Tim Keller over het huwelijk - Crossroads Rotterdam

Jezelf aan een andere persoon geven, je rechten opgeven voor een ander, je eigen verlangens opzij
schuiven zodat de verlangens van een ander gerealiseerd worden; dat doet niemand instinctief. Er is
niets onnatuurlijker dan dat! Het is onmogelijk, zegt Paulus, behalve als de Geest van God dit in je
leven doet en je helpt om een niet ik-gericht leven te hebben in een gelukkig huwelijk. Dit betekent niet
dat alleen christenen een gelukkig huwelijk kunnen hebben, maar het betekent wel dat als een nietchristen
een gelukkig huwelijk heeft, hij geholpen wordt door God zonder dat hij het weet. Het is
onmogelijk om een niet-egoïstisch leven te leiden zonder Zijn hulp. Bij elk huwelijksprobleem kun je
het beste kijken naar de kern ervan en dat is ik-gerichtheid. De vaardigheid om onderdanig te zijn
komt van de Heilige Geest.
Het woord ´onderdanigheid’ (Statenvertaling & NBG) of ‘onderwerpen’ (Groot Nieuws & Het Boek) is
een erg sterk woord en wordt meestal gebruikt in de betekenis van het je onderwerpen aan een
officier in een militaire context. Het betekent dat je de controle verliest over je schema, je rooster, je
vakanties, over wat je gaat eten. Paulus zegt dus dat je, om deel van een grotere eenheid te zijn, om
deel van een lichaam te zijn, je heel veel van je beslissingen, wensen en verlangens moet opgeven.
Hij heeft het hier niet alleen over het huwelijk, maar hij veronderstelt deze onderwerping wel als basis
van een huwelijk.
Egoïsme
Ik-gerichtheid is het meest fundamentele probleem in relaties, niet alleen in het huwelijk. Als we praten
met iemand die diep gewond is – en heel veel mensen zijn diep gewond door anderen – dan weten
we twee dingen over hen. Ten eerste dat ze echt onrechtvaardig werden behandeld, dat ze
slachtoffers zijn van onrechtvaardigheid. Ten tweede dat zij gewoonlijk enorm ik-gericht zijn. Gewonde
mensen zijn meestal zo bezig met hun eigen problemen dat ze niet echt aan andere mensen kunnen
denken en als ze dat wel doen, doen ze dat op een compleet obsessieve manier, waarmee ze niet
tegemoet komen aan de behoeften van anderen. Ze zijn vaak teveel bezig met hun eigen behoeften
en zien daardoor niet wat anderen nodig hebben of dát anderen überhaupt wat nodig hebben. Ze
kunnen zich niet aan anderen onderwerpen vanuit hun eerbied voor Jezus Christus. Hoe ga je met
zo’n persoon om?
In onze cultuur gaan we er vanuit dat de mens van nature goed is. Als we mensen tegenkomen die
heel erg ik-gericht zijn, zijn we geneigd te denken dat ze gewond zijn, dat je ze niet moet uitdagen
maar ervoor moet zorgen dat ze hun eigenwaarde ontwikkelen en goed voor zichzelf leren zorgen.
Niemand is van nature ik-gericht en iemand die dat wel is, is misbruikt. Dit is een religieuze
veronderstelling, een geloof: niemand kan dit over de menselijke natuur bewijzen. Er is geen enkele
religie die dit over de mens belijdt, behalve de zelfgemaakte westerse religie van vandaag.
De christelijke benadering is dat de mens wél van nature ik-gericht is. Hoe gewond mensen ook zijn,
hun egoïsme is niet veroorzaakt door het misbruik. Dat egoïsme was er al en is verergerd door wat
hen is aangedaan. Hun ik-gerichtheid was er eerder dan hun wonden. Daarom moeten gewonde
mensen voorzichtig uitgedaagd worden om in te zien dat hun egoïsme niet is veroorzaakt door
mensen, buiten hen om, maar dat het alleen is aangewakkerd door die andere mensen. Ze moeten
iets doen aan hun ik-gerichtheid, want anders zullen ze altijd ongelukkig blijven.
Aanpassen of aanpakken
Meestal stap je in het huwelijk omdat je je partner leuk vindt. Na verloop van tijd kom je erachter hoe
egoïstisch je partner eigenlijk is. En dat niet alleen: ook jouw partner komt daarachter en begint jou te
vertellen hoe egoïstisch hij of zij jou vindt. Daarbij zien jullie geen van beiden dat je eigen egoïsme
vrijwel even erg is als dat van die ander. Kortom: je ziet allebei dat de ander egoïstisch is, je hoort
allebei dat je egoïstisch bent en je bent er beiden van overtuigd dat het egoïsme van de ander erger is
dan dat van jezelf. Nu kun je je eigen wonden belangrijker blijven vinden dan je egoïsme en zeggen
dat de ander jou maar moet begrijpen en helpen. Je partner zal dit echter niet doen, omdat hij zeer
waarschijnlijk hetzelfde denkt als jij. Het gevolg is emotionele afstand: al dan niet hardop spreek je met
elkaar af dat er terreinen in je leven zijn waar de ander niks over mag zeggen en dat jij in ruil daarvoor
over dingen van zijn/haar kant zal zwijgen. Het huwelijk dat je met deze benadering hebt, kan redelijk
gelukkig lijken, maar is eigenlijk geforceerd.
Je kunt ook anders omgaan met egoïsme in je huwelijk. Als christen kun je ook zeggen dat Efeziërs
5:21 bestaat en besluiten dat je vanaf nu gaat proberen om je eigen egoïsme belangrijker te vinden
dan het egoïsme van de ander. Je gaat je eigen gebreken en fouten serieuzer nemen dan die van de
ander en aan de slag met de ik-gerichtheid die je ontdekt of die de ander in jou ontdekt, ongeacht wat
de andere persoon doet. Als je partner hetzelfde doet, dan heb je het vooruitzicht op een echt
geweldig huwelijk. Maar ook als je partner niet hetzelfde doet en alleen jij besluit om aan je egoïsme te
werken, zal je ontdekken dat je partner langzamerhand minder hard wordt. Het wordt voor hem of haar
gemakkelijker om fouten te erkennen, doordat jij daar niet steeds over begint.
Het gaat erom dat er iemand zegt: ‘Mijn ik-gerichtheid is het kernprobleem in mijn huwelijk. Niet mijn
verleden, niet mijn wonden, niet mijn behoeften en niet deze andere persoon en wat die mij aandoet.
3