MISDRIJF VAN DE MAAND: BEDREIGING (art ... - Zakboekenpolitie

MISDRIJF VAN DE MAAND: BEDREIGING (art. 285 Sr)
Afkomstig uit: Zakboek Strafrecht voor de politie par. 11.8
Auteur: M.G.M. Hoekendijk
Uitgever: Kluwer
ISBN: 978-90-13-10227-7
E-book: 978-90-13-10228-4
Zoals gepubliceerd op www.zakboekenpolitie.com (juni 2013)
LET OP: Tip van de week, misdrijf van de maand én de nieuwsmail
nu ook gratis via www.twitter.com/zakboeken (en dus bijv. via uw
mobiele telefoon of tablet).
11.8 Bedreiging (art. 285 Sr)
1. Bedreiging met
- openlijk in vereniging geweld plegen tegen personen of
goederen,
- met geweld tegen een internationaal beschermd persoon
of diens beschermde goederen,
- met enig misdrijf waardoor gevaar voor de algemene veiligheid
van personen of goederen of gemeen gevaar voor
de verlening van diensten ontstaat,
- met verkrachting,
- met feitelijke aanranding van de eerbaarheid,
- met enig misdrijf tegen het leven gericht,
- met gijzeling,
- met zware mishandeling of
- met brandstichting,
(MH: niet dus bijv. met eenvoudige mishandeling of eenvoudige
vernieling)
wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren
of geldboete van de 4e categorie.
2. Indien deze bedreiging schriftelijk en onder een bepaalde
voorwaarde geschiedt, wordt ze gestraft met gevangenisstraf
van ten hoogste vier jaren of geldboete van de 4e categorie.
3. Bedreiging met een terroristisch misdrijf (MH: zie art. 83 Sr)
wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren
of geldboete van de 5e categorie.
4. Indien het feit, omschreven in het eerste, tweede of derde
lid, wordt gepleegd met het oogmerk om een terroristisch
misdrijf voor te bereiden of gemakkelijk te maken, wordt de
op het feit gestelde gevangenisstraf met een derde verhoogd.
Algemeen: zie voor bedreiging en vrije meningsuiting 10.1.
Belangrijkste punten voor de politiepraktijk:
- moet wel een bedreiging betreffen met één van de in dit art. 285
Sr genoemde misdrijven (niet vallend onder art. 285 Sr valt aldus
de bedreiging met bijv. eenvoudige mishandeling (art. 300 Sr) of
vernieling (art. 350 Sr));
- degene die bedreigd is behoeft zich niet bedreigd te voelen
(zie hierna);
- ook een poging bedreiging is strafbaar (zie hierna);
- niet vereist is dat de verdachte ook daadwerkelijk het voornemen

had om de bedreiging te realiseren; 1
- de bedreigde moet daadwerkelijk op de hoogte zijn geraakt van
de bedreiging (zie hierna onder bedreiging, zo niet zie ook hierna
onder poging);
- uitlatingen gericht tot X maar betrekking hebbende op Y kunnen
ook een strafbare bedreiging van X opleveren (zie hierna);
- bedreiging wordt genoemd als misdrijf waarvoor vh is toegelaten
en er kunnen dus zware dwangmiddelen worden toegepast (ook
bij poging), zoals aanhouding buiten heterdaad, ivs, vh, enz. (zie
resp. het zakboek HulpOvJ 4.6 of het zakboek Opsp. ambt. 3.6);
- bedreiging kan ook een grond voor vh opleveren:
- zesjaarsgrond: als er angst bestaat dat de bedreiger zijn bedreigingen
uitvoert en daarmee een zesjaarsfeit pleegt (bijv.
zware mishandeling, doodslag of brandstichting);
- gevaar voor de gezondheid/veiligheid van personen;
- kleine recidivegrond: kort gezegd: een eerdere veroordeling
ter zake een bepaald genoemd misdrijf en kans op herhaling
van zo’n misdrijf.
Zie over deze punten zo nodig het zakboek HulpOvJ 4.36 of het
zakboek Opsp. ambt. 3.31;
- bij herhaalde en/of ernstige bedreiging wordt ibs en aansluitend
gevangenhouding gevorderd én vaak ook verleend: neem in dit
soort zaken dus altijd contact op met de (hulp)OvJ;
- bij een aangifte bedreiging met (ondermeer) een vuurwapen of
een op een vuurwapen gelijkend voorwerp moet afgewogen worden
of een doorzoeking ter ibn (van dat vuurwapen) gerechtvaardigd
is. Bij de afweging wel/niet doorzoeken speelt de betrouwbaarheid
van de aangifte en een mogelijk strafblad van de
verdachte een belangrijke rol. Overleg indien mogelijk met de
OvJ;
- de overheid (politie en OM) heeft ook een taak voor de veiligheid
van personen bij bedreiging (zie ook zakboek HulpOvJ 3.1).
