Uitgebreid PVE Advies Wet Dieren - Productschappen Vee, Vlees ...

ADVIES WET DIEREN
PRODUCTSCHAPPEN VEE, VLEES EN EIEREN
Inhoudsopgave
EIEREN
VLEES
VEE
A. Algemeen......................................................................................................... 2
B. Principes voor een dierenwet ............................................................................... 3
1. De intrinsieke waarde van het dier ................................................................... 3
2. Level playing field .......................................................................................... 4
3. Differentiatie van beleid en regelgeving............................................................. 5
4. Subsidiariteit / eigen verantwoordelijkheid van de sector..................................... 5
C. Technische commentaar ..................................................................................... 6
D. Conclusie......................................................................................................... 9
1/9

A. Algemeen
1. Diergezondheid en –welzijn zijn sterk in beweging. Naast economische en wetenschappelijke
invloeden doen zich ook steeds meer overwegingen van filosofisch- en
ethische en maatschappelijke aard gelden. Hiermee is diergezondheid en –welzijn in en
politiek maatschappelijk spanningsveld gekomen. Beeldvorming over de sector grijpt rond
zich heen, vaak negatieve beeldvorming. De vee, vlees en eiersector staat open voor het
maatschappelijk debat, maar wil gaarne vasthouden aan feiten. Feiten zoals prof.
Stegeman, hoogleraar Gezondheidszorg Landbouwhuisdieren Universiteit Utrecht,
aangeeft: “Door alle negatieve berichten ontstaat het beeld dat het treurig gesteld is met
de diergezondheid in ons land. Consumeren van dierlijke producten zou gelijk staan aan
het spelen van Russisch roulette en het houden van landbouwhuisdieren zou een grote
bedreiging vormen voor de volksgezondheid. Dit beeld is gebaseerd op emotie: met de
diergezondheid was het nooit beter gesteld dan nu.” En wat dierenwelzijn betreft:
Nederland behoort qua dierenwelzijn tot de top van Europa.
2. De sector gaat ervan uit dat veehouderij een economische activiteit is, waarbij gezonde
dieren het vertrekpunt van elke discussie moeten zijn. (EU)-regelgeving en wetenschap
zijn de oriëntatiepunten. Filosofisch-ethische overwegingen en maatschappelijke gevoelens
spelen hierbij wel een rol, maar zijn niet doorslaggevend. Het voorliggende wetsvoorstel
dient zich in eerste instantie aan als een technisch wetsvoorstel. De inzet om een
groot aantal wetten te plaatsen in een integraal kader komt de overzichtelijkheid en
transparantie ten goede. Daarnaast wordt waar mogelijk gestreefd naar administratieve
lastenverlichting. Tenslotte wordt zoveel mogelijk gewerkt met doelvoorschriften in plaats
van middelvoorschriften. De sector juicht deze intenties toe en is bereid waar nodig en
gewenst de overheid te voorzien van advies en ook in voorkomende gevallen zaken mee
uit te werken vanuit de eigen verantwoordelijkheid van de sector.
3. Echter, alvorens commentaar te geven op de meer (technische) inhoud is het van belang
bij de principes stil te staan. Het wetsvoorstel doet daarbij een zeer bescheiden inzet
waar het gaat om “de intrinsieke waarde van het dier”. Het gaat echter om meer. Diergezondheid
en –welzijn zijn sterk in beweging, maar dienen wel een aantal principiële
ankerpunten te hebben, zodat deze voor de veehouderij zo essentiële zaken niet op drift
raken. In de sector leeft de zorg dat feiten, economisch belang en wetenschap ondergeschikt
kunnen worden aan ethische opvattingen en gevoelens. De nieuwe Dierenwet
dient principiële waarborgen te bevatten om te voorkomen dat de weg naar emotiewetgeving
wordt opengezet. In het volgende hoofdstuk worden vier principes behandeld, die
volgens de PVE opgenomen dienen te worden in de wet.
