Ouderschap - Generation R

we
Here N I E U W S B R I E F
nummer 15 | 2008
Interactieve lezing
Emmeliek Boost
Minder infecties door
borstvoeding
Hoe voed je je kind
alleen op?
Opvoedingsstress en
lichamelijke klachten
Tips tijdens de
peuterpubertijd
Hoeveel TV kijkt
een tweejarige?
Van een deelnemer
‘Paco is echt een
cadeautje!’ Marjolijn
vertelt over hoe
zij op haar 44e
zwanger werd van
haar eerste kind...
Lees verder
Van een
medewerker
Zit u ook wel eens met
uw handen in het haar over de
opvoeding? Noor Wolff doet onderzoek
naar opvoedingsstress... Lees verder
Ouderschap
Wat is er leuker dan lekker ravotten met je vader? Eva (4 jaar) vindt het maar
wat leuk! Maar hoe spelen vaders eigenlijk met hun kinderen? En spelen
vaders anders met hun kinderen dan moeders? Generation R is geïnteres-
seerd in de interactie tussen vader en kind. We willen erachter komen wat
de invloed is van de vader op de ontwikkeling van zijn kind. Bij ongeveer 900
gezinnen observeren we hoe vaders met hun kinderen spelen.
Here we R is een uitgave van Generation R, het onderzoek naar groei, ontwikkeling en gezondheid. Generation R is een onderzoek van het
Erasmus MC, de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Erasmus MC - Sophia in samenwerking met de GGD Rotterdam-Rijnmond.

Paco in
de tuin
‘Paco is echt een cadeautje!’
Marjolijn Leenderts besluit samen met haar partner op haar 40e dat ze een kind wil.
Na 4 jaar proberen is ze eindelijk zwanger. ‘Ik wilde het wel op de natuurlijke manier,
anders niet, dan had ik maar eerder moeten beslissen.’ Op haar 45e bevalt ze van
een gezonde zoon Paco.
Opvoedingsstress!
Paco is nu 5 jaar en gaat naar de basisschool.
Het gaat heel goed met hem en
het gezin. De familie Leenderts is in meerdere
opzichten geen standaard gezin.
Marjolijn woont niet samen met haar
partner. De ene helft van de week is Paco
bij haar, de andere helft bij zijn vader en
in het weekend zijn ze een gezin. ‘Ik vind
het fijn om tijd en ruimte voor mezelf te
hebben en er helemaal voor Paco te kunnen
zijn als hij bij mij is’, vertelt Marjolijn.
De voordelen van op latere leeftijd een
kind krijgen zijn voor Marjolijn duidelijk.
‘Ik heb genoeg zelfvertrouwen, ik ben
rustiger dan vroeger en ik heb heel
bewust voor Paco gekozen. Tot mijn 35e
had ik heel sterk een ‘nee’. Maar op mijn
40e was ik persoonlijk zo ontwikkeld
dat ik toe was aan een kind’. Maar er zijn
natuurlijk ook nadelen. ‘Paco heeft geen
opa’s en oma’s met wie hij leuke dingen
kan doen en op je 45e kan je niet meer 5
kinderen krijgen. Het is al bijzonder dat
het nu goed is gegaan en ik wil het lot
niet nog een keer tarten. Wat dat betreft
is Paco echt een cadeautje!’
Kinderen grootbrengen is een uitdaging. Het ouderschap is niet altijd makkelijk.
Alle ouders zijn wel eens onzeker. ‘Dit is normaal en hoort bij het ouderschap’,
vertelt Noor Wolff, onderzoeker bij Generation R.
