Dagboek van een reisgidsschrijver - Fabulous Fabian Takx

Dagboek van
een reisgidsschrijver
Tekst & fotografie: Fabian Takx
2 mei 2008, woensdag
We zitten in de kurkdroge, overwoekerde tuin achter het
vochtige, grote landhuis van Reinhart en Bea. Althans, Bea
en ik zitten, Reinhart staat een slot op een vermolmde
buitendeur te schroeven waardoor onbekenden onlangs
hebben geprobeerd het huis binnen te dringen. Een
sportvliegtuig komt over. Een bij zoemt. Vogels kwetteren
in de bomen naast het monumentale huis met zijn fresco’s.
‘Het zijn geen fresco’s, het zijn vroeg-twintigste eeuwse
muurschilderingen,’ corrigeerde Reinhart vriendelijk.
‘Pittura secca.’ Reinhart weet dat soort dingen, hij is
kunstschilder.
Mijn geleende VW Polo staat in de schaduw van de hoge,
kromme steeneiken naast het huis, na meer dan drieduizend
kilometer over Toscaanse wegen te hebben afgelegd.
Gisteren kwam ik hier aan. Een prachtige kamer heb ik van
ze gekregen, die ik tegen een vriendenprijsje mag huren.
Vroeger woonde hier een graaf uit Florence die van de
boeren de helft van de opbrengst van het land vorderde,
volgens het eeuwenoude systeem van de mezzadria. Dat is
in de jaren zeventig (Bea) of in de jaren vijftig (een van mijn
reisgidsen) afgeschaft.
Die voormalige grootgrondbezitter verhuurt Reinhart
en Bea het huis. Althans, de helft. De andere helft is
ongebruikt. Daar vliegen duiven in en uit door scheuren
en gaten in de muren. Dat deel is van Giovanni Rengamo,
een olijf- en wijnboer een paar kilometer verderop.
De zon schijnt, paardenbloemen bloeien. Een auto komt
voorbij op de provinciale weg van Arezzo naar Siena die
langs de tuin loopt. Bea is verdiept in een Krimi. Reinhart
harkt bladeren. Het monotone geschraap helpt niet om
wakker te blijven.
7 mei, maandag
Misanthropisch? Zo zou ik mezelf niet willen noemen.
Daarvoor hou ik te weinig van het alleen-zijn. Of beter:
daarvoor ben ik te weinig overtuigd van de superioriteit
van mijn huidige toestand. Nu Reinhart en Bea weer zijn
vertrokken, zit ik alleen in het tochtpaleis. Man is a
social animal.
Het menselijk geluk is misschien recht evenredig met het
gevoel van belang te zijn voor anderen. Zelfs de eenzame
schrijver of kunstenaar moet zich aan die gedachte
vastklampen, zijn productie moet op de een of andere
manier de mensheid dienen. Bij het schrijven van een
reisgids, zoals ik nu doe, is dat nut tenminste onmiskenbaar.
Als er al niet zo veel reisgidsen over Toscane waren.
‘Man kann einen seligen, seligsten
Tag haben ohne etwas anderes zu
gebrauchen, als blauen Himmel
und grüne Erde.’
Van het concert der vogels heeft niemand een program.
Je zou er een Sint Franciscus van worden, maar op de
stigmata is het nog even wachten. Reinhart en Bea hebben
op hun site een motto van de romanticus Jean Paul: ‘Man
kann einen seligen, seligsten Tag haben ohne etwas anderes
zu gebrauchen, als blauen Himmel und grüne Erde.’ Geen
goed motto voor een reisgids. Maar voor henzelf ook niet.
Er is altijd zo veel te doen in het huis, verontschuldigden
ze zich. Voortdurend waren ze bezig het horror vacui te
bestrijden, met schoonmaakwerk en geklus, naar de markt,
de bereiding van een ingewikkelde salade voor de lunch
(voortreffelijk), een goed boek. Bea en Reinhart koken
op sterrenniveau, dat zijn ze aan de mogelijkheden van
het land verplicht. Geen kinderen, ‘dafür nur die höchste
Lebenskwalität.’ Alles geordend, zelfs het haardvuur
maken ze op een methodische, vaste manier aan om hun
levensgeluk optimaal op te stoken. Maar het zijn lieve
mensen, hele lieve mensen, zoals alleen Duitsers lief
kunnen zijn.
