Steigerbouw wordt meer volwassen volgens Adviesbureau TCA ...

Dit artikel is afkomstig uit Maintenance in Processing Benelux
HULPMATERIALEN
Henriëtte van Norel
Jaarlijks gebeuren er gemiddeld 350 ongevallen tijdens werkzaamheden
op en aan steigers, waarvan drie met dodelijke
afloop. Het merendeel van de ongevallen ontstaat door een
val van de steiger of tijdens de op- en afbouw van steigers. De
redactie vroeg Joost van den Nouweland, directeur van adviesbureau
TCA Vogels B.V. wat er zo lastig is aan het plaatsen van
veilige steigers, waarop zoal gelet moet worden en aan welke
signalen je kunt zien dat een steiger niet deugdelijk is gebouwd.
“De ongevallen die ontstaan tijdens
werkzaamheden op en aan steigers variëren
van een verzwikte enkel tot ernstig
lichamelijk letsel of zelfs de dood, doordat
bijvoorbeeld een steiger letterlijk omvalt”,
zo vertelt van den Nouweland van TCA
Vogels.
TCA Vogels B.V. is een adviesbureau gespecialiseerd
in het adviseren, berekenen
en tekenen van steigers, hulpconstructies
‘Opleiding voor steigerconstructeur
bestaat niet in Nederland’
en bekistingen voor uiteenlopende sectoren.
Dat gaat van het berekenen van
het eigen gewicht van een steiger tot het
uitvoeren van vergaande 3D-berekeningen
voor complexe steigerwerken in de
petrochemie en de industrie.
Richtlijn steigers
Wie herinnert zich niet meer de verschrikkelijke
gebeurtenis in 2003 in de
Amercentrale. Tijdens het uitvoeren
van onderhoudswerkzaamheden in de
vuurhaard van een stoomketel stort een
77 meter hoge steiger in. Een ongeval
waarbij vijf mensen omkomen en drie
mensen ernstig gewond raken. En naast
veel andere voorbeelden woei onlangs
nog een steiger aan de A9 om. Voor de
brancheorganisatie VSB vormden dit soort
incidenten aanleiding om enkele jaren
geleden de Richtlijn Steigers op te stellen.
“De richtlijn beschrijft veiligheidseisen voor
Steigerbouw wordt meer volwassen volgens Adviesbureau TCA Vogels B.V.
‘Het tekenen en berekenen is een
specialisme’
het ontwerp, de bouw en het gebruik van
steigers, ofwel de spelregels voor iedereen
in de branche die met het onderwerp
steigers van doen heeft. Van bouw en
engineering tot controle en handhaving.
Of het nu een steiger om de hoek betreft
of een complexe steiger in de petrochemie
of industrie, het uitgangspunt is
volgens Van den Nouweland altijd gelijk:
mensen moeten in alle gevallen veilig op
een steiger kunnen werken. En dit is volgens
Van den Nouweland niet uitsluitend
de verantwoordelijkheid van de steigerbouwer
maar ook van alle andere partijen
die op enigerlei wijze bij de bouw van
een steiger zijn betrokken. Zo moet een
steigerbouwer er bijvoorbeeld voor zorgen
dat een steiger op een constructief,
veilige wijze wordt gebouwd en dat de
verankeringen op de juiste wijze worden
aangebracht. De aannemer (of het onderhoudsbedrijf)
die opdracht geeft voor
het plaatsen van een steiger, moet zich er
van vergewissen een deskundig steigerbouwbedrijf
in de arm te hebben genomen
en zorgen voor een goede controle
tussentijds en na afloop.
Randvoorwaarden
Voor een goede controle moet de aannemer
van te voren duidelijk de randvoorwaarden
formuleren waaraan een steiger
moet voldoen bij een bepaald project.
Steigers zijn ingedeeld in zes klassen. In
elke klasse is exact gedefinieerd wat een
vloer per m2 moet kunnen verdragen.
Essentieel voor het kunnen tekenen en
berekenen van een steiger is te weten
hoe een steiger tijdens gebruik gaat worden
belast. Wordt er bijvoorbeeld met
www.maintenanceprocessing.nl © Vezor Media
Het plaatsen van een
steiger in de petrochemie
is uitermate
complex.
karren met wieltjes
op gereden? Is er
sprake van een
puntbelasting of
kan er op enigerlei
wijze overbelasting
ontstaan tijdens
het uitvoeren van
conserveerwerkzaamheden?
