de Groote Klok - mei 2009 - de Groote Sociëteit Zwolle
de Groote Klok - mei 2009 - de Groote Sociëteit Zwolle
de Groote Klok - mei 2009 - de Groote Sociëteit Zwolle
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
De groote klok<br />
Periodiek van<br />
De groote Societeit<br />
opgericht 1802<br />
Jaargang <strong>2009</strong>, <strong>mei</strong>, nummer 5<br />
Inhoud<br />
3. Petite Histoire<br />
7. Jasper Warner (2)<br />
9. Nieuwe le<strong>de</strong>n<br />
11. Koffieconcert<br />
14. De maritieme avonturen van<br />
Johan Christiaan Baron van<br />
Haersholte<br />
17. Verlag echtparenbridge sei-<br />
zoen 2008-<strong>2009</strong>
Colofon<br />
De <strong>Groote</strong> <strong>Klok</strong> is een uitgave van <strong>de</strong> <strong>Groote</strong> <strong>Sociëteit</strong>, Koestraat 8, 8011 NK <strong>Zwolle</strong>. tel. 038-4216467. Bankrekeningnummer<br />
17.07.52.100.<br />
De <strong>Groote</strong> <strong>Klok</strong> verschijnt 10 maal per jaar in een oplage van 350 exemplaren.<br />
Directie<br />
Presi<strong>de</strong>nt-directeur drs. G. G. Callenbach, Strielandsebeek 3, 8033 DT <strong>Zwolle</strong>, tel. 038-4541559<br />
Directeur-secretaris drs. R.V. van <strong>de</strong>n Berg, Grote Beukelaer 1, 8141 BM Heino, tel. 0572-391694<br />
Directeur-thesaurier drs. W. Venker RA, De Brandt 4, 7722 PE Dalfsen, tel. 0529-427202<br />
Directeur-exploitatie A. Rigter, Zwette 6, 8032 XM <strong>Zwolle</strong>, tel. 038-4533377<br />
Directeur-verenigingszaken ing. A.A. van Dijk, Tichelmeesterlaan 20, 8014 LB <strong>Zwolle</strong>, tel. 038-4601526<br />
e-mail adres: directie@<strong>de</strong>grootesocieteit.nl / website: www.<strong>de</strong>grootesocieteit.nl<br />
Kasteleins<br />
Mw. Go<strong>de</strong>lieve Overbeeke Bloemstraat 6, 8012 VN <strong>Zwolle</strong>, tel. 06 11401490<br />
Mw. Hetty Kruiswijk-Schukking De Hoeve 41, 8112 BC Nieuw Heeten<br />
Mw. Marit van Raalte-Lageveen Trompstraat 65, 8023 FN <strong>Zwolle</strong><br />
Redactie<br />
Steven ten Veen<br />
Ronald van <strong>de</strong>n Berg (productie)<br />
Louis van Daalen<br />
Cees Meijntjes<br />
Postadres: Koestraat 8, 8011 NK <strong>Zwolle</strong> / e-mail adres redactie: g.klok@<strong>de</strong>grootesocieteit.nl<br />
Tekstbijdragen (bij voorkeur gedigitaliseerd) aanleveren door te mailen of te sturen naar bovenstaand adres. De redactie be-<br />
slist over <strong>de</strong> inhoud van <strong>de</strong> <strong>Groote</strong> <strong>Klok</strong> en kan wijzigingen in teksten aanbrengen of bijdragen niet plaatsen. Foto’s moeten di-<br />
gitaal wor<strong>de</strong>n aangeleverd in hoge resolutie (niet verkleinen!) en graag voorzien van bijschrift. Voor advertenties kan con-<br />
tact wor<strong>de</strong>n opgenomen met <strong>de</strong> directeur-secretaris.<br />
Uiterste inleverdatum kopij juninummer: 25 <strong>mei</strong> a.s.<br />
2
PETITE HISTOIRE<br />
Veelstromenland<br />
Het is nog maar half April en <strong>de</strong> ‘ko-<br />
peren ploert’ staat al bran<strong>de</strong>nd in het<br />
zenit. Hoe rustig vaart mijn bootje op<br />
<strong>de</strong> Nieuwe Vecht wanneer een van <strong>de</strong><br />
buren, een onzer illustere le<strong>de</strong>n, met<br />
een grote bocht zijn vaartuigje langs<br />
het mijne manoeuvreert en enthousiast<br />
komt mel<strong>de</strong>n:<br />
“Er staat een flamingo” aan <strong>de</strong> kolk”.<br />
Maar even erheen geped<strong>de</strong>ld en al was<br />
het dier niet meer aan <strong>de</strong> oever te be-<br />
speuren hoog boven <strong>de</strong> Berkumer Kolk<br />
zweef<strong>de</strong> hij in majesteitelijke vlucht.<br />
Het wordt tijd dat alle verhalen en dicht-<br />
regels over Holland met ou<strong>de</strong> ge-<br />
meenplaatsen wor<strong>de</strong>n herzien, want<br />
dit noem ik toch echt niet meer ‘Hol-<br />
lands boven mate’.<br />
’t Wordt voorjaar langs <strong>de</strong> IJssel bij<br />
Veecaten<br />
Wolken en licht, in wisselen<strong>de</strong><br />
staten<br />
Scheppen een Voerman: een opalen<br />
zwerk<br />
Dat hemels is en Hollands boven ma-<br />
te.<br />
( Ida Gerhardt)<br />
Veecaten ligt even boven <strong>Zwolle</strong>, waar <strong>de</strong> IJssel een haakse bocht maakt van<br />
Noord naar Zuidwest en ie<strong>de</strong>reen die daar wel eens met forse wind gevaren heeft<br />
weet hoe hij op dat punt plots volop ‘wind tegen stroom’ kan krijgen en een<br />
wreed watertje. Juist dáár is het ou<strong>de</strong> dorp Veecaten in <strong>de</strong> loop van <strong>de</strong> tijd ver-<br />
zwolgen door <strong>de</strong> rivier <strong>de</strong> IJssel. Ook <strong>Zwolle</strong> heeft zijn Atlantis!<br />
Een klein doch sympatiek clubje on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> noemer ‘Vrien<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> Dorpskern’<br />
heeft nog een tijdje gepoogd het tij te keren maar uitein<strong>de</strong>lijk geen weerstand<br />
kunnen bie<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> woeste elementen.<br />
De IJssel mag dan wel buitenom <strong>de</strong> stad scheren, veel watertjes, weteringen, ri-<br />
viertjes en beken verzamelen zich als in een grote paar<strong>de</strong>nstaart om in <strong>Zwolle</strong><br />
tussen <strong>de</strong> <strong>de</strong>kzandruggen te eindigen. Eén daarvan, <strong>de</strong> Grote Aa, is <strong>de</strong> echte na-<br />
velstreng voor <strong>de</strong> stad geweest met het Ro<strong>de</strong> Torenplein als moe<strong>de</strong>rkoekje. Er<br />
werd wat aan- en afgevaren!<br />
Dat <strong>de</strong> scheepvaart belangrijk was voor <strong>Zwolle</strong> kunnen wij lezen in een dichtstuk<br />
uit 1720 door Gerrit van <strong>de</strong>r Horst.<br />
Zwol Verheerlijkt<br />
Hoe woelt, hoe krioelt het staag aan onze Water-kant?<br />
Ziet welk een Mast-bosch ligt hier op <strong>de</strong>n Stroom aan band<br />
Beveiligt voor ‘t geweld <strong>de</strong>r buld’ren<strong>de</strong> onweer-win<strong>de</strong>n;<br />
Wat laat zig daaglijks hier een drom van menschen vin<strong>de</strong>n?<br />
Hoe lost, hoe laad men hier? Een Amelan<strong>de</strong>r Smak<br />
Komt gints met Tarw gelaân, aambruisen over ‘t vlak;<br />
Hier ank’ren Vriesche Tjalk, en Koggen, zwaar belaa<strong>de</strong>n<br />
Met Haver, Zout en Garst, of and’re Kooren-zaa<strong>de</strong>n<br />
Dat geploeter met al die schepen was voor een groot <strong>de</strong>el te danken aan het<br />
Duitse achterland dat ontsloten werd door Zompen die <strong>de</strong> Vecht bevoeren tot aan<br />
Bentheim toe. In Amsterdam kon zo met Bentheimer zandsteen het paleis op <strong>de</strong><br />
Dam gebouwd wor<strong>de</strong>n.<br />
De Vecht is natuurlijk ook bekend vanwege Lepejou <strong>de</strong> negerslaaf van <strong>Zwolle</strong> die<br />
begraven ligt bij Huize Arnichem aan het Haerster Veer. Meegenomen uit Ne-<br />
<strong>de</strong>rlands Indië door Tobias een Zwolse patriciër in 1828. Zijn bijnaam was Apollo,<br />
<strong>de</strong> zonnegod, tevens god van <strong>de</strong> herenlief<strong>de</strong>.<br />
Maar het liefst van al die stromen is mij toch het Zwarte Water.<br />
De naam lijkt niets met <strong>de</strong> kleur zwart te maken te hebben, maar met ‘zwet’ wat<br />
‘grens’ betekent. Voor mij blijft zwart gewoon zwart want als je op het water bent<br />
bij <strong>de</strong> monding van <strong>de</strong> Vecht dan zie je dui<strong>de</strong>lijk het verschil met het bruine water<br />
uit <strong>de</strong> Vecht.<br />
<strong>Zwolle</strong> was altijd sterk op het Zwarte Water gericht, was het niet om <strong>de</strong> kost te ver-<br />
dienen met han<strong>de</strong>l of scheepsbouw dan toch zeker voor <strong>de</strong> lol. Er waren plekken<br />
waar je roeiboten kon huren of een zeilboot voor 40 cent per uur.<br />
Een nazaat uit een familie van scheepsbouwers wil mij nog wel het een en an<strong>de</strong>r<br />
vertellen over het Zwarte Water, waaraan hij heel zijn leven heeft gewoond.<br />
“In <strong>de</strong> oorlog lagen er schepen vol munitie op regelmatige afstand over het gehele<br />
Zwarte Water. De klipper van Pietersma was ook gevor<strong>de</strong>rd en vol munitie gestouwd.<br />
Ik weet het jaar niet meer precies, maar op een gegeven moment was een Engelse<br />
Jager aan het schieten op boten vol hooi op <strong>de</strong> Vecht. Hij miste en het lot wil<strong>de</strong> dat hij<br />
<strong>de</strong> klipper van Pietersma, barstensvol munitie, trof op het Zwarte Water. Die Engels-<br />
man werd weer achtervolgd door een Duits vliegtuig en je kunt het geloven of niet<br />
maar die Mof was net boven dat munitieschip toen het ontplofte.<br />
Van <strong>de</strong> Duitser is nauwelijks meer iets teruggevon<strong>de</strong>n behalve een hoopje schroot, van<br />
<strong>de</strong> klipper een klein stukje roerkoning. Die heeft nog een lange tijd bij mij in <strong>de</strong> tuin ge-<br />
staan.”<br />
Tot voor kort woon<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze scheepsbouwer nog aan het Zwarte Water met uitzicht<br />
op <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> werf. Binnenkort zal er voor zijn neus een groot flatgebouw verrijzen.<br />
Maar daarachter zal over het Zwarte Water wéér een voorjaar neerdalen met kwets-<br />
baar licht. En ook bij Haerst zal <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgaan<strong>de</strong> zon met zijn laatste gloed wéér<br />
over het rivierduin strijken om op het water van <strong>de</strong> Vecht uiteen te spatten in on-<br />
telbaar verteren<strong>de</strong> vonken en vlammen.<br />
Nóg liggen <strong>de</strong> wateren rond <strong>Zwolle</strong> klaar voor een volgend seizoen.<br />
Een zwaluw maakt geen zomer meer, een flamingo wel.<br />
WMCC Willems<br />
3
Agenda<br />
maandag 4 <strong>mei</strong> 20.00 C.N.S. Bridge<br />
vrijdag 8 <strong>mei</strong> 18.00 Algemene Le<strong>de</strong>n Verga<strong>de</strong>ring<br />
