Bikke-Bikke-bik - Scouts en Gidsen Vlaanderen
03.09.2013 • Views
Share Embed Flag

Bikke-Bikke-bik - Scouts en Gidsen Vlaanderen

Bikke-Bikke-bik - Scouts en Gidsen Vlaanderen

Bikke-Bikke-bik - Scouts en Gidsen Vlaanderen

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
scoutsengidsenvlaanderen.be

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

-1-

COLOFON<br />

Aan deze brochure hebb<strong>en</strong><br />

meegewerkt:<br />

Luc De Backer<br />

Nicolaas Roeck<strong>en</strong>s<br />

Nil Mortelmans<br />

Lay-out: An La<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

Tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>: Hans Mortelmans <strong>en</strong><br />

Liev<strong>en</strong> Gooss<strong>en</strong>s.<br />

Cover: Tim Aerts<br />

Verantwoordelijk Uitgever<br />

SCOUTS <strong>en</strong> GIDSEN<br />

VLAANDEREN vzw<br />

Pieter Michiels<br />

Lange Kievitstraat 74<br />

2018 Antwerp<strong>en</strong><br />

© augustus 2009<br />

www.scouts<strong>en</strong>gids<strong>en</strong>vlaander<strong>en</strong>.be<br />

-2-<br />

INHOUD<br />

1. Inleiding 3<br />

2. Gezond 4<br />

2.1 Voedingsdriehoek 4<br />

2.2 Ev<strong>en</strong>wichtige voeding 8<br />

2.3 Aangepaste voeding 9<br />

3. Praktisch 16<br />

3.1 Stel nu je kampm<strong>en</strong>u sam<strong>en</strong> 16<br />

3.2 Hoeveelhed<strong>en</strong> 16<br />

3.3 Veiligheid 19<br />

3.4 Ecologie <strong>en</strong> duurzaamheid 24<br />

3.5 Afwas <strong>en</strong> afval 28<br />

3.6 Fouragemateriaal 31<br />

3.7 Kook <strong>en</strong> fouriersploeg 33<br />

4. Nog iets over et<strong>en</strong>? 34<br />

4.1 Wat in je gamel? 34<br />

4.2 En nu de fouraget<strong>en</strong>t in<br />

(recept<strong>en</strong>) 38<br />

5. Woudloperskeuk<strong>en</strong> 84

1. Inleiding<br />

Jaarlijks gaan er e<strong>en</strong> heleboel kamp<strong>en</strong> door met hongerige bekk<strong>en</strong><br />

van onze scouts <strong>en</strong> gids<strong>en</strong>, om die tevred<strong>en</strong> te stell<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> we<br />

e<strong>en</strong> b<strong>en</strong>de foeriers nodig om de led<strong>en</strong> <strong>en</strong> de leiding van het<br />

nodige lekker et<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>.<br />

Om de foeriers bij te staan met praktische weetjes <strong>en</strong> allerhande<br />

informatie hebb<strong>en</strong> we de brochure ‘<strong>bik</strong>ke <strong>bik</strong>ke <strong>bik</strong>’ ontwikkeld.<br />

Waar ze kunn<strong>en</strong> ontdekk<strong>en</strong> hoeveel gram rijst e<strong>en</strong> welp Pieter eet,<br />

waarom jonggids Fatima ge<strong>en</strong> worst eet of waarom e<strong>en</strong> goede<br />

hygiëne noodzakelijk is.<br />

We hebb<strong>en</strong> de brochure in 2009 up to date gemaakt <strong>en</strong> heel wat<br />

aanvulling<strong>en</strong> gebracht. Aangezi<strong>en</strong> we merk<strong>en</strong> dat de<br />

voedingsgewoont<strong>en</strong> in de maatschappij ook niet stil blijv<strong>en</strong> staan.<br />

-3-

2. Gezond<br />

2.1 Voedingsdriehoek<br />

De voedingsdriehoek als voorlichtingsmodel<br />

In de loop der tijd<strong>en</strong> zijn onze voedingsgewoont<strong>en</strong> flink veranderd.<br />

Ooit was de keuze aan voedsel <strong>en</strong> dus ook het dagm<strong>en</strong>u beperkt.<br />

Nu is er veeleer e<strong>en</strong> overvloed. Maar overdadig et<strong>en</strong> is niet echt<br />

gezond (d<strong>en</strong>k maar aan hart- <strong>en</strong> vaatziekt<strong>en</strong>, bepaalde kankers,<br />

...). Wel moet ons lichaam van kleins af aan alle noodzakelijke<br />

bouwstoff<strong>en</strong> in ons voedsel terugvind<strong>en</strong> om zich optimaal te<br />

kunn<strong>en</strong> ontwikkel<strong>en</strong>. Om onze gezonde weg in deze overvloed te<br />

kunn<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>, werd e<strong>en</strong> "wegwijzer" bedacht: de<br />

voedingsdriehoek. Deze driehoek bestaat uit verschill<strong>en</strong>de lag<strong>en</strong>.<br />

Elke laag groepeert voedingsmiddel<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> belangrijke<br />

voedingsstof aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> zoals vocht, Calcium, vezels, ...<br />

-4-

E<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtige voeding betek<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> juiste balans vind<strong>en</strong><br />

tuss<strong>en</strong> de inname van macronutriënt<strong>en</strong> (vett<strong>en</strong>, koolhydrat<strong>en</strong>,<br />

eiwitt<strong>en</strong> <strong>en</strong> voedingsvezel), micronutriënt<strong>en</strong> (mineral<strong>en</strong>,<br />

spoorelem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> vitamin<strong>en</strong>) <strong>en</strong> water.<br />

De praktische voedingsaanbeveling<strong>en</strong> bij de actieve<br />

voedingsdriehoek zijn richtlijn<strong>en</strong> voor de algem<strong>en</strong>e gezonde<br />

bevolking vanaf 6 jaar met e<strong>en</strong> lichte tot matige activiteit.<br />

Water<br />

Het m<strong>en</strong>selijk lichaam bestaat voor 65 % uit water. Water is dus<br />

het belangrijkste onderdeel van ons lichaam, <strong>en</strong> we kunn<strong>en</strong> niet<br />

zonder. Je hebt elke dag 1,5 liter water nodig bov<strong>en</strong> op het vocht<br />

dat al in je et<strong>en</strong> zit.<br />

Energiearme drank<strong>en</strong> zijn water, dat de absolute voorkeur g<strong>en</strong>iet,<br />

<strong>en</strong> verder koffie, thee <strong>en</strong> bouillon. In de meeste andere drank<strong>en</strong> zit<br />

extra suiker, melk of room. Daarom hor<strong>en</strong> ze thuis in de andere<br />

groep<strong>en</strong> van de voedingsdriehoek <strong>en</strong> tell<strong>en</strong> ze niet mee voor je<br />

dagelijkse anderhalve liter.<br />

Ook light frisdrank<strong>en</strong> zijn niet de beste vochtleveranciers, ook al<br />

zijn ze caloriearm. Ze lever<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergie <strong>en</strong> de zoetstoff<strong>en</strong> die<br />

erin zitt<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> onder andere vaak voor maag- <strong>en</strong> darmklacht<strong>en</strong>.<br />

Graanproduct<strong>en</strong> <strong>en</strong> aardappel<strong>en</strong><br />

Graanproduct<strong>en</strong> <strong>en</strong> aardappel<strong>en</strong> zijn onze basisvoeding. Ze zijn de<br />

belangrijkste bron van meervoudige koolhydrat<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

voedingsvezels <strong>en</strong> bevatt<strong>en</strong> bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> e<strong>en</strong> hele reeks vitamin<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> mineral<strong>en</strong>. Daarom moet<strong>en</strong> ze de basis vorm<strong>en</strong> van zowat elke<br />

maaltijd. T<strong>en</strong>minste, als je ze niet met veel vet klaarmaakt<br />

(frietjes!).<br />

Vooral gekookte <strong>en</strong> gestoomde aardappel<strong>en</strong> <strong>en</strong> aardappelpuree<br />

bereid met melk of water zijn heel gezond. Graanproduct<strong>en</strong> zijn<br />

brood, beschuit, rijst, couscous, pasta, cornflakes, ... Je kiest best<br />

voor volkor<strong>en</strong> product<strong>en</strong> zoals bruin brood <strong>en</strong> volkor<strong>en</strong> pasta. In<br />

koffiekoek<strong>en</strong>, croissants <strong>en</strong> gebak zit heel veel vet. Daarom hor<strong>en</strong><br />

ze thuis in het puntje van de voedingsdriehoek, namelijk bij de<br />

restgroep.<br />

-5-

Gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

Gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn e<strong>en</strong> belangrijke bron van water, meervoudige<br />

koolhydrat<strong>en</strong>, voedingsvezels, mineral<strong>en</strong> <strong>en</strong> vitamin<strong>en</strong>. Volg<strong>en</strong>s de<br />

voedingsaanbeveling<strong>en</strong> moet je elke dag 300 gram gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> et<strong>en</strong>.<br />

Gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> minst<strong>en</strong>s de helft van het bord vull<strong>en</strong>, zowel bij<br />

vleeseters als bij vegetariërs. De overgeblev<strong>en</strong> helft kan dan<br />

netjes verdeeld word<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> deel voor de eiwitt<strong>en</strong> (vlees, vis,<br />

peulvrucht<strong>en</strong>, melkproduct<strong>en</strong>, sojaproduct<strong>en</strong>) <strong>en</strong> e<strong>en</strong> deel voor de<br />

koolhydrat<strong>en</strong> (aardappel<strong>en</strong>, rijst, pasta).<br />

• Verse gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, zowel gekookt als rauw, verdi<strong>en</strong><strong>en</strong> de<br />

voorkeur.<br />

• Ook diepvriesgro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn van goede kwaliteit.<br />

• Afwisseling is heel belangrijk.<br />

• Gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kan je .s avonds et<strong>en</strong>, maar ook bij de lunch of het<br />

ontbijt.<br />

• Snijd in ieder geval de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> niet te lang op voorhand. En<br />

stop ze pas in het (licht gezout<strong>en</strong>) water zodra dat kookt.<br />

Fruit<br />

Met fruit bedoel<strong>en</strong> we vooral vers fruit. Heb je echter ge<strong>en</strong> vers<br />

fruit voorhand<strong>en</strong>, dan vorm<strong>en</strong> blikfruit (op lichte siroop), ongezoet<br />

fruitmoes of fruitsap <strong>en</strong> gedroogd fruit e<strong>en</strong> goede tweede keuze.<br />

Twee tot drie stukk<strong>en</strong> fruit per dag is g<strong>en</strong>oeg. Meer fruit levert te<br />

veel suiker <strong>en</strong> dus extra calorieën. Ook hier is afwisseling<br />

belangrijk: je kiest best elke dag e<strong>en</strong> andere soort.<br />

-6-

Melkproduct<strong>en</strong><br />

Melkproduct<strong>en</strong> zijn e<strong>en</strong> erg belangrijke bron van calcium, eiwitt<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> vitamin<strong>en</strong> van de B-groep. Calcium zorgt voor sterke bott<strong>en</strong>.<br />

Elke dag 3 tot 4 glaz<strong>en</strong> melk <strong>en</strong> 1 tot 2 sned<strong>en</strong> magere kaas of<br />

afgeleide product<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> ervoor dat je g<strong>en</strong>oeg calcium<br />

binn<strong>en</strong>krijgt. Je drinkt best magere of halfvolle melk. Afleiding<strong>en</strong><br />

van melk zoals chocomelk, yoghurt, pudding, milkshake,... zijn op<br />

kamp zeker e<strong>en</strong> goed alternatief. Wie ge<strong>en</strong> melkproduct<strong>en</strong> kan<br />

verdrag<strong>en</strong>, kan kiez<strong>en</strong> uit calciumverrijkte sojaproduct<strong>en</strong>.<br />

Vlees - vis - eier<strong>en</strong><br />

In de groep vlees, vis <strong>en</strong> eier<strong>en</strong> zit vers vlees, vleeswar<strong>en</strong>, alle<br />

soort<strong>en</strong> vis, schaal- <strong>en</strong> schelpdier<strong>en</strong>, eier<strong>en</strong> <strong>en</strong> vervangproduct<strong>en</strong><br />

zoals tofu, tempeh, seitan, quorn, peulvrucht<strong>en</strong>, not<strong>en</strong> <strong>en</strong> zad<strong>en</strong>.<br />

Elke dag 75 tot 100 gram uit deze groep is voldo<strong>en</strong>de. Je kiest<br />

best voor mager vlees, gevogelte, vis, vervangproduct<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

peulvrucht<strong>en</strong>.<br />

Ook de bereidingswijze bepaalt mee hoe calorierijk vlees of<br />

gevogelte is. Vette vissoort<strong>en</strong> zoals haring, makreel, paling <strong>en</strong><br />

zalm zijn dan weer erg gezond. Er zitt<strong>en</strong> immers onverzadigde<br />

vetzur<strong>en</strong> (omega 3) in die slagaderverkalking <strong>en</strong> kanker help<strong>en</strong><br />

voorkom<strong>en</strong>. Peulvrucht<strong>en</strong> zijn bv. linz<strong>en</strong>, kikkererwt<strong>en</strong> <strong>en</strong> witte<br />

bon<strong>en</strong>. Wie ge<strong>en</strong> vlees <strong>en</strong> vis eet, moet meer eier<strong>en</strong>,<br />

sojaproduct<strong>en</strong>, peulvrucht<strong>en</strong> <strong>en</strong> (ongezout<strong>en</strong>) not<strong>en</strong> et<strong>en</strong>, sam<strong>en</strong><br />

met extra gran<strong>en</strong> <strong>en</strong> melkproduct<strong>en</strong>.<br />

Smeer- <strong>en</strong> bereidingsvet<br />

Smeervet is alles wat je op je brood smeert: minarines,<br />

margarines, boter, ... Bereidingsvet is het vet dat je gebruikt bij<br />

het kok<strong>en</strong>: margarines, boter of olie. E<strong>en</strong> mespunt smeervet op de<br />

boterham <strong>en</strong> 1 eetlepel plantaardig bereidingsvet per persoon voor<br />

de warme maaltijd is g<strong>en</strong>oeg. Je lichaam heeft deze vett<strong>en</strong><br />

weliswaar nodig, maar in beperkte mate. Het is absoluut ongezond<br />

om géén vet te et<strong>en</strong>. Vett<strong>en</strong> help<strong>en</strong> immers bij het mak<strong>en</strong> van<br />

lichaamscell<strong>en</strong>. In vett<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> ook de vitamin<strong>en</strong> A, D, E <strong>en</strong> K <strong>en</strong><br />

ess<strong>en</strong>tiële vetzur<strong>en</strong>.<br />

-7-

De restgroep<br />

Wie gezond wil et<strong>en</strong>, hoeft daarvoor niet alle lekkers te lat<strong>en</strong>. Alles<br />

waar veel suiker, vet of alcohol in zit, past niet in e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtige<br />

voeding. Maar het mag natuurlijk wel af <strong>en</strong> toe, zolang je niet<br />

overdrijft. Uit deze restgroep moét je niet elke dag et<strong>en</strong>, uit alle<br />

andere groep<strong>en</strong> van de driehoek wel. E<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige tip is om<br />

elke dag uit deze groep niet meer dan 150 calorieën te et<strong>en</strong> of te<br />

drink<strong>en</strong>. Dit komt neer op bv. honing voor 3 boterhamm<strong>en</strong>, 1 glas<br />

frisdrank of 1 koek. Zoet broodbeleg zoals confituur, stroop of<br />

honing mag je wel elke dag et<strong>en</strong>.<br />

De actieve voedingsdriehoek<br />

De voedingsdriehoek is sinds kort ook e<strong>en</strong> bewegingslaag rijker.<br />

De laag werd toegevoegd onder de watergroep met de b<strong>en</strong>aming<br />

"lichaamsbeweging" <strong>en</strong> de aanbeveling "minst<strong>en</strong>s 30 minut<strong>en</strong>"<br />

(volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>) <strong>en</strong> "minst<strong>en</strong>s 60 minut<strong>en</strong>" (kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> jonger<strong>en</strong>).<br />

De tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in de beweeglaag zijn dagelijks aanbevol<strong>en</strong><br />

beweegactiviteit<strong>en</strong> zoals fiets<strong>en</strong>, stevig doorstapp<strong>en</strong>, traplop<strong>en</strong>,<br />

zwemm<strong>en</strong>, dans<strong>en</strong> <strong>en</strong> balsport<strong>en</strong>. Voldo<strong>en</strong>de beweg<strong>en</strong> is immers<br />

noodzakelijk om e<strong>en</strong> gezond lev<strong>en</strong> te leid<strong>en</strong>: minder kans op hart-<br />

<strong>en</strong> vaatziekt<strong>en</strong>, minder kans op zwaarlijvigheid, bott<strong>en</strong> <strong>en</strong> spier<strong>en</strong><br />

versterk<strong>en</strong> waardoor de kans op vall<strong>en</strong> vermindert, beter<br />

functioner<strong>en</strong>d maag-darmstelsel,<br />

2.2 Ev<strong>en</strong>wichtige voeding<br />

Het voedingspatroon moet gevarieerd zijn <strong>en</strong> uitgebalanceerd zijn<br />

zodat het lichaam alle noodzakelijke voedingsstoff<strong>en</strong> krijgt. Pas<br />

wanneer met dit uitgangspunt ge<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing wordt gehoud<strong>en</strong>,<br />

onstaan problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> voedingstekort<strong>en</strong>. Ev<strong>en</strong>wichtig et<strong>en</strong><br />

betek<strong>en</strong>t het volg<strong>en</strong> van de drie basisprincipes van e<strong>en</strong><br />

ev<strong>en</strong>wichtige voeding:<br />

Ev<strong>en</strong>wicht<br />

E<strong>en</strong> dagm<strong>en</strong>u bevat best voedingsmiddel<strong>en</strong> uit elke groep (behalve<br />

het topje, waarin de extraatjes zitt<strong>en</strong>), maar in verschill<strong>en</strong>de<br />

hoeveelhed<strong>en</strong>: bv. e<strong>en</strong> groot vak voor graanproduct<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

aardappel<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> klein vak voor vlees, vis <strong>en</strong> eier<strong>en</strong>.<br />

-8-

Variatie<br />

Varieer dagelijks niet alle<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de lag<strong>en</strong>, maar<br />

ook binn<strong>en</strong> dezelfde groep. Niet alle voedingsmiddel<strong>en</strong> uit dezelfde<br />

groep bevatt<strong>en</strong> immers dezelfde soort<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoeveelhed<strong>en</strong><br />

voedingsstoff<strong>en</strong>. Daarom is niet alle<strong>en</strong> variatie tuss<strong>en</strong> de<br />

verschill<strong>en</strong>de groep<strong>en</strong>, maar ook binn<strong>en</strong> dezelfde groep<br />

noodzakelijk. Dagelijks uit iedere groep et<strong>en</strong> <strong>en</strong> variër<strong>en</strong> binn<strong>en</strong><br />

elke groep is de boodschap. Elke groep bevat immers e<strong>en</strong> <strong>en</strong>orme<br />

keuze aan voedingsmiddel<strong>en</strong>.<br />

Matigheid<br />

Respecteer binn<strong>en</strong> elke groep de juiste hoeveelhed<strong>en</strong>. De dagelijks<br />

aanbevol<strong>en</strong> hoeveelhed<strong>en</strong> staan erbij vermeld.Eet niet meer dan<br />

nodig uit de kleine groep<strong>en</strong> <strong>en</strong> wees matig met voedingsmiddel<strong>en</strong><br />

uit de top. Ook al staat e<strong>en</strong> voedingsmiddel bek<strong>en</strong>d als gezond <strong>en</strong><br />

pass<strong>en</strong>d in e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtige voeding: teveel is teveel.<br />

2.3 Aangepaste voeding<br />

Niet iedere<strong>en</strong> mag hetzelfde et<strong>en</strong>. De <strong>en</strong>e vanwege e<strong>en</strong> allergie, de<br />

ander uit religieuze overtuiging<strong>en</strong>. En wat is nu juist het verschil<br />

vegetariërs <strong>en</strong> veganisme? En hoe ga je om met kinder<strong>en</strong> met<br />

diabetes op je kamp?<br />

2.3.1 Allergie & intolerantie<br />

Voedselallergie<br />

is e<strong>en</strong> reactie van het immuunsysteem na inname van e<strong>en</strong><br />

voedingsmiddel of één van de bestanddel<strong>en</strong> in dit voedingsmiddel.<br />

Deze reactie treedt op wanneer e<strong>en</strong> vreemd eiwit, allerge<strong>en</strong><br />

g<strong>en</strong>oemd, ons lichaam binn<strong>en</strong>komt. Het immuunsysteem reageert<br />

door antilicham<strong>en</strong> te producer<strong>en</strong> die zich koppel<strong>en</strong> aan antig<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> deze deactiver<strong>en</strong>. Daardoor ontstaan nev<strong>en</strong>effect<strong>en</strong> zoals<br />

niez<strong>en</strong>, hoest<strong>en</strong>, jeuk, loopneus, <strong>en</strong>z...<br />

-9-

Voedselintolerantie<br />

Intolerantie heeft - in teg<strong>en</strong>stelling tot voedselallergie - niets te<br />

mak<strong>en</strong> met het immuunsysteem. Zij is vaak toe te schrijv<strong>en</strong> aan<br />

e<strong>en</strong> tekort aan e<strong>en</strong> bepaald <strong>en</strong>zym of e<strong>en</strong> verhoogde gevoeligheid<br />

voor e<strong>en</strong> bepaald bestanddeel<br />

Glut<strong>en</strong><br />

De gebruikelijke verbod<strong>en</strong> gran<strong>en</strong> zijn: tarwe, gerst,<br />

rogge <strong>en</strong> haver. Er zijn echter nog andere verbod<strong>en</strong><br />

product<strong>en</strong> zoals durum <strong>en</strong> semolina (voor specifieke<br />

doeleind<strong>en</strong> geteelde tarwesoort<strong>en</strong>). Kamut, Bulghur<br />

<strong>en</strong> Couscous, Triticale.<br />

Maïs, ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> graansoort, veroorzaakt ge<strong>en</strong> schade aan de<br />

darmwand <strong>en</strong> wordt door de meeste patiënt<strong>en</strong> getolereerd. Rijst is<br />

echt de favoriet voor coeliakie patiënt<strong>en</strong> omdat deze door<br />

nag<strong>en</strong>oeg alle patiënt<strong>en</strong> word verdrag<strong>en</strong>.<br />

De volg<strong>en</strong>de glut<strong>en</strong>-vrije product<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> verwerkt word<strong>en</strong> tot<br />

bloem: Amarant, kikkererwt<strong>en</strong>, linz<strong>en</strong>, erwt<strong>en</strong>, quinoa, ragi,<br />

sorghum, soja, tapioca, teff <strong>en</strong> wilde rijst. Veel van deze<br />

bloemsoort<strong>en</strong> zijn verkrijgbaar in reform winkels.<br />

Populaire glut<strong>en</strong>vrije oliesoort<strong>en</strong> zijn: maïsolie, pindaolie, olijfolie,<br />

koolzaadolie, sojaolie <strong>en</strong> zonnebloemolie.<br />

Lactose<br />

Lactose-intolerantie is e<strong>en</strong> veel voorkom<strong>en</strong>de reactie op (koe)melk<br />

