Verbinding juni 2009.pdf
Verbinding juni 2009.pdf
Verbinding juni 2009.pdf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Vakblad voor mobiele communicatie in de openbare orde & veiligheidssector en het bedrijfsleven<br />
Praktijk<br />
Vliegveld München<br />
verhuurt Tetra-oplossing<br />
Radiocommunicatie<br />
Chinese portofoons<br />
maken kooplustig<br />
Technologie<br />
Microgolfverbindingen voor<br />
snelle disaster recovery<br />
Jaargang 30, <strong>juni</strong> 2009<br />
Tetra World Congress 2009<br />
TWC blijft groeien
Samsung B2100<br />
. waterproof en stofwerend (IP 57)<br />
· display van gehard kunststof<br />
· valbestendig tot 2 meter<br />
mail voor meer informatie naar:<br />
Samsung C6625*<br />
. smart phone<br />
. fotocamera<br />
. tri-band<br />
* bij een 2-jarig Business abonnement<br />
inclusief Pocket Internet Start<br />
(met 50Mb bundelverbruik<br />
exclusief gesprekskosten)<br />
€ 21,50 per maand exclusief BTW<br />
Gratis<br />
bij een 2-jarig<br />
Business abonnement<br />
met gratis WileyX zonnebril<br />
verbinding@galaxygroup.nl
edactioneel | inhoud<br />
Tetra AppStore?<br />
Eind mei vloog de redactie van <strong>Verbinding</strong> naar<br />
München voor het Tetra World Congress 2009. Uit<br />
de vele gesprekken in de congreszalen en op de<br />
beursvloer kwamen enkele interessante trends en<br />
ontwikkelingen naar voren. Zo werd door diverse<br />
onderzoekers bevestigd wat we natuurlijk allemaal<br />
al zagen aankomen: ontwikkeld en groot geworden<br />
in de OOV-sector wordt Tetra-techniek inmiddels<br />
ook buiten deze sector volop gebruikt. Sterker nog:<br />
OOV is niet langer de grootste afnemer. Dat stokje is<br />
overgenomen door de transportsector. Niet voor niets<br />
organiseerde Motorola tijdens TWC een bezoek aan<br />
het nabij gelegen vliegveld van München. Hier maken<br />
inmiddels 1.700 mensen gebruik van Tetra-terminals.<br />
Dat aantal is natuurlijk niet te vergelijken met de<br />
landelijke netwerken die we in tal van Europese<br />
landen zien. Het Duitse BDBOS is met een half miljoen<br />
gebruikers van een geheel andere orde, maar hier zit<br />
wel een belangrijke trend: er komen nieuwe klanten<br />
die veelal kleinere netwerken nodig hebben. Daar<br />
hoort een beduidend kleiner trunking-systeem bij.<br />
Belangrijke aanbieders als Eads en Motorola werken<br />
hard aan de schaalbaarheid van hun oplossingen – en<br />
dan vooral richting kleinere systemen.<br />
Op het vliegveld van München viel nog iets op: het<br />
Tetra-netwerk valt hier onder de verantwoordelijkheid<br />
van de IT-afdeling. Dat is een signaal van misschien<br />
wel de belangrijkste trend die tijdens TWC opviel: de<br />
langverwachte doorbraak van data-over-Tetra lijkt<br />
nu eindelijk op gang te komen. Niet alleen bieden<br />
de beduidend snellere Teds (Tetra enhanced data<br />
services) daar goede mogelijkheden voor, maar ook<br />
geven gebruikers aan dat zij via hun Tetra-terminal<br />
meer en meer met data-applicaties willen kunnen<br />
werken. IDC-onderzoek bevestigt dit. En die dataapplicaties<br />
zijn erg voor de hand liggend: gebruikers<br />
willen e-mail, mobiele foto’s en video, locatieservices,<br />
databasetoegang en misschien zelfs wel rss.<br />
Lopend over de beursvloer van TWC 2009 kwam<br />
daardoor ineens een idee op: als Apple met zijn<br />
AppStore en Nokia met OVI goede sier kunnen<br />
maken, wordt het dan niet eens tijd voor een Tetra<br />
AppStore? Bij een aantal leveranciers zorgde deze<br />
suggestie eerst voor enige verwarring. Tot ook de<br />
link werd gelegd met het feit dat niet langer de OOV,<br />
maar de transportsector en ook de industrie al grote<br />
afzetmarkten zijn. Zijn we inderdaad op weg naar een<br />
Tetra AppStore? In de OOV-sector zal het niet snel<br />
gebeuren, maar voor enterprisegebruikers?<br />
Robbert Hoeffnagel<br />
De volgende <strong>Verbinding</strong> verschijnt op<br />
11 september 2009!<br />
Meld je nu aan voor de nieuwsbrief van <strong>Verbinding</strong><br />
Kijk op www.verbinding.nl!<br />
Inhoud<br />
Radiocommunicatie<br />
Internationale werking<br />
DMO getest<br />
Chinese portofoons<br />
kwalitatief niet slecht<br />
Tetra World Congress 2009<br />
Een uitgebreid verslag<br />
Technologie<br />
Microgolfverbindingen<br />
garanderen snelle<br />
disaster recovery<br />
Suphice voor een<br />
veiliger Europa<br />
Supersnelle verbindingen<br />
tussen radiotelescopen<br />
Praktijk<br />
Vliegveld München verhuurt<br />
Tetra-oplossing aan klanten<br />
Brandweer integreert<br />
beveiliging kazerne<br />
met C2000<br />
Veiligheidsregio Flevoland<br />
altijd veilig bereikbaar<br />
Management<br />
TetraNed: “De blik is<br />
breder geworden”<br />
En verder...<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
9<br />
19<br />
10<br />
16<br />
24<br />
32<br />
22<br />
28<br />
30<br />
26<br />
Kort Nieuws 4<br />
Productnieuws 35<br />
Column 38<br />
René Frederick: Totale black-out
4<br />
kort nieuws<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Duits Tetra-netwerk<br />
bereikt mijlpaal<br />
BDBOS, het Duitse Tetra-netwerk in aanbouw, heeft in mei<br />
een belangrijke mijlpaal bereikt. Berlijn maakte als eerste<br />
Duitse regio de overstap van analoog naar digitaal.<br />
In totaal worden in de Duitse hoofdstad 20.000 portofoons<br />
uitgereikt aan politie en brandweer. Daar zijn<br />
de portofoons voor de regionale politie nog niet bij<br />
inbegrepen. Voor de dekking zijn 7 basisstations<br />
geïnstalleerd. Het Duitse parlement had voor Berlijn<br />
50,65 miljoen euro uitgetrokken.<br />
EMC Beleidsregel stelt eisen aan<br />
zendinstallaties<br />
Medio mei is in de Staatscourant<br />
de EMC Beleidsregel gepubliceerd.<br />
Deze beleidsregel regelt<br />
de eisen die gesteld worden aan<br />
zendinstallaties om hiermee<br />
storing aan elektrische en<br />
elektronische apparaten te<br />
voorkomen.<br />
De elektrische veldsterkte van<br />
een zender mag volgens de EMC<br />
Beleidsregel in de bebouwde kom<br />
nabij bebouwing een piekwaarde<br />
hebben van maximaal 18 V/m. Bij<br />
ziekenhuizen ligt de limiet lager<br />
dan bij andere bebouwing. Hier<br />
is voor een maximale waarde van<br />
5,4 V/m in het gebied van<br />
100 kHz tot en met 2,5 GHz<br />
gekozen.<br />
Het doel van de beleidsregel<br />
is duidelijk te maken wanneer<br />
een ontoelaatbare belemmering<br />
door het gewenste signaal<br />
van een radiozendapparaat in<br />
Berlijn vormt slechts een eerste stapje in een groot<br />
project dat compleet Duitsland omvat. Het is de<br />
bedoeling dat in totaal 500.000 hulpverleners met een<br />
Tetra-portofoon worden uitgerust waarmee BDBOS het<br />
grootste Tetra-netwerk ter wereld wordt. De bouw van<br />
het netwerk is gegund aan Eads. De aanbestedingen voor<br />
de radio’s lopen nog. De aansturing is in handen van<br />
de Bundesanstalt für den Digitalfunk der Behörden und<br />
Organisationen mit Sicherheitsaufgaben, afgekort BDBOS.<br />
elektrische of elektronische<br />
inrichtingen, of radiozend- of<br />
ontvangstapparaten aan de orde<br />
is. De beleidsregel is gebaseerd<br />
op een ‘klachtgedreven regime’,<br />
wat betekent dat er pas actie<br />
wordt ondernomen door<br />
Agentschap Telecom als een<br />
klacht wordt ingediend. Speciale<br />
aandacht is verder besteed aan<br />
de bescherming van apparatuur<br />
in ziekenhuizen.
Radio IP Software bundelt netwerken<br />
Radio IP Software demonstreerde tijdens het Tetra World<br />
Congress in München een nieuwe technologie om binnen<br />
één mobiel VPN gebruik te maken van meerdere draadloze<br />
en mobiele netwerken. Zo kan ervoor worden gekozen om<br />
kritische applicaties, zoals computer-aided dispatch (CAD)software,<br />
te koppelen aan het Tetra-netwerk. Voor video kan<br />
vervolgens worden gekozen voor het UMTS-netwerk terwijl<br />
softwaredownloads worden binnengehaald via Wifi. Op die<br />
manier worden netwerken voor missiekritische communicatie<br />
niet belast door bijvoorbeeld de softwaredownloads.<br />
Tetra-netwerk in<br />
Peking afgerond<br />
De implementatie van het Tetra-netwerk<br />
in de Chinese hoofdstad Peking is definitief<br />
afgerond, zo meldt radiocommunicatie-<br />
specialist Team Simoco die de basisstations<br />
heeft geleverd. Het netwerk bestaat uit<br />
negen sites en wordt gebruikt door de lokale<br />
overheden en de OOV-diensten die actief zijn<br />
in de miljoenenstad.<br />
Het netwerk is in twee fases opgeleverd.<br />
Het eerste deel werd in gebruik genomen<br />
voorafgaand aan de Olympische Spelen van<br />
2008. Daarna is het netwerk verder uitgebreid<br />
met dertig Tetra-G basisstations van Team<br />
Simoco om de gehele stad te voorzien van<br />
een robuuste dekking.<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 5<br />
Tetra-markt toont<br />
sterke groei<br />
De wereldwijde economische crisis<br />
lijkt voorbij te gaan aan de Tetramarkt.<br />
IMS Research voorspelt<br />
voor de komende vijf jaar een groei<br />
van 20 %, zo staat in het rapport<br />
‘World Market for Tetra Terminals’.<br />
Verder verwacht IMS Research dat<br />
opkomende gebieden, zoals China en<br />
Zuid-Korea, gaan zorgen voor grote<br />
Tetra-contracten. Nieuwe aanbieders<br />
van Tetra-terminals, zoals HYT, Unimo<br />
en Panasonic, slagen er volgens de<br />
onderzoeker in om marktaandeel te<br />
winnen.<br />
IMS Research voorspelt zwaar weer<br />
voor de Tetra enhanced data services<br />
(Teds). De opkomst van commerciële<br />
technologieën voor breedband-<br />
datacommunicatie maakt het voor<br />
Teds alleen maar moeilijker om vaste<br />
voet aan de grond te krijgen, aldus de<br />
onderzoeker.<br />
Airware opent kantoor<br />
in Duitsland<br />
Het Britse Airwave heeft een kantoor<br />
geopend in het Duitse Hamburg.<br />
Vanuit deze vestiging hoopt Airware<br />
sneller in te kunnen spelen op de<br />
ontwikkelingen in Duitsland. Door de<br />
aanleg van wat ’s werelds grootste<br />
Tetra-netwerk moet worden, is Duitsland<br />
uitgegroeid tot een populaire<br />
vestigingsplaats voor buitenlandse<br />
spelers op de Tetra-markt.<br />
Wimax-roaming getest<br />
in Amsterdam<br />
De Amsterdamse RAI was begin<br />
<strong>juni</strong> het toneel van de allereerste<br />
commerciële Wimax-roamingtest.<br />
Veertien deelnemers participeerden<br />
aan de proef die werd gehouden<br />
tijdens het Wimax Forum Global<br />
Congress 2009.<br />
“De proef hield een end-to-end<br />
test in van roaming over live<br />
Wimax-netwerken en biedt een<br />
uitgangspunt voor het opzetten van<br />
roamingdiensten en overeenkomsten<br />
voor Wimax wereldwijd”, zei Ron<br />
Resnick, president en voorzitter van<br />
het Wimax Forum. “Roaming met<br />
interoperabiliteit is belangrijk voor<br />
het uitbreiden van het aantal Wimaxdiensten.<br />
Gebruikers hebben dan<br />
ook buiten het eigen dekkingsgebied<br />
automatisch toegang tot netwerken.”
6<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
MAXIMIZING MOBILITY, CREATING CONNECTIVITY<br />
VOOR ELK COMMUNICATIEVRAAGSTUK<br />
BESTAAT EEN OPLOSSING<br />
Maximale bereikbaarheid, altijd kunnen communiceren. Abiom levert al meer dan tien jaar hoogstaande<br />
communicatie-, navigatie- en signaleringstechnologie aan een brede groep professionals. Zoals het<br />
bedrijfsleven, de politie, ambulance- en beveiligingsdiensten, entertainment- en maritieme industrie.<br />
We bieden de meest geavanceerde producten van bekende fabrikanten, en daarnaast ontwikkelen en<br />
assembleren we zelf.<br />
VOOR ELK COMMUNICATIEVRAAGSTUK BESTAAT EEN OPLOSSING<br />
En is de oplossing niet ‘standaard’ voorhanden dan zorgen we dat er één komt. Abiom biedt een breed<br />
pakket diensten en producten aan. We onderscheiden drie gespecialiseerde businessunits:<br />
• Fleetsystems<br />
• Communication systems<br />
• Special products<br />
Abiom is marktleider in de Benelux en werkt nauw samen met verschillende toeleveranciers,<br />
in veel gevallen is er zelfs sprake van een exclusief partnership.<br />
Dankzij deze goede relaties kunnen wij<br />
productontwikkeling beïnvloeden en<br />
zodanig sturen dat we tegemoet komen<br />
aan de wensen van onze klanten.<br />
Bijsterhuizen 2218, 6604 LD Wijchen<br />
Nederland<br />
Tel. +31 (0) 24 373 44 22 Fax +31 (0) 24 378 48 88<br />
E-mail info@abiom.nl Internet www.abiom.nl<br />
a d v e r t e n t i e<br />
Internationalelaan 55 F, 1070 Brussel / Bruxelles<br />
België<br />
Tel. +32 (0) 2 609 69 20 Fax +32 (0) 2 609 69 66<br />
E-mail info@abiom.be Internet www.abiom.be<br />
Motorola benoemt<br />
nieuwe topman<br />
Nederland<br />
Casper Zweers is benoemd tot country<br />
manager Nederland bij Motorola. Hiermee<br />
wordt hij verantwoordelijk voor de dagelijkse<br />
leiding van alle activiteiten van het bedrijf<br />
vanuit de vestigingen in Nieuwegein, Gouda<br />
en Didam. Zweers kwam door de overname<br />
van Symbol Technologies, waar hij general<br />
manager was, bij Motorola terecht. Inmiddels<br />
is hij hier twee jaar actief.<br />
Motorola levert naast radiosystemen voor<br />
de OOV-sector netwerkoplossingen voor<br />
uiteenlopende sectoren. In Nederland<br />
besteedt het bedrijf veel aandacht aan<br />
onderzoek en ontwikkeling van nieuwe<br />
technologiestandaarden, zoals Wimax en LTE.<br />
Compass House, Chivers Way Histon<br />
Cambridge CB24 9AD United Kingdom<br />
Tel. +44 (0) 1223 25 7550 Fax +44 (0) 1223 25 7551<br />
E-mail info@abiom.co.uk Internet www.abiom.co.uk
Geen alternatieven voor<br />
C2000-mast in Rotterdam<br />
Het is niet mogelijk met andere typen<br />
antennes de C2000-mast aan de Suze<br />
Groeneweglaan in Rotterdam te verplaatsen<br />
naar de zogeneemde Sporendriehoek. Dit<br />
schrijft minister van Binnenlandse Zaken en<br />
Koninkrijksrelaties Ter Horst aan de Tweede<br />
Kamer na onderzoek voor de voorziening tot<br />
samenwerking Politie Nederland (vtsPN).<br />
De vtsPN was door de minister gevraagd te<br />
onderzoeken of er alternatieven zijn die de<br />
radiotechnische problemen bij de plaatsing<br />
van een C2000-mast in de Sporendriehoek<br />
in Rotterdam kan oplossen. Dit blijkt niet<br />
mogelijk, ook niet als drie andere C2000masten<br />
in Rotterdam worden voorzien<br />
van het modernste type antenne. Bij alle<br />
alternatieven die de vtsPN heeft onderzocht<br />
bleek de vereiste dekking van 95 procent<br />
niet haalbaar te zijn. Deze kwam niet verder<br />
dan 87,8 procent. De handover-problemen<br />
werden zelfs onaanvaardbaar hoog met<br />
58 tot 92 procent. Een C2000-mast op de<br />
Suze Groeneweglaan levert daarentegen<br />
een dekking op van 98,2 procent, terwijl de<br />
handover-problemen beperkt blijven tot 7<br />
procent.<br />
De C2000-mast aan de Suze Groeneweglaan<br />
houdt de gemoederen al een tijdje bezig.<br />
Omwonenden van dit gebied hebben<br />
‘camping Zondermast’ opgezet om zo de<br />
bouw tegen te houden. Ook hebben zij een<br />
klacht ingediend bij de nationale ombudsman<br />
tegen het ministerie van Binnenlandse Zaken.<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 7<br />
Linx tablet pc<br />
goedgekeurd voor Astrid<br />
De Linx tablet pc is goedgekeurd<br />
voor gebruik op het Belgische<br />
Tetra-netwerk, zo maakt leverancier<br />
Microbus bekend. Microbus heeft<br />
tijdens het traject voor goedkeuring<br />
samengewerkt met de Nederlandse<br />
partner Abiom dat ook een vestiging<br />
heeft in België.<br />
‘4G bestaat niet’<br />
De term 4G bestaat niet en is<br />
verzonnen door journalisten. Dit zegt<br />
onderzoeks- en consultancybureau<br />
Strand Consult. Vaak wordt gesproken<br />
over het 4G mobiele netwerk, dat<br />
door telecomproviders in de komende<br />
jaren zou worden geïntroduceerd.<br />
Deze foute benaming wordt volgens<br />
Strand Consult veroorzaakt doordat<br />
mensen moeite hebben het verschil<br />
tussen UMTS en LTE uit te leggen.<br />
Het G/UMTS-netwerk is gebaseerd<br />
op de standaard IMT-2000. Met<br />
deze standaard kunnen telefoons,<br />
infrastructuren en diensten worden<br />
gebruikt op de netwerken van andere<br />
telecomaanbieders. Dit werkt op<br />
vergelijkbare wijze als de regiocodes<br />
die in een telefoonnetwerk worden<br />
gebruikt. LTE is onderdeel van de<br />
IMT-2000 standaard, en daarmee ook<br />
onderdeel van G of UMTS. LTE wordt<br />
gezien als een evolutie op UMTS.<br />
LTE kan daarom gezien worden als<br />
technologie die met UMTS, UMTS-<br />
HSDPA en UMTS-HSUPA vergelijkbaar<br />
is.<br />
Terminals van Funk-<br />
Electronic Piciorgros<br />
Tijdens het Tetra World Congress in<br />
München diende zich een nieuwe<br />
speler aan op de Tetra-markt. Het<br />
Duitse Funk-Electronic Piciorgros<br />
introduceerde onder de naam ‘T-One’<br />
een reeks nieuwe Tetra-terminals.<br />
De apparaten beschikken over een<br />
kleurenscherm en zijn eenvoudig te<br />
bedienen, aldus de leverancier. Funk-<br />
Electronic Piciorgros levert al vanaf<br />
1982 producten voor onder andere<br />
draadloze datacommunicatie.
