Kerkeind 9 en 10 (Kerkstraat 43, 5061EG) - De Vrijheid Oisterwijk
Kerkeind 9 en 10 (Kerkstraat 43, 5061EG) - De Vrijheid Oisterwijk
Kerkeind 9 en 10 (Kerkstraat 43, 5061EG) - De Vrijheid Oisterwijk
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong><br />
<strong>Kerkstraat</strong> <strong>43</strong>, 5061 EG<br />
Na het verlegg<strong>en</strong> van de Voorste Stroom in zuidelijke richting heeft m<strong>en</strong> de Baerdijk verbond<strong>en</strong><br />
met de Hoogstraat. <strong>De</strong> Poststeeg werd verbreed <strong>en</strong> er teg<strong>en</strong>over moest<strong>en</strong> twee huiz<strong>en</strong> wijk<strong>en</strong>.<br />
Daarom staan op de hierbesprok<strong>en</strong> plaats van de vroegere jong<strong>en</strong>sschool Johannes de Doper nu<br />
<strong>en</strong>kele grote wooncomplex<strong>en</strong>.<br />
In 1736 stond zowel aan de <strong>Kerkstraat</strong> als aan de Vloet e<strong>en</strong> huis, respectivelijk <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong>.<br />
Aan vankelijk was het wel één perceel, waarvan Willem Coremans eig<strong>en</strong>aar was.<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> • 1-2-20<strong>10</strong> 1
9 <strong>en</strong> <strong>10</strong><br />
Reeds in 1402 bezit Willem Aarts 1 Coremans e<strong>en</strong> erf ter plaatse waar hed<strong>en</strong> de Johannes de Doperschool<br />
staat, met e<strong>en</strong> huis erop 2 . Willem Coreman is in 1<strong>43</strong>9 weduwnaar van e<strong>en</strong> zekere Kathelyn, welke drie<br />
kinder<strong>en</strong> tot erfg<strong>en</strong>aam had. Twee hunner k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> we bij naam. Kathelijn Willem Coremansdochter is<br />
getrouwd met Jan Holl<strong>en</strong>, wi<strong>en</strong>s vader nu e<strong>en</strong>s Aart 3 dan Jan Jan Ruekeloes 4 heet. In werkelijkheid zal Jan<br />
Holl<strong>en</strong>s vader Jan het<strong>en</strong>. Immers op de feestdag van Sint Barbara in 1<strong>43</strong>5 heeft Willem gehet<strong>en</strong> Coreman,<br />
zoon van wijl<strong>en</strong> Aart Coreman, e<strong>en</strong> hofstad met aanhorighed<strong>en</strong> in de <strong>Kerkstraat</strong>, met grond van Jan Nell<strong>en</strong><br />
geleg<strong>en</strong> aan beide zijd<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> voetpad over het erf van Dirk van d<strong>en</strong> Woude ‘ter Vloet toe after uut te<br />
weg<strong>en</strong>’, verkocht aan Jan gehet<strong>en</strong> Roekeloes, natuurlijke zoon van Jan Roekeloos, die zijn ‘zwager’ wordt<br />
1 sH,R.1208,86v;<br />
2 sH,R.1182,423;<br />
3 Otw,R.164,35v;<br />
4 sH,R.1209;119v; sH,R.1251,197;<br />
<strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong><br />
<strong>Kerkstraat</strong> <strong>43</strong>, 5061 EG<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 2
g<strong>en</strong>oemd, hetwelk betek<strong>en</strong><strong>en</strong> kan ‘schoonzoon’ 5 . Behalve e<strong>en</strong> Kathelijn Willem Coremansdochter is er ook<br />
nog sprake van e<strong>en</strong> zekere Margareet, welke de weduwe heet te zijn van Jacob Coereman. Zij is echter in<br />
feite Griet Coereman, ook e<strong>en</strong> dochter van Willem Coreman 6 . Griet is waarschijnlijk zeer jong weduwe<br />
geword<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft in haar huishoud<strong>en</strong> zo’n opvall<strong>en</strong>de plaats gehad, dat haar zoon bij Jacob Lipprichs<br />
doorgaans Jacob Coremans heet 7 .<br />
Het erf van Willem Coremans ‘over de Keirckstraet’ is gesplitst. Het oostelijk deel daarvan is gekom<strong>en</strong> aan<br />
Griet, het westelijke aan Kathelijn 8 . Als weduwnaar van Kathelijn is Jan Holl<strong>en</strong> op 9 oktober 1456 afgegaan<br />
van de tocht om zijn dochter Margriet in de geleg<strong>en</strong>heid te stell<strong>en</strong> het ouderlijk huis op de westwaartse<br />