<strong>en</strong> als gevolg dus ook op heel wat zuivelproduct<strong>en</strong>. Aangezi<strong>en</strong><br />

melk e<strong>en</strong> bron is van calcium, moet<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met Lactoseintolerantie<br />

hun dagelijkse behoefte aan calcium uit andere<br />

product<strong>en</strong> hal<strong>en</strong>. Gro<strong>en</strong>bladige gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, bon<strong>en</strong>, calciumverrijkte<br />

sojamelk <strong>en</strong> calciumverrijkte 100%-sapp<strong>en</strong> zijn goede<br />

calciumbronn<strong>en</strong> met voordel<strong>en</strong> die zuivelproduct<strong>en</strong> niet hebb<strong>en</strong><br />

Melk is de <strong>en</strong>ige natuurlijke bron van lactose, maar wordt ook aan<br />

veel voedingsmiddel<strong>en</strong> toegevoegd. M<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> hele lage<br />

tolerantiegr<strong>en</strong>s voor lactose moet<strong>en</strong> dan ook op lactose als additief<br />

alert zijn. Product<strong>en</strong> waar vaak toegevoegde lactose in wordt<br />

gevond<strong>en</strong> zijn:<br />

-10-

• Brood <strong>en</strong> andere bakkerijproduct<strong>en</strong><br />

• Ontbijtgran<strong>en</strong> (cornflakes e.d.)<br />

• Instant aardappelpuree, soep<strong>en</strong> <strong>en</strong> ontbijtdrank<strong>en</strong><br />

• Margarine<br />

• Vleeswar<strong>en</strong><br />

• Salade dressings<br />

• Snoep <strong>en</strong> andere snacks<br />

• Mix voor pann<strong>en</strong>koek<strong>en</strong>, koekjes <strong>en</strong> biscuits<br />

• Poedervormige maaltijdvervangers<br />

Additiev<strong>en</strong><br />

Intolerantie voor additiev<strong>en</strong>, in het bijzonder kleurmiddel<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

sulfiet (E220 tot E228) komt steeds vaker voor. Additiev<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />

gebruikt als kleurstof, antioxidant, emulgator, stabilisator,<br />

smaakversterker of als conserveermiddel<strong>en</strong> in vis, schaaldier<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

drank (wijn, bier <strong>en</strong> andere alcohol). Veel additiev<strong>en</strong> zijn<br />

natuurlijke stoff<strong>en</strong> zoals vitamine C, citro<strong>en</strong>zuur of rode biet<strong>en</strong>.<br />

Niet elke natuurlijke stof is echter automatisch ongevaarlijk. Vele<br />

m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> echter daarom allergisch reager<strong>en</strong> na het et<strong>en</strong> van<br />

e<strong>en</strong> product dat voedingsadditiev<strong>en</strong> bevat.<br />

Diabetes<br />

Iemand die diabetes of suikerziekte heeft, verdraagt ge<strong>en</strong> suiker<br />

<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t hiervoor medicatie in te nem<strong>en</strong>. Ofwel onder de vorm van<br />

tablett<strong>en</strong>, ofwel door insulinespuit<strong>en</strong>. Diabetici volg<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

aangepast schema van medicatie, waarbij ze ook hun voeding<br />

di<strong>en</strong><strong>en</strong> aan te pass<strong>en</strong>.<br />

Wanneer de suikerspiegel te laag is, hypoglycemie, kunn<strong>en</strong><br />

volg<strong>en</strong>de symptom<strong>en</strong> optred<strong>en</strong>: trill<strong>en</strong>, transpirer<strong>en</strong>, snellere<br />

hartslag, slap gevoel <strong>en</strong> zelfs flauwvall<strong>en</strong>. De suikerspiegel di<strong>en</strong>t te<br />

stijg<strong>en</strong> door snelle suikers tot zich te nem<strong>en</strong> zoals: chocolade,<br />

wine gums, cola, honing, <strong>en</strong>z. Wanneer de persoon niet in staat is<br />

om nog te et<strong>en</strong> of te drink<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t er intrav<strong>en</strong>eus glucose<br />

ingespot<strong>en</strong> te word<strong>en</strong>. Wanneer de suiker te hoog is,<br />

hyperglycemie, di<strong>en</strong>t m<strong>en</strong> insuline tot zich te nem<strong>en</strong>.<br />

Het is aangerad<strong>en</strong> om op voorhand de ouders te raadpleg<strong>en</strong> over<br />

het type diabetes, het insuline schema <strong>en</strong> het tijdstip van de<br />

maaltijd. Soms is het noodzakelijk om e<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong>doortje in te<br />

lass<strong>en</strong> wanneer andere kinder<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong>doortje krijg<strong>en</strong>.<br />

-11-

Foeriers of kookouders di<strong>en</strong><strong>en</strong> hier ook van op de hoogte van<br />

gebracht te word<strong>en</strong>.<br />

Daarnaast moet je er ook rek<strong>en</strong>ing mee houd<strong>en</strong> om mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> te<br />

voorzi<strong>en</strong> wanneer m<strong>en</strong> insuline moet nem<strong>en</strong>. Wanneer e<strong>en</strong><br />

diabeticus symptom<strong>en</strong> vertoont van hypo- of hyperglycemie, kan<br />

de bloedsuikerwaarde gecontroleerd word<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> vingerprik.<br />

Meer informatie over diabetes op www.diabetes-vdv.be<br />

Vegetarisme <strong>en</strong> veganisme<br />

De meest voor de hand ligg<strong>en</strong>de vleesvervangers zoals melk, kaas<br />

<strong>en</strong> ei vind je in elke supermarkt. Teg<strong>en</strong>woordig is ook het<br />

assortim<strong>en</strong>t aan klassieke vleesvervangers sterk uitgebreid: tofu,<br />

sojabrokjes, seitan, tempé of afgeleide product<strong>en</strong> zoals<br />

vegetarische burgers, sojaworstjes, gekruide tofureepjes ...<br />

Toch bestaan er heel wat andere, creatievere (<strong>en</strong> goedkopere)<br />

manier<strong>en</strong> om aan eiwitt<strong>en</strong> te gerak<strong>en</strong>: gran<strong>en</strong>, peulvrucht<strong>en</strong>,<br />

not<strong>en</strong>, zad<strong>en</strong> <strong>en</strong> pitt<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong>, mits veelvuldige variatie <strong>en</strong><br />

combinatie, voor volwaardige plantaardige eiwitt<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong>.<br />

Vegetarisme is nu e<strong>en</strong>maal meer dan e<strong>en</strong> stukje vlees vervang<strong>en</strong><br />

door e<strong>en</strong> burger. Voor leuke ideeën kan je e<strong>en</strong> kijkje nem<strong>en</strong> in het<br />

recept<strong>en</strong>deel.<br />

Veganisme gaat nog e<strong>en</strong> stap verder. E<strong>en</strong> veganist eet ge<strong>en</strong> vlees<br />

maar ook ge<strong>en</strong> product<strong>en</strong> die van dier<strong>en</strong> afkomstig zijn zoals<br />

eier<strong>en</strong>, melk, kaas, gelatine, honing, dierlijk stremsel, ... Tev<strong>en</strong>s<br />

gebruik<strong>en</strong> ze ge<strong>en</strong> product<strong>en</strong> (o.a. kleding) die van dier<strong>en</strong><br />

afkomstig zijn: leer, ivoor, dons, wol, ...<br />

-12-

2.3.2 Religie<br />

Vanuit religieuze opvatting<strong>en</strong> kan voeding ook<br />

bepaalde voorwaarde eis<strong>en</strong>. Jod<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel<br />

koosjer et<strong>en</strong> <strong>en</strong> moslims mog<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> voedsel<br />

et<strong>en</strong> dat halal is.<br />

Koosjer<br />

'Koosjere voeding' is voeding die voldoet aan de spijswett<strong>en</strong> van<br />

het jod<strong>en</strong>dom. Deze wett<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> de toegestane vleeswar<strong>en</strong>, de<br />

rituel<strong>en</strong> vereist voor de slachting van consumptiedier<strong>en</strong>, de<br />

bereiding van gerecht<strong>en</strong> <strong>en</strong> het gescheid<strong>en</strong> houd<strong>en</strong> van bepaalde<br />

voedingswar<strong>en</strong>.<br />

• Melkproduct<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> afkomstig zijn van dier<strong>en</strong> die op<br />

koosjere wijze (i.e. op e<strong>en</strong> rituele manier) geslacht zijn.<br />

• Melk- <strong>en</strong> vleesproduct<strong>en</strong> di<strong>en</strong><strong>en</strong> strikt gescheid<strong>en</strong> te blijv<strong>en</strong><br />

voor, tijd<strong>en</strong>s <strong>en</strong> na bereiding.<br />

• Melkproduct<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> t<strong>en</strong> vroegste 5 ur<strong>en</strong> na vleesproduct<strong>en</strong><br />

geconsumeerd word<strong>en</strong>.<br />

• Vleesproduct<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> t<strong>en</strong> vroegste 2 ur<strong>en</strong> na melkproduct<strong>en</strong><br />

geconsumeerd word<strong>en</strong>.<br />

• Vlees <strong>en</strong> vis mog<strong>en</strong> niet tegelijk word<strong>en</strong> geget<strong>en</strong>, maar wel<br />

binn<strong>en</strong> één maaltijd.<br />

• M<strong>en</strong> mag ge<strong>en</strong> vlees et<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> nog lev<strong>en</strong>d dier.<br />

• Brood mag ge<strong>en</strong> melkproduct<strong>en</strong> bevatt<strong>en</strong>, noch vett<strong>en</strong> van<br />

niet-koosjere diersoort<strong>en</strong>.<br />

• Niet-Joodse wijn is verbod<strong>en</strong>, ongeacht de ingrediënt<strong>en</strong>.<br />

• Voedsel dat gekookt is door e<strong>en</strong> niet-Jood mag niet word<strong>en</strong><br />

g<strong>en</strong>uttigd.<br />

Toegestaan<br />

• Vlees (mits rituele slachting): herkauw<strong>en</strong>de ev<strong>en</strong>hoevig<strong>en</strong><br />

zoals rund, schaap, geit, hert<br />

• Gevogelte zoals zoals e<strong>en</strong>d, gans kip, duif, fazant <strong>en</strong> kalko<strong>en</strong><br />

• Vis: viss<strong>en</strong> die vinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> schubb<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />

-13-

Niet toegestaan<br />

• Aas<br />

• Insect<strong>en</strong> met vleugels.<br />

• Niet herkauw<strong>en</strong>de of onev<strong>en</strong>hoevig<strong>en</strong> zoals kameel, vark<strong>en</strong> of<br />

haas.<br />

• Omnivor<strong>en</strong> <strong>en</strong> carnivor<strong>en</strong><br />

• Week- <strong>en</strong> schaaldier<strong>en</strong> zoals mossel, oester, garnaal, kreeft,<br />

krab,...<br />

• Vis zonder vinn<strong>en</strong> of schubb<strong>en</strong> zoals paling,<br />

• Wildgevogelte, roofvogels<br />

Halal<br />

Halal, arabisch voor rein, is e<strong>en</strong> islamitische term die aangeeft wat<br />

voor moslims toegestaan is, ook op het vlak van voedsel. Het slaat<br />

onder meer op de slachtrituel<strong>en</strong> van consumptievlees <strong>en</strong> op de<br />

soort<strong>en</strong> toegestane vleeswar<strong>en</strong>. Verder houdt het ook e<strong>en</strong> verbod<br />

op alcohol in. Andere voedingswar<strong>en</strong> di<strong>en</strong><strong>en</strong> ge<strong>en</strong> speciale<br />

behandeling te ondergaan om geschikt te zijn voor halal<br />

consumptie.<br />

Niet toegestaan:<br />

• vlees van carnivor<strong>en</strong> zoals roofvogels, hond, kat, krokodil,<br />

tijger, vleermuis, egel, eekhoorn, slang zijn niet toegestaan,<br />

ev<strong>en</strong>min als niet ritueel geslacht vlees.<br />

• Vark<strong>en</strong>svlees is expliciet verbod<strong>en</strong>, net als vlees van zog<strong>en</strong>de<br />

jong<strong>en</strong> of zog<strong>en</strong>de moederdier<strong>en</strong>. Ook vark<strong>en</strong>sachtig<strong>en</strong> zoals<br />

everzwijn.<br />

• Paard<strong>en</strong>vlees is niet verbod<strong>en</strong>, doch zeer ongebruikelijk in de<br />

islamitische keuk<strong>en</strong>.<br />

• Ander<strong>en</strong> zoals tamme ezel, olifant, aap, schildpad ...<br />

• Aaseters zoals gier<strong>en</strong><br />

• Alcohol is niet toegestaan voor consumptie. Alle<br />

alcoholhoud<strong>en</strong>de ingrediënt<strong>en</strong> zijn dus niet halal, zoals bv.<br />

azijn, wijn, likeur,...<br />

-14-

Toegestaan:<br />

• Vogels zoals fazantachtig<strong>en</strong>, zangvogels, loopvogels,<br />

watervogels, ...<br />

• Hoefdier<strong>en</strong> zoals runder<strong>en</strong>, antiloop, gazelle, hert, kameel,<br />

schaap, lam, geit, wilde ezel, ...<br />

• Haasachtig<strong>en</strong> (konijn <strong>en</strong> haas)<br />

• Vis <strong>en</strong> zeevrucht<strong>en</strong> hoev<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> rituele slachting <strong>en</strong> zijn<br />

steeds halal <strong>en</strong> dus geschikt voor consumptie. (sommige<br />

religieuze aftakking<strong>en</strong> beschouw<strong>en</strong> garnal<strong>en</strong> niet als halal)<br />

-15-

3. Praktisch<br />

3.1 Stel nu je kampm<strong>en</strong>u sam<strong>en</strong><br />

Als je u m<strong>en</strong>u voor je kamp of week<strong>en</strong>d ga opstell<strong>en</strong> is er wel het<br />

één <strong>en</strong> het ander wat je in acht moet nem<strong>en</strong>.<br />

• zorg er voor dat de soep elke dag e<strong>en</strong> ander kleur heeft. Bv:<br />

tomat<strong>en</strong>soep, preisoep, bloemkoolsoep. Fout: tomat<strong>en</strong>soep,<br />

paprikasoep, minestroné.<br />

• Zorg de kleur <strong>en</strong> smaak door je m<strong>en</strong>u varieert. Dat er<br />

bijvoorbeeld ge<strong>en</strong> 6 gerecht<strong>en</strong> met tomat<strong>en</strong> in zitt<strong>en</strong>.<br />

• Dat er wordt afgewisseld met vlees. De <strong>en</strong>e dag hamburger,<br />

de andere spek <strong>en</strong> dan spaghetti bolognaise: kan niet.<br />

• Houd rek<strong>en</strong>ing met het materiaal dat je voor hand<strong>en</strong> hebt.<br />

Hoeveelheid vur<strong>en</strong>, ov<strong>en</strong>, … kan van groot belang zijn.<br />

3.2 Hoeveelhed<strong>en</strong><br />

30 kilo spaghetti over? Of alle croque monsieurs tot de laatste op<br />

<strong>en</strong> nog 30 groll<strong>en</strong>de mag<strong>en</strong>? Hoeveelhed<strong>en</strong> voor grote groep<strong>en</strong><br />

inschatt<strong>en</strong> is niet evid<strong>en</strong>t. Met deze info will<strong>en</strong> we beginn<strong>en</strong>de<br />

kampkoks graag op weg zett<strong>en</strong>.<br />

Basishoeveelhed<strong>en</strong><br />

Eén van de moeilijkste zak<strong>en</strong> bij kok<strong>en</strong> voor grotere groep<strong>en</strong> is<br />

hoeveelhed<strong>en</strong> inschatt<strong>en</strong>. Bij de lijstjes op deze pagina vind je<br />

zog<strong>en</strong>aamde basishoeveelhed<strong>en</strong>. De hoeveelhed<strong>en</strong> geld<strong>en</strong> voor<br />

e<strong>en</strong> doorsnee person per maaltijd. Natuurlijk zijn er vele factor<strong>en</strong><br />

die hierop e<strong>en</strong> invloed hebb<strong>en</strong>.<br />

-16-

Hoeveelhed<strong>en</strong> aanpass<strong>en</strong><br />

Op kamp wordt over het algeme<strong>en</strong> iets meer geget<strong>en</strong> dan thuis. Je<br />

mag verwacht<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> groep 17 à 18-jarig<strong>en</strong> meer eet dan e<strong>en</strong><br />

groep 10 jarig<strong>en</strong>. Pas de hoeveelhed<strong>en</strong> dus aan de groep aan. Je<br />

zult vanaf de eerste dag wel of merk<strong>en</strong> of je te mak<strong>en</strong> hebt met<br />

e<strong>en</strong> groep grote of kleine eters. Je kan ev<strong>en</strong>tueel e<strong>en</strong><br />

recept<strong>en</strong>boekje bijhoud<strong>en</strong> met eig<strong>en</strong> hoeveelhed<strong>en</strong>.<br />

Bij alle recept<strong>en</strong> op deze website staat e<strong>en</strong> receptcalculator die<br />

voor jou de hoeveelhed<strong>en</strong> omrek<strong>en</strong>t naar het gew<strong>en</strong>ste aantal<br />

person<strong>en</strong>.<br />

Overschott<strong>en</strong><br />

Het zal zeld<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong> dat je perfect kunt inschatt<strong>en</strong> hoeveel er<br />

geget<strong>en</strong> zal word<strong>en</strong>. Overschott<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>, hoe goed je ook je best<br />

doet, altijd voor. Dat is niet erg, op voorwaarde dat je probeert om<br />

er iets mee te do<strong>en</strong>. Rest<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> warme maaltijd zijn nu<br />

e<strong>en</strong>maal ge<strong>en</strong> afval. Ze kunn<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige manier<br />

verwerkt word<strong>en</strong> in de soep of als broodbeleg. Probeer de restjes<br />

zo onzichtbaar mogelijk te verwerk<strong>en</strong> <strong>en</strong> verwerk ge<strong>en</strong> rest<strong>en</strong><br />

waarin al rest<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> verwerkt!<br />

-17-

Aanbevol<strong>en</strong> hoeveelhed<strong>en</strong> voedingsmiddel<strong>en</strong> per maaltijd<br />

Voedingsmiddel 6-12 jaar 12-18 jaar 18-59 jaar<br />

1. Soep 0.3 l 0.4 l 0.4 l<br />

2. aardappel<strong>en</strong>, gekookt 200 gr 220 gr 220 gr<br />

3. pasta (rauw) 120 gr 140 gr 140 gr<br />

4. rijst (rauw) 100 gr 120 gr 120 gr<br />

5. quinoa, couscous, bulger 90 gr 110 gr 120 gr<br />

6. gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, vers, diepvries,<br />

conserv<strong>en</strong><br />

sla voor koude schotel<br />

tomaat voor koude schotel<br />

komkommer voor koude<br />

schotel<br />

paprika voor koude schotel<br />

wortel<strong>en</strong> voor koude schotel<br />

210 gr<br />

1 st voor 15<br />

pers<br />

1 st voor 3<br />

pers<br />

1 st voor 10<br />

pers<br />

1 st voor 6<br />

pers<br />

80 gr<br />

-18-<br />

250 gr<br />

1 st voor 10<br />

pers<br />

1 st voor 2<br />

pers<br />

1 st voor 8<br />

pers<br />

1 st voor 4<br />

pers<br />

120 gr<br />

• Meer variatie, kleinere hoeveelheid<br />

• Koude gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> als hoofdgro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, grotere hoeveelheid<br />

250 gr<br />

1 st voor 10<br />

pers<br />

1 st voor 2<br />

pers<br />

1 st voor 8<br />

pers<br />

1 st voor 4<br />

pers<br />

120 gr<br />

7. saus bij gerecht 40 cl 50 cl 50 cl<br />

8. saus voor bij pasta 150 cl 200 cl 200 cl<br />

9. vlees, vis, eier<strong>en</strong>, vervang- 120 gr 150 gr 150 gram<br />

product<strong>en</strong> (onbereid)<br />

• houd rek<strong>en</strong>ing met afval (be<strong>en</strong>der<strong>en</strong>,vel, …) vb.hele kip = 40% afval<br />

10. brood 4 tot 6<br />

sned<strong>en</strong><br />

11. ontbijtgran<strong>en</strong> (in combi met<br />

brood)<br />

ontbijtgran<strong>en</strong> (als maaltijd)<br />

40 gr<br />

55 gr<br />

7 tot 9<br />

sned<strong>en</strong><br />

50 gr<br />

70 gr<br />

7 tot 9<br />

sned<strong>en</strong><br />

50 gr<br />

70 gr<br />

12. ijs 125 gr (1 bol = 50 gr)<br />

13. melk (pudding/rijstpap/….) 200 cl (dessert) / 250 cl (voor het<br />

slap<strong>en</strong>)<br />

14. koffie 70 gr koffie voor 1l koffie (5pers uit 1l)

3.3 Veiligheid<br />

3.3.1 Koel<strong>en</strong> <strong>en</strong> warm<strong>en</strong><br />

Hoge temperatur<strong>en</strong><br />

Bacteriën zijn gevoelig voor hoge temperatur<strong>en</strong>. Hierbij is het<br />

belangrijk dat lev<strong>en</strong>smiddel<strong>en</strong> verhit word<strong>en</strong> tot in de kern, tot<br />

70°c. Vooral gevogelte <strong>en</strong> gehakt moet je goed doorbakk<strong>en</strong>. E<strong>en</strong><br />

mogelijk alternatief is om frikandell<strong>en</strong>, kipfilets, vidévulling of<br />

gehakt voor spaghettisaus al gegaard aan te kop<strong>en</strong> (vers of<br />

diepvries).<br />

Temperatuur beheers<strong>en</strong><br />

Om te vermijd<strong>en</strong> dat micro-organism<strong>en</strong> zich ongeremd<br />

verm<strong>en</strong>igvuldig<strong>en</strong>, is e<strong>en</strong> goede temperatuursbeheersing<br />

noodzakelijk. Alle temperatur<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> 7°c <strong>en</strong> 65°c lat<strong>en</strong> de groei<br />

van bacteriën toe.<br />

Gebruik bijvoorbeeld e<strong>en</strong> thermometer om de temperatuur van<br />

koelkast (maximum 7°c) <strong>en</strong> diepvriezer (-18°c) te controler<strong>en</strong>.<br />

Zorg ervoor dat de temperatuur van warm te houd<strong>en</strong> gerecht<strong>en</strong><br />

steeds hoger is dan 65°c.<br />

De koudeket<strong>en</strong><br />

Respecteer de koudeket<strong>en</strong>. Koop diepvrieswar<strong>en</strong> <strong>en</strong> gekoelde<br />

war<strong>en</strong> altijd als laatste aan <strong>en</strong> maak ge<strong>en</strong> ommetje op weg naar<br />

de kampplaats. In de zomer zijn koelbox<strong>en</strong>, koelelem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>,<br />

koelzakk<strong>en</strong> of zelfs koelwag<strong>en</strong>s ge<strong>en</strong> overbodige luxe.<br />

