vroegte met haar zoon Hugo
(9) is vertrokken voor een ‘dagje
Generation R.’ in het Erasmus MC.
Vanuit Apeldoorn. ,,We woonden
lang in Rotterdam, maar zijn verhuisd.
Toch zijn we het project
trouw gebleven. Hugo vindt het een
uitje. Hij gaat er zeker nog een
spreekbeurt over houden.”
Tien jaar bestaat Generation R
inmiddels. Het megaonderzoek
naar groei, gedrag, ontwikkeling en
gezondheid van (Rotterdamse) kinderen
heeft zich nationaal én internationaal
een plaats verworven in
de medische wereld. Van de tienduizend
toen nog ongeboren kinderen,
doen er nog meer dan achtduizend
mee; een zeer hoog percentage
na 10 jaar.
,,Wij koesteren onze jongens en
meisjes,” zegt Vincent Jaddoe. ,,Als
een oproep om naar het ziekenhuis
te komen niet wordt beantwoord,
pakken we de telefoon of we gaan
zelf langs de deur. Hier werken
echt gepassioneerde mensen met
verschillende achtergronden. Ik
prijs me elke dag gelukkig met deze
droombaan. Wat wil je als medicus
nog meer? Als je het over gezondheid
hebt, zit je er dankzij deze kinderen
met je neus bovenop. Bovendien
is het een praktisch project: je
vertaalt je bevindingen direct naar
de zorg in het ziekenhuis en in de
stad.”
SPANNING EN ANGST
In één decennium heeft Generation
R opmerkelijke resultaten geboekt.
Een bescheiden greep: huilbaby’s
blijken vaker een depressieve vader
te hebben en depressieve moeders
krijgen gemiddeld lichtere kinderen.
Een zwangere vrouw heeft
baat bij een mediterraan dieet
(groente, vis, fruit, plantaardige
olie), dat een gunstig effect heeft op
de groei van hun kind en op haar
eigen bloeddruk tijdens de zwangerschap.
Baby’s die in het eerste halfjaar
borstvoeding krijgen, hebben in
zaterdag 9 maart 2013
1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar
Naam:
Geboren:
Broer/zus:
Hugo van den Belt
Tekst: Arno Gelder Foto’s : Arie Kievit
15 mei 2003 in het Erasmus MC
Flynn (3 jaar)

zaterdag 9 maart 2013
6 jaar
Vriendjes/vriendinnetjes:
School:
Sport:
Hobby’s:
Sinds2002onderzoekt‘Generation
R’
de verschillenin
ontwikkeling van
10.000 kinderen...
...tijdensde
zwangerschap...
VIJF ONDERZOEKSGEBIEDEN
Groei &
ontwikkeling
Gedrag &
mentale
activiteit
ENKELE CIJFERS
NAAR HERKOMST
...directna na a
de geboorte... rte e... e
VIER ONDERZOEKSTECHNIEKEN
Lichamelijk
onderzoek,
scans, metingen
laag hoog
Vragenlijsten
&interviews
Astma
&allergie
...verspreid p over Rotterdam...
Observaties
moeder &kind
...e ...en ensindsdien sindsdien n
elke elk elke 2-4jaar.
Kinderziekten
Lab-onderzoek
lichaamsvocht
Gezondheid
&
zorg
Vandedeelnemersis
40%niet-Europees 58 3 4 7 3 9 9 7
Vooral Turkse vrouwen
blijven rokenals ze
zwangerzijn (%)
Het geboortegewicht
varieertsterk (gram)
Nederlands/Europ.
Indonesisch
Kaap Verdisch
Marokkaans
Antilliaans
Surinaams
Turks
Overig
17 17 21 6 20 22 33 8
3443 3429 3235 3517 3207 3152 3387
7 jaar 8 jaar
Benoît, Kai , Wouter en Enzo
Berg & Bosschool in Apeldoorn (groep 6)
Honkbal bij Robur ’58
Lezen, voetballen, buitenspelen en iPad-spelletjes
090313 |BD
©
ONDERZOEK
Liesbeth Duijts, kinderarts-epidemioloog,
zoekt binnen Generation
R naar de oorzaken van
astma en allergische aandoeningen.