Maar sommige ouders vinden het veel moeilijker dan ze gedacht hadden. Zij hebben
soms het gevoel dat ze het niet goed aankunnen, en dit kan stress geven. Dit noemen
we opvoedingsstress. Noor kijkt wat de invloed is van opvoedingsstress op kinderen van
anderhalf jaar oud. Uit haar onderzoek blijkt dat deze ouders vaker kinderen hebben met
lichamelijke klachten, zoals buikpijn en misselijkheid. ‘Het is natuurlijk niet zo dat alle
kinderen met buikpijn of misselijkheid ouders hebben met opvoedingsstress’, zegt Noor
nadrukkelijk. ‘Bijna elk jong kind heeft wel eens last van deze klachten. Het gaat om een
kleine groep kinderen met meer lichamelijke klachten dan hun leeftijdsgenootjes. En bij
deze groep kinderen ervaren de ouders meer opvoedingsstress’. Noor denkt dat de
kinderen de opvoedingsstress van de ouders aanvoelen en dit uiten in lichamelijke
klachten omdat zij zich nog niet goed in woorden kunnen uitdrukken, net zoals kinderen
bij spannende gebeurtenissen (eerste keer school, verjaardag) ook soms buikpijn hebben.
Aan de andere kant, zou het ook kunnen dat ouders meer stress ervaren omdat hun kind
zo vaak klachten heeft. Hoe het precies zit, hoopt Noor in de toekomst te achterhalen.
Eerste bijeenkomst
oudergroep is succes!
Op dinsdagavond 22 april is de eerste
bijeenkomst van de Generation R oudergroep
geweest! In deze groep zitten ouders
die deelnemen aan ons onderzoek en
met ons meedenken. Er wordt gesproken
over bijvoorbeeld de (on)duidelijkheid
van vragenlijsten, het digitaliseren van
vragenlijsten voor kinderen, informatie
over onderzoeken, wat ouders van de
nieuwsbrief en website vinden en hoe
je kinderen enthousiast houdt tot hun
twintigste. We brainstormen een paar
keer per jaar over belangrijke vragen
waarvoor we oplossingen bedenken.
Baby’s 2,5 keer minder
infecties bij half jaar
alleen borstvoeding
Baby’s die in het eerste half jaar alleen
borstvoeding krijgen, hebben 2,5 keer
minder infecties in de eerste zes maanden
dan kinderen die geen borstvoeding
krijgen. Baby’s van dezelfde leeftijd die
de eerste vier maanden borstvoeding
krijgen en daarna een combinatie met
ander voedsel hebben ook minder
infecties. Dit concludeert Liesbeth Duijts
onderzoeker bij Generation R. Op 11 juni is
zij gepromoveerd op haar onderzoek.
Mijn
dreumes
heeft
buikpijn!

‘Zorg tijdens de zwangerschap moet
zich meer richten op risicogroepen’
Dat men gezond moet eten, niet moet
roken en genoeg rust moet nemen
tijdens de zwangerschap is alom
bekend. Maar ook andere factoren zijn
van belang voor de gezondheid van
het kind. Factoren waarop je niet altijd
invloed kunt uitoefenen. De etnische
achtergrond van ouders bijvoorbeeld
of leefomstandigheden zijn ook van
invloed op de groei en ontwikkeling
van kinderen. Ernst-Jan Troe heeft
binnen Generation R gekeken naar de
verschillen in geboorte-uitkomsten
tussen diverse etnische groepen.
Wat zijn je belangrijkste bevindingen?
‘Uit mijn onderzoek komt naar voren
dat de duur van de zwangerschap van
Surinaams-Creoolse, Surinaams-Hindoestaanse,
Antilliaanse en Kaapverdiaanse
moeders over het algemeen korter
is dan de duur van de zwangerschap
van moeders met andere etnische
achtergronden. De kinderen van
deze moeders wegen gemiddeld ook
minder. Dit zijn belangrijke bevindingen
omdat kinderen die te vroeg geboren
worden (voor 37 weken) en een laag
geboortegewicht hebben erg kwetsbaar
zijn. De kans op ziektes in het latere
leven en het risico van zuigelingensterfte
(sterfte in het eerste jaar) wordt groter.