8<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Airwave tier 3-leverancier voor London 2012<br />
Markt voor<br />
spraakherkenning in<br />
2014 verdrievoudigd<br />
Naar verwachting zal de markt voor<br />
spraakherkenning de komende jaren flink<br />
groeien. Datamonitor, een onafhankelijke<br />
marktanalist, voorspelt in het rapport ‘The<br />
Proliferation of Innovative Speech Applications<br />
in Mobile Computing’ dat de markt van<br />
2,7 miljoen dollar in 2009 groeit naar 99,6<br />
miljoen dollar in 2014. De markt voor dezelfde<br />
technologie in voertuigen groeit volgens de<br />
analist met dezelfde snelheid, van 64, miljoen<br />
dollar in 2009 tot 208,2 miljoen dollar in 2014.<br />
De groei van de markt heeft verschillende<br />
oorzaken. Zo nemen steeds meer landen<br />
wetten aan die het gebruik van een mobiele<br />
telefoon tijdens het besturen van een voertuig<br />
verbieden. De verkoop van hands-free systemen<br />
groeit hierdoor flink. Ook de markt voor<br />
navigatiesystemen doet het al jaren goed.<br />
De verwachte afname van spraakherkenning<br />
in navigatiesystemen is volgens het rapport<br />
slechts een symptoom van de teruglopende<br />
verkoopcijfers.<br />
Voor deze daling noemt Datamonitor een<br />
aantal oorzaken, zoals de kredietcrisis,<br />
waardoor de gehele uitgave van consumenten<br />
is afgenomen. Daarnaast nemen steeds meer<br />
autofabrikanten fabrieksnavigatiesystemen op<br />
in het standaardpakket en beschikken steeds<br />
meer mobiele telefoons over GPS-applicaties.<br />
Aan KPN heeft u een deskundige en betrouwbare<br />
leverancier met focus op veiligheid en oog voor uw<br />
bedrijfsprocessen.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Meer informatie?<br />
Bel (010) 457 27 27 of<br />
kijk op kpn.com/portofoons<br />
De London Organising Committee of the<br />
Olympic Games and Paralympic Games<br />
(LOCOG) heeft bekend gemaakt dat het<br />
Britse Airwave is benoemd tot een tier<br />
-leverancier voor London 2012. Hiermee<br />
wordt Airwave verantwoordelijk voor<br />
de levering van private mobile radiodiensten<br />
aan alle spelpodia.<br />
Ter voorbereiding van de Olympische<br />
Spelen in 2012 is Airwave een<br />
compleet nieuwe en onafhankelijke<br />
communicatie-infrastructuur aan<br />
het bouwen die vanaf 2011 tot aan<br />
de Spelen zal worden gebruikt. De<br />
dienst maakt gebruik van Tetratechniek,<br />
maar is toch onafhankelijk.<br />
Het communicatienetwerk zorgt voor<br />
dekking tijdens het evenement en geeft<br />
werknemers de mogelijkheid effectief te<br />
opereren.<br />
a d v e r t e n t i e
adiocommunicatie<br />
Ludieke test toont internationale werking DMO<br />
Internationale<br />
communicatie<br />
weer stap verder<br />
Tijdens de PSRG-meeting (Public Safety Radiocommunication<br />
Group) vorige maand is er een internationale DMO-praktijktest<br />
uitgevoerd. Na enkele hobbels uit de weg te hebben geruimd, was<br />
het al snel een mooie kakofonie van gesprekken.<br />
In <strong>Verbinding</strong> hebben we al vaker<br />
aandacht besteed aan de Public<br />
Safety Radiocommunication Group.<br />
Recent was er een bijeenkomst in<br />
Portugal met zo’n veertig deelnemers<br />
uit zestien landen. Van tevoren was<br />
elk land gevraagd een Tetra-terminal<br />
van hun project mee te nemen die<br />
was geprogrammeerd conform de<br />
afgesproken DMO-indeling met de<br />
internationale kanalen. Deze ‘Eurokanalen’<br />
zijn al een paar jaar geleden<br />
afgesproken, maar er was nog nooit<br />
op grotere schaal getest of ze in de<br />
praktijk ook werkten.<br />
Negen deelnemers<br />
Initiatiefnemers van dit ludieke, maar<br />
praktische en nuttige onderdeel<br />
waren Engeland en België. Tot ieders<br />
verrassing waren er maar liefst negen<br />
landen die aan het verzoek invulling<br />
hadden gegeven.<br />
Tijdens de vergadering zijn de negen<br />
‘terminaldragers’ in het midden van<br />
de zaal gaan staan om te laten zien<br />
wat er wel of niet werkte. Uiteraard<br />
had een aantal landen de werking<br />
voor die tijd al uitgeprobeerd, omdat<br />
deze landen veel te benieuwd waren<br />
hoe het zou uitpakken.<br />
Bijna alle terminals werkten<br />
direct. Er was wel een paar gekke<br />
verschijnselen: toen Servië met<br />
Denemarken wilde praten, werkte<br />
op ‘Euro 1’ alles direct perfect, en op<br />
‘Euro 2’ kon Servië wel Denemarken<br />
ontvangen, maar bij het terugzenden<br />
ging er iets niet goed. De ‘open<br />
groep’- instelling bleek niet goed<br />
geprogrammeerd.<br />
Na controle van de andere terminals<br />
was het bij de ‘demo DMO internationaal’<br />
een ‘gezonde chaos’ met<br />
De negen landen die een Tetra-terminal<br />
met DMO-programmering hadden<br />
meegenomen, hebben succesvol de<br />
internationale communicatie getest.<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 9<br />
een kakofonie aan gesprekken van<br />
de negen terminals die met elkaar<br />
communiceerden.<br />
Om de andere dertig deelnemers de<br />
demonstratie beter te kunnen laten<br />
volgen, gingen onder leiding van de<br />
Engelse initiatiefnemer de landen<br />
één-voor-één voor de groep staan en<br />
deden een oproep, zodat goed was te<br />
zien hoe de andere acht landen deze<br />
oproep ontvingen. De foto laat deze<br />
testen goed zien.<br />
Structureel verbeteren<br />
De Engelsen hebben snel na de<br />
vergadering een mail naar alle landen<br />
gestuurd met de details van het programmeren<br />
van de ‘open groep’-instellingen,<br />
opdat die landen die het niet<br />
helemaal goed hadden geprogrammeerd,<br />
dit thuis structureel voor alle<br />
terminals kunnen verbeteren.<br />
Nu hadden we de gelegenheid het snel<br />
te herstellen, maar bij een operationele<br />
inzet moet het uiteraard direct<br />
feilloos functioneren!<br />
Door Hans Borgonjen<br />
Hans Borgonjen is kennismanager<br />
bij de vts Politie Nederland,<br />
voorzitter van de Public Safety<br />
Radiocommunication Group (PSRG)<br />
en vice-voorzitter van de Tetra<br />
Association Board.
10<br />
tetra world congress 2009<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Tetra World Congress 2009<br />
Groep Tetra-gebruikers<br />
wordt steeds gevarieerder<br />
“ Misschien komt Tetra<br />
in de ruimte”<br />
Na een uitstapje vorig jaar naar Hongkong was het Tetra World Congress (TWC)<br />
eind mei weer terug op Europese bodem. Ruim 2.600 bezoeker waren naar de<br />
Zuid-Duitse stad München afgereisd om van 181 sprekers en ruim 100 exposanten<br />
de laatste Tetra-ontwikkelingen te vernemen. Veel aandacht was er voor de<br />
aanvullende datadiensten die met Teds en Tetra release 2 mogelijk worden.
Het is niet geheel toevallig dat het Tetra<br />
World Congress (TWC) dit jaar is neergestreken<br />
in Duitsland, zo benadrukte voorzitter<br />
Phil Godfrey van de Tetra Association tijdens<br />
zijn openingstoespraak. Bij onze oosterburen<br />
wordt momenteel het grootste Tetra-netwerk<br />
ter wereld uitgerold. BDBOS, zoals het<br />
netwerk heet, moet uiteindelijk 500.000<br />
gebruikers bedienen en staat open voor alle<br />
veiligheidsdiensten. BDBOS is al in enkele<br />
regio’s opgeleverd.<br />
Het Duitse project onderstreept volgens<br />
Godfrey het succes van Tetra dat inmiddels in<br />
106 landen in gebruik is. De spreker haalde<br />
een recent onderzoek aan, waarin een aantal<br />
opvallende punten naar voren kwam. Zo is de<br />
transportsector met % uitgegroeid tot een<br />
grotere Tetra-gebruiker dan de OOV-sector<br />
die goed is voor 2 % van het Tetra-gebruik.<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 11<br />
De indruk is dat breedband nu<br />
vooral wordt toebedeeld aan<br />
commerciële toepassingen.<br />
Nederlands feestje<br />
Nederland drukte dit jaar een zware stempel op het Tetra World Congress (TWC).<br />
<strong>Verbinding</strong> maakte een rondje langs de Nederlandse bedrijven die waren te<br />
vinden op de beursvloer in München.<br />
Aan de Nederlandse netwerkbouwer Rohill was in München eigenlijk niet te<br />
ontkomen. Het bedrijf had als gold sponsor zijn naam aan het evenement<br />
verbonden en had een enorme stand midden op de beursvloer. “Dit is voor ons<br />
een belangrijk evenement om nieuwe contacten op te doen”, vertelde Rohills<br />
marketingcoördinator Marleen Pelgröm.<br />
Rohill is met een groene boodschap naar München gekomen, of zoals Pelgröm<br />
het omschrijft: ‘green solutions on a red carpet’. Centraal in de groene boodschap<br />
staat het R8070-basisstation dat dankzij enkele aanpassingen zuiniger met<br />
energie omspringt. Rohill heeft plannen om ook zijn andere producten ‘groener’<br />
te maken.<br />
Een andere oudgediende op de beursvloer was CyberTech uit Alkmaar. “Je moet<br />
hier gewoon staan”, zei Robert Wingelaar, bij CyberTech sales engineer. “We<br />
richten ons hier op voicerecording voor Tetra, dat is voor ons een groeiende<br />
markt.”<br />
Eerste keer<br />
TetraNed, verantwoordelijk voor het onderhoud van het C2000-netwerk, was<br />
voor het eerst als standhouder aanwezig tijdens TWC. Die aanwezigheid heeft<br />
alles te maken met de activiteiten die het bedrijf momenteel ontplooit in België<br />
en Duitsland. “Onze blik wordt breder”, legt algemeen directeur Bert Garlich van<br />
TetraNed uit.<br />
In 2007 is het besluit genomen het werkgebied uit te breiden naar de ‘extended<br />
home markets’ van moederbedrijf KPN. “We hebben twee jaar de tijd genomen<br />
om met ‘trial and error’ nieuwe markten te ontdekken.” In België is het<br />
Nederlandse bedrijf nu een van de kandidaten om vanaf 2010 het onderhoud<br />
van het Astrid-netwerk te gaan verzorgen.<br />
“Duitsland is een enorme markt en is voor ons dichtbij, maar tegelijkertijd ook<br />
moeilijk om tussen te komen”, vervolgt Garlich. Duitsland bouwt momenteel het<br />
grootste Tetra-netwerk ter wereld, maar volgens de algemeen directeur worden<br />
zeker de OOV-projecten vooral aan Duitse bedrijven gegund. “Maar je ziet nu<br />
ook andere markten meteen overstappen.” TetraNed heeft ervoor gekozen zich<br />
in Duitsland te richten op markten, zoals de energiesector, havens en luchthavens<br />
en mijnen, en dan met ‘specifieke Tetra-oplossingen’. Zo heeft het bedrijf<br />
een ‘Tetrametrie’-oplossing om telemetriegegevens terug te koppelen via het<br />
Tetra-netwerk.<br />
Een tweede Nieuwkomer op de beursvloer in München was Kolibri Systems dat<br />
een halfjaar geleden is ontstaan als een afsplitsing van Cuperus Consultants dat<br />
speciale ontwikkelingen heeft gedaan voor het C2000-netwerk. Kolibri levert een<br />
IP-gebaseerd ‘radiobediensysteem’ om bijvoorbeeld de locatie van de radio’s in<br />
kaart te brengen en een groep radiogebruikers te alarmeren. In de basisconfiguratie<br />
integreert Kolibri twee applicaties: de mobiele dispatcher KoliDispatch en<br />
de trackingapplicatie KoliTrack.<br />
Dan moet worden gedacht aan luchthavens,<br />
spoorwegmaatschappijen en de metro.<br />
“Als je naar de installed base kijkt, is Europa<br />
nog altijd leidend”, zei Godfrey. “Wat interessant<br />
is om te zien is dat de groep gebruikers
12<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
steeds gevarieerder wordt.” HIj noemde<br />
de dierentuin in Helsinki, China Light and<br />
Power en de bloemenveiling FloraHolland als<br />
voorbeelden van ‘nieuwe gebruikers’. Ook de<br />
Russische ruimtevaartsector maakt gebruik<br />
van Tetra. “Misschien komt Tetra nog wel een<br />
keer in de ruimte. Ik vraag me af hoe het daar<br />
zit met de wetgeving.”<br />
Teds<br />
Tijdens het TWC was er veel aandacht voor<br />
Tetra release 2 en de Teds (Tetra enhanced<br />
data services) die daarvan deel uitmaken.<br />
Kees Verweij van vtsPN verzorgde tijdens<br />
een persconferentie een update over de<br />
ontwikkelingen rondom Tetra 2. De standaard<br />
is al in 2007 afgerond en biedt zaken als<br />
een betere afhandeling van GPS-informatie<br />
en mechanismen om Tetra te kunnen<br />
gebruiken in helikopters en vliegtuigen.<br />
De eerste Tetra 2-producten zijn inmiddels<br />
op de markt verschenen. De specificatie<br />
voor interoperabiliteit is overigens nog in<br />
ontwikkeling.<br />
Een belangrijk onderdeel van Tetra 2 zijn<br />
de Teds die met de afronding van de Tetra<br />
2-standaard al een tijdje mogelijk zijn. Teds<br />
bieden ‘wideband’ om datadiensten, zoals<br />
video, af te leveren bij de radiogebruiker<br />
en kunnen in dat opzicht worden gezien als<br />
een opstapje naar breedband. Toch heeft<br />
het een heel tijdje geduurd voordat de<br />
eerste Teds-projecten realiteit werden. Nu<br />
Motorola en Eads hun eerste Teds-klanten<br />
in respectievelijk Noorwegen en Zuid-Afrika<br />
hebben binnengehaald, komen Teds alsnog<br />
in een stroomversnelling, zo hopen de<br />
belanghebbenden.<br />
Breedband<br />
Breedband blijft een pijnlijk punt in de Tetrawereld,<br />
zo bleek tijdens diverse sessies. De<br />
indruk is dat breedband nu vooral wordt<br />
toebedeeld aan commerciële toepassingen<br />
en dat er geen geld wordt uitgetrokken om<br />
breedband (en dus spectrum) beschikbaar<br />
te stellen aan reddingswerkers. Tijdens een<br />
forumdiscussie vergeleek ‘Jeppe’ Jepsen,<br />
bij Motorola international director business<br />
relations, de situatie met een brede snelweg<br />
zonder vluchtstrook. “Dit terwijl de OOVsector<br />
slechts 0,9 procent van het totale<br />
spectrum verbruikt.”<br />
Verweij ziet verschillende opties om breed-<br />
band beschikbaar te maken voor Tetra-gebruikers.<br />
Een eerste optie is de ontwikkeling van<br />
een breedbandige Tetra-oplossing, maar die<br />
optie zal niet goedkoop zijn. Een alternatief<br />
is lenen van technieken uit de Wimax- en<br />
LTE-wereld, en daarmee ook samenwerking<br />
zoeken.<br />
Volgens Dirk Borchardt, de CEO van Eads<br />
Security & Communications Solutions,<br />
hebben Tetra-gebruikers voorlopig echter<br />
voldoende aan Teds. “Ik zie voor ‘missioncritical’<br />
applicaties geen directe behoefte aan<br />
De transportsector is uitgegroeid<br />
tot een grotere Tetra-gebruiker<br />
dan de OOV-sector.<br />
breedband ontstaan.” Eads heeft met Fortecor<br />
dan ook een volledig Teds-portfolio op de<br />
markt dat zijn geld nog op moet brengen.<br />
En die gebruikers zelf? Die lijken voorlopig<br />
totaal geen beeld te hebben van hoe Tetrabreedband<br />
eruit komt te zien. Tijdens een<br />
sessie over Tetra-breedband werd het publiek<br />
gevraagd naar hun ‘breedbandbehoeften’.<br />
Het publiek kon met een stemkastje<br />
reageren op meerkeuzevragen als ‘welke<br />
diensten verwacht u in de toekomst’ en<br />
‘wilt u terminals die meer dan een dienst<br />
ondersteunen of meerdere terminals voor<br />
verschillende diensten’. Bij bijna alle vragen<br />
kregen de antwoorden even veel stemmers<br />
achter zich. “Het lijkt wel alsof jullie niet<br />
kunnen kiezen”, concludeerde Phil Kidner van<br />
de Tetra Association.<br />
Door Ferry Waterkamp
tetra world congress 2009<br />
Het jaarlijkse Tetra World Congress (TWC) was<br />
dit jaar (na Hongkong vorig jaar) weer in Europa.<br />
München was de locatie en het aantal<br />
bezoekers was met 2.500 weer meer dan de<br />
voorgaande jaren. Gezien de economische<br />
situatie was dit een positieve verrassing.<br />
De tentoonstelling was enorm, zelfs zo veel<br />
groter dan andere jaren dat het in plaats<br />
van ‘een conferentie met ondersteunende<br />
tentoonstelling’ eerder het omgekeerde leek<br />
Tetra World Congress blijft groeien<br />
“ Tentoonstelling was<br />
zelfs enorm”<br />
Het Tetra World Congress (TWC) is zonder enige twijfel het grootste<br />
evenement op Tetra-gebied. De editie van 2009 had eind mei plaats in de<br />