Invriez<strong>en</strong><br />

Wat je zelf invriest, is meestal slecht ingevror<strong>en</strong> omdat het te<br />

langzaam gaat. Daardoor word<strong>en</strong> grote kristall<strong>en</strong> gevormd die de<br />

cell<strong>en</strong> van het voedsel beschadig<strong>en</strong>. Zelf invriez<strong>en</strong> is vooral<br />

geschikt voor soepgro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (prei, selder).<br />

-19-

Ontdooi<strong>en</strong><br />

D<strong>en</strong>k eraan dat grote stukk<strong>en</strong> of pakk<strong>en</strong> vlees e<strong>en</strong> lange<br />

ontdooiperiode vrag<strong>en</strong>. Ontdooi<strong>en</strong> moet bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> in de koelkast<br />

gebeur<strong>en</strong>. Je kan ook e<strong>en</strong> microgolfov<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> als het snel<br />

moet gaan. Het dooiwater smijt je best zo snel mogelijk weg.<br />

E<strong>en</strong>s ontdooid, altijd ontdooid<br />

Vries e<strong>en</strong> ontdooid product nooit opnieuw in. Er kunn<strong>en</strong> zich<br />

intuss<strong>en</strong> immers schadelijke micro-organism<strong>en</strong> gevormd hebb<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> die word<strong>en</strong> niet onschadelijk gemaakt in de diepvriezer.<br />

De koelkast<br />

Je hebt niet altijd e<strong>en</strong> echte koelkast nodig. E<strong>en</strong> koele ruimte,<br />

zoals e<strong>en</strong> kelder of e<strong>en</strong> koelkoffer kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> heleboel product<strong>en</strong><br />

vers houd<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> echte koelkast is aangewez<strong>en</strong> voor verse melk,<br />

vlees <strong>en</strong> vis.<br />

Bewaar vlees <strong>en</strong> vis bov<strong>en</strong>aan in de koelkast, want dat is de<br />

koelste plaats. Plaats zuivelproduct<strong>en</strong> in het midd<strong>en</strong> <strong>en</strong> leg<br />

gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> fruit onderaan.<br />

Houd de verschill<strong>en</strong>de voedingswar<strong>en</strong> zoveel mogelijk gescheid<strong>en</strong>.<br />

Plaats er zeker ge<strong>en</strong> warme product<strong>en</strong> in.<br />

Plaats je koelkast (<strong>en</strong> diepvriezer) op e<strong>en</strong> koele plaats (niet in de<br />

zon of naast gasbekk<strong>en</strong>s). Zo verbruik je minder <strong>en</strong>ergie.<br />

Houdbaarheidsdatum <strong>en</strong> verpakking<br />

Koop ge<strong>en</strong> product<strong>en</strong> waarvan de houdbaarheidsdatum al<br />

overschred<strong>en</strong> is. Ook product<strong>en</strong> waarvan de verpakking op<strong>en</strong>,<br />

vervormd of beschadigd is, laat je best ligg<strong>en</strong>. Kijk uit met gift<strong>en</strong><br />

van sponsors, die soms beperkt houdbaar zijn.<br />

-20-

Vacuüm trekk<strong>en</strong><br />

Bestelling<strong>en</strong> van grote hoeveelhed<strong>en</strong> vlees kan je vacuüm lat<strong>en</strong><br />

trekk<strong>en</strong>. Dat vergemakkelijkt het transport <strong>en</strong> komt, indi<strong>en</strong><br />

voldo<strong>en</strong>de koel gehoud<strong>en</strong>, de voedselveiligheid t<strong>en</strong> goede. Vraag<br />

ernaar bij de slager of het grootwar<strong>en</strong>huis.<br />

Controleer wat je op voorhand aankoopt<br />

Droge product<strong>en</strong> <strong>en</strong> voedingsmiddel<strong>en</strong> die sterk gesuikerd,<br />

gezuurd of gezout<strong>en</strong> zijn, zijn veel minder vatbaar voor bacteriën.<br />

Zo kan je voedsel in glas of in blik, drank, suiker, rijst, bloem,<br />

deegwar<strong>en</strong> <strong>en</strong> kruid<strong>en</strong> op voorhand kop<strong>en</strong> <strong>en</strong> me<strong>en</strong>em<strong>en</strong> op kamp.<br />

De 'twee-ur<strong>en</strong>-regel'<br />

Zorg ervoor dat bederfbare voedingswar<strong>en</strong> niet langer dan twee<br />

uur in de "gevaarlijke" temperatuurzone (tuss<strong>en</strong> 7 <strong>en</strong> 65 °C)<br />

blijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> stop ze daarna zo vlug mogelijk in de koelkast. Wat je<br />

niet opeet binn<strong>en</strong> de twee dag<strong>en</strong> vries je beter mete<strong>en</strong> in.<br />

Licht, lucht <strong>en</strong> vocht<br />

Licht, lucht <strong>en</strong> vocht bevorder<strong>en</strong> voedselbederf. Op<strong>en</strong> koelkast,<br />

koelruimte <strong>en</strong> diepvriezer daarom zo weinig mogelijk.<br />

Zuivelproduct<strong>en</strong><br />

Zuivelproduct<strong>en</strong> (melk, yoghurt, boter, kaas, ...) verdi<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

speciale aandacht. Laat ze niet te lang op tafel staan <strong>en</strong> op<strong>en</strong> niet<br />

te veel product<strong>en</strong> tegelijk. Je kan bijvoorbeeld de datum noter<strong>en</strong><br />

op geop<strong>en</strong>de verpakking<strong>en</strong> die kunn<strong>en</strong> vervall<strong>en</strong>.<br />

Hoe bewar<strong>en</strong>?<br />

Voedselrestjes plaats je in e<strong>en</strong> schoon bord of pot, liefst afgeslot<strong>en</strong><br />

met e<strong>en</strong> deksel. Bewaar ze niet in de ketel waarin ze werd<strong>en</strong><br />

bereid of op de schotel waarmee ze werd<strong>en</strong> opgedi<strong>en</strong>d. Grote<br />

hoeveelhed<strong>en</strong> voedsel verdeel je in kleine porties <strong>en</strong> leg je in<br />

schotels die maximum vijf c<strong>en</strong>timeter diep zijn, zodat ze sneller<br />

afkoel<strong>en</strong>.<br />

-21-

3.3.2 Hygiëne<br />

Propere hand<strong>en</strong><br />

Was je hand<strong>en</strong> voor je voedingswar<strong>en</strong> aanraakt <strong>en</strong> nadat je rauwe<br />

voedingswar<strong>en</strong> hebt aangeraakt, <strong>en</strong> uiteraard na elk bezoek aan<br />

het toilet <strong>en</strong> na het snuit<strong>en</strong> van de neus. Dit lijkt vanzelfsprek<strong>en</strong>d<br />

maar het wordt vaak verget<strong>en</strong>.<br />

Keuk<strong>en</strong>materiaal<br />

Vervang regelmatig de keuk<strong>en</strong>handdoek<strong>en</strong>, vaatdoek<strong>en</strong> of<br />

sponsjes, zeker in de zomerperiode.<br />

Tuss<strong>en</strong>tijdse reiniging<br />

Voorkom kruisbesmetting. Gebruik voor verhitte bereiding<strong>en</strong> nooit<br />

dezelfde snijplank<strong>en</strong>, mess<strong>en</strong> <strong>en</strong> schotels die voordi<strong>en</strong> in contact<br />

zijn geweest met rauwe product<strong>en</strong>. Je moet ze eerst grondig<br />

reinig<strong>en</strong> met warm water.<br />

Soort<strong>en</strong> besmetting<br />

Voedselvergiftiging ontstaat door het et<strong>en</strong> van voedsel dat werd<br />

besmet met ziektekiem<strong>en</strong> of gifstoff<strong>en</strong>. Er zijn twee mogelijke<br />

bronn<strong>en</strong> van besmetting. i<br />

Afscheidingsproduct<strong>en</strong> van bacteriën<br />

Soms is voedsel besmet met e<strong>en</strong> bacterie die zich kan<br />

verm<strong>en</strong>igvuldig<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> vochtige omgeving bij bepaalde<br />

temperatur<strong>en</strong>. Daarbij produceert die bacterie gifstoff<strong>en</strong>. Dat is<br />

bijvoorbeeld het geval met Stafylococcus. Je kan het vergif niet<br />

vernietig<strong>en</strong> door verhitting. In het algeme<strong>en</strong> bestaan de klacht<strong>en</strong><br />

uit misselijkheid, plotselinge buikkramp<strong>en</strong>, overgev<strong>en</strong> <strong>en</strong> diarree.<br />

Bacteriën zelf<br />

Wanneer bacteriën zich vermeerder<strong>en</strong> in voedsel, kunn<strong>en</strong> ze zelf<br />

de oorzaak zijn van de besmetting. Beruchte voorbeeld<strong>en</strong> zijn<br />

Salmonella <strong>en</strong> Listeria. Vooral op rauw vlees <strong>en</strong> gevogelte zitt<strong>en</strong><br />

vaak bacteriën die voedselvergiftiging kunn<strong>en</strong> veroorzak<strong>en</strong>.<br />

-22-

Hoe vergiftiging vermijd<strong>en</strong>?<br />

Je kan het risico sterk verminder<strong>en</strong> door het voedsel voldo<strong>en</strong>de te<br />

verhitt<strong>en</strong>. Niet alle<strong>en</strong> vlees, maar ook schotels, dooiwater, de<br />

hand<strong>en</strong> van de bereider, <strong>en</strong>zovoort kunn<strong>en</strong> besmetting<br />

veroorzak<strong>en</strong>.<br />

Ook rauwe gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> besmet zijn. E<strong>en</strong> droge omgeving,<br />

zout, zuur <strong>en</strong> zoet kunn<strong>en</strong> ervoor zorg<strong>en</strong> dat bacteriën zich niet<br />

verm<strong>en</strong>igvuldig<strong>en</strong>.<br />

Wanneer je het voedsel in de koelkast bewaart, rem je de<br />

ontwikkeling van bacteriën weliswaar af, maar sterv<strong>en</strong> do<strong>en</strong> ze<br />

niet. Ook bij het invriez<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> ze sluimer<strong>en</strong> in het voedsel.<br />

Alle<strong>en</strong> bij verhitting tot minst<strong>en</strong>s 60°Celsius gaan ze dood. Dat kan<br />

door kok<strong>en</strong>, bakk<strong>en</strong> <strong>en</strong> brad<strong>en</strong>.<br />

Naar de dokter<br />

In geval van voedselvergiftiging kan het nuttig zijn dat je de<br />

g<strong>en</strong>eesheer e<strong>en</strong> lijst kan bezorg<strong>en</strong> met de gebruikte ingrediënt<strong>en</strong><br />

of dat je hem de verpakking<strong>en</strong> van de voedingsmiddel<strong>en</strong> toont.<br />

Fless<strong>en</strong>water vs. kraantjeswater<br />

Fless<strong>en</strong>water is niet beter dan kraantjeswater. In e<strong>en</strong> kamphuis is<br />

het leidingwater per definitie drinkbaar, dus waarom zou je veel<br />

meer betal<strong>en</strong> voor water in fless<strong>en</strong>?<br />

Watertemperatuur<br />

Bacteriën in water beginn<strong>en</strong> zich te ontwikkel<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> 20° <strong>en</strong> 55°<br />

C. Pas dus op je kampterrein op met grote bidons of vat<strong>en</strong><br />

stilstaand water in de zon!<br />

-23-

3.4 Ecologie & duurzaamheid<br />

Ecologische <strong>en</strong> biologische voeding zijn ge<strong>en</strong> synoniem<strong>en</strong>:<br />

ecologische voeding maakt deel uit van de ecologische visie <strong>en</strong><br />

lev<strong>en</strong>swijze, waarbij het respect voor m<strong>en</strong>s én milieu c<strong>en</strong>traal<br />

staat. Op het vlak van ecologische voeding betek<strong>en</strong>t dit dat je je<br />

<strong>en</strong>gageert om op e<strong>en</strong> kritische <strong>en</strong> bewuste manier te consumer<strong>en</strong><br />

in verbond<strong>en</strong>heid met je omgeving.<br />

Seizo<strong>en</strong>sproduct<strong>en</strong><br />

In elk stuk gro<strong>en</strong>te of fruit zit er meer verbruikte <strong>en</strong>ergie dan je<br />

zou d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>. Gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> of fruit tel<strong>en</strong>, oogst<strong>en</strong>, wass<strong>en</strong>, snijd<strong>en</strong>,<br />

blancher<strong>en</strong>, steriliser<strong>en</strong>, vriez<strong>en</strong>, verpakk<strong>en</strong> <strong>en</strong> transporter<strong>en</strong> vergt<br />

allemaal indirecte <strong>en</strong>ergie. Factor<strong>en</strong> die bijdrag<strong>en</strong> tot indirecte<br />

<strong>en</strong>ergie zijn verwarmde serres, de productie van<br />

bestrijdingsmiddel<strong>en</strong>, meststoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> de vele bewerking<strong>en</strong> die onze<br />

voeding ondergaat in onze huidige westerse sam<strong>en</strong>leving.<br />

Door ecologische voeding te tel<strong>en</strong>, wil m<strong>en</strong> het <strong>en</strong>ergieverbruik<br />

zoveel mogelijk beperk<strong>en</strong>. Door seizo<strong>en</strong>sgebond<strong>en</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

fruit te kop<strong>en</strong>, beperk je allerlei <strong>en</strong>ergieopslorp<strong>en</strong>de process<strong>en</strong><br />

(transport, bewaarmethodes <strong>en</strong> teeltwijze). Seizo<strong>en</strong>sgebond<strong>en</strong><br />

product<strong>en</strong> zijn bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> e<strong>en</strong> pak goedkoper!<br />

Streekeig<strong>en</strong> product<strong>en</strong><br />

Sta e<strong>en</strong>s stil bij welke weg gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aflegg<strong>en</strong> voor ze in de winkel<br />

ligg<strong>en</strong>. Niet elke vorm van gemotoriseerd transport vervuilt<br />

immers ev<strong>en</strong> sterk. Het vliegtuig vervuilt het meest <strong>en</strong> wordt<br />

vooral gebruikt voor het vervoer van snel bederfbare gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

fruit. Product<strong>en</strong> die langer goed blijv<strong>en</strong>, word<strong>en</strong> vaker per boot<br />

vervoerd, waardoor het <strong>en</strong>ergieverbruik relatief beperkt is. Door te<br />

kiez<strong>en</strong> voor lokale product<strong>en</strong> kun je verre, <strong>en</strong>ergieverslind<strong>en</strong>de <strong>en</strong><br />

overbodige transport<strong>en</strong> vermijd<strong>en</strong>.<br />

-24-

Minder vlees of vegetarisch et<strong>en</strong><br />

Vlees et<strong>en</strong> kost de aarde heel veel <strong>en</strong>ergie. Er is immers e<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong>orme hoeveelheid veevoeders <strong>en</strong> graan nodig om het vee te<br />

kwek<strong>en</strong>. Voor elke 200 g vlees die je eet, verbruik je ook 1,5 à 2<br />

kg graan (= veevoeder). In de plaats van alléén e<strong>en</strong> stuk vlees te<br />

et<strong>en</strong> had je dus ook zev<strong>en</strong> à ti<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> voed<strong>en</strong>. De<br />

Belgische bevolking eet gemiddeld 100 kg vlees per jaar. De<br />

m<strong>en</strong>selijke behoefte aan vlees is echter veel kleiner, met e<strong>en</strong><br />

derde zou je al ruimschoots toekom<strong>en</strong>. Onze eiwitbehoefte kan<br />

zelfs zonder vlees voldo<strong>en</strong>de gedekt word<strong>en</strong>.<br />

We kunn<strong>en</strong> overig<strong>en</strong>s <strong>en</strong>kel zoveel vlees producer<strong>en</strong> door massaal<br />

veevoeder in te voer<strong>en</strong> (meestal uit derdewereldland<strong>en</strong>). Dit<br />

vervoer is milieubelast<strong>en</strong>d (d<strong>en</strong>k maar aan alle kilometers om<br />

gran<strong>en</strong> <strong>en</strong> oliezad<strong>en</strong> uit Latijns.Amerika naar hier te vervoer<strong>en</strong> om<br />

onze vark<strong>en</strong>s te voed<strong>en</strong>). Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> we e<strong>en</strong> overschot aan<br />

nutriënt<strong>en</strong> o.a. kunstmest, maar ook de dier<strong>en</strong>mest waarmee de<br />

boer blijft opgescheept <strong>en</strong> waarvoor hij ge<strong>en</strong> veld<strong>en</strong> meer heeft<br />

om die over te spreid<strong>en</strong>.<br />

T<strong>en</strong>slotte wordt de grond in de derdewereldland<strong>en</strong> onttrokk<strong>en</strong> aan<br />

de plaatselijke bevolking om er grote plantages te mak<strong>en</strong> waarop<br />

m<strong>en</strong> veevoer voor uitvoer naar Europa teelt. De grond raakt<br />

daardoor helemaal uitgeput.<br />

Weinig bewerkte voeding<br />

Onbewerkt voedsel bevat ge<strong>en</strong> kleurstoff<strong>en</strong>, conserveermiddel<strong>en</strong>,<br />

geurstoff<strong>en</strong>, smaakverbeteraars, herbecid<strong>en</strong>, pesticid<strong>en</strong>,<br />

insecticid<strong>en</strong> of hormon<strong>en</strong>. Voedsel bereikt zeld<strong>en</strong> onbewerkt ons<br />

bord. D<strong>en</strong>k maar aan rijst die wordt ontdaan van de zemel<strong>en</strong><br />

(witte rijst), suiker die bewerkt wordt (kristalsuiker),. Zelfs verse<br />

gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> fruit ondergaan vaak heel wat bewerking<strong>en</strong> (vb:<br />

bespuit<strong>en</strong> met glansmiddel<strong>en</strong>)<br />

Voedsel bewerk<strong>en</strong> vraagt veel <strong>en</strong>ergie <strong>en</strong> veel van de gebruikte<br />

hulpstoff<strong>en</strong> (bewaarmiddel<strong>en</strong>, kleurstoff<strong>en</strong>, smaakverbeteraars,<br />

etc.) hebb<strong>en</strong> (mogelijk) e<strong>en</strong> schadelijke invloed op onze<br />

gezondheid. Ecologisch gezi<strong>en</strong> probeer je dus best om voedsel zo<br />

onbewerkt mogelijk te consumer<strong>en</strong>. M<strong>en</strong> kiest voor volwaardige<br />

voedingsmiddel<strong>en</strong> zoals ruwe (riet)suiker, volkor<strong>en</strong> brood, verse<br />

gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> fruit i.p.v. diepvries of ingemaakt, ... Daarnaast<br />

-25-

moet<strong>en</strong> kunstmatige toevoeging<strong>en</strong> zoals kleur. <strong>en</strong> smaakstoff<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

bewaarmiddel<strong>en</strong> vermed<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />

Afvalarm<br />

Er bestaan verschill<strong>en</strong>de manier<strong>en</strong> om product<strong>en</strong> te bewar<strong>en</strong>:<br />

gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in blik, in glas, diepgevror<strong>en</strong>, gedroogd, . Deze process<strong>en</strong><br />

vrag<strong>en</strong> extra <strong>en</strong>ergie <strong>en</strong> de eindproduct<strong>en</strong> bevatt<strong>en</strong> vaak<br />

toegevoegde (bewaar)elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> zowel de<br />

grondstoff<strong>en</strong> als de verpakking<strong>en</strong> meestal van de andere kant van<br />

de wereld. Als je op e<strong>en</strong> verantwoorde manier wil kop<strong>en</strong> is het<br />

belangrijk om zoveel mogelijk afval te vermijd<strong>en</strong>. Koop ge<strong>en</strong><br />

koekjes die per twee verpakt zijn voor e<strong>en</strong> groep van vijf<strong>en</strong>twintig<br />

m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, maar kies voor één grote verpakking. Kies bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />

zoveel mogelijk voor statiegeldverpakking<strong>en</strong>.<br />

Biologische voeding<br />

Biolandbouw verschilt van de gangbare landbouw door ge<strong>en</strong><br />

chemische insecticid<strong>en</strong>, chemische herbicid<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunstmest te<br />

gebruik<strong>en</strong>. Uit e<strong>en</strong> Brits onderzoek is bijvoorbeeld geblek<strong>en</strong> dat de<br />

biodiversiteit, de <strong>en</strong>orme rijkdom van dier<strong>en</strong> <strong>en</strong> plant<strong>en</strong> in hun<br />

verschill<strong>en</strong>de leefomgeving<strong>en</strong>, op biologische akkers veel groter is<br />

dan die op gewone akkers. Ook voor boerderijdier<strong>en</strong> is<br />

biolandbouw beter. Er wordt gestreefd naar e<strong>en</strong> grotere<br />

bewegingsvrijheid, de dier<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> vaker buit<strong>en</strong> <strong>en</strong> krijg<strong>en</strong><br />

biologische voeders.<br />

Eerlijke handel<br />

E<strong>en</strong> rechtvaardige prijs <strong>en</strong> de kans op e<strong>en</strong><br />

m<strong>en</strong>swaardig lev<strong>en</strong> zijn kernideeën van<br />

eerlijke handel. Eerlijke handel zorgt voor<br />

meer dan alle<strong>en</strong> maar inkom<strong>en</strong>s. <strong>en</strong><br />

bestaanszekerheid. Het zelfrespect, de<br />

eig<strong>en</strong>waarde, de weerbaarheid <strong>en</strong> de<br />

mondigheid van de produc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> fikse duw in de rug.<br />

Eerlijke handel maakt het mogelijk voor de produc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> vaak<br />

voor de hele geme<strong>en</strong>schap om de toekomst weer in eig<strong>en</strong> hand<strong>en</strong><br />

te nem<strong>en</strong>.<br />

Meer info: www.fairtrade.com<br />

-26-

De ecologische voetafdruk<br />

De methode van de<br />

ecologische voetafdruk is<br />

ontwikkeld door William<br />

Rees <strong>en</strong> Mathis<br />

Wackernagel, 2 Canadese<br />

onderzoekers van de<br />

universiteit van British<br />

Columbia. Zij zocht<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

originele manier om sociale<br />

rechtvaardigheid <strong>en</strong> respect<br />

voor het milieu te met<strong>en</strong>. Ze<br />

ontwikkeld<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

meete<strong>en</strong>heid die aangeeft hoeveel oppervlakte land er nodig is<br />

voor alles wat we producer<strong>en</strong> <strong>en</strong> aan afval achterlat<strong>en</strong>/verwerk<strong>en</strong>.<br />