helft van Willem Coremans erf te bezwar<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> erfpacht van vijf lop<strong>en</strong> rogge, welke word<strong>en</strong> beloofd<br />
aan H<strong>en</strong>rik van Buel <strong>en</strong> Willem, de zoon van wijl<strong>en</strong> Willem Zeghers 9 . Het jaar daarop bedingt Jan voor<br />
Margriet dat zij bij de verdeling van zijn nalat<strong>en</strong>schap 23 peter vooruit mag hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> gaat hij af van de<br />
tocht in het huis t<strong>en</strong> behoeve van Willem Aart Melis als man van J<strong>en</strong>nek<strong>en</strong>, dochter van Jan Holl<strong>en</strong>, die het<br />
huis vervolg<strong>en</strong>s verkocht heeft aan Embrecht gehet<strong>en</strong> Sc<strong>en</strong>ckel, Embrecht Sc<strong>en</strong>ckelszoon <strong>10</strong> . Jacob, de zoon<br />
van Jacob Lipprichs bij Griet Coreman, heeft to<strong>en</strong> van vernadering afgezi<strong>en</strong>; hij krijgt het recht van boriweg<br />
over Embrechts erf erk<strong>en</strong>d. Waarschijnlijk ligt hier de oorsprong van het voetpad waaraan eeuw<strong>en</strong> later<br />
gebouwd zal word<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat dan e<strong>en</strong> ;gem<strong>en</strong>e steeg’ g<strong>en</strong>oemd zal word<strong>en</strong>.<br />
Reeds op 27 september 1462 heeft Embrecht Embrecht Sc<strong>en</strong>ckels het huis tuss<strong>en</strong> het erf van de weduwe<br />
van Aart Mein<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat van Margriet, de weduwe van Jacob Lipprichs <strong>en</strong> haar zoon Jacob, verkocht aan Jan<br />
Aart Doremans 11 . Jan heeft dit huis op de westwaartse helft van het erf van Willem Coremans nagelat<strong>en</strong> aan<br />
zijn kinder<strong>en</strong> 12 , van wie Elisabeth getrouwd is met Jacob Aarts Buckinck. Laatstg<strong>en</strong>oemde heeft in 1505 de<br />
hand wet<strong>en</strong> te legg<strong>en</strong> op het huis op de ootswaartse helft van het oude erf van Willem Coremans 13 , welke<br />
bij de scheiding <strong>en</strong> deling tuss<strong>en</strong> Wilems kinder<strong>en</strong> is toegevall<strong>en</strong> aan Griet Coremans. Griet was in 1469<br />
afgegaan van haar recht op tocht daarin t<strong>en</strong> behoeve van Jacob Lipprichs ‘haer<strong>en</strong> so<strong>en</strong>’. Het erf van Jacobs<br />
ouderlijk huis strekt zich uit van de ‘kerck<strong>en</strong>straet totter ghemeynt<strong>en</strong> toe gheheyt<strong>en</strong> optie vloet’. Op 5 april<br />
5 Otw,R.149,38; cf 37v; Jan gehet<strong>en</strong> Holl<strong>en</strong>, zoon van Jan Lombaert <strong>en</strong> Kathelyn, dochter van Gerit Hoelbuyc;<br />
6<br />
Otw,R.194,20; zie Lindeind 57;<br />
7<br />
Otw,R.176,17; zie Lindeind 57;<br />
8<br />
sH,R.1209,119v (1<strong>43</strong>9);<br />
9<br />
Otw,R.164,35v;<br />
<strong>10</strong><br />
Otw,R.165,17;<br />
11<br />
Otw,R.169,19v;<br />
12<br />
Otw,R.175,<strong>10</strong>;<br />
13<br />
Otw,R.209,20;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 3
1469 heeft Jacob het huis voor 35 peter van 18 stuiver, op afbetaling te voldo<strong>en</strong>, verkocht aan Claus van d<strong>en</strong><br />
Dijck, natuurlijke zoon van H<strong>en</strong>rik van d<strong>en</strong> Dijck, die heeft beloofd als last<strong>en</strong> e<strong>en</strong> erfpacht van zes lop<strong>en</strong><br />
rogge voor Geertrui Lipprichs <strong>en</strong> e<strong>en</strong> van twee lop<strong>en</strong> voor de altarist<strong>en</strong> te drag<strong>en</strong> 14 . Met Geertrui Lipprechs<br />
zal de weduwe van Jan Lipprechs bedoeld zijn 15 . Claus, die e<strong>en</strong> nijver <strong>en</strong> welgesteld man was, <strong>en</strong> het huis<br />