Zuid-Duitse stad München. <strong>Verbinding</strong>-auteur Hans Borgonjen was erbij en<br />
doet persoonlijk verslag.<br />
Tijdens de openingstoespraak benadrukte voorzitter Phil Godfrey van de Tetra Association dat zijn organisatie erg actief is geweest<br />
in de frequentielobby voor spectrum voor breedbanddata.<br />
en de tentoonstelling de overhand leek te<br />
hebben.<br />
TWC was gecombineerd met het ‘Critical Communication<br />
Congress 2009’, een vakbeurs met<br />
een bredere focus dan Tetra. Deze combinatie<br />
is bewust gekozen, omdat het de bedoeling<br />
van de Tetra Association is zich te verbreden<br />
en het platform te worden voor professionele<br />
radiocommunicatiegebruikers en -toepassingen.<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 1<br />
Actieve lobby<br />
Bij de openingsessie meldde de voorzitter Phil<br />
Godfrey wat hoogtepunten: “De Tetra Association<br />
is in 2008 en 2009 erg actief geweest<br />
in de frequentielobby voor spectrum voor<br />
breedbanddata en er zijn op het gebied van<br />
breedbanddata workshops georganiseerd om<br />
de gewenste functionaliteit boven water te<br />
krijgen en om de verschillende technieken te<br />
belichten. Tetra heeft zijn intrede in Amerika
14<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Kees Verweij van de vtsPN wint prijs<br />
De Tetra Association looft elk jaar een prijs uit voor een persoon die een belangrijke<br />
bijdrage heeft geleverd aan het succes van Tetra. Na Jolly Wong vorig jaar<br />
in Hongkong was het nu iemand die al ruim vijftien jaar actief is in deze wereld.<br />
Kees Verweij is als technisch onderzoeker bij de politie begonnen en heeft aan<br />
de basis van C2000 gestaan. Hij was onder andere betrokken bij het opstellen<br />
van de specificatie en de contractfase, en vervolgens gedurende het gehele<br />
traject bij de tests tot aan de implementatie.<br />
Kees Verweij is al jaren internationaal actief in onder andere de OUA (Operator<br />
and User Association), het Technical Forum van de Tetra Association en in de<br />
TC-Tetra van Etsi. Hij is erg actief op het gebied van interoperabiliteit met onder<br />
andere een sterke focus op het handhaven van de ‘multi vendor’-situatie, de ISI<br />
en de hernieuwde drielandenpilot. Ik ben erg blij dat we als Tetra Board deze<br />
prijs aan Kees Verweij hebben kunnen geven, want hij is al jaren een uitermate<br />
prettige collega en hij heeft echt een ‘Tetra-hart’.<br />
Kees Verweij van de vtsPN krijgt de ‘outstanding contribution to Tetra Award’<br />
uitgereikt door Phil Godfrey, de voorzitter van de Tetra Association.<br />
gedaan en voor het eerst is public safety<br />
niet meer de grootste gebruikers groep: de<br />
transportsector heeft zo’n snelle groei doorgemaakt<br />
dat deze net een fractie groter is.”<br />
Gezien de omvang van de projecten (bijvoorbeeld<br />
public safety Duitsland) is public safety<br />
nog wel de belangrijkste.<br />
Het geeft echter wel aan dat de oorspronkelijke<br />
doelstelling - een standaard voor<br />
‘professionele gebruikers van command and<br />
control’-verbindingen - goed is gelukt.<br />
Van public safety naar public<br />
interest<br />
Er werden om de variëteit te tonen wat Tetratoepassingen<br />
genoemd die wat minder bekend<br />
zijn, zoals de bloemenveiling Aalsmeer,<br />
de dierentuin in Kopenhagen, Ferrari Formule-<br />
1 en de ruimtevaart in Rusland. Daarnaast<br />
zijn er vele taxi’s, hotels en metro’s die Tetra<br />
gebruiken.<br />
Vooral vliegvelden zitten enorm in de lift.<br />
Er zijn Tetra-systemen op meer dan twintig<br />
luchthavens waaronder Schiphol, Parijs,<br />
Heathrow, München, Madrid, Barcelona,<br />
Kopenhagen, Oslo en Hongkong.<br />
Herman van Sprakelaar van de vtsPN heeft in<br />
a d v e r t e n t i e<br />
Koldijk Beveiligingstechniek<br />
De zekerheid van een<br />
betrouwbare totaalaanpak<br />
www.koldijk-beveiligingstechniek.nl<br />
Met 2.500<br />
bezoekers Tetra<br />
World Congress<br />
weer groter.<br />
samenwerking met Kennemerland een presentatie<br />
gegeven over de recente vliegtuigcrash<br />
op Schiphol.<br />
Door Hans Borgonjen<br />
Hans Borgonjen is kennismanager bij de<br />
vts Politie Nederland, voorzitter van de<br />
Public Safety Radiocommunication Group<br />
(PSRG) en vice-voorzitter van de Tetra<br />
Association Board.<br />
Installatiebedrijf en Ingenieursbureau Koldijk B.V.<br />
Schokkerweg 17 Postbus 460 8000 AL Zwolle<br />
T 038 - 421 32 20, F 038 - 421 24 94<br />
E-mail: info@koldijk.eu URL: www.koldijk.eu<br />
Kampen - Lelystad - Almere - Hengelo - Emmeloord<br />
Naamloos-15 1 04-06-2009 09:30:45
tetra world congress 2009<br />
Nieuwe Tetra-terminal kent gsm-achtige menustructuur<br />
Motorola: kleine Dimetra<br />
voor bedrijfstoepassingen<br />
Motorola greep het Tetra World Congress 2009 in<br />
München aan om een visie neer te zetten en om nieuwe<br />
producten aan te kondigen. De visie laat zien hoe<br />
volgens het Amerikaanse concern radiocommunicatie,<br />
meldkamertechniek en bijvoorbeeld video steeds meer<br />
met elkaar geïntegreerd raken.<br />
Uit onderzoek van onder andere IMS<br />
Research en IDC blijkt dat de OOV-sector<br />
niet langer het grootste afzetgebied is<br />
voor op Tetra-gebaseerde systemen voor<br />
radiocommunicatie. Vooral de transportsector<br />
is inmiddels een grotere gebruiker<br />
van deze apparatuur.<br />
Kleine Dimetra<br />
Die ontwikkeling is dan ook een van de<br />
redenen waarom Motorola de 2009-editie<br />
van het Tetra World Congress aangreep<br />
om formeel haar Dimetra IP Micro te<br />
introduceren. Bij enterprise-projecten is<br />
veelal sprake van een veel kleinere infrastructuur<br />
dan bij – bijvoorbeeld – landelijke<br />
dekkende Tetra-netwerken en dus<br />
moet ook de trunking-oplossing hierop<br />
worden aangepast. De IP Micro is bedoeld<br />
voor situaties waarbij sprake is van één<br />
tot vijf sites en is daarmee interessant<br />
voor gebruik op bijvoorbeeld vliegvelden,<br />
industrie- en haventerreinen.<br />
De Dimetra IP Micro bestaat uit<br />
een centrale switch die de gehele<br />
infrastructuur bestuurt, en moet verder<br />
worden aangevuld met een of meer<br />
basisstations en een dispatcherconsole<br />
waarmee vanuit een meldkamer<br />
met mensen in het veld kan worden<br />
gecommuniceerd.<br />
Intuïtieve terminal<br />
Dat was echter niet het enige nieuws<br />
dat het Amerikaanse concern had<br />
meegenomen naar München. Nieuw<br />
zijn ook de CEP400- en de MTP850Sterminals.<br />
De eerste is bedoeld voor<br />
enterprise-toepassingen, de tweede<br />
voor ‘mission critical’-toepassingen.<br />
Opmerkelijk aan de laatste terminal is de<br />
sterk vereenvoudigde gebruikersinterface.<br />
Deze lijkt nu, wat aantallen en soorten<br />
knoppen betreft, eerder op een<br />
GPS + RFID = 3D-locatiebepaling<br />
Interessant op de stand van Motorola tijdens TWC 2009 waren niet alleen de<br />
demo’s die de snelheidswinst van Teds (Tetra enhanced data services) voor dataapplicaties<br />
lieten zien. Ook waren demonstraties te zien van de mogelijkheden<br />
om de locatie van personen snel te vinden. Hierbij wordt gps gebruikt om in<br />
het platte vlak een locatie vast te stellen en daaraan wordt een combinatie<br />
met RFID-tags en RFI-leesapparaten toegevoegd, waardoor ook kan worden<br />
vastgesteld op – bijvoorbeeld – welke etage een persoon zich vindt.<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 15<br />
traditionele mobiele telefoon dan op een<br />
klassieke portofoon. “Een bewuste keuze”,<br />
vertelde Heidi Hattendorf, director Tetra<br />
business & strategy van Motorola. “Deze<br />
terminal is ontwikkeld voor gebruik<br />
onder zware omstandigheden. Dan<br />
moet de gebruiker niet alleen snel en<br />
intuïtief kunnen communiceren, maar<br />
dan moet de terminal ook een maximale<br />
bijdrage leveren aan de veiligheid van de<br />
functionaris.”<br />
Vandaar de eenvoudige interface die<br />
snelle communicatie in noodsituaties<br />
mogelijk maakt, en bijvoorbeeld de ‘man<br />
down’-faciliteit. Een ander voorbeeld hiervan<br />
is ook een noodknop die – behalve<br />
een alarmering – ook meteen de positie<br />
van de gebruiker weergeeft.<br />
Geïntegreerde informatie<br />
Daarnaast greep het concern TWC<br />
2009 aan om een duidelijke visie<br />
neer te zetten. Radiocommunicatie<br />
is in de OOV-wereld uiteraard zeer<br />
belangrijk, maar kan niet langer zonder<br />
een integratie met tal van andere<br />
informatiebronnen. De visie van Motorola<br />
werd daarom weergegeven via een groot<br />
evenement waar radiocommunicatie,<br />
meldkamertechniek, locatiebepaling en<br />
videowaarneming naadloos in elkaar over<br />
gingen.<br />
Door Robbert Hoeffnagel
16<br />
technologie<br />
De gemalen van<br />
New Orleans<br />
waren onbestuurbaar,<br />
nadat<br />
de bekabelde<br />
infrastructuur<br />
was bezweken.<br />
Dankzij microgolfverbindingen<br />
werden ze snel<br />
weer in gebruik<br />
genomen.<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Microgolfverbindingen garanderen een snelle disaster recovery<br />
De leermomenten<br />
van orkaan Katrina<br />
in New Orleans<br />
Telecommunicatie is de olie van de hedendaagse maatschappij.<br />
Het wegvallen van telecommunicatieverbindingen staat borg voor<br />
complete chaos. Na de ramp met orkaan Katrina in New Orleans<br />
(Louisiana), was er geen infrastructuur meer over. Een snelle disaster<br />
recovery is dan van levensbelang.
We kennen allemaal de beelden<br />
nog. Na de orkaan Katrina was<br />
New Orleans niet langer de stad,<br />
bekend van de jazzmuziek, maar<br />
een grote ondergelopen delta,<br />
ontdaan van bewoners. Een ramp<br />
van ongekende omvang. Doordat<br />
de communicatie-infrastructuur<br />
uitviel, raakte de waterhuishouding<br />
helemaal ontregeld.<br />
Gemalen werkten niet meer, de<br />
stad liep onder en veranderde in<br />
een spookstad.<br />
Microgolfverbinding<br />
Een natuurramp die alle<br />
telecommunicatie-infrastructuur<br />
in een klap vernietigt is zo’n<br />
beetje de grootste nachtmerrie<br />
van elke overheid. Op de lange<br />
termijn is de infrastructuur op de<br />
traditionele, bekabelde manier<br />
wel weer te herstellen, maar op<br />
de korte termijn is een nietconventionele<br />
aanpak gewenst.<br />
Moderne microgolfverbindingen<br />
zijn inmiddels zo krachtig dat<br />
ze de bekabelde infrastructuur<br />
kunnen vervangen. <strong>Verbinding</strong>en<br />
van 50 of 100 Mbps zijn nu<br />
draadloos te maken. Bovendien<br />
is het verkeer over de verbinding<br />
perfect te managen, waardoor<br />
de belangrijkste diensten altijd<br />
een optimale verbinding hebben.<br />
Weer en wind zijn bijna geen<br />
spelbreker meer. De belangrijke<br />
spelers in deze markt zijn<br />
Ericsson, NEC en Ceragon met elk<br />
een marktaandeel van ongeveer<br />
20 %.<br />
De noodzakelijke sites zijn dankzij<br />
de compacte opzet van de units<br />
snel op te bouwen en ook dan<br />
nog robuust genoeg om zware<br />
weesinvloeden te weerstaan.<br />
Moderne communicatieproto-<br />
collen garanderen een optimale<br />
verbinding onder bijna alle<br />
weerscondities, door de codering<br />
dynamisch aan te passen aan de<br />
kwaliteit van de radioverbinding<br />
en daarmee de transmissiecondities<br />
als gevolg van het weer.<br />
Vijfde categorie<br />
Deep South Communications is<br />
een systeemintegrator van microgolfsystemen,<br />
gevestigd in Baton<br />
Rouge (Louisiana). Zijn hulp werd<br />
ingeroepen om mee te denken<br />
over de snelle wederopbouw<br />
van de telecommunicatie-infrastructuur<br />
die na de orkaan was<br />
vernietigd. In dit voorbeeld werd<br />
het bedrijf ingezet, omdat de<br />
verschillende gemalen in de stad<br />
weer met elkaar moesten kunnen<br />
communiceren om de waterhuishouding<br />
op orde te krijgen.<br />
Het Israëlische bedrijf Ceragon,<br />
een van de grotere spelers in de<br />
markt voor microgolfoplossingen,<br />
werd gevraagd een oplossing uit<br />
te rollen. Zij hebben gekozen voor<br />
de FiberAir IP Max-oplossing met<br />
een capaciteit van 50 Mbps+8xT1<br />
en een 1+1-configuratie met hot<br />
standby, over een beveiligde<br />
11 GHz-verbinding met een<br />
bandbreedte van 10 MHz en een<br />
64 QAM-modulatie.<br />
Het netwerk dat New Orleans<br />
voorzag van de communicatieinfrastructuur<br />
om de waterhuishouding<br />
op orde te krijgen, werd<br />
opgebouwd met vijf communicatiepaden.<br />
De gebruikte systemen<br />
zijn in staat een orkaan van de<br />
vijfde categorie te overleven.<br />
Om dit mogelijk te maken zijn<br />
de antennes niet alleen degelijk,<br />
maar ook redundant uitgevoerd.<br />
De outdoor-componenten kunnen<br />
windsnelheden van meer dan<br />
220 Mph ( 50 km/h) weerstaan.<br />
Over het netwerk lopen spraak en<br />
video, telemetrie en de complete<br />
bewaking en besturing van de<br />
gemalen.<br />
De vijf draadloze verbindingen<br />
zijn momenteel niet de enige<br />
infrastructuurcomponenten. Drie<br />
van hen vormen een back-up voor<br />
bestaande glasvezelverbindingen<br />
en de twee overige links vertegenwoordigen<br />
wel een primaire<br />
verbinding.<br />
Hoe werkt ACM?<br />
Microgolfverbindingen zijn voor<br />
de kwaliteit van de verbinding<br />
afhankelijk van de condities van<br />
de ether. Zij hebben niet het<br />
nadeel van een kabel die kan<br />
breken, maar wel last van wisselende<br />
weersinvloeden. ACM<br />
(adaptive coding and modulation)<br />
is ontwikkeld om exploitanten te<br />
helpen hun kostbare spectrum<br />
optimaal te gebruiken en de<br />
backbone-capaciteit via microlinks<br />
zowel qua bandbreedte als<br />
kosten te optimaliseren. Dankzij<br />
ACM is de capaciteit van een<br />
transmissiekanaal ook altijd op-<br />
Ethernet-microgolfverbindingen<br />
die gebruikmaken<br />
van ACM, resulteren in<br />
meer bandbreedte en een<br />
hogere beschikbaarheid.<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 17<br />
Vijf microgolfverbindingen<br />
brachten<br />
alle componenten<br />
weer met elkaar in<br />
verbinding. Sommige<br />
verbindingen<br />
vormden een backup<br />
voor bekabelde<br />
infrastructuur.<br />
timaal afgestemd op variërende<br />
omgevingsfactoren, zoals regen<br />
en wind.<br />
ACM verwijst naar een automa-<br />
tische optimalisatie van een<br />
draadloos communicatiesysteem<br />
waardoor de verbinding steeds<br />
wordt geoptimaliseerd voor de<br />
actuele ontvangstcondities.<br />
Hierdoor worden negatieve<br />
effecten van regen en wind, die<br />
gewoonlijk de transmissie storen,<br />
verminderd. Bij extreme weersomstandigheden,<br />
zoals storm,<br />
die gewoonlijk spraak- en dataverbindingen<br />
flink storen, zorgt<br />
de ACM-modulatie ervoor dat<br />
deze onderbrekingen in realtime<br />
worden geëlimineerd. Hierdoor<br />
blijft de communicatie zonder<br />
merkbare storingen mogelijk.<br />
Foutloze transmissie<br />
Het variëren van de codering<br />
heeft grote impact op de capaciteit.<br />
Als bij goede condities<br />
bijvoorbeeld 256 QAM-modulatie<br />
wordt gebruikt, is de capaciteit<br />
van een link vier keer zo groot als<br />
bij 4 QAM (QPSK). De FiberAir IP-<br />
10 van Ceragon kan dankzij ACM<br />
variaties van 90 dB/s ondervangen.<br />
De QoS-protocollen (quality<br />
of service) zorgen ervoor dat<br />
spraaksignalen met een hogere<br />
prioriteit worden afgehandeld<br />
dan datapakketten, waardoor<br />
spraak niet wordt onderbroken<br />
door gemiste datablokken.<br />
Hierdoor wordt de spraakkwaliteit<br />
binnen strakke servicelevels<br />
gegarandeerd.<br />
De ononderbroken en foutloze<br />
transmissie die ACM mogelijk<br />
maakt, heeft als groot voordeel<br />
dat een time-out van een TCP/IPsessie<br />
niet meer voorkomt.