Ze noemd<strong>en</strong> hun methode de 'Ecological Footprint'. In het<br />

Nederlands dus 'Ecologische Voetafdruk'. Maar omdat het niet<br />

alle<strong>en</strong> over ecologie gaat, kan m<strong>en</strong> ook (zoals in Nederland) van<br />

de 'Mondiale Voetafdruk' sprek<strong>en</strong>.<br />

Wil je je eig<strong>en</strong> ecologische voetafdruk met<strong>en</strong>?<br />

Probeer dan e<strong>en</strong>s de JeRometer.<br />

-27-

3.5 Afwas & Afval<br />

Na het et<strong>en</strong> volgt de afwas, <strong>en</strong> e<strong>en</strong> halfvolle vuilniszak. Of niet?<br />

Hoe ga je creatief aan de slag met et<strong>en</strong>srest<strong>en</strong>? Composter<strong>en</strong>,<br />

hergebruik<strong>en</strong> of verwerk<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> totaal nieuw crazy gerecht? Hier<br />

kom je het te wet<strong>en</strong>...<br />

'Gro<strong>en</strong>e' afwasproduct<strong>en</strong><br />

Spring zuinig om met afwas- <strong>en</strong> schoonmaakmiddel<strong>en</strong>. Gebruik bij<br />

voorkeur product<strong>en</strong> op basis van plantaardige deterg<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />

'Gro<strong>en</strong>e' alternatiev<strong>en</strong> vind je in iedere supermarkt. Hoe minder<br />

verbruik, hoe beter voor het milieu. Vaak kan je in de grotere<br />

natuurwinkels je afwasmiddel ed. bijvull<strong>en</strong>.<br />

Verstopping<br />

Gootste<strong>en</strong> verstopt? De klassieke rubber<strong>en</strong> ontstopper is nog<br />

steeds hét milieuvri<strong>en</strong>delijke alternatief voor al die zwaar<br />

milieuvervuil<strong>en</strong>de chemische product<strong>en</strong>.<br />

Herbruikbaar Materiaal<br />

Wegwerpbekers spar<strong>en</strong> afwas, maar zijn slecht voor het milieu.<br />

Sch<strong>en</strong>k bijvoorbeeld tijd<strong>en</strong>s het vieruurtje liever drank uit grote<br />

fless<strong>en</strong> in stevige uitwasbare bekers. Hergebruik je broodzakk<strong>en</strong>,<br />

laat de plastiek<strong>en</strong> zakjes ligg<strong>en</strong> <strong>en</strong> maak gebruik van kartonn<strong>en</strong><br />

doz<strong>en</strong> of vouwkratt<strong>en</strong>.<br />

Composter<strong>en</strong><br />

In e<strong>en</strong> compostvat wordt zelfs het taaiste gro<strong>en</strong>teafval e<strong>en</strong><br />

voedingrijke bodemverbeteraar. Pas op! Niet alles mag op de<br />

composthoop gegooid word<strong>en</strong>:<br />

• WEL: Ongekookte, niet-bereide et<strong>en</strong>swar<strong>en</strong>,<br />

aardappelschill<strong>en</strong>, gro<strong>en</strong>teafval, schill<strong>en</strong> van citrusvrucht<strong>en</strong>,<br />

fruitrest<strong>en</strong>, not<strong>en</strong>dopp<strong>en</strong>, keuk<strong>en</strong>papier, koffiedik <strong>en</strong><br />

filterzakje<br />

-28-

• NIET: Gekookt voedsel, brood, vet, saus <strong>en</strong> olie, vlees- <strong>en</strong><br />

visrest<strong>en</strong>, be<strong>en</strong>der<strong>en</strong> <strong>en</strong> dierlijk afval, as uit de kachel, aarde<br />

<strong>en</strong> zand<br />

Kampkipp<strong>en</strong><br />

In plaats van je et<strong>en</strong>srest<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong> composter<strong>en</strong>, kun je ook<br />

overweg<strong>en</strong> om <strong>en</strong>kele kipp<strong>en</strong> mee te nem<strong>en</strong> op kamp. Kipp<strong>en</strong> zijn<br />

prima verwerkers van et<strong>en</strong>srest<strong>en</strong>, gro<strong>en</strong>- <strong>en</strong> tuinafval. Zorg er<br />

dan wel voor dat de kipp<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>de plek hebb<strong>en</strong> om rustig rond<br />

te scharrel<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat ze niet achternagezet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door<br />

<strong>en</strong>thousiaste kinder<strong>en</strong>. Ook bij het transport is het van belang om<br />

te zorg<strong>en</strong> dat ze op e<strong>en</strong> diervri<strong>en</strong>delijke manier getransporteerd<br />

word<strong>en</strong>.<br />

Opgepast: kampkipp<strong>en</strong> et<strong>en</strong> niet alles! Gro<strong>en</strong>te- <strong>en</strong> tuinafval is<br />

oké, net als (in mindere mate) gekookte deegwar<strong>en</strong>,<br />

aardappelschill<strong>en</strong>, brood <strong>en</strong> rijst. Beschimmeld brood of fruit geef<br />

je beter niet aan je kampkipp<strong>en</strong>, net als gro<strong>en</strong>e aardappel<strong>en</strong>, prei,<br />

uischill<strong>en</strong> <strong>en</strong> rotte vrucht<strong>en</strong>.<br />

In Evergem stur<strong>en</strong> ze al <strong>en</strong>kele jar<strong>en</strong> kipp<strong>en</strong> mee op kamp:<br />

www.jeugdraadevergem.be/kip<br />

Kooklogboek<br />

Het is e<strong>en</strong> goed idee om je kookploeg e<strong>en</strong> logboek te lat<strong>en</strong><br />

bijhoud<strong>en</strong>. Daarin noter<strong>en</strong> ze het aantal tafelgast<strong>en</strong>, de gebruikte<br />

hoeveelhed<strong>en</strong> (per persoon <strong>en</strong> in het totaal) <strong>en</strong> e<strong>en</strong> evaluatie.<br />

Welk et<strong>en</strong> was er over, <strong>en</strong> hoeveel? Was er iets te krap bemet<strong>en</strong>?<br />

Was het tekort te wijt<strong>en</strong> aan de grote honger na de dagtocht?<br />

Creatief met et<strong>en</strong>srest<strong>en</strong><br />

Brood<br />

Oud brood kan je toast<strong>en</strong>, rooster<strong>en</strong> <strong>en</strong> verwerk<strong>en</strong> tot<br />

w<strong>en</strong>telteefjes, croque-monsieurs of broodpudding. Geroosterd oud<br />

brood kan je vermal<strong>en</strong> tot paneermeel (met de deegrol of met e<strong>en</strong><br />

glaz<strong>en</strong> fles). Je kan brood in stukjes knipp<strong>en</strong> <strong>en</strong> bakk<strong>en</strong> in de pan,<br />

voor broodkorstjes bij de soep. Of je kan het opbakk<strong>en</strong> met<br />

kandijsuiker <strong>en</strong> boter voor e<strong>en</strong> knapperig bijgerechtje bij pudding<br />

of fruitsla (boer<strong>en</strong>meisjes met sluier).<br />

-29-

Aardappel<strong>en</strong><br />

Overschotjes van gekookte aardappel<strong>en</strong> kan je bakk<strong>en</strong>, verwerk<strong>en</strong><br />

in omelet (zoals de echte Spaanse tortilla) of mix<strong>en</strong> in de soep (zo<br />

word je soep romiger). Ook het kookwater van de aardappel<strong>en</strong><br />

mag in de soep, of in de saus die je met het vleesnat bereidt. Het<br />

kookwater heeft e<strong>en</strong> lekkere smaak, bevat veel vitamin<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft<br />

de ideale temperatuur om bij de saus te roer<strong>en</strong>.<br />

Gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

Rauwkost bederft snel, dus aarzel niet <strong>en</strong> verwerk ev<strong>en</strong>tuele<br />

restjes in soep<strong>en</strong>, ov<strong>en</strong>schotels of gro<strong>en</strong>tetaart<strong>en</strong>. Restjes van<br />

bereide gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voeg je toe aan de soep, aan pastagerecht<strong>en</strong>,<br />

prov<strong>en</strong>çaalse saus of tonijn. Gekookte bloemkoolrest<strong>en</strong> kan je<br />

plett<strong>en</strong> <strong>en</strong> met bieslook, tuinkers <strong>en</strong> mayonaise m<strong>en</strong>g<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong><br />

fris broodsmeersel. E<strong>en</strong> restje erwt<strong>en</strong> of boontjes geeft je slaatjes<br />

e<strong>en</strong> hartige toets.<br />

Broodbeleg<br />

Met rest<strong>en</strong> broodbeleg (ham, salami, kaas, vegetarische<br />

product<strong>en</strong>) kan je lekkere salades mak<strong>en</strong> door er gekookte eier<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> mayonaise aan toe te voeg<strong>en</strong><br />

-30-

3.6 Foeragemateriaal<br />

Het basismateriaal voor de foeragehoek verschilt niet van het<br />

keuk<strong>en</strong>materiaal thuis. De inhoud van de pott<strong>en</strong> <strong>en</strong> grootte van<br />

het kookmateriaal moet aangepast word<strong>en</strong> aan de grootte van de<br />

groep.<br />

Echt keuk<strong>en</strong> materiaal<br />

3 stevig <strong>en</strong> stabiel vuur<br />

4 à 5 kookpott<strong>en</strong><br />

2 braadpann<strong>en</strong> of braadslede<br />

2 pollepels<br />

1 schuimspaan<br />

2 kloppers<br />

2 aardappelmesjes<br />

2 dunschillers<br />

2 snijplank<strong>en</strong><br />

1 vergiet<br />

(hout<strong>en</strong>) lepels<br />

Broodmes<br />

Pott<strong>en</strong>likker<br />

1 pureestamper<br />

2 gro<strong>en</strong>tewasbakje<br />

Rasp<br />

Schaar<br />

Brandblusser<br />

Kurk<strong>en</strong>trekker<br />

Keuk<strong>en</strong>schort<br />

Ehbo kit<br />

Thermos<br />

Koffie filter<br />

serveerkomm<strong>en</strong><br />

bestek + reserve<br />

bord<strong>en</strong> + reserve<br />

glaz<strong>en</strong> of bekers<br />

lucifers<br />

afwasmiddel<br />

-31-<br />

schuurmiddel<br />

vaatdoek<strong>en</strong><br />

schuursponsje<br />

afwasborsteltje<br />

aluminiumfolie<br />

pann<strong>en</strong>lapp<strong>en</strong><br />

…..<br />

Indi<strong>en</strong> electriciteit voorhand<strong>en</strong>,<br />

(ev<strong>en</strong>tueel bij de boer)<br />

Diepvries<br />

Frietpot<br />

IJskast<br />

Verl<strong>en</strong>gsnoer<br />

Stekkerblok<br />

Handig maar niet noodzakelijk<br />

Di<strong>en</strong>blad<br />

Glaz<strong>en</strong> bokal<strong>en</strong> met<br />

schroefdeksel<br />

Slazwierder<br />

Fruitpers<br />

Appelboor<br />

Geldkoffertje<br />

Kookboek<br />

Weegschaal<br />

Kaars<strong>en</strong><br />

…

Kok<strong>en</strong> in aluminium pott<strong>en</strong><br />

Het gebruik van aluminium kookpott<strong>en</strong> wordt vaak afgerad<strong>en</strong>.<br />

• Aluminium is e<strong>en</strong> zacht metaal waarin je kan krass<strong>en</strong>. Die<br />

oneff<strong>en</strong>hed<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> dat de pann<strong>en</strong> zeer moeilijk te reinig<strong>en</strong><br />

zijn <strong>en</strong> dat kleine hoeveelhed<strong>en</strong> voedselrest<strong>en</strong> achterblijv<strong>en</strong> in<br />

de minuscule putjes.<br />

• Normaal is de aanwezigheid van aluminium in voedsel,<br />

afkomstig van kookgerei minimaal <strong>en</strong> vermoed wordt dat het<br />

ge<strong>en</strong> giftige gevolg<strong>en</strong> heeft.<br />

De alumiumoxidelaag is zeer sterk <strong>en</strong> stabiel bij neutrale PH.<br />

In zure <strong>en</strong> basische milieus zal aluminium corroder<strong>en</strong>.<br />

Wanneer voedingsmiddel<strong>en</strong> opgeslag<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in aluminium<br />

pott<strong>en</strong> (bijv. soep in de pot lat<strong>en</strong> staan tot ‘s ander<strong>en</strong>daags)<br />

is de kans het grootst dat aluminium in de voeding<br />

terechtkomt.<br />

Raadgeving<strong>en</strong><br />

• Kies voor veilig <strong>en</strong> gebruik zo veel mogelijk inox kookgerei<br />

• Br<strong>en</strong>g sterk zure (azijn, appelmoes, fruit) of sterk basische<br />

product<strong>en</strong> (soda) niet in contact met aluminium kookgerei<br />

• Laat ge<strong>en</strong> voedsel staan in aluminium kookpott<strong>en</strong><br />

• Was aluminium kookgerei af met e<strong>en</strong> neutraal afwasmiddel <strong>en</strong><br />

spoel zeer goed na<br />

• Verzorg uw aluminium kookpott<strong>en</strong>, gebruik spatels <strong>en</strong> lepels<br />

die niet krass<strong>en</strong><br />

-32-

3.7 Kook & foerierploeg<br />

Steeds minimum e<strong>en</strong> duo. Is je groep groter dan 20 person<strong>en</strong> mag<br />

je voor elke 10 person<strong>en</strong> extra e<strong>en</strong> foerier in di<strong>en</strong>st nem<strong>en</strong>. (Is het<br />

werk beperkter door dat de led<strong>en</strong> zelf kok<strong>en</strong>, afwass<strong>en</strong>, … dan<br />

lukt het met minder hand<strong>en</strong> ook wel.)<br />

Verder nog in je achterhoofd te houd<strong>en</strong> bij het sam<strong>en</strong>stell<strong>en</strong> van je<br />

ploeg<br />

• Rijbewijs?<br />

• Evaring?<br />

• Ervaring met c<strong>en</strong>tjes & budget?<br />

• Kunn<strong>en</strong> ze onderling & met de leiding sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>?<br />

-33-

4. Nog iets over et<strong>en</strong>?<br />

4.1 Wat in je gamel? (lijstjes)<br />

Ontbijt<br />

E<strong>en</strong> nieuwe dag begint bij het ontbijt. E<strong>en</strong> volwaardig ontbijt bevat<br />

brood of graanproduct<strong>en</strong> met melk, vlees of kaas <strong>en</strong> kan<br />

uitgebreid word<strong>en</strong> met gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> of fruit.<br />

10 hapklare ontbijtsuggesties<br />

1. kr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>brood met kaas, confituur <strong>en</strong> e<strong>en</strong> glas yoghurt<br />

2. volkor<strong>en</strong>brood met bacon, abrikoz<strong>en</strong>moes, peperkoek <strong>en</strong><br />

karnemelk<br />

3. beschuit met kaas, hagelslag <strong>en</strong> e<strong>en</strong> glas melk<br />

4. brood met ei, siroop <strong>en</strong> chocomelk<br />

5. muesli of cornflakes, e<strong>en</strong> glaasje fruitsap<br />

6. brood met platte kaas <strong>en</strong> e<strong>en</strong> schijfje kiwi of tomaat, speculaas<br />

7. meergran<strong>en</strong>brood met kalko<strong>en</strong>ham, choco <strong>en</strong> e<strong>en</strong> appel<br />

8. sandwiches met hesp, honing <strong>en</strong> e<strong>en</strong> glas yoghurt<br />

9. bruin brood met omelet, pindakaas <strong>en</strong> e<strong>en</strong> glas fruitsap<br />

10. geroosterd brood met smeerkaas, confituur <strong>en</strong> chocomelk<br />

Hoofdmaaltijd<br />

Wie heel de ocht<strong>en</strong>d actief bezig is heeft ‘s middags beslist e<strong>en</strong><br />

reuz<strong>en</strong>honger. De warme maaltijd moet gevarieerd zijn. Gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

zijn heel belangrijk. Geef daarbij e<strong>en</strong> portie aardappel<strong>en</strong>, rijst of<br />

deegwar<strong>en</strong> <strong>en</strong> wat vlees, vis, kip of vleesvervangers. Br<strong>en</strong>g<br />

variatie in het dessert met fruit <strong>en</strong> melkproduct<strong>en</strong>.<br />

-34-

Lekker <strong>en</strong> afwissel<strong>en</strong>d: 14 warme maaltijd<strong>en</strong><br />

1. preisoep hamburger met rode kool <strong>en</strong> gekookte aardappel<strong>en</strong> <br />

chocoladepudding<br />

2. wortelsoep vissticks met erwtjes, champignons <strong>en</strong> paprika met<br />

rijst melo<strong>en</strong><br />

3. tomat<strong>en</strong>soep vark<strong>en</strong>sragout met gestoofde wortel<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

aardappel<strong>en</strong> platte kaasroom<br />

4. kervelsoep kip met appeltjes <strong>en</strong> ui in kerriesaus, sla <strong>en</strong><br />

gebakk<strong>en</strong> aardappel<strong>en</strong> vanillepudding<br />

5. bloemkoolsoep stoofvlees met erwt<strong>en</strong> <strong>en</strong> worteltjes <strong>en</strong><br />

aardappelpuree fruitsla<br />

6. kipp<strong>en</strong>soep vissla met salade <strong>en</strong> koude aardappel<strong>en</strong> <br />

fruittaartje<br />

7. gro<strong>en</strong>tesoep spaghetti bolognaise yoghurt<br />

8. champignonsoep gebrad<strong>en</strong> kip met appelmoes, tomat<strong>en</strong>salade<br />

<strong>en</strong> aardappel<strong>en</strong> griesmeelpudding<br />

9. ajuinsoep hamburger met gestoofde boontjes <strong>en</strong> tomat<strong>en</strong> met<br />

deegwar<strong>en</strong> appel<br />

10. waterkerssoep vark<strong>en</strong>slapje met ananas <strong>en</strong> witloof met<br />

gebakk<strong>en</strong> aardappel<strong>en</strong> gr<strong>en</strong>adinepudding<br />

11. preisoep gebakk<strong>en</strong> vis met Prov<strong>en</strong>çaalse saus <strong>en</strong> rijst <br />

mokkapudding<br />

12. Italiaanse soep schnitsel met bloemkool in bechamelsaus <strong>en</strong><br />

aardappel<strong>en</strong> gebakk<strong>en</strong> appel met bruine suiker<br />

13. spinaziesoep kip op zijn jagers met aardappel<strong>en</strong> in de schil <br />

rijstpap<br />

14. tomat<strong>en</strong>soep hesp met prei in kaassaus met puree <br />

fruitm<strong>en</strong>geling<br />

Vieruurtje of vijfde maaltijd<br />

E<strong>en</strong> hapje tuss<strong>en</strong>door of voor het slap<strong>en</strong>gaan vult de verbruikte<br />

<strong>en</strong>ergie weer aan. Met deze tuss<strong>en</strong>doortjes kan je voorzi<strong>en</strong> in de<br />

nodige hoeveelheid melk of melkproduct<strong>en</strong> <strong>en</strong> fruit. Af <strong>en</strong> toe e<strong>en</strong><br />

koekje of gebak mag natuurlijk ook.<br />

-35-

meer dan 45 gezonde hapjes<br />

Melk <strong>en</strong> melkproduct<strong>en</strong><br />

chocomelk<br />

yoghurt natuur<br />

yoghurt met fruit<br />

milkshake vanille<br />

milkshake mokka<br />

milkshake chocolade<br />

ananasvla<br />

vanillepudding<br />

chocoladepudding<br />

gr<strong>en</strong>adinepudding<br />

griesmeelpudding<br />

rijstpap<br />

platte kaasroom<br />

ijs<br />

Fruit of gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

appel<br />

peer<br />

mandarijn<br />

sinaasappel<br />

perzik<br />

abrikoos<br />

fruitsla<br />

fruitsap<br />

worteltjes<br />

stukjes komkommer<br />

radijs<br />

-36-<br />

Koekjes <strong>en</strong> gebakjes<br />

gevulde koek<strong>en</strong><br />

volkor<strong>en</strong>koek<br />

sesamkoekjes<br />

rijstwafels<br />

rozijn<strong>en</strong>koek<br />

peperkoek<br />

letterkoekjes<br />

kinderkoek<br />

wafel<br />

cake<br />

zelfgemaakte fruittaartjes<br />

(zonder ov<strong>en</strong>)<br />

gebakk<strong>en</strong> boterhamm<strong>en</strong><br />

Nootjes <strong>en</strong> droog fruit<br />

rozijn<strong>en</strong><br />

pinda’s<br />

gem<strong>en</strong>gde not<strong>en</strong><br />

stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong>haver<br />

dadels<br />

vijg<strong>en</strong><br />

gedroogde abrikoz<strong>en</strong><br />

gedroogde pruim<strong>en</strong><br />

pop corn

2 de broodmaaltijd<br />

Enthousiaste foeriers mak<strong>en</strong> van het avondmaal e<strong>en</strong> feest. Bij<br />

deze broodmaaltijd past e<strong>en</strong> frisse salade, koude rijstslaatjes of<br />

restjes van het middagmaal aangevuld met wat vlees, vis, kip of<br />

e<strong>en</strong> eitje.<br />

10 feestelijke maaltijd<strong>en</strong> voor ’s avonds<br />

1. salade van boontjes met tomaat<br />

2. Engelse koolsla<br />

3. aardappelsla<br />

4. koude rijstslaatjes<br />

5. sandwich met kip <strong>en</strong> ananas<br />

6. macaroni met hesp <strong>en</strong> kaas<br />

7. gehakt met kriekjes<br />

8. gek<strong>en</strong>de <strong>en</strong> nog niet uitgevond<strong>en</strong> croques<br />

9. gewonn<strong>en</strong> brood<br />

10. pann<strong>en</strong>koek<strong>en</strong><br />

-37-

4.2 En nu de foerage in (recept<strong>en</strong>)<br />

Alle recept<strong>en</strong>, behalve de vegetarische, die je hier vindt zijn voor<br />

10 person<strong>en</strong>. Zo kan je makkelijk omrek<strong>en</strong><strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> grote groep<br />

of e<strong>en</strong> kleinere patrouille.<br />

Saus<strong>en</strong><br />

Bechamelsaus (1 l)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 80 g vetstof<br />

- 100 g bloem<br />

- 1 l melk<br />

- muskaatnoot, peper, zout<br />

Werkwijze<br />

- laat de vetstof smelt<strong>en</strong><br />

- doe in e<strong>en</strong> keer al de bloem erbij <strong>en</strong> blijf roer<strong>en</strong> tot de vetstof<br />

alle bloem opgeslorpt heeft<br />

- giet beetje bij beetje de melk erbij <strong>en</strong> laat tuss<strong>en</strong>door steeds<br />

doorkok<strong>en</strong>, flink roer<strong>en</strong> om klonters te vermijd<strong>en</strong><br />

- wanneer al de melk toegevoegd is, nogmaals lat<strong>en</strong> kok<strong>en</strong> <strong>en</strong> op<br />

smaak br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> met muskaatnoot, peper <strong>en</strong> zout<br />