maandag 11 <strong>mei</strong> 17.00 Rondleiding Deltion College Culinaire Cornuyten<br />
maandag 11 <strong>mei</strong> 18.00 Deltiondiner Culinaire Cornuyten<br />
maandag 11 <strong>mei</strong> 20.00 C.N.S. Bridge<br />
zaterdag 16 <strong>mei</strong> 18.00 Lentefeest<br />
vrijdag 29 <strong>mei</strong> 19.00 Maaltijd sociëteit<br />
vrijdag 11 september Golfdag <strong>Sociëteit</strong><br />
Vaste activiteiten van De <strong>Groote</strong> <strong>Sociëteit</strong>:<br />
• elke maandagmiddag van 16.00 tot 18.00 uur ‘seniorenborrel’<br />
• elke maandagavond van 18.30 tot 23.00 uur biljarten, opgave bij Rin<strong>de</strong>rt Martens, tel. 038-4231227<br />
• elke vrijdagmiddag van 14.00 tot 17.30 uur vrij bridgen, biljarten, schaken etc.<br />
• elke vrijdagmiddag vanaf 17.30 uur ‘vrijdagmiddagborrel’<br />
• elke laatste vrijdag van <strong>de</strong> maand maaltijd in <strong>de</strong> sociëteit(*)<br />
(*) Opgave maaltij<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> kasteleins of op <strong>de</strong> lijst op het prikbord.<br />
Voor inlichtingen kunt u contact opnemen met <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> <strong>Sociëteit</strong>scommissie:<br />
Harro Koetsier voorzitter 038-4223077 infoharro@planet.nl<br />
Peter Dutman lid 038-4544987 jpjfdutman@penpoint.nl<br />
Piet Huisman lid 038-4546068 p.huisman324@12move.nl<br />
Johan van Zanten lid 038-4537156 johan.vzanten@kpnmail.nl<br />
Burgerlijke Stand<br />
Nieuwe le<strong>de</strong>n:<br />
• De heer T. van Zantwijk<br />
• De heer L.J. van <strong>de</strong>r Harst<br />
Nieuwe voordrachten:<br />
• De heer drs. J.C. van Schaik (Joop)(11.12.39). Rhijnvis Feithlaan 9, 8021 AJ <strong>Zwolle</strong>. De heer van Schaik was docent Frans en au-<br />
teur.<br />
Voorgedragen door <strong>de</strong> heren Ro<strong>de</strong>nstein en Kolsters.<br />
Opzeggingen:<br />
• geen<br />
LENTEFEEST<br />
“La Musica Latina “ van Carlos Rivas danst en zingt voor u tij<strong>de</strong>ns het Lentefeest op 16 <strong>mei</strong>. Met het huidige weertype en met<br />
<strong>de</strong> constant ronddraaien<strong>de</strong> <strong>de</strong>pressies boven het Iberisch schiereiland voor ogen was het Lentefeest even heel ver weg. Maar<br />
als ware stierenvechters hebben wij <strong>de</strong> dreigen<strong>de</strong> horens en na<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> aanvallen van directie en le<strong>de</strong>n <strong>de</strong>r <strong>Groote</strong> <strong>Sociëteit</strong><br />
weten te ontwijken en hebben geheel in stijl een Spaanse Avond op 16 <strong>mei</strong> <strong>2009</strong> georganiseerd.<br />
In <strong>de</strong> veilige beschutting van het kabinet met <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur op een kier, om onze geterg<strong>de</strong> opponenten in <strong>de</strong> gaten te hou<strong>de</strong>n,<br />
hebben wij dit voortreffelijke i<strong>de</strong>e ver<strong>de</strong>r uitgewerkt.<br />
Visioenen van Tapas, Paella, Gazpacho, Zarzuela en een fraai glas rood kleur<strong>de</strong>n onze fantasie en Go<strong>de</strong>lieve zal <strong>de</strong>ze i<strong>de</strong>eën in<br />
tongstrelen<strong>de</strong> werkelijkheid omzetten. Vanuit <strong>de</strong>ze vre<strong>de</strong>lieven<strong>de</strong> gedachten viel ons oog op <strong>de</strong> plafond <strong>de</strong>coratie in <strong>de</strong> hal.<br />
Martiaal, bollen<strong>de</strong> ro<strong>de</strong> mantels, vaan<strong>de</strong>ls en trompetten, emotie dus. De overstap naar <strong>de</strong> zin<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> sfeer rond Carmen en<br />
haar minnaars was snel gemaakt. De corrida en <strong>de</strong> arena in rood en geel brengt <strong>de</strong> oplopen<strong>de</strong> temperatuur en <strong>de</strong> verhitte<br />
sfeer aan het eind van een zomermiddag weer heel dichtbij. En wie kunnen u beter meezuigen in die statige maar on<strong>de</strong>r-<br />
huids zo emperamentvolle wereld die Spanje heet dan <strong>de</strong> groep “La Musica Latina van Carlos Rivas. Zodoen<strong>de</strong> nodigen wij<br />
alle liefhebbers van <strong>de</strong> Spaanse zon, <strong>de</strong> Spaanse cultuur, <strong>de</strong>nk aan Gaudi in Barcelona, aan cultuurmonumenten zoals het Es-<br />
corial in Madrid, het Alhambra in Granada, <strong>de</strong> stad Sevilla, uit om samen met ons Spanje te beleven in een wervelen<strong>de</strong> mix<br />
van smaak, geur en klank tij<strong>de</strong>ns het LENTEFEEST.<br />
4
Column van <strong>de</strong><br />
Presi<strong>de</strong>nt-directeur<br />
Belofte maakt schuld<br />
In mijn column in het aprilnummer van<br />
De <strong>Groote</strong> <strong>Klok</strong> berichtte ik al in dit<br />
nummer <strong>de</strong> <strong>Sociëteit</strong>scommissie in <strong>de</strong><br />
schijnwerpers te willen zetten. Ik hoef<br />
niet te betogen wat het belang is van<br />
<strong>de</strong> activiteiten van <strong>de</strong>ze commis-<br />
siele<strong>de</strong>n. Een beetje actief sociëteitslid<br />
weet dat.<br />
De naam suggereert dat haar betekenis<br />
ligt bij <strong>de</strong> sociëteit als gebouw. Maar<br />
dáár ligt haar eerste zorg niet. Statutair<br />
ligt haar taak in het bijstaan van <strong>de</strong> di-<br />
rectie bij het organiseren van eve-<br />
nementen.<br />
An<strong>de</strong>rs gezegd: ze heeft hooguit het<br />
gebouw nodig om dat te kunnen doen.<br />
En zelfs dàt is niet eens nodig, als je<br />
waarneemt dat ze meer<strong>de</strong>re belang-<br />
wekken<strong>de</strong> evenementen juist buiten<br />
het gebouw realiseert. En dan <strong>de</strong>nk ik<br />
aan gebeurtenissen als ‘<strong>de</strong> automobiel<br />
toertocht’, het golftoernooi en <strong>de</strong> zeil-<br />
tocht op het IJsselmeer.<br />
Bij het golfen borduurt ze feitelijk voort<br />
op een van <strong>de</strong> oudste activiteiten van<br />
onze <strong>Groote</strong> <strong>Sociëteit</strong>. Zo lag vroeger,<br />
bij <strong>de</strong> uitgang vanuit <strong>de</strong> grote zaal naar<br />
<strong>de</strong> tuin, een kolfbaan. Toen <strong>de</strong> <strong>Groote</strong><br />
<strong>Sociëteit</strong> in 1802 werd opgericht,<br />
wer<strong>de</strong>n o.a. le<strong>de</strong>n van het zogenaam<strong>de</strong><br />
Kolfcollege lid. Wellicht dat kolfspelen<br />
(dat gebruik ik liever dan ‘kolven’) toen<br />
als kernactiviteit werd beschouwd.<br />
In <strong>de</strong> nu volgen<strong>de</strong> alinea baseer ik me<br />
op het standaardwerk ‘Twee eeuwen<br />
De <strong>Groote</strong> <strong>Sociëteit</strong> in <strong>Zwolle</strong>’ ge-<br />
schreven door ons lid Jaap Siebel . Veel<br />
van onze huidige sociëteitsbezighe<strong>de</strong>n<br />
wer<strong>de</strong>n al in <strong>de</strong> 19e eeuw beoefend in<br />
<strong>de</strong> sociëteit. Enkele voorbeel<strong>de</strong>n: bil-<br />
jarten, kaartspelen (zoals ‘ombre’, ‘qua-<br />
drille’ en ‘whist’), ‘enfila<strong>de</strong>’ (een soort<br />
triktrak), dobbelspelen en schaken en<br />
dammen.<br />
Culturele avon<strong>de</strong>n waren er vroeger<br />
ook al. Zo trad in 1912 <strong>de</strong> liedjeszanger<br />
Koos Speenhof op, die on<strong>de</strong>r meer<br />
bekend was door zijn interpretatie van<br />
“Daar komen <strong>de</strong> schutters”.<br />
Zoals Jaap Siebel schrijft was gezel-<br />
ligheid in eigen kring het doel van <strong>de</strong><br />
sociëteitsle<strong>de</strong>n. Het le<strong>de</strong>nbestand<br />
werd toen gerekruteerd uit <strong>de</strong> lagen<br />
van <strong>de</strong> a<strong>de</strong>l, patriciërs en vooraan-<br />
staan<strong>de</strong> burgers. Vaak ‘OSM’, Ons Soort<br />
Mensen. Ze voel<strong>de</strong>n zich al verbon<strong>de</strong>n,<br />
en dat gevoel kon door <strong>de</strong> ballotage<br />
eenvoudig in stand gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.<br />
In onze meer gelaag<strong>de</strong> samenleving,<br />
waarvan ons huidige le<strong>de</strong>nbestand ook<br />
een afspiegeling is, komt een an<strong>de</strong>r ele-<br />
ment naast dat van <strong>de</strong> gezelligheid.<br />
Dat doel hangt direct samen met <strong>de</strong><br />
oorspronkelijke betekenis van ‘socië-<br />
teit’, vereniging van makkers / gezellen.<br />
Enerzijds krijgt ‘gezelligheid’ hiermee<br />
een an<strong>de</strong>re inkleuring. An<strong>de</strong>rzijds<br />
wordt dui<strong>de</strong>lijk dat we meer voor<br />
elkaar zijn dan toevallige passanten.<br />
We hebben ook ‘iets’ met elkaar, dat ver-<br />
enigt ons. Samen doen en samen er-<br />
varen, daarmee blijven we ‘sociëteit’.<br />
Dat we dat kunnen, daarin speelt <strong>de</strong> ‘so-<br />
ciëteitscommissie’ <strong>de</strong> hoofdrol.<br />
Gégé Callenbach<br />
presi<strong>de</strong>nt-directeur<br />
Wie heeft <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> koers?<br />
Automobieltoertocht<br />
24 april <strong>2009</strong><br />
Een paar eerste impressies van <strong>de</strong> ge-<br />
slaag<strong>de</strong> tocht. Een verslag en meer<br />
foto's in het juninummer van <strong>de</strong> <strong>Groote</strong><br />
<strong>Klok</strong>.<br />
In afwachting van <strong>de</strong> start<br />
De organisatoren van <strong>2009</strong>: Eric Assink en Tjamko<br />
Bootsma samen met Perter Dutman (v.l.n.r.)<br />
5
Jasper Warner (2)<br />
Op zeehon<strong>de</strong>njacht in <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<br />
Jasper Warner, ‘half-back’ in het elftal<br />
van ZAC. Zo ver waren we in <strong>de</strong> eerste<br />
aflevering over dit bijzon<strong>de</strong>re oud-lid<br />
van onze sociëteit gekomen. Maar be-<br />
halve voetballen en roeien <strong>de</strong>ed<br />
Warner ook fanatiek aan schaatsen<br />
(voorzitter Zwolse IJsclub), boksen<br />
(on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re tegen Transvaalse jon-<br />
