De Stijl van Piet en Theo - Laat maar Zien beeldende vorming
De Stijl van Piet en Theo - Laat maar Zien beeldende vorming
De Stijl van Piet en Theo - Laat maar Zien beeldende vorming
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
© www.beeld<strong>en</strong>donderwijs.nl<br />
Auteur: Jos <strong>van</strong> Onna<br />
3-11-2009<br />
<strong>De</strong> <strong>Stijl</strong> <strong>van</strong> <strong>Piet</strong> <strong>en</strong> <strong>Theo</strong><br />
Iedere<strong>en</strong> k<strong>en</strong>t Rembrandt, Nederlands trots uit de Goud<strong>en</strong> Eeuw!<br />
Ev<strong>en</strong> zo trots zoud<strong>en</strong> we moet<strong>en</strong> zijn op de wereld beroemde kunst<strong>en</strong>aars uit het begin<br />
<strong>van</strong> de 20 ste eeuw, <strong>Piet</strong> <strong>en</strong> <strong>Theo</strong>. Mondriaan <strong>en</strong> Van Doesburg, zoals hun achternam<strong>en</strong><br />
klink<strong>en</strong>, richtt<strong>en</strong> e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> club op voor e<strong>en</strong> kunst die over de hele wereld bek<strong>en</strong>d is<br />
geword<strong>en</strong>: de <strong>Stijl</strong>!<br />
<strong>De</strong> kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> k<strong>en</strong>nis met e<strong>en</strong> stukje kunstgeschied<strong>en</strong>is, het werk <strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
deze kunst<strong>en</strong>aars.<br />
BASISPLAN vakgerichte doel<strong>en</strong><br />
Lesdoel<strong>en</strong><br />
titel <strong>De</strong> <strong>Stijl</strong> <strong>van</strong> <strong>Piet</strong> <strong>en</strong> <strong>Theo</strong><br />
groep 5 – 6<br />
onderwerp <strong>De</strong> <strong>Stijl</strong>, Mondriaan, <strong>van</strong> Doesburg, abstracte kunst,<br />
vlak/ruimtelijk vlak<br />
beeldaspect vorm, kleur <strong>en</strong> compositie<br />
materiaal/techniek n.v.t.<br />
type les beschouw<strong>en</strong><br />
vakgebied geschied<strong>en</strong>is<br />
kunst<br />
<strong>De</strong> kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> k<strong>en</strong>nis met het werk <strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>van</strong> de schilders <strong>Piet</strong><br />
Mondriaan <strong>en</strong> <strong>Theo</strong> <strong>van</strong> Doesburg <strong>en</strong> hun kunst<strong>en</strong>aarsgroep DE STIJL. Ze<br />
ler<strong>en</strong> over de opkomst <strong>van</strong> de abstractie. Verder wordt ingegaan op het<br />
belang <strong>van</strong> ‘richting’ in de compositie <strong>en</strong> hoe dat e<strong>en</strong> breekpunt werd in<br />
de sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> de kunst<strong>en</strong>aars.<br />
Organisatie Voor deze activiteit zijn vier kijkvoorbeeld<strong>en</strong> beschikbaar:<br />
1. Kijkvoorbeeld<strong>en</strong> <strong>Piet</strong> <strong>en</strong> <strong>Theo</strong><br />
2. Kijkvoorbeeld<strong>en</strong> kunstgeschied<strong>en</strong>is 19 e eeuw<br />
3. Kijkvoorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> Figuratie naar Abstractie<br />
4. Kijkvoorbeeld<strong>en</strong> de <strong>Stijl</strong><br />
Lesverloop<br />
Introducer<strong>en</strong><br />
Informer<strong>en</strong><br />
‘Ik wil jullie zo iets vertell<strong>en</strong> over deze twee bijzondere Nederlandse<br />
her<strong>en</strong>. Ze zijn wereld beroemd!’<br />
(<strong>Laat</strong> de kijkvoorbeeld<strong>en</strong> <strong>Piet</strong> <strong>en</strong> <strong>Theo</strong> zi<strong>en</strong>)<br />
Vertel aan de hand <strong>van</strong> ‘kijkvoorbeeld<strong>en</strong> kunstgeschied<strong>en</strong>is (tweede helft)<br />
19 e eeuw’ kort iets over gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> in de schilderkunst tijd<strong>en</strong>s de 19 e<br />
eeuw na de uitvinding <strong>van</strong> de fotografie:<br />
• Hoe de schilderkunst zijn taak <strong>van</strong> illustrer<strong>en</strong> <strong>en</strong> portretter<strong>en</strong><br />
grot<strong>en</strong>deels verloor.<br />
• Hoe de uitvinding <strong>van</strong> de tube het schilders mogelijk maakte ook<br />
buit<strong>en</strong> in de natuur te schilder<strong>en</strong> (1).<br />
• Hoe ze onder de indruk war<strong>en</strong> <strong>van</strong> het prachtige licht <strong>en</strong> de<br />
kleur<strong>en</strong>.<br />
• Dat schilders die deze indrukk<strong>en</strong> in verf probeerd<strong>en</strong> vast te legg<strong>en</strong><br />
‘impressionist<strong>en</strong>’ werd<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd (2: Monet).<br />
• Hoe schilders andere ding<strong>en</strong> kond<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dan e<strong>en</strong><br />
fotocamera.<br />
• Hoe de beroemde Nederlandse schilder Vinc<strong>en</strong>t <strong>van</strong> Gogh (3) ook<br />
tot die groep behoorde, <strong>maar</strong> ook schilderde wat hij zelf voelde<br />
(expressionisme, niet altijd mooi!).<br />