Toen ze vertrokken waren, kwam een jong bevriend stel,
Ulrike en Andreas. De triomf van haar zwangerschap
33

tekende zich op beider gezichten af. Maar ook zij
ongelooflijk geordend en correct. En al even aardig.
Ze namen altijd eten voor mij mee, ruimden mijn rotzooi
op. Zelfs het barbecuerooster dat ik al had opgegeven
werd door Andreas blinkend opgepoetst, met korte, felle
schuurbewegingen. Soms verlang je bijna terug naar de
gemene Duitser.
8 mei, donderdag
In de westerse landen is onze primaire materiële
nood bezworen. Nu ook de kerk en het socialisme zijn
afgeserveerd, is ons enige overgebleven levensdoel:
gelukkig zijn. Individueel, niet groepsgewijs, want we
hebben geen gemeenschappelijke ideologie meer. Maar
het geluk is ongrijpbaar, als een roodborstje op schrikdraad.
Wel kunnen we de randvoorwaarden voor het geluk
creëren. Lekker eten, een vrijstaand huis op het platteland,
een cabrio... Zwijgend zaten Bea, Reinhart en ik aan de
landwijn en de biologische olijven in de tuin in afwachting
van het geluk dat plotseling, als een goede vriend, met
joviale uitroepen zou komen binnenvallen.
11 mei, zondag
Een duif probeert een oude brommer te starten. Irissen
verwelken in de hoek van de tuin.
Gisteravond om een uur of tien, ik zat in de oude keuken
van mijn palazzo en het haardvuur wilde niet branden, sloeg
de verveling toe. Vroeg naar bed dan maar. Met een verhaal
van Woody Allen, een boek dat ik van geestverwant Arjen
heb gekregen. Een zeer goed medicijn.
Ik herinner me dat Ulrike beweerde dat Rengamo van
mening was dat het huis behekst is omdat er hier in de
Tweede Wereldoorlog SS-ers hebben gezeten waarvan
nog ‘bebloede messen’ zouden zijn aangetroffen, en
dat hij daarom niet alleen de biljartkamer, maar zijn hele
gedeelte heeft laten afsluiten, omdat hij sinister geklingel
zou hebben gehoord en ‘kindergekrijs’. Als ik een verre
deur hoor piepen, denk ik weleens aan die ontspoorde
landgenoten van Ulrike, en ’s avonds sluit ik de deur
van mijn slaapkamer.
Goddelijk is het in de namiddag een lange wandeling
te maken door de bossen. Die vormen hier tussen de
heuvels de spreekwoordelijk groene oceaan, kolkend van
geheimzinnig leven onder haar golvende oppervlakte.
Als een eenzame monnik op de doeken van Casper
David Friedrich zit ik aan de rand van het bos naar de
zonsondergang te kijken. Eergisteren stormden twee hitsige
reeën voorbij. Ik wacht nog op het eerste wilde zwijn, zijn
kleine zwarte drolletjes heb ik al gesignaleerd. Papaver.
Een boer met gasmasker op een tractor besproeide zijn
wijnstronken met een overkill aan bestrijdingsmiddelen.
Ik heb mijn Vinsanto godbetert bij hem gehaald.
Zin om aan mijn gids te gaan werken!!
31 mei, zaterdag
Bewolkt. Duiven koeren, het kleinere gevogelte roert zich
duchtig. Je went er aan. Niettemin: gisteren regenachtig,
eergisteren storm, voor maandag luidt de verwachting:
veel regen. Brutissimo wordt het volgens Rita, de vrouw
van Remo. Samen runnen ze restaurant La Scuderia, de
Paardenstal, ooit een deel van de fattoria waarin ik woon.
Je kunt er heerlijk eten, Florentijnse biefstukken van meer
dan een kilo.