4. Deze principes beogen de valkuil van een verdoorgevoerd antropomorfisme (“de wens
als maatstaf”) te vermijden. Immers de veel genoemde filosoferende ethische en
maatschappelijke overwegingen zijn grotendeels van antropomorfische aard.
Uitgangspunt moet zijn de grote verwevenheid van diergezondheid en dierenwelzijn.
Vooraanstaande wetenschappers hebben dit ook aangegeven in het EU-project LayWel,
een internatonaal samenwerkingsverband van onderzoekers gericht op het welzijn van
leghennen in diverse huisvestingssystemen. Verwezen mag worden naar rapport D 1.2
“Report with consensual version of welfare definition and welfare indicators”. Hierbij vormen
vijf categorieën in samenhang een indicator voor welzijn:
1. productiviteit
2. gezondheid
3. fysieke kenmerken (bv. botsterkte)
4. fysiologische kenmerken (bv. hormonale reacties) en
5. gedragskenmerken
Gezondheid en welzijn kunnen niet los van elkaar worden gezien.
2/9

B. Principes voor een dierenwet
De navolgende principes komen aan de orde:
1. De intrinsieke waarde van het dier
2. level playing field
3. differentiatie van beleid en regelgeving
4. subsidiariteit / eigen verantwoordelijkheid sector
1. De intrinsieke waarde van het dier
De erkenning van de intrinsieke waarde van het dier houdt in dat het dier onafhankelijk
van de mens een eigen waarde wordt toegekend en dat de belangen van het dier niet
automatisch ondergeschikt zijn aan de belangen van de mens.
Deze intrinsieke waarde speelt vervolgens een rol in de belangenafweging van de mens
met betrekking tot zijn omgang met dieren, waaronder het houden van dieren voor
productiedoeleinden. Het beginsel is algemeen geaccepteerd in Nederland.
Dit beginsel van de intrinsieke waarde heeft reeds lang impliciet ten grondslag gelegen
aan de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. Het is dus niet nieuw. Wel dwingt de
expliciete opname in de wet tot een bepaling van de reikwijdte van dit beginsel.
De Memorie van Toelichting (p. 26) zegt wat het niet is: “Er zij op gewezen dat het begrip
‘intrinsieke waarde’ als verzamelbegrip wordt gebruikt voor de bescherming van het
welzijn, de eigenheid en integriteit van het dier. Wat niet wordt bedoeld met het begrip
‘intrinsieke waarde’ in dit wetsvoorstel is een verwijzing naar het filosofisch/ethische
discours over deze waarde. Binnen die context bestaat geen eenduidige uitleg van deze
waarde, van de grondslag ervan, en van de ethische consequenties ervan. Inbedding van
een dergelijke benadering in een juridisch kader zoals een wetsvoorstel is evenwel niet
goed voorstelbaar.”
De tekst van de Memorie van Toelichting is hier op zijn zachts gezegd eufemistisch. Een
inbedding in de wet zou betekenen, dat de wetgever, als spreekbuis van bepaalde groeperingen
en opvattingen, zou bepalen wat waar is in ethische zin. In onze pluralistische
maatschappij gaat dit regelrecht in tegen de grondslagen van onze rechtstaat. We leven
in een democratische rechtstaat die verhindert dat de wil van een bepaalde dominante
groep zomaar tot wet kan worden verheven.
Dit gevaar is echter niet denkbeeldig. Het huidige wetsvoorstel aangaande een verbod
op de nertsenhouderij is wat dat betreft een verkenning van de grenzen van de rechtstaat.
Dit wetsvoorstel gaat niet uit van wetenschappelijk bewezen feiten over het kunnen
houden van nertsen zonder hun welzijn wezenlijk te schaden, maar van een ander
principe. Het principe van het maatschappelijk ongewenste productiedoel. Het dragen
van bont wordt door velen als maatschappelijk ongewenst gezien, zodat het houden van
pelsdieren voor dit doel tevens ongewenst is. Bij aanvaarding van dit principe kunnen op
basis van een breed volksgevoel vele productietakken of –handelingen worden verboden.