niet zal hebb<strong>en</strong> bewoond, heeft het slechts korte tijd gehoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> to<strong>en</strong> overgedrag<strong>en</strong> aan H<strong>en</strong>rik Willem<br />
Emm<strong>en</strong>. Ook deze man handelde in huiz<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft op 3 mei 1476 het huis tuss<strong>en</strong> het erf van Jan Buckinc <strong>en</strong><br />
dat van Elisabeth, weduwe van Jan Jans Doremans, verkocht <strong>en</strong> overgedrag<strong>en</strong> aan zijn zwager Willem<br />
Wouter Molders, die daarteg <strong>en</strong>over als man van Margriet, dochter van Willem Emm<strong>en</strong>, alle recht<strong>en</strong> op de<br />
nalat<strong>en</strong>schap van zijn ‘zweer’oftewel schoonvader heeft overgedrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> verkocht aan H<strong>en</strong>rik 16 . Willem was<br />
to<strong>en</strong> al in het huis woonachtig 17 <strong>en</strong> oef<strong>en</strong>de er het vak van timmerman uit. ‘In manier<strong>en</strong> van erfwisseling’<br />
heeft Willem dit huis in de <strong>Kerkstraat</strong> op 11 juni 1483 alweer overgedrag<strong>en</strong> aan heer Floris Gijsbrechts,<br />
priester, uit het geslacht waarvan e<strong>en</strong> tak de naam Van d<strong>en</strong> Scaepsdijck heeft gevoerd. Willem verwierf e<strong>en</strong><br />
dichter bij de kerk geleg<strong>en</strong> huis. Heer Floris behoeft als last alle<strong>en</strong> de twee lop<strong>en</strong> voor de altarist<strong>en</strong> te<br />
drag<strong>en</strong> 18 . Hij heeft dit huis nagelat<strong>en</strong> aan zijn natuurlijke zoon bij Kathelijn, dochter van Willem die Luw,<br />
gewoonlijk Antonis heer-Flor<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd. <strong>De</strong>ze Antonis heeft het huis op 11 februari 1492 geruild met<br />
Wouter, zoon van Jan die Coster, di<strong>en</strong>s zoon Wouter <strong>en</strong> di<strong>en</strong>s dochters Eva <strong>en</strong> Lijsbeth <strong>en</strong> de onmondige<br />
kinder<strong>en</strong> van Aart Sappeels <strong>en</strong> Lijsbeth, nog e<strong>en</strong> andere dochter van Wouter Jan Costers, met name Adriaan<br />
<strong>en</strong> Aartk<strong>en</strong> 19 <strong>en</strong> verwerft e<strong>en</strong> huis ‘omtr<strong>en</strong>t der cruysstraet’. E<strong>en</strong> zes wek<strong>en</strong> later doet Wouter Jan Costers<br />
afstand van zijn recht<strong>en</strong> op dit huis t<strong>en</strong> behoeve van g<strong>en</strong>oemde kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> kindskinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> van de<br />
kinder<strong>en</strong> van zijn dochter Geertruid uit haar huwelijk met Jan Aarts 20 . Daarop is het huis alweer geruild, met<br />
e<strong>en</strong> meer oostwaarts in de <strong>Kerkstraat</strong> geleg<strong>en</strong> huis, hetwelk in hand<strong>en</strong> is van Jan, zoon van wijl<strong>en</strong> Peter<br />
Beye 21 . Jan Bey belooft uit het huis dat hij verwerft e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>te van e<strong>en</strong> half mud rogge op te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>,<br />
waarvan de wanbetaling na zijn dood 22 , wanneer Juut de weduwe er nog woont, in 1505, leidt tot e<strong>en</strong><br />
opwinning. Willem Peyn<strong>en</strong>borch Janszoon heeft het onderpand voor de erfpacht to<strong>en</strong> opgewonn<strong>en</strong>. <strong>De</strong><br />
gerechtsdi<strong>en</strong>aar Aart van Baardwijk begon de gerechtelijke gang voor e<strong>en</strong> uitwinning te volg<strong>en</strong>, doch door<br />
zijn ontijdig overlijd<strong>en</strong> is het gericht volvoerd door Aalbrecht Willem Aalbrechts die het huis op 27 mei 1505<br />
heeft verkocht aan Jacob Buckinck, hiervoor al g<strong>en</strong>oemd als schoonzoon van Jan Doremans. Het jaar daarop<br />