Kaassaus (1 l)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 80 g vetstof<br />

- 100 g bloem<br />

- 1 l melk<br />

- 100 g gemal<strong>en</strong> kaas<br />

- muskaatnoot, peper, zout<br />

Werkwijze<br />

- laat de vetstof smelt<strong>en</strong><br />

- doe in e<strong>en</strong> keer al de bloem erbij <strong>en</strong> blijf roer<strong>en</strong> tot de vetstof<br />

alle bloem opgeslorpt heeft<br />

- giet beetje bij beetje de melk erbij <strong>en</strong> laat tuss<strong>en</strong>door steeds<br />

doorkok<strong>en</strong>, flink roer<strong>en</strong> om klonters te vermijd<strong>en</strong><br />

- wanneer al de melk toegevoegd is, nogmaals lat<strong>en</strong> kok<strong>en</strong> <strong>en</strong> op<br />

smaak br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> met muskaatnoot, peper <strong>en</strong> zout<br />

- neem de pan van het vuur <strong>en</strong> doe de gemal<strong>en</strong> kaas bij de saus<br />

- blijv<strong>en</strong> roer<strong>en</strong> tot de kaas gesmolt<strong>en</strong> is<br />

-38-

Kerriesaus (1 l)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 80g vetstof<br />

- 100g bloem<br />

- ½ l melk <strong>en</strong> ½ l bouillon of water<br />

- 1 ajuin<br />

- 2 koffielepels kerriepoeder<br />

Werkwijze<br />

- snij de ajuin fijn <strong>en</strong> laat stov<strong>en</strong> in de vetstof<br />

- doe de kerriepoeder erbij <strong>en</strong> laat ev<strong>en</strong> meestov<strong>en</strong><br />

- doe in e<strong>en</strong> keer al de bloem erbij <strong>en</strong> blijf roer<strong>en</strong> tot de vetstof<br />

alle bloem opgeslorpt heeft<br />

- giet beetje bij beetje melk <strong>en</strong> bouillon erbij <strong>en</strong> laat tuss<strong>en</strong>door<br />

steeds doorkok<strong>en</strong>, flink<br />

Ajuinsaus (1l)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 6 ajuin<strong>en</strong><br />

- 1 lepel vetstof<br />

- 1 l water<br />

- 1 bouillonblokje<br />

- 1 eetlepel azijn<br />

- 4 koffielepels aardappelzetmeel<br />

Werkwijze<br />

- snij de ajuin fijn <strong>en</strong> laat lichtjes bruin<strong>en</strong> in de vetstof<br />

- voeg water, azijn <strong>en</strong> bouillonblokje toe<br />

- laat ev<strong>en</strong> doorkok<strong>en</strong><br />

- m<strong>en</strong>g het aardappelzetmeel in e<strong>en</strong> kopje met e<strong>en</strong> beetje water<br />

<strong>en</strong> bind hiermee de saus<br />

-39-

Prov<strong>en</strong>çaalse saus (10 pers.)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 grote ajuin<strong>en</strong><br />

- 3 wortel<strong>en</strong><br />

- ¼ knolselder<br />

- 5 grote tomat<strong>en</strong><br />

- 3 rode paprika’s<br />

- 2 te<strong>en</strong>tjes knoflook<br />

- 1 klein blikje tomat<strong>en</strong>puree<br />

- 2 lepels vetstof<br />

- laurier, tijm, peper, zout<br />

- 1 eetlepel maïszetmeel<br />

Werkwijze<br />

- snij de ajuin <strong>en</strong> de knoflook fijn<br />

- pel de verse tomat<strong>en</strong> (dat gaat heel gemakkelijk als je ze eerst<br />

ev<strong>en</strong> onderdompelt<br />

Vinaigrettesaus (4 dl)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 10 eetlepels olie<br />

- 10 eetlepels water<br />

- 6 eetlepels azijn naar keuze<br />

- 3 koffielepels mosterd<br />

- ½ fijngesned<strong>en</strong> ajuin evt. peterselie of bieslook<br />

- peper<br />

Werkwijze<br />

- roer alles door elkaar in heet water)<br />

- snij de paprika in reepjes, de wortel<strong>en</strong> <strong>en</strong> selder in fijne blokjes<br />

- smelt de vetstof <strong>en</strong> stoof hierin de ajuin sam<strong>en</strong> met de look<br />

- doe de rest van de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> erbij sam<strong>en</strong> met tijm <strong>en</strong> laurier, laat<br />

20 min. gaarstov<strong>en</strong><br />

- roer de tomat<strong>en</strong>puree eronder<br />

- m<strong>en</strong>g het maïszetmeel in e<strong>en</strong> kopje met e<strong>en</strong> beetje water <strong>en</strong><br />

bind hiermee de saus br<strong>en</strong>g op smaak met peper <strong>en</strong> zout.<br />

-40-

Ragoutsaus (1l)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 80g vetstof<br />

- 100g bloem<br />

- 1 l bouillon van vlees, vis of kip<br />

- ½ citro<strong>en</strong><br />

- peper, zout<br />

Werkwijze<br />

- laat de vetstof smelt<strong>en</strong><br />

- doe in e<strong>en</strong> keer al de bloem erbij <strong>en</strong> blijf roer<strong>en</strong> tot de vetstof<br />

alle bloem opgeslorpt heeft<br />

- giet beetje bij beetje de bouillon erbij <strong>en</strong> laat tuss<strong>en</strong>door steeds<br />

doorkok<strong>en</strong>, flink roer<strong>en</strong> om klonters te vermijd<strong>en</strong><br />

- wanneer al de bouillon toegevoegd is, nogmaals lat<strong>en</strong> kok<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

op smaak br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> met peper <strong>en</strong> zout <strong>en</strong> e<strong>en</strong> scheutje<br />

citro<strong>en</strong>sap.<br />

- roer<strong>en</strong> om klonters te vermijd<strong>en</strong><br />

Warme chocoladesaus<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- ¼ l melk<br />

- 1 afgestrek<strong>en</strong> lepel maïszetmeel<br />

- 200 g pure chocolade<br />

Werkwijze<br />

- br<strong>en</strong>g de melk aan de kook <strong>en</strong> laat de chocolade erin smelt<strong>en</strong><br />

- je mag pas roer<strong>en</strong> als de chocolade helemaal zacht is<br />

m<strong>en</strong>g het maïszetmeel in e<strong>en</strong> kopje met e<strong>en</strong> beetje water <strong>en</strong><br />

bind hiermee de chocoladesaus<br />

-41-

Soep<strong>en</strong><br />

Tomat<strong>en</strong>soep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 kg tomat<strong>en</strong><br />

- 3 ajuin<strong>en</strong><br />

- 2 takjes selder<br />

- 3 wortel<strong>en</strong><br />

- 2 lepels vetstof<br />

- 3 eetlepels bloem<br />

- laurier, tijm, paprikapoeder<br />

- 2 l water + 2 bouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- snij de ajuin fijn <strong>en</strong> laat lichtjes bruin<strong>en</strong> in de vetstof<br />

- doe in e<strong>en</strong> keer al de bloem erbij <strong>en</strong> blijf roer<strong>en</strong> tot de vetstof<br />

alle bloem opgeslorpt heeft<br />

- giet het water met de bouillonblokjes erbij<br />

- pel de verse tomat<strong>en</strong> (dat gaat heel gemakkelijk als je ze eerst<br />

ev<strong>en</strong> onderdompelt in heet water)<br />

- snij de tomat<strong>en</strong> in blokjes <strong>en</strong> doe ze in de pot, sam<strong>en</strong> met de<br />

gesned<strong>en</strong> selder <strong>en</strong> wortel<br />

- laat kok<strong>en</strong> tot alles gaar is<br />

- je kan de soep zo opdi<strong>en</strong><strong>en</strong>, mix<strong>en</strong> of fijnmak<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />

roerzeef<br />

Kervelsoep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 100g kervel (vers of diepvries)<br />

- 3 ajuin<strong>en</strong><br />

- 1 prei<br />

- 6 middelgrote aardappel<strong>en</strong><br />

- 1 lepel vetstof<br />

- 2,5 l water + 3 bouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- snij de ajuin fijn <strong>en</strong> laat lichtjes bruin<strong>en</strong> in de vetstof<br />

- de grof gesned<strong>en</strong> prei toevoeg<strong>en</strong> <strong>en</strong> lat<strong>en</strong> meestov<strong>en</strong><br />

- doe het water met de bouillonblokjes <strong>en</strong> de gesned<strong>en</strong><br />

aardappel<strong>en</strong> erbij <strong>en</strong> laat kok<strong>en</strong> tot alles gaar is<br />

- je kan de soep mix<strong>en</strong> of fijnmak<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> roerzeef<br />

- bestrooi e<strong>en</strong> snijplank met wat bloem <strong>en</strong> hak er de verse kervel<br />

op fijn<br />

-42-

- doe de gehakte kervel, of diepvrieskervel bij de soep <strong>en</strong> laat nog<br />

ev<strong>en</strong> doorkok<strong>en</strong> zonder deksel, zo behoud de kervel zijn frisse<br />

kleur<br />

Ajuinsoep<br />

(3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 kg ajuin<br />

- 1 prei<br />

- 3 aardappel<strong>en</strong><br />

- 2 lepels vetstof<br />

- laurier, peper<br />

- 2,5 l water + 3 bouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- snij de ajuin <strong>en</strong> de prei in ring<strong>en</strong><br />

- laat ajuin <strong>en</strong> prei stov<strong>en</strong> in de vetstof<br />

- doe het water met de bouillonblokjes <strong>en</strong> de in stukk<strong>en</strong> gesned<strong>en</strong><br />

aardappel erbij <strong>en</strong> laat gaarkok<strong>en</strong><br />

- versier de soep bij het opdi<strong>en</strong><strong>en</strong> met peterselie, broodkorstjes of<br />

gemal<strong>en</strong> kaas<br />

Wortelsoep<br />

(3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 600 g wortel<strong>en</strong><br />

- 3 ajuin<strong>en</strong><br />

- 3 takjes witte selder of e<strong>en</strong> blokje knolselder<br />

- 6 aardappel<strong>en</strong><br />

- 2 lepels vetstof<br />

- 2,5 l water + 3 bouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> schoonmak<strong>en</strong>, wass<strong>en</strong> <strong>en</strong> fijnsnijd<strong>en</strong><br />

- alle gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> stov<strong>en</strong> in de vetstof<br />

- water met bouillonblokjes <strong>en</strong> laurier toevoeg<strong>en</strong> <strong>en</strong> lat<strong>en</strong><br />

gaarkok<strong>en</strong><br />

- de soep mix<strong>en</strong> of fijnmak<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> roerzeef<br />

-43-

Italiaanse soep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 3 tomat<strong>en</strong><br />

- 3 worteltjes<br />

- 1 takjes selder<br />

- 1 prei<br />

- 2 ajuin<strong>en</strong><br />

- e<strong>en</strong> handvol prinsess<strong>en</strong>boontjes <strong>en</strong> <strong>en</strong>kele bloemkoolroosjes<br />

- 2 lepels vetstof<br />

- ½ kopje vermicelli<br />

- peper<br />

- 2,5 l water + 3 bouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- maak alle gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> schoon <strong>en</strong> snij ze in blokjes<br />

- snij de ajuin fijn <strong>en</strong> laat stov<strong>en</strong> in de vetstof<br />

- doe de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in de pan sam<strong>en</strong> met water <strong>en</strong> bouillonblokjes<br />

- als alle gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> bijna gaar zijn, vermicelli toevoeg<strong>en</strong> <strong>en</strong> nog 10<br />

min. lat<strong>en</strong> doorkok<strong>en</strong><br />

- op smaak br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> met peper<br />

Gro<strong>en</strong>tesoep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 3 ajuin<strong>en</strong><br />

- 2 stukk<strong>en</strong> prei<br />

- 1 soepselder<br />

- 3 wortel<strong>en</strong><br />

- 2 lepels vetstof<br />

- laurier, peper<br />

- 2,5 l water + 3 bouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> schoonmak<strong>en</strong>, wass<strong>en</strong> <strong>en</strong> fijnsnijd<strong>en</strong><br />

- in de gesmolt<strong>en</strong> vetstof eerst de ajuin lat<strong>en</strong> bruin<strong>en</strong>, gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

laurier toevoeg<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> meestov<strong>en</strong><br />

- het water met bouillonblokjes toevoeg<strong>en</strong> <strong>en</strong> lat<strong>en</strong> gaarkok<strong>en</strong><br />

-44-

Bloemkoolsoep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- ½ bloemkool, ev<strong>en</strong>tueel de rest van de vorige dag<br />

- 3 ajuin<strong>en</strong><br />

- 2 lepels vetstof<br />

- 2 lepels bloem<br />

- 2 koffielepels kerriepoeder<br />

- laurier, peper evt. peterselie<br />

- 2 l water, ½ l melk + 3 bouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- maak de bloemkool schoon <strong>en</strong> kook die in het water met laurier<br />

gaar<br />

- houd het kookvocht bij<br />

- snij de ajuin fijn <strong>en</strong> laat stov<strong>en</strong> in de vetstof<br />

- doe de kerriepoeder erbij <strong>en</strong> laat ev<strong>en</strong> meestov<strong>en</strong><br />

- doe in e<strong>en</strong> keer al de bloem erbij <strong>en</strong> blijf roer<strong>en</strong> tot de vetstof<br />

alle bloem opgeslorpt heeft<br />

- giet beetje bij beetje melk <strong>en</strong> bouillon erbij <strong>en</strong> laat tuss<strong>en</strong>door<br />

steeds doorkok<strong>en</strong>, flink roer<strong>en</strong> om klonters te vermijd<strong>en</strong><br />

- doe de gemixte bloemkool bij de bouillon<br />

- je kan de soep opdi<strong>en</strong><strong>en</strong> met gehakte peterselie<br />

Spinazie- of waterkerssoep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 ajuin<br />

- 2 stukk<strong>en</strong> prei<br />

- 300 g spinazie (vers of diepvries) of 2 bakjes waterkers<br />

- 3 lepels vetstof<br />

- 3 lepels bloem<br />

- 2½ l water, ¼ l melk + 3 bouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- stoof de grof gesned<strong>en</strong> ajuin <strong>en</strong> prei in de vetstof, doe bloem<br />

erbij <strong>en</strong> roer goed<br />

- doe ine<strong>en</strong>s al het water <strong>en</strong> bouillon erbij <strong>en</strong> laat gaarkok<strong>en</strong><br />

- was de spinazie of waterkers grondig <strong>en</strong> verwijder de harde<br />

steeltjes<br />

- spinazie of waterkers lat<strong>en</strong> meekok<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de 10 minut<strong>en</strong>,<br />

mix de soep of maak fijn met e<strong>en</strong> roerzeef<br />

- doe melk erbij <strong>en</strong> laat nog ev<strong>en</strong> doorkok<strong>en</strong><br />

-45-

Kipp<strong>en</strong>soep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- ½ soepkip<br />

- e<strong>en</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>tuiltje van wortel, selder, prei <strong>en</strong> ajuin<br />

- 3 wortel<strong>en</strong><br />

- 3 takjes selder<br />

- 3 stukk<strong>en</strong> wit van prei<br />

- 1 lepel vetstof<br />

- 3 l water<br />

- 3 lepels vermicelli<br />

- peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- maak de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> schoon, vorm e<strong>en</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>tuiltje <strong>en</strong> bind de<br />

gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> sam<strong>en</strong><br />

- leg de soepkip in de pan, doe het gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>tuiltje erbij <strong>en</strong><br />

overgiet met water<br />

- br<strong>en</strong>g aan de kook <strong>en</strong> laat op e<strong>en</strong> zacht vuurtje kok<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de<br />

2 ur<strong>en</strong><br />

- snij intuss<strong>en</strong> selder, prei <strong>en</strong> wortel zeer fijn<br />

- neem de kip <strong>en</strong> de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de bouillon, het gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>tuiltje<br />

mag weg<br />

- doe de fijngesned<strong>en</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met kleine stukjes kip <strong>en</strong><br />

vermicelli in de bouillon<br />

- laat nog 10 minut<strong>en</strong> kok<strong>en</strong><br />

Champignonsoep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 ajuin<strong>en</strong><br />

- 500 g champignons<br />

- 60 g vetstof<br />

- 60 g bloem<br />

- 300 g kruid<strong>en</strong>kaas<br />

- 3 l water met 3 bouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- maak ajuin <strong>en</strong> champignons schoon <strong>en</strong> snij ze fijn<br />

- stoof de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> beetje vetstof gaar<br />

- laat de vetstof smelt<strong>en</strong><br />

- doe in e<strong>en</strong> keer al de bloem erbij <strong>en</strong> blijf roer<strong>en</strong> tot de vetstof<br />

alle bloem opgeslorpt heeft<br />

- giet beetje bij beetje de bouillon erbij <strong>en</strong> laat tuss<strong>en</strong>door steeds<br />

doorkok<strong>en</strong>, flink roer<strong>en</strong> om klonters te vermijd<strong>en</strong><br />

-46-

- voeg de kaas er aan toe <strong>en</strong> mix tot je e<strong>en</strong> gladde soep bekomt<br />

- garneer met het ajuin-champingon-m<strong>en</strong>gsel<br />

Preiroomsoep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 600 g prei<br />

- 60 g vetstof<br />

- 60 g bloem<br />

- 3 l water + 3 bouillonblokjes<br />

- evt. 1 dl room<br />

Werkwijze<br />

- maak de prei schoon, snij 2/3 grof <strong>en</strong> 1/3 zeer fijn<br />

- kook de grof gesned<strong>en</strong> prei in de bouillon gaar, stoof de<br />

fijngesned<strong>en</strong> prei in e<strong>en</strong> beetje vetstof<br />

- mix de grof gesned<strong>en</strong> prei in de bouillon fijn<br />

- laat de vetstof smelt<strong>en</strong><br />

- doe in e<strong>en</strong> keer al de bloem erbij <strong>en</strong> blijf roer<strong>en</strong> tot de vetstof<br />

alle bloem opgeslorpt heeft<br />

- giet beetje bij beetje de bouillon erbij <strong>en</strong> laat tuss<strong>en</strong>door steeds<br />

doorkok<strong>en</strong>, flink roer<strong>en</strong> om klonters te vermijd<strong>en</strong><br />

- doe de fijngesned<strong>en</strong> prei erbij <strong>en</strong> evt. de room<br />

Erwt<strong>en</strong>soep (3 l = 10 à 12 person<strong>en</strong>)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 ajuin<strong>en</strong><br />

- 1 kg diepvrieserwtjes<br />

- 1 lepel vetstof<br />

- 1 l melk<br />

- 2 l water + 3 bouillonblokjes<br />

- gehakte munt of bieslook<br />

Werkwijze<br />

- snij de ajuin fijn <strong>en</strong> laat lichtjes bruin<strong>en</strong> in de vetstof<br />

- de erwtjes toevoeg<strong>en</strong> <strong>en</strong> lat<strong>en</strong> meestov<strong>en</strong><br />

- doe het water met de bouillonblokjes erbij <strong>en</strong> laat kok<strong>en</strong> tot alles<br />

gaar is<br />

- je kan de soep mix<strong>en</strong> of fijnmak<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> roerzeef<br />

- doe de melk <strong>en</strong> de tuinkruid<strong>en</strong> erbij <strong>en</strong> laat opwarm<strong>en</strong> tot aan<br />

het kookpunt<br />

-47-

Sla, slaatjes <strong>en</strong> salades<br />

Koud rijstslaatje met kip <strong>en</strong> kerrie<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 500 g rijst ongekookt (of rest<strong>en</strong> gekookte rijst van de vorige<br />

maaltijd)<br />

- water (2 del<strong>en</strong> water per 1 deel rijst)<br />

- 500 g gekookte kip<br />

- 2 lepels kerriepoeder<br />

- 2 appels<br />

- 2 ajuin<strong>en</strong><br />

- evt. sla <strong>en</strong> mayonaise<br />

Werkwijze<br />

- stoof de fijngesned<strong>en</strong> ajuin in de vetstof<br />

- doe kerriepoeder <strong>en</strong> rijst erbij <strong>en</strong> overgiet met water<br />

- laat de rijst gaarkok<strong>en</strong><br />

- laat de rijst afkoel<strong>en</strong> <strong>en</strong> m<strong>en</strong>g er de in stukjes gesned<strong>en</strong> koude<br />

kip onder<br />

- doe er zeer fijngesned<strong>en</strong> appels <strong>en</strong> de ajuin bij<br />

- geef er wat sla <strong>en</strong> mayonaise bij<br />

Salade van rijst met wortel<strong>en</strong>, erwtjes <strong>en</strong> maïs<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 700 g rijst<br />

- water <strong>en</strong> 1 bouillonblokje<br />

- 5 wortel<strong>en</strong><br />

- 250 g erwtjes<br />

- 1 blikje maïs korrels<br />

- 1 lepel olie<br />

Werkwijze<br />

- kook de rijst (2 del<strong>en</strong> water op 1 deel rijst) met het<br />

bouillonblokje<br />

- schil de wortels <strong>en</strong> snij ze in schijfjes<br />

- stoof de wortels <strong>en</strong> de erwtjes in water met olie<br />

- m<strong>en</strong>g de rijst met de gestoofde gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> doe er de maïs uit<br />

blik bij<br />

- laat afkoel<strong>en</strong> <strong>en</strong> serveer met vinaigrette of mayonaise<br />

-48-

IJsbergsla met yoghurtsaus<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1½ ijsbergsla<br />

- 5 sinaasappels<br />

- 2½ appel<br />

- 1½ dl zachte yoghurt (vb.<br />

bifidus)<br />

- 2 lepels mayonaise<br />

- peper, zout, citro<strong>en</strong><br />

Werkwijze<br />

- snij de sla in partjes <strong>en</strong> spoel<br />

kort onder strom<strong>en</strong>d water<br />

- zwier de sla droog<br />

- snij het fruit in fijne stukjes<br />

- m<strong>en</strong>g sla <strong>en</strong> fruit<br />

- maak saus van yoghurt <strong>en</strong><br />

mayonaise met peper, zout<br />

<strong>en</strong> citro<strong>en</strong><br />

- overgiet de salade met de<br />

saus<br />

Aardappelsla<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 kg aardappel<strong>en</strong><br />

- 5 hardgekookte eier<strong>en</strong><br />

- 3 tomat<strong>en</strong> in blokjes gesned<strong>en</strong><br />

- <strong>en</strong>kele augurk<strong>en</strong> of stukjes komkommer<br />

- mayonaise of vinaigrette<br />

Werkwijze<br />

- schil <strong>en</strong> kook de aardappel<strong>en</strong><br />

- snij ze in blokjes <strong>en</strong> laat afkoel<strong>en</strong><br />

- verm<strong>en</strong>g met de eierschijfjes, tomaat <strong>en</strong> augurk of komkommer<br />

- overgiet met mayonaise of vinaigrette<br />

-49-

Tomat<strong>en</strong>salade<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 10 tomat<strong>en</strong><br />