Naast een strafrechtelijk traject bij een aangifte, kan er ook een
'beveiligingstraject' volgen. E.e.a. is verder uitgewerkt in de aanwijzing
Beveiliging van personen (op overheid.nl);
- bij veroordeling wegens dit artikel kan ook een ontzegging van
de rijbevoegdheid worden opgelegd als de schuldige het feit
heeft gepleegd met een motorrijtuig dat hij ten tijde van het feit
bestuurde of deed besturen (art. 179a WVW);
- zie voor een mogelijke invordering van het rijbewijs als de
bedreiging met een motorrijtuig is gepleegd art. 164 WVW (zakboek
HulpOvJ of Opsp. ambt.);
- art. 284 Sr is geen bijzondere bepaling ten opzichte van art. 285
Sr. 2
Zie voor:
- openlijk geweld: art. 141 Sr;
- met enig misdrijf waardoor gevaar voor de algemene veiligheid
van personen of goederen of gemeen gevaar voor de verlening
van diensten ontstaat: art. 157 t/m 176b Sr;
- verkrachting: art. 242 Sr;
- feitelijke aanranding van de eerbaarheid: art. 246 Sr;
- enig misdrijf tegen het leven gericht: art. 287 t/m 295 e.v. Sr;
- gijzeling: art. 282a e.v. Sr;
- zware mishandeling: art. 302 en 303 Sr;
1 . HR, NJ 1937, 163 en Remmelink, aant. 8.
2 . HR, NJ 1984, 479.

- brandstichting: art. 157 Sr.
Bedreiging (let op: met één van de in art. 285 Sr genoemde misdrijven):
- moet van dien aard zijn en onder zulke omstandigheden zijn
gedaan dat bij de bedreigde de redelijke vrees kon ontstaan dat
één van de in art. 285 genoemde misdrijven gepleegd zou gaan
worden. Daarbij moet het (voorwaardelijk) opzet van de verdachte
op het teweegbrengen van zulk een indruk gericht zijn. Niet
vereist is daarbij dat de bedreiging in het concrete geval op de
bedreigde een zodanige indruk heeft gemaakt dat er werkelijk
vrees is opgewekt. Uiteraard kunnen ook de omstandigheden
waaronder de bedreiging is gepleegd een rol spelen. 3
- is pas voltooid als de bedreigde weet heeft van de bedreiging 4
(kan ook in de pogingsfase blijven steken: zie hierna onder poging).
Bedreigde behoeft niet complete (letterlijke) bedreiging te
kennen, strekking volstaat. In het betreffende geval volstond het
na de ontvangst van een dreigbrief door slachtoffer 1 ter kennis
brengen van de strekking van de bedreiging aan slachtoffer 2 en
3 (kinderen van slachtoffer 1): te weten dat het ging om een levensbedreiging;
5
- kan ook middels een rap 6 of een op een antwoordapparaat ingesproken
boodschap; 7
- kan ook niet rechtstreeks plaatsvinden (bijv. middels een tussenpersoon
of via de krant); 8
- omvat ook bedreiging met een door een ander te plegen misdrijf;
9
- ook een uitlating die op zichzelf genomen niet een bedreiging
met bijv. zware mishandeling of met een misdrijf tegen het leven
gericht oplevert, kan gelet op het voorgaande onder omstandigheden
die strekking dus wél krijgen. Die omstandigheden dienen
in het algemeen wel in nauw en direct verband te staan met de
bedreiging 10 (en uiteraard goed in het pv gerelateerd te worden).
Bijv.
1. de uitlating ‘ik onthoud je gezicht en als je in burger loopt dan
pak ik je’, mede gelet op de kort daarvoor door verdachte jegens
een collega van het slachtoffer geuite bedreiging tegen
diens leven gericht (‘Jij gaat mij niet aanspreken, anders
3 . Vaste jurisprudentie, zie HR 11-11-08, LJN BF0740, onder verwijzing
naar 07-06-05, LJN AT3659 (naar slachtoffer toerijden met auto). Zie
ook HR 04-12-07, LJN BB7104, HR 03-02-04, LJN AN9309
(poederbrief), HR 14-09-04, LJN AP2145, HR 25-01-11, LJN BO4022
(ook in NJ 2011, 226 met noot Keijzer onder NJ 2011, 228) (bedreiging
minister via telefoon tijdens tv-uitzending), HR 15-12-09, LJN BJ7237
(bedreiging minister-president (impliciet, zie conclusie AG)) en HR 22-
05-12, LJN BW6181 en BW6177 (bedreiging Wilders, beiden met noot
Reintjes in NJ 2012, 501 en 502).