heeft Jacob als hoogst bied<strong>en</strong>de het huis finaal lat<strong>en</strong> veil<strong>en</strong> ‘<strong>en</strong>de, daer nyemont <strong>en</strong> quame’ die meer wilde<br />
gev<strong>en</strong> dan bij de inzet was gebod<strong>en</strong>, t<strong>en</strong> slotte behoud<strong>en</strong> 23 . Aldus kreeg het goed van Jacob Buckinck weer<br />
de omvang als t<strong>en</strong> tijde van Willem Aart Coremans. Jacob is ev<strong>en</strong>wel spoedig tot verkaveling ervan<br />
overgegaan. Het noordoostelijk vier<strong>en</strong>deel, dat e<strong>en</strong> hofstad heet te wez<strong>en</strong>, met e<strong>en</strong> weg naar de erfweg aan<br />
de westzijde van verkopers erf, wordt op 27 januari 1507 door Jacob Buckinck teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> erfpacht van e<strong>en</strong><br />
mud rogge 24 verkocht aan Gerit Willem Timmerszoon 25 . Gerit heeft op dit erfje ‘dat toe te behoir<strong>en</strong><br />
plachJan Bey’ 26 gebouwd <strong>en</strong> het huis dat hij heeft gezet in 1513 voor 20 goud<strong>en</strong> peter van 19 stuiver<br />
verkocht aan Antonis Gooss<strong>en</strong> Sceyv<strong>en</strong> 27 . In 1516 word<strong>en</strong> als last<strong>en</strong> op het goed, dat wordt omschrev<strong>en</strong> als<br />
14<br />
Otw,R.175,<strong>10</strong>;<br />
15<br />
zie onder Lindeind 57;<br />
16<br />
Otw,R.179,16v;<br />
17<br />
Otw,R.181,26; Otw,R.181,38v;<br />
18<br />
Otw,R.189,27v;<br />
19<br />
Otw,R.197,23v;<br />
20<br />
Otw,R.197,41v;<br />
21<br />
zie onder <strong>Kerkeind</strong> 3, sub II;<br />
22<br />
Otw,R.205,30;<br />
23<br />
Otw,R.209,20;<br />
24<br />
Otw,R.392,6;<br />
25<br />
Otw,R.211,4;<br />
26<br />
Otw,R.211,32v;<br />
27<br />
Otw,R.217,9v;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 4
e<strong>en</strong> huis met hof <strong>en</strong> achterhuis 28 , g<strong>en</strong>oemd: e<strong>en</strong> mouwer rogge, verschuldigd aan Jacob Buckinck, <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
zester rogge aan de gem<strong>en</strong>e gezell<strong>en</strong>, oftewel de altarist<strong>en</strong>, in de kerk van <strong>Oisterwijk</strong> 29 . Bij de scheiding <strong>en</strong><br />
deling op 16 mei 1524 tuss<strong>en</strong> de dochters van Jacob Buckinck is g<strong>en</strong>oemde erfpacht toegevall<strong>en</strong> aan Gerit<br />
Egbaarts die Vrieze, als man van J<strong>en</strong>nek<strong>en</strong>, dochter van Jacob Buckinck 30 .<br />
Antonis Gooss<strong>en</strong> Scheyv<strong>en</strong> heeft de eig<strong>en</strong>dom van zijn huisop 25 mei 1528 voor 37 carolusguld<strong>en</strong> verkocht<br />
aan Dominicus Jacob Heimans 31 , e<strong>en</strong> Van Heck. Het erf wordt in het zuid<strong>en</strong> begr<strong>en</strong>sd door grond van Gerit<br />
Timmers, welke in 1530 van Wouter Peters is <strong>en</strong> waar e<strong>en</strong> beriweg dan ‘dwers over’ 32 loopt. Op 15 juli<br />
1530 heeft Dominicus zijn huis overgedrag<strong>en</strong> aan zijn buurman aan de westzijde, Simon Voss van Heusd<strong>en</strong> 33 .<br />
In 1535 wordt de nalat<strong>en</strong>schap van Simon Simon Voss<strong>en</strong> van Heusd<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn dochter Cornelisk<strong>en</strong><br />
gescheid<strong>en</strong> <strong>en</strong> gedeeld. Er zijn dan drie huiz<strong>en</strong> te verdel<strong>en</strong>. Het hier besprok<strong>en</strong>e valt dan toe aan Simons<br />
zoon Wijtman 34 .<br />
Door e<strong>en</strong> opwinning weg<strong>en</strong>s wanbetaling van de erfpacht van e<strong>en</strong> mouwer rogge wordt het goed later<br />
eig<strong>en</strong>dom van jonker Jan van Tsevel, schout van Boxtel, die trouwde met e<strong>en</strong> <strong>Oisterwijk</strong>se vrouw, Ik<strong>en</strong>,<br />
dochter van Wouter Roelofs Peyn<strong>en</strong>borch. Op 13 november 1564 hebb<strong>en</strong> de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van Ida het huis,<br />