Zonder verder op de merites van het “wetsvoorstel verbod nertsenhouderij“ in te gaan,
stuit men hier op een risicovol rechtsuitgangspunt. Als de publieke moraal al een indicatie
kan zijn voor een verbod op het houden van dieren, dan is de vraag welke criteria hier
gelden. De overheid dient zich terughoudend op te stellen. En niet alleen dat: de overheid
moet hier waarborgen creëren, zodanig, dat de wet klip en klaar aangeeft, dat alleen
overwegingen van wetenschappelijke vaststellingen over het welzijn van te houden
dieren, een grond kan opleveren voor verboden of geboden. Op dit punt is de Memorie
van Toelichting (p. 26) niet voldoende helder. De Memorie van Toelichting zegt: “Daarbij
wordt bepaald of het doel waarvoor het dier wordt gebruikt de mate van ongerief die
realisatie van dat doel voor het dier meebrengt, rechtvaardigt. Het gaat om een afweging
van belangen, die in de praktijk tot verschillende uitkomsten kan leiden al naar gelang de
situatie of het onderwerp waarover besluitvorming plaatsvindt.”
Deze tekst zou, in een bepaalde filosofische interpretatie de basis kunnen zijn voor het
3/9

principe van “het maatschappelijk ongewenste productiedoel”. De verbinding naar wetenschappelijk
onderzoek, wat thans de belangrijkste basis is in de welzijnsregelgeving,
wordt niet meer gelegd. Wetenschappelijk onderzoek zou slechts één van de relevante
aspecten kunnen zijn. De besluitvorming wordt hiermee volledig gepolitiseerd.
ADVIES: De Wet (verdere uitwerking artikel 1.3) en de Memorie van Toelichting dient
expliciet en zonder onhelderheid aan te geven, dat ver- en geboden op het terrein van
dierenwelzijn (maar ook op het terrein van diergezondheid!) gebaseerd dienen te zijn op
algemeen aanvaard wetenschappelijk onderzoek. Hiermee wordt uitgesloten dat
toevallige meerderheden voor bepaalde ethische gevoelens de wetgeving gaan bepalen.
2. Level playing field
Het beginsel van level playing field is ontstaan in het kader van de realisatie van de open
communautaire markt via regelgeving die geldig is in alle lidstaten. Ondernemers kunnen
heel snel zien of zij anders worden behandeld dan ondernemers in andere lidstaten. Het
doel van de vrije EU-markt is dat alle ondernemers onder gelijke voorwaarden kunnen
deelnemen aan economisch verkeer. Het beginsel van level playing field is uitgegroeid tot
een Europees gelijkheidsbeginsel. Een van de aspecten van het gelijkheidsbeginsel is,
dat degene die ongelijkheid introduceert een zware bewijslast moet dragen. Artikel 30 van
het EG-verdrag geeft uitzonderingen aan die door het Europese Hof zwaar getoetst
worden. Deze uitzonderingen betreffen, onder meer, de goede zeden, de openbare orde
of veiligheid, en de gezondheid van mensen of dieren.
Uitgangspunt is dus gelijkheid. De Memorie van Toelichting (p. 32) wordt vermeld:
“Daarbij wordt opgemerkt, dat waar de aanvullende nationale regels mogen worden
gesteld, deze nooit afbreuk mogen doen aan het niveau van bescherming dat met de
verordening wordt bewerkstelligd. Een verslechtering als gevolg van nationale regels zou
strijdigheid met het gemeenschapsrecht opleveren.”
Wat hier geschreven staat is evident. Maar wordt hier in wezen a contrario een opening
geboden om het gelijkheidsbeginsel te doorbreken? Die vrees wordt bewaarheid op p. 38
van de Memorie van Toelichting: “Waar het gaat om dierenwelzijn, is het wenselijk en
noodzakelijk om het huidige beschermingsniveau van dierenwelzijn blijvend te borgen, zo
niet te verbeteren …. Een beleid te kunnen realiseren dat gericht is op verdere
verbetering van het dierenwelzijn.”