4 . HR 10-02-09, LJN BG6562. Vaste jurisprudentie, zie bijv. ook HR 22-
05-12, LJN BW6181 en BW6177 (beiden met noot Reintjes in NJ 2012,
501 en 502), 06-03-00, LJN BU6094, 19-06-07, LJN BA3135, NJ 1984,
479 en NJ 1936, 210.
5 . HR 20-09-12, LJN BR0444.
6 . HR 19-06-07, LJN BA3135 (via MSN, zie ook conclusie PG over rappen)
en HR 22-05-12, LJN BW6181 (Wilders) (laatste met noot Reijntjes
in NJ 2012, 502).
7 . HR, DD 1995, 261.
8 . HR, DD 1998, 200 en rechtbank Alkmaar, NJ 1977, 199.
9 . HR 15-12-09, LJN BJ7237 en 25-01-11, LJN BP1834.
10 . Conclusie AG onder HR 11-12-07, LJN BB7701.

steek ik je neer’) waarvan het slachtoffer kennis droeg; 11
2. de kreet ‘Jou pak ik nog’ direct voorafgegaan door het gooien
van een bureaustoel; 12
3. de uitlatingen ‘als ik (...) tegen kom dan is hij voor mij’ en
‘wacht maar af. Ik krijg jullie nog wel. Ik kom nog wel terug.’
en ‘dat hij, verdachte, de zoons van (...) op het winkelcentrum
(…) te grazen zou nemen’ leverden bedreiging met
zware mishandeling op nu de verdachte een andere bezoeker
in het café had geslagen, daarom was verwijderd en vervolgens
terug kwam met een bezemsteel in zijn hand en
daarbij voornoemde dreigementen uitte; 13
4. een door een opsp. ambt. gehoorde verdachte die de verhorende
opsp. ambt. toevoegde ´ik zal voor die feiten wel gevangenisstraf
krijgen, maar zeker niet levenslang vast zitten.
Daarna weet ik je wel te vinden´. Op dat moment was die
opsp. ambt. er ook van op de hoogte dat verdachte eveneens
verdacht werd van het voorhanden hebben van een
vuurwapen; 14
5. een automobilist die na het ontstaan van een ruzie met een
andere automobilist tijdens het inhalen met kracht een kruissleutel
in de richting van de voorruit van die andere automobilist
gooit; 15
6. verdachte heeft als bestuurder van een personenauto een
andere auto met daarin drie inzittenden ingehaald en heeft
teneinde verhaal te halen die auto tot stoppen gedwongen, is
op de bestuurster van die auto toegelopen, heeft op haar autoruiten
geslagen, heeft haar gedurende bijna een uur met
snelheden van 160 tot 170 km per uur achtervolgd, naast
haar gereden en gebaren gemaakt; 16
7. bedreiging met zware mishandeling:
- slachtoffer passeert met haar dochtertje (ieder op een
fiets) over de stoep het huis van de verdachte;
- verdachte rent zwaaiend met gebalde vuisten op haar af,
schreeuwende dat zij moest opdonderen, welke woorden
hij kracht bijzette door, op een moment dat hij haar dicht
genaderd was, slaande bewegingen te maken naar haar
hoofd;
deze bedreiging is geschied onder zodanige omstandigheden
dat bij het slachtoffer de redelijke vrees kon ontstaan dat
zij zwaar lichamelijk letsel zou kunnen bekomen waarbij het
opzet van de verdachte kennelijk op het teweegbrengen van
zulk een indruk was gericht. Hierbij kan ook nog in aanmerking
genomen worden dat de verdachte met zijn vuisten
zwaaide tot op korte afstand van het hoofd van het fietsende
slachtoffer en dat het uitoefenen van uitwendig geweld op
het hoofd in een dergelijk geval ernstige gevolgen kan heb-
11 . HR 10-05-05, LJN AT1802. Zie ook HR 19-06-07, LJN BA3135.
12 . HR 26-06-07, LJN BA3608.
13 . HR 17-12-02, LJN AE9704 (niet gepubliceerd maar genoemd in voor-
noemde conclusie AG).