Het huis maakt zich al lang niet meer druk om wat voor
weer het is, het vegeteert als een bejaarde. Hoewel, het
staat er al vijfhonderd jaar. Zo snel laat het zich niet uit het
veld slaan. Zelfs de niet gebruikte kamers van Rengamo
zien er nog redelijk uit, hebben Henrika, Frans en Pierre
geconstateerd toen zij op bezoek waren. We drongen
in het deel van Rengamo door, tegen het uitdrukkelijke
verbod van Bea en Reinhart in, ook omdat Pierre het verval
fotografisch wilde vastleggen. De luiken hingen eruit, er
lagen gebroken tegels op de stoffige vloeren en stinkende
matrassen op de vermolmde bedden, maar de muren
hielden glorieus stand, sommige met prachtige pittura
secca (opgehangen fazanten, guirlandes, fladderende
zangvogels) en het dak leek zelfs in goede staat.
Het betrekt, het breekt open, het is warm, het is fris...gek
word je er van.
‘Strana primavera!’ zei Rita.
Laatst een everzwijn gezien. Klein, compact, massief, sterk
spurtte het ineens een pad over, om daarna te blijven
grommen in de bosjes. Ik keerde snel om.
Hoe is het mogelijk een land, landstreek, zelfs één grote
stad in een gids samen te vatten? Alleen al om Napoleon
enigszins te kunnen begrijpen, alleen al om de Napoleonvan-Elba
te kunnen bevatten, zou je meerdere grondige
studies moeten doornemen, om tenslotte tot de conclusie
te komen dat de man, zoals iedereen, ongrijpbaar blijft.
Ieder van de honderd onderwerpen die ik behandel, zou
een mensenleven in beslag kunnen nemen. Vandaar de
onvermijdelijke oppervlakkigheid van reisgidsen, die je
wel intrigerende feiten aandragen of met een door niets
gerechtvaardigde stelligheid wijsmaken ‘hoe het was’ en
waar je moet gaan eten, maar het is allemaal gokwerk,
uiteindelijk.
Waarom zijn er bustours die
daar 15 minuten stoppen om een
foto van te kunnen maken, terwijl
er al zo veel foto’s van bestaan?
Ook daar zou je een boek over
kunnen schrijven.
Vanochtend vroeg ik me af waarom de toren van Pisa
zo veel mensen trekt. Waarom is die scheve toren het
bekendste monument van Italië? Waarom zijn er bustours
die daar 15 minuten stoppen om een foto te maken, terwijl
er al zo veel foto’s van bestaan? Ook daar zou je een boek
over kunnen schrijven. Is het het wonder dat zo’n scheef
bouwwerk de zwaartekracht blijft weerstaan? De mensheid
blijft waarschijnlijk altijd meer gefascineerd door de vrouw
met drie borsten dan door de Venus van Milo, al heeft die
geen armen.
Maar interessanter is de vraag waarom ik deze opdracht
heb aangenomen.
Feiten zoemen om me heen.
1 juni, zondag
In Lucignano ben ik gisteravond naar de Sagra del
Cinghiale gegaan, het feest van het everzwijn. Telkens als
ergens in een bosrijk gebied in Italië de munitie van de
jagers op begint te raken, ze een nieuw geweer of verse
honden nodig hebben, organiseren ze zo’n bacchanaal.
Het programmaboekje was het summum van sponsoring:
op de cover een everzwijn en de aankondiging van het
evenement, verder uitsluitend kleine advertenties.
Bea heeft een boek over de Toscaanse Sagre geschreven,
de volkse eetfeesten. Je hebt ze van alle ingrediënten
van de Italiaanse keuken, van rijst en pasta tot kastanjes,
paddestoelen en kikkers. Ze wisselt de beschrijving van de
feesten af met haar eigen recepten, en Reinhart heeft de
foto’s gemaakt. Ze heeft er maar liefst 7000 van verkocht.
Toch vertelde ze dat tamelijk mat, alsof het haar niet
gelukkig kon maken.
Het everzwijnenfeestmaal vond plaats in een tent net
buiten de stadsmuren. Twee jagers zaten aan een houten
tafeltje de bestelling op te nemen en af te rekenen, de
anderen kookten en serveerden. Ik neem aan dat de
meeste aanwezigen vrienden en familie waren. Ik werd aan
een tafel gezet met een leuk jong gezin. Michele had een
transportbedrijf, zijn vrouw en haar zus werkten ook, en dan
zaten er nog twee jongetjes tegenover me van een jaar of
acht. Een ervan stak een dikke friet tussen zijn snijtanden,
zijn voortanden waren eruit, en riep triomfantelijk: ‘Kijk,
hij past er helemaal in.’ Met zijn kin vol bolognaisesaus
verzuchtte hij even later dat hij zijn pasta niet op kon.