- 5 lepels azijn naar keuze, 6 lepels olie<br />

- fijngehakte ajuin, bieslook of peterselie, peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- dompel de tomat<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> onder in heet water, om ze gemakkelijk<br />

te kunn<strong>en</strong> pell<strong>en</strong><br />

- pel de tomat<strong>en</strong> <strong>en</strong> snij ze in schijv<strong>en</strong><br />

- verm<strong>en</strong>g olie <strong>en</strong> azijn met kruid<strong>en</strong> <strong>en</strong> giet over de tomat<strong>en</strong><br />

Pastasalade met tomaat <strong>en</strong> spinazie<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 kg pasta naar keuze<br />

- 3 tomat<strong>en</strong><br />

- 1 ajuin<br />

- 200 g verse spinazie<br />

- 50g geroosterde zonnebloempitjes<br />

- olijfolie, knoflook, peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- kook de pasta beetgaar in ruim, licht gezout<strong>en</strong> water<br />

- giet af <strong>en</strong> spoel onmiddellijk met koud water<br />

- hak de ajuin fijn, snij de tomaat in blokjes <strong>en</strong> de spinazie<br />

blaadjes in fijne reepjes<br />

- knijp het lookte<strong>en</strong>tje fijn<br />

- m<strong>en</strong>g alles in e<strong>en</strong> grote slakom <strong>en</strong> overgiet met e<strong>en</strong> beetje olie<br />

Salade van boontjes met tomaat<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 krop sla<br />

- 600 g gekookte boontjes<br />

- 10 tomat<strong>en</strong><br />

- 5 hardgekookte eier<strong>en</strong><br />

- vinaigrette (zie saus<strong>en</strong>)<br />

Werkwijze<br />

- was de sla <strong>en</strong> verdeel de blader<strong>en</strong> in kleine stukk<strong>en</strong><br />

- schik hierop de boontjes<br />

- br<strong>en</strong>g hierop de tomat<strong>en</strong> in kleine blokjes gesned<strong>en</strong><br />

- versier de schotel met de in partjes gesned<strong>en</strong> eier<strong>en</strong><br />

- overgiet met vinaigrette<br />

-50-

Engelse koolsla<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- ½ witte kool<br />

- 300 g wortel<strong>en</strong><br />

- evt. peterselie<br />

- vinaigrette<br />

Werkwijze<br />

- maak de kool schoon <strong>en</strong> snij ze superfijn<br />

- snij de wortel<strong>en</strong> in fijne schijfjes<br />

- m<strong>en</strong>g de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> overgiet met vinaigrette<br />

- laat de sla <strong>en</strong>kele ur<strong>en</strong> trekk<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> koele plaats<br />

Koud rijstslaatje met ham <strong>en</strong> kaas<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 500 g rijst ongekookt of rest<strong>en</strong> gekookte rijst van de vorige<br />

maaltijd<br />

- water (2 del<strong>en</strong> water per 1 deel rijst)<br />

- 400 g ham in blokjes gesned<strong>en</strong><br />

- 400 g kaas in blokjes gesned<strong>en</strong><br />

- 10 schijv<strong>en</strong> ananas<br />

- paprikapoeder<br />

Werkwijze<br />

- kook de rijst <strong>en</strong> laat afkoel<strong>en</strong><br />

- m<strong>en</strong>g rijst met blokjes kaas <strong>en</strong> hesp<br />

- versier met ananas <strong>en</strong> bestrooi met paprikapoeder<br />

- geef er wat sla <strong>en</strong> mayonaise bij<br />

-51-

Vleesbereiding<strong>en</strong><br />

Kip op z’n jagers<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 10 stukk<strong>en</strong> kip of 2 hele kipp<strong>en</strong><br />

- 2 ajuin<strong>en</strong><br />

- 6 tomat<strong>en</strong><br />

- 500 g champignons<br />

- 2 lepels vetstof<br />

- 2 dl water<br />

- 1 klein blikje tomat<strong>en</strong>puree<br />

- 1 aardappelzetmeel<br />

- peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- verdeel de kip in stukk<strong>en</strong> <strong>en</strong> wrijf ze in met kruid<strong>en</strong><br />

- smelt de vetstof <strong>en</strong> bak de kip aan alle kant<strong>en</strong> mooi bruin<br />

- doe de gesned<strong>en</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> het water bij de kip<br />

- laat de kip op e<strong>en</strong> zacht vuurtje stov<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de 1 uur<br />

- haal de kip uit de saus, doe er de tomat<strong>en</strong>puree bij <strong>en</strong> bindt de<br />

saus met aardappelzetmeel<br />

Goulash<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 kg vark<strong>en</strong>svlees<br />

- 4 ajuin<strong>en</strong><br />

- 5 tomat<strong>en</strong><br />

- 5 wortel<strong>en</strong><br />

- 2 rode paprika’s<br />

- 1 te<strong>en</strong>tje knoflook<br />

- 1 klein blikje tomat<strong>en</strong>puree<br />

- 3 lepels vetstof<br />

- 5 koffielepels zoet paprikapoeder<br />

Werkwijze<br />

- stoof de fijngesned<strong>en</strong> ajuin <strong>en</strong> de look in de vetstof<br />

- neem de pot van het vuur <strong>en</strong> doe het paprikapoeder erbij <strong>en</strong> het<br />

vlees<br />

- bak het vlees mooi bruin, voeg er de paprikareepjes <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

beetje water bij<br />

- laat 45 minut<strong>en</strong> stov<strong>en</strong><br />

-52-

- maak tomat<strong>en</strong> <strong>en</strong> wortel<strong>en</strong> schoon <strong>en</strong> snij in stukk<strong>en</strong> <strong>en</strong> voeg bij<br />

het vlees<br />

- op het laatst mag de tomat<strong>en</strong>puree erbij<br />

Stoofkarbonade <strong>en</strong><br />

vark<strong>en</strong>sragout<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1,250 kg vlees voor<br />

stoofkarbonade of<br />

vark<strong>en</strong>sragout<br />

- 4 ajuin<strong>en</strong><br />

- 50 g vetstof<br />

- peper, zout, tijm <strong>en</strong> laurier<br />

of speciale kruid<strong>en</strong>m<strong>en</strong>geling<br />

voor rund- of vark<strong>en</strong>svlees<br />

- aardappelzetmeel<br />

Werkwijze<br />

- doe de helft van de vetstof in<br />

e<strong>en</strong> braadpan <strong>en</strong> bak hierin<br />

de ajuin mooi bruin<br />

- de ajuin mag dan in e<strong>en</strong><br />

grote stoofpot weg van het<br />

vuur<br />

- bak het versned<strong>en</strong> vlees in<br />

de braadpan, dit doe je best<br />

met kleine hoeveelhed<strong>en</strong><br />

tegelijk<br />

- het gebakk<strong>en</strong> vlees doe je bij<br />

de ajuin in de grote stoofpot<br />

- voeg hierbij de kruid<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

doe er water bij tot het vlees<br />

net onder staat<br />

- laat gaarstov<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de<br />

zo’n 2 uur bind, als het vlees<br />

gaar is, de saus met<br />

aardappelzetmeel<br />

-53-

Gebrad<strong>en</strong> kip<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 10 stukk<strong>en</strong> kip of 2 hele kipp<strong>en</strong><br />

- kipp<strong>en</strong>kruid<strong>en</strong><br />

- 1-2 lepels vetstof<br />

Werkwijze<br />

- verdeel de kip in stukk<strong>en</strong> <strong>en</strong> wrijf ze in met kruid<strong>en</strong><br />

- smelt de vetstof <strong>en</strong> bak de kip aan alle kant<strong>en</strong> mooi bruin<br />

- laat de kip op e<strong>en</strong> zacht vuurtje verder brad<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de 1 uur,<br />

sluit de pot niet volledig af<br />

- draai de kip regelmatig <strong>en</strong> overgiet af <strong>en</strong> toe met saus<br />

- ontvet de saus, l<strong>en</strong>g ze aan met e<strong>en</strong> beetje water <strong>en</strong> bind met<br />

maïsbloem<br />

Gehaktbrood<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1,250 kg gehakt<br />

- ½ pakje paneermeel of <strong>en</strong>kele sned<strong>en</strong> oud brood<br />

- 2 eier<strong>en</strong><br />

- 1 fijngehakte ajuin<br />

- paprikapoeder <strong>en</strong> cay<strong>en</strong>nepeper<br />

- 2 lepels vetstof<br />

Werkwijze<br />

- m<strong>en</strong>g het gehakt met ei, paneermeel, gehakte ajuin <strong>en</strong> kruid<strong>en</strong><br />

- vorm het gehakt tot e<strong>en</strong> vast broodje, houd wel rek<strong>en</strong>ing met de<br />

vorm van de pot waarin je het broodje gaat bakk<strong>en</strong><br />

- laat de vetstof smelt<strong>en</strong> <strong>en</strong> bak het broodje aan alle kant<strong>en</strong> mooi<br />

bruin<br />

- laat ongeveer e<strong>en</strong> uur bakk<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> laag vuur<br />

-54-

Visbereiding<strong>en</strong><br />

Vissalade<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1,5 kg vis naar keuze<br />

- 1 citro<strong>en</strong><br />

- 1 wortel, 1 takje selder <strong>en</strong> 1 ajuin<br />

- laurier, peper, zout, peterselie <strong>en</strong> evt. bieslook<br />

- mayonaise<br />

- 1 gesnipperde ajuin<br />

- 2 hardgekookte eier<strong>en</strong><br />

Werkwijze<br />

- laat water kok<strong>en</strong> met citro<strong>en</strong>sap, wortel, ajuin, laurier, selder, peper<br />

<strong>en</strong> zout<br />

- verminder na 10 minut<strong>en</strong> de warmtebron zodat het water niet meer<br />

bobbelt<br />

- doe de vis in de bouillon <strong>en</strong> laat gaar word<strong>en</strong> zonder echt te kok<strong>en</strong><br />

gedur<strong>en</strong>de ong. 20 min<br />

- neem de vis uit de pan <strong>en</strong> laat afkoel<strong>en</strong>, verwijder grat<strong>en</strong> <strong>en</strong> vell<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> verdeel de vis in stukk<strong>en</strong><br />

- m<strong>en</strong>g de vis met ajuin, ei, gro<strong>en</strong>e kruid<strong>en</strong> <strong>en</strong> mayonaise<br />

Vis in folie (in de ov<strong>en</strong> of op e<strong>en</strong> rooster bov<strong>en</strong> het vuur)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 stuk vis per persoon van 100 à 150 g<br />

- 10 tomat<strong>en</strong> <strong>en</strong> 4 stukk<strong>en</strong> prei<br />

- <strong>en</strong>kele sjalott<strong>en</strong><br />

- 2 te<strong>en</strong>tjes knoflook<br />

- 500 g champignons<br />

- peper, zout <strong>en</strong> dille<br />

- 4 dl room<br />

Werkwijze<br />

- neem per persoon e<strong>en</strong> stuk aluminiumfolie<br />

- leg eerst e<strong>en</strong> laag gesned<strong>en</strong> prei met daarbov<strong>en</strong>op de vis<br />

- snij de gewass<strong>en</strong> tomat<strong>en</strong> fijn de champignons, de sjalott<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />

look<br />

- verdeel de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> over de vispakketjes<br />

- kruid met peper, zout <strong>en</strong> dille <strong>en</strong> giet in elk pakje 2 à 3 lepels room<br />

- sluit de folie goed om de vis he<strong>en</strong><br />

- leg de pakketjes op e<strong>en</strong> ov<strong>en</strong>schotel <strong>en</strong> laat de vis in e<strong>en</strong> hete ov<strong>en</strong><br />

(200°) in 25 minut<strong>en</strong> gaar word<strong>en</strong><br />

Werkwijze<br />

-55-

Eibereiding<strong>en</strong><br />

Gekookte eier<strong>en</strong><br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- per persoon 1 à 2 eier<strong>en</strong><br />

Werkwijze<br />

maat opzett<strong>en</strong> met opzett<strong>en</strong> met<br />

koud water kok<strong>en</strong>d water<br />

zacht gekookt klein 2 minut<strong>en</strong> 3 minut<strong>en</strong><br />

groot 3 minut<strong>en</strong> 3 ¾ minut<strong>en</strong><br />

gestold wit, klein 3 minut<strong>en</strong> 5 ½ minut<strong>en</strong><br />

zachte dooier<br />

groot 4 minut<strong>en</strong> 7 minut<strong>en</strong><br />

hard gekookt klein 8 minut<strong>en</strong> 10 minut<strong>en</strong><br />

groot 10 minut<strong>en</strong> 12 minut<strong>en</strong><br />

Omelet<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- per persoon 1 à 2 eier<strong>en</strong><br />

- per ei 1 lepel melk<br />

- peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- De eier<strong>en</strong> flink losklopp<strong>en</strong><br />

met melk, peper <strong>en</strong> zout<br />

- bakk<strong>en</strong> in hete vetstof<br />

Variatie<br />

- gro<strong>en</strong>e kruid<strong>en</strong>omelet met<br />

ajuin, peterselie, bieslook <strong>en</strong><br />

kervel<br />

- tomat<strong>en</strong>omelet; de tomaat<br />

eerst ev<strong>en</strong> bakk<strong>en</strong>, daarna<br />

overgiet<strong>en</strong> met losgeklopt ei<br />

- kaasomelet; gemal<strong>en</strong> kaas<br />

onder de eier<strong>en</strong> kluts<strong>en</strong><br />

-56-<br />

Gewonn<strong>en</strong> brood<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 10 sned<strong>en</strong> oud brood<br />

- 4 dl melk<br />

- 4 eier<strong>en</strong><br />

- vetstof om te bakk<strong>en</strong><br />

- suiker<br />

Werkwijze<br />

- klop de eier<strong>en</strong> los in e<strong>en</strong><br />

kommetje <strong>en</strong> doe er de melk<br />

bij <strong>en</strong> 1 lepel suiker<br />

- dompel het brood onder in<br />

het melk- <strong>en</strong> eim<strong>en</strong>gsel <strong>en</strong><br />

laat het brood mooi bruin<br />

bakk<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> pan<br />

- di<strong>en</strong> op met suiker

Gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

Gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>puree van knolselder, spinazie of wortel<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 kg knolselder of spinazie of wortel<strong>en</strong> met 3 ajuin<strong>en</strong><br />

- 2 kg aardappel<strong>en</strong><br />

- 2 lepels vetstof<br />

- melk<br />

- peper, zout <strong>en</strong> muskaatnoot<br />

Werkwijze<br />

- maak aardappel<strong>en</strong> <strong>en</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> schoon <strong>en</strong> kook afzonderlijk gaar<br />

- giet af <strong>en</strong> pureer<br />

- m<strong>en</strong>g aardappel<strong>en</strong> <strong>en</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, roer er de vetstof <strong>en</strong> de melk<br />

onder<br />

- br<strong>en</strong>g op smaak met peper, zout <strong>en</strong> muskaatnoot<br />

Gestoofde erwtjes met champignons <strong>en</strong> paprika<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 ajuin<strong>en</strong><br />

- 2 kg diepvrieserwtjes of erwtjes uit blik<br />

- 1 rode paprika<br />

- 500 g champignons<br />

- vetstof<br />

- peper, zout <strong>en</strong> muskaatnoot<br />

Werkwijze<br />

- maak ajuin, paprika <strong>en</strong> champignons schoon <strong>en</strong> snij alles fijn<br />

- stoof de ajuin <strong>en</strong> de paprikareepjes in vetstof <strong>en</strong> laat 10<br />

gaarstov<strong>en</strong><br />

- doe er de erwtjes <strong>en</strong> de champignons bij<br />

- laat stov<strong>en</strong> tot alles gaar is, roer of schud de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

regelmatig op<br />

-57-

Bloemkool met speksaus<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 grote bloemkol<strong>en</strong><br />

- 150 g gerookt spek<br />

- bechamelsaus<br />

Werkwijze<br />

- maak de bloemkool schoon, verdeel in roosjes <strong>en</strong> kook ze 15<br />

minut<strong>en</strong> in gezout<strong>en</strong> water<br />

- snij het spek in superfijne reepjes <strong>en</strong> bak het mooi krokant<br />

- maak bechamelsaus <strong>en</strong> doe de spekreepjes erbij<br />

overgiet de bloemkool met de saus<br />

Rode kool<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 rode kool<br />

- 50 g vetstof<br />

- 1 fijn gesned<strong>en</strong> ajuin<br />

- 1 lepel azijn<br />

- 3 lepels water<br />

- 1 kg stoofappels<br />

- 100 g suiker<br />

Werkwijze<br />

- verwijder de buit<strong>en</strong>ste blar<strong>en</strong> van de rode kool <strong>en</strong> snij de kool in<br />

fijne reepjes<br />

- spoel de kool <strong>en</strong> laat uitlekk<strong>en</strong><br />

- stoof de ui in de vetstof, doe er de kool, azijn <strong>en</strong> water bij<br />

- laat 30 minut<strong>en</strong> stov<strong>en</strong><br />

- doe er de geschilde <strong>en</strong> in stukk<strong>en</strong> gesned<strong>en</strong> appel bij <strong>en</strong> laat op<br />

e<strong>en</strong> zacht vuur stov<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de 1 tot 2 uur<br />

- als de kool gaar is doe je er de suiker bij <strong>en</strong> roer flink om alles<br />

goed te m<strong>en</strong>g<strong>en</strong><br />

Prei, selder of witloof met hesp in kaassaus<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 10 stukk<strong>en</strong> wit van prei of 10 dikke selderst<strong>en</strong>gels of 10 stukk<strong>en</strong><br />

witloof<br />

- 10 grote sned<strong>en</strong> gekookte of gerookte ham<br />

- 1 l kaassaus<br />

-58-

Werkwijze<br />

- maak de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> schoon <strong>en</strong> kook ze gaar in licht gezout<strong>en</strong><br />

water<br />

- laat de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zeer goed uitlekk<strong>en</strong><br />

- maak kaassaus<br />

- wikkel de stukk<strong>en</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in de hesp <strong>en</strong> plaats ze in e<strong>en</strong><br />

schotel<br />

- overgiet met kaassaus<br />

- wie e<strong>en</strong> ov<strong>en</strong> heeft kan de schotel lat<strong>en</strong> gratiner<strong>en</strong><br />

Chili con carne<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1.200 kg rundergehakt<br />

- 2,5 kg tomat<strong>en</strong> of 600g tomat<strong>en</strong>puree<br />

- 1,2 kg gekookte bruine bon<strong>en</strong><br />

- 300 g gekookte witte bon<strong>en</strong><br />

- 1 kg paprika rood <strong>en</strong> gro<strong>en</strong><br />

- 500 g ajuin<br />

- 10 knoflookte<strong>en</strong>tjes<br />

- 5 dl water<br />

- 1 bouillonblokje<br />

- 15 lepels olijfolie<br />

- 2 flesjes donker domeinbier<br />

- 2 theelepels oregano<br />

- 2 theelepels chilipoeder<br />

- 2 theelepels paprikapoeder<br />

- 4 theelepels karwijzaadpoeder<br />

- 4 theelepels azijn<br />

- 4 eetlepels donkerbruine suiker<br />

- peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- maak de paprika schoon <strong>en</strong> snij in reepjes<br />

- fruit de gesned<strong>en</strong> ui <strong>en</strong> de look in olie lichtbruin<br />

- doe het gehakt erbij <strong>en</strong> bak al omschepp<strong>en</strong>d gaar<br />

- roer de paprikareepjes erdoor<br />

- voeg alle kruid<strong>en</strong> toe, bouillon, bon<strong>en</strong> <strong>en</strong> tomat<strong>en</strong><br />

- overgiet met domeinbier <strong>en</strong> laat 5 à 10 minut<strong>en</strong> zachtjes kok<strong>en</strong><br />

- br<strong>en</strong>g op smaak met peper <strong>en</strong> zout<br />

-59-

Appel met ajuin <strong>en</strong> kerriesaus<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1½ appel per persoon<br />

- gesned<strong>en</strong> ajuin<br />

- 1 lepel suiker per persoon<br />

- vetstof<br />

- kerriesaus<br />

Werkwijze<br />

- maak kerriesaus <strong>en</strong> hou ze warm<br />

- bak de gesned<strong>en</strong> ajuin in e<strong>en</strong> pan<br />

- doe er de in schijfjes gesned<strong>en</strong> appel bij<br />

- laat eerst bruin<strong>en</strong>, doe er de suiker bij, <strong>en</strong> laat gaar word<strong>en</strong> op<br />

e<strong>en</strong> zacht vuurtje<br />

Geglaceerde wortel<strong>en</strong><br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 3 kg wortel<strong>en</strong><br />

- 3 lepels vetstof<br />

- 3 lepels suiker<br />

- 300 ml water<br />

- peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- maak de wortel<strong>en</strong> schoon <strong>en</strong> snij ze in schijfjes<br />

laat de vetstof smelt<strong>en</strong><br />

- doe de wortel<strong>en</strong> erbij <strong>en</strong><br />

laat ev<strong>en</strong> stov<strong>en</strong><br />

- overgiet met water,<br />

- doe suiker, peper <strong>en</strong><br />

zout erbij<br />

- laat gaar stov<strong>en</strong><br />

-60-

Aardappelbereiding<strong>en</strong><br />

Aardappelburgers met kaas, ajuin of spek<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 kg aardappel<strong>en</strong><br />

- ½ l melk<br />

- 8 eier<strong>en</strong><br />

- 6 lepels bloem<br />

- 100 g gemal<strong>en</strong> kaas of 300 g gestoofde ajuin of 300 g gebakk<strong>en</strong><br />

spek<br />

Werkwijze<br />

- kook de aardappel <strong>en</strong> maak ze fijn, klop de puree met de eier<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

melk <strong>en</strong> werk er de bloem door<br />

- kneed het deeg zodat het goed stevig wordt<br />

- werk er kaas, ajuin of spek onder <strong>en</strong> vorm koek<strong>en</strong> ter grootte van<br />

e<strong>en</strong> hamburger<br />

- bak de burgers in vetstof mooi bruin<br />

Gestoofde aardappel<strong>en</strong> met spek<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2½ kg aardappel<strong>en</strong><br />

- 4 ajuin<strong>en</strong><br />

- 200 g spek<br />

- ½ l melk<br />

- ½ l water<br />

- tijm, laurier, kruidnagel, peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- snij het spek in reepjes <strong>en</strong> bak het in e<strong>en</strong> pan<br />

- doe de gesned<strong>en</strong> ajuin erbij <strong>en</strong> laat sam<strong>en</strong> gaar stov<strong>en</strong><br />

- m<strong>en</strong>g de geschilde, in stukk<strong>en</strong> gesned<strong>en</strong> aardappel<strong>en</strong> eronder<br />

- overgiet met water <strong>en</strong> doe de kruid<strong>en</strong> erbij<br />

- laat e<strong>en</strong> half uur kok<strong>en</strong><br />

- doe de melk erbij <strong>en</strong> laat al roer<strong>en</strong>d kok<strong>en</strong><br />

-61-

Aardappelpuree<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 kg aardappel<strong>en</strong><br />

