L381 L38 09 - Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

Lieren vanaf
de luchthaven?
Wordt het oplieren van
scherm- en deltapiloten in
Nederland praktisch
onmogelijk gemaakt?
Daar lijkt het wel op
als de ‘Regeling veilig
gebruik luchthavens en
andere terreinen’ van
1 november niet verandert.
Wat is er aan de hand?
Aan de hand van tien vragen
geven we een overzicht van
destand van zaken en de
bedreigingen.
Dik van Ingen Schenau
Secretaris afdeling Schermvliegen
1 Hoe zag de oude situatie er uit?
Tot nu toe waren scherm- en zeilvliegers in
Nederland niet verplicht op te stijgen vanaf
een officiële luchthaven, of op een luchthaven
te landen. In de nieuwe Wet Regelgeving
Burgerluchthavens en Militaire Luchthavens
(RBML) is vastgelegd dat het oplieren van
scherm- en zeilvliegers alleen nog maar is
toegestaan vanaf officieel erkende luchthavens.
Op zichzelf is het reëel uit een oogpunt
van veiligheid dat aan het overige vliegverkeer
bekend is vanaf welke locaties en
op welke momenten rekening gehouden
moet worden met schermvliegers en lierkabels.
Een bestuurlijk convenant waarin
dat tussen de KNVvL en de overheid
geregeld zou worden, is twee jaar geleden
tot in detail voorbereid.
2 Wat is er dan nu veranderd?
Regelgevers hebben extra regels bedacht.
Zo moeten lierhouders nu voldoen
aan alle regels die gelden om
officieel exploitant te worden van
een echte luchthaven. Het afgeven
van een ‘luchthavenregeling’ gebeurt
(vanwege decentralisatie van
overheidstaken) vanaf nu door de
provincies. Dat gaat natuurlijk niet
zomaar, want daarbij moet de
gemeente betrokken worden, en
daarvoor moet de Inspectie Verkeer
en Water-
Foto: Huubair
staat een “verklaring veilig gebruik luchtruim”
afgeven.
3 Past het schermvliegen in het provinciale
beleid?
Per provincie wordt het beleid voor de recreatieve
luchtvaart vastgesteld. Omdat (en voorzover)
wij niet gemotoriseerd zijn, is deze hobbel
hopelijk wel te passeren. In het beleid van de
provincie Zuid-Holland bijvoorbeeld wel.
4 Past de luchthaven in het gemeentelijke
bestemmingsplan?
Hier wordt de bestuurlijke vraag gelijk al veel
lastiger. Tot op heden was het geen probleem
om met toestemming van de boer de mobiele
lier aan het eind van de akker te zetten, en een
dag te lieren, zonder discussies over het gebruik
van de akker.
Maar nu een officieel erkende luchthaven nodig
is, is het de vraag of dat combineerbaar is
met een agrarische bestemming van de grond.
Kan de gemeente nog invloed uitoefenen, als
eenmaal is ingestemd met de bestemming “recreatief
medegebruik van agrarische grond”,
op de omvang van de vliegactiviteiten? Of op
andere ambities van de boer, zoals het inrichten
van een kampeerterrein? Hoe verloopt de inspraak
van de buurtbewoners als er een dergelijk
structureel besluit genomen moet worden?
Hier liggen veel onzekerheden. En je kan op je
klompen aanvoelen dat het officieel erkennen
van een luchthaventerrein veel lastiger gaat
worden dan de huidige situatie, waarin de boer
de toestemming voor het lieren gewoon kan intrekken
als niet meer schikt, of de burgemeester
gewoon kan zeggen dan het niet meer mag
vanwege hinder voor de omwonenden.
5 Voldoet het luchthaventerrein aan de eisen?
De bepalingen voor het luchthaventerrein zijn
gebaseerd op zweefvliegtuigen en niet op
scherm- of zeilvliegtuigen. De grootste prak-
tische hindernis is de eis dat de luchthaven
minimaal 150 meter breed moet zijn, naar de
letter van de regeling over de gehele lengte
van de lierkabel. Dit is op veel akkers en weilanden
niet haalbaar, en voor schermvliegen
ook niet nodig. Ook de maten voor de start-
en landingsplaatsen zijn niet afgestemd op de
schermvliegpraktijk. Het is het soort artikel dat
bij een verstandige toepassing meevalt, maar in
handen van een ‘precieseling’ desastreus is.
6 Voldoet de luchthaven aan de locatieeisen?
Uit de regeling blijkt dat met de locatie-eisen
van een luchthaven geheel geen rekening is
gehouden met de vliegeigenschappen van de
schermen. Binnen een straal van 2 kilometer
mogen er geen obstakels zijn hoger dan 45 meter.
En dan volgt er nog een extra ring van 350
meter voor obstakelhoogtes tot 80 meter. Dus
elke behoorlijke kerktoren, hoogspanningsmast
of windmolen blokkeert de toestemming voor
een lierterrein.