18<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Experimenten hebben aangetoond<br />
dat, als een systeem voor<br />
de aanpassing van de modulatie<br />
een TCP/IP-stream slechts 50 ms<br />
moet onderbreken, dit al behoorlijke<br />
invloed kan hebben op de<br />
gebruikerservaring. Het opnieuw<br />
op gang laten komen van een<br />
onderbroken TCP/IP-sessie kan<br />
soms wel enkele seconden duren<br />
en vermindert de transportcapaciteit<br />
direct. Dankzij ACM behoren<br />
deze problemen als het goed is<br />
tot het verleden.<br />
Een praktijkvoorbeeld<br />
Laten we als voorbeeld eens<br />
uitgegaan van een 256 QAM-modulatie<br />
met een capaciteit van<br />
500 Mbps over een microgolfkanaal<br />
van 56 MHz. Als de BER (bit<br />
error rate) een vooraf ingesteld<br />
niveau bereikt, wordt als voorzorgsmaatregel<br />
teruggeschakeld<br />
naar 128 QAM. Hierdoor neemt<br />
de bandbreedte af tot 400 Mbps.<br />
Dit is een nagenoeg transparante<br />
overgang die geen transmissiefouten<br />
veroorzaakt. Het systeem<br />
blijft nu doorwerken met<br />
128 QAM, totdat de transmissiecondities<br />
slechter of beter worden.<br />
Wordt de transmissie nog<br />
slechter (de BER loopt weer op),<br />
dan kan worden overgegaan op<br />
64 QAM. Neemt daarentegen de<br />
BER weer af, doordat de atmosferische<br />
storingen minder worden,<br />
dan wordt weer teruggeschakeld<br />
naar een krachtigere codering<br />
totdat uiteindelijk 256 QAM weer<br />
mogelijk is. Deze verandering van<br />
codering gebeurt in realtime en<br />
heeft als ondergrens de laagste<br />
codering, QPSK.<br />
Flexibiliteit<br />
Het systeem van Ceragon heeft<br />
acht verschillende modulatie- en<br />
coderingsniveaus. Deze flexibiliteit<br />
wordt gerealiseerd met de<br />
adaptieve modulatie en codering.<br />
Adaptieve codering betekent dat<br />
bij betere weerscondities minder<br />
bits voor FEC (forward error correction)<br />
worden gebruikt. Zodra<br />
het systeem merkt dat er meer<br />
fouten in de transmissie opduiken,<br />
wordt juist een krachtigere<br />
foutcorrectie toegepast.<br />
Het gebruik van een volledig dynamische<br />
ACM zorgt voor een effectievere<br />
bitrate voor de gebruiker.<br />
De bitrate wordt opgebouwd<br />
uit verschillende componenten;<br />
de symboolsnelheid x het aantal<br />
bits/symbool x de coderingssnelheid.<br />
De feitelijke bitrate voor<br />
datatransport over een gegeven<br />
kanaal is dus afhankelijk van zowel<br />
de modulatie als de codering.<br />
De efficiëntie van de modulatie<br />
is bepaald door de informatie die<br />
elk symbool met zich meebrengt.<br />
Zo kan een QPSK-symbool 2 bit<br />
transporteren, terwijl een 256<br />
QAM 8 bit vertegenwoordigt per<br />
symbool. De codering bepaalt<br />
vervolgens hoeveel bits van de<br />
getransporteerde data echte<br />
waardevolle bits zijn voor de<br />
eindgebruiker. Een gedeelte<br />
van de transportcapaciteit gaat<br />
immers verloren aan de bits die<br />
nodig zijn voor de foutcorrectie<br />
(redundantie). Zo betekent een<br />
codering van 0,9 dat 10 % van<br />
de bandbreedte wordt gebruikt<br />
voor foutcorrectiesignalen, de<br />
redundante bits. Als het systeem<br />
een sterkere codering nodig heeft<br />
Wordt gebruikgemaakt van ACM, dan resulteert dat tot een efficiënter<br />
gebruik van het schaarse en kostbare spectrum.<br />
ACM zorgt niet alleen voor<br />
een hogere bandbreedte,<br />
ook de afstanden die door<br />
een link kunnen worden<br />
overbrugd nemen toe.<br />
ACM is kosteneffectief,<br />
meer waar voor hetzelfde geld<br />
In tegenstelling tot realtime-diensten, zoals spraak en video,<br />
is het voor de meeste dataverbindingen absoluut niet nodig de<br />
beroemde ‘five nines’ of 99,999 % beschikbaarheid te realiseren.<br />
Een vertraging van 50 ms is in een spraakverbinding zeer hinderlijk,<br />
maar wordt bij het browsen naar een website absoluut<br />
niet opgemerkt. Bij surfen en het ophalen van e-mail is een<br />
kleine vertraging (zelfs als deze enkele seconden bedraagt) in<br />
veel gevallen nog acceptabel. Vandaar dat netwerkbeheerders<br />
flexibel te werk kunnen gaan en voor spraak de vertraging met<br />
een betrouwbaarheid van 99,999 % managen, terwijl voor tal<br />
van dataservices 99,99 % of 99,9 % nog acceptabel zijn.<br />
Ter illustratie een vergelijking tussen een TDM-oplossing en<br />
een ethernetsysteem met ACM. Een DS- -service kan worden<br />
geleverd over een 50 Mbps-verbinding met een beschikbaarheid<br />
van 99,999 %. Als alternatief is het over deze interface ook<br />
mogelijk 155 Mbps te leveren met een 99,99 % beschikbaarheid.<br />
Wordt voor ethernet met ACM gekozen, dan kan op basis van<br />
dezelfde apparatuur en etherruimte een scala aan diensten<br />
worden geboden. Carrier-class 50 Mbps met de 99,999 %<br />
betrouwbaarheid, maar ook nog een 105 Mbps-dienst met<br />
99,99 % beschikbaarheid en als derde 45 Mbps met 99,9 %<br />
beschikbaarheid. Dit betekent bruto 200 Mbps over dezelfde<br />
verbinding.<br />
Omdat ACM dus de capaciteit en beschikbaarheid van de ethernetverbinding<br />
aanzienlijk kan opvoeren, zonder dat additionele<br />
investeringen in spectrum en netwerkplanning nodig zijn, heeft<br />
deze techniek voor beheerders belangrijke voordelen.<br />
om alle fouten te herstellen kan<br />
dat afnemen tot bijvoorbeeld<br />
0,8. Hierdoor is de codering<br />
robuuster, maar vermindert de<br />
effectieve transportcapaciteit.<br />
Zowel de modulatie als de<br />
codering worden sterk beïnvloed<br />
door de signaal-ruisverhouding<br />
(SNR) van het transmissiekanaal.<br />
Als de modulatie hoger wordt<br />
moet de verbinding een<br />
hogere signaal-ruisverhouding<br />
hebben om signalen foutloos<br />
te transporteren. Het kanaal<br />
wordt daardoor minder efficiënt.<br />
Door steeds de juiste combinatie<br />
van modulatie en codering<br />
te kiezen, is steeds de hoogst<br />
haalbare bitrate voor een kanaal<br />
beschikbaar. Voor de exploitant<br />
betekent dit een maximale<br />
efficiëntie van zijn spectrum.<br />
Een meevaller als het even<br />
tegenzit.<br />
Door Hans Steeman
adiocommunicatie<br />
De Chinese portofoons zijn er in verschillende<br />
varianten en van oosters klinkende merken,<br />
zoals Wouxun, Weierwei, Puxing, Quansheng,<br />
Feidaxin en Jingtong. De apparaatjes zijn via<br />
verschillende verkoopkanalen te verkrijgen.<br />
Bamiporto’s maken kooplustig<br />
Het goedkoopst zijn de apparaten direct in<br />
Sjanghai bij de fabriek. Een zendamateur<br />
meldde daar slechts 12,50 US dollar te hebben<br />
betaald voor een volwaardige VHF-portofoon<br />
met 5 W-zendvermogen. De portofoon-<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 19<br />
Goedkope Chinese<br />
portofoons kwalitatief<br />
niet slecht<br />
Sinds enkele jaren worden op diverse plekken, meestaal via internet<br />
goedkope portofoons voor VHF en UHF van Chinese makelij aangeboden.<br />
De prijzen voor de apparaatjes variëren van 30 tot hooguit 110 euro. Wat<br />
opvalt is niet alleen de lage prijs, maar ook de vele accessoires die vaak<br />
standaard met de apparaatjes worden meegeleverd of achteraf leverbaar<br />
zijn. Vanwege de prijs zou je al snel geneigd zijn te denken dat de kwaliteit<br />
misschien wel beroerd is of dat de uitval door snel defect geraakte<br />
apparaten heel erg groot is...<br />
tjes kunnen van hieruit direct bij de fabriek<br />
worden besteld. Een andere manier is bestellen<br />
bij een webshop in bijvoorbeeld China<br />
of Hongkong of bij een handelaar op eBay.<br />
De portofoons worden ook wel in Nederland
20<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
aangeboden op beurzen en via internet.<br />
Direct af fabriek verzonden, worden prijzen<br />
genoemd van 29 tot 60 dollar voor een modern<br />
apparaat met 5 W-zendvermogen, en via<br />
een webshop in het Verre Oosten of in Nederland<br />
tussen 40 en ruwweg 100 dollar inclusief<br />
verzendkosten. Geen echt afschrikwekkende<br />
prijzen dus. De apparaten zijn overigens heel<br />
uitgebreid en qua uiterlijk doen ze vaak sterk<br />
denken aan portofoons van westerse merken,<br />
zoals Motorola. Niet alleen is het aantal<br />
mogelijkheden groot, de bediening is tevens<br />
goed uitgedacht en er is sprake van kleine<br />
handigheidjes die de veel duurdere westerse<br />
modellen niet hebben. Maar er is ook sprake<br />
van minder handige en soms zelfs alarmerende<br />
zaken.<br />
Europese keurmerken<br />
Meer en meer fabrikanten claimen dat hun<br />
apparaten aan de meeste verplichte keurmerken,<br />
zoals CE, RoHS en R&TTE, voldoen.<br />
Er zijn wisselende geluiden of die geclaimde<br />
keurmerken allemaal wel terecht worden<br />
gevoerd. Een voormalige leverancier van dit<br />
soort porto’s meldt dat dit inderdaad in lang<br />
niet in alle gevallen zo is. Een Nederlandse<br />
importeur die niet nader wil worden genoemd,<br />
meldde dat een van de belangrijkste<br />
fabrikanten van dergelijke porto’s met wie hij<br />
zaken had gedaan, onbetrouwbaar was. Een<br />
andere importeur bleef zitten met portofoons<br />
waarin een firmwarefout zat. Ook zit het handelaren<br />
niet lekker dat veel van deze fabrikanten<br />
gewoon direct aan consumenten blijven<br />
leveren, zelfs als zij een officiële importeur in<br />
een land hebben zitten.<br />
De portofoons zijn hierom vooral bij zendamateurs<br />
in gebruik, die deze apparaten in<br />
hoofdzaak toepassen in de 2 meterband (144<br />
– 146 MHz) en op 70 cm (4 0 – 440 MHz). Het<br />
merk Wouxun levert daarbij ook een apparaat<br />
dat in de 4 meterband (rond 70 MHz) kan<br />
worden gebruikt. Deze band is vooral in het<br />
Verenigd Koninkrijk erg populair, maar die in<br />
een flink aantal landen in Europa en in sommige<br />
landen in Afrika sterk in opkomst is.<br />
Enquête en reacties<br />
Op de site www.zendamateur.com is een<br />
kleine enquête opgezet om te kijken hoe de<br />
ervaringen zijn met deze apparatuur. Door<br />
deelnemers aan de enquête gekochte typen<br />
zijn onder andere: Puxing 777+ UHF (70 cm),<br />
Puxing 777 PRO, Feidaxin FD-160A, Weierwei<br />
V1000 VHF (2 m), Jingtong JT-208. Van de in<br />
totaal 41 deelnemers aan de enquête waren<br />
er dertien die ervaring hebben met Chinese<br />
portofoons. Twaalf van hen waren zeer tevreden.<br />
Eén persoon meldt gematigd tevreden te<br />
zijn. Ontevreden was er niemand…<br />
Een greep uit de reacties: “Via eBay een<br />
Puxing 777+ UHF (70 cm) gekocht. Ja, het<br />
ding werkt prima. Eenvoudig programmeerbaar<br />
vanaf de pc met een extra kabeltje ook<br />
van eBay. Deze lijkt iets beter te ontvangen<br />
dan mijn Yaesu FT-60E, maar dat moet ik<br />
nog eens echt uitzoeken. Ten opzichte van<br />
een Yaesu FT-60 heeft mijn Puxing 777+ nog<br />
iets wat voor sommige amateurs erg handig<br />
kan zijn: het ding is redelijk goed op de<br />
tast te bedienen. Zo geeft memory 1 steeds<br />
een piep als je die selecteert, zodat je blind<br />
je gewenste preset kan vinden. Ook in de<br />
menunavigatie kun je een Engelstalige stem<br />
feedback laten geven. Voor mij irritant, maar<br />
wel erg handig als je het even of permanent<br />
niet kunt zien. Dus hoewel de stevigheid wel<br />
onderdoet voor mijn Yaesu zitten er zeker<br />
functies op die heel doordacht zijn. Dat je<br />
alleen kan switchen tussen memory-mode en<br />
VFO door het apparaat aan te zetten met de<br />
entertoets ingedrukt, is wel duidelijk op de<br />
tast maar toch iets minder logisch dan bij de<br />
Yaesu. Maar je kan het in elk geval niet per<br />
ongeluk uitzetten.”<br />
Een andere deelnemer aan de enquête meldt:<br />
“Via webshop in Hongkong een Puxing 777<br />
PRO (2 m) gekocht voor 55 euro inclusief<br />
verzendkosten. Het apparaat heeft wel een<br />
repeatershift, maar geen 1.750 Hz-toon. De<br />
gebruiksaanwijzing klopt niet helemaal. De<br />
gevoeligheid is iets beter dan bijvoorbeeld<br />
van een Kenwood TH-F7E. Modulatie was wat<br />
dof, maar is opgelost na een modificatie. Voor<br />
mij is het gewoon een degelijk ding.”<br />
“Een 2-meterversie via internet gekocht voor<br />
40 euro inclusief verzendkosten. Er zit een<br />
lader en een oortje bij. Geen 1.750 Hz, wel<br />
CTCSS. Ik hoor dat vooral de gevoeligheid erg<br />
goed schijnt te zijn. Ik gebruik de portofoon in<br />
de auto met een car-adapter, een kleefvoetantenne<br />
en Bluetooth (Jabra a210). Ik heb geen<br />
klachten over de modulatie. Prima geluid en<br />
prima audiorapporten. Wel een negatieve<br />
ervaring gehad met de speaker-mic die ik had<br />
mee besteld. De goedkoopste was inderdaad<br />
erg goedkoop. Geluid was bagger.”<br />
Extra accu’s meegeleverd<br />
“Een Weierwei V1000 VHF (2 m dus) gekocht<br />
voor 70 euro inclusief verzendkosten. Je<br />
moet goed lezen wat ze aangeven bij het<br />
artikel. Soms leveren ze er extra accu’s bij,<br />
een oortje, losse mic en meer van dat soort<br />
spul. Tip: zoek altijd het apparaatje op via<br />
Google, net als de leverancier. Daar haal je<br />
veel informatie uit. Dit apparaat werd vrij kaal<br />
geleverd, porto, lader en accu dus. Bij sommige<br />
apparaatjes schijnt de microfoon nogal<br />
in het apparaat weggestopt te zijn, wat een<br />
erg slecht geluid geeft. Er is niet altijd een<br />
Engelstalige handleiding aanwezig (om maar<br />
te zwijgen over een Nederlandse).”<br />
Weer een ander meldt: “Ik heb twee Puxing<br />
777’s gehad. Binnen twee maanden viel bij<br />
de ene de audio weg. De andere was uiterst<br />
doof in de ontvangst en bij zenden had de<br />
porto een zeer zwakke audio waardoor het<br />
tegenstation zijn volume voluit moest zetten.<br />
Dit is het nadeel van de massaporto’s. Vele<br />
zijn goed, maar vaak zijn er nog meer die<br />
slecht zijn. Volgens mij moet je bij dergelijke<br />
porto’s het geluk hebben dat je er één uit een
goede productiepartij treft. Maar goed, dat is<br />
mijn mening.”<br />
“De mijne doet het behoorlijk goed. De<br />
gevoeligheid had wat beter gekund, maar<br />
porto zendt in elk geval netjes een watt of<br />
vier uit (uiteraard getest met dummyload en<br />
wattmeter). Qua functionaliteit zijn de porto’s<br />
erg leuk. CTCSS is geen probleem, wide-narrowomschakeling,<br />
verlichting werkt goed<br />
en is lekker helder. Geen probleem bij mij in<br />
elk geval. Ik weet dat sommige mensen last<br />
hebben van de wat weggestopte microfoon.<br />
Dat is op te lossen door een klein gaatje in de<br />
behuizing te boren. Bij mijn Weierwei was dit<br />
standaard goed. Dit probleem schijnt vooral<br />
bij de Jingtang voor te komen. Bij mij ziet<br />
alles er netjes uit, al moet je wel wat handigheid<br />
krijgen om de portofoon in de lader<br />
te zetten. Die moet namelijk naar achteren<br />
worden gedrukt. Leuk is ook dat er op eBay<br />
gigantisch veel extra’s te krijgen zijn voor<br />
deze dingen.”<br />
“Als beginnende radioamateur heb ik naar<br />
aanleiding van deze enquête een Puxing 777porto<br />
gekocht voor in totaal 55 euro inclusief<br />
verzendkosten. Ik had de porto daarbij binnen<br />
vijf dagen in huis. Het apparaat heeft een<br />
handige scanfunctie en ik kon gelijk al twee<br />
radioamateurs horen praten. Ik vond de audiokwaliteit<br />
tot zo ver prima. Als je goed zoekt<br />
op eBay (Radiofactory is aan te raden) kun je<br />
er vele extra’s bij krijgen. Zo heb ik een oortelefoontje<br />
en een oplader gekregen. Afwerking<br />
ziet er prima uit en als ik m’n licentie binnen<br />
heb, ga ik het apparaat zeker gebruiken. De<br />
betaling heb ik via PayPal gedaan. Dat kan<br />
tegenwoordig zonder creditcard. Tot zo ver<br />
een aanrader!”<br />
Verontrustende laderproblemen<br />
Het enige, (werkelijk) verontrustende geluid<br />
komt van een radioamateur met ernstige<br />
problemen met de bijbehorende laders. Deze<br />
Nederlandse reactie stond elders op internet:<br />
“Ik heb ook een paar portootjes van Wouxung<br />
en Quanseng. Uitstekende apparaatjes, daar<br />
is niks mis mee. Alleen de opladers! Wanneer<br />
je de porto erin steekt, zorg dan dat je thuis<br />
bent en oogcontact houdt met de oplader!!<br />
Bij mij is er een in brand geraakt en de andere<br />
is als een druipkaars in elkaar gezakt. Quanseng-laders<br />
stoppen ook niet wanneer de accu<br />
vol is. De rode led op het apparaat geeft aan<br />
‘lader vrij’, en de groene led geeft aan ‘porto<br />
in lader’, verder niets. Je kunt van het volgende<br />
uitgaan: na accu helemaal leeg, maximaal<br />
acht uur aan de lader. En nogmaals: blijf<br />
erbij!! Hoe het met de andere merken zit,<br />
weet ik niet maar de Chinese kwaliteit geeft<br />
mij niet veel vertrouwen.”<br />
Een andere gebruiker beschrijft: “Ik heb nu<br />
ook een heel stapeltje in huis, voor zowel<br />
VHF als UHF. Ik ben best wel fan van deze<br />
machientjes geworden. De gevoeligheid is<br />
redelijk goed, en audio in en uit gaat goed.<br />
Zittende in mijn huiskamer kon ik behoorlijk<br />
goed over de repeater van Heerenveen werken.<br />
Dat is hemelsbreed 27 km. De accu gaat<br />
lang mee, er is zelfs een 1.600 mAh-versie te<br />
koop. Standaard is dat een 1.200 mAh-versie.<br />
Ze zijn volledig programmeerbaar, wat helemaal<br />
een genot is als je de programmeerkabel<br />
erbij hebt, zodat je pc het werk kan doen.”<br />
“Ik ben in het bezit van een Puxing 777 en<br />
het ding werkt gewoon subliem. Doet wat hij<br />
moet doen. Ik heb hem nu een half jaar en<br />
nog geen mankementen gehad. Very happy.<br />
Het mooie is dat ze gewoon handmatig te<br />
programmeren zijn (vergt wel enig zoekwerk<br />
in de handleiding). Maar de porto is het geld<br />
zeker waard.”<br />
“In december deze portofoon gekocht via de<br />
bekende 409shop. Snelle correcte levering.<br />
Prima portofoon, erg gevoelig. De software<br />
om deze 2-meterportofoon te programmeren<br />
is helaas erg beperkt, minpuntje. Ik had<br />
trouwens nog een Yaesu-microfoon liggen en<br />
die past er prima op.”<br />
Iemand anders schrijft nog: “Het portootje<br />
voelt goed aan (niet goedkoop, maar stevig<br />
en goed gebouwd) en ligt lekker in de hand.”<br />
Jurist raadplegen<br />
Concluderend kun je stellen dat sprake is van<br />
een goede prijs-prestatieverhouding van deze<br />
apparaatjes. Het lijkt wel of bijna iedereen<br />
tevreden is. De ontevredenheid die er dan nog<br />
is, is zeker niet groter dan bij de traditionele<br />
fabrikanten. Wel lijkt de investering van een<br />
extra rookmelder boven de laders geen overbodige<br />
luxe, hoewel het maar één persoon<br />
is die zo’n ernstig probleem met de laders<br />
meldde.<br />
Het mogelijk gemis aan makkelijk te krijgen<br />
service, want ver weg is duur verzenden,<br />
wordt goed gemaakt door de vaak ronduit<br />
spectaculair lage prijzen. Koop drie stuks van<br />
verschillende merken gunstig in en je bent<br />
nog goedkoper uit dan met één concurrerend<br />
westers apparaat. Bij problemen met een van<br />
die drie geef je die gewoon direct mee met de<br />
afvalverwerker.<br />
Voor professionele toepassing is het misschien<br />
toch verstandig eerst een jurist te<br />
raadplegen wat de mogelijke implicaties zijn<br />
van de import en het gebruik van een apparaat<br />
zonder de benodigde Europese keurmerken.<br />
Of om op zijn minst allereerst te checken<br />
hoe solide de keurmerken bij de betreffende<br />
apparaatjes zijn.<br />
www.wouxun.com<br />
www.409shop.com<br />
www.bamiporto.nl<br />
Door John Piek<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 21<br />
Wat opvalt is niet alleen de lage<br />
prijs, maar ook de vele accessoires<br />
die vaak standaard met de<br />
apparaatjes worden meegeleverd<br />
of achteraf leverbaar zijn.