14 . HR 11-12-07, LJN BB7701 (met omvangrijke conclusie AG). Zie ook
HR 07-06-05, LJN AT3659, waarin ‘bedankt voor die 8 jaar en als ik vrij
kom, dan ga ik jou als eerste pakken’ zonder nadere omstandigheden
onvoldoende werd geacht.
15 . HR, DD 1997, 52 (MH: kan onder omstandigheden ook een poging
zware mishandeling opleveren).
16 . HR 25-01-11, LJN BP1858 (ook in NJ 2011, 225 met noot Keijzer
onder NJ 2011, 228).

en (MH: fietster zou kunnen vallen met hoofd op straat); 17
8. bedreiging gericht tot X maar betrekking hebbende op Y:
bedreiging X. Voor een veroordeling ter zake van bedreiging
met enig in art. 285 Sr genoemd misdrijf is niet vereist dat dit
misdrijf is gericht tegen de bedreigde persoon zelf. ‘Daarbij is
van belang dat art. 285 Sr is geplaatst in Titel XVIII Sr waarin
strafbaar zijn gesteld “Misdrijven tegen de persoonlijke vrijheid”.
Dit door art. 285 Sr beschermde rechtsgoed kan (cursief
MH) ook op het spel staan ingeval het misdrijf waarmee
wordt gedreigd, is gericht tegen een ander dan degene jegens
wie de bedreiging is geuit. Een dergelijke bedreiging
kan (cursief MH) immers een inbreuk maken op de persoonlijke
vrijheid van degene jegens wie de bedreiging is geuit,
die vergelijkbaar is met een bedreiging die op hem zelf betrekking
zou hebben gehad’ (MH: niet altijd dus, is afhankelijk
van de omstandigheden van het geval: goed relateren in
aangifte/pv). 18 Zie voor een (ouder) voorbeeld uit de lagere
jurisprudentie de bewezenverklaring dat de verdachte X had
bedreigd met zware mishandeling door die X de woorden toe
te voegen: ‘Die kinderen moeten van mijn inrit afblijven anders
sla ik ze de kop in en daar hoort die kleine van drie jaar
ook bij’. De uitlatingen van verdachte waren weliswaar gericht
tot de kinderen van X, maar zijn van dien aard en onder
zulke omstandigheden gedaan dat deze in het algemeen (en
dus ook bij X) vrees kunnen opwekken. Daarbij werd door de
rechter betrokken de omstandigheden dat de kinderen van
die X van zeer jonge leeftijd waren, dat verdachte dit wist en
dat verdachte zijn uitlatingen tot die X heeft gericht met de
kennelijke bedoeling haar, als moeder van de kinderen, onder
druk te zetten en in haar vrijheid te belemmeren; 19
9. de verdachte heeft ‘een dreigende situatie gecreëerd door [E]
te laten verschijnen op een bekende locatie van een motorclub,
waarvan de leden de reputatie hebben dat ze geweld
niet schuwen, en door vervolgens deze [E] veelvuldig smsberichten
te sturen. Daarmee werd de psychologische druk
voor [E] zodanig opgebouwd dat bij hem, door het voorgaande
in combinatie met het fysieke voorkomen van de verdachte,
de vrees is ontstaan dat zijn leven gevaar loopt, dan wel
dat hem zwaar lichamelijk letsel zal worden aangedaan en
dat hij dientengevolge is ondergedoken’; 20
- voorbeelden van géén bedreiging met één van de in art. 285 Sr
genoemde misdrijven:
1. ‘de enkele (…) vaststellingen dat de verdachte, terwijl hij zijn
koppeling ingetrapt bleef houden, veel gas heeft gegeven op
het moment dat [slachtoffer] vlak voor zijn auto langs liep en
17 . HR 14-09-04, LJN AP2145.
18 . HR 25-01-11, LJN BO3400 (ook in NJ 2011, 224 met noot Keijzer
onder NJ 2011, 228) (‘als je ruzie met mij wil is goed hoor ik krijg vanaf
nu nog 1500 euro van je. Er gaan binnenkort wel wat mensen langs bij
je moeder aan de dreef’) en LJN BL9008 (‘als ik erachter kom met wie
je vreemd bent gegaan dan krijgt diegene een kogel van mij en dat heb
jij dan op je geweten’). Zie ook rechtbank ’s-Gravenhage 09-04-11,
LJN BP7318 (bedreiging van de moeder met de dood en marteling van
haar kind).