,,Een ding staat vast,’’ zegt
Duijts. ,,Een zuigeling wier moeder
tijdens de zangerschap
rookt, is in de regel niet alleen
kleiner en lichter, maar loopt
grote kans op klachten van de
luchtwegen en afwijkende longfunctie,
los van blootstelling aan
rook na de geboorte.”
Die in beton gegoten waarheid
weerhoudt vrouwen
er evenwel niet van tijdens
hun zwangerschap te
roken. De percentages zijn
onder Turkse (50 procent)
en Nederlandse vrouwen
(20 procent) het
hoogst. Aanstaande
Marokkaanse moe-
deze maanden 2,5 keer minder infecties
dan zuigelingen zonder
moedermelk. Zwangere vrouwen
en cannabis zijn een verontrustende
combinatie: kinderen die in
de baarmoeder aan de softdrug
worden blootgesteld, hebben een
kleinere hoofdomtrek en een lager
geboortegewicht: een indicatie
voor gezondheidsklachten later in
het leven. En –als een kind een
prik krijgt, troost het dan vooraf
niet te veel! Juist dan nemen spanning
en angst toe. Beter, zo blijkt
uit Rotterdams onderzoek, is het te
prijzen: ‘Wat ben je stoer!’
Op de honderden onderzoeksresultaten
die Generation R heeft
geproduceerd, zijn in de loop der
jaren tientallen medewerkers gepromoveerd.
Het project ambieert ook
een kweekvijver te zijn van onderzoekers
die hun talent kunnen ontplooien
door dagelijks te vorsen in
9 jaar
ders doen het met 1 procent beduidend
beter.
Duijts richt zich nadrukkelijk op
de vroege oorzaak van astma.
Met drie collega’s kijkt ze welke
factoren in het vroege leven invloed
hebben op het voorkomen
van astma. ,,Kinderen,” zegt ze,
,,die óf korter dan vier maanden
óf op onregelmatige basis borstvoeding
krijgen, hebben een grotere
kans op astmaklachten in
de eerste vier levensjaren dan
kinderen die langer en uitsluitend
borstvoeding ontvangen.
,,Verrassend is dat luchtverontreiniging
geen verhoogd
risico op klachten
geeft, maar wel in combinatie
met sigarettenrook.
Dat zijn belangrijke bevindingen.
Ze suggereren dat
het ontstaan van longziekten
als astma deels voorkomen
kunnen worden
een databank waarin de medischsociale
blauwdrukken van duizenden
kinderen zijn verzameld.
De vraag die de onderzoekers
zich telkens stellen is waarom het
ene kind zich normaal ontwikkelt
en een ander kind ontwikkelingsof
gedragsstoornis(sen) heeft. Rotterdam
met haar kleurrijke bevolking
is volgens kinderarts Jaddoe
de ideale smeltkroes voor dergelijk
vergelijkend onderzoek, ook omdat
steeds meer verschillen tussen autochtone
en allochtone kinderen
aan het licht komen.
,,We zien hier 150 verschillende
nationaliteiten, van wie autochtone
Nederlanders, Turken, Marokkanen,
Surinamers en Antillianen de
hoofdmoot vormen. Bovendien zijn
in Generation R alle sociale klassen
vertegenwoordigd: van welgestelde
families uit Kralingen tot gezinnen
in Rotterdam-Zuid die in een heel
weekend
Slechte lucht geeft geen klachten
15
door in de eerste levensfase gezonde
omstandigheden voor het
ongeboren kind te scheppen.”
Tevens blijkt dat een snelle groei
van baby’s in de eerste drie levensmaanden
(en niet zozeer de
groei tijdens de zwangerschap)
een hoger risico op astmaklachten
geeft, dan bij kinderen met
een normale en gemiddelde
groei.
Behalve haar klinische werk in
het Sophia Kinderziekenhuis,
doet Duijts veel onderzoek met
gegevens van Generation R,
waarbij ze ook gebruikt maakt
van de kleine hoeveelheden
bloed die van kinderen en ouders
zijn verzameld.