• Hoe m<strong>en</strong> na de eeuwwisseling steeds meer mogelijkhed<strong>en</strong> in de<br />
schilderkunst ontdekte <strong>en</strong> daarbij de omgeving niet meer als<br />
onderwerp nodig had. Kandinsky (4) maakte muziek zichtbaar.<br />
• Hoe m<strong>en</strong> iets herk<strong>en</strong>baars eerst <strong>van</strong> kleur veranderde <strong>en</strong> later ook<br />
de vorm los ging lat<strong>en</strong> (toon Kijkvoorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> Figuratie naar
© www.beeld<strong>en</strong>donderwijs.nl<br />
Auteur: Jos <strong>van</strong> Onna<br />
3-11-2009<br />
Abstractie)<br />
• <strong>Laat</strong> zi<strong>en</strong> hoe Mondriaan de boom bestudeerde <strong>en</strong> ‘abstraheerde’<br />
Instruer<strong>en</strong> <strong>Laat</strong> dan de kijkvoorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> de <strong>Stijl</strong> zi<strong>en</strong>.<br />
Doorloop op speelse wijze in gesprek met de kinder<strong>en</strong> onderstaande<br />
vrag<strong>en</strong>.<br />
KIJKWIJZER<br />
(V.I.A.R.E.)<br />
Vrag<strong>en</strong> algeme<strong>en</strong> Vrag<strong>en</strong> gericht op dit beeld<strong>en</strong>de product<br />
Voorsorter<strong>en</strong> ‘dit is werk <strong>van</strong> twee beroemde Nederlandse schilders. Kun je vertell<strong>en</strong><br />
wat je ziet?’ (vierkant<strong>en</strong>, rechthoek<strong>en</strong>, kleur<strong>en</strong>, lijn<strong>en</strong>, recht, scheef)<br />
Interpreter<strong>en</strong> ‘daarnet heb je gezi<strong>en</strong> hoe Mondriaan e<strong>en</strong> boom vervormt. Kun je hier<br />
Analyser<strong>en</strong><br />
Reflecter<strong>en</strong><br />
Evaluer<strong>en</strong><br />
nog zi<strong>en</strong> wat het voorstelt?’ (nee, waarschijnlijk niet)<br />
‘ik zei net dat het werk <strong>van</strong> TWEE schilders is. Zoud<strong>en</strong> we kunn<strong>en</strong><br />
ontdekk<strong>en</strong> wat <strong>van</strong> de één <strong>en</strong> wat <strong>van</strong> de ander is? Kun je e<strong>en</strong>s wat<br />
overe<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> <strong>en</strong> verschill<strong>en</strong> noem<strong>en</strong>? (vierkant<strong>en</strong> <strong>en</strong> rechthoek<strong>en</strong>,<br />
recht <strong>en</strong> scheef, rood/geel/blauw <strong>maar</strong> ook andere kleur<strong>en</strong>, wel <strong>en</strong> ge<strong>en</strong><br />
strep<strong>en</strong> ertuss<strong>en</strong>, zwart <strong>en</strong> grijs)<br />
‘we hebb<strong>en</strong> net gezi<strong>en</strong> dat Kandinsky muziek schilderde <strong>en</strong> je dus niet<br />
zo<strong>maar</strong> kon herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> wat het moest voorstell<strong>en</strong>. Waarom zoud<strong>en</strong> die<br />
Nederlandse kunst<strong>en</strong>aars zo schilder<strong>en</strong> als je hier ziet?’ (dit is natuurlijk<br />
e<strong>en</strong> heel moeilijke vraag. <strong>Laat</strong> de kinder<strong>en</strong> <strong>maar</strong> associër<strong>en</strong>. Voer het<br />
gesprek over wat schilderkunst kan lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong>. Stuur erop aan dat het wel<br />
e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> ontwerp voor e<strong>en</strong> gebouw of kast zou kunn<strong>en</strong> zijn)<br />
‘ik ga zo de nam<strong>en</strong> <strong>van</strong> de schilders noem<strong>en</strong>. Maar weet je wat e<strong>en</strong><br />
interessante gedacht is? Dat deze schilders vooral ‘ideeën’ schilderd<strong>en</strong>.<br />
<strong>De</strong> één vond dat alles wat we om ons he<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>lijk ‘vertaald kan<br />
word<strong>en</strong> in rood, geel <strong>en</strong> blauw, horizontaal <strong>en</strong> verticaal (ondersteun met<br />
gebaar), de ander vond dat je ook wel scheve vorm<strong>en</strong> mocht schilder<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> in meer kleur<strong>en</strong>.<br />
Wat vind<strong>en</strong> jullie? Wat vind je mooier? (laat de kinder<strong>en</strong> aan het woord<br />
over hun bevinding<strong>en</strong>. <strong>Laat</strong> daaruit e<strong>en</strong> gesprek ontstaan)<br />
‘oh ja, de schilder <strong>van</strong> de rechte vorm<strong>en</strong> heette <strong>Piet</strong> Mondriaan, de ander<br />
<strong>Theo</strong> <strong>van</strong> Doesburg.<br />
afronding Vertel kort dat ze e<strong>en</strong> ver<strong>en</strong>iging oprichtt<strong>en</strong>, de STIJL, die ook<br />
wereldberoemd is geword<strong>en</strong>. Wel jammer dat ze ruzie kreg<strong>en</strong> over<br />
kleur<strong>en</strong> <strong>en</strong> de richting in de compositie.<br />
Gelukkig hebb<strong>en</strong> ander<strong>en</strong> ook <strong>van</strong> hun ideeën gebruik gemaakt.<br />
Wij kunn<strong>en</strong> dat ook do<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> lantaarn in <strong>Stijl</strong>! (zie lantaarn in <strong>Stijl</strong> 1)
Change language