Het blijkt dat binnen deze etnische
groepen vooral de tienermoeders en
moeders die alleenstaand zijn een kortere
zwangerschapsduur hebben en kinderen
met een laag geboortegewicht krijgen’.
Hoe komt het dat tienerleeftijd
en alleenstaand zijn tijdens de
zwangerschap invloed hebben
op het geboortegewicht en de
zwangerschapsduur?
‘We kunnen nog niet precies zeggen
hoe dat komt. Maar we denken dat
de omstandigheden waarin sommige
vrouwen leven geen positieve invloed
heeft op de groei van de foetus.
Deze vrouwen hebben vaak een laag
inkomen, een slechte woonomgeving
en doordat ze geen partner hebben,
krijgen ze ook minder steun. Dit zou
eventueel meer stress met zich mee
kunnen brengen, wat een negatieve
invloed heeft op de geboorte-uitkomst.
Bovendien denken we dat onder
jongeren meer gerookt en gedronken
wordt en dat ze minder gebruik maken
van verloskundige zorg omdat ze hier
niet bekend mee zijn.
Ook dit gedrag heeft een negatieve
invloed op de geboorte-uitkomst’.
Geldt dit voor alle tienermoeders en
alleenstaanden?
‘Nee hoor! Heel veel van hen krijgen
gezonde en sterke kinderen. En niet
al deze moeders leven in slechte
omstandigheden. Bovendien
komen tienerzwangerschappen en
alleenstaand moederschap relatief
veel voor bij Surinaams-Creoolse,
Surinaams-Hindoestaanse, Antilliaans en
Kaapverdiaanse vrouwen. De omgeving
is daar dus veel meer op ingespeeld;
familieleden zoals oma’s, opa’s, tantes
en nichten helpen de alleenstaande
moeders vaak zowel op financieel als
sociaal gebied’.
Aandacht voor
zwangere
Wat kunnen jullie met deze uitkomsten?
‘Tienermoeders en alleenstaande
moeders blijven wel een risicogroep
voor het krijgen van vroeggeboortes en
kinderen met een laag geboortegewicht.
Belangrijk is denk ik dat de verloskundige
zorg zich meer gaat richten op deze
risicogroepen. Op dit moment krijgt
iedereen dezelfde zorg maar sommige
mensen hebben meer ondersteuning
nodig. Door informatie en steun te geven
aan jonge en alleenstaande moeders
wordt de weg naar de verloskundige zorg
makkelijker en het krijgen van gezonde
en sterke kinderen groter’.
Alleenstaande moeders en tienermoeders
in de verschillende etnische groepen
binnen Generation R.
60%
45%
30%
15%
0%
1 Nederlands
2 Turks
3 Marokkaans
4 Surinaams-Hindoestaans
5 Surinaams-Creools
6 Kaapverdiaans
7 Antiliaans
Tienermoeders (

4 ouders over alleenstaand ouderschap:
Hoe doe je dat alleen??
Sieb, de vader van Kyah (10) Yari (8) en Nena (4) zorgt voor 50% van de tijd voor zijn
3 kinderen. ‘Het is druk, want als ik de zorg heb moet ik er ook helemaal voor mijn kinderen
zijn. Het voordeel is dat ik daardoor een heel intensief contact heb met hen’, vertelt hij.
Hans, de vader van Quin, is co-ouder en deelt de zorg met de moeder van Quin. ‘Ik wil
graag voor hem kunnen zorgen. In het begin moest ik wennen; en nog vind ik het wel
zwaar om de verantwoordelijkheid in mijn eentje te dragen. Maar naarmate hij ouder
wordt, is het steeds makkelijker’, zegt hij.
Döndü, de moeder van Enise en Ethem Ali, vindt het hartstikke zwaar om haar twee kinderen alleen
op te voeden. ‘Ik moet de aandacht verdelen over twee kleintjes, en dat is moeilijk. ‘Maar’, zegt ze,
‘het wordt vast makkelijker als ze wat ouder zijn.’