19 . Hof ‘s-Hertogenbosch 26-08-07, LJN BB4269. Zie ook hof ‘s-
Hertogenbosch 09-02-07, LJN BB4551 en rechtbank ’s-Hertogenbosch
30-07-09, LJN BJ3681.
20 . Hof Amsterdam 18-06-10, LJN BM8377.

dat [slachtoffer] zich erg bedreigd voelde (…)’; 21
2. door gebruik algemene bewoordingen. In het betreffende geval
was bewezen verklaard dat verdachte twee hoofdagenten
heeft toegevoegd: ‘die kankerwouten, die teringlijers moeten
ze allemaal afmaken’. Deze uitlatingen zijn op zichzelf niet
reeds van dien aard dat zij bij de hoofdagenten een dergelijke
vrees konden doen ontstaan, gelet op de algemene bewoordingen
van die uitlatingen. De omstandigheden waaronder
de uitlatingen zijn gedaan (zie hiervoor) kunnen echter
meebrengen dat van bedreiging met enig misdrijf tegen het
leven sprake is. Van die omstandigheden moet uiteraard uit
het pv blijken. 22 Voornoemde uitlatingen kunnen natuurlijk
wel belediging opleveren;
3. omdat de bedreiging (‘fuck you. Ik gooi een handgranaat’) in
de gegeven omstandigheden (de verdachte was, na te zijn
onderworpen aan een insluitingsfouillering, ingesloten in de
observatiecel van het politiebureau) niet van dien aard was
dat bij de betrokkene de redelijke vrees kon ontstaan dat hij
het leven zou kunnen verliezen; 23
4. plaatsing van een ‘poederbrief’ kennelijk niet gericht tegen de
politie levert dus niet per definitie (ook) een strafbare bedreiging
van de bij de ruiming betrokken politieambtenaren op. 24
Daarvoor is conform voorgaande bespreking tevens een op
die ruimende politieambtenaren gericht (voorwaardelijk) opzet
vereist (zie voor voorwaardelijk opzet 1.8). Een mogelijk
bij die politieambtenaren opgewekte vrees is immers voor
strafbare bedreiging onvoldoende;
5. ‘kom maar uit je auto dan krijg je klappen, waarom maak je
foto's van mij. Kom maar uit je auto dan krijg je tetsen op je
ogen’ en ‘staan er nog meer foto’s op de telefoon anders
gooi ik hem hier op de grond kapot’, ook niet als daarbij de
door verbalisant genoemde omstandigheden worden betrokken,
te weten dat verdachte door zijn postuur imponeerde en
vergezeld werd door een passagier die nadrukkelijk aanwezig
was; 25
6. het door de verdachte dreigend op het slachtoffer aflopen en
vervolgens tegen dat slachtoffer zeggen 'ik kom je nog wel
tegen op straat'. 26
Geweld tegen een internationaal beschermd persoon of diens
beschermde goederen is in de tekst opgenomen ter uitvoering van
internationale verdragen ter bescherming van o.m. diplomaten. 27
Schriftelijk: ook per e-mail. Beslissend is of de bedreiging de geadresseerde
in leesbare vorm bereikt, ongeacht de wijze van overbrenging.
28
Poging tot dit misdrijf is mogelijk (bijv. middels de bekende brief
welke door het slachtoffer (die kennelijk al nattigheid voelde) ongeo-
21 . HR 22-03-11, LJN BP0096 (met noot Keijzer in NJ 2011, 228).
22 . HR 18-01-05, LJN AR7062. Zie over het pv ook het zakboek Pv en
Bewijsrecht.
23 . HR 28-03-06, LJN AV4191.
24 . HR 03-02-04, LJN AN9309.
25 . Hof ’s-Hertogenbosch 14-09-10, LJN BN6898.
26 . HR 15-01-13, LJN BY5695.
27 . T&C, aant. 1.
28 . HR 19-06-07, LJN BA3598.

pend aan de politie werd overhandigd 29 ). De moderne variant zou
een fax of e-mailtje kunnen zijn wat door de vrouw van het slachtoffer
aangetroffen wordt en aan de politie wordt gegeven (zonder daarbij
het slachtoffer in kennis te stellen). Zie ook hiervoor onder ‘bedreiging’.
29 . Rechtbank Rotterdam, NJ 1962, 128. Zie ook Remmelink, aant. 3. Het
opzet van de verdachte dient dan uiteraard wel gericht te zijn op het op
de hoogte geraken van de bedreiging door het slachtoffer (voorwaardelijk
opzet (zie 1.8) volstaat ook), zie HR 24-01-12, LJN BU5244.