22<br />
praktijk<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Zoals zoveel vliegvelden in Europa maakt<br />
ook Munich Airport een forse groei door. Het<br />
nog jonge vliegveld – het is in gebruik sinds<br />
1992 – biedt inmiddels werk aan ruim 29.000<br />
Vliegveld München verhuurt Tetra-oplossing aan klanten<br />
“ Overstap naar digitaal<br />
soms niet eenvoudig”<br />
De servicedivisie van het vliegveld van München is enige tijd geleden<br />
overgestapt op een Tetra-netwerk. Hoewel een dergelijke overstap<br />
niet altijd even eenvoudig is, heeft het bedrijf inmiddels 1.700 Tetraterminals<br />
in gebruik, waarvan een flink aantal wordt verhuurd aan<br />
klanten als bagage-afhandelingsbedrijven, telecom-aanbieders en<br />
luchtvaartmaatschappijen. Het door Motorola geleverde netwerk was<br />
stabiel vanaf dag één, maar vooral het programmeren van de individuele<br />
terminals kostte meer tijd dan verwacht.<br />
mensen en kende in 2008 4 2.000 arriverende<br />
en vertrekkende vliegtuigen. Het aantal<br />
passagiers lag dat jaar op 4,5 miljoen, een<br />
aantal dat naar verwachting van Michael<br />
Zaddach, senior vicepresident IT van het<br />
vliegveld, de komende jaren zal toenemen tot<br />
circa 50 miljoen.<br />
De IT-operatie van het vliegveld is redelijk
uitgebreid (zie afbeelding 1). In dit overzicht<br />
vallen twee aspecten op. Allereerst valt het<br />
inmiddels in gebruik genomen Tetra-netwerk<br />
onder de verantwoordelijkheid van de IT-afdeling.<br />
Bovendien is IT hier geen kostenpost,<br />
maar een vorm van betaalde dienstverlening<br />
aan klanten. Dat geldt interessant genoeg<br />
ook voor het Tetra-netwerk.<br />
Te groot en te zwaar<br />
Gevraagd naar de redenen om het oude<br />
analoge portofoonnetwerk te vervangen door<br />
een modern en digitaal Tetra-netwerk vertelt<br />
Zaddach: “Het oude analoge trunk-netwerk<br />
was vanaf het begin op dit vliegveld in<br />
gebruik. Ons belangrijkste probleem met dit<br />
oude radionetwerk was dat we vrijwel geen<br />
reserveonderdelen voor de apparatuur meer<br />
konden krijgen. Terwijl het aantal storingen<br />
steeds verder toenam. Hierdoor liepen de<br />
supportkosten onverantwoord hoog op. Van<br />
klanten en gebruikers hoorden we bovendien<br />
steeds meer klachten over de terminals zelf:<br />
te zwaar en te groot.”<br />
Op Tetra-technologie gebaseerde oplossingen<br />
boden bovendien een interessant alternatief.<br />
“Denk aan de mogelijkheid met dynamische<br />
call-groepen te werken, dat gesprekken<br />
kunnen worden versleuteld, de kwaliteit<br />
van de spraakverbinding beduidend beter is,<br />
ruisonderdrukking aanwezig is, we dataapplicaties<br />
over hetzelfde netwerk kunnen<br />
aanbieden, er een goede interface tussen het<br />
Tetra-netwerk, het telefonienetwerk en ITsystemen<br />
mogelijk is, en noem maar op. Dan<br />
is de keuze snel gemaakt.”<br />
Het implementatieplan dat Zaddach vervolgens<br />
liet opstellen, strekte zich uit van 2005<br />
– het jaar waarin het pakket van eisen en<br />
wensen werd opgesteld – tot dit jaar waarin<br />
de laatste gebruikers worden aangesloten<br />
en de laatste analoge radio’s een voor een<br />
worden uitgefaseerd. Het Tetra-netwerk zelf is<br />
in bedrijf sinds het najaar van 2007.<br />
Kosten voor service<br />
Het netwerk is gebaseerd op een Dimetra<br />
IP-switch van Motorola. Hieraan zijn vijf<br />
MTS-basisstations gekoppeld, evenals een vrij<br />
uitgebreid antennesysteem. Zaddach: “Dat<br />
laatste is nodig omdat vrij veel locaties op dit<br />
vliegveld zich ondergronds bevinden en dus<br />
eigenlijk onder de noemer ‘special location<br />
coverage’ vallen.”<br />
1. De communicatie- en it-systemen van het<br />
vliegveld van München.<br />
2. De drie servicelevels die bij het Tetra-netwerk<br />
van het vliegveld van München mogelijk zijn.<br />
3. De kosten per servicelevel (bedragen per<br />
maand).<br />
Verder is voorzien in een interface met de<br />
telefooncentrale van het vliegveld en worden<br />
gesprekken standaard opgenomen. Het team<br />
van Zaddach heeft inmiddels CC-toepassingen<br />
(control center) geïnstalleerd voor onder andere<br />
de beveiligingsdienst en de brandweer.<br />
Ook is een aantal dispatch-consoles geplaatst.<br />
Er zijn twee typen radio’s in gebruik: de draagbare<br />
MTP850 en de MTM800 voor gebruik in<br />
voertuigen.<br />
Zoals gezegd, treedt de IT-afdeling van het<br />
vliegveld van München op als een serviceprovider.<br />
IT-diensten, communicatiefaciliteiten,<br />
maar ook het Tetra-netwerk zijn op commerciële<br />
basis voor klanten beschikbaar. In afbeelding<br />
2 is te zien uit welke serviceniveaus<br />
“ Het duurt wel even voordat elke<br />
individuele terminal volledig<br />
correct is ingesteld.”<br />
Tetra-klanten kunnen kiezen. In afbeelding<br />
is bovendien een overzicht gegeven van de<br />
kosten per servicelevel per maand.<br />
Tetra en Wifi<br />
Het netwerk wordt vooralsnog voornamelijk<br />
voor spraak gebruikt. “We hebben bewust<br />
voor Tetra 1 gekozen. De enige dataapplicatie<br />
die we momenteel in gebruik<br />
hebben is messaging. Ik kan me voorstellen<br />
dat we op termijn Teds (Tetra enhanced<br />
data services) implementeren, zodat we<br />
snellere dataverbindingen krijgen. Maar<br />
tot nu toe bestaat hier nog geen behoefte<br />
aan bijvoorbeeld toegang tot gegevens in<br />
databases via het Tetra-netwerk of aan foto’s<br />
of video’s die via het Tetra-netwerk worden<br />
verstuurd of opgehaald”, vertelt Zaddach.<br />
Daar komt bij dat ‘München’ Tetra nadrukkelijk<br />
combineert met Wifi. “We hebben een<br />
uitgebreid WiLan-netwerk in gebruik”, zegt<br />
Zaddach. “De meeste van onze voertuigen<br />
hebben computers aan boord. Deze systemen<br />
communiceren via Wifi met onze centrale ITsystemen.<br />
Datzelfde draadloze netwerk willen<br />
we ook gebruiken voor Voice over IP.”<br />
Programmeren<br />
Het project is Zaddach meegevallen. “De<br />
reductie in kosten die we vooraf hebben<br />
ingeschat, is zonder twijfel gerealiseerd.<br />
Dat zien we ook terug in de kosten die we<br />
doorberekenen aan onze klanten. In de<br />
analoge tijd lag het bedrag per gebruiker per<br />
maand op minimaal 72 euro. Nu zitten we<br />
twintig euro lager.”<br />
Wat Zaddach – met zijn achtergrond in IT<br />
– erg is opgevallen, is dat het Tetra-netwerk<br />
vanaf dag één stabiel was. “Desondanks<br />
hebben we een lange migratieperiode<br />
gekend, waarin we het digitale en analoge<br />
netwerk naast elkaar in gebruik hadden.<br />
Dat heeft vooral te maken met het feit dat<br />
bij een analoog netwerk erg veel centraal<br />
wordt geregeld, terwijl bij een Tetra-netwerk<br />
veel op het niveau van individuele terminals<br />
moet worden geprogrammeerd. Dat is op<br />
zich heel handig, alleen moeten wij als<br />
serviceprovider nu aan de gebruikers vragen:<br />
Wat willen jullie per terminal precies aan<br />
functionaliteit? En dat weten de gebruikers<br />
vaak niet in één keer goed aan te geven.<br />
Hierdoor moet de migratie soms in een aantal<br />
stappen verlopen. De basisfunctionaliteit van<br />
het digitale netwerk was dan ook zeer snel<br />
geïmplementeerd. Maar het duurt wel even<br />
voordat elke individuele terminal volledig<br />
correct is ingesteld.”<br />
Door Robbert Hoeffnagel<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 2
24<br />
technologie<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Veiliger Europa binnen handbereik<br />
Europees project Suphice<br />
géén brug te ver<br />
Uit 170 voorstellen die zijn<br />
binnengekomen bij het Europese<br />
onderzoeksprogramma PASR, zijn<br />
zeven onderzoeken daadwerkelijk<br />
in gang gezet. Eén daarvan was<br />
Suphice (Secure Unplanned<br />
Provisioning of High Integrity<br />
Communications across Europe).<br />
De bedoeling van Suphice was<br />
en is om tot een beveiligde<br />
infrastructuur binnen Europa<br />
te komen, die het mogelijk<br />
moet maken op een ad-hocbasis<br />
geclassificeerde informatie<br />
Overzicht van de architectuur.<br />
De Europese Commissie heeft in een reactie op de terroristische aanslagen<br />
ingezien dat nieuwe technologie moet worden ingezet in de strijd tegen<br />
terrorisme. In geval van calamiteiten moeten civiele en militaire organisaties<br />
snel en veilig met elkaar kunnen communiceren. Ook wil de Europese<br />
Commissie de economie stimuleren door de systemen volledig in Europa te<br />
laten onderzoeken en bouwen. In 2004 is een eerste stap gezet met de instelling<br />
van een driejarig Europees onderzoeksprogramma (PASR) naar beveiliging.<br />
tussen en binnen de lidstaten uit<br />
te wisselen.<br />
Tien Europese bedrijven<br />
Het onderzoek is uitgevoerd<br />
door tien Europese bedrijven in<br />
negen lidstaten. Avensus, een<br />
systeemintegrator op het gebied<br />
van onder andere beveiliging,<br />
nam deel namens Nederland.<br />
“In de periode van januari 2005<br />
tot juli 2006 ging het erom te<br />
bewijzen dat een dergelijk ambi-<br />
Suphice als beveiligend element<br />
voor I-Bridge<br />
I-Bridge voorziet in flexibele en veilige IP-connecties<br />
en services om ad-hocsamenwerking te bewerkstelligen<br />
in crisissituaties.<br />
C2000, Tetra, VHF, UHF, gsm, Marifoon, FM9000,<br />
mobiele en vaste communicatieapparatuur worden<br />
met elkaar verbonden en het resultaat kan worden<br />
geïntegreerd met andere systemen voor informatie<br />
uitwisseling en logging en/of recording.<br />
tieus project mogelijk was: een gemeenschappelijk EU cryptoplatform,<br />
met een ongeclassificeerd<br />
ontwerp voor alle ‘STG’-beveiligingsniveaus<br />
(staatsgeheim)”,<br />
zegt Klaas Boshoven van Avensus.<br />
“Ook lag er de eis voor meervoudige<br />
certificeringen en onderzochten<br />
we of niveau ‘Top Secret’<br />
haalbaar was.” Alleen het laatste<br />
was in 2006 niet haalbaar, omdat<br />
niveau ‘Top Secret’ nog niet<br />
bestond op Europees niveau.<br />
Boshoven voegt eraan toe dat het<br />
bereiken van de doelstellingen<br />
niet zo’n eenvoudige zaak was.<br />
“Je werkt met negen verschillende<br />
nationaliteiten en culturen<br />
uit verschillende – ook concurrerende<br />
– bedrijven en je moet<br />
natuurlijk vertrouwen opbouwen.<br />
Je moet vaststellen welke doelgroepen<br />
er zijn, wie werkt met<br />
wie samen, welke contacten zijn<br />
logisch en welke bevoegdheden<br />
en verantwoordelijkheden spreek<br />
je af? En zo waren er nog tientallen<br />
factoren waarnaar moest<br />
worden gekeken.”<br />
Barrières overwinnen<br />
Toen deze fase in 2006 was<br />
afgesloten, lag er een basis<br />
voor een infrastructuur, maar<br />
moesten er technisch nog grote<br />
barrières worden overwonnen.<br />
De volgende stap was een nieuwe<br />
aanpak te vinden voor hardware<br />
en software die is gebaseerd
Overzicht architectuur nationaal verband.<br />
op open standaarden. Die open<br />
standaarden zijn nodig zodat<br />
iedere leverancier en fabrikant<br />
hun eigen hardware en software<br />
kunnen ontwikkelen. Echter een<br />
open of openbare infrastructuur<br />
zonder highgrade-beveiliging,<br />
zoals internet, is niet geschikt om<br />
geclassificeerde informatie uit<br />
te wisselen. Voor de beveiliging<br />
van geclassificeerde informatie<br />
tijdens transport zijn door de<br />
meeste lidstaten eigen ‘highgrade<br />
security’-oplossingen ontwik-<br />
Architectuur van Suphice bestaat uit vier<br />
bouwstenen<br />
1. Het Cryptografische Services Registry<br />
In dit ‘telefoonboek’ staan de aangesloten organisaties met hun<br />
cryptomogelijkheden omschreven.<br />
Suphice-services worden geregistreerd in een Uddi-register opdat<br />
potentiële gebruikers deze kunnen vinden.<br />
CSR registreert crypto-devices en publiceert specifieke endpoints<br />
en securitylevels.<br />
2. De Autorisatieserver en policy database<br />
Hiermee kan worden gecheckt of de toegang tot een geselecteerde<br />
service is toegestaan en in lijn is met de regelgeving van<br />
de lidstaat of organisatie.<br />
De AuthService voorziet Suphice cryptografische apparatuur van<br />
een interface om autorisatie-aanvragen te doen. Een Suphiceapparaat<br />
plaatst een request om aan een ander apparaat een<br />
service te bieden of om een service af te nemen van een ander<br />
apparaat.<br />
Policy defined rules, acceptatie, weigering of menselijke interventie.<br />
3. De Parameterserver<br />
Deze server voorziet in de distributie van de cryptoparameters,<br />
algoritmen en sleutels.<br />
4. De Suphice IP-crypto-units<br />
Een IP-crypto is een cryptografisch apparaat dat IP-pakketten kan<br />
vercijferen en ontcijferen en tevens kan communiceren met de<br />
andere elementen van Suphice.<br />
Volledig ‘soft-loadable’.<br />
Tamper resistant.<br />
keld. Een gevolg daarvan is weer<br />
dat beveiligde communicatie op<br />
Europees niveau een uitdaging is.<br />
Dit betekent dat Suphice moest<br />
werken aan een flexibele<br />
architectuur die gebruik<br />
moest maken van bestaande<br />
gestandaardiseerde methodieken.<br />
Zo is de voor Suphice ontworpen<br />
webservice-interface dan ook<br />
gebaseerd op WSDL (webservices<br />
description language). Met<br />
uitzondering van de IP-cryptounits<br />
zijn de bouwstenen van de<br />
architectuur van Suphice dan<br />
ook gebaseerd op standaard<br />
webservicestechnologie.<br />
Stand van zaken<br />
Boshoven geeft inzicht in de<br />
stand van zaken eind 2008.<br />
“Avensus Delft is de vertegenwoordiger<br />
in de Benelux voor<br />
Thales e-Security. Soda (secure<br />
on-demand architecture) is de<br />
Thales implementatie van de<br />
open Suphice-standaard. We<br />
zijn nu bezig om met Ivent (de<br />
voormalige DTO, Dutch Defence<br />
Telematics Organization) om<br />
aan te tonen dat Suphice als een<br />
Ivent-dienst is te leveren, zodat<br />
aangesloten organisaties hiervan<br />
gebruik kunnen maken. Militaire<br />
organisaties worden geconfronteerd<br />
met uitdagingen als hoe<br />
zij veilig kunnen communiceren<br />
met civiele organisaties tijdens<br />
calamiteiten (derde hoofdtaak).<br />
Ze hebben ad-hoceisen tijdens<br />
crisissituaties en traditionele<br />
cryptologistieke en key-managementprocedures<br />
zijn hier niet<br />
voldoende.”<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 25<br />
Europees Suphice initiatief noodzakelijk<br />
Als het om veiligheid gaat, dan kan het nationale belang niet<br />
boven het gezamenlijke belang worden gesteld.<br />
Als er een vorm van dreiging is, dan moeten veiligheidsinstanties<br />
in verschillende landen ad hoc en snel informatie kunnen<br />
uitwisselen op Europees niveau.<br />
Elke lidstaat heeft nog steeds zijn eigen regelgeving.<br />
Er bestaat nog steeds terughoudendheid tussen diensten als het<br />
gaat om het delen van informatie, zelfs nationaal.<br />
Er is geen standaard voor EU communicatiesystemen.<br />
Highgrade security-oplossingen zijn nog steeds landspecifiek.<br />
Er is geen gecertificeerd EU brede highgrade-crypto beschikbaar.<br />
Militaire highgrade-oplossingen kunnen niet communiceren met<br />
civiele systemen.<br />
Tegen het einde van het jaar is<br />
het Europese Thales highgradealgoritme<br />
‘Vegas’ beschikbaar in<br />
Thales datacryptors.<br />
Avensus is ook bezig om<br />
informatie uit te wisselen met<br />
de KLPD, diverse politiekorpsen<br />
en vtsPN (voorziening<br />
tot samenwerking Politie<br />
Nederland). Tot slot praat het<br />
bedrijf met instanties, zoals de<br />
veiligheidsregio’s (samenwerking<br />
Brandweer, Politie, hulpdiensten,<br />
Defensie) en ministeries.<br />
Succesvol demonstreren<br />
Het systeem is een aantal keren<br />
al succesvol gedemonstreerd en<br />
ingezet tijdens oefeningen. De<br />
apparatuur van Suphice, met<br />
name de cryptobox, is Fips 140-2<br />
Level , common criteria EAL4<br />
en Caps-gecertificeerd. Het is de<br />
verwachting dat Nederlandse<br />
en Europese certificeringen<br />
begin 2009 zijn afgerond. “We<br />
werken nu aan de ontwikkeling<br />
van de mobiele Suphice-box,<br />
die half zo groot is en bedoeld<br />
is om aan de vraag voor meer<br />
mobiliteit te voldoen. In het<br />
verlengde hiervan wordt gewerkt<br />
aan de ontwikkeling van mobile<br />
Suphice in samenwerking met<br />
Gannexion (mobile access router,<br />
satellietcommunicatie). En tot<br />
slot is er samenwerking met Ivent<br />
voor het I-Bridge-project.<br />
Door Ad Koolen<br />
Ad Koolen is bij Avensus<br />
manager van de Specialized<br />
businessunit in Delft.