Caroline, moeder van Ilja (4) en Rosa (6), is co-ouder samen met de vader. ‘We hebben alles eerlijk
verdeeld. Ze zijn 3,5 dag per week en om ’t weekend bij mij. Dat geeft me veel vrije tijd waardoor ik
het idee heb dat ik het soms makkelijker heb dan sommige twee ouder gezinnen’, aldus Caroline.
Als je kind niet luistert…
Je kind rent weg, zodra het speelgoed moet worden opgeruimd of het daagt je uit, als je net gezegd hebt, dat iets niet mag.
Hoe houd je de regie, zonder dat je uit je slof schiet?
Opruimen
met papa!
AON Groep Nederland BV
AGS Kinderstichting
Astma Fonds
Bayer Health Care
Carelshaven BV
CODA Inc.
De Meeuw BV
Deelgemeente Kralingen
Diabetesfonds Nederland
ECT
Epilepsie Fonds
Erasmus Fonds
Pijnbestrijding
Erasmus MC
Erasmus Stichting
Erasmus Universiteit
Rotterdam
Harvard School of Public
Health, Boston MA.
Indofin Group
ING Bank
K.F. Heinfonds
Micronic BV
Ministerie van Volksgezondheid
Welzijn en Sport
Nederlands Centrum voor
Beroepsziekten
National Institute of Environmental
Health Sciences
Nierstichting Nederland
Het niet luisteren staat nummer één in de top 5 van opvoedingsvragen van ouders. Het
begint bij de éénjarige, die “Néé” roept, zijn willetje ontdekt en koppig protesteert met
“Thijsje wil niet!” En met drie jaar ontdekt je peuter het woordje “ik”. Trek je nu de voordeur
nietsvermoedend achter je dicht, dan brult je driejarige… “ik wil het zèlf doen!” Het brullen is
pas over als je opnieuw de voordeur opendoet en je peuter alsnog de kans geeft om de deur
zelf dicht te trekken! Je kunt en wilt echter niet altijd zo aan de wensen van je kind tegemoet
komen. Het begint vaak met waarschuwen, met boos worden en het eindigt vaak in dreigen
met straf. Met het gevolg dat je voortdurend als een politieagent achter je kind aanloopt en
steeds moet ingrijpen. Daarmee houd je juist het niet luistergedrag in stand. Je kind tart je
grenzen en weet, dat hij of zij pas in actie hoeft te komen, als je echt boos wordt! Vertel je
kind daarom liever vooraf wat je van hem of haar verwacht of verlangt. Zeg dat je zeker weet
dat het hem of haar gaat lukken om nu het speelgoed op te ruimen. Loop vervolgens niet
de kamer uit, maar blijf in de buurt en prijs je kind voor de eerste tekenen van het gewenste
gedrag. “Goed zo, ik zie al dat je de auto’s in de garage hebt gezet.” Benoem daarbij ook het
effect. “Dat is fijn, nu zijn we snel klaar met opruimen en kunnen we samen gaan koken.”
Meer informatie over regels en grenzen vind je op de website www.opvoeddesk.nl
Emmeliek Boost, pedagoge en initiatiefneemster van de opvoeddesk
Financiers Generation R wordt mede mogelijk gemaakt door:
Nijverheidsclub
Numico Research B.V.