gens die in <strong>Zwolle</strong> stu<strong>de</strong>er<strong>de</strong>n) en<br />
bandy, een soort hockey op het ijs. Hij<br />
was betrokken bij <strong>de</strong> oprichting op 13<br />
oktober 1898 in hotel Krasnapolsky in<br />
Amsterdam van <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Hoc-<br />
key- en Bandy Bond en werd pen-<br />
ningmeester van het bestuur. Een jaar<br />
later echter trokken <strong>de</strong> bandy-ers zich<br />
terug en bleef alleen het veldhockey<br />
over. Ook Warner verliet als liefhebber<br />
van bandy <strong>de</strong> jonge bond, maar later<br />
zou hij toch weer in contact met het<br />
veldhockey komen. Dat was in 1902<br />
toen op een weilandje achter het huis<br />
van <strong>de</strong> familie Ten Doesschate in het<br />
Klein Weezenland waar nu <strong>de</strong> Van Roi-<br />
jensingel ligt met toen nog sticks met<br />
een heel lange krul geprobeerd werd<br />
hockey te spelen. En natuurlijk was War-<br />
ner, verzot op alles wat maar met sport<br />
te maken had, op 10 <strong>de</strong>cember 2002 be-<br />
trokken bij <strong>de</strong> oprichting van <strong>de</strong> Zwol-<br />
sche Mixed Hockey Club, waarvan hij<br />
<strong>de</strong> eerste voorzitter werd. Zeilen was<br />
eveneens een gelief<strong>de</strong> bezigheid van<br />
Warner. Met een zogenaam<strong>de</strong> sherpie,<br />
een platbo<strong>de</strong>m mid<strong>de</strong>nzwaard scheep-<br />
je, <strong>de</strong>ed hij vaak aan wedstrij<strong>de</strong>n op<br />
het Snekermeer mee. Vanaf 1904<br />
maakte hij in zijn vakanties lange toch-<br />
ten in <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n, waar hij dan ook op<br />
zeehon<strong>de</strong>n ging jagen. Niemand die<br />
zich daar toen druk over maakte…<br />
Samen met een van zijn jeugd-<br />
vrien<strong>de</strong>n, M.Th.F. van <strong>de</strong>r Biesen, richt-<br />
te Jasper Warner in 1898 een agentuuren<br />
commissiehan<strong>de</strong>l, benevens assu-<br />
rantiebedrijf op het gebied van land-<br />
bouwrisico’s, <strong>de</strong> On<strong>de</strong>rlinge Boe-<br />
renbrandwaarborg Maatschappij, op.<br />
Het zou het startpunt van een zeer suc-<br />
cesvolle on<strong>de</strong>rneming zijn. Maar altijd<br />
combineer<strong>de</strong> Warner zijn commerciële<br />
activiteiten met allerlei functies in het<br />
maatschappelijk leven. Niet alleen in<br />
<strong>de</strong> sport, maar vooral op economisch<br />
gebied, zoals het voorzitterschap van<br />
<strong>de</strong> Vereniging van Kamers van Koop-<br />
han<strong>de</strong>l in Ne<strong>de</strong>rland en het lidmaat-<br />
schap van <strong>de</strong> Postraad. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
Eerste Wereldoorlog, toen Ne<strong>de</strong>rland<br />
zich neutraal opstel<strong>de</strong>, buiten het slag-<br />
veld bleef, maar wel rekening met ramp-<br />
zalige scenario’s moest hou<strong>de</strong>n, kreeg<br />
Warner van <strong>de</strong> overheid een reeks van<br />
taken toegewezen, zoals rege-<br />
ringscommissaris voor <strong>de</strong> graan-<br />
ver<strong>de</strong>ling in Overijssel en rege-<br />
ringscommissaris voor het <strong>de</strong>par-<br />
tement van oorlog om in geval van<br />
kustontruiming voor <strong>de</strong> geëvacueer<strong>de</strong><br />
bevolking van <strong>de</strong> kuststroken te zor-<br />
gen.<br />
Betere stand<br />
In het on<strong>de</strong>rzoek dat ik naar het leven<br />
van Warner heb gedaan, heb ik me<br />
echter voornamelijk beperkt tot <strong>de</strong> rol<br />
die Warner in <strong>de</strong> sport en dan met<br />
name het voetbal heeft gespeeld. Daar-<br />
voor heb ik in allerlei boeken gesnuf-<br />
feld, waaron<strong>de</strong>r het Ge<strong>de</strong>nkboek 40<br />
jaar Ne<strong>de</strong>rlandsche Voetbalbond, ou<strong>de</strong><br />
kranten gelezen, notulen van <strong>de</strong> voet-<br />
balbond doorgeplozen, in het archief<br />
van het Historisch Centrum Overijssel<br />
gezocht en nog zo wat meer. Toen ZAC<br />
in 1893 werd opgericht, was voetbal<br />
een sport die in ons land nog vrij on-<br />
bekend was en alleen door jongeheren<br />
van <strong>de</strong> betere stand werd beoefend. De<br />
bakermat van het voetbal ligt in En-<br />
geland, waar in 1863 <strong>de</strong> Football As-<br />
sociation (FA) werd opgericht. In Haar-<br />
lem speel<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> winter van<br />
1879-1880 zo’n vijftig jongens in <strong>de</strong> leef-<br />
tijd van 13 à 14 jaar een spelletje dat<br />
het mid<strong>de</strong>n hield tussen voetbal en<br />
rugby. Het leid<strong>de</strong> al in 1879 tot <strong>de</strong> op-<br />
richting van <strong>de</strong> Haarlemsche Football<br />
Club, nu <strong>de</strong> Koninklijke HFC. De Ko-<br />
ninklijke UD, Utile Dulci, is nog vijf jaar<br />
ou<strong>de</strong>r, maar werd als cricketclub ge-<br />
sticht en het zou nog jaren duren voor<br />
er in Deventer bij UD ook voetbal werd<br />
gespeeld.<br />
Grote man bij HFC in Haarlem was<br />
Willem (Pim werd hij meestal ge-<br />
noemd) Mulier, die als oprichter van <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandsche Voetbal- en Athletiek<br />
Bond kan wor<strong>de</strong>n beschouwd. Die ge-<br />
beurtenis speel<strong>de</strong> zich op zondag 8 <strong>de</strong>-<br />
cember 1889 in café Central in Den<br />
Haag af. Op 26 <strong>de</strong>cember (twee<strong>de</strong> kerst-<br />
dag) 1893 werd <strong>de</strong> toen 23-jarige<br />
Warner als afgevaardig<strong>de</strong> van <strong>de</strong> nog<br />
geen drie maan<strong>de</strong>n daarvoor opge-<br />
richte ZAC naar een verga<strong>de</strong>ring in<br />
Haarlem van <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlansche Voetbalen<br />
Athletiek gestuurd. Dat <strong>de</strong> Zwolse<br />
Pim Adrian nam het initatief voor <strong>de</strong> oprichting<br />
van ZAC<br />
Jasper Warner poserend voor het vaan<strong>de</strong>l van<br />
ZAC<br />
Het bestuur van ZAC na <strong>de</strong> oprichting in 1893.<br />
Warner in het mid<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> voorzittershamer.<br />
7
club zich al zo snel bij <strong>de</strong>ze Bond had<br />
aangesloten, mocht als een bijzon-<br />
<strong>de</strong>rheid wor<strong>de</strong>n beschouwd, omdat<br />
<strong>de</strong>ze zich toen uitsluitend bemoei<strong>de</strong><br />
met <strong>de</strong> sport in het westen van ons<br />
land. In <strong>de</strong> eerste vier jaren van <strong>de</strong> NVB<br />
was er alleen voor Noord- en Zuid-Hol-<br />
land, Utrecht en Wageningen een com-<br />
petitie. Het was eveneens bijzon<strong>de</strong>r dat<br />
op <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring in Haarlem een jon-<br />
geman uit <strong>Zwolle</strong> verscheen. De<br />
manier waarop Mulier die toen <strong>de</strong> NVB<br />
nog leid<strong>de</strong> er gebruik van maakte, be-<br />
schreef Warner later in een interview<br />
met <strong>de</strong> krant De Maandagmorgen.<br />
“Toen was ’t Mulier, die <strong>de</strong> aandacht<br />
van <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring vestig<strong>de</strong> op onze or-<br />
ganisatie in <strong>Zwolle</strong>, of hetgeen on<strong>de</strong>r<br />
het algemeene begrip van ‘Het Oosten’<br />
werd saâmgevat. En meteen drong<br />
Mulier er toen op aan, dat ik in het be-<br />
stuur zou wor<strong>de</strong>n opgenomen. Dit ge-<br />
beur<strong>de</strong> dan ook. Ik werd bestuurslid en<br />
spoedig daarna aangesteld tot twee-<br />
<strong>de</strong>n secretaris.”<br />
Meeste stemmen<br />
De structuur van <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandsche<br />
Voetbal- en Athletiek Bond was in die<br />
eerste jaren nog erg zwak. De regle-<br />
menten bepaal<strong>de</strong>n bijvoorbeeld dat,<br />
om een winnaar te krijgen, bij gelijk-<br />
spel moest wor<strong>de</strong>n verlengd. Toen dat<br />
in <strong>de</strong> praktijk tot problemen leid<strong>de</strong>,<br />
werd besloten dat bij gelijkspel scheids-<br />
rechter en bei<strong>de</strong> aanvoer<strong>de</strong>rs mochten<br />
beslissen of er doorgespeeld zou<br />
wor<strong>de</strong>n en zo ja, hoe lang. De meeste<br />
stemmen gol<strong>de</strong>n… Ook <strong>de</strong> samen-<br />
werking tussen atletiek en voetbal le-<br />
ver<strong>de</strong> veel problemen op, waardoor in<br />
1895 tot verdriet van on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re<br />
Mulier en Warner werd besloten dat <strong>de</strong><br />
Bond zich voortaan alleen met het voet-<br />
balspel bezig zou gaan hou<strong>de</strong>n.<br />
Bestuurlijk waren er ook regelmatig<br />
strubbelingen, die er in 1897 toe leid-<br />
<strong>de</strong>n dat het grootste <strong>de</strong>el van het be-<br />
stuur waaron<strong>de</strong>r Warner opstapte. Mu-<br />
lier, <strong>de</strong> ‘va<strong>de</strong>r van het Ne<strong>de</strong>rlandse voet-<br />
bal’, werd tij<strong>de</strong>lijk voorzitter ‘tenein<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>n wagen weer in het goe<strong>de</strong>n spoor<br />
te brengen’. En in <strong>Zwolle</strong> dacht Warner<br />
dat voor hem het voetbal als lan<strong>de</strong>lijk<br />
bestuur<strong>de</strong>r verle<strong>de</strong>n tijd was. Tot hij op<br />
<strong>de</strong> avond van <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> oktober 1897<br />
een lang telegram kreeg, getekend<br />
door Mulier, met <strong>de</strong> boodschap dat<br />
Jasper Warner op <strong>de</strong> algemene ver-<br />
ga<strong>de</strong>ring in Arnhem tot voorzitter was<br />
8<br />
Het allereerste elftal van ZAC, waarvan Warner<br />
ook <strong>de</strong>el uitmaakte. Hij is <strong>de</strong> man staan<strong>de</strong>,<br />
twee<strong>de</strong> van links.<br />
benoemd en dat hij die moest aan-<br />
vaar<strong>de</strong>n. ‘Die benoeming nam ik aan. Ik<br />