Indien in de Memorie van Toelichting geen helderheid wordt gegeven over de wijze van
verbetering – namelijk aandringen op aanpassing van EU-regels – is hier een opening
geboden voor verdergaande ambities van bepaalde groeperingen, ten nadele van de
concurrentiepositie van de Nederlandse vee, vlees en eiersector. Indien de Nederlandse
overheid eenzijdig afwijkt van het EU-niveau dan zal dit potentiële conflicten veroorzaken
en dien ten gevolge langdurige processen. In dit verband zij gewezen op de nog steeds
lopende procedures over de Wet Herstructurering varkenshouderij (1997). Overigens zij
er wellicht ten overvloede op gewezen dat noch het dier noch de consument erbij gebaat
zal zijn, als de productie van dieren zich verplaatst vanuit Nederland naar andere
lidstaten, ingeval die verplaatsing plaats vindt op grond van eenzijdig doorgevoerde
welzijnsmaatregelen.
ADVIES: Leg in de Wet (nieuw artikel 1.4) en de Memorie van Toelichting vast, dat verbetering
van welzijnsregelgeving initieel wordt nagestreefd in Brussel. Mocht dat niet lukken,
dan staat slechts de weg open om de ongelijkheid te introduceren in overeenstemming
met de eisen van artikel 30 van het EG-verdrag. De sector vindt deze weg
echter ongewenst. Het zelfde geldt uiteraard voor afwijkingen op het terrein van
diergezondheid.
4/9

3. Differentiatie van beleid en regelgeving
De nieuwe wet beoogt een nieuw principe te introduceren: differentiatie van beleid en
regelgeving naar gelang de verschillen tussen dieren die worden gehouden, doeleinden
waarvoor dieren worden gehouden en omstandigheden waarin dieren worden gehouden
(MvT p. 40).
Het nieuwe principe klinkt aantrekkelijk. Maar is dat zo? De maatschappelijke discussie
van de afgelopen jaren, zeker na de MKZ uitbraak van 2001, wil onderscheid maken
tussen a) wilde dieren, b) in de veehouderij gehouden dieren en c) hobbydieren. Dit
maatschappelijke onderscheid moet leiden tot een gedifferentieerd beleid. Voorstanders
van differentiatie zijn ervan overtuigd, dat hiermee een nieuw draagvlak wordt gelegd
voor met name het dierziektebeleid. Het publiek zou een en ander dan beter begrijpen.
Het nieuwe principe klinkt aantrekkelijk, zeker waar op pagina 40 alleen de aspecten
wering en bestrijding van dierziekten erbij worden betrokken. Maar er rust op lidstaten
ook de plicht van vrijwaring (van andere landen). Bij een eventuele differentiatie van
beleid tussen bedrijfsmatig gehouden dieren en andere categorieën dieren, dient
vanzelfsprekend ook nadrukkelijk rekening gehouden te worden met de consequenties
voor de vrijwaring. De hardheid waarmee aan andere lidstaten en derde landen
gegarandeerd kan worden dat er geen dierziektenrisico’s verbonden zijn aan de import
van dieren of dierlijke producten vanuit Nederland, mag op geen enkele manier in gevaar
worden gebracht door een gedifferentieerd beleid. Ook moet op voorhand duidelijk zijn
dat eventuele uitvoeringsconsequenties in de sfeer van hogere administratieve of financiële
lasten niet voor rekening komen van de bedrijfsmatige veehouderijsectoren.
Ook hier doet zich de vraag voor waarop differentie wordt gebaseerd. Gaat dat op gevoel?
Dus blijf af van mijn kip in mijn achtertuin, want het gevaar komt van de intensieve
veehouderij! Of wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar objectief vast te stellen
verschillen in gezondheidsrisico’s. Uitgangpunt zal moeten zijn dat eventuele differentiatie
altijd gebaseerd moet zijn op een gedegen risico-analyse.