Daarna wilde hij dat ik een foto van hem maakte met het
everzwijn op het programmablad en zijn vriendje, om
35

vervolgens zonder waarschuwing naar de trampoline te
rennen. De kermis barstte los, met pubers die op een
mechanische boksbal hengstten en oudjes die een dansje
waagden op vrolijke muziek van een combo.
Midden in de nacht wakker. Ondoordringbare duisternis,
oorverdovende stilte. Het is hier veel donkerder dan in
de stad. Even beklemde me de absolute geruisloosheid,
toen hoorde ik het geruststellende gekwinkeleer van een
nachtegaal. Later voegde zich daar een haan bij, een
koekoek en een heel stel andere gevleugelde vriendjes.
Symphonie voor de eenzame mens.
In een overmoedige bui rende ik 3,5 kilometer bergaf en
twee kilometer weer bergop. De rest heb ik wandelend
en sjokkend afgelegd. Daarna fysieke malaise.
Ik begin te hallucineren. Laatst reed ik vanuit Siena naar
hier, toen zag ik de venijnige gezichten van mijn buren
Remo en Rita ineens voor me, ze kwamen me voor als
demonen, door Lucifer gezonden om me te kwellen.
Ze nodigen groepen motorduivels uit in hun restaurant.
Soms komen die me tegemoet gestormd en scheren
rakelings langs mijn Polo, gemaskerd in felrode en zwarte
pakken, verbeten, met vlammende blikken.
De stem van Remo klinkt als een hamer op een aambeeld,
luid, met viriele agressie.
Ik blijf binnen.
2 juni, maandag
Het geduldige papier. Ik ben er nooit helemaal zeker van
dat ik die uitdrukking begrijp. Betekent het dat je tegen
papier eindeloos kunt zeuren, dat het niet kan protesteren
of zijn oren dichtstoppen?
Het is heilzaam me in de Medici te verdiepen, Napoleon
en al die andere historische figuranten, want het verhindert
me in mijzelf op te gaan. Ik moet mezelf niet met anderen
gaan vergelijken.
Twee katten bespieden elkaar in een hoek van de tuin.
3 juni, dinsdag
Aan de ene kant hoop ik dat de waanzin doorzet, aan
de andere kant: niet te veel. Ik moet nog wel kunnen
noteren, compos mentis.
Op de poten van het houten ledikant waarin ik slaap, zijn
twee vrouwenhoofden gekerfd. Ze dragen een kroon,
hebben holle ogen en een halfopen mond. Deze Medusa’s
verschijnen in mijn dromen, afgewisseld door een half
vergane vrouwenschedel.
Om vijf uur ’s ochtends al wakker, opnieuw volkomen
donker, gitzwart, dan weer de nachtegaal, de gangmaker,
en na een tijdje zetten ze allemaal in, de een nog luider
dan de ander. Net mensen. Een paar vroege vogels en
dan gezamenlijk aanzwellen tot een oorverdovend koor
aandachtvragende ego’s.
De gids begint een loodzware last te worden. Een onafzienbare
hoeveelheid brochures wacht geduldig op
me in de salon, op de werktafel van Bea en Reinhart die
ik mag gebruiken; op de vleugel ligt een miezerig hoopje
‘al gedaan’.
4 juni, woensdag
Het liefst zou ik kamergeleerde worden. Ver van iedere
competitie mij wijden aan één onderwerp, jarenlang, in
absolute afzondering. Het praktische interesseert me niet.
Geld verdienen? Tijdverlies.
Graag zou ik een studie maken van leven en werk van Luca
Signorelli, een morbide, zwarte schilder. Toen zijn oudste
zoon overleed, liet hij hem door zijn assistenten ontkleden
om hem te kunnen gebruiken als model voor de dode
Christus die van het kruis was genomen.
Maar kamergeleerden mogen niet meer bestaan. Ze moeten
produceren, lesgeven, congressen bezoeken, lezingen
houden.