dat in 1549 door Arnt die Tepper bezet<strong>en</strong> schijnt te zijn geweest 35 , verkocht aan Willem Laureins<br />
Lombaerts 36 .<br />
28<br />
zie ook: sH,R.1303,173 (1525);<br />
29<br />
sH,R.1286,87v;<br />
30<br />
Otw,R.228,34v;<br />
31<br />
Otw,R.232,27;<br />
32<br />
Otw,R.233A,13v (1530);<br />
33<br />
Otw,R.235,3;<br />
34<br />
Otw,R.240,23;<br />
35<br />
Otw,R.253,39;<br />
36<br />
Otw,R.268,41;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 5
Weg<strong>en</strong>s wanbetaling van de erfpacht, welke Gerit Willem Timmers in 1507 belofde, gedur<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> tijd van<br />
drie jaar heeft Bartholomeeus Jans die Becker zich g<strong>en</strong>oopt gezi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> uitwinningsgeding aan te spann<strong>en</strong>.<br />
Het onderpand, nog slechts e<strong>en</strong> hofstad, is op 7 januari 1572 geveild <strong>en</strong> Bartholomeeus heeft ervoor<br />
gebod<strong>en</strong> hetg<strong>en</strong> m<strong>en</strong> hem nog schuldig was. Ook de andere r<strong>en</strong>teheffers hebb<strong>en</strong> zich geroerd: Jan Elias de<br />
Beer als man van Adriana, dochter Jan Goyart Egels, voor e<strong>en</strong> loscijns van 30 stuiver die in 1528 gevestigd<br />
werd, <strong>en</strong> heer <strong>en</strong> meester Frans Gooss<strong>en</strong>s van der Borcht voor de altarist<strong>en</strong> die hun erfpacht van twee lop<strong>en</strong><br />
al zes jaar niet betaald hadd<strong>en</strong> gekreg<strong>en</strong>. In het algeme<strong>en</strong> schijn<strong>en</strong> de geestelijk<strong>en</strong> steeds lankmoedig<br />
afgewacht te hebb<strong>en</strong> of het de vergelding van hun r<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kon lijd<strong>en</strong>.<br />
In 1578 is het in hand<strong>en</strong> van H<strong>en</strong>rik Vermeer 37 die e<strong>en</strong> jaar tevor<strong>en</strong> het oostwaarts aangeleg<strong>en</strong> erf<br />
bemachtigde. Door vernieling<strong>en</strong> vanwege oorlogsgeweld <strong>en</strong> de verarming van de poorters der <strong>Vrijheid</strong> is<br />
dan nog slechts sprake van twee afgebrande hofsted<strong>en</strong>, waarvan Adriaan L<strong>en</strong>aarts de Roy op 11 december<br />
1577 de eig<strong>en</strong>aar heet te zijn 38 . Op 11 februari 1578 heeft Lambert Gerits de Bont als man van Anna, e<strong>en</strong><br />
dochter van de voornoemde Simon Voss <strong>en</strong> weduwe van H<strong>en</strong>rik die Verwer, zijn recht<strong>en</strong> daarin aan Adriaan<br />
verkocht 39 .<br />
Adriaan L<strong>en</strong>aarts de Roy heeft de hofsted<strong>en</strong> zijn lev<strong>en</strong> lang ongebouwd lat<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong>. Alvor<strong>en</strong>s over de latere<br />
lotgeval<strong>en</strong> ervan te handel<strong>en</strong>, verdi<strong>en</strong>t het aanbeveling uit te weid<strong>en</strong> over het westwaartse van de huiz<strong>en</strong><br />
van Willem Coremans.<br />
Het personeel van de Johannes de Doperschool; 6 fraters <strong>en</strong> de onderwijzers Reijn<strong>en</strong> <strong>en</strong> Van Eijndhov<strong>en</strong> |<br />
Zoals gezegd was dit door Willems kleindochter in 1457 verkocht aan Embrecht Sc<strong>en</strong>ckel, die de eig<strong>en</strong>dom<br />
vijf jaar later verkocht aan de schoonvader van Jacob Aart Buckincks. Zoals voorts gezegd heft Jacob het<br />
oorspronkelijke erf van Willem Coremans gevier<strong>en</strong>deeld. Vandaar dat de erv<strong>en</strong> aan de Vloedzijde<br />
uiteindelijk het nummer <strong>Kerkeind</strong> <strong>10</strong> is toegevall<strong>en</strong>.<br />
37 Otw,R.281,II,5v;<br />
38 Otw,R.281,36;<br />
39 Otw,R.281,II,5v;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 6