Dit jaar krijgt binnen Generation
R een speciaal onderzoek
vorm, dat zich richt op vroege
oorzaken van allergie bij kinderen.
Ieder kinds krijgt nu op zijn
negende een allergietest.
andere sociale situatie en woon- en
leefomgeving verkeren.
,,Zo onderzoeken we wat de gevolgen
zijn voor een kind dat opgroeit
in een achterstandswijk. Antilliaanse
kinderen hebben 50 procent
meer kans te overlijden in hun
eerste levensjaar dan autochtone
kinderen. Daarbij zijn ze bij de geboorte
300 gram lichter. De hoge
babysterfte in Rotterdam is eveneens
een punt van onderzoek. Door
de verschillen in kaart te brengen
kunnen we voor elke etnische
groep specifieke maatregelen bedenken
om de ontwikkeling en gezondheid
van de kinderen te bevorderen.”
Liesbeth Alblas is deze ochtend
met dochter Suzanne aanwezig in
de kliniek van Generation R. Net als
»

16 weekend
Lisette van den Belt en haar zoon
Hugo wonen ze niet meer in Rotterdam.
De afstand Heemstede-Rotterdam
is echter geen beletsel. Ouders
die van ver komen ontvangen een
kilometervergoeding, maar Liesbeth
Alblas benadrukt dat ze deelname
aan het massaonderzoek belangrijker
vindt. Niet alleen voor haar
dochter (‘Dat is mooi meegenomen’),
maar evenzeer om een bijdrage
te leveren aan het grotere
doel: het in kaart brengen van de
gezondheidsontwikkeling van jonge
mensen.
Trouwens, net als voor haar leeftijdgenoot
Hugo is de gang naar
Rotterdam voor dochter Susanne
bepaald geen straf. Een dag geen
school (deelnemers krijgen na overleg
vrij) is mooi meegenomen en
het circuit van lichamelijke en gedragstests
dat vandaag wordt afgelegd
is voor ieder kind even opwindend
als De Efteling.
OORSMEER
Susanne was vijf toen ze in Rotterdam
voor het eerst lichamelijk
werd onderzocht. Haar motorische
ontwikkeling en gedrag werden gemeten,
van haar hart en nieren
werden echo’s gemaakt. Nu, 5 jaar
later, is ze terug in de kliniek. Ze
draagt haar oranje rugzak met het
opschrift ‘Generation R.’ De deelnemers
worden op gezette tijden verwend
met dergelijke presentjes.
Boekjes, een quiz, tekeningen om
zelf in te kleuren, de band met het
project blijft op deze wijze een
hechte. Voor de ouders is er, behalve
de uitgebreide vragenlijsten
die zij geregeld moeten invullen om
Generation R op de hoogte te houden
van het wel en wee van hun
kinderen, een nieuwsbrief.
Vandaag krijgen de kinderen een
kleurig cahier (Het Meten = Weten
Boek), waarin op speelse wijze de
onderzoeken worden toegelicht. Er
zijn weetjes over het wisselen van
tanden, het gehoor (‘Weet je
waarom wij oorsmeer hebben?’), de
ENKELE
ONDERZOEKS-
RESULTATEN
Depressieve
vaders
hebben een
grotere groterekans
op hetkrijgen hetk
vaneen
huilba huilbaby.
Metenkel el borst- bor borstrstvoeding krijgen
kinderen in
heteerste
half jaar
2,5keer
minder infecties dan
zonder borstvoeding.
Baby's uit uitgezinnenmet
gez ezinnen m
een laag inkomenen
lage opleiding hebben
een moeilijker
temperament dan dievan
hoogopgeleideouders.
Kinderen deren
vann 2-3die
dagelijks gelijks meer dan
1uur ur tv kijken,
ontwikkelenvaker
gedragsproblemen.
botten (‘Het allerlangste bot in je lichaam
is het bot in je bovenbeen’)
en het hart. Met een 3D bril kunnen
de deelnemers in het boek driedimensionale
afbeeldingen zien.