In Toscane heb je veel heiligen, rijke jongelingen die zich
in de natuur terugtrokken om te boeten voor hun zonden.
De kamergeleerde en de heremitische heilige hebben iets
gemeen: ze weerstaan de verlokkingen van de wereld. Maar
Vogels, bijen, mieren.
‘Hoeveel?’ zou mijn
redacteur van de
uitgeverij vragen.
‘Kun je ze bezichtigen?
Zo ja, wanneer?
Hebben ze een website?’
Italië, Toscana
37

de kamergeleerde wordt als een sukkel beschouwd, terwijl
zeker hier in Italië de heremiet op een zekere bewondering
mag rekenen. De heremiet heeft een betere pr, met zijn
opoffering voor God, terwijl de kamergeleerde niet aan
beeldvorming doet, zelfs genot lijkt te ontlenen aan zijn
abstinentie. Waar anderen zo hard voor ploeteren –
erkenning, macht, seks – schuift de kamergeleerde minzaam
terzijde. Genot zou een te groot energieverlies betekenen.
5 juni, donderdag
Slecht geslapen. Wroeging om gemiste kansen en
toegelaten vernederingen!
Machiavelli: ieder mens handelt alleen uit eigenbelang.
Die hypothese levert goede resultaten op.
Maar Rita dan? Gisteren had ze haar restaurant al
afgesloten toen ik het pad afkwam om sigaretten te halen.
Hoewel ze met de kok – een vrouw – zou vertrekken, liet ze
die gaan en opende alle vier de sloten om me te helpen.
7 juni, zaterdag
Hoe was dat gedichtje van Reve ook weer?
Iets als:
‘Goedkope wijn, bioscoop, masturbatie.
De wijn is op, de bioscoop is dicht.
Het leven wordt zo wel erg eenzijdig.’*
Masturberen doe ik weinig, wijn heb ik nog wel.
Zo zit ik dan onder een bewolkte hemel op een
Weihenstephaner-stoeltje uit een Biergarten in een tuin
die dichtgroeit. Nog 23 dagen.
Vanavond beginnen de EK Voetbal.
Van Rita gehoord dat de gedistingeerde heer die ’s ochtends
bij haar komt koffiedrinken en naar aanleiding van de
regionale krant de gebeurtenissen in de wereld van
commentaar voorziet – ‘Heb je de nieuwe verloofde van de
minister van Landbouw gezien, Rita? Ze is een kop groter
dan hij en minstens twintig jaar jonger’ – de neef is van de
bisschop en als pensionaris de gastenverblijven naast het
kerkje onderhoudt. Daar slaapt nu een groep christelijke
jongeren uit Oostenrijk die onchristelijk veel lawaai maken.
Een kleine kale man komt ook altijd in het café, gekleed in
camouflage-T-shirt en bijpassende shorts. Volgens Rita is
hij vuilnisophaler, maar hij verzorgt ook de graven op het
kerkhof. Zwijgend staat hij aan de toog met onfatsoenlijk
gebiologeerde blik toe te kijken hoe ik mijn capuccino
drink, te dichtbij.
Bij de VVV in Monte staat ook zo’n man, al even rond en
welwillend. Hij houdt altijd de deur voor me open als ik
op bezoek kom. Soms stoot hij onverstaanbare klanken
uit, want hij is doofstom.
8 juni, zondag
Zwitserland-Tsjechië (0-1) gezien in de Karisma Bar.
De Karisma Bar maakt zijn naam ten volle waar, al ligt
hij in een winkelcentrum aan de rand van Monte San
Savino, met een Coop-supermarkt in de rug en een
begrafenisonderneming ertegenover. Iedereen die er
komt heeft charisma. Kleding, hairdo, shades: alles klopt.
Iedereen die er komt heeft charisma.
Kleding, hairdo, shades: alles klopt.
De meisjes zijn jong, mooi en stralend, ze dragen prachtige
minirokjes, hebben schitterende benen en zijn erg gracieus.