Op 14 augustus 1509 heeft Jacob e<strong>en</strong> huis naast het erf dat hij datzelfde jaar overdeed aan Gerit Timmers,<br />
verkocht aan Reiner Coex, de zoon van Pieter Coeck. <strong>De</strong>ze belooft er e<strong>en</strong> erfpacht van vier lop<strong>en</strong> uit op te<br />
br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> aan de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van Andries Glavimans, b<strong>en</strong>ev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> lop<strong>en</strong> rogge aan de<br />
broederschap van de heilige Barbara in de kerk van <strong>Oisterwijk</strong> 40 . Het jaar daarop bezwaart Reiner zijn huis<br />
nog met e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>te van twee rijnsguld<strong>en</strong> 41 . Ev<strong>en</strong>als zijn oosterbuur heeft Reiner recht van weg over het erf<br />
van zijn buurman aan de Vloedzijde. Bij zijn uiterste wilsbeschikking heeft Reiner zijn vrouw, Kathelijn,<br />
dochter van Gijsbrecht die Beer, de macht gegev<strong>en</strong> dit huis met aanhorighed<strong>en</strong> te vervreemd<strong>en</strong>. Kathelijn<br />
maakt van de gegev<strong>en</strong> bevoegdheid gebruik <strong>en</strong> heeft als weduwe op 27 mei 1516 het goed overgegev<strong>en</strong> aan<br />
Dirk, zoon van wijl<strong>en</strong> Dirk die Luwe 42 . T<strong>en</strong> west<strong>en</strong> van het erf ligt dan e<strong>en</strong> boriweg, zodat de achterbuur naar<br />
de <strong>Kerkstraat</strong> kom<strong>en</strong> kon. Dirk de Luwe heeft het hier besprok<strong>en</strong> huis op 17 april 1520 voor 36 rijnsguld<strong>en</strong><br />
verkocht aan Simon Simons van Heusd<strong>en</strong> <strong>43</strong> , die, zoals we reeds gezi<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, naderhand ook het<br />
oostwaarts aangeleg<strong>en</strong> erf in hand<strong>en</strong> heeft wet<strong>en</strong> te krijg<strong>en</strong>. In 1525 heeft Simon dit huis verbond<strong>en</strong> voor<br />
de betaling van e<strong>en</strong> lijfr<strong>en</strong>te van zes rijnguld<strong>en</strong> t<strong>en</strong>einde zijn zoon Jan in staat te stell<strong>en</strong> priester te word<strong>en</strong> 44 .<br />
Bij de scheiding <strong>en</strong> deling van de nalat<strong>en</strong>schap van Simon <strong>en</strong> zijn dochter is dit huis toegedeeld aan Aart<br />
Willems van d<strong>en</strong> Wiel, die was getrouwd met Simons dochter Beatrix 45 . Het naastgeleg<strong>en</strong>e aan de oostzijde<br />
komt dan, zoals gezegd, aan Wijtman Voss.<br />
Aart van d<strong>en</strong> Wiel, die ook nog e<strong>en</strong> erf bezat aan de overzijde van de boriweg naast zijn huis, heeft het van<br />
zijn schoonvader aangekom<strong>en</strong> huis tesam<strong>en</strong> met het recht van weg naar de Vloed op 8 april 1549<br />
overgedrag<strong>en</strong> aan H<strong>en</strong>rik die Verwer, zoon van H<strong>en</strong>rik die Verwer, die getrouwd is met Anna, ook e<strong>en</strong><br />
dochter van Simon Simon Voss<strong>en</strong> 46 . Na H<strong>en</strong>riks dood is Anna hertrouwd met Lambert Gerits de Bont. Het is<br />
Lambert geweest die in 1578 de hofstad van dit huis dat door het oorlogsgeweld tijd<strong>en</strong>s de Opstand<br />
40 Otw,R.213,30v;<br />
41 Otw,R.214,16bis v;<br />
42 Otw,R.220,29v;<br />
<strong>43</strong> Otw,R.224,31v;<br />
44 Otw,R.229,17v;<br />
45 Otw,R.240,23;<br />
46 Otw,R.253,39;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 7
verlor<strong>en</strong> ging heeft vervreemd aan Adriaan L<strong>en</strong>aarts de Roy 47 . Als weduwnaar van Aleid, dochter van<br />
Pauwels Meeussoon, heeft Adriaan de Roy op 5 april 1595 de twee afgebrande hofsted<strong>en</strong> in de <strong>Kerkstraat</strong><br />
overgedrag<strong>en</strong> aan meester Philips Lintermans, de chirurgijn. Ze zijn dan geleg<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> het erf van Bastiaan<br />