voel<strong>de</strong> voor <strong>de</strong> beweging; ik had er me<br />
in <strong>de</strong> voorafgaan<strong>de</strong> jaren voldoen<strong>de</strong> in-<br />
gewerkt; ik durf<strong>de</strong> het aan’, aldus<br />
Warner later in een interview. De pe-<br />
rio<strong>de</strong> Warner in <strong>de</strong> NVB was aange-<br />
broken en zou 22 jaar, tot 1919, duren.<br />
Steven ten Veen<br />
Te koop<br />
Het ge<strong>de</strong>nkboek “Twee eeuwen <strong>Groote</strong><br />
<strong>Sociëteit</strong> in <strong>Zwolle</strong>”, uitgegeven ter ere<br />
van het 200-jarig bestaan van <strong>de</strong><br />
<strong>Groote</strong> <strong>Sociëteit</strong> in 2002 is tegen ge-<br />
reduceer<strong>de</strong> prijs te koop.<br />
Voor le<strong>de</strong>n is <strong>de</strong> prijs voor het boek €<br />
7,50. Voor niet le<strong>de</strong>n is <strong>de</strong> prijs € 12,50.<br />
Belangstellen<strong>de</strong>n sturen een berichtje<br />
of mailtje naar <strong>de</strong> Directeur-secretaris.<br />
vdB.<br />
Van <strong>de</strong> Le<strong>de</strong>n-<br />
commissie<br />
Vier nieuwe le<strong>de</strong>n kon<strong>de</strong>n we vrijdag<br />
24 april welkom heten. Twee hou<strong>de</strong>n<br />
we nog tegoed, zij waren verhin<strong>de</strong>rd.<br />
Het ritueel begint langzamerhand via<br />
een vast patroon te verlopen. Nieuw<br />
was dit keer dat <strong>de</strong> le<strong>de</strong>ncommissie<br />
vooraf een gesprekje voer<strong>de</strong> met <strong>de</strong><br />
nieuwe le<strong>de</strong>n om elkaar over en weer<br />
op <strong>de</strong> hoogte te stellen van wat we van<br />
het lidmaatschap verwachten.<br />
In <strong>de</strong> toekomst zal <strong>de</strong> le<strong>de</strong>ncommissie<br />
proberen om meer het accent te<br />
leggen op <strong>de</strong> kwaliteit van het lid-<br />
maatschap. Liever een re<strong>de</strong>lijke aanwas<br />
van nieuwe le<strong>de</strong>n die zich regelmatig<br />
laten zien dan een overvloedige toe-<br />
stroom van nieuwelingen die het na<br />
één of twee keer laten afweten. Hierbij<br />
trekken we heel nadrukkelijk schou<strong>de</strong>r<br />
aan schou<strong>de</strong>r op met <strong>de</strong> socië-<br />
teitscommissie, <strong>de</strong> motor achter het<br />
leeuwen<strong>de</strong>el van ons jaarprogramma.<br />
Kon u <strong>de</strong> bijeenkomst niet bijwonen<br />
maar bent u toch geïnteresseerd. Prent<br />
<strong>de</strong> prentjes van <strong>de</strong> heren in uw hoofd<br />
en maak een praatje bij een volgend<br />
bezoek aan <strong>de</strong> sociëteit.<br />
PS<br />
Voor er misverstan<strong>de</strong>n ontstaan. Een<br />
nieuw lid is welkom vanaf het moment<br />
dat hij <strong>de</strong> bevestiging van <strong>de</strong> secretaris<br />
heeft gekregen. Daarvoor kan hij na-<br />
tuurlijk al door zijn voordragers als in-<br />
troducé <strong>de</strong> sociëteit bezoeken. De of-<br />
ficiële installatie is bedoeld als een af-<br />
ron<strong>de</strong>n<strong>de</strong> plechtigheid.<br />
Namens <strong>de</strong> Le<strong>de</strong>ncommissie.<br />
Hans Wij<strong>de</strong>veld
Vrijdag 24 april <strong>2009</strong>, 18.00 uur. De le<strong>de</strong>n tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> Installatiebijeenkomst.<br />
De voorzitter van <strong>de</strong> Le<strong>de</strong>ncommissie spreekt. Naast hem v.l.n.r. <strong>de</strong> nieuwe le<strong>de</strong>n Joop Berends, Leen van <strong>de</strong>r Harst, Aart Koning en Bert Klaver.<br />
9
Het Huygens Vocaal Quartet ( + 1) tij<strong>de</strong>ns het Koffieconcert op 19 april <strong>2009</strong>.<br />
Koffieconcert<br />
(Van onze muziekredactie)<br />
U kent <strong>de</strong> uitdrukking ‘op <strong>de</strong> koffie ko-<br />
men’. Dat is zoiets als van een kou<strong>de</strong><br />
kermis thuis komen. En als er iets niet<br />
van toepassing was op het koffie-<br />
concert van zondag <strong>de</strong> 19e was het dat<br />
wel. Het was gezellig druk in <strong>de</strong> groote<br />
zaal van De <strong>Groote</strong> <strong>Sociëteit</strong>. Bijna veer-<br />
tig le<strong>de</strong>n en hun introducés had<strong>de</strong>n<br />
zich opgemaakt om naar het Huygens<br />
Consort te luisteren. En natuurlijk om<br />
van <strong>de</strong> koffie van Go<strong>de</strong>lieve te genie-<br />
ten en haar wereldvermaar<strong>de</strong> zelf-<br />
gebakken cake!<br />
Het was één grote verwenpartij. Een<br />
beetje een koffieconsort.<br />
Dirigent Hans Tijssen en zijn kwartet<br />
maakten met ons een muzikale rond-<br />
reis door het Europa van <strong>de</strong> renais-<br />
sance. Madrigalen van da Palestrina, Ja-<br />
nequin en uit <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse en <strong>de</strong> En-<br />
gelse school wer<strong>de</strong>n piekfijn afge-<br />
leverd door het ensemble. En…alles à<br />
capella. Veel van <strong>de</strong> werken gingen<br />
over <strong>de</strong> lief<strong>de</strong> en dan ook nog vaak <strong>de</strong><br />
onbeantwoor<strong>de</strong> variant. En natuurlijk<br />
over <strong>de</strong> gevolgen daarvan: verdrink ik<br />
mijn verdriet of mezelf, alle grote Eu-<br />
ropese rivieren stroom<strong>de</strong>n voorbij.<br />
Met Le chant <strong>de</strong>s oiseaux van Janequin<br />
werd het technisch kunnen van <strong>de</strong> club<br />
haarfijn geëtaleerd. De nachtegalen en<br />
merels in <strong>de</strong> sociëteitstuin keken scheel<br />
van afgunst.<br />
Als toegiftje reis<strong>de</strong>n we nog even door<br />
naar het Amerika van <strong>de</strong> 20e eeuw.<br />
Heel toepasselijk, And so it goes van<br />
Billy Joel.<br />
Wie zongen er voor ons? Lin <strong>de</strong> Jong,<br />
Henriëtte van <strong>de</strong>r Laan,<br />
Theo Franken, André Geerts en inci-<br />
<strong>de</strong>nteel dirigent Hans Tijssen. En dan te<br />
be<strong>de</strong>nken dat het krappe budget van<br />
<strong>de</strong> sociëteitcommissie <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n was<br />
dat we een kwartet op bezoek kregen<br />
in plaats van een compleet kamerkoor.<br />
Gewoon een geluk dus dat we een<br />
beetje een armlastige sociëteit zijn.<br />
Was u verhin<strong>de</strong>rd? Jammer maar <strong>de</strong> so-<br />
ciëteitscommissie en Wim Brandse zijn<br />
niet uit het lood te slaan. U krijgt vast<br />
een herkansing.<br />
Voorafgaand aan het Koffieconcert is het goed<br />
toeven op het terras.<br />
Wim Brandse heet <strong>de</strong> aanwezigen welkom.<br />
11
Wijncolumn<br />
Onze freelance wijnme<strong>de</strong>werker Cees Weijntjes<br />
Mijn column<br />
Onze vaste wijncolumnist is o.a. van-<br />
wege <strong>de</strong> drukte rond <strong>de</strong> vele wijn-<br />
proeverijen niet in <strong>de</strong> gelegenheid om<br />
<strong>de</strong>ze maand zijn column aan te leve-<br />
ren. De trouwe lezer van <strong>de</strong> <strong>Groote</strong><br />
<strong>Klok</strong> willen wij echter niet op een droog-<br />
je laten zitten. Wijn is immers een on-<br />
<strong>de</strong>rwerp waar veel over te vertellen<br />
valt.<br />
Wijn remt <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rdom, versterkt <strong>de</strong><br />
jeugd, stimuleert <strong>de</strong> spijsvertering, ver-<br />
jaagt <strong>de</strong> melancholie, verheugt het<br />
hart, verlicht het brein en scherpt <strong>de</strong><br />
geest.<br />
Wijn is het antwoord van <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> aan<br />
<strong>de</strong> zon.<br />
Om uw kennis van <strong>de</strong> wijn enigszins te<br />
testen is er on<strong>de</strong>rstaand een aantal<br />
vragen geformuleerd, die u tevens bij<br />
het vin<strong>de</strong>n van het juiste antwoord <strong>de</strong><br />
gelegenheid biedt om wat uitgebrei<strong>de</strong>r<br />
kennis te nemen over <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong><br />
wijn.<br />
Wat voor een soort wijn wordt er ge-<br />
maakt on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> DO Navarra ?<br />
Alleen witte wijn / Ro<strong>de</strong>, witte en rosé<br />
wijnen / Alleen ro<strong>de</strong> wijn<br />
Welke druif is geen Bor<strong>de</strong>aux ras ?<br />
Merlot / Cabernet Sauvignon / Pinot<br />
Noir<br />
Welke wijn is een witte wijn uit Italië ?<br />
DOCG Chianti / DOC Soave / DOCG Bar-<br />
tolinno<br />
In welk rijtje staan uitsluitend witte drui-<br />
ven ?<br />
Chardonnay - Trebiano - Semillon / -<br />
Cabernet Franc - Chardonnay - Pinot<br />
Franc / Grenache - Merlot - Cabernet<br />
Sauvignon<br />
Van hoeveel druivenrassen word een<br />
ro<strong>de</strong> Bourgogne gemaakt ?<br />
één / twee / drie<br />
Welke wijn komt uit Griekenland ?<br />
Xinomavro / Nemea / Cleopatra<br />
In welk land ligt <strong>de</strong> wijnstreek Veneto ?<br />
Spanje / Frankrijk / Italië<br />
Welk wijngebied grenst aan <strong>de</strong> oostkant<br />
van Bor<strong>de</strong>aux ?<br />
Madiran / Loire / Bergerac<br />
Hoeveel wijndistricten heeft Rioja ?<br />
12 / 5 / 3<br />
Welke EU aanduiding is verplicht op het<br />
etiket van een kwaliteitswijn ?<br />
Wijnmaker / Gebruikte druivenrassen /<br />
Alcohol percentage<br />
In welk land ligt <strong>de</strong> wijnstreek Rheingau ?<br />
Duitsland / Oostenrijk / Zwitserland<br />
Wat betekent Brut bij een Champagne ?<br />
Dat <strong>de</strong> wijn een extra mousse heeft /<br />
Dat het om <strong>de</strong> droogste Champagne<br />
gaat / Dat <strong>de</strong> wijn een jaartal-<br />
vermelding heeft<br />
Welke druif is het minst geschikt als <strong>de</strong>s-<br />
sertwijn ?<br />
Pinot Blanc / Gewurtztraminer / Pinot<br />
Gris<br />
Als oudste wijnland van Europa wordt<br />
over het algemeen ---- beschouwd.<br />
Frankrijk / Italië / Griekenland<br />
De grootste wijnproductie in Noor-<br />
d-Amerika vin<strong>de</strong>n wij in ---- ?<br />
Oregon / Aan <strong>de</strong> Oostkust / Californie<br />