Headquarters
NWO Maatschappij- en
Gedragswetenschappen
NWO Medische
Wetenschappen
NWO Mozaiek
OVG Projectontwikkeling
Profi Lease
RvS van Seenus BV
Shell International
Sint Laurens Instituut
Snijders BV
Stichting Aelwijn Florisz
Stichting Astma Bestrijding
Stichting Bevordering van
Volkskracht
Stichting Centraal Fonds
RVVZ
Stichting Neyenburgh
Stichting Physico
Therapeutisch Instituut
Stichting Sophia
Kinderziekenhuis Fonds
Stichting Willem H. Kröger
Unilever Research &
Development
Van Leeuwen Van Lignac
Stichting
Vereniging Trustfonds Erasmus
Universiteit Rotterdam
Vincent van Bommel
Voerman Foundation
Weeshuis der Hervormden
Weijers Fiatgarage
Zilveren Kruis Achmea
ZonMw Programma
Academische Werkplaatsen
Publieke Gezondheidszorg
ZonMw Programma
Geestkracht
ZonMw Programma Pijn
ZonMw Programma
Preventie

Kortingsactie
Generation R
Interactieve lezing ‘Opvoeden Geniet Ervan..!’ Alle Generation R deelnemers kunnen
nu met korting naar de interactieve lezing van Emmeliek Boost, huispedagoge van
de KRO en auteur van het boek ‘Opvoeden Geniet Ervan!’
Zij vertelt over de leeftijdsfase van 2 tot 7 jaar en licht met beeldmateriaal de belangrijkste
tools toe. Bedoeld voor ouders, grootouders of beroepskrachten, want over kinderen
en opvoeden raak je nooit uitgepraat! Na aoop signeert zij haar boek.
Wilt u ook mee doen
aan de fotowestrijd?
Stuur dan een foto van uw zoon of
dochter naar ons toe. Bij voorkeur
ontvangen wij een digitale foto maar
een gewone foto is natuurlijk ook goed.
Vermeld duidelijk uw naam en de
naam van uw kind. De redactie kiest
elke week een foto voor de website van
Generation R. In de nieuwsbrief wordt
de winnaar van de geselecteerde foto’s
bekend gemaakt.
Generation R, Erasmus MC
kamer AE 014, t.a.v. Elise van der Moolen
Postbus 2040, 3000 CA Rotterdam
info@generationr.nl
Indien u een foto opstuurt, geeft u toestemming
voor het gebruik van de foto ten behoeve van
publiciteitsmateriaal voor Generation R.
De lezing is maandag 1 september 2008
van 20.00 – 21.00 uur. Kosten voor deze
lezing zijn € 15,- per persoon voor
Generation R deelnemers (normaal
€ 45,- per persoon). Voor inschrijving kunt
u zich voor 25 augustus opgegeven bij
Elise van der Moolen 010-7044619 of via
info@generationr.nl o.v.v. geboortejaar
van uw kind(eren).
Meer informatie?
Kijk op www.generationr.nl of
www.opvoeddesk.nl
Er is een beperkt aantal plaatsen
beschikbaar dus geef u snel op.
Leonardo
Verhuizen?
Geef het ons door!
Wilt u het ons laten weten indien u van
adres of telefoonnummer verandert?
Telefoon: 010 704 34 05
Post: Generation R, Antwoordnummer
60574, 3060 WB Rotterdam (portovrij)
Email: info@generationr.nl
Wist
dat...
U
Ruim eenderde van de deelnemers van 2
jaar oud doordeweeks een half uur tot één
uur TV kijkt per dag?
Winnaar fotowedstrijd Leonardo de Jong
Leonardo krijgt een presentje opgestuurd.

Uitgaans
tips
Een goed voorBEELD. Op de Binnenweg in
Rotterdam kunt u met uw kinderen een rij mooie,
bijzondere en vreemde standbeelden bekijken.
Maar als uw kinderen heel goed kijken zullen ze
ontdekken dat de beelden leven!
Wanneer: 5 juli 2008 van 13.00 tot 17.00 uur
Waar: Binnenweg, tussen het Eendrachtsplein
en de ’s-Gravendijkwal Prijs: gratis
Feest in het Vroesenpark. Op 13 juli komen
verhalenvertellers uit Afrika, Balinese en Turkse
dansers en acrobaten hun kunsten vertonen
in het Vroesenpark. Ook is er een poppenkast
en kan er lekker gekliederd worden met de
kleurbende. Kom met uw kinderen een kijkje
nemen op deze gezellige dag in het Vroesenpark
in Rotterdam Noord.