In het recente verleden heeft [IRMA] onderzoek gedaan naar verschillen in gezondheidsrisico’s
ten einde deze te kunnen doorvertalen naar een differentiatie in de individuele
financiële bijdrage van veehouders ten behoeve van de dierziektebestrijding. [IRMA] vond
geen criteria, die én onderscheidend, én objectief meetbaar, én controleerbaar waren. De
sector acht het principe van differentiatie op zich een goede zaak, mits de realiteitswaarde
van deze differentiatie wetenschappelijk kan worden aangetoond, en er in beeld is gebracht
wat de consequenties zijn voor de afzet
ADVIES: Leg in de Wet (nieuw artikel 1.5) en de Memorie van Toelichting expliciet vast
dat differentiatie moet zijn gebaseerd op geobjectiveerde verschillen en niet op emotionele
aanvaardbaarheid.
4. Subsidiariteit / eigen verantwoordelijkheid van de sector
De overheid is in de afgelopen jaren de sector steeds meer gaan aanspreken op de eigen
verantwoordelijkheid. De overheid maakte de stap van “zorgen voor, naar zorgen dat…”.
Meer en meer werd bezien welke rol een sector zelf kan spelen in de vorm de zelfregulering
en zelfcontrole. Er werd gesteund op “bruikbare rechtsordes” in de sectoren. Een
goed voorbeeld is het instrument van Toezicht op Controle waarbij overheid en sector
gezamenlijk de controle in een win-winsituatie aanpakken. De eerste uitwerking hiervan
betreft de eiersector waar het perspectief zonder meer goed is. De overheid kan niet alles
zelf al was het maar door gebrek aan mensen en middelen.
De overheid zal meer en meer moeten inzetten op de eigen verantwoordelijkheid van de
sector. Bijvoorbeeld: de grotere nadruk op preventie in het dierziektebeleid vraagt nadrukkelijk
de werkzaamheid van de sector zelf. Wat andere actoren beter kunnen of meer
5/9

kunnen moet door die actoren worden gedaan. Die samenwerking met de overheid kent
een aantal vormen:
a. Het gebruik van sectorkennis, adviezen en faciliteiten
b. Regelgeving en taken in medebewind (art. 10.4 jo 8.41 van het wetsontwerp)
c. Autonome regelgeving op basis van de Wet op de Bedrijfsorganisatie
d. Tuchtrecht (Wet BO en Wet Dieren)
Met dit pakket aan instrumenten is het georganiseerde bedrijfsleven een natuurlijke
partner van LNV om gemeenschappelijke gedragen doelstelling te realiseren. In een
ideale situatie zou de sector zelf zaken – onder toezicht over de overheid – moeten regelen.
Waar regelgeving binnen de eigen sector achterwege blijft of niet voldoende is,
behoudt de overheid echter een eigen verantwoordelijkheid. De overheid treedt dan
subsidiair op.
ADVIES: Leg in de Wet (nieuw artikel 1.6) en de Memorie van Toelichting vast dat de
overheid zoveel mogelijk gemeenschappelijk oppakt met het georganiseerd bedrijfsleven.
Het gaat hier om het subsidiariteitsbeginsel.
Tenslotte: deze vier principes vormen niet een defensieve positie om ontwikkelingen te
remmen. Het gaat om een vaste basis waarop de sector zelf positieve en constructieve
initiatieven kan nemen. De sector is volledig bereid, in samenspraak met maatschappelijke
organisaties, diergezondheid en –welzijn offensief en pro-actief aan te pakken.
C. Technische commentaar
1. Paragraaf 3.1, belangen, pag. 19-21
Hier wordt alleen gesproken over landbouwhuisdieren en over gezelschapdieren.
Deze opsomming gaat voorbij aan juist een in Nederland snel groeiende derde
categorie: de landbouwhuisdiren, die hobbymatig worden gehouden. Deze kleinschalige
houders van landbouwhuisdieren, hebben dezelfde belangen als bedrijfsmatige
houders als het gaat om goede verzorging, huisvesting, voeding van de dieren.
Maar omdat de landbouwhuisdiren niet primair gehouden worden voor de inkomensvorming,
hebben ze andere belangen inzake bijvoorbeeld afzetmogelijkheden van
dieren en dierlijke producten.