26<br />
management<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
“TetraNed is opgericht om C2000 binnen te<br />
halen, te bouwen en te onderhouden”, vertelt<br />
algemeen directeur Bert Garlich. “Die blik is<br />
inmiddels breder geworden. Onze hoofdzaak<br />
blijft efficiënt beheer, maar we willen onze<br />
kennis ook verder uitbouwen en toepassen.”<br />
TetraNed actief in Duitsland en België<br />
“ De blik is breder<br />
geworden”<br />
TetraNed is verantwoordelijk voor de bouw en het onderhoud van het<br />
Nederlandse C2000-netwerk. Eind mei was het bedrijf een van de opvallende<br />
aanwezige tijdens het Tetra World Congress in München. Maar wat heeft<br />
TetraNed te zoeken op een internationaal evenement? <strong>Verbinding</strong> vroeg het<br />
aan algemeen directeur Bert Garlich.<br />
TetraNed is in 1997 opgericht als een joint<br />
venture van KPN en Getronics en is inmiddels<br />
een volle dochter van KPN. Tien jaar na<br />
de oprichting werd het besluit genomen dat<br />
TetraNed zich ook zou gaan richten op de ‘extended<br />
home markets’ van het moederbedrijf,<br />
te weten Duitsland en België. “We kregen<br />
twee jaar de tijd om met ‘trial and error’ die<br />
nieuwe markten binnen te stappen. Duitsland<br />
is bijvoorbeeld een enorme markt, maar het<br />
is in vele opzichten anders dan Nederland. We<br />
maken gedegen keuzen en afwegingen, want
Binnenhuisdekking<br />
C2000 ligt de afgelopen maanden fel onder vuur. In de praktijk blijkt de C2000portofoon<br />
in direct mode (DMO) niet optimaal bruikbaar voor de brandweer en<br />
dat zou vooral binnenshuis gevaarlijke situaties opleveren. Deze beperking was<br />
voor diverse regio’s aanleiding voor DMO op analoog over te stappen.<br />
“In enkele brandweerregio’s lijkt er inderdaad een probleem te zijn”, zegt ook<br />
algemeen directeur Bert Garlich van TetraNed. “Maar het is een DMO-probleem<br />
en DMO is geen onderdeel van C2000. De Tweede Kamer heeft destijds gekozen<br />
om niet te voorzien in binnenhuisdekking. Nu, zeven jaar later, wordt daarover<br />
genuanceerder gedacht. Het is goed dat we nu tot in de diepste kelder willen<br />
communiceren, maar om die wens te realiseren moet geld worden vrijgemaakt.”<br />
Garlich heeft zich duidelijk geërgerd aan de recente berichtgeving rondom<br />
C2000. “De media koppen dat de brandweer C2000 in de ban heeft gedaan,<br />
maar dat is natuurlijk niet juist. In deze gevallen gaat het uitsluitend over<br />
DMO, en niet over C2000. En C2000 voldoet nu juist aan alle gestelde eisen. De<br />
discussie wordt daarnaast met veel emotie gevoerd, terwijl het uiteindelijk over<br />
geld gaat. Je kunt de dekkingsproblemen prima oplossen door de DMO-functie<br />
te verbeteren, of door repeaters te plaatsen op brandweerwagens. Maar de<br />
plaatselijke of de landelijke belanghebbenden zullen dan het geldlaatje moeten<br />
open trekken. Als die discussie eenmaal rond is kan TetraNed snel verbeteringen<br />
doorvoeren.”<br />
je kunt wel iets willen, maar het moet vooral<br />
haalbaar zijn”, zegt Garlich.<br />
Tetra in Duitsland<br />
TetraNed heeft inmiddels een eigen vertegenwoordiging<br />
in Duitsland waarmee het<br />
bedrijf uit Gouda beter kan inspelen op de<br />
stormachtige ontwikkelingen bij onze oosterburen.<br />
Duitsland bouwt momenteel aan wat<br />
het grootste Tetra-netwerk ter wereld moet<br />
worden en bevindt zich midden in de transitie<br />
van analoog naar digitaal. Duitsland is daarmee<br />
zo’n tien jaar later dan Nederland. “Ten<br />
tijde van C2000 was Tetra geen wijdverbreide<br />
keuze”, vertelt Garlich. “In Duitsland zie je dat<br />
veel markten niet meer kunnen wachten met<br />
de overstap, omdat de analoge apparatuur<br />
letterlijk uit elkaar valt.”<br />
TetraNed heeft er wel voor gekozen zich in<br />
Duitsland niet primair te richten op de OOVsector.<br />
“Dat is een markt waar je erg moeilijk<br />
tussenkomt”, stelt Garlich. “Grote opdrachten<br />
worden toch al snel gegund aan de lokale partijen.<br />
Wat je wel in Duitsland ziet, is dat de<br />
markten buiten de OOV-sector direct overstappen<br />
op digitaal.” HIj doelt dan op bijvoorbeeld<br />
energiebedrijven, mijnen en havens. TetraNed<br />
richt zich daarom vooral op deze markten<br />
met specifieke Tetra-oplossingen, zoals een<br />
‘Tetrametrie’-systeem om telemetriegegevens<br />
terug te koppelen via het Tetra-netwerk.<br />
Onderhoud Astrid<br />
Een tweede aandachtsgebied voor TetraNed is<br />
België, waar de situatie volgens Garlich heel<br />
anders is dan in Duitsland. “België is een stuk<br />
verder en de contracten zijn al vergeven.” Wel<br />
hebben onder andere de Europese Commissie<br />
en de Navo aanbestedingen uitgeschreven<br />
voor de vervanging van de huidige analoge en<br />
Tetra-netwerken.<br />
“In Duitsland kunnen veel<br />
markten niet meer wachten<br />
met de overstap, omdat de<br />
analoge apparatuur letterlijk<br />
uit elkaar valt.”<br />
De grote uitdaging voor TetraNed in België<br />
is echter het onderhoud van het landelijke<br />
Tetra-netwerk Astrid. Momenteel is dit<br />
onderhoud in handen van een consortium<br />
dat bestaat uit Telindus en Eads. “Twee jaar<br />
geleden is het onderhoud echter in de etalage<br />
gezet en werd er een aanbesteding uitge-<br />
schreven”, zegt Garlich. Die aanbesteding<br />
bevindt zich momenteel met vier partijen in<br />
de laatste fase.<br />
Een van die laatste vier partijen is ‘Amadeo’,<br />
dat staat voor Astrid Maintenance Engineering<br />
Development Expert Organization. Dit<br />
consortium staat onder leiding van TetraNed<br />
en bestaat verder uit Getronics, Koning &<br />
Hartman, AEG Tranzcom, Intergraph en<br />
Newtel Essence. TetraNed volgt daarmee een<br />
model dat ook in Nederland is toegepast. Het<br />
werk wordt deels uitgevoerd door een aantal<br />
subcontractors. TetraNed voert de regie en is<br />
het aanspreekpunt voor de opdrachtgever.<br />
De gunning voor het onderhoud van het<br />
Astrid-netwerk moet in september van dit jaar<br />
worden afgegeven, waarna het daadwerkelijke<br />
onderhoud na een overgangsperiode op<br />
1 juli 2010 van start kan gaan. Garlich heeft<br />
er vertrouwen dat het Amadeo-consortium<br />
als winnaar uit de bus komt. “Astrid heeft<br />
goed in de wereld rondgekeken en zegt onder<br />
de indruk te zijn van de manier waarop het<br />
onderhoud in Nederland is geregeld.”<br />
Als de opdracht eenmaal binnen is, dienen<br />
zich op beheergebied volgens Garlich diverse<br />
uitdagingen aan. De algemeen directeur<br />
noemt onder andere het samenvoegen van<br />
de meldkamers voor politie en brandweer tot<br />
‘multidisciplinaire meldkamers’ die via 112<br />
zijn te bereiken. “Op dit gebied kunnen wij<br />
goed meedenken als businesspartner.” Ook<br />
is België volgens hem ontvankelijker voor<br />
breedband. “België gelooft niet in Teds (Tetra<br />
enhanced data services, red.), zeker niet met<br />
het huidige spectrum. Met Teds kun je op 25<br />
kHz-kanaaltjes geen potten breken.”<br />
Upgrade C2000<br />
De activiteiten over de grens dragen volgens<br />
Garlich bij aan de ontwikkeling van TetraNed<br />
tot een ‘onafhankelijke systeemintegrator’.<br />
Het onderhoud van het C2000-netwerk blijft<br />
wel een hoofdactiviteit. Als onderdeel van<br />
‘Renatus’ voert TetraNed momenteel een upgrade<br />
uit op de core van het C2000-netwerk,<br />
een upgrade die ervoor moet zorgen dat<br />
C2000 in elk geval tot 2014 is voorbereid op<br />
de invoering van nieuwe functionaliteiten.<br />
Volgens Garlich heeft de upgrade onder<br />
andere tot gevolg dat meldkamers anders<br />
worden aangesloten op het Tetra-netwerk.<br />
“De eerste upgrade is feitelijk de meldkamer<br />
die momenteel in Drachten wordt gebouwd.”<br />
Deze gezamenlijke meldkamer voor<br />
Groningen, Friesland en Drente moet in de<br />
zomer 2010 operationeel zijn. “Maar een<br />
belangrijke vraag is dan nog wel welke gms<br />
je gaat gebruiken, en hoe je de meldkamer<br />
aansluit op C2000.”<br />
Door Ferry Waterkamp<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 27
28<br />
praktijk<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Halve minuut tijdwinst bij uitrukken<br />
Brandweer Lelystad<br />
integreert beveiliging<br />
kazerne met C2000<br />
Op 8 november 2008 werd in de brandweerkazerne in Lelystad een uniek<br />
systeem opgeleverd. Door het bestaande beveiligingssysteem te integreren<br />
met het alarmering- en communicatiesysteem zijn twee tegenstrijdigheden<br />
verzoend. Want een betere beveiliging van de kazerne gaat nu hand in hand<br />
met een belangrijke tijdwinst bij het uitrukken.<br />
“In 2005, een dik jaar na de invoering van<br />
C2000 kwamen twee concrete vragen bij elkaar”,<br />
vertelt plaatsvervangend commandant<br />
Jan Wiebe Land. “Om te beginnen vroegen<br />
de protocollen van de randapparatuur rond<br />
C2000 om een stevig onderzoek naar de beveiliging<br />
van de kazerne en de bereikbaarheid<br />
van deze apparatuur. We willen een open,<br />
dienstverlenende organisatie zijn naar de<br />
burgers, maar we constateerden tegelijkertijd<br />
dat het in geval van diefstal wel eens 96 uur<br />
kon duren voor dat aan het licht kwam. Ook<br />
maakten we ons er sterk voor de opkomsttijd<br />
terug te brengen tot acht minuten. De uit-<br />
ruktijd is daarbij zeer cruciaal. Hiervoor liep<br />
een pilot waarbij we 24 uur per dag zes man<br />
op de kazerne hadden. Die pilot is overigens<br />
omgezet in een structurele voorziening.<br />
’s Nachts slapen de brandweermensen daar<br />
en kunnen zo nodig direct in actie komen.<br />
Maar de beide vragen: betere beveiliging en
een hogere reactiesnelheid beten elkaar toen<br />
nog. Zoals eigenlijk altijd en overal.”<br />
Koppelen alarmering en<br />
beveiliging<br />
Installatiebedrijf en ingenieursbureau Koldijk<br />
is al sinds jaar en dag huisinstallateur van<br />
de brandweer in Lelystad en had in 2004 nog<br />
een paar aanpassingen aan de beveiliging<br />
gedaan. Samen met leverancier Keyprocessor<br />
was een geïntegreerd beveiligingssysteem<br />
geïnstalleerd, dat bestaat uit camerabewaking,<br />
toegangscontrole en inbraakbeveiliging.<br />
Maar als je als brandweerman op weg van<br />
de slaapkamers naar buiten op verschillende<br />
plaatsen het licht moet aandoen, een aantal<br />
zware deuren door moet en de beveiliging<br />
moet in- en uitschakelen, dan ben je al snel<br />
een paar minuten kwijt voordat je met de<br />
auto de straat op kunt. Dat moest dus anders.<br />
De cruciale vraag bleek te zijn: “Hoe koppel<br />
je de alarmering via C2000 aan een intern<br />
beveiligingssysteem met alleen al twintig<br />
deuren.” Zenitel, marktleider op het gebied<br />
van randapparatuur en applicaties binnen<br />
het C2000-netwerk, had behalve digitale<br />
portofoons ook verschillende andere applicaties<br />
(claxon, stoplichten en lichtkrant<br />
met kerninformatie) en beschikte over een<br />
systeem met acht aanstuurpunten, maar dat<br />
was lang niet voldoende. De wens was om de<br />
alarmering van de kazernebezetting via C2000<br />
te regelen. Want dat was sneller dan de tot<br />
dan toe gebruikelijke manier via P2000.<br />
Partijen bij elkaar brengen<br />
Tijd dus om de leveranciers bij elkaar te<br />
brengen. De beveiligings- en communicatiespecialisten<br />
kenden elkaar niet, maar<br />
dat bleek uiteindelijk geen belemmering. Al<br />
snel zagen de drie partijen de mogelijkheden<br />
en de perspectieven en werd besloten<br />
tot een samenwerking die moest leiden tot<br />
een geïntegreerd systeem. Dat bleek nog<br />
behoorlijk wat voeten in de aarde te hebben.<br />
Koos Nomden, projectleider bij businessunit<br />
Koldijk Beveiligingstechniek, formuleert het<br />
zo: “Zeker in het begin leek het of de ene<br />
partij Schots sprak en de andere Iers. Het had<br />
allemaal wel wat weg van Engels, maar echt<br />
verstaan deden we elkaar niet.”<br />
Veel tijd is gestoken in het testen en in het<br />
garanderen van back-ups. “Het kan niet zo<br />
zijn – ook niet in de aanloopfase – dat een<br />
deur op een cruciaal moment niet opengaat.<br />
We werken in een reële situatie waarbij<br />
inderdaad elke seconde telt en dan mag er<br />
absoluut niets mis gaan. Dat vroeg veel van<br />
ons als ontwerpers en bouwers, maar stelde<br />
soms ook wel het geduld van de brandweer in<br />
Lelystad op de proef”, vertelt Nomden.<br />
Aansprekende resultaten<br />
Maar het was het geduld waard. Het resultaat<br />
op 8 november 2008, toen het complete systeem<br />
werd opgeleverd, stemt de brandweer<br />
in Lelystad zeer tevreden. Alleen al in de tijd<br />
tussen alarmering via C2000 en het oppiepen<br />
(P2000) is acht seconden winst geboekt. Tel<br />
daarbij op dat ’s nachts een halve minuut is<br />
gewonnen en er binnen twee minuten wordt<br />
uitgerukt – overdag zelfs binnen anderhalve<br />
minuut – dan is sprake van een winst die<br />
levensreddend kan zijn.<br />
Bij een alarm ’s nachts gaan direct alle lichten<br />
aan, van de slaapkamers tot in de hal met<br />
voertuigen. Zowel de interne als de externe<br />
deuren worden ontgrendeld en de brandweerlieden<br />
kunnen dus direct en ongehinderd naar<br />
de voertuigen en vervolgens de kazerne uit.<br />
Na het uitrijden is een druk op de statusbox in<br />
de wagen voldoende om de deuren te sluiten<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 29<br />
“Hoe koppel je de alarmering<br />
via C2000 aan een intern<br />
beveiligingssysteem met alleen<br />
al twintig deuren?”<br />
en de vergrendeling en beveiliging weer op<br />
scherp te stellen.<br />
Uiteraard is er een heel arsenaal aan extra<br />
faciliteiten mogelijk, nu de integratie daadwerkelijk<br />
tot stand is gekomen. Denk aan een<br />
statusbox in de voertuigen, waarmee informatie<br />
en sturing mogelijk is. Een pop-up op<br />
alle computerschermen op de werkplekken,<br />
waarin onder andere de alarmering staat,<br />
maar ook of het voertuig ter plaatse is of<br />
alweer terugkomt. “Dergelijke extra’s blijken<br />
motiverend te werken voor brandweerlieden.<br />
Ze verhogen de onderlinge betrokkenheid en<br />
creëren draagvlak voor het nieuwe systeem”,<br />
is de ervaring van Jan Wiebe Land. Maar<br />
denk ook aan een koppeling met de verwarming<br />
in de uitrukhal, die automatisch wordt<br />
uitgeschakeld als de roldeuren open zijn. De<br />
bevelvoerder kan door camera’s op afstand<br />
bepalen of het gebouw goed is afgesloten en<br />
ook zien wie er voor de deur staat.<br />
Unieke integratie op<br />
datacommunicatieniveau<br />
Kern van de hele operatie is dat er niet op<br />
contactniveau is gekoppeld, maar dat de<br />
systemen op het niveau van datacommunicatie<br />
zijn geïntegreerd. In feite gaat alles over<br />
C2000, maar wordt het netwerk niet extra<br />
belast. Er zit een knip in de communicatie<br />
van meldkamer naar kazerne en voertuigen<br />
enerzijds en de aansturing van het interne<br />
beveiligings- en voorzieningensysteem anderzijds.<br />
De bestaande protocollen bij Zenitel en<br />
Keyprocessor zijn zodanig gestandaardiseerd,<br />
dat ook bij toekomstige updates de integratie<br />
van beide systemen gegarandeerd blijft. En<br />
dat maakt het systeem, zoals dat in Lelystad<br />
functioneert, veel meer dan een lokale<br />
ad-hocoplossing.<br />
De leveranciers zijn ervan overtuigd dat dit de<br />
basis vormt voor toepassingen waarmee alle<br />
brandweerkorpsen en ook andere hulpverleningsdiensten<br />
in heel Nederland hun voordeel<br />
kunnen doen.<br />
Door Peter Knol<br />
Peter Knol is manager<br />
Beveiligingstechniek bij installatiebedrijf<br />
en ingenieursbureau Koldijk<br />
(www.koldijk.eu).