Denk
bijvoorbeeld aan
het gewicht van
grid dat gebruikt
wordt voor conserveerwerkzaamheden.
Een illustratief
voorbeeld in dit
verband is het steiger
dat TCA Vogels
bedacht, tekende
en berekende voor
de kathedrale basiliek
de Sint Jan in
’s Hertogenbosch.
De staalconstructie
van dit steiger was
er volgens Van den
Nouweland op
berekend dat tijdelijk
natuursteen kon
worden opgeslagen
op de vloeren
van de constructie.
Een belasting die
ver boven de standaard
draagkracht
van de steigervloeren
gaat.
Stabiliteit
Een belangrijk punt
om rekening mee
te houden bij het
tekenen en berekenen
van steigers
is dus de stabiliteit.
Denk aan zaken als
scheefstellingen,
het verzakken en windbelasting. Indien
een steiger schuin tegen een gevel of
installatie moet worden geplaatst dan
gelden andere eisen dan wanneer deze
vrijstaand komt te staan. In het laatstgenoemde
geval moet de stabiliteit uit de
eigen constructie worden gehaald. Zaak
is dus dat van tevoren een stabiliteitsstudie
wordt uitgevoerd. Dit om te kijken of een
steiger om welke reden dan ook zou willen
verschuiven, omkantelen of verzakken en
wat te doen om dat te voorkomen.
Volwassen
Hoewel de steigerbouw in Nederland
beslist volwassen aan het worden is (denk
aan de steeds stringentere regelgeving
hieromtrent), zijn de ideeën over het uitvoeren
van steigers nog niet consistent
volgens Van den Nouweland. Zo wordt
het belang van een constructieve berekening
voor een deugdelijke en veilige
steiger nog te vaak onderschat, zeker
Foutsignalen
Het is in veel gevallen niet mogelijk visueel te beoordelen
of een steiger niet deugdelijk gebouwd is. Een aantal signalen
om niet deugdelijk gebouwde steigers te herkennen
zijn:
- Buiken van een steiger (lees: het steiger staat bol).
- Een steiger mag niet trillen of deinzen.
- Verbogen staanders.
- De staanders moeten kaarsrecht zijn als je over de gehele
hoogte van de steiger langs de staander af kijkt (zichten
van staanders).
- De ondergrond van het steiger moet deugdelijk zijn ofwel
de ondergrond moet voldoende draagkracht hebben om
een steiger zonder te veel zetting te kunnen dragen. In
nagenoeg alle gevallen moet een steiger los op de ondergrond
kunnen staan. Uitzonderingen daargelaten.
- Niet netjes gebouwde en afgewerkte steiger kan een
signaal zijn van een niet deugdelijke steiger (ofwel de
eerste indruk).
in de bouwwereld. “In de petrochemie
daarentegen zien we al wel een kentering
en dat is maar goed ook want in deze
laatstgenoemde sector is het plaatsen
van steigers toch wel een vak apart. Er
liggen namelijk veel leidingen en leiding-
Maintenance in
Maintenance in
Processing
Processing
20 Nr. 2 - april 2012
Nr. 2 - april 2012 21

Dit artikel is afkomstig uit Maintenance in Processing Benelux
HULPMATERIALEN ‘Het tekenen en berekenen is een
specialisme’
bruggen in fabrieken die het plaatsen van
steigers aanzienlijk bemoeilijken. Objecten
die vragen om creatieve oplossingen in
het steigerontwerp en die van te voren
helaas niet altijd te voorzien zijn. Nou
hoeft dat op zich geen probleem te zijn,
als de aanpassingen tussentijds maar op
tijd worden gemeld en extra deskundigheid
wordt ingeschakeld tijdens of na
het bouwproces. Zo’n deskundige kan of
fysiek ter plaatse gaan kijken of krijgt de
gedane aanpassingen aangeleverd in de
vorm van schetsen en/of foto’s met het
verzoek een herberekening uit te voeren.