De Muskaatwijnen uit <strong>de</strong> Languedoc zijn<br />
----<br />
Vins Liquoreux / Vins Deux Naturels /<br />
Muscat Speciale<br />
De meest aangeplante druif in <strong>de</strong> DO<br />
Valencia is ----<br />
Moscatel / Meseguera / Garnacha<br />
Welke AC heeft betrekking op een wijn uit<br />
het wijngebied Savoie ?<br />
AC Seyssel / AC Palette / AC Reuilly<br />
Mocht u onverhoopt niet alle ant-<br />
woor<strong>de</strong>n weten en <strong>de</strong>ze ook niet via in-<br />
ternet hebben weten te vin<strong>de</strong>n dan zal<br />
Remco van Looijengoed u bij aankoop<br />
van een goe<strong>de</strong> fles wijn zon<strong>de</strong>r er al te<br />
veel water bij te doen op weg kunnen<br />
helpen. In ie<strong>de</strong>r geval zal hij in zijn vol-<br />
gen<strong>de</strong> column u ver<strong>de</strong>r weten te inte-<br />
resseren over <strong>de</strong> vele wetens-<br />
waardighe<strong>de</strong>n omtrent het fenomeen<br />
wijn.<br />
Veni, Vidi, Bibi,<br />
Santé,<br />
Cees Weijntjes.<br />
13
De maritieme avonturen van Johan Chris-<br />
tiaan Baron van Haersholte (1809 - 1881)<br />
Inleiding<br />
Het is dit jaar 200 jaar gele<strong>de</strong>n, dat<br />
Johan Christiaan Baron van Haersolte<br />
werd geboren. Het jaar <strong>2009</strong> is al een<br />
Calvijn-jaar en een Darwin-jaar, maar<br />
wij moeten ook aandacht beste<strong>de</strong>n aan<br />
bovengenoem<strong>de</strong> <strong>Zwolle</strong>naar!<br />
Ik zal U uitleggen waarom.<br />
De familie van Haersolte is in <strong>de</strong> eerste<br />
plaats verbon<strong>de</strong>n met ons societeitsgebouw;<br />
zij woon<strong>de</strong> van 1648 tot<br />
1751 in onze societeit, daarna in een<br />
groot huis aan <strong>de</strong> Melkmarkt.<br />
In <strong>de</strong>ze a<strong>de</strong>llijke familie kwamen vele<br />
bestuur<strong>de</strong>rs voor, zoals drosten, diplomaten,<br />
le<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> Staten--<br />
Generaal en hoge militairen. De va<strong>de</strong>r<br />
van Johan Christiaan was rechter.<br />
Ik weet niet waarom hij op zijn veertien<strong>de</strong><br />
jaar gekozen heeft voor <strong>de</strong> Marine.<br />
De kans is groot, dat hij nog nooit<br />
<strong>de</strong> zee had gezien voordat hij die keuze<br />
maakte, maar in <strong>de</strong> achttien<strong>de</strong> en negentien<strong>de</strong><br />
eeuw kozen veel a<strong>de</strong>llijke<br />
zonen voor <strong>de</strong> Marine, waarbij opvallend<br />
veel uit <strong>de</strong> Oostelijke provincies.<br />
Johan Christiaan heeft van 16 Juli 1823<br />
tot 31 December 1834 bij <strong>de</strong> Marine gediend.<br />
Op laatstgenoem<strong>de</strong> datum werd<br />
hij op non-actief gesteld. Hij zat toen<br />
ziek thuis te <strong>Zwolle</strong> wegens doofheid.<br />
De Directeur-Generaal Wolterbeek te<br />
Den Haag vertrouw<strong>de</strong> het zaakje niet<br />
en eiste een doktersattest (ook toen al!)<br />
van <strong>de</strong> chirurgijn te <strong>Zwolle</strong>!<br />
Uitein<strong>de</strong>lijk is hij op 31 Maart 1837 op<br />
eigen verzoek eervol ontslagen.<br />
Daarna werd hij burgemeester van<br />
<strong>Zwolle</strong>rkerspel, lid van <strong>de</strong> Provinciale<br />
Staten en was ook enige jaren lid van<br />
<strong>de</strong> Twee<strong>de</strong> Kamer.<br />
Ik heb <strong>de</strong> indruk gekregen, dat hij zijn<br />
doofheid heeft aangewend om ontslag<br />
te krijgen uit <strong>de</strong> Marine. Kennelijk had<br />
hij het na elf jaren actieve dienst, voornamelijk<br />
varend op <strong>de</strong> wereldzeeën,<br />
wel gezien. Immers na zijn marinetijd<br />
heeft hij toch een glanzen<strong>de</strong> carriere gemaakt,<br />
waarbij zijn doofheid toch geen<br />
enkele belemmering heeft betekend.<br />
Hij is in 1837, in hetzelf<strong>de</strong> jaar van zijn<br />
ontslag, gehuwd met Geertruid Agnes<br />
<strong>de</strong> Vos van Steenwijk. Het echtpaar<br />
kreeg negen kin<strong>de</strong>ren.<br />
Johan Christiaan heeft tij<strong>de</strong>ns zijn<br />
reizen hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n brieven naar huis geschreven,<br />
hij hield een scheepsjournaal<br />
bij en schreef ook een boeiend reisverslag<br />
voor zijn vrien<strong>de</strong>n en beken<strong>de</strong>n.<br />
Het lezen van zijn brieven naar<br />
14<br />
huis is soms bijna onbeschei<strong>de</strong>n.<br />
Desalnietttemin interessante lectuur!<br />
Zijn geschriften bevin<strong>de</strong>n zich alle in<br />
het Historisch Centrum Overijssel<br />
(HCO) te <strong>Zwolle</strong>.<br />
Uit <strong>de</strong>ze geschriften wil ik voor U een<br />
en an<strong>de</strong>r <strong>de</strong>stilleren. Het geeft een boei-<br />
end beeld van het leven aan boord van<br />
een zeilend oorlogsschip en tevens een<br />
goed beeld van <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis in het<br />
begin van <strong>de</strong> regeerperio<strong>de</strong> van<br />
Koning Willem I.<br />
Wie schrijft, die blijft!<br />
Reis om <strong>de</strong> wereld aan boord van <strong>de</strong><br />
MARIA REIGERSBERGEN langs <strong>de</strong><br />
kust van Guinea, Zuid Amerika, rond<br />
Kaap Hoorn, vervolgens door <strong>de</strong><br />
Stille Oceaan naar Ne<strong>de</strong>rlands Indie<br />
en via Kaap <strong>de</strong> Goe<strong>de</strong> Hoop weer<br />
terug naar het Lieve va<strong>de</strong>rland.<br />
1824-1826.<br />
Na <strong>de</strong> Bataafs-Franse tijd (1795-1813)<br />
probeer<strong>de</strong> <strong>de</strong> koopman-Koning Willem<br />
I (1772-1843) han<strong>de</strong>lsbetrekkingen aan<br />
te knopen met <strong>de</strong> Zuid-Amerikaanse<br />
lan<strong>de</strong>n. Deze lan<strong>de</strong>n waren in opstand<br />
gekomen tegen <strong>de</strong> Spaanse en Por-<br />
tugese overheersers.Hiertoe stuur<strong>de</strong> hij<br />
twee maal oorlogsschepen met als op-<br />
dracht het aanknopen van han<strong>de</strong>ls-<br />
betrekkingen met <strong>de</strong> diverse Zuid-A-<br />
merikaanse lan<strong>de</strong>n. Het korvet LYNX<br />
voer van 1823-1825 naar Zuid-Amerika<br />
en via <strong>de</strong> Filippijnen naar Oost-Indie.<br />
Van 1824-1826 zeil<strong>de</strong>n <strong>de</strong> schepen<br />
MARIA REIGERSBERGEN en <strong>de</strong> POLLUX<br />
via <strong>de</strong> kust van Guinea naar Zuid-A-<br />
merika en via Kaap Hoorn door <strong>de</strong> Stille<br />
Oceaan naar Oost- Indie en vandaar via<br />
Kaap <strong>de</strong> Goe<strong>de</strong> Hoop weer naar Ne-<br />
<strong>de</strong>rland. Bovendien waren <strong>de</strong> reizen be-<br />
doeld als vlagvertoon ( Het “politiek sys-<br />
thema” van Koning Willem I).<br />
Op <strong>de</strong> MARIA REIGERSBERGEN bevond<br />
zich <strong>de</strong> a<strong>de</strong>lborst <strong>de</strong>r twee<strong>de</strong> klasse<br />
Johan Christiaan van Haersolte.<br />
Bei<strong>de</strong> schepen zeil<strong>de</strong>n op 23 Augustus<br />
1824 met gunstige wind uit van <strong>de</strong><br />
re<strong>de</strong> van Texel, via het Kanaal naar St<br />
Cruz op het eiland Teneriffe.<br />
Johan Christiaan geeft een uitgebrei<strong>de</strong><br />
beschrijving van het stadje en <strong>de</strong> be-<br />
woners. Er lopen daar alleen maar lie-<br />
<strong>de</strong>rlijke vrouwen, be<strong>de</strong>laars, dronken ma-<br />
trozen, uitgehonger<strong>de</strong> en misvorm<strong>de</strong><br />
dieren rond en lie<strong>de</strong>rlijke monniken, die<br />
in <strong>de</strong> avonduren <strong>de</strong> straat opgaan<br />
Het ANWB-bordje op <strong>de</strong> voorgevel van het<br />
sociëteitsgebouw<br />
“om hunne verfoeilijke en zinnelijke<br />
lusten te voldoen”. Hij merkt vervol-<br />
gens op, dat <strong>de</strong> inwoners van alle Spaan-<br />
se bezittingen stelen, lui en onrein zijn.<br />
Het is niet onwaarschijnlijk, dat <strong>de</strong> her-<br />
innering aan <strong>de</strong> tachtig jarige oorlog<br />
tegen Spanje en zijn Protestantse op-<br />
voeding, waarbij op <strong>de</strong> ‘paapsen’ werd<br />
neergekeken, <strong>de</strong>bet zijn aan <strong>de</strong>ze op-<br />
merkingen!<br />
In een van <strong>de</strong> kerken hing <strong>de</strong> vlag, ach-<br />
tergelaten door Lord Nelson na een<br />
vruchteloze aanval op het Fort Chris-<br />
toffel, (1797) waarbij Nelson zijn rech-<br />
terarm verloor. Dit maakte toch wel<br />
indruk op <strong>de</strong> a<strong>de</strong>lborst Van Haersolte!<br />
De bewoners van dit eiland had<strong>de</strong>n<br />
toch maar <strong>de</strong> beroem<strong>de</strong> Britse admiraal<br />
afgeslagen!<br />
Na het vullen van <strong>de</strong> watervaten en het<br />
innemen van verversingen ging op 18<br />
September het anker weer op en werd<br />
er in een ruk doorgevaren naar het Ne-<br />
<strong>de</strong>rlandse fort St George d’Elmina op<br />
<strong>de</strong> Westkust van Afrika. Dit fort vorm<strong>de</strong><br />
vroeger het verzamelpunt van slaven,<br />
die vandaar door <strong>de</strong> schepen van <strong>de</strong><br />
West-Indische Compagnie naar het Ca-<br />
raibische gebied wer<strong>de</strong>n verscheept.<br />
Thans is het fort herschapen in een ex-<br />
clusief hotel.<br />
In 1863 werd <strong>de</strong> slavernij in West-Indië<br />
afgeschaft. Het vervoer van slaven van<br />
Afrika was echter reeds lang verle<strong>de</strong>n<br />
tijd; het fort was nog steeds in Ne-<br />
<strong>de</strong>rlandse han<strong>de</strong>n. Johan Christiaan<br />
tel<strong>de</strong> er in totaal 7 Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>rs en een<br />
80-tal negersoldaten.<br />
De Maria Reigersbergen bij Kaap Hoorn
Het klimaat was moor<strong>de</strong>nd en <strong>de</strong> sterfte on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Europeanen hoog. Ook <strong>de</strong> uit<br />
Hattem afkomstige Generaal Daen<strong>de</strong>ls vond daar zijn graf. Van Haersolte bezoekt<br />