0<br />
praktijk<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Naast de organisatorische aspecten betekent<br />
regionalisering ook dat de Veiligheidsregio<br />
Flevoland een eigen ict-infrastructuur moet<br />
opzetten, inclusief een eigen spraak- en<br />
datacommunicatienetwerk. De brandweer in<br />
Flevoland koos voor samenwerking met de<br />
Galaxy Group en haar partner Datel Access<br />
om de veiligheid en beschikbaarheid van de<br />
Veiligheidsregio Flevoland altijd veilig bereikbaar<br />
“ Ict en communicatie<br />
zoveel mogelijk<br />
één geheel”<br />
De regionalisering van de veiligheidsdiensten moet de veiligheid van<br />
burgers tijdens rampen en crisissen verhogen. In Flevoland zijn al flinke<br />
stappen gezet bij het opzetten van de veiligheidsregio. Een belangrijk<br />
onderdeel van dit proces is de regionalisering van de brandweerkorpsen<br />
die voorheen aan de gemeenten waren gekoppeld.<br />
mobiele en datacommunicatie te garanderen.<br />
“Het ontkoppelen van de brandweerkorpsen<br />
en gemeenten, en het opzetten van een<br />
eigen organisatie is een omvangrijk proces<br />
met veel verschillende aandachtspunten,<br />
zowel organisatorisch als technisch”, zegt<br />
Wim Maas, hoofd bedrijfsvoering Veiligheidsregio<br />
Flevoland. “Op het gebied van ict en<br />
communicatie is het uitgangspunt dat we de<br />
regio zoveel mogelijk als één geheel zien. We<br />
willen dan ook een centrale communicatie-infrastructuur<br />
en een centraal nummer voor de<br />
brandweer in Flevoland. De vraag was echter<br />
hoe we alle losse onderdelen op een effectieve<br />
manier kunnen samenvoegen tot een<br />
goed werkend communicatienetwerk dat ook
weinig beheerinspanningen vergt. Met het<br />
oog op de flexibiliteit en mobiliteit is het uitgangspunt<br />
bovendien om alle medewerkers<br />
een online werkplek aan te bieden. Een goede<br />
breedbandinfrastructuur is dan noodzakelijk.<br />
Tot slot groeit onze organisatie de komende<br />
periode zeer snel en ook daar moet de nieuwe<br />
infrastructuur op voorbereid zijn.”<br />
Uit de eerste contacten met de Galaxy Group<br />
en Datel Access bleek dat het brede pakket<br />
aan eisen en wensen snel was te realiseren.<br />
De samenwerking startte met een uitvoerige<br />
analyse van de bestaande situatie. “Hieruit<br />
kwam naar voren dat de verschillen per locatie<br />
nogal groot zijn, in elk geval wat betreft<br />
telefooncentrales. Daarom is ervoor gekozen<br />
een nieuwe beheerde breedbandinfrastructuur<br />
aan te leggen. Daarbij hebben we de<br />
bewuste keuze gemaakt de inrichting van de<br />
breedbandinfrastructuur en het noodzakelijke<br />
beheer en de monitoring uit te besteden aan<br />
All IP Europe, onderdeel van de Galaxy Group,<br />
en haar partner Datel Access. Onze kernactiviteiten<br />
richten zich op veiligheid en brandbestrijding.<br />
We hebben niet de capaciteit en<br />
kennis alle ontwikkelingen op het vlak van<br />
communicatie bij te houden.”<br />
Online werkplek<br />
Voor de inrichting van de online werkplekken<br />
is een betrouwbare dataverbinding cruciaal.<br />
“We hebben straks vijftien locaties en willen<br />
dat onze mensen in die kazernes en thuis<br />
veilig toegang hebben tot bedrijfsgegevens en<br />
applicaties. Op die manier kunnen ze efficiënter<br />
en flexibeler werken”, zegt Maas. De verbindingen<br />
die hiervoor nodig zijn, maken deel<br />
uit van het maximaal beveiligde en private<br />
datacommunicatienetwerk van All IP Europe.<br />
“Zij zijn verantwoordelijk voor de beveiliging<br />
van de verbindingen en zorgen dat er<br />
voldoende bandbreedte op de lijnen beschikbaar<br />
is. Daarvoor monitoren ze standaard het<br />
totale externe communicatieverkeer. Op basis<br />
van die gegevens kunnen ze de beschikbare<br />
bandbreedte efficiënter indelen. Zo kan er<br />
ook voor de verschillende verkeerstypen,<br />
zoals spraak en e-mail, bandbreedte worden<br />
toegewezen. Met de nieuwe infrastructuur<br />
kunnen we zorgen dat al onze mensen altijd<br />
veilig toegang hebben tot de informatie die<br />
ze nodig hebben. We hoeven ons op dat vlak<br />
geen zorgen te maken. We hebben altijd<br />
een goed beeld van de bandbreedte die we<br />
nodig hebben en dus ook van de bijbehorende<br />
kosten.”<br />
Spraak<br />
Ook het vaste spraakverkeer binnen de<br />
Veiligheidsregio Flevoland verloopt via het<br />
All IP-datanetwerk. En voor de inrichting en<br />
monitoring is VoIP-specialist Datel Access<br />
ingeschakeld. Hierbij wordt gebruikgemaakt<br />
van de dienst SIPconnect managed voice van<br />
dit bedrijf. “Na de technische inventarisatie<br />
bleek dat de managed voice-oplossing het<br />
beste aansluit op onze wensen. Omdat het<br />
spraakverkeer via het vaste netwerk verloopt,<br />
hebben we op locatie geen telefooncentrales<br />
meer. Dat biedt kostenvoordelen en vermindert<br />
beheer’, vertelt Maas. Door deze keuze<br />
hoeven op de verschillende locaties alleen<br />
VoIP-toestellen te worden ingeplugd, waarna<br />
de medewerkers beschikken over alle aangeboden<br />
telefoniefunctionaliteit. Ze hoeven<br />
alleen op het toestel in te loggen met hun<br />
eigen gebruikersnaam en wachtwoord.<br />
De twee bedrijven werken nauw samen om de<br />
kwaliteit van het spraakverkeer te garanderen.<br />
Daarnaast heeft de brandweer een 0900nummer<br />
aangevraagd om de bereikbaarheid<br />
te optimaliseren en gesprekken snel en goed<br />
te kunnen verwerken. Er is ook een nummerplan<br />
ontwikkeld om de bereikbaarheid te<br />
optimaliseren. Dat zorgt ervoor dat iedereen<br />
die belt snel bij de juiste persoon terecht<br />
komt. De keuze voor managed voice levert<br />
de veiligheidsregio de flexibiliteit waarnaar<br />
ze op zoek is. “Inmiddels is de brandweer in<br />
Almere opgenomen in de veiligheidsregio en<br />
zijn de voorbereidingen voor de integratie<br />
van Lelystad in volle gang. Op termijn zullen<br />
dan ook de korpsen van Zeewolde, Dronten,<br />
Noordoostpolder en Urk volgen”, zegt Maas.<br />
“Het is voor ons dus belangrijk dat we snel<br />
extra locaties aan onze communicatie-infrastructuur<br />
kunnen koppelen.”<br />
Mobiele communicatie<br />
Als brandweerlieden onderweg zijn, moeten<br />
ze ook bereikbaar zijn. Naast mobiele<br />
telefoons zijn er ook medewerkers uitgerust<br />
met smartphones en laptops met een mobiele<br />
verbinding. “De Galaxy Group levert als<br />
totaalleverancier abonnementen en toestellen<br />
voor mobiele telefonie, inclusief datamodules.<br />
Dit alles op basis van het KPN-netwerk.<br />
In eerste instantie hebben we de bestaande<br />
mobiele abonnementen van de gemeente en<br />
de GGD omgezet naar Galaxy-abonnementen.<br />
Het gebruik van mobiele datatoepassingen<br />
vereist echter ook aandacht voor beveiliging.<br />
We willen niet dat de bedrijfsgegevens of<br />
e-mails eenvoudig te onderscheppen zijn. Ook<br />
op dat vlak kon onze communicatiepartner<br />
ons helpen. De mobiele data die onze mensen<br />
versturen, gaan standaard via het private access<br />
point van All IP Europe. Daardoor weten<br />
we zeker dat onze gegevens en e-mails niet in<br />
verkeerde handen vallen.”<br />
Hoewel de veiligheidsregio diverse spraak- en<br />
datadiensten afneemt, gaat dit niet ten koste<br />
van het overzicht. “We ontvangen voor alle<br />
“ Onze organisatie groeit de<br />
komende periode zeer snel<br />
en ook daar moet de nieuwe<br />
infrastructuur op voorbereid zijn.”<br />
diensten maandelijks één factuur met een gedetailleerd<br />
overzicht van alle communicatiekosten.<br />
Maar belangrijker”, vervolgt Maas, “is<br />
dat we elk kwartaal een analyse ontvangen,<br />
waardoor we altijd een goed beeld hebben<br />
van onze communicatiebehoeften. Op basis<br />
van die analyses kunnen we steeds kijken of<br />
we de afspraken moeten aanpassen. In dat<br />
geval is het heel prettig dat we samenwerken<br />
met een specialist op alle communicatiedisciplines.<br />
Op die manier zijn onze medewerkers<br />
verzekerd van optimaal telefoonverkeer en<br />
betrouwbare verbindingen. Bovendien weten<br />
we zeker dat onze communicatie-infrastructuur<br />
meegroeit met onze ontwikkeling,<br />
zonder concessies aan de beschikbaarheid en<br />
veiligheid.”<br />
Door Petrick de Koning<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 1
2<br />
technologie<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
Supersnelle verbindingen tussen radiotelescopen<br />
Jive deelt data<br />
over lichtpaden<br />
Het Joint Institute for VLBI in Europe (Jive) in Dwingeloo was begin<br />
april het toneel van een demonstratie van ‘electronic transmission<br />
of VLBI’. VLBI (very long baseline interferometry) is de techniek om<br />
verscheidene telescopen te gebruiken als één grote supertelescoop.
De ‘control room’ van Jive met op<br />
de achtergrond de correlator.<br />
De demonstratie was onderdeel<br />
van de internationale sterrenkundemarathon<br />
‘Rond de wereld<br />
in tachtig telescopen’. Tijdens de<br />
demo in Dwingeloo is ingezoomd<br />
op het actieve melkwegstelsel<br />
C120, waarvan het licht er 450<br />
miljoen jaar over heeft gedaan<br />
om vandaag te worden waargenomen.<br />
Het gedeelte waarop<br />
door de zestien telescopen wordt<br />
ingezoomd, is zo klein dat Jivedirecteur<br />
Huib-Jan van Langeveld<br />
het vergelijkt met een telescoop<br />
die vanuit Nederland een tennisbal<br />
waarneemt in New York.<br />
Superradiotelescoop<br />
In vroegere tijden brachten<br />
koeriers harde schijven en<br />
banden naar Jive voor astronomieonderzoek.<br />
Gezien het feit dat<br />
veel radiotelescopen op afgelegen<br />
plekken op de wereld staan,<br />
zoals in woestijnen in Afrika<br />
en Australië, duurde het erg<br />
lang voordat de data konden<br />
worden geanalyseerd en radioastronomen<br />
de beelden konden<br />
bekijken.<br />
Door alle radiotelescopen op<br />
een stuk heelal te richten en de<br />
verkregen data te combineren,<br />
vormen de telescopen als het<br />
ware één grote superradiotelescoop.<br />
Jive in Dwingeloo vormt<br />
het centrum, omdat de centrale<br />
processor daar staat, maar ook<br />
omdat de gebruikers en het<br />
netwerk van daaruit worden ondersteund.<br />
De gegevens komen<br />
via het glasvezelnetwerk direct<br />
samen en radiosterrenkundigen<br />
kunnen vandaag de dag in realtime<br />
zien wat hun telescopen<br />
waarnemen. Ze hoeven dus niet<br />
meer te wachten tot de data<br />
weken later voorhanden zijn.<br />
Glasvezelnetwerk<br />
Door het glasvezelnetwerk<br />
van Surfnet heeft Jive de<br />
capaciteit gelijktijdig de<br />
signalen van zestien telescopen<br />
te verwerken. De aangesloten<br />
radiotelescopen produceren<br />
per stuk ongeveer 1 Gbps aan<br />
data. Het lichtpadenknooppunt<br />
NetherLight ligt in Amsterdam.<br />
Hier komt de informatie uit het<br />
buitenland binnen en die wordt<br />
rechtstreeks doorgestuurd naar<br />
Dwingeloo.<br />
De lichtpaden lopen over het<br />
glasvezelnetwerk van Surfnet,<br />
dat in staat is gegevens met een<br />
zeer hoge snelheid te verzenden.<br />
“Op een enkele glasvezel<br />
gebruiken we tot 72 kanalen: één<br />
kanaal voor gewoon internetgebruik<br />
en de andere 71 kanalen<br />
voor de wetenschappelijke<br />
grootgebruikers”, vertelt Erik-Jan<br />
Bos, directeur van Surfnet. “Elk<br />
van de 71 kanalen vormt een<br />
lichtpad: een eigen optische<br />
snelweg die buiten het reguliere<br />
internet valt.” Via deze lichtpaden<br />
kan in totaal 72x10 Gbps per<br />
golflengte aan informatie worden<br />
verzonden.<br />
GigaPort<br />
Lichtpaden zijn het resultaat<br />
van het project GigaPort<br />
Next Generation Network,<br />
dat door een consortium van<br />
onderzoeksinstellingen in<br />
2004 is gestart met als doel<br />
supersnelle internetverbindingen<br />
te ontwikkelen om grote<br />
hoeveelheden data mee te<br />
versturen. “Een netwerk mag<br />
geen hinder zijn voor onderwijs<br />
en onderzoek. Netwerken zijn<br />
katalysatoren voor voorruitgang<br />
en dat heeft ons, mede<br />
geïnspireerd door de discussies<br />
met de mensen van Jive, tot de<br />
ontwikkeling van lichtpaden<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009<br />
gebracht”, zegt Bos en hij<br />
vervolgt: “Lichtpaden maken een<br />
directe dataverbinding mogelijk<br />
tussen twee punten in het<br />
netwerk zonder tussenkomst van<br />
routers van internet.”<br />
Een belangrijke hindernis die<br />
moest worden genomen, is het<br />
snel en betrouwbaar bedienen<br />
van de wetenschappelijke<br />
grootverbruikers zonder de<br />
prestaties van het netwerk voor<br />
andere internetgebruikers aan<br />
te tasten. De resultaten van<br />
het GigaPort NG-project zijn<br />
voor veel netwerkorganisaties<br />
in de rest van de wereld een<br />
voorbeeld geweest voor hoe<br />
de volgende generatie van hun<br />
netwerk eruit moet zien. Met<br />
zijn ruim 8.000 km glasvezel is<br />
het netwerk beschikbaar voor<br />
onderzoekcentra, universiteiten,<br />
hogescholen en academische<br />
ziekenhuizen in Nederland en<br />
is het via NetherLight goed<br />
gekoppeld aan soortgelijke<br />
netwerken wereldwijd.<br />
De nieuwste ontwikkeling zijn<br />
de zogenoemde dynamische<br />
lichtpaden. Hierbij staan de<br />
lichtpaden niet continu open,<br />
maar vormen een netwerk dat<br />
kan worden gebruikt op het<br />
moment dat de behoefde daar<br />
is. Zo krijgt de gebruiker zelf<br />
controle over zijn deel van het<br />
netwerk.<br />
Door Hans Vandam<br />
De ‘Westerborktelescoop’<br />
die ook<br />
is gebruikt tijdens<br />
de demo.