- ½ l melk<br />

- 75 g vetstof<br />

- peper, zout <strong>en</strong> muskaatnoot<br />

Werkwijze<br />

- aardappel<strong>en</strong> schill<strong>en</strong> gaar kok<strong>en</strong> <strong>en</strong> afgiet<strong>en</strong><br />

- pureer de aardappel<strong>en</strong><br />

- m<strong>en</strong>g er de vetstof <strong>en</strong> de melk onder<br />

- br<strong>en</strong>g op smaak met peper, zout <strong>en</strong> muskaatnoot<br />

Koude aardappel<strong>en</strong><br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 kg gekookte koude<br />

aardappel<strong>en</strong><br />

- vinaigrette of mayonaise<br />

- peper <strong>en</strong> zout,<br />

evt. bieslook of peterselie<br />

Werkwijze<br />

- snij de aardappel<strong>en</strong> in<br />

niet te kleine stukk<strong>en</strong><br />

- m<strong>en</strong>g voorzichtig<br />

met vinaigrette of mayonaise<br />

Gebakk<strong>en</strong> aardappel<strong>en</strong><br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 3 kg aardappel<strong>en</strong><br />

- 75 g vetstof of olie<br />

- peper, zout, look <strong>en</strong> muskaatnoot<br />

Werkwijze<br />

- schil de aardappel<strong>en</strong> <strong>en</strong> snij ze in dunne plakjes<br />

- laat vetstof smelt<strong>en</strong> of doe olie in e<strong>en</strong> grote braadpan<br />

- verdeel de aardappelschijfjes over de pan (als je pan te klein is<br />

neem je best 2 pann<strong>en</strong> of bak je in 2 keer)<br />

- laat goudgeel bakk<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> zacht vuurtje<br />

- br<strong>en</strong>g op smaak met peper, zout, look <strong>en</strong> muskaatnoot<br />

-62-

Aardappel<strong>en</strong> in de schil<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 3 kg aardappel<strong>en</strong><br />

Werkwijze<br />

- schrob de aardappel<strong>en</strong> zorgvuldig schoon<br />

- doe ze in e<strong>en</strong> pan <strong>en</strong> laat gaar kok<strong>en</strong><br />

- serveer de aardappel<strong>en</strong> in de schil met e<strong>en</strong> beetje kruid<strong>en</strong>boter<br />

-63-

Rijst<br />

Risotto<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 750 g rijst<br />

- water (2 del<strong>en</strong> water per 1 deel rijst)<br />

- 1 kg gaar vlees: kip, hesp, gehaktballetjes of andere rest<strong>en</strong><br />

- 1 kg tomat<strong>en</strong><br />

- 500 g erwtjes of maïs<br />

- 500 g wortel<strong>en</strong><br />

- 500 g ajuin<br />

- vetstof<br />

- peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- stoof de fijngesned<strong>en</strong> ajuin in vetstof<br />

- doe de rijst erbij <strong>en</strong> laat stov<strong>en</strong><br />

- doe het water (2 del<strong>en</strong> water/1deel rijst) erbij <strong>en</strong> de in stukjes<br />

gesned<strong>en</strong> wortel<strong>en</strong><br />

- laat 15 minut<strong>en</strong> kok<strong>en</strong><br />

- doe er de rest van de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> het vlees erbij<br />

- laat alles sam<strong>en</strong> nog 10 minut<strong>en</strong> stov<strong>en</strong><br />

- br<strong>en</strong>g op smaak met peper <strong>en</strong> zout<br />

Rijst met droge vrucht<strong>en</strong><br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 750 g rijst<br />

- water (2 del<strong>en</strong> water per 1 deel rijst)<br />

- 4 ajuin<strong>en</strong><br />

- 300 g rozijn<strong>en</strong> of ander gedroogd fruit<br />

- kipp<strong>en</strong>bouillon<br />

- vetstof<br />

Werkwijze<br />

- stoof de fijngesned<strong>en</strong> ajuin in de vetstof<br />

- doe er de in reepjes gesned<strong>en</strong> pruim<strong>en</strong> <strong>en</strong> abrikoz<strong>en</strong> <strong>en</strong> rozijn<strong>en</strong><br />

bij<br />

- doe er de rijst bij <strong>en</strong> laat alles e<strong>en</strong> beetje stov<strong>en</strong><br />

- doe het water (2 del<strong>en</strong> water/1deel rijst) erbij <strong>en</strong> de<br />

bouillonblokjes<br />

- laat kok<strong>en</strong> tot de rijst al het water opgeslorpt heeft<br />

-64-

Gekookte rijst<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 750 g rijst<br />

- water (2 del<strong>en</strong> water per 1 deel rijst)<br />

Werkwijze<br />

- meet de rijst af in e<strong>en</strong> kom of in kopjes<br />

- doe per deel rijst 2 del<strong>en</strong> water in e<strong>en</strong> kookpan<br />

- laat water <strong>en</strong> rijst kok<strong>en</strong> tot de rijst al het water opgeslorpt heeft<br />

Rijst met champignons <strong>en</strong> ei<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 750 g rijst<br />

- water (2 del<strong>en</strong> water per 1 deel rijst)<br />

- 10 eier<strong>en</strong><br />

- 500 g champignons<br />

- vetstof<br />

- peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- kook de rijst gaar<br />

- bak één of meerdere omelett<strong>en</strong> van de eier<strong>en</strong> met de<br />

champignons<br />

- snij de omelet in reepjes <strong>en</strong> m<strong>en</strong>g onder de gekookte rijst<br />

-65-

Deegwar<strong>en</strong><br />

Deegwar<strong>en</strong> kok<strong>en</strong><br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 100 g ongekookte deegwar<strong>en</strong> per persoon<br />

- e<strong>en</strong> ruime hoeveelheid water met zout of e<strong>en</strong> bouillonblokje<br />

Werkwijze<br />

- br<strong>en</strong>g het water aan de kook met zout of bouillon<br />

- doe de deegwar<strong>en</strong> in het kok<strong>en</strong>d water<br />

- af <strong>en</strong> toe roer<strong>en</strong><br />

- kijk voor de juiste kooktijd op de verpakking<br />

- neem na de aangegev<strong>en</strong> kooktijd de pot van het vuur <strong>en</strong> laat<br />

nog 1 minuut staan<br />

- giet het water af maar laat nog e<strong>en</strong> bodempje in de pot zodat de<br />

deegwar<strong>en</strong> minder vlug klev<strong>en</strong><br />

Deegwar<strong>en</strong> met hesp in tomat<strong>en</strong>saus<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 kg deegwar<strong>en</strong> naar keuze<br />

- 1 kg gekookte hesp<br />

- 2 l tomat<strong>en</strong>saus<br />

- 400 g gemal<strong>en</strong> kaas<br />

- (evt. 500 g champignons)<br />

Werkwijze<br />

- snij de hesp in reepjes<br />

- maak tomat<strong>en</strong>saus (zie saus<strong>en</strong>)<br />

- (maak de champignons schoon, snij in reepjes <strong>en</strong> stoof gaar in<br />

e<strong>en</strong> beetje vetstof)<br />

- doe hesp (<strong>en</strong> champignons) in de saus <strong>en</strong> laat nog ev<strong>en</strong><br />

doorkok<strong>en</strong><br />

- serveer deegwar<strong>en</strong> saus <strong>en</strong> kaas afzonderlijk<br />

-66-

Macaroni met hesp <strong>en</strong> kaas<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 kg macaroni<br />

- 2 liter kaassaus<br />

- 700 g gekookte hesp<br />

Werkwijze<br />

- kook de macaroni in ruim water<br />

(zie deegwar<strong>en</strong> kok<strong>en</strong>)<br />

- maak de kaassaus (zie saus<strong>en</strong>)<br />

- snij de hesp in blokjes <strong>en</strong> m<strong>en</strong>g<br />

onder de kaassaus<br />

- overgiet de macaroni met de saus<br />

(zeer lekker bij broccoli of<br />

gestoofde prei)<br />

Spaghetti bolognaise<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 kg spaghetti<br />

- 1 kg gehakt<br />

- 2 blikk<strong>en</strong> gepelde tomat<strong>en</strong><br />

- ½ kg wortel<strong>en</strong><br />

- ½ kg ajuin<br />

- ½ kg knolselder<br />

- vetstof<br />

- cay<strong>en</strong>nepeper, paprikapoeder,<br />

lookpoeder<br />

Werkwijze<br />

- maak de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> schoon <strong>en</strong> snij ze zeer fijn<br />

- bak het gehakt in e<strong>en</strong> braadpan onder voortdur<strong>en</strong> roer<strong>en</strong> tot het<br />

helemaal los is<br />

- stoof de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> grote pot <strong>en</strong> doe na 10 minut<strong>en</strong> het<br />

vlees <strong>en</strong> de tomat<strong>en</strong> erbij<br />

- laat kok<strong>en</strong> tot alle gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> gaar zijn<br />

- br<strong>en</strong>g op smaak met kruid<strong>en</strong><br />

- kook de spaghetti in ruim water (zie deegwar<strong>en</strong> kok<strong>en</strong>)<br />

serveer spaghetti overgot<strong>en</strong> met saus <strong>en</strong> evt. bestrooid met<br />

gemal<strong>en</strong> kaas<br />

-67-

Pudding <strong>en</strong> andere melkbereiding<strong>en</strong><br />

Basisrecept<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 l melk<br />

- 150 g suiker<br />

- 2½ zakje puddingpoeder (180 g)<br />

Werkwijze<br />

- neem 1 kopje van de melk <strong>en</strong> breek hierin de puddingpoeder<br />

- br<strong>en</strong>g de rest van de melk aan de kook<br />

- neem de pot van het vuur, doe er eerst de suiker <strong>en</strong> daarna het<br />

kopje melk met pudding poeder bij<br />

- roer flink<br />

- zet de pot terug op het vuur <strong>en</strong> br<strong>en</strong>g opnieuw aan de kook, blijf<br />

roer<strong>en</strong><br />

- giet in potjes<br />

Griesmeelpudding<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 l melk<br />

- 200 g rijstgriesmeel<br />

- 150 g suiker<br />

- (evt. 100 g rozijn<strong>en</strong>)<br />

Werkwijze<br />

- laat de melk kok<strong>en</strong><br />

- strooi het griesmeel in de kok<strong>en</strong>de melk onder voortdur<strong>en</strong>d<br />

roer<strong>en</strong>, laat 15 minut<strong>en</strong> kok<strong>en</strong><br />

- doe de suiker <strong>en</strong> evt. de rozijn<strong>en</strong> erbij<br />

- verdeel in potjes <strong>en</strong> laat afkoel<strong>en</strong><br />

Ananasvla<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 groot blik ananas<br />

- 1.8 l melk - 150 g suiker<br />

- 2½ zakje puddingpoeder (180g)<br />

Werkwijze<br />

- neem 1 kopje van de melk <strong>en</strong> breek hierin de puddingpoeder<br />

- br<strong>en</strong>g de rest van de melk aan de kook<br />

- neem de pot van het vuur, doe er eerst de suiker <strong>en</strong> daarna het<br />

kopje melk met pudding poeder bij<br />

-68-

Roze gr<strong>en</strong>adinepudding<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 l melk<br />

- 20 lepels gr<strong>en</strong>adine<br />

- 180 g maïszetmeel<br />

Werkwijze<br />

- volg het basisrecept, vervang de suiker door gr<strong>en</strong>adine<br />

- giet de pudding in potjes <strong>en</strong> laat afkoel<strong>en</strong><br />

- giet bov<strong>en</strong> op de afgekoelde pudding e<strong>en</strong> dun laagje gr<strong>en</strong>adine<br />

- roer flink<br />

- giet het ananassap bij de pudding<br />

- zet de pot terug op het vuur <strong>en</strong> br<strong>en</strong>g opnieuw aan de kook, blijf<br />

roer<strong>en</strong> giet in potjes <strong>en</strong> versier met stukjes ananas<br />

Platte kaasroom<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1½ l melk<br />

- 150 g suiker<br />

- 2 zakjes vanille puddingpoeder (140 g)<br />

- ½ kg platte kaas<br />

- 2 eier<strong>en</strong><br />

- (evt. stukjes fruit zoals banaan, appel, sinaasappel)<br />

Werkwijze<br />

- maak pudding volg<strong>en</strong>s het basisrecept<br />

- roer platte kaas <strong>en</strong> eidooiers onder elkaar, m<strong>en</strong>g met de pudding<br />

- klop het eiwit stijf <strong>en</strong> m<strong>en</strong>g het voorzichtig onder de pudding<br />

- (m<strong>en</strong>g het fruit eronder)<br />

- koud opdi<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

-69-

Chocomelk<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 l melk<br />

- 150 g suiker<br />

- 35 g cacaopoeder<br />

Werkwijze<br />

- laat de melk kok<strong>en</strong><br />

- m<strong>en</strong>g suiker <strong>en</strong> cacaopoeder droog met elkaar, overgiet met e<strong>en</strong><br />

scheut kok<strong>en</strong>de melk <strong>en</strong> m<strong>en</strong>g tot e<strong>en</strong> glad papje<br />

- giet de cacao bij de melk, laat nog ev<strong>en</strong> doorkok<strong>en</strong><br />

Appelroom<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 8 appels<br />

- 100 g suiker<br />

- 4 lepels water<br />

- 2 l vanillepudding volg<strong>en</strong>s het basisrecept<br />

Werkwijze<br />

- schil de appels, neem het klokhuis weg <strong>en</strong> snij de partjes in<br />

dunne schijfjes<br />

- maak met het water <strong>en</strong> de suiker e<strong>en</strong> siroop <strong>en</strong> laat de appeltjes<br />

hierin stov<strong>en</strong><br />

- schik de appeltjes in e<strong>en</strong> schaal of potjes <strong>en</strong> giet er de siroop<br />

over<br />

- overgiet alles met vanillepudding<br />

- laat afkoel<strong>en</strong><br />

Romige kaas<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1.5 kg platte kaas<br />

- 150 g suiker<br />

- 5 eier<strong>en</strong><br />

Werkwijze<br />

- klop de platte kaas romig met eidooiers <strong>en</strong> suiker<br />

- klop het eiwit stijf <strong>en</strong> m<strong>en</strong>g het onder de kaas<br />

- doe in schaaltjes <strong>en</strong> versier met fruit of chocolade<br />

-70-

Milkshake<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 l ijskoude melk<br />

- ½ l zeer koude vanillepudding<br />

of -ijs<br />

- 150 g suiker<br />

Werkwijze<br />

- roer de pudding of het ijs glad<br />

met de suiker<br />

- doe de melk erbij <strong>en</strong> mix<br />

of schud in e<strong>en</strong> geslot<strong>en</strong> bokaal<br />

zeer krachtig tot de melk begint<br />

te schuim<strong>en</strong><br />

- drink zeer koud op<br />

Rijst met abrikoz<strong>en</strong>saus<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 l melk<br />

- 2 kopp<strong>en</strong> rijst met kleine korrel<br />

- 200 g suiker<br />

- 1 lepel vetstof<br />

- 1 pot abrikoz<strong>en</strong>jam<br />

Werkwijze<br />

- br<strong>en</strong>g de melk met de vetstof aan de kook<br />

- doe de rijst erbij <strong>en</strong> laat kok<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> zeer laag vuurtje<br />

gedur<strong>en</strong>de 40 à 50 minut<strong>en</strong><br />

- zodra de rijst gaar is mag de suiker erbij <strong>en</strong> dan pas roer<strong>en</strong><br />

- doe de rijst in potjes<br />

- br<strong>en</strong>g in e<strong>en</strong> pannetje de abrikoz<strong>en</strong>jam met e<strong>en</strong> beetje water<br />

- langzaam opwarm<strong>en</strong> <strong>en</strong> over de rijst giet<strong>en</strong><br />

- lat<strong>en</strong> afkoel<strong>en</strong><br />

-71-

Tiramisu<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 3 eier<strong>en</strong><br />

- 250 g suiker<br />

- 500 g mascarpone<br />

- 1 doos lange vingers<br />

- 1 kop sterke koffie<br />

- 1 glaasje amaretto / rum / marsala<br />

- 2 eetlepels cacao<br />

Werkwijze<br />

- Klop de eierdooiers & suiker op <strong>en</strong> voeg dan de mascarpone toe.<br />

- M<strong>en</strong>g voorzichtig de opgeklopte eiwitt<strong>en</strong> onder het m<strong>en</strong>gsel.<br />

- Dompel de lange vingers in de koffie met amaretto.<br />

- Wissel dan het m<strong>en</strong>gsel & de koekjes af, laag na laag in e<strong>en</strong><br />

recipiënt.<br />

- Zet alles dan voor 2 uur in de koelkast<br />

- Bestrooi de tiramisu voor het server<strong>en</strong> met de cacao<br />

Rijstpap<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 3/4L melk<br />

- Safraanpoeder (1 potje)<br />

- 150 gr dessertrijst<br />

- Suiker (op eig<strong>en</strong> voorkeur)<br />

- 1 zakje vanillesuiker<br />

- Beetje zout<br />

Werkwijze<br />

- Br<strong>en</strong>g de melk aan de kook.<br />

- Als de melk kookt, voeg je de rijst toe, e<strong>en</strong> beetje zout,<br />

vanillesuiker <strong>en</strong> safraan<br />

- Roer af <strong>en</strong> toe maar voorzichtig.<br />

- Laat alles op e<strong>en</strong> zacht vuurtje sudder<strong>en</strong> (+35 min)<br />

- Roer op het einde nog e<strong>en</strong>s voorzichtig <strong>en</strong> laat de rijst verder<br />

opzwell<strong>en</strong>. Voeg ev<strong>en</strong>tueel nog e<strong>en</strong> beetje suiker toe naar eig<strong>en</strong><br />

smaak<br />

-72-

Fruit<br />

Fruitsla<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 stuk fruit per persoon<br />

- sinaasappelsap, vers geperst of uit brik<br />

Werkwijze<br />

- was <strong>en</strong> schil het fruit<br />

- snij in niet te kleine blokjes<br />

- m<strong>en</strong>g onder elkaar <strong>en</strong> overgiet met sinaasappelsap<br />

Rabarbermoes<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 kg rabarberstel<strong>en</strong><br />

- ½ kg suiker<br />

- 2 dl water<br />

- evt. vanillebloem<br />

Werkwijze<br />

- verwijder de onderkant van de rabarber<br />

- spoel goed <strong>en</strong> snij in stukk<strong>en</strong> van 2 cm<br />

- doe in e<strong>en</strong> kookpot <strong>en</strong> laat gaarkok<strong>en</strong> in zo weinig mogelijk<br />

water<br />

- doe de suiker erbij <strong>en</strong> bind indi<strong>en</strong> dit nodig is<br />

-73-

Gevulde melo<strong>en</strong><br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 grote melo<strong>en</strong><br />

- 2 banan<strong>en</strong><br />

- 1 sinaasappel<br />

- 2 per<strong>en</strong><br />

- 1 tros witte druiv<strong>en</strong><br />

- 1 dl vrucht<strong>en</strong>sap<br />

Werkwijze<br />

- snij e<strong>en</strong> deksel van de melo<strong>en</strong> van t<strong>en</strong> minste 10 cm diameter<br />

- verwijder het zaad <strong>en</strong> het bijhor<strong>en</strong>d sap<br />

- snij met e<strong>en</strong> speciaal mesje balletjes van het vruchtvlees tot op<br />

e<strong>en</strong> ½ cm van de schil<br />

- doe de melo<strong>en</strong>balletjes in e<strong>en</strong> kom spoel de druiv<strong>en</strong> <strong>en</strong> haal ze<br />

van de tros<br />

- schil het andere fruit <strong>en</strong> snij in blokjes<br />

- m<strong>en</strong>g het fruit <strong>en</strong> giet het vrucht<strong>en</strong>sap erover vul de melo<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

di<strong>en</strong> op<br />

Gebakk<strong>en</strong> appel met bruine suiker<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- e<strong>en</strong> appel per persoon<br />

- vetstof<br />

- bruine suiker<br />

Werkwijze<br />

- schil de appels <strong>en</strong> verwijder het klokhuis<br />

- snij de appels in schijfjes<br />

- bak de appelschijfjes in e<strong>en</strong> pan tot ze zacht zijn<br />

- serveer warm met bruine suiker<br />

-74-

Gebakjes<br />

Fruittaartjes<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- ronde zandkoek<strong>en</strong> van ongeveer 7 cm Ø<br />

- vers fruit of fruit uit blik<br />

- vrucht<strong>en</strong>sap of water<br />

- 1 pakje taartgelei (taartina van Dr. Oetker)<br />

Werkwijze<br />

- beleg de zandkoek<strong>en</strong> met in stukjes gesned<strong>en</strong> fruit<br />

- bereid de taartgelei zoals aangegev<strong>en</strong> op de verpakking<br />

- overgiet het fruit met de gelei<br />

- laat afkoel<strong>en</strong><br />

Pann<strong>en</strong>koek<strong>en</strong> (15 stuks)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 250 g zelfrijz<strong>en</strong>de bloem<br />

- ½ l melk<br />

- 2 eier<strong>en</strong><br />

- 50 g margarine<br />

- 20 g suiker<br />

- 1 zakje vanille suiker<br />

Werkwijze<br />

- doe de bloem in e<strong>en</strong> grote kom<br />

- maak e<strong>en</strong> kuiltje in de bloem <strong>en</strong> doe er de eier<strong>en</strong> <strong>en</strong> de suiker in<br />

- roer van binn<strong>en</strong> naar buit<strong>en</strong> toe doe er beetje bij beetje de melk<br />

bij<br />

- klop flink tot het deeg mooi glad is<br />

- verhit vetstof in e<strong>en</strong> pan <strong>en</strong> bak hierin dunne pann<strong>en</strong>koek<strong>en</strong><br />

- di<strong>en</strong> op met suiker, siroop of confituur<br />

-75-

Boekweitpann<strong>en</strong>koek<strong>en</strong><br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 100 g zelfrijz<strong>en</strong>de bloem<br />

- 100 g boekweitmeel<br />

- 50 g volkor<strong>en</strong>meel<br />

- ½ l melk<br />

- 2 eier<strong>en</strong><br />

- 50 g margarine<br />

Werkwijze<br />

- doe de bloem <strong>en</strong> het meel in e<strong>en</strong> grote kom<br />

- maak e<strong>en</strong> kuiltje in het midd<strong>en</strong> <strong>en</strong> doe er de eier<strong>en</strong> in<br />

- roer van binn<strong>en</strong> naar buit<strong>en</strong> toe doe er beetje bij beetje de melk<br />

bij, klop flink tot het deeg mooi glad is<br />

- verhit vetstof in e<strong>en</strong> pan <strong>en</strong> bak hierin dunne pann<strong>en</strong>koek<strong>en</strong><br />

- di<strong>en</strong> op met suiker, stroop of honing<br />

-76-

Vegetarische recept<strong>en</strong><br />

Linz<strong>en</strong>soep (4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 125 g linz<strong>en</strong><br />