Bij Susanne wordt eerst het gebit
en gehoor getest. Daarna wordt ze,
evenals haar moeder, gemeten
(1,51m), gewogen (37,8kg) en volgt
een botscan. Haar spijkerbroek
moet uit, want ‘anders zien we op
de foto een skelet met een ritssluiting,’
lacht de medewerker die Suzanne
begeleidt. Ook haar hand
wordt gescand om de groeischijven
in beeld te brengen. Op het scanapparaat
grijnst een zwarte pluchen
panter Susanne toe.
Met het psychologische gedeelte,
een kamer verder, wordt ‘de interactie
tussen moeder en kind’ getest
en op video vastgelegd. Susanne en
haar moeder moeten samen op één
toverleitje een olifant tekenen. Ze
gieren het uit van de pret. Na afloop
zijn slechts de vage contouren
van een slurf zichtbaar.
SPELBREKER
Weer een andere test moet het ‘risicogedrag’
van Susanne blootleggen.
Om dat uit te dagen kan ze 5 euro
winnen –een fortuin voor een 9-jarige.
Op een computer dient ze vakjes
aan te klikken die vervolgens
een smiley tonen. Die levert steeds
één cent op. Als er echter een ‘boze’
smiley verschijnt, vervalt haar complete
winst. Als geroutineerd pokerspeler
speelt Suzanne –tong uit de
mond –door tot het bittere eind en
ziet haar aanvankelijke winst geheel
verdampen.
Tijdens de onderzoeken wordt ingespeeld
op de belevingswereld van
het kind. Bij de longtest, waarbij
lang en krachtig dient te worden geblazen
om het longvolume te meten,
moeten Susanne en Hugo virtuele
bowlingballen naar kegels laten rollen
of kaarsjes uitblazen.
Het prikken deze dag is van oudsher
de spelbreker. Dat moment staat
Susanne en Hugo vijf jaar geleden
Generation R omvat
vijf onderzoeksgroepen:
Groei & Ontwikkeling,
Gedrag & Cognitie,
Astma & Allergie,
Ziekten op Kinderleeftijd
en Gezondheid &
Gezondheidszorg. Elke
dag zijn veertig onderzoekers
(basisartsen,
kinderartsen, psychiaters,
psychologen en
nog op het netvlies gebrand. Ze
mogen dan inmiddels negen zijn,
naalden boezemen –ook voor hun
moeders die aansluitend worden geprikt
–angst in. Er wordt bloed afgenomen,
neusvocht verzameld
(‘Snottebelletjes vangen’ in Generation
R-jargon) en een allergietest gedaan.
Daarbij wordt met een aantal
prikjes de gevoeligheid voor hond,
kat, huisstofmijt, perzik, gras en hazelnoot,
pinda en cashewnoot onderzocht.
Het eindgesprek met een arts
vorm traditioneel de afsluiting van
de dag. ,,Zo Suus, jij hebt je APK
weer binnen,’’ lacht de arts. Net als
bij Hugo verkeert Susanne in puike
conditie. Haar BMI (Body Mass
Index, die gewicht in verhouding tot
lengte berekent) ‘kan niet beter’ en
ze heeft ‘een mooi hart!’ Susanne
glundert, haar moeder glimt.
Vincent Jaddoe, coördinator van
Generation R: ,,Dit project kun je
gerust letterlijk het levenswerk van
veel Rotterdammers noemen. Binnenkort
krijgen we zelfs een eigen
MRI-centrum om scans te maken.
De bedoeling is dat we onze kinderen
tot hun 18de volgen. Maar als
het 80 mag zijn, graag!”
zaterdag 9 maart 2013
1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar
Naam:
Geboren:
Broer/zus:
wikkelen vaker 020213 |BD
©
Susanne Alblas
11 mei 2003
in het Clara Ziekenhuis, Rotterdam
Koen (10), zusje Wiep (overleden)
ONDERZOEK
Veertig wetenschappers
elke dag in de weer
bewegingswetenschappers)
onder leiding van
negen onderzoeksleiders
in de weer met de
gegevens van 8300 kinderen.