AMCOM<br />
Luzernestraat 24<br />
Postbus 215<br />
2150 AE Nieuw Vennep<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Distributeur voor<br />
de Benelux van ICOM<br />
radiocommunicatie<br />
T +31 (0) 252-629370<br />
F +31 (0) 252-629371<br />
E info@amcom.nl<br />
I www.amcom.nl<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
VERHUUR-VERKOOP-ONDERHOUD<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
(Ex)PORTOFOONS & TRUNKING<br />
www.flash-services.com<br />
WWW.GLOBAL.NL<br />
WWW.GLOBAL.NL<br />
WWW.GLOBAL.NL<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
IN-CAR LAAD<br />
EN MONTAGE<br />
OPLOSSINGEN<br />
Televisieweg 26, 1322 AL Almere<br />
Telefoon: 036 538 70 70<br />
MULTIMEDIA EN<br />
COMMUNICATIE<br />
OPLOSSINGEN<br />
Televisieweg 26, 1322 AL Almere<br />
Telefoon: 036 538 70 70<br />
GPS, C2000<br />
EN GSM<br />
ANTENNE<br />
OPLOSSINGEN<br />
Televisieweg 26, 1322 AL Almere<br />
Telefoon: 036 538 70 70<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
KPN BMS<br />
Postbus 16118<br />
2500 BC Den Haag<br />
T (010) 457 27 27<br />
F (084) 222 01 36<br />
E bms@kpn.com<br />
I www.kpn.com/portofoons<br />
Microlinks<br />
Wireless systems<br />
Ceintuurbaan 28<br />
1271 BJ Huizen<br />
Tel: +31 (0)35 5250153<br />
Fax:+31 (0)35 7851639<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
. Licentiestraalzenders<br />
. Licentievrij 2.4/ 5.4 GHz<br />
. Hotspot<br />
. turn-key of alleen hardware www.microlinks.nl<br />
. onderhoud & service (SLA) info@microlinks.nl
productnieuws<br />
Motorola Team VoWlan beschikbaar in Europa<br />
Motorola Enterprise Mobility Solutions maakt haar<br />
Team-oplossingen voor Voice over Wireless Lan in Europa<br />
beschikbaar. De oplossing biedt behalve spraak mobiele<br />
e-mail, gesynchroniseerde contact- en agendafuncties,<br />
verzending en ontvangst van tekstberichten en toegang<br />
tot internet of intranetten.<br />
Met de oplossing is het mogelijk via Windows Mobile<br />
6.1 draadloos gebruik te maken van bedrijfsapplicaties.<br />
De Team-apparatuur is te integreren in bestaande<br />
PBX-telefoonsystemen en is terug te vinden in pushto-talk-toepassingen.<br />
Ook kan de apparatuur worden<br />
gecombineerd met Motorola tweeweg radiosystemen.<br />
Meer informatie: www.motorola.com<br />
Edimax Technology, producent van netwerk-<br />
en connectiviteitsoplossingen, komt met<br />
de IC-7000PTn, een 802.11n dual mode<br />
IP-camera. De camera is voorzien van<br />
pan-tiltfunctie en 1. megapixel lens. De<br />
IC-7000PTn is makkelijk aan te sluiten op<br />
een netwerk. Gebruikers kunnen met de<br />
ontwikkeling camerabeveiligingssystemen<br />
opzetten die via een webbrowser op afstand<br />
kunnen worden bestuurd.<br />
De IC-7000PTn is dankzij de hoge snelheid<br />
en een stabiel signaal in staat kwalitatief<br />
goede videobeelden door te sturen. De<br />
camera ondersteunt twee manieren van<br />
videocompressie; Mjpeg en Mpeg-4. Dankzij<br />
de pan-tiltfunctie kunnen gebruikers de<br />
kijkhoeken van de camera aanpassen. De<br />
camera ondersteunt een horizontale kijkhoek<br />
Tetra Crypto voorkomt<br />
afluisteren<br />
De encryptie die standaard zit ingebouwd in<br />
Tetra-terminals is volgens beveiligingsspecialist<br />
Sectra onvoldoende. Het Zweedse bedrijf heeft<br />
daarom samen met de Zweedse overheid een<br />
nieuwe oplossing ontwikkeld die afluisteren van<br />
Tetra-verkeer onmogelijk moet maken.<br />
Sectra Tetra Crypto bestaat uit een sim-kaart<br />
die in nagenoeg elke portofoon kan worden<br />
geschoven. De versleuteling is daardoor volledig<br />
onafhankelijk van het merk portofoon, aldus de<br />
leverancier.<br />
Meer informatie: www.sectra.com<br />
Op afstand bestuurbare dual mode IP-camera<br />
van Edimax<br />
van 55° en een<br />
verticale hoek van<br />
120°.<br />
Een andere<br />
handige functie<br />
van de IC-7000PTn is<br />
de multi-area motion<br />
detection. Hierdoor<br />
kunnen verschillende<br />
plekken in het kijkveld<br />
worden aangewezen,<br />
waarna de camera een<br />
momentopname verstuurt<br />
zodra hier beweging wordt<br />
waargenomen. De opnamen kunnen worden<br />
opgeslagen op SD-geheugenkaarten, een<br />
harde schijf, e-mail en FTP.<br />
Meer informatie: www.edimax.nl<br />
<strong>Verbinding</strong> <strong>juni</strong> 2009 5
Raca Batteries Nederland B.V.<br />
Satellietbaan 10A<br />
2181 MH HILLEGOM<br />
Postbus 75<br />
2180 AB HILLEGOM<br />
Tel: +31 (0)252-227070<br />
Fax: +31 (0)252-533922<br />
Internet: www.racabatteries.nl<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
M I SSION C R ITIC A L IT SYSTEMS<br />
C OMPUTERWEG 5<br />
P OSTBUS 8 3 07<br />
3503RH U T RECHT<br />
T: 0 3 4 6 – 5 817 3 0<br />
F : 0 3 4 6 – 5 8174 0<br />
INFO@ TRIOPSYS. NL<br />
W W W.TRIOPSYS. N L<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Utrechtseweg 2 Postbus 14<br />
3732 HB De Bilt 3730 AA De Bilt<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
telefoon 030 - 635 34 63<br />
www.vtspn.nl
Raca Batteries Nederland B.V.<br />
Satellietbaan 10A<br />
2181 MH HILLEGOM<br />
Postbus 75<br />
2180 AB HILLEGOM<br />
Tel: +31 (0)252-227070<br />
Fax: +31 (0)252-533922<br />
Internet: www.racabatteries.nl<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
M I SSION C R ITIC A L IT SYSTEMS<br />
C OMPUTERWEG 5<br />
P OSTBUS 8 3 07<br />
3503RH U T RECHT<br />
T: 0 3 4 6 – 5 817 3 0<br />
F : 0 3 4 6 – 5 8174 0<br />
INFO@ TRIOPSYS. NL<br />
W W W.TRIOPSYS. N L<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Utrechtseweg 2 Postbus 14<br />
3732 HB De Bilt 3730 AA De Bilt<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
telefoon 030 - 635 34 63<br />
www.vtspn.nl
column 8<br />
<strong>Verbinding</strong> | <strong>juni</strong> 2009<br />
Total black-out<br />
Hulpdiensten worden traditioneel ingezet om te assisteren bij nood-<br />
situaties en rampen. En in die situaties communiceren ze via legio vaste en<br />
mobiele netwerken. Niets nieuws. Ook niet dat we al tijden kibbelen over<br />
welke systemen nou het geschiktst zijn en dus hebben we verschillende<br />
netwerken die letterlijk en figuurlijk langs elkaar heen communiceren. Wat<br />
doen we dan, als al die bestaande communicatienetwerken van de hulpdiensten<br />
ons in de steek laten. Het gebeurt niet vaak, maar het kan wel.<br />
Afgelopen oud en nieuw ging het wonderlijk goed met het mobiele<br />
netwerk. Maar eind mei hebben we het weer eens meegemaakt, toen het<br />
ADSL-netwerk van KPN uit de lucht ging. Het was niet dramatisch, want het<br />
duurde maar drie uurtjes en het was in de avond. Toch kan het vervelend<br />
zijn en het is natuurlijk niet de eerste keer dat dit gebeurt. Dus wat doen<br />
we als meerdere vaste en mobiele systemen simultaan uitvallen?<br />
In de Verenigde Staten weten ze daar wel raad mee. Ze hebben ook wel<br />
eens rampen meegemaakt. En dus heeft Verizon Business een dienst<br />
met de naam ERMCS (Emergency response mobile communications<br />
service). Laat het maar aan de Amerikanen over om fantastische namen<br />
te verzinnen voor hun diensten, maar dat terzijde. De dienst van de<br />
mondiaal opererende operator is alleen beschikbaar in de VS en heeft als<br />
doel ongeacht welk kritisch communicatiesysteem in een mum van tijd te<br />
herstellen. Vooral in noodsituaties en tijdens rampen rukken de mannen<br />
van de ERMCS uit, die hofleverancier is van de Amerikaanse Fema (Federal<br />
Emergency Management Agency).<br />
De ERMCS beschikt over een aantal vrachtwagens die werkelijk tot de nok<br />
zijn gevuld met allerhande communicatieapparatuur en voedingssystemen<br />
voor elektriciteit. Ze zijn geheel zelfvoorzienend en natuurlijk zijn alle systemen<br />
volledig redundant uitgevoerd. De joekels van wagens hebben ruimte<br />
voor 24 werkplekken en zijn onder andere ingezet tijdens 9/11 in New York,<br />
de orkanen Katrina en Rita en de bosbranden in Californië. Daarnaast heeft<br />
Verizon afgelopen maand haar MCC (mobile command center) geïntroduceerd.<br />
Dit systeem zit eveneens in een kolossale vrachtwagen en fungeert<br />
als commandocentrale tijdens rampen en noodsituaties. Voor degenen die<br />
plaatjes willen zien, kijk op www.flickr.com en zoek op Verizon Business.<br />
Aan de palmares van de vrachtwagens blijkt dat de heren mobiele<br />
hulpverleners al een tijdje rondrijden in de Verenigde Staten. Misschien<br />
heb ik het gemist, maar in Europa kan ik me een dergelijk initiatief niet<br />
herinneren, laat staan in Nederland. En ik begrijp dat niet. Want in geval<br />
van nood is communicatie toch het eerste wat in de lucht moet zijn. En als<br />
juist die communicatie uitvalt, moet die zo snel mogelijk worden hersteld<br />
of vervangen.<br />
De vraag is of we in Nederland voldoende zijn ingericht op communicatierampen.<br />
Oefeningen en testen suggereren van wel, maar we hebben recent<br />
geen rampen meegemaakt op de schaal van Katrina of 9/11, waarin echt<br />
alle of in elk geval meerdere systemen tegelijkertijd uitvielen. Ik kan het<br />
me niet herinneren. Toegegeven, de Amerikanen kunnen van ons ook nog<br />
wel wat leren op het gebied van andere typen infrastructuur en dat doen ze<br />
gretig. Zie de bezoeken vanuit New Orleans aan onze dijken en stormvloedkering.<br />
Hoe dan ook zij lijken voorbereid te zijn op een meervoudige uitval<br />
van bestaande communicatie-infrastructuren. Op een totale black-out. Zijn<br />
wij dat ook?<br />
René Frederick<br />
Colofon<br />
<strong>Verbinding</strong> is een vakblad over mobiele<br />
communicatie in de openbare orde &<br />
veiligheidssector.<br />
Jaargang 30, <strong>juni</strong> 2009, nr 6<br />
<strong>Verbinding</strong> verschijnt tienmaal per jaar. Toezending<br />
geschiedt op abonnementsbasis en middels<br />
controlled circulation.<br />
Uitgever<br />
Robbert Hoeffnagel<br />
Hoofdredactie<br />
Ferry Waterkamp<br />
Eindredacteur<br />
M. Rubel<br />
Redactie Postadres<br />
Postbus 82, 2460 AB Ter Aar<br />
Telefoon: 079-3416632<br />
Administratie: info@fenceworks.nl<br />
Abonnementen: abonnementen@fenceworks.nl<br />
Redactie: verbinding@fenceworks.nl<br />
Website: www.verbindingonline.nl<br />
Advertentie-exploitatie<br />
Bureau van Vliet B.V.<br />
Postbus 20, 2040 AA Zandvoort<br />
Telefoon: 023-5714745<br />
Zandvoort@bureauvanvliet.com<br />
In dit nummer bijdragen van<br />
Hans Borgonjen, René Frederick, Robbert<br />
Hoeffnagel, Wouter Hoeffnagel, Peter Knol,<br />
Petrick de Koning, Ad Koolen, Hans Steeman,<br />
Hans Vandam, Ferry Waterkamp en John Piek<br />
Druk<br />
drukkerij JB&A van driel, Rotterdam<br />
Een jaarabonnement op VERBINDING kost € 51,95<br />
inclusief 6% BTW, over te maken op bankrekening<br />
1062.74.619 t.n.v. FenceWorks B.V. in Alphen aan<br />
den Rijn, onder vermelding van ‘jaarabonnement<br />
<strong>Verbinding</strong>’. Een jaarabonnement loopt gelijk<br />
met het kalenderjaar. Een jaarabonnement wordt<br />
aangegaan tot schriftelijke wederopzegging en<br />
automatisch gecontinueerd indien niet voor één<br />
november van het lopende jaar schriftelijk is<br />
opgezegd.<br />
Kopij kan worden ingezonden in overleg met<br />
de redactie. Geplaatste artikelen hoeven niet<br />
noodzakelijkerwijs de mening van de redactie te<br />
vertegenwoordigen. De redactie noch de uitgever<br />
aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de<br />
inhoud van artikelen van derden, ingezonden<br />
mededelingen, advertenties en de juistheid van<br />
genoemde data en prijzen.<br />
Fotokopie en overname van artikelen, geheel of<br />
gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend<br />
toegestaan na schriftelijke toestemming van de<br />
redactie en onder vermelding van: ‘Overgenomen<br />
uit <strong>Verbinding</strong>, vakblad voor professionele<br />
telecommunicatie’. Met de vermelding van het jaar<br />
en het nummer.<br />
ISSN-nummer 1386-4300<br />
VERBINDING is een uitgave van FenceWorks BV.
column 8<br />
<strong>Verbinding</strong> | <strong>juni</strong> 2009<br />
Total black-out<br />
Hulpdiensten worden traditioneel ingezet om te assisteren bij nood-<br />
situaties en rampen. En in die situaties communiceren ze via legio vaste en<br />
mobiele netwerken. Niets nieuws. Ook niet dat we al tijden kibbelen over<br />
welke systemen nou het geschiktst zijn en dus hebben we verschillende<br />
netwerken die letterlijk en figuurlijk langs elkaar heen communiceren. Wat<br />
doen we dan, als al die bestaande communicatienetwerken van de hulpdiensten<br />
ons in de steek laten. Het gebeurt niet vaak, maar het kan wel.<br />
Afgelopen oud en nieuw ging het wonderlijk goed met het mobiele<br />
netwerk. Maar eind mei hebben we het weer eens meegemaakt, toen het<br />
ADSL-netwerk van KPN uit de lucht ging. Het was niet dramatisch, want het<br />
duurde maar drie uurtjes en het was in de avond. Toch kan het vervelend<br />
zijn en het is natuurlijk niet de eerste keer dat dit gebeurt. Dus wat doen<br />
we als meerdere vaste en mobiele systemen simultaan uitvallen?<br />
In de Verenigde Staten weten ze daar wel raad mee. Ze hebben ook wel<br />
eens rampen meegemaakt. En dus heeft Verizon Business een dienst<br />
met de naam ERMCS (Emergency response mobile communications<br />
service). Laat het maar aan de Amerikanen over om fantastische namen<br />
te verzinnen voor hun diensten, maar dat terzijde. De dienst van de<br />
mondiaal opererende operator is alleen beschikbaar in de VS en heeft als<br />
doel ongeacht welk kritisch communicatiesysteem in een mum van tijd te<br />
herstellen. Vooral in noodsituaties en tijdens rampen rukken de mannen<br />
van de ERMCS uit, die hofleverancier is van de Amerikaanse Fema (Federal<br />
Emergency Management Agency).<br />
De ERMCS beschikt over een aantal vrachtwagens die werkelijk tot de nok<br />
zijn gevuld met allerhande communicatieapparatuur en voedingssystemen<br />
voor elektriciteit. Ze zijn geheel zelfvoorzienend en natuurlijk zijn alle systemen<br />
volledig redundant uitgevoerd. De joekels van wagens hebben ruimte<br />
voor 24 werkplekken en zijn onder andere ingezet tijdens 9/11 in New York,<br />
de orkanen Katrina en Rita en de bosbranden in Californië. Daarnaast heeft<br />
Verizon afgelopen maand haar MCC (mobile command center) geïntroduceerd.<br />
Dit systeem zit eveneens in een kolossale vrachtwagen en fungeert<br />
als commandocentrale tijdens rampen en noodsituaties. Voor degenen die<br />
plaatjes willen zien, kijk op www.flickr.com en zoek op Verizon Business.<br />
Aan de palmares van de vrachtwagens blijkt dat de heren mobiele<br />
hulpverleners al een tijdje rondrijden in de Verenigde Staten. Misschien<br />
heb ik het gemist, maar in Europa kan ik me een dergelijk initiatief niet<br />
herinneren, laat staan in Nederland. En ik begrijp dat niet. Want in geval<br />
van nood is communicatie toch het eerste wat in de lucht moet zijn. En als<br />
juist die communicatie uitvalt, moet die zo snel mogelijk worden hersteld<br />
of vervangen.<br />
De vraag is of we in Nederland voldoende zijn ingericht op communicatierampen.<br />
Oefeningen en testen suggereren van wel, maar we hebben recent<br />
geen rampen meegemaakt op de schaal van Katrina of 9/11, waarin echt<br />
alle of in elk geval meerdere systemen tegelijkertijd uitvielen. Ik kan het<br />
me niet herinneren. Toegegeven, de Amerikanen kunnen van ons ook nog<br />
wel wat leren op het gebied van andere typen infrastructuur en dat doen ze<br />
gretig. Zie de bezoeken vanuit New Orleans aan onze dijken en stormvloedkering.<br />
Hoe dan ook zij lijken voorbereid te zijn op een meervoudige uitval<br />
van bestaande communicatie-infrastructuren. Op een totale black-out. Zijn<br />
wij dat ook?<br />
René Frederick<br />
Colofon<br />
<strong>Verbinding</strong> is een vakblad over mobiele<br />
communicatie in de openbare orde &<br />
veiligheidssector.<br />
Jaargang 30, <strong>juni</strong> 2009, nr 6<br />
<strong>Verbinding</strong> verschijnt tienmaal per jaar. Toezending<br />
geschiedt op abonnementsbasis en middels<br />
controlled circulation.<br />
Uitgever<br />
Robbert Hoeffnagel<br />
Hoofdredactie<br />
Ferry Waterkamp<br />
Eindredacteur<br />
M. Rubel<br />
Redactie Postadres<br />
Postbus 82, 2460 AB Ter Aar<br />
Telefoon: 079-3416632<br />
Administratie: info@fenceworks.nl<br />
Abonnementen: abonnementen@fenceworks.nl<br />
Redactie: verbinding@fenceworks.nl<br />
Website: www.verbindingonline.nl<br />
Advertentie-exploitatie<br />
Bureau van Vliet B.V.<br />
Postbus 20, 2040 AA Zandvoort<br />
Telefoon: 023-5714745<br />
Zandvoort@bureauvanvliet.com<br />
In dit nummer bijdragen van<br />
Hans Borgonjen, René Frederick, Robbert<br />
Hoeffnagel, Wouter Hoeffnagel, Peter Knol,<br />
Petrick de Koning, Ad Koolen, Hans Steeman,<br />
Hans Vandam, Ferry Waterkamp en John Piek<br />
Druk<br />
drukkerij JB&A van driel, Rotterdam<br />
Een jaarabonnement op VERBINDING kost € 51,95<br />
inclusief 6% BTW, over te maken op bankrekening<br />
1062.74.619 t.n.v. FenceWorks B.V. in Alphen aan<br />
den Rijn, onder vermelding van ‘jaarabonnement<br />
<strong>Verbinding</strong>’. Een jaarabonnement loopt gelijk<br />
met het kalenderjaar. Een jaarabonnement wordt<br />
aangegaan tot schriftelijke wederopzegging en<br />
automatisch gecontinueerd indien niet voor één<br />
november van het lopende jaar schriftelijk is<br />
opgezegd.<br />
Kopij kan worden ingezonden in overleg met<br />
de redactie. Geplaatste artikelen hoeven niet<br />
noodzakelijkerwijs de mening van de redactie te<br />
vertegenwoordigen. De redactie noch de uitgever<br />
aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de<br />
inhoud van artikelen van derden, ingezonden<br />
mededelingen, advertenties en de juistheid van<br />
genoemde data en prijzen.<br />
Fotokopie en overname van artikelen, geheel of<br />
gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend<br />
toegestaan na schriftelijke toestemming van de<br />
redactie en onder vermelding van: ‘Overgenomen<br />
uit <strong>Verbinding</strong>, vakblad voor professionele<br />
telecommunicatie’. Met de vermelding van het jaar<br />
en het nummer.<br />
ISSN-nummer 1386-4300<br />
VERBINDING is een uitgave van FenceWorks BV.
Flash Services Nederland<br />
Moezelweg 136-C Haven 5602<br />
3198 LS Europoort Rotterdam<br />
Tel +31 (0)181 25 00 25<br />
E-mail info@flash-services.com<br />
Web www.flash-services.com<br />
Bart?!<br />
Koud dat het is! En mistig! Maar dat<br />
beton moet vandaag gestort worden.<br />
Je kijkt omhoog en ziet dat Bart de<br />
kubel te laag heeft hangen. Dat gaat<br />
mis. Je weet wat je te doen staat en<br />
je roept via de portofoon: “Bart!”<br />
Wat volgt is een kakofonie aan<br />
gesprekken en Bart geeft net aan<br />
zijn maat door, hoeveel pintjes hij<br />
gisteren gedronken heeft.<br />
Daar moet je toch niet aan denken!<br />
Flash zorgt ervoor dat je bereik optimaal is. Altijd en overal<br />
P.S. En met Bart is het goed gekomen<br />
hoor! Hij is een café begonnen op het<br />
industriegebied.