Lees het eindrapport van BatAction - Agentschap voor Natuur en Bos

D Recurring biotope management
D1 – verandering gebruik diergeneesmiddelen
Verantwoordelijke voor de
uitvoering
Beschrijving
Agentschap voor Natuur en
Bos
Diergeneesmiddelen zijn farmacologische actieve stoffen die op curatieve maar ook op
preventieve basis worden gebruikt. Vele van deze stoffen komen in het milieu terecht via
excretie van landbouw- en huisdieren. Een studie uit Nederland schat dat ongeveer 80 %
van de ingenomen middelen weer wordt uitgescheiden.
Door weidedieren die (gedeeltelijk) buiten worden gehouden kunnen de stoffen en hun
metabolieten direct via verse mest of urine op het land terecht komen. Er is ook een
belangrijke indirecte emissieroute. Vele dieren in de intensieve veehouderij worden in
stallen gehouden. De uitwerpselen en urine van deze dieren wordt samen met spoelwater
opgevangen in opslagtanks. Het vloeibare giermengsel dat hierdoor ontstaat wordt
vervolgens weer in de bodem geïnjecteerd om als meststof te dienen.
De groep antiparasitaire middelen (met vooral avermectines) hebben een sterk
insecticidewerking. Ze veroorzaken zowel mortaliteit van larven als van volwassen
insecten. Ze worden toegepast in de veehouderij tegen endoparasieten in grazende dieren
zoals runderen, geiten, paarden en schapen. De middelen zijn echter ook effectief tegen
ectoparasieten en nematoden in de long.
Avermectines (waaronder ivermectine) worden soms voor 70 tot 90% uitgescheiden.
Daarbij kan Ivermectine maanden en soms zelfs jaren in de bodem en organische media
zoals mest aanwezig blijven. Gedurende al die tijd behoudt het zijn insecticidewerking.
De effecten op de mestfauna betreffen vooral vliegen (Diptera) en kevers (Coleoptera).
Beide groepen bevatten soorten die voor hun levenscyclus en voortbestaan geheel of
gedeeltelijk afhankelijk zijn van mest. Dit resulteert in verschuiving van
soortensamenstelling en soms is er zelfs sprake van ‘steriele’ mest. Het verdwijnen van
mestfauna kan echter leiden tot secundaire, indirecte effecten op hogere dieren die van
deze fauna afhankelijk zijn, zoals de ingekorven vleermuis.
Status
Dit actiepunt is afgerond in het voorjaar van 2010
Start & einddatum
Gestart op 1 oktober 2009 en geëindigd op 31 maart 2010. De studie werd afgerond op 31
oktober 2011.
Resultaten
De voorziene enquête (zie bijlage) werd opgesteld en in januari 2010 verspreid aan alle
terreinbeheerders van het Agentschap voor Natuur en Bos en Natuurpunt Beheer vzw. De
enquête werd verspreid op 34 exemplaren (regiobeheerders ANB en terreinbeheerders
56