dit graf en leest ontroerd het opschrift: “Ontvang hier weldadige moe<strong>de</strong>r Uwe kin-<br />
<strong>de</strong>ren weer”.<br />
Johan Christiaan heeft geen hoge pet op van <strong>de</strong> aanwezige Hollan<strong>de</strong>rs. “Zij zijn<br />
geheel krachteloos en zou<strong>de</strong>n geen half uur kunnen lopen, hun geheel lichaam is uit-<br />
geteerd en het is hun te veel moeite om op een gedane vraag te antwoor<strong>de</strong>n, doch als<br />
men weet hoe ongezond <strong>de</strong>ze plaats is, zou men volstrekt zich hier niet over ver-<br />
won<strong>de</strong>ren.”<br />
Bij het fort zwierven wel hon<strong>de</strong>rd blanke kin<strong>de</strong>ren rond, allemaal wezen, wier<br />
ou<strong>de</strong>rs hier gestorven waren en van wie <strong>de</strong> bezittingen door an<strong>de</strong>ren ingepalmd<br />
waren. Zij zochten tussen <strong>de</strong> zwarte kin<strong>de</strong>ren hun voedsel op tussen <strong>de</strong> hutten<br />
van <strong>de</strong> inboorlingen.<br />
De reis naar Elmina was bedoeld om geruchten over onrust on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> militairen te<br />
verifieren. De commandant van het fort <strong>de</strong>el<strong>de</strong> echter mee, dat “door <strong>de</strong> negers<br />
se<strong>de</strong>rt <strong>de</strong>n 16e Mei geene <strong>de</strong>sor<strong>de</strong>rs of baldadighe<strong>de</strong>n meer waren gepleegd.” Er<br />
was dus geen re<strong>de</strong>n om manschappen <strong>de</strong> wal op te sturen om <strong>de</strong> rust in <strong>de</strong> ko-<br />
lonie te herstellen.<br />
Na het vullen van <strong>de</strong> lege watervaten in <strong>de</strong> rivier ging op 24 Oktober het anker<br />
weer op en werd koers gezet naar Monte Vi<strong>de</strong>o.<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> overtocht over <strong>de</strong> oceaan waren er 70 zieken aan boord, voornamelijk<br />
veroorzaakt door dysenterie. Vier bemanningsle<strong>de</strong>n stierven on<strong>de</strong>rweg, drie over-<br />
le<strong>de</strong>n nog op <strong>de</strong> re<strong>de</strong> van Monte Vi<strong>de</strong>o, dat op 6 December 1824 werd bereikt.<br />
Dysenterie kwam <strong>de</strong>stijds veel voor aan boord van <strong>de</strong> schepen; het drinkwater uit<br />
<strong>de</strong> rivier zal hier ongetwijfeld <strong>de</strong>bet aan zijn geweest. Ook in Monte Vi<strong>de</strong>o werd<br />
weer water ingenomen uit <strong>de</strong> rivier. De POLLUX voer naar Buenos Airos om daar<br />
han<strong>de</strong>lsbetrekkingen aan te gaan, terwijl <strong>de</strong> Commandant van <strong>de</strong> MARIA REI-<br />
GERSBERGEN hetzelf<strong>de</strong> <strong>de</strong>ed in Monte Vi<strong>de</strong>o.<br />
Op 7 Januari 1825 vertrokken bei<strong>de</strong> schepen rond Kaap Hoorn naar Valparaiso (Chi-<br />
li). On<strong>de</strong>rweg had<strong>de</strong>n zij geduren<strong>de</strong> twee dagen een hevige storm te verduren<br />
met hoge zee<strong>de</strong>ining. De schepen bleven tot voorbij Kaap Hoorn in elkaars ge-<br />
zicht. De MARIA REIGERSBERGEN was sneller dan <strong>de</strong> POLLUX en moest dus steeds<br />
zeil min<strong>de</strong>ren om niet te ver vooruit te komen. Na <strong>de</strong> Kaap raakten zij uit elkaars ge-<br />
zicht en voeren alleen ver<strong>de</strong>r. De REIGERSBERGEN kwam een dag eer<strong>de</strong>r dan <strong>de</strong><br />
POLLUX in Valparaiso aan. Deze stad was zeer bouwvallig door <strong>de</strong> oorlogs-<br />
han<strong>de</strong>lingen in <strong>de</strong> burgeroorlog en door recente aardbevingen. De stad was zeer<br />
armoedig, weinig winkels wel veel roversben<strong>de</strong>n, die <strong>de</strong> stad in <strong>de</strong> nacht onveilig<br />
maaken. Gelukkig kon<strong>de</strong>n victualieen op een Amerikaans koopvaarijschip wor<strong>de</strong>n<br />
verkregen. Er lagen ook twee Britse fregatten op <strong>de</strong> re<strong>de</strong>, een had <strong>de</strong> lijken van <strong>de</strong><br />
koning en koningin van Otaheite (Tahiti) aan boord, die tij<strong>de</strong>ns een plezierreis in<br />
Lon<strong>de</strong>n gestorven waren en op hun eiland begraven moesten wor<strong>de</strong>n.<br />
De schepen wer<strong>de</strong>n verhaald naar <strong>de</strong> baai van Chorillo, vlakbij het fort Callao, nog<br />
<strong>de</strong> enige plaats waar <strong>de</strong> Spanjaar<strong>de</strong>n stand hiel<strong>de</strong>n. Zuid-Amerika heeft lang ge-<br />
le<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r het Spaanse juk, maar was nu bevrijd door Bolivar (1783-1830).<br />
Voortdurend von<strong>de</strong>n er nog schermutselingen plaats tussen <strong>de</strong> Spanjaar<strong>de</strong>n in<br />
het fort en <strong>de</strong> soldaten van Bolivar. Drie officieren brachten een bezoek aan Boli-<br />
var. Johan Christiaan wil<strong>de</strong> ook mee, maar zijn verzoek werd afgewezen. Bolivar zat<br />
op een sofa recht tegenover een ten<br />
voeten uitgeschil<strong>de</strong>rd portret van Na-<br />
poleon, “waarme<strong>de</strong> het leven van Bo-<br />
livar veel overeenkomst had, echter te<br />
hopen met een veel e<strong>de</strong>ler doel.”<br />
Bolivar beloof<strong>de</strong>, dat als <strong>de</strong> zaken tot<br />
stand waren gekomen “hij aan <strong>de</strong> Ne-<br />
<strong>de</strong>rlandsche han<strong>de</strong>l alle faciliteiten en<br />
hulp zou<strong>de</strong> bezorgen die in zijn ver-<br />
mogen was en het zou<strong>de</strong> hem hoogst<br />
aangenaam zijn <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandsche vlag<br />
in het vervolg meermalen op <strong>de</strong>ze<br />
kusten te mogen zien”.<br />
Op 10 April werd het anker gelicht met<br />
het doel regelrecht naar Ambon te zei-<br />
len.<br />
Na vier weken op zee te zijn geweest,<br />
maakte <strong>de</strong> commandant van <strong>de</strong><br />
POLLUX dui<strong>de</strong>lijk, dat hij zijn water-<br />
voorraad wil<strong>de</strong> aanvullen. Er werd be-<br />
sloten om hiervoor naar het eiland<br />
Nuku Hiva te varen. Op zondag 15 Mei<br />
1825 kwamen <strong>de</strong> schepen voor anker<br />
in <strong>de</strong> baai Anna Maria van boven-<br />
genoemd eiland. Ook <strong>de</strong> heer Krusen-<br />
stern was tij<strong>de</strong>ns zijn reis om <strong>de</strong> wereld<br />
(1803-1806) op dit eiland geweest.<br />
Na aankomst zagen we een aantal met<br />
pieken gewapen<strong>de</strong> inboorlingen op<br />
het strand. We zagen een witte vlag<br />
van het grootste huis wapperen en<br />
hesen toen zelf ook een witte vlag aan<br />
<strong>de</strong> voortop. Daarna kwamen er da<strong>de</strong>lijk<br />
veel meer inboorlingen tevoorschijn,<br />
on<strong>de</strong>r wie een met een jas aan en een<br />
strooien hoed op zijn hoofd.<br />
Deze troep ging te water en wij be-<br />
grepen, dat ze aan boord wil<strong>de</strong>n<br />
komen. Werkelijk ie<strong>de</strong>reen stond aan <strong>de</strong>k<br />
te kijken, er was dus om zo te zeggen<br />
geen ou<strong>de</strong> vrouw meer op haar spin-<br />
newiel.<br />
De dappersten klommen aan boord en<br />
toen <strong>de</strong>ze door ons vrien<strong>de</strong>lijk wer<strong>de</strong>n<br />
ontvangen, kwam <strong>de</strong> rest ook naar<br />
boven geklauterd. Toen <strong>de</strong> officieren<br />
hun <strong>de</strong> hand toereikten sprongen zij<br />
op van blijdschap en riepen niets<br />
an<strong>de</strong>rs dan “Motakie motakie.” Weldra<br />
kwamen, zoals Krusenstern ook schrijft<br />
in zijn boek, een groot aantal poe-<br />
<strong>de</strong>lnaakte jonge dames aan boord, die<br />
<strong>de</strong> hele nacht aan boord bleven en<br />
waarmee <strong>de</strong> bemanning zich zeer heeft<br />
vermaakt. Ze kwamen ie<strong>de</strong>re avond<br />
terug!<br />
Ver<strong>de</strong>r merkt Van Haersolte op, dat na<br />
het bezoek van Krusenstern besmet-<br />
telijke ziekten (syfilis?) hier ook hebben<br />
postgevat aangezien verschei<strong>de</strong>ne van<br />
<strong>de</strong> equipage wer<strong>de</strong>n aangetast.<br />
Kuisheid is hier een geheel onbekend<br />
begrip; voor een paar geweerkogels<br />
15
was zelfs <strong>de</strong> eerste vrouw van <strong>de</strong><br />
Koning vijl!<br />
Van Haersolte geeft een uitgebrei<strong>de</strong> be-<br />
schrijving van <strong>de</strong> inboorlingen, die<br />
allen zwaar getatoeëerd waren, <strong>de</strong> vrou-<br />
wen min<strong>de</strong>r.<br />
Er wer<strong>de</strong>n veel dingen geruild, <strong>de</strong> smid<br />
had speciaal voor <strong>de</strong> ruilhan<strong>de</strong>l mes-<br />
sen, bijlen en harpoenen gemaakt,<br />
maar ook kogels, spijkers en spiegeltjes<br />
verwissel<strong>de</strong>n van eigenaar tegen<br />
kippen en varkens. Er wer<strong>de</strong>n ook<br />
hoofd- en halssiera<strong>de</strong>n, pieken en knot-<br />
sen, gevlochten met haar van hun in <strong>de</strong><br />
strijd overwonnen vijan<strong>de</strong>n, krijgs-<br />
hoorns, slingers en stelten geruild. "Zo<br />
God het geve ik eenmaal het geluk moge<br />
hebben in mijn Va<strong>de</strong>rland terug te<br />
komen, hoop ik U allen die fraayighe<strong>de</strong>n<br />
eens te laten zien”.<br />
De man met <strong>de</strong> jas en <strong>de</strong> strooien hoed<br />
bleek re<strong>de</strong>lijk gebroken Engels te spre-<br />
ken. Deze man was een Otaheiter van<br />
geboorte (inboorling van Tahiti) en had<br />
enige tijd in Noord-Amerika gewoond<br />
en was op eigen verzoek door een Brits<br />
schip op dit eiland afgezet, zeer waar-<br />
schijnlijk ten faveure van Britse en Ame-<br />
rikaanse walvisvaar<strong>de</strong>rs, die af en toe<br />
het eiland aan<strong>de</strong><strong>de</strong>n.<br />
Alle gezinnen had<strong>de</strong>n twee hutten. In<br />