2. Paragraaf 4.2.3.6.3, pagina 52
Ten aanzien van ingrepen wordt het “nee, tenzij-principe”, voortgezet. Wat hier
gemist wordt is de ambitie om het welzijn van dieren op Europees niveau te verbeteren
door te komen tot afspraken op Europees niveau over toegestane en verboden
ingrepen. Bij de behandeling in de Tweede Kamer van het ingrepenbesluit, is deze
toezegging wel gedaan, maar er is nauwelijks iets van terecht gekomen. Hierdoor
plaatsen we ons op een merkwaardig eilandje (voorbeelden zijn het brandmerken van
paarden, het gebruik van de slaghamer bij vleesvarkens). Voor de duidelijkheid, hier
wordt niet bepleit om deze ingrepen weer in Nederland toe te staan, maar het pleidooi
is gericht op meer ambitie om Nederlandse inzichten te internationaliseren.
3. Artikelen / een voorbeeld
De periode waarbinnen gereageerd moet worden staat op gespannen voet met het
belang van deze wet. Het is niet mogelijk in dit korte tijdsbestek in deze
vakantieperiode, te komen tot een grondige bestudering van alle artikelen. Dat is
echter wel noodzakelijk, waar als voorbeeld is gekeken naar artikel 2,6, over het fokken
van dieren. Het blijkt dat in dit artikel 2,6, bepalingen uit 3 verschillende artikelen
uit de GWWD zijn samengebracht. Maar nadere bestudering laat zien dat de bepalingen
uit de GWWD niet letterlijk zijn overgenomen. Er zijn nogal wat verschillen.
Daarom wordt de indruk gegeven dat het dit wetsvoorstel méér is dan alleen een
samenvoeging van verschillende wetten. Bijvoorbeeld:
• Er worden aspecten aan toegevoegd.
6/9

o 2.6, 2 e lid, onderdeel c: de methode van fokken, waaronder een verbod op
bepaalde methoden van fokken. Er is geen enkele toelichting waarom dat
laatste onderdeel er aan is toegevoegd. Wat is de aanleiding voor deze toevoeging?
Wat wordt hier beoogd?
o 2,6, 3 e lid, onderdeel b): de eisen aan dieren, hun sperma, eicellen en
embryo’s, voor inschrijving in een stamboek. Waarom deze uitbreiding?
Conform EU-richtlijnen zijn er stamboeken met registers voor inschrijving van
dieren. Waarom zouden er ook stamboekregisters moeten komen voor bijvoorbeeld
sperma? De toelichting ontbreekt; de logica wordt niet herkend.
• Er worden aspecten veranderd: In artikel 2,6. 3 e lid + onderdeel a) hiervan: er
kunnen regels gesteld worden die betrekking hebben op de organisaties die stamboeken
of registers bijhouden, versus art. 76 GWWD, < Bij of krachtens AMvB>
kunnen regels gesteld worden die betrekking hebben op de voorwaarden voor de
erkenning van instellingen die stamboeken bijhouden. Uit EU-regelgeving vloeit
voort de noodzaak om stamboeken te erkennen. De GWWD-tekst sluit hier goed
bij aan. Wat is de reden om daarvan af te wijken? Mag straks iedereen zich
erkend stamboek noemen?
• Er worden aspecten weggelaten
o De erkenning van stamboeken (zie bullet hierboven)
o De opsomming in 2,6, 3 e lid, punten at/m f komt niet overeen met de
opsomming van erkenningsaspecten, waar volgens EU-richtlijnen voor de
fokkerij naar gekeken moet worden. Waarom niet volledig zijn?
4. Goed initiatief om vrijwel alle regelgeving m.b.t. dieren bij elkaar te voegen tot één
wet. Er wordt echter geen verklaring gegeven waarom de Wet op de dierproeven
niet in de Wet dieren wordt opgenomen.
5. In de Inleiding van de Memorie van Toelichting (pag. 5) staat dat dieren vooral
worden gehouden om het plezier dat ze geven, de gezelschapsdieren, en voor de
voedselproductie, de landbouwhuisdieren.