In alle gevallen is het belangrijk om een
goede eindcontrole uit te voeren en om
na te gaan of het steiger zo is uitgevoerd
als berekend en getekend is. Eventueel
tussentijds gedane aanpassingen moeten
bij de eindcontrole nog een keer worden
gekeurd en geaccordeerd. Een steigerconstructeur
is bij zo’n heel traject, van
voorbereiding tot oplevering, dus onmisbaar.
Faalkans
Op de vraag wat de toegestane faalkans
is, antwoordt Van den Nouweland: “De
faalkans wordt voor een belangrijk deel
bepaald door de Eurocodes en natuurlijk
door de randvoorwaarden die de klant
stelt. Qua veiligheid is voor ons als organisatie
de regelgeving altijd leidend als minimale
grens. Lager gaan we in geen geval.
En natuurlijk is dat soms best lastig. Neem
nou bijvoorbeeld het feit dat de laatste
jaren steeds meer vraag komt naar steigers
met drie of vier steigerplanken voor
de binnenstaander, in plaats van de twee
tot drie voorheen. Constructietechnisch is
dit niet zondermeer te realiseren, met als
gevolg dat gewerkt wordt met allerlei toevoegingproducten
om het toch voor el-
kaar te krijgen. Dit soort oplossingen komt
de veiligheid ons inziens lang niet altijd ten
goede. En datzelfde geldt ook voor de
steigers die alsmaar complexer moeten
worden. Vroeger werd nog gewerkt met
twee vloeren die mee naar boven werden
genomen. Tegenwoordig worden bijna
alle lagen voorzien van een vloer wat
de steigers veel
zwaarder maakt.
Daarnaast zien wij
dat de slaghoogte
(hoogte tussen
de steigervloeren)
steeds vaker van
twee naar drie
meter gaat en dat
alles heeft weer
vergaande consequenties
voor de
sterkte en stabiliteit
van het steiger. Een
andere factor die
de materie rondom
hedendaagse
steigers complex
maakt, is het gebruik
van gaas of
sealwerk. Hoewel
het gaas wordt gebruikt
om de mensen
op de steiger te
beschermen tegen
de wind en kou
en de omgeving
tegen vallend materiaal,
krijgen de
staanders het door
de zijdelingse belasting
van wind veel zwaarder te verduren.
Logisch dat zoiets de sterkte van de
steiger niet ten goede komt. Het laatstgenoemde
probleem kan bijvoorbeeld worden
ondervangen
door de combina-
geldt dat bij het ontwerp van een steiger,
een bekisting of een ondersteuning het in
alle gevallen raadzaam is om een deskundige
partij in de arm te nemen”, aldus Van
den Nouweland. “Helaas bestaan er in
ons land nog maar relatief weinig mensen
die steigerberekeningen op een goede
manier kunnen uitvoeren.”
De Zwolse Peperbus in de steigers. Staanders
worden bij het gebruik van gaas door zijdelingse
belasting als gevolg van wind veel zwaarder belast.
www.maintenanceprocessing.nl © Vezor Media
‘De uitdaging is met zo min mogelijk tie van slaghoogte
Zolang ons land nog geen stempel of
certificaat heeft voor speciaal opgeleide
steigerconstructeurs blijft het lastig om
het kaf van het koren te scheiden. “Dit
materiaal op een zo efficiënt mogelijke
en staanderafstand
aan te passen
of door dubbele
is dus voor de BV Nederland wel iets om
serieus over na te denken”, volgens Van
den Nouweland. Om in de tussentijd het
wijze een werkvlak te creëren
staanders te gebruiken.
Ook hierbij
zekere voor het onzekere te nemen, is het
altijd raadzaam om een beoordeling te
dat volstaat voor de uit te voeren
geldt dat de juiste
keuze onder de
expertise van de
laten maken door een technisch adviesbureau.
Immers alleen op die manier kan
de verantwoordelijkheid voor de bouw
werkzaamheden en dat voldoet aan
steigerconstructeur
valt.”
van een deugdelijk en veilig steiger met
meerdere partijen worden gedeeld. En
Maintenance in
Processing 22 Nr. 2 - april 2012
de regelgeving’
Goede partij
“Samenvattend
hoe meer vakkundige mensen er naar
kijken, hoe veiliger het steiger en daar
draait het om. n
Maintenance in
Processing
Nr. 2 - april 2012 00