<strong>de</strong> ene hut leef<strong>de</strong>n zij, in <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re be-<br />
waar<strong>de</strong>n zij <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n, die gecon-<br />
serveerd (?) waren. De bewoners slie-<br />
pen bij <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n. Waar <strong>de</strong> do<strong>de</strong>n uit-<br />
ein<strong>de</strong>lijk naar toe gingen werd niet dui-<br />
<strong>de</strong>lijk.<br />
De koning van <strong>de</strong>ze stam was kort-<br />
gele<strong>de</strong>n bij een vijan<strong>de</strong>lijk treffen met<br />
een an<strong>de</strong>re stam van hetzelf<strong>de</strong> eiland<br />
gedood. Zijn zoontje van zes jaar was<br />
nu <strong>de</strong> koning!<br />
De inboorlingen wil<strong>de</strong>n graag hun<br />
naam verwisselen met een (blanke) op-<br />
varen<strong>de</strong> van een <strong>de</strong>r schepen. Zij meen-<br />
<strong>de</strong>n hierdoor <strong>de</strong> kracht van <strong>de</strong> blanke<br />
te verkrijgen. Ook kapitein Cook<br />
(1728-1779) heeft dit beschreven op<br />
zijn reizen door <strong>de</strong> Stille Zuidzee.<br />
Op 26 Mei vertrokken <strong>de</strong> schepen weer<br />
in <strong>de</strong> richting van Ambon. Op 14 juni<br />
<strong>de</strong>ed <strong>de</strong> POLLUX het sein van land voor-<br />
uit. Op <strong>de</strong> verschei<strong>de</strong>ne aan boord aan-<br />
wezige kaarten stond op <strong>de</strong>ze breedte<br />
en lengte geen land aangetekend,<br />
zodat men meen<strong>de</strong> dit voor een<br />
nieuwe ont<strong>de</strong>kking te moeten hou<strong>de</strong>n.<br />
Met twee gewapen<strong>de</strong> sloepen werd<br />
naar <strong>de</strong> wal geroeid, er stond een hoge<br />
branding en er waren gevaarlijke klip-<br />
pen. Op <strong>de</strong> riffen stond een handjevol<br />
16<br />
bewoners, die niet al te vrien<strong>de</strong>lijk<br />
leken en waarmee een vluchtig contact<br />
werd gelegd. Niemand durf<strong>de</strong> aan wal<br />
te stappen.<br />
De commandanten van <strong>de</strong> POLLUX en<br />
<strong>de</strong> MARIA REIGERSBERGEN namen in<br />
naam van Z.M. <strong>de</strong> Koning met zeven<br />
schoten bezit van dit eiland en noem-<br />
<strong>de</strong>n het “Nieuw Ne<strong>de</strong>rland”. Er werd<br />
een extra oorlam aan <strong>de</strong> equipage uit-<br />
ge<strong>de</strong>eld en <strong>de</strong> reis werd voortgezet. De<br />
huidige naam van dit eiland is Nui en<br />
behoort tot <strong>de</strong> Ellice eilan<strong>de</strong>n (UK).<br />
Waarschijnlijk is het in 1567 ont<strong>de</strong>kt<br />
door Alvaro <strong>de</strong> Mendona, die het <strong>de</strong><br />
naam Isla <strong>de</strong> Jesus gaf, maar geen mel-<br />
ding maakte van een betrouwbare<br />
plaatsbepaling.<br />
(Informatie opgevraagd bij Buiten-<br />
landse Zaken over <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>re ge-<br />
schie<strong>de</strong>nis van dit eiland bleef tot nu<br />
toe onbeantwoord!)<br />
Wordt vervolgd.<br />
Jan ten Bokkel Huinink<br />
Finland<br />
Ik hoop nog een keer naar Finland te<br />
kunnen gaan. Het is mijn lieve-<br />
lingsland. We zijn er drie keer geweest<br />
en het land bevat nog teveel geheimen<br />
om thuis te blijven. Maar lichamelijk<br />
wordt het moeilijker. Ik loop slecht en<br />
ben gauw korta<strong>de</strong>mig. Nu hoor ik u zeg-<br />
gen: er is voor alles een oplossing. En<br />
dat is ook zo. Taxi's, bussen, rolstoelen,<br />
be<strong>de</strong>nk maar wat! Natuurlijk gaan we<br />
dan naar concerten in <strong>de</strong> Sibeliuszaal.<br />
Naar het Sibeliuspark. Naar het Sibe-<br />
liusmuseum in Turku. Overigens een<br />
lange treinrit. Nu snapt u ook waarom<br />
ik zo graag in Finland ben. Het is het<br />
land van Sibelius. Hoe hoger je komt<br />
hoe dui<strong>de</strong>lijker dat wordt. Omschrijf<br />
dat gevoel dan is, vraagt u terecht.<br />
Maar dat kan ik niet. Kunt u een bui-<br />
tenstaan<strong>de</strong>r uitleggen hoe Hollandse<br />
klompen aan je voeten voelen, of hoe<br />
een zoute haring smaakt? Aan iemand<br />
die nog nooit klompen gedragen heeft<br />
of haring geproefd heeft? Nou dan. Ik<br />
kan wel vertellen hoe Finland ruikt. Zui-<br />
ver, het ruikt als water uit een bron. Een<br />
rare vergelijking natuurlijk, maar mis-<br />
schien helpt het. Lukt het niet? Kijk dan<br />
naar <strong>de</strong> lucht. Staalblauw (Als het niet<br />
regent of mist). Het is het mooiste<br />
blauw dat ik aan <strong>de</strong> hemel gezien heb.<br />
Combineer dat nu eens met het ruiken.<br />
Voelt u wél iets? Onmid<strong>de</strong>lijk gaan!<br />
Kijk uit voor <strong>de</strong> muggen. Na 15 au-<br />
gustus zijn ze dood. Kom gerust. Maar<br />
koop wel een Fins flesje muggen-<br />
afweer. Die van hier helpen niet.<br />
Ik vind Hélsinki een mooie stad. Bre<strong>de</strong><br />
wegen, mooie parken, mooi <strong>de</strong>sign. De<br />
markt bij <strong>de</strong> haven is een must evenals<br />
<strong>de</strong> "kerk in <strong>de</strong> rots". Het Sibeli-<br />
usmonument. Het station. Ik noem<br />
maar wat. Maar er is natuurlijk nog veel<br />
meer. .<br />
Ga dan maar eens naar boven. Als het<br />
kan met <strong>de</strong> auto. De wegen wor<strong>de</strong>n<br />
steeds stiller. Op weg naar het me-<br />
rengebied. Wat zie je on<strong>de</strong>rweg?<br />
Berken en meren. Nauwelijks huizen. Al<br />
die berken zijn wit. 's Avonds reflec-<br />
teren ze prachtig in <strong>de</strong> autolichten. Het<br />
lijken wel "witte wieven". De meren lich-<br />
ten op in <strong>de</strong> maan. Stil en zilverachtig.<br />
Zet <strong>de</strong> auto eens op een parkeerplaats.<br />
Je kunt <strong>de</strong> stilte horen en het zachte ge-<br />
rucht van onbestem<strong>de</strong> dingen. Was het<br />
een breken<strong>de</strong> tak? Misschien een ren-<br />
dier. Was het veel stamp- en breek-<br />
werk? Dan is het een eland. Ga maar in<br />
<strong>de</strong> auto zitten! Och, het zijn maar sim-<br />
pele dingen. Maar ik draag ze met ple-<br />
zier met me mee!<br />
Ook Rovaniemmi is een geweldige<br />
stad. Groot, breed en veel asfalt. Het<br />
museum in een must. En wil je naar <strong>de</strong><br />
plaats waar <strong>de</strong> kerstman woont? Ga<br />
naar noord Rovaniemmi en zie wat <strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong> baas voor <strong>de</strong> Lapse economie<br />
doet. Geweldige winkelcentra, heel<br />
veel commercie. Maar wel boeiend om<br />
doorheen te lopen en te zien hoe je<br />
voor <strong>de</strong> gek gehou<strong>de</strong>n wordt. Ik vond<br />
het best even aardig. Toch maar weer<br />
weg. Naar <strong>de</strong> Russische grens. Plaatsje<br />
Salla. Daar ligt nog <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> spoorlijn<br />
van Bergen (Noorwegen) naar Moer-<br />
mansk. Daar reed ooit Lenin over toen<br />
hij terugkeer<strong>de</strong> naar Rusland. En zoveel<br />
hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n meer, politici, artiesten, we-<br />
reldverbeteraars en al die mensen die<br />
het nodig von<strong>de</strong>n om naar Bergen of<br />
naar Moermansk te gaan. Vergane<br />
glorie Al die mensen zijn dood, net zo<br />
dood als die spoorlijn zelf, soms over-<br />
woekerd door onkruid.<br />
Nog één ding. Spreek geen Fins. Dat<br />
kunt u niet en u zal het ook nooit leren.<br />
Je maakt je voortdurend bij wat je ook<br />
zegt belachelijk. Gewoon Engels. Altijd<br />
goed.<br />
Wim Brandse
Verslag echtparenbridge seizoen 2008-<strong>2009</strong><br />
Afgelopen dinsdag 7 april speel<strong>de</strong>n we<br />
met 38 <strong>de</strong>elnemers <strong>de</strong> einddrive. Ie<strong>de</strong>r<br />
jaar weer <strong>de</strong> langste bridge sessie met<br />
14 bijeenkomsten. We verheugen ons<br />
in een steeds groter aantal <strong>de</strong>elnemers<br />
en een sterkere kompetitie. Ook dit jaar<br />
was het opvallend hoeveel wisselingen<br />
van plaats in <strong>de</strong> top 5- paren hebben<br />
plaats gevon<strong>de</strong>n.<br />
Interessant is het om na een dins-<br />
dagavondbridge te zien, hoe ver--<br />
schillend <strong>de</strong> uitslagen kunnen zijn op<br />
een bridge tafel waar vier spellen zijn<br />
gespeeld. De puntenver<strong>de</strong>lingen<br />
geven vaak ook op-merkingen. Er zijn<br />
altijd wel moeilijk te ontcijferen ge-<br />
tallen. Speurwerk is dan wel even<br />
nodig. Maar altijd zijn we er op <strong>de</strong> woes-<br />
dag middag met een kopje thee weer<br />
uitgekomen. Ook Herman Cremer<br />
bedank ik hierbij voor zijn gebo<strong>de</strong>n<br />
hulp bij het tellen.<br />
En dan nu <strong>de</strong> uitslag van het seizoen<br />
2008-<strong>2009</strong>.<br />
1e Nienke en Hans Roohé met 57,4 %<br />
2e Iet en Herman Cremer met 57,1 %<br />
3e Riet en Piet Nijhout met 56,8 %<br />
Op het publicatiebord treft u <strong>de</strong><br />
rangen en stan<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> overige 46<br />
<strong>de</strong>elnemers aan. Het grotere aantal<br />
<strong>de</strong>elnemers heeft ons dit seizoen laten<br />
zien, dat we aan <strong>de</strong> maximale capa-<br />
citeit van <strong>de</strong> grote zaal zijn gekomen.<br />
Daarnaast zijn <strong>de</strong> scorekaarten bij elk<br />
spel gemaximeerd op <strong>de</strong>elname van 20<br />
paren per avond (10 tafels).<br />
Voor het komen<strong>de</strong> seizoen zou een<br />
overweging kunnen zijn om met 2 groe-<br />
pen te spelen van 6 tafels (totaal 24 pa-<br />
ren). Zo kunnen we dan met een X en Y<br />
groep tevens <strong>de</strong> speelsterkte ver<strong>de</strong>len.<br />
Echter op <strong>de</strong> slotdrive is met algemene<br />
stemmen aangenomen om voorlopig<br />
tot 40 personen per avond te maxi-<br />
meren. Daar zal dan een an<strong>de</strong>r boe-<br />
kingssysteem bij passen.<br />
Parkeren.<br />