De volgorde is opvallend. Er worden veel meer landbouwhuisdieren gehouden
dan gezelschapsdieren. Bovendien worden niet alle landbouwhuisdieren voor de
voedselproductie gehouden (paarden, nertsen, dieren voor farmaceutische productiedoeleinden,
vroeger ook wolschapen).
6. Midden op pagina 23 van de MvT wordt een voorbeeld gegeven waarin staat dat
er voor moet worden gewaakt dat er geen residuen van diergeneesmiddelen in
eieren, melk en vlees aanwezig zijn. Als de maximum toegestane gehaltes worden
overschreden moet vlees op basis van de vleeskeuringregelgeving worden
afgekeurd.
Dit wekt de indruk dat melk en eieren met een te hoog residugehalte wel het
consumptiekanaal in mogen.
7. Het is goed dat loze wetgeving (artikelen uit GWWD die nog nooit in werking zijn
getreden) komt te vervallen. (pag. 51 MvT).
8. Op pag. 62 MvT wordt aangegeven dat nader zal worden bepaald in welke gevallen
buiten diergeneeskundige noodzaak ingrepen toch zijn toegestaan. Als voorbeeld
worden daarbij ingrepen die voortvloeien uit enig wettelijk voorschrift
genoemd.
Ingrepen zouden ook moeten zijn toegestaan als het welzijn van dieren meer
geschaad is met het achterwege laten van ingrepen dan met het uitvoeren van
die ingrepen (b.v. knippen binnenste teen bij hanen).
9. Op pag. 82 MvT wordt een onderverdeling gemaakt van het begrip dierlijk
product.
Daarbij worden dierlijke producten bestemd voor menselijke consumptie gelijkge-
7/9

steld aan levensmiddelen, hetgeen in mijn ogen onjuist is. Wol en zeker bont zijn
geen bijproducten?
10. Aan hulpbehoevende niet gehouden dieren moet de nodige zorg worden
verleend. Betekent bijvoorbeeld dit dat in perioden waarin er gedurende langere
tijd sneeuw ligt wild op grote schaal moet worden bijgevoerd en dat Staatsbosbeheer
zijn beleid ten aanzien van de grote grazers moet bijstellen? (art. 2.1. sub 4
en 5).
11. In art 2.2.6.i is sprake van “het afzonderen van de opslag van kadavers van levende
(?) dieren”. Volstaan zou kunnen worden met “de opslag van kadavers”.
12. In art. 2.2.6.k wordt gesproken over bedrijfsbegeleiding door een dierenarts waarmee
ten onrechte wordt verondersteld dat gehouden dieren altijd op een bedrijf
worden gehouden. Ook hobbyhouders (zonder bedrijf) houden dieren.
13. Aan art. 5.4.3. zou het ”inleggen en uitbroeden van broedeieren in een broedmachine”
moeten worden toegevoegd.
14. Op grond van de artikelen 8.41 en 10.4 wordt ruimte geboden voor medebewind
met tuchtrechtelijke handhaving. De sector steunt deze voortzetting van deze
instrumenten uit de GWWD. Wel zou de aanwijzing van delicten die via tuchtrecht
in plaats van strafrecht worden gehandhaafd ruimer kunnen zijn dan tot op heden.
Gezien de beperkte handhavingscapaciteit van AID en OM ligt dat ook voor de
hand. Daarbij kan het tuchtrecht steunen op de vele rapportages van de kwaliteitssystemen
in de verschillende sectoren.
15. Inzake de handhaving ontbreekt er enige toelichting (in de MvT) op de rol van het
tuchtrecht van de PBO. Wel worden het strafrecht, de bestuurlijke handhaving en
het veterinair tuchtrecht toegelicht. Het tuchtrecht van de PBO dat in medebewind
een rol heeft is in het geheel niet belicht. Op p. 69 en 70 van de MvT zou de Wet
tuchtrechtspraak bedrijfsorganisatie 2004 goed genoemd kunnen worden.