Wanneer: 13 juli 2008 Waar: Vroesenpark
Prijs: gratis
Mooie miniatuurwereld voor de regenachtige
dagen. Uw kinderen kijken hun ogen uit bij
Railz Miniworld. De miniatuurwereld staat vol
met huizen, modeltreinen en auto’s. Elke 24
minuten dimt het zaallicht, waarbij duizenden
lampjes aangaan in huizen en op straat. Op een
regenachtige dag in de zomer een leuke attractie
om met het gezin naartoe te gaan.
Wanneer: wo/do 12:00-17:00 uur en
vrij t/m zo 10:00-17:00 uur. (ma/di gesloten)
Waar: Weena 745, telefoon: 010-2400501
Prijs: Kinderen t/m 12 jaar €4,50
voor de kinderen
Vraag & Antwoord
Vincent Jaddoe
projectleider
Generation R
Waarom vragen jullie
in elke vragenlijst wat mijn
opleidingsniveau is en hoeveel ik verdien, dat
weten jullie ondertussen toch wel?
De vragen over opleidingsniveau en
inkomen worden inderdaad in verschillende
vragenlijsten opnieuw gesteld. Deze vragen
herhalen we omdat dit kan veranderen.
Mensen kunnen nieuwe opleidingen volgen
en van baan wisselen. Belangrijk hierbij is
dat deze privacy gevoelige gegevens nooit
aan derden verstrekt worden.
Trek een lijn tussen twee groepen die evenveel figuren hebben.
Quotes
Dolf (3 jaar) komt in een damesoutfit en
op hakschoenen uit de poppenhoek op
de crèche wandelen en roept enthousiast
‘Kijk ik heb nagelkakkelen aan!’
De antwoorden worden uiteraard anoniem
verwerkt en opgeslagen.
We zijn pas met onze vijfjarige dochter bij
Focus op 5 langs geweest. We vonden de
testen heel leuk. Alleen vind ik het zo jammer
dat ik geen uitslagen krijg van de gedragstest.
Waarom is dat? We kunnen ons goed
voorstellen dat u dit jammer vindt!
We koppelen dit niet terug omdat een
individuele score op dit moment nog geen
betekenis heeft. We willen juist onderzoeken
wat de betekenis van deze test is voor de groei
en ontwikkeling van alle kinderen. Als dit
bekend is zullen we dit uitgebreid beschrijven
in de nieuwsbrief en op de website.
Rosa (3,5 jaar) kijkt verrast naar hoe
haar vader een uitgebloeide paardebloem
uit elkaar blaast. Als haar vader
vraagt of zij dat ook wilt doen, zegt ze:
‘Aah bloemenbellenblaas.
In verschillende vragenlijsten stellen jullie
vragen over pijn. Het is mij niet helemaal
duidelijk of dit over alledaagse of chronische
pijn gaat? De vragen over pijn zijn bedoeld
om na te gaan of kinderen pijnklachten
hebben die langere tijd bestaan waar het kind
regelmatig last van heeft. De dagelijkse pijn
van vallen of stoten, bijvoorbeeld als kinderen
spelen, wordt daarmee niet bedoeld. Wij
realiseren ons dat de uitleg bij deze vragen
misschien niet duidelijk genoeg is en wij
zullen dit in toekomstige vragenlijsten
aanpassen.
Contact?
Generation R Erasmus MC
Postbus 2040 3000 CA Rotterdam
T 010 704 34 05 E info@generationr.nl
Here we R Redactie: Generation R (www.generationR.nl) Fotografie: Alain Gilgonzalez, Daniela Paes Leao, Piet Smaal en Noor Wolff
Vormgeving: www.beelders.nl Drukwerk: Drukkerij Liebeek.