De jongens nooit overdressed, precies goed, handje gel
hier, geharste borstkas daar. Maar de meest charismatische
is de Adonis achter de bar met zijn dikke zwarte
Hellenistische haar, zijn blikkerende borstwering van tanden
en zijn zelfbewuste manier van cocktailshaken. Eerst leek
het me nog een arrogante, humeurige kwal, maar opeens
zag ik dat hij de doofstomme uit de VVV zonder consumptie
uren liet binnenzitten, ook toen die met een neutrale
uitdrukking handenvol borrelhapjes naar binnen schoof.
Toen ik afrekende zei de bargod ineens, met stralend
gezicht en glinsterende ogen, ‘En? Gewonnen of verloren?’
Ik voelde me vereerd als een oude dame die door koningin
Beatrix persoonlijk wordt toegesproken.
‘Ik heb niet gespeeld,’ zei ik. ‘Ik ben Nederlander.
Maandag spelen we tegen elkaar.’
‘O, maar dan zien we elkaar snel weer!’ riep hij vrolijk,
en het klonk gemeend.
9 juni, maandag
Ineens weet ik aan wie Reinhart me doet denken: Jens
Lehmann, de keeper van het Duitse nationale elftal. Die
defensieve glimlach. Een goede keeper, maar vroegoud,
iemand die ze op goal hebben gezet bij gebrek aan beter.
Maar nog altijd honderd keer draaglijker dan die Beierse
vogelverschrikker Oliver Kahn.
Nederland-Italië 3-0. Fantastische wedstrijd.
10 juni, dinsdag
Ik heb het getroffen. Maar ik tel soms toch de dagen af.
Later was dit het mooiste wat ik in jaren heb meegemaakt.
Zo werkt de menselijke geest. De brochures vervelen me,
het contact met de vrouwelijke gidsen wordt een mistige
herinnering en ik voel me alleen.
Angst: het komt zelden voor dat een ploeg die goed
begint, kampioen wordt.
12 juni, donderdag
‘Isn’t that strange, mother? Chicken in Italian and in Spanish
is the same word, but it’s pronounced differently. In Spanish
it’s pojjo and in Italian it’s pollo.’
‘It’s pronounced differently!’
‘That’s what I’m saying, mother. But the meaning is the
same. In French it’s poulet, that’s more similar than chicken.’
‘It’s a very nice chicken, this chicken is!’
Dat laatste klinkt grimmig.
De zoon is ergens tussen de veertig en de vijftig, de leeftijd
waarop je vervroegd seniel kunt worden. De moeder bijna
dement. Ze zitten samen in de tuin van een trattoria.
Ik moet ernaar luisteren, want ik heb net besteld.
Dit is geen conversatie, dit is een ontkenning van het
alleen zijn.
Of misschien conversatie in de zin van Proust:
‘De conversatie, die de uitingsvorm is van vriendschap,
is een oeverloos gezwets waar je niets mee opschiet.’
Maar van vriendschap is hier geen sprake.
Eerder van noodlot.
In Toscane zie je veel oudere stellen
die geloven dat een culturele vakantie
ze zal verheffen. Kip, het meest
veelzijdige stukje vlees.
In Toscane zie je veel oudere stellen die geloven dat
een culturele vakantie ze zal verheffen. Kip, het meest
veelzijdige stukje vlees.
We lopen langs clericale en staatspropaganda en bewonderen
ze. Alleen al de weerzinwekkende hoeveelheid
kunst die de Medici hebben verzameld. Moet je dat nog
verzamelen noemen?
16 juni, maandag
In Florence logeerde ik een paar dagen in het Best Western
Hotel Gabriele D’Annunzio (hoe verzin je het?), op invitatie
van Firenze Turismo. Dichtbij, in Settignano, hokte de
fascistoïde dichter d’Annunzio met zijn geliefde, de actrice
Eleonora Duse. Prachtige naam.
Ik sliep er bijzonder slecht. Er was een luchtcirculatie-systeem
dat niet ophield te zoemen, ook al liet ik de airco vanuit de
receptie uitschakelen. Opeens realiseerde ik me: we ademen
hier elkaars lucht in. Ik stelde me mensen voor wiens lucht ik
absoluut niet wilde inademen. Mensen met putlucht. Wat een
ongewenste intimiteit. Daar hoor je nooit iemand over.