16. Artikel 8.41 van de Wet Dieren is een opvolger van de artikelen 108 en 108a van
de GWWD. In het tweede lid van artikel 8.41 wordt de fout overgenomen die in
artikel 108a, tweede lid, staat. Er wordt namelijk slechts verwezen naar een deel
van de artikelen uit de Wet tuchtrechtspraak bedrijfsorganisatie 2004. Dat de
artikelen 7 tot en met 14 niet ook van overeenkomstige toepassing worden
verklaard lijkt ons onjuist.
17. In de artikelsgewijze toelichting (in de MvT) inzake artikel 8.41 staat slechts
vermeld dat medebewind mogelijk is bij "bepalingen die gericht zijn op het voorkomen
en bestrijden van bedrijfsgebonden dierziekten en verplichtingen van administratieve
aard." De preventieve aanpak van zoönosen ontbreekt hier.
18. De artikelsgewijze toelichting van art. 10.4 -vooral de laatste zin- is nauwkeurig
daar waar het gaat om de verhouding tussen de Wet Dieren en de Wet op de
Bedrijfsorganisatie. De rol van de (Wet op de) bedrijfsorganisatie wordt hier onjuist
benaderd. In principe is het juist, zoals de toelichting stelt, dat indien een
aangelegenheid bij de wet wordt geregeld, voor dezelfde aangelegenheid geen
ruimte bestaat voor de PBO om eveneens regelend op te treden. Dit beginsel
dient echter wel zo te worden uitgelegd, dat daar waar de Minister/het Parlement
geen gebruik heeft gemaakt van zijn/haar bevoegdheden, de PBO de ruimte heeft
ter zake regelend op te treden. De overheid brengt dat tot uitdrukking in een
“verklaring van geen bezwaar/verzoek aangaande autonome regelgeving”. Dit is
geschiedt bij:
a. welzijnsregelgeving PPE;
8/9

. bestrijding Ziekte van Aujeszky en
c. monitoring kritische stoffen (“zelfcontrole nieuwe stijl”).
Een en ander dient helder in de Memorie van Toelichting te worden vastgelegd.
19. Opvallend is dat er in de MvT -op p. 8 en op p. 11 zou dit goed passen- in het
geheel geen aandacht wordt besteed aan de autonome regelgeving van het PPE
inzake het welzijn van inmiddels vier diersoorten (nertsen, konijnen, vleeskuikenouderdieren
en vleeskalkoenen). De Raad van State heeft overigens onlangs
erkend bij het advies inzake de Grondwetswijziging vanwege Dierenrechten
verzuimd te hebben de PPE welzijnsregelgeving mee te nemen in het advies.
20. De Wet (artikel 2.17) geeft aan dat bij AMvB onder meer nadere regels worden
gesteld met betrekking tot het treffen van waarborgen ter dekking van de met het
burgerlijk recht voortvloeiende aansprakelijkheid waartoe een diervoeder in het
verkeer of door het gebruik aanleiding kan geven.
Dat is een zeer belangrijke stap voorwaarts. Naar aanleiding van de diervoederschandalen
in het verleden is meerdere malen gepleit voor het instellen van een
waarborgfonds, waardoor de veehouder op kan terugvallen bij schade. De uitwerking
van dit artikel moet hoge prioriteit hebben en werkt daarmee ondersteunend
voor de reeds genomen private initiatieven in de diervoedersector.
D. Conclusie
Gelet op de korte tijd hebben de PVE zich beperkt tot de meer principiële en juridischinstrumentele
kaders. De Wet Dieren is beoogd, immers, om een kaderwet te zijn. De
PVE stellen zich voor aangaande enkele onderdelen in een latere fase (september) samen
met andere schappen een nader commentaar af te geven.
Tenslotte: om elk misverstand te voorkomen: het vastleggen van een solide principiële
basis voor diergezondheid- en welzijn is geen middel om vooruitgang te belemmeren,
maar om die te stimuleren. Bij het vaststellen van een ijkpunt kun je vooruitgang meten.
Zonder ijkpunt raken we in Nederland op drift. Dat kan het doel van een nieuwe Wet
Dieren niet zijn.
9/9