Hun kennis
heeft geleid tot meer
dan dertig proefschriften
en ruim 250 wetenschappelijke
artikelen
in (inter)nationele medische
tijdschriften.

zaterdag 9 maart 2013
6 jaar 7 jaar 8 jaar
Vriendjes/vriendinnetjes: Nikkie, Birthe, Dace, Kiran ,
School:
May, Paula, Gabriela
Molenwiek Montessori , Haarlem (groep 6)
Sport: Tennis en zelfverdediging (Krav Maga)
Hobby’s: Tekenen , tv-kijken , Wii-en en ballet
ONDERZOEK
Relatie vader en kind ook heel belangrijk
De onderzoeksgroep waarin kinder- en
jeugdpsychiater Mijke Lambregtse werkt,
Gedrag & Cognitie, houdt zich in Generation
R vooral bezig met de emotionele,
cognitieve en gedragsmatige ontwikkeling
van kinderen. De relatie tussen kind en
ouders en de invloeden van ouders op hun
kinderen is daarbij belangrijk.
Lambregtse: ,,Naar de invloed van psychische
klachten van de moeder op de ontwikkeling
van haar kind is veel onderzoek
gedaan. Over consequenties die de geestelijke
gezondheid van de vader voor het
jonge kind meebrengt, is veel minder bekend.
Wij zijn daar volop mee bezig.”
Een dag lang door de medische molen
Voor de deelnemers aan Generation R is
een dagje ziekenhuis niet iets om tegenop
te zien. Sterker - de meeste kinderen
ervaren het als een spannend avontuur.
De medische molen wordt ineens
een draaimolen vol verrassingen en opwinding.
Hoe hard kun je blazen? Re-
Juist ‘omdat vaders steeds actiever zijn bij
de opvoeding’ wordt onder de titel Doet de
vader ertoe? onderzoek gedaan naar de relatie
vader-kind. Lambregtse: ,,Als de relatie
tussen vader en kind niet optimaal is,
kunnen kinderen later gedragsproblemen
krijgen. Aan de andere kant: psychisch gezonde
vaders kunnen een gunstige invloed
uitoefenen als het tussen moeder en kind
niet zo goed gaat.”
Om de situatie in het gezin te visualiseren,
worden binnen Generation R duizend
kleuters en hun vaders gefilmd als zij thuis
een taakje moeten vervullen. Die informatie
wordt gerelateerd aan psychische
ageert je huid op pinda’s? Hoe ziet je
hand er uit onder de scan? Hoeveel ben
je gegroeid en ben je misschien ietsje
dikker geworden? En hoor je wel al die
piepjes?
Over vijf jaar, als het echte pubers zijn,
gaan ze weer naar het Erasmus MC.
9jaar
klachten van zowel de vader als de moeder
en aan het gedrag van hun 4-jarige kind.
Ook nu vinden de onderzoeksresultaten
van Generation R hun weg naar de praktijk.
Klaar voor een kind heet het programma
van de gemeente Rotterdam,
waarin het project een belangrijke rol
speelt.
Lambregtse: ,,Mede op basis van de uitkomsten
van Generation R is een systeem
opgezet waarbij alle zwangere vrouwen lichamelijk
en geestelijk systematisch worden
gescreend met als doel de relatief
hoge babysterfte in Rotterdam terug te
dringen. Verloskundigen, gynaecologen,
weekend
17
psychiaters en zorgverzekeraars werken
hierbij nauw samen. Wat kunnen we doen
om de omstandigheden van de ongeboren
baby en het kind na de bevalling dusdanig
te verbeteren dat het gezond kan opgroeien?”
Behalve naar lichamelijke en psychische
klachten wordt ook gekeken naar de dagelijkse
leefomstandigheden van de zwangere
vrouw. ,,Je hebt extreem kwetsbare
gezinnen. Je moet je dus ook richten op de
psychosociale omstandigheden van de ouders,
zoals de financiële middelen, of zij
voldoende steun ervaren en de veiligheid
in huis.”