Aarts van d<strong>en</strong> Wiel, dat hierna onder <strong>Kerkeind</strong> nummer 11 ter sprake komt, <strong>en</strong> dat van Jacob Goyaarts de<br />
Bunger, hiervoor onder nummer 9A vermeld, <strong>en</strong> word<strong>en</strong> in het zuid<strong>en</strong> begr<strong>en</strong>sd door het erf van Wouter<br />
Peters van Beurd<strong>en</strong>. Meester Philips heeft de hofsted<strong>en</strong> nog datzelfde jaar, op 17 november, overgedrag<strong>en</strong><br />
aan de gebroeders Jan <strong>en</strong> Goyaart Panis uit Goirle, zoons van wijl<strong>en</strong> Wouter Jan Panis 48 , die nog diezelfde<br />
maand november ook de hand hebb<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> te legg<strong>en</strong> op het zuidwaarts aangeleg<strong>en</strong> erf 49 .<br />
<strong>10</strong><br />
In 1736 is aan het laatstbedoeld erf, geleg<strong>en</strong> alwaar nu het schoolgebouw van de Johannes de Doperschool<br />
staat, nummer <strong>10</strong> van het <strong>Kerkeind</strong> gegev<strong>en</strong>.<br />
Het lijkt di<strong>en</strong>stig nu eerst aan te gev<strong>en</strong> hoe dit erf is ontstaan. Ook de hier geleg<strong>en</strong> grond behoorde tot het<br />
goed van Willem Coremans. Hiervoor is verhaald hoe Jacob Buckinck dat goed heeft verkaveld <strong>en</strong> als eerste<br />
aanzet daartoe e<strong>en</strong> erf dat Jan Bey in hand<strong>en</strong> heeft gehad, <strong>en</strong> dat het noordoostelijk deel van Willem<br />
Coremans’ erf uitmaakte in 1507 heeft verkocht aan Gerit Timmers. T<strong>en</strong> zuid<strong>en</strong> <strong>en</strong> t<strong>en</strong> west<strong>en</strong> van het<br />
verkochte hield Jacob to<strong>en</strong> nog goed over. Zoals gezegd heeft hij de hem overgeblev<strong>en</strong> grond aan de<br />
<strong>Kerkstraat</strong> op 14 augustus 1509 overgedaan aan Reiner Coex. Hem rest<strong>en</strong> dan nog twee huiz<strong>en</strong> op de Vloed.<br />
Het oostwaartse daarvan, e<strong>en</strong> çleyn huysk<strong>en</strong>’ op de Vloed heeft Jacob Buckinck op de feestdag van Sint Lucia<br />
in 1509 ook nog wet<strong>en</strong> te verkop<strong>en</strong> aan Gerit Timmers, zij het op afbetaling, waarbij ‘oick eest vorwart dat<br />
dit huysk<strong>en</strong> <strong>en</strong> thuysk<strong>en</strong> dat Jacop hier selve sta<strong>en</strong> heeft sull<strong>en</strong> behoud<strong>en</strong> oess<strong>en</strong>drup’ 50 . Waarschijnlijk is<br />
47 Otw,R.281,II,5v;<br />
48 Otw,R.290,22;<br />
49 Otw,R.290,41;<br />
50 Otw,R.213,44;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 8
het Gerit niet meegevall<strong>en</strong> de koopsom op te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, zodat Jacob op 28 november g<strong>en</strong>oeg<strong>en</strong> heeft<br />
moet<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> cijns 51 . Op dat tijdstip had Jacob het naastgeleg<strong>en</strong> huis op de Vloed ook al van de<br />
hand gedaan. Op 22 september 15<strong>10</strong> had hij dat verkocht aan Wouter, zoon van wijl<strong>en</strong> Wouter Peters 52 .<br />
Ook Wouter schijnt tijdelijk krap bij kas gezet<strong>en</strong> te hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn huis op 27 mei 1517 tot zekerheid<br />
overgedrag<strong>en</strong> te hebb<strong>en</strong> aan de priester heer H<strong>en</strong>rik, zoon van Jacob van der Hey<strong>en</strong> 53 . Met hem lijkt hij zijn<br />
geldzak<strong>en</strong> geregeld te hebb<strong>en</strong> op 19 maart 1518, wanneer hij hem e<strong>en</strong> cijns van anderhalve rijnsguld<strong>en</strong> uit<br />
het huis belooft 54 . Uiteindelijk heeft Wouter het van Jacob Buckinck verkreg<strong>en</strong> huis behoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> er op 23<br />