- 1 aardappel<br />

- ½ ajuin<br />

- 2 te<strong>en</strong>tjes knoflook<br />

- 8 dl water<br />

- 1 laurierblaadje<br />

- 1 gro<strong>en</strong>tebouillonblokje<br />

- 1 lepel olie<br />

- evt. sojasaus, peper <strong>en</strong> zout, kerrie<br />

Werkwijze<br />

- was de linz<strong>en</strong> <strong>en</strong> laat ze 1 nacht wek<strong>en</strong>( het water moet 2 cm<br />

bov<strong>en</strong> de linz<strong>en</strong> staan<br />

- hak de ajuin, knoflook <strong>en</strong> de aardappel fijn <strong>en</strong> stoof met kerrie<br />

gaar<br />

- doe de linz<strong>en</strong> met het weekwater <strong>en</strong> laurierblaadje erbij <strong>en</strong> laat<br />

sam<strong>en</strong> gaarkok<strong>en</strong><br />

- Br<strong>en</strong>g op smaak met sojasaus of peper <strong>en</strong> zout<br />

Witte bon<strong>en</strong>soep als hoofdschotel (4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 200g witte bon<strong>en</strong><br />

- 1.5 l gro<strong>en</strong>tebouillon<br />

- 1 stuk knolselder<br />

- 1 wortel<br />

- 1 prei<br />

- 2 gro<strong>en</strong>tbouillonblokjes<br />

Werkwijze<br />

- zet de bon<strong>en</strong> 1 nacht te week( het water moet 2 cm bov<strong>en</strong> de<br />

bon<strong>en</strong> staan)<br />

- kook de bon<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de 1 uur <strong>en</strong> giet af<br />

- snij de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in kleine stukjes <strong>en</strong> stoof in e<strong>en</strong> beetje vetstof<br />

- doe de uitgelekte bon<strong>en</strong> erbij, het water <strong>en</strong> bouillonblokjes<br />

- laat alles sam<strong>en</strong> nog e<strong>en</strong> half uur kok<strong>en</strong> in gro<strong>en</strong>tebouillon<br />

- di<strong>en</strong> op met geroosterd brood<br />

-77-

Kaaskoekjes (i.p.v. vlees voor 4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 2 kopjes gaargekookte volle rijst<br />

- 400 g vaste platte kaas<br />

- ½ kopje geroosterd sesamzaad<br />

- 100 g gemal<strong>en</strong> kaas<br />

- 100 g tarwemeel<br />

- 1 ei<br />

- peterselie, zout <strong>en</strong> peper<br />

- olie<br />

Werkwijze<br />

- verm<strong>en</strong>g alle ingrediënt<strong>en</strong> <strong>en</strong> kneed tot e<strong>en</strong> vast deeg<br />

- vorm er koekjes van<br />

- rol de koekjes in sesamzaad<br />

- bak in e<strong>en</strong> pan in voldo<strong>en</strong>de olie<br />

Haverkoekjes (i.p.v. vlees voor 4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 250 g havermout<br />

- 1 ei<br />

- 2 dl melk<br />

- 2 ajuin<strong>en</strong><br />

- 100 g gemal<strong>en</strong> kaas<br />

- peper <strong>en</strong> zout<br />

- olie<br />

Werkwijze<br />

- maak e<strong>en</strong> beslag van havermout met melk <strong>en</strong> ei<br />

- voeg er fijngesned<strong>en</strong> ajuin <strong>en</strong> gemal<strong>en</strong> kaas aan toe<br />

- vorm koekjes van het deeg<br />

- bak in e<strong>en</strong> pan in voldo<strong>en</strong>de olie<br />

-78-

Gebakk<strong>en</strong> kaas(i.p.v. vlees voor 4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 4 plakk<strong>en</strong> kaas van 1 cm dikte<br />

- 5 lepels bloem<br />

- water<br />

- paneermeel<br />

- olie<br />

Werkwijze<br />

- maak van bloem <strong>en</strong> water e<strong>en</strong> dik papje<br />

- w<strong>en</strong>tel de kaasplakk<strong>en</strong> eerst in dit papje <strong>en</strong> haal ze vervolg<strong>en</strong>s<br />

door paneermeel<br />

- bak in hete olie<br />

- di<strong>en</strong> snel op<br />

Not<strong>en</strong>gehakt (i.p.v. vlees voor 4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 20 lepels havervlokk<strong>en</strong><br />

- 4 lepels gemal<strong>en</strong> hazelnot<strong>en</strong><br />

- 4 lepels gemal<strong>en</strong> amandel<strong>en</strong><br />

- 1 te<strong>en</strong>tje knoflook<br />

- 1 grote ajuin<br />

- 1 ei<br />

- peper <strong>en</strong> zout<br />

Werkwijze<br />

- verm<strong>en</strong>g alle ingrediënt<strong>en</strong> <strong>en</strong> kneed tot e<strong>en</strong> vast deeg doe er<br />

melk of water bij<br />

- vorm er koekjes van<br />

- bak in e<strong>en</strong> pan in voldo<strong>en</strong>de olie<br />

-79-

Tofuspiesjes (i.p.v. vlees voor 4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 aubergine<br />

- 16 kerstomaatjes<br />

- 16 kleine champignons<br />

- 1 rode paprika<br />

- 1 courgette<br />

- 400 g tofu<br />

- 3 lepels tamari<br />

- 1 te<strong>en</strong>tje knoflook<br />

- 1 kop sesamzaadolie<br />

- 4 lepels ciderazijn<br />

Werkwijze<br />

- maak e<strong>en</strong> marinade van ciderazijn <strong>en</strong> olie, tamari <strong>en</strong> knoflook<br />

- snij de tofu in blokjes <strong>en</strong> laat <strong>en</strong>kele ur<strong>en</strong> mariner<strong>en</strong> in de<br />

marinade<br />

- maak champignons <strong>en</strong> kerstomaatjes schoon, snij courgette,<br />

aubergine <strong>en</strong> paprika in blokjes<br />

- steek tofu <strong>en</strong> gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> afwissel<strong>en</strong>d op hout<strong>en</strong> spiesjes<br />

- bak in de pan of rooster onder grill of BBQ<br />

Ajuinschotel met rijst (4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 300 g volle rijst<br />

- 2 grote ajuin<strong>en</strong><br />

- 2 koffielepels kerriepoeder<br />

- 2 paprika’s<br />

- 4 appels<br />

- sojasaus<br />

Werkwijze<br />

- kook de rijst gaar in 45 minut<strong>en</strong><br />

- bak in e<strong>en</strong> pan de gesned<strong>en</strong> ajuin met de kerrie<br />

- voeg na 5 minut<strong>en</strong> de in stukjes gesned<strong>en</strong> paprika toe <strong>en</strong> daarna<br />

de appels<br />

- serveer rijst <strong>en</strong> ajuingerecht afzonderlijk<br />

-80-

Maïskoekjes (4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 100 g zelfrijz<strong>en</strong>d meel<br />

- 2 eier<strong>en</strong><br />

- 2 dl melk<br />

- 300 g maïskorrels uit blik<br />

- vetstof<br />

- peper <strong>en</strong> zout, paprikapoeder, ui, peterselie<br />

Werkwijze<br />

- doe het zelfrijz<strong>en</strong>d meel in e<strong>en</strong> kom, m<strong>en</strong>g met melk <strong>en</strong> ei tot<br />

e<strong>en</strong> glad beslag<br />

- m<strong>en</strong>g de uitgelekte maïs erdoor<br />

- kruid het m<strong>en</strong>gsel<br />

- smelt e<strong>en</strong> beetje vetstof in e<strong>en</strong> pan<br />

- doe e<strong>en</strong> lepel beslag in de pan <strong>en</strong> bak als e<strong>en</strong> pann<strong>en</strong>koekje<br />

mooi bruin<br />

- lekker bij boontjes <strong>en</strong> tomat<strong>en</strong>sla <strong>en</strong> aardappelpuree<br />

Ratatouille (4 pers)<br />

B<strong>en</strong>odigdhed<strong>en</strong><br />

- 1 courgette<br />

- 1 aubergine<br />

- 2 paprika’s<br />

- 2 tomat<strong>en</strong><br />

- 2 ajuin<strong>en</strong><br />

- knoflook, tijm, peper <strong>en</strong> zout<br />

- 4 lepels olie<br />

Werkwijze<br />

- was de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> snij alles in gelijke blokjes<br />

- doe de olie in e<strong>en</strong> pan <strong>en</strong> doe eerst de ajuin <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s de<br />

rest van de gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> erbij<br />

- br<strong>en</strong>g op smaak met de kruid<strong>en</strong> <strong>en</strong> laat ongeveer 15 minut<strong>en</strong><br />

stov<strong>en</strong><br />

- je kan evt. de ratatouille bind<strong>en</strong> met maïz<strong>en</strong>a<br />

-81-

Enkele alcoholvrije coctails kan e<strong>en</strong> welp<strong>en</strong>fuif flink<br />

opbeur<strong>en</strong>.<br />

PUNCH<br />

• 4/10 Pompelmoessap<br />

• 2/10 Sinaasappelsap<br />

• 1/10 Citro<strong>en</strong>sap<br />

• 2/10 Passievrucht<strong>en</strong>sap<br />

• 1/10 Kokosmelk<br />

• Theelepel rietsuiker<br />

• Scheutje framboz<strong>en</strong>siroop<br />

per glas<br />

• Vul de shaker half met<br />

ijsblokjes<br />

• Giet er de pompelmoessap,<br />

sinaasappelsap, citro<strong>en</strong>sap,<br />

passievrucht<strong>en</strong>sap,<br />

kokosmelk <strong>en</strong> de theelepel<br />

rietsuiker bij.<br />

• Shak<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong>de 10<br />

second<strong>en</strong>.<br />

• Server in e<strong>en</strong> uitgeholde<br />

pompelmoes.<br />

• Degusteer na <strong>en</strong>kele<br />

ijsblokjes <strong>en</strong> e<strong>en</strong> scheutje<br />

framboz<strong>en</strong>siroop te hebb<strong>en</strong><br />

toegevoegd.<br />

• Deze cocktail is e<strong>en</strong> must<br />

voor liefhebbers van<br />

alcoholvrije drankjes.<br />

• Deze alcoholvrije cocktail<br />

mixt u in de shaker.<br />

-82-<br />

PASRIL COCTAIL<br />

• 4/10 Mangosap<br />

• 3/10 Ananassap<br />

• 2/10 Passievruchtsap<br />

• 1/10 Sap van gro<strong>en</strong>e<br />

citro<strong>en</strong><br />

• Eetlepel suiker<br />

• Scheutje kiwisiroop<br />

• Vul de shaker half met<br />

ijsblokjes.<br />

• Giet er het mangosap bij,<br />

het ananassap, het<br />

passievrucht<strong>en</strong>sap <strong>en</strong> het<br />

sap van gro<strong>en</strong>e citro<strong>en</strong>.<br />

• Voeg suiker toe.<br />

• Shake krachtig gedur<strong>en</strong>de<br />

20 second<strong>en</strong>.<br />

• Serveer in longdrinkglaz<strong>en</strong>,<br />

zonder het ijs.<br />

• Werk af met e<strong>en</strong> scheutje<br />

kiwisiroop.<br />

• Versier de glaz<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />

schijfje kiwi <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

gekonfijte kers.<br />

• Deze alcoholvrije cocktail<br />

mixt u in de shaker.

ALICE<br />

• 4/10 Sinaasappelsap<br />

• 4/10 Ananassap<br />

• 1/10 Gr<strong>en</strong>adinesiroop<br />

• 1/10 Room<br />

• Doe alle ingrediënt<strong>en</strong> met 4<br />

ijsblokjes in de shaker.<br />

Sluit de shaker <strong>en</strong> schud<br />

het geheel ongeveer 15<br />

second<strong>en</strong> door elkaar.<br />

• Giet de inhoud van de<br />

shaker door de barzeef in<br />

het Old-Fashioned glas op<br />

3-4 ijsblokjes <strong>en</strong> serveer<br />

met rietjes.<br />

-83-<br />

HONEYMOON<br />

• 5/10 Wit druivesap<br />

• 2/10 Citro<strong>en</strong>sap<br />

• 1/10 Framboz<strong>en</strong>siroop<br />

• 2/10 Vloeibare honing<br />

• Vul de shaker met<br />

fijngestampt ijs.<br />

• Giet er het wit druivesap,<br />

het citro<strong>en</strong>sap, de<br />

framboz<strong>en</strong>siroop <strong>en</strong> de<br />

vloeibare honing bij.<br />

• 20 second<strong>en</strong> flink<br />

schudd<strong>en</strong>.<br />

• Serveer onmiddellijk in<br />

hoge champagneglaz<strong>en</strong><br />

zonder het ijs.<br />

• Dit is e<strong>en</strong> alcoholvrije<br />

cocktail die in de shaker<br />

wordt klaargemaakt.

5. Woudloperskeuk<strong>en</strong><br />

Soms moet je kok<strong>en</strong> in primitieve omstandighed<strong>en</strong>. Om gezond te<br />

kok<strong>en</strong> heb je niet noodzakelijk veel materiaal nodig. Het is wel<br />

belangrijk dat je proper materiaal gebuikt <strong>en</strong> dat je zo hygiënisch<br />

mogelijk te werk gaat. Zo is het niet verstandig om rauw vlees of<br />

vis e<strong>en</strong> hele dag in je rugzak mee te nem<strong>en</strong>, je kan dan beter thuis<br />

al iets voorbereid<strong>en</strong> <strong>en</strong> vlees of vis onderweg <strong>en</strong>kel opwarm<strong>en</strong>.<br />

Bevror<strong>en</strong> product<strong>en</strong> kan je wel veiliger me<strong>en</strong>em<strong>en</strong> maar die<br />

hebb<strong>en</strong> dan extra <strong>en</strong>ergie(brandstof) nodig om opgewarmd te<br />

word<strong>en</strong>.<br />

Tip : Gebruik zo weinig mogelijk aluminiumfolie omdat dat milieu<br />

onvri<strong>en</strong>delijk is. Maak zoveel mogelijk gebruik van lichtgewicht<br />

kookpotjes of gamell<strong>en</strong>. Steek alvast e<strong>en</strong> paar hittebest<strong>en</strong>dige<br />

handscho<strong>en</strong><strong>en</strong> in je rugzak.<br />

Ei in appelsi<strong>en</strong><br />

- Snij e<strong>en</strong> “deksel” van je appelsi<strong>en</strong>, eet deze met e<strong>en</strong> lepel leeg<br />

(als e<strong>en</strong> soort aperitiefje).<br />

- Breek hierin je ei <strong>en</strong> kluts het geheel, zet het “deksel” er weer op<br />

<strong>en</strong> prik het vast met behulp van d<strong>en</strong>n<strong>en</strong>naald<strong>en</strong>, lucifers of<br />

tand<strong>en</strong>stokers.<br />

- Plaats deze appelsi<strong>en</strong>beker in hete asse van het vuur. Na ± 5 à 7<br />

minut<strong>en</strong> is je gebakk<strong>en</strong> eitje klaar.<br />

Ei in klei<br />

- Indi<strong>en</strong> je in e<strong>en</strong> leemachtige omgeving zit, graaf je e<strong>en</strong> putje <strong>en</strong><br />

schep je klei bov<strong>en</strong>.<br />

- Doe klei rond je ei op e<strong>en</strong> gelijkmatige wijze <strong>en</strong> dikte, plaats dit<br />

in de gloei<strong>en</strong>d hete asse van je vuur. Na ± 7 à 10 minut<strong>en</strong><br />

afhankelijk van de dikte van het klei-omhulsel heb je e<strong>en</strong> licht<br />

gekookt eitje.<br />

-84-

Ei aan ’t spit<br />

- Neem e<strong>en</strong> stukje gewone ijzerdraad (let op NIET gegalvaniseerd<br />

of geplastificeerd) <strong>en</strong> steek deze door het ei, plooi de eindjes om<br />

<strong>en</strong> steek ze in de grond bov<strong>en</strong> het vuur (of asse).<br />

- Het ijzerwerk vormt als het ware e<strong>en</strong> grote “U”, na ± 10 minut<strong>en</strong><br />

heb je e<strong>en</strong> hard gekookt eitje om op te et<strong>en</strong>.<br />

Brooddeeg<br />

- Maak zelf e<strong>en</strong> meelsam<strong>en</strong>stelling (gebruik volkor<strong>en</strong>meel,<br />

tarwebloem, ev<strong>en</strong>tueel zonnebloempitt<strong>en</strong>) voeg per 250 g meel<br />

30 g melkpoeder, 2 theelepels bakpoeder <strong>en</strong> e<strong>en</strong> snuifje zout<br />

toe. Deze mix kan je verpakk<strong>en</strong> <strong>en</strong> me<strong>en</strong>em<strong>en</strong>.<br />

- Om het deeg te mak<strong>en</strong> voeg je bij 250g meel ongeveer 1½ dl<br />

water <strong>en</strong> e<strong>en</strong> scheutje olie. Alles goed kned<strong>en</strong> tot je e<strong>en</strong> bol<br />

krijgt die goed sam<strong>en</strong>hangt<br />

Twist<br />

- Ontschors e<strong>en</strong> tak van lev<strong>en</strong>d hout (ge<strong>en</strong> harshoud<strong>en</strong>d hout<br />

zoals d<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>); maak deeg, kneedt dit deeg tot e<strong>en</strong><br />

worstje <strong>en</strong> draai het rond je ontschorste tak.<br />

- Plaats de stok bov<strong>en</strong> je hete asse, regelmatig ronddraai<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

klaar is je gedraaid stokbroodje.<br />

Broodje of pistolet<br />

- Maak e<strong>en</strong> droge grote gebakk<strong>en</strong> ste<strong>en</strong> of dakpan warm in je<br />

vuur, maak brooddeeg <strong>en</strong> vorm één of meerdere bolletjes.<br />

- Plaats dit deeg op de hete ste<strong>en</strong> of dakpan, zet er e<strong>en</strong><br />

omgekeerde gamel op om alzo lekkere pistoletjes te bakk<strong>en</strong>.<br />

Rechthoekig brood<br />

- Maak deeg, plaats het deeg in e<strong>en</strong> rechthoekige gamel <strong>en</strong> leg de<br />

andere gamel omgekeerd over het deeg, zodat het e<strong>en</strong> geslot<strong>en</strong><br />

geheel vormt.<br />

- Bak je brood. Als je de onderste gamel in e<strong>en</strong> pot plaats met wat<br />

zand erin heb je de minste kans op e<strong>en</strong> zwartgeblakerde<br />

broodkorst.<br />

-85-

Banaan met suiker<br />

- Snij e<strong>en</strong> “deksel” uit langs de holle zijde van de banaan<br />

- Snij in de banaan zonder de schil te kwets<strong>en</strong> e<strong>en</strong> “V” <strong>en</strong> strooi<br />

hier suiker in, sluit de banaan met het “deksel” af <strong>en</strong> zet het vast<br />

met behulp van d<strong>en</strong>n<strong>en</strong>naald<strong>en</strong>, lucifers of tand<strong>en</strong>stokers<br />

- Plaats de banaan met de bolle zijde in de gloei<strong>en</strong>d hete asse van<br />

je vuur, na ± 10 à 15 minut<strong>en</strong> is het geheel gaar <strong>en</strong> klaar om op<br />

te et<strong>en</strong>.<br />

Vleesspiesjes<br />

- Neem e<strong>en</strong> stukje gewone ijzerdraad (let op NIET gegalvaniseerd<br />

op geplastificeerd) steek vlees afwissel<strong>en</strong>d met ajuin op deze<br />

ijzerdraad<br />

- Plooi de eindjes om <strong>en</strong> steek de ijzerdraad in de grond bov<strong>en</strong> de<br />

gloei<strong>en</strong>d hete asse, het ijzerwerk vormt als het ware e<strong>en</strong> grote<br />

“U”<br />

- Laat het vlees goed doorbakk<strong>en</strong><br />

Aardappel in schil<br />

- Plaats aardappel<strong>en</strong> in de gloei<strong>en</strong>d hete asse van je vuur, na ± 15<br />

minut<strong>en</strong> zijn ze gaar <strong>en</strong> klaar om op te et<strong>en</strong>.<br />

Appel in gamel<br />

- Haal het klokhuis uit e<strong>en</strong> appel, plaats de appel in je grootste<br />

gamel, doe boter, kaneel <strong>en</strong> kandij of bruine suiker in het<br />

ontstane gat<br />

- Zet de kleine gamel omgekeerd op de appel, plaats de gamel in<br />

het vuur <strong>en</strong> na ± 15 minut<strong>en</strong> is de appel gaar<br />

Brandnetelsoep in broodzak of brik<br />

- Vul de broodzak (of brik) met water, zet deze voorzichtig in het<br />

vuur <strong>en</strong> laat het water kok<strong>en</strong><br />

Snij brandnetels <strong>en</strong> ajuin zeer klein <strong>en</strong> doe deze in het kok<strong>en</strong>d<br />

water, nog e<strong>en</strong> bouillonblokje <strong>en</strong> klaar is die soep.<br />

-86-

Banaan met gehakt<br />

- Snij e<strong>en</strong> “deksel” uit langs de holle zijde van de banaan, eet je<br />

banaan voorzichtig op met e<strong>en</strong> lepel <strong>en</strong> zorg dat de schil niet<br />

gekwetst raakt<br />

- Vul de schil met gehakt, sluit de banaan met het “deksel” af <strong>en</strong><br />

zet het vast met behulp van d<strong>en</strong>n<strong>en</strong>naald<strong>en</strong>, lucifers of<br />

tand<strong>en</strong>stokers<br />

- Plaats de banaan met de bolle zijde in de gloei<strong>en</strong>d hete asse van<br />

het vuur, laat gehakt lang g<strong>en</strong>oeg doorbakk<strong>en</strong> d.w.z. minst<strong>en</strong>s<br />

15 minut<strong>en</strong>, voorzichtig uit het vuur hal<strong>en</strong> <strong>en</strong> lekker smull<strong>en</strong><br />

maar.<br />

Bakschotel<br />

- Bak e<strong>en</strong> kipfilet thuis aan <strong>en</strong> bewaar deze in e<strong>en</strong> folie.<br />

- Op de plaats van bestemming kook je rijst <strong>en</strong> snij je de kipfilet<br />

fijn.<br />

- Die bak je in e<strong>en</strong> pan sam<strong>en</strong> met gem<strong>en</strong>gde wok gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />

- Nog ev<strong>en</strong> de gekookte rijst erbij <strong>en</strong> het is klaar.<br />

Forel op rooster<br />

- Vang e<strong>en</strong> forel of koop er één, maak de vis schoon<br />

- Maak e<strong>en</strong> rooster met ijzerdraad of lev<strong>en</strong>de ontschorste takk<strong>en</strong><br />

- Plaats het vlechtwerk bov<strong>en</strong> de gloei<strong>en</strong>d hete asse <strong>en</strong> leg de vis<br />

erop, tijdig de vis ker<strong>en</strong>, oplett<strong>en</strong> niet lat<strong>en</strong> aanbrand<strong>en</strong>.<br />

-87-

-<br />

-88-

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!