7 Voldoet de luchthaven aan de criteria
voor veilig gebruik van het luchtruim?
In artikel 21 van de nieuwe regeling staan de
criteria voor tijdelijk of uitzonderlijk gebruik van
een terrein, dat geen luchthaven is. Bijvoorbeeld
voor een éénmalig ballonvaartevenement.
Hier ligt een grote bevoegdheid voor het
al dan niet toestaan van het evenement bij de
luchtverkeersleiding van naburige luchthavens.
Het is curieus en juridisch gezien onbegrijpelijk
dat die bevoegdheid aanzienlijk verder gaat
dan de grens van de ingestelde CTR, respectievelijk
dat er een eenzijdige bevoegdheid ligt bij
verkeersleiders van luchthavens die geen CTR
hebben.
Maar wat betekent dit voor de reguliere luchthavens?
Indien de Inspectie Verkeer en Waterstaat
dezelfde criteria toepast om de ‘verklaring
veilig gebruik luchtruim’ af te geven, dan worden
enkele belangrijke bestaande lierterreinen
niet meer erkend, want te dicht bij Schiphol,
Rotterdam, Eindhoven, Maastricht of Eelde.
En de overige lierterreinen worden dan in een
straal van 3 zeemijl afhankelijk van de goede wil
van de exploitant van het helikopterveld op het
naburige ziekenhuis.
8 Wat gebeurt er met de bestaande terreinen?
Op 8 december 2008 deed minister Eurlings
in de Eerste Kamer de toezegging “Voor de
bestaande aanwijzingen worden door het Rijk
op grond van het RBML omzettingsbesluiten
vastgesteld, waarin het bestaande gebruik één
op één wordt overgenomen.” In het BIGNALbesluit
waren de schermvliegers uitgezonderd
van de verplichting om vanaf een luchthaven
te starten. Dit komt niet terug in de nieuwe
regelgeving. En in de nieuwe regeling is niets
opgenomen over omzettingsbesluiten door het
Rijk van de reeds jaren bestaande lierterreinen.
Kortom, de toezegging ontbreekt ten onrechte.
9 Is het echt einde oefening?
Conclusie: niets is onmogelijk, maar in de
praktijk wordt het lieren in Nederland met de
nieuwe regels effectief de das omgedaan. En
hoeveel veiligheidsincidenten waren er ook alweer??
10 Legt het bestuur zich zomaar neer bij de
nieuwe regels?
Nee, het bestuur van de afdeling Schermvliegen
probeert zo goed mogelijk samen te werken
met het hoofdbestuur van de KNVvL om de
regels aangepast te krijgen. We hebben daarbij
gekozen om zo veel als mogelijk eendrachtig en
met één stem naar buiten te treden. De KNVvL
vertrouwt er op dat via gesprekken op het ministerie
van Verkeer en Waterstaat en met politici
een betere situatie kan worden bereikt.
Zolang die koers tot een gewenst resultaat lijkt
te leiden, blijven we het hoofdbestuur daarin
steunen.
En dan nog dit...
• Minister Eurlings zei in de Eerste Kamer op vragen
van de heer Hofstra (VVD): “Ik heb geen enkele reden
om aan te nemen dat het sportvliegen en de ballonvaart
verdrongen zouden kunnen worden.” Dit lijkt
een ernstige onderschatting van zijn ambtenaren.
• De minister berekent dat de nieuwe regelgeving
Nederland een administratieve lastenverlichting van
ruim € 200.000 oplevert. Dit kan alleen kloppen als je
de 2000 schermvliegers en 500 deltapiloten niet meerekent.
Dat is ook niet gedaan in de berekening, maar
dat is ook wel logisch als je deze groepen het vliegen
onmogelijk maakt.
• Als je zware eisen stelt aan elke luchthaven, dan zijn
er straks maar weinig luchthavens. Op die luchthavens
worden dan uiteenlopende luchtsporten samengebracht,
met sterk verschillende vliegeigenschappen
van de toestellen. Dat brengt de veiligheid eerder in
gevaar, dan dat die bevorderd wordt.
• De minister gaat voorbij aan de extra CO -uitstoot
2
die veroorzaakt wordt door het reizen naar het buitenland
door de zeil- en schermvliegpiloten.
• De minister gaat voorbij aan het gebrek aan vaardigheidstraining
voor militaire piloten, indien zich in
het Nederlandse luchtruim geen enkel obstakel meer
bevindt. Dit risico is al gebleken bij de botsing van een
helikopter met hoogspanningskabels in de Betuwe.
• De minister gaat voorbij aan de natuurbeleving van
zeehonden en andere beschermde dieren, die zich
graag even laten afleiden uit de dagelijkse sleur door
de schermvliegers (Foto: Charles Pellens tijdens het
soaren bij Wijk aan Zee).