39

Ik rende van de Uffizi naar de Galleria dell’ Accademia,
van de Brancacci-kapel naar de koepel van Brunelleschi...
17 juni, dinsdag
Zomerwarmte, verrukkelijk! Het gras twee kontjes hoog.
Laat de Duitse cursisten maar komen. Volgende week is het
zo ver. Een groep Duitsers komt hier les nemen bij Reinhart.
Ik mag blijven, maar wil ik dat? Het lijkt me heerlijk de
psycho-sociale dynamiek van zo’n groep te volgen, maar
Bea en Reinhart zal mijn aanwezigheid wellicht ergeren.
Gisteren heeft Remo vier Finse meisjes thuisgebracht. Rita
was er niet, ik zat naar het voetballen te kijken in de bar,
de meisjes stonden erbij, en Remo ging naast ze staan en
vroeg me te vertalen in het Engels wat hij ze wilde zeggen.
‘Zeg ze dat ik erg blij ben dat ze bij me zijn komen eten!’
‘Zeg ze dat ik het een eer zou vinden als ik ze naar huis
mag brengen.’
Dat mocht.
Eerder had hij me gevraagd: ‘Wat voor taal spreken ze
in Finland?’
‘Fins.’
‘Wat is dat voor taal?’
‘Onbegrijpelijk. Lijkt op Hongaars.’
De volgende dag zei hij tegen me: ‘Dat was toch wel
het minste wat ik voor ze kon doen! Ze zijn hier vier
dagen komen eten!’
Het waren zeker niet onaantrekkelijke Finse meisjes.
Volgens de schoonmaaksters is Reinhart ‘un uomo
eccettionale!’ Altijd zo vrolijk, altijd rustig!
19 juni, donderdag
Als ik door de dichte dennenbossen van Monte naar
Palazzuolo bergopwaarts slinger, voel ik me als Jack
Nicholson in The Shining.
‘All work and no play...’
Luidkeels zit ik een bandje van Lee Hazlewood
mee te kwelen. ‘Oy yeah, it’s dark in my heart!’
20 juni, vrijdag
Vandaag komen Bea en Reinhart terug.
De zeurstem van de neef van de bisschop, het te
opgewekte geschreeuw van Rita. Zoemende bijen,
tsjilpend gevogelte. Een mug in de keuken.
Ik heb genoeg van Toscane en alles wat met Toscane
te maken heeft.
Nu komen de maanden dat het hier alleen binnen nog
uit te houden zal zijn.
Op het bureau slinkt de stapel ‘nog te behandelen’
langzaam.
Het gras staat zo hoog dat ik me afvraag of het nog
wel kan worden gemaaid.
Ik heb me laten millimeteren door de dorpskapper.
Hij spoot mijn haar nat met een plantenspuit en had
maar één tand.
‘Waarom heb je je zo kaal laten knippen?’
‘Er zat weinig anders op.’
23 juni, maandag
Heb ik er soms verstand van? Nederland vloog er uit
tegen de Russen. Italië ook, tegen Spanje.
De eerste ‘cursisten’ zijn gearriveerd, maar het blijken
huurders. Een groep gepensioneerde of nog net niet
gepensioneerde leraren heeft het palazzo afgehuurd om
te komen schilderen. Aardige, toegewijde mensen.
Mijn visioen van hitsige vrouwen van veertig kan weer in
de commode.
Morgen vertrekken Bea en Reinhart weer en blijf ik met
Die Gruppe achter. Soms lijkt de idylle van B en R me
breekbaar. Bea lijkt ieder moment te gaan exploderen,
Reinhart implodeert.
24 juni, dinsdag
Vreselijk, het is bijna voorbij. Net nu het goddelijk weer
wordt en de gesprekken bijzonder interessant worden.
Sommigen van de Duitse kunstenaars kennen elkaar al
twintig jaar, althans, de harde kern. Gisteren verbrak Bea
de harmonie aan tafel buiten – Reinhart stond binnen af te
wassen - na vele schnapps, met afgemeten volzinnen. ‘Als
er zoiets gebeurt, stort je hele wereld in!’ Wat er gebeurd
was, onthulde ze niet, en wij waren te discreet om er naar
te vragen. We zaten onder een steeneik en zopen ons
klem. Gezellig. Zou Reinhart zich soms tot de herenliefde
hebben bekend? Had hij een kleine Seitensprung gemaakt?