In <strong>de</strong> kerstperio<strong>de</strong> is weer eens ge-<br />
bleken dat onze parkeerplaats barst<br />
van het aantal auto’s op zo’n dins-<br />
dagavond. In <strong>de</strong> stad is het dan koop-<br />
avond en ook <strong>de</strong> theaters zitten bom-<br />
vol. Dus kijken wij al aan tegen een be-<br />
hoorlijk gevul<strong>de</strong> parkeerplaats als ik<br />
om zeven uur s’avonds aankom om <strong>de</strong><br />
voorbereidingen te treffen. Nou schij-<br />
nen er afspraken in het verle<strong>de</strong>n ge-<br />
weest te zijn, om tij<strong>de</strong>ns een gea-<br />
gen<strong>de</strong>er<strong>de</strong> avond van <strong>de</strong> bridge, niet<br />
te parkeren op ons terrein tenzij je <strong>de</strong>el-<br />
nemer bent.<br />
De Scoda man.<br />
Zo kwam er ook op een drukbezochte<br />
avond een bestuur<strong>de</strong>r in <strong>de</strong> zaal<strong>de</strong>ur<br />
opening om hulp vragen.<br />
“ Ik zoek <strong>de</strong> Scoda rij<strong>de</strong>r?” vroeg hij. Als<br />
antwoord kreeg hij dan ook zeer adrem<br />
“ die zoeken wij ook allemaal” (U kent<br />
<strong>de</strong> reklame slogan van Scoda wel.)<br />
Aanmel<strong>de</strong>n.<br />
Het nieuwe seizoen zal an<strong>de</strong>rsom wer-<br />
ken. Dus aanmel<strong>de</strong>n om te spelen op<br />
<strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dinsdagavond. De <strong>de</strong>el-<br />
name sluit dan bij 40 aangemel<strong>de</strong> <strong>de</strong>el-<br />
nemers. Voor<strong>de</strong>el hiervan kan zijn dat<br />
we altijd met een even aantal paren spe-<br />
len. Geen wachttafels meer. En gelij-<br />
kelijk ver<strong>de</strong>len van <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers. Nu<br />
zijn er twee paren geweest die alle 14<br />
avon<strong>de</strong>n geweest zijn. Hul<strong>de</strong> aan hen.<br />
Start nieuwe seizoen.<br />
In september starten we op <strong>de</strong> 3e dins-<br />
dag( 15e ) zoals traditie is. Graag die<br />
datum alvast noteren! De data voor het<br />
komen<strong>de</strong> seizoen <strong>2009</strong> - 2010 zal ik in<br />
<strong>de</strong> <strong>Groote</strong> <strong>Klok</strong> van september publi-<br />
ceren. Met veel plezier zal ik u dan allen<br />
weer ontmoeten op onze echtparen<br />
bridge avon<strong>de</strong>n. De afsluiten<strong>de</strong> speech<br />
werd door Marcel Voorhuis gehou<strong>de</strong>n.<br />
Wij bedanken hem en <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers<br />
voor het initiatief en <strong>de</strong> mooie bloe-<br />
men en wijn.<br />
Allen een prettige vakantie gewenst<br />
van Els en mij.<br />
Maarten Storm<br />
e-mail : m.r.h.storm@online.nl<br />
06-40965438<br />
Een moeilijk spel<br />
Bie<strong>de</strong>n<br />
Spellen ophalen<br />
Scorekaarten verzamelen door Wil <strong>de</strong> Borst<br />
17
Roy's Column<br />
Op een dag ben je Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>r<br />
1994. Een vrachtauto zet een Israëlische<br />
liftster vanuit Polen via Brussel af<br />
in Amsterdam. Ze heeft een simpele<br />
doelstelling, namelijk <strong>de</strong> beste Thai<br />
Boxer ter wereld wor<strong>de</strong>n. Die topsporters<br />
leven en trainen in Amsterdam,<br />
dus dat is the place to be. Ze<br />
schrijft zich in bij <strong>de</strong> gemeente, opent<br />
een bankrekening, betaalt belasting en<br />
duikt in het proces dat moet lei<strong>de</strong>n tot<br />
een meerjarige Europese verblijfsvergunning.<br />
Overdag werkt ze in klassieke<br />
Amsterdamse buurten als kin<strong>de</strong>roppas<br />
bij grote gezinnen en ‘s<br />
avonds traint ze met <strong>de</strong> wereldtoppers<br />
Ernesto Hoost, Peter “The Dutch Lumberjack”<br />
Aerts en Bondgirl Lucia Rijker.<br />
Tussendoor leert ze Ne<strong>de</strong>rlands door te<br />
luisteren naar Radio 1 en het werk van<br />
Drs. P.<br />
De wereldtop in Thai Boxing haalt ze<br />
niet en dus verschuift haar aandacht<br />
naar een maatschappelijke carrière. Als<br />
telg uit een Russisch geslacht van muzikanten<br />
en wiskundigen, gaat haar interesse<br />
uit naar een baan in <strong>de</strong> ICT. Ze<br />
volgt een opleiding als applicatieprogrammeur<br />
in Noord-Holland en<br />
loopt stage bij een automatiseringsbedrijf<br />
in mid<strong>de</strong>n Ne<strong>de</strong>rland.<br />
We schrijven inmid<strong>de</strong>ls 1997 en <strong>de</strong><br />
strijd om een meerjarig verblijf loopt na<br />
diverse wetswijzigingen via Arbeidsvoorziening,<br />
<strong>de</strong> voorloper van het<br />
UWV. Het zijn <strong>de</strong> hoogtijdagen in <strong>de</strong><br />
ICT. Ie<strong>de</strong>reen die ooit een computer<br />
van afstand gezien heeft, kan in een<br />
showroom ergens in Ne<strong>de</strong>rland een arbeidscontract<br />
tekenen. ICT bedrijven<br />
staan voor <strong>de</strong> Israëlische in <strong>de</strong> rij, maar<br />
Arbeidsvoorziening wijst zelfs na een<br />
beroep een meerjarige werkvergunning<br />
af.<br />
In 1999 gaat ze samenwonen met een<br />
Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>r en verhuist ze naar <strong>Zwolle</strong>.<br />
Als zelfstandige is ze betrokken bij<br />
<strong>de</strong> start van een softwarehuis. Tot <strong>de</strong><br />
18<br />
eerste grotere opdrachtgevers behoort<br />
Arbeidsvoorziening. Die vin<strong>de</strong>n haar<br />
nog steeds niet goed genoeg voor een<br />
werkvergunning, maar vertrouwen<br />
haar wel <strong>de</strong> ontwikkeling toe van soft-<br />
ware die <strong>de</strong> registratie van buiten-<br />
landse seizoenarbei<strong>de</strong>rs on<strong>de</strong>r controle<br />
moet brengen.<br />
Spoedig daarna begint het langdurige<br />
proces om in <strong>Zwolle</strong> te mogen trou-<br />
wen. De vreem<strong>de</strong>lingenwetgeving is in-<br />
mid<strong>de</strong>ls een speelbal van <strong>de</strong> politiek en<br />
wetswijziging op wijziging met uit-<br />
zon<strong>de</strong>ring op uitzon<strong>de</strong>ring zorgen voor<br />
weinig consistente regelgeving.<br />
Het lijstje met benodig<strong>de</strong> documenten<br />
wordt door een me<strong>de</strong>werker van <strong>de</strong> ge-<br />
meente <strong>Zwolle</strong> uitgeschreven. Deze<br />
niet in Ne<strong>de</strong>rland geboren me<strong>de</strong>werker<br />
wijst <strong>de</strong> Israëlische in gebrekkig Ne-<br />
<strong>de</strong>rlands op <strong>de</strong> strenge regelgeving en<br />
<strong>de</strong> consequenties daarvan. Het hand-<br />
geschreven lijstje dat hij meegeeft be-<br />
wijst dat hij onze taal ook schriftelijk<br />
niet beheerst ...<br />
De speurtocht naar <strong>de</strong> juiste docu-<br />
menten brengt <strong>de</strong> Israëlische in con-<br />
tact met <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse ambassa<strong>de</strong> in<br />
Tel Aviv. Daar ontmoet ze <strong>de</strong> crème <strong>de</strong><br />
la crème van het Ne<strong>de</strong>rlandse amb-<br />
telijke apparaat, namelijk <strong>de</strong> Ambas-<br />
sa<strong>de</strong>ur en Consul. Deze hoogge-<br />
plaatste overheidsdienaren verte-<br />
genwoordigen onze natie in <strong>de</strong> verre<br />
on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re op cultureel vlak. De<br />
Consul complimenteert <strong>de</strong> Israëlische<br />
met haar nagenoeg accentloze en fout-<br />
loze beheersing van <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
taal en vraagt hoe ze dat geleerd heeft.<br />
Het antwoord leidt tot een veelzeg-<br />
gen<strong>de</strong> reactie: “Wie is Drs. P?”<br />
2005 is uitein<strong>de</strong>lijk het jaar van <strong>de</strong> uit-<br />
gekomen dromen. Na 11 jaar strijd is<br />
daar ineens <strong>de</strong> felbegeer<strong>de</strong> meerjarige<br />
verblijfsvergunning en op <strong>de</strong> valreep<br />
van het nieuwe jaar wordt het huwelijk<br />
in <strong>de</strong> prachtige Statenzaal voltrokken<br />
on<strong>de</strong>r toeziend oog van alle nog le-<br />
ven<strong>de</strong> familie en talloze vrien<strong>de</strong>n. Louis<br />
van Daalen treedt, geassisteerd door<br />
Remco Tiezema, op als buitengewoon<br />
ambtenaar van <strong>de</strong> burgerlijke stand.<br />
Ruim drie jaar later verkrijgt <strong>de</strong> Israë-<br />
lische bij Koninklijk besluit <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>r-<br />
landse nationaliteit. Op 16 april <strong>2009</strong><br />
overhandigt Burgemeester Henk-Jan<br />
Meijer tij<strong>de</strong>ns een formele naturalisatie<br />
ceremonie <strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> docu-<br />
menten en vanaf dat moment ben ik<br />
niet langer met een buitenlandse ge-<br />
trouwd. De ceremonie wordt hilarisch<br />
on<strong>de</strong>rbroken door Cees Meintjes, wan-<br />
neer hij enige basiselementen uitreikt<br />
ten<br />
behoeve van een succesvolle viering<br />
van Koninginnedag. Die don<strong>de</strong>r-<br />
dagmiddag wordt een proces afgerond<br />
dat uitein<strong>de</strong>lijk 15 jaar geduurd heeft.<br />
Dat had zeker sneller gekund, maar<br />
sommige mensen laten zich nu een-<br />
maal niet in <strong>de</strong> hoek van slachtoffer<br />
drukken.<br />
Roy van Veen<br />
Koninginnedag<br />
<strong>2009</strong><br />
In reactie op <strong>de</strong> dramatische ge-<br />
beurtenissen in Apeldoorn heeft<br />
<strong>de</strong> Directie besloten <strong>de</strong> fees-<br />
telijke Konninginneborrel op 30<br />
april geen doorgang te laten vin-<br />
<strong>de</strong>n. De aanwezige le<strong>de</strong>n hebben<br />
samen stilgestaan bij <strong>de</strong> slacht-<br />
offers en hun veranten en <strong>de</strong><br />
schokken<strong>de</strong> ervaring voor <strong>de</strong> ko-<br />
ninklijke familie.<br />
Presi<strong>de</strong>nt-directeur Gégé Callenbach spreekt <strong>de</strong><br />
aanwezige le<strong>de</strong>n toe.
20<br />
Indien onbestelbaar retour: Koestraat 8 , 8011 NK ZWOLLE