Zij commandeert hem, alsof ze hem wil straffen voor een
vergrijp. We hadden het over ‘het kind in onszelf’, we
moeten het kind in onszelf terugvinden, hoe moeilijk dat
ook is. Maar het moet, het moet!! Het onschuldige kind.
Nee, dacht ik, die neuroot van vroeger wil ik niet terug.
Maar het ging nu om het ideale kind, het onschuldige kind,
het kind in ons.
Gerti zei tegen me: ‘Toen ik jou zag, dacht ik meteen:
internaat.’
Heinz is ook een oud-internaatsjongen. Hij heeft zich daar
pas op zijn veertigste mee ‘auseinandergesetzt.’ Dat is
nog altijd veel eerder dan veel anderen. Heinz zoekt zijn
innerlijke kind in een oude VW-bus waarmee hij door
Europa trekt. Hij doet alles in die bus. Behalve hier dan.
Lieve, leuke man! Ik vind ze allemaal lief.
25 juni, woensdag
Blubberige billen, ontblote armen, pluizige grijze haren.
‘We zijn hier om te schilderen.’
Vogels, bijen, mieren. ‘Hoeveel?’ zou mijn redacteur
van de uitgeverij vragen. ‘Kun je ze bezichtigen?
Zo ja, wanneer? Hebben ze een website?’
26 juni, Palazzuolo
Mijn laatste dag. Half elf ’s ochtends, de wereld is al volop
wakker, van de vogels tot de schrijnwerker Gianni wiens
getimmer tot mijn salon met pittura secca doordringt. Ik
hoor ook al geluiden van Die Gruppe, hele voorzichtige
geluiden, van een Einzelperson die in de tuin met affectie
voor de anderen stilletjes het ontbijt voorbereidt. Ze zijn zo
aardig, al plagen ze me dat ik de sla niet goed droogslinger.
Mildheid en ironie, dat is het corvee van de ouder wordende
mens. De oude mens die het zonder libido moet stellen,
die voortbestaat als een cultus zonder mysterie, als een
wedstrijd zonder doelpunten. De mannen gaan steeds
meer op vrouwen lijken, zemelen zonder pointe, bespreken
anderen goedmoedig spottend of vol medeleven, leuteren
eindeloos over een goed glas wijn en de beste olijfolie,
het prettige van dit en het aangename van dat... en
hun gesprekken hebben geen kloten meer, geen bite,
de begeerte is verdwenen, de lust een waxinelichtje in
de nacht.
Ze veroordelen al die ambitie van vroeger, die ijdelheid.
Nee, het kind in zichzelf, dat zoeken we!
De euforie van Gerti toen die Mannschaft gisteren in
de allerlaatste minuut met 3-2 won van de Turken, was
die echt?
Hitte. De kunstenaars zitten in een flow. Ik kan hier
niet meer blijven, het huis is inmiddels hun vruchtbare
werkterrein geworden. Vooral Gerti schept het ene doek
na het andere. Ik voelde me goed, ze huichelen niet.
Met Heinz roddelde ik over Reinhart en Bea. Nee,
corrigeerde hij, Bea controleert Reinhart niet, zij domineert
hem. Ik zei: ‘Het is moeilijk met Reinhart over iets
persoonlijks te praten.’ Heinz keek me met een immens
medelijden aan en zei: ‘Der kennt sich nicht!’ en voegde
er aan toe: ‘Der weiss gar nicht wer er ist!’ Daar zat niets
neerbuigends in, alleen plaatsvervangend verdriet of
mededogen om het gebrek aan identiteit van die arme
Reinhart.
Ik zal ze missen, allemaal.
100x Toscane van Fabian Takx verschijnt dit voorjaar bij uitgeverij Lannoo
en is ook in Nederland verkrijgbaar.
* Gedicht voor dokter Trimbos: ‘Goedkope wijn, masturbatie, bioscoop’,
schrijft Céline./De wijn is op, en bioscopen zijn hier niet./ Het bestaan wordt
wel eenzijdig”. (uit: Nader tot U)
41