februari 1523 zelfs het naastgeleg<strong>en</strong> huis van Gerit Timmers bijgekocht. Als weduwnaar van Kathelijn H<strong>en</strong>rik<br />
Stev<strong>en</strong>sdochter is Gerit to<strong>en</strong> afgegaan van de tocht in dit huis, waarop zijn zoon Jan het aan Wouter Wouter<br />
Peters heeft overgedrag<strong>en</strong> 55 .<br />
<strong>De</strong>ze Wouter is e<strong>en</strong> Van Beurd<strong>en</strong> 56 . In april 1534 heeft Wouters weduwe, Willemk<strong>en</strong> gehet<strong>en</strong>, bijgestaan<br />
door haar ‘naman’ Adam H<strong>en</strong>rik Smolders 57 haar recht van tocht in de twee huiz<strong>en</strong> ‘op die Vloedt, a<strong>en</strong> die<br />
kerckstraete, achter d<strong>en</strong> huyse Symon Voss<strong>en</strong> van Huesd<strong>en</strong>’, tuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gem<strong>en</strong>e ‘boeriwech’ westwaarts <strong>en</strong><br />
het erf van H<strong>en</strong>rik Rul<strong>en</strong> van Goerle oostwaarts, overgedrag<strong>en</strong> aan de kinder<strong>en</strong> uit haar eerste huwelijk<br />
t<strong>en</strong>einde die in de geleg<strong>en</strong>heid te stell<strong>en</strong> het goed te bezwar<strong>en</strong> met 29½ carolusguld<strong>en</strong> 58 . Zowel in 1552 als<br />
in 1564 wordt Wouter Peters als eig<strong>en</strong>aar van dit goed vermeld 59 . In 1578 is sprake van Wouter Peters de<br />
jonge 60 . Di<strong>en</strong>s zoon Wouter Wouter Peters van Beurd<strong>en</strong> moet t<strong>en</strong>slotte de <strong>en</strong>ige erfg<strong>en</strong>aam van het goed<br />
zijn geword<strong>en</strong>. <strong>De</strong>ze Wouter heeft op 30 november 1595 e<strong>en</strong> huis <strong>en</strong> hof met e<strong>en</strong> boriweg aan de westzijde<br />
verkocht aan de gebroeders Panis 61 , die <strong>en</strong>kele wek<strong>en</strong> tevor<strong>en</strong> de t<strong>en</strong> noord<strong>en</strong> van het huis geleg<strong>en</strong> grond<strong>en</strong><br />
verworv<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> van Adriaan L<strong>en</strong>aarts de Roy. <strong>De</strong> gebroeders Panis wist<strong>en</strong> derhalve met hun goed weer<br />
tijdelijk de omvang te bereik<strong>en</strong> die het goed van Willem Coremans had.<br />
51 Otw,R.219,42;<br />
52 Otw,R.214,26;<br />
53 Otw,R.222,13;<br />
54 Otw,R.221,24;<br />
55 Otw,R.227,13v;<br />
56 Otw,R.288,39v; sH,R.1<strong>43</strong>2,353v;<br />
57 Otw,R.273,5; Adam schijnt in 1569 nog momboor te zijn van H<strong>en</strong>riksk<strong>en</strong> <strong>en</strong> Neelk<strong>en</strong>, dochters van Goyaart Embrechts de<br />
Molder;<br />
58 Otw,R.238,31v; Otw,R.238,60v;<br />
59 Otw,R.256,120v; Otw,R.268,41;<br />
60 Otw,R.281,II,5v;<br />
61 Otw,R.290,41;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 9
Goyaart Panis is ongehuwd geblev<strong>en</strong>. Jan Wouter Panis liet als erfg<strong>en</strong>ame slechts e<strong>en</strong> dochter achter. <strong>De</strong>ze<br />
dochter, Margriet, is op 1 mei 1605 in de kerk van Sint Peter getrouwd door e<strong>en</strong> zoon van de oude secretaris<br />
meester Dierk van d<strong>en</strong> Heuvel, te wet<strong>en</strong> Thomas van d<strong>en</strong> Hoevell. E<strong>en</strong> half jaar na het huwelijk heeft Aleid,<br />
weduwe van Jan Wouter Panis, haar recht van tocht in het hier besprok<strong>en</strong> goed, dat beschrev<strong>en</strong> wordt als<br />
e<strong>en</strong> huis, hof <strong>en</strong> afgebrande hofstad, afgestaan aan ‘har<strong>en</strong> swager’, dat is haar schoonzoon Thomas.<br />
Thomas’ echtg<strong>en</strong>ote is in het goed gerechtigd voor drievierde deel, namelijk als <strong>en</strong>ig kind van Jan Wouter<br />
Panis voor de helft <strong>en</strong> als e<strong>en</strong> van de twee stak<strong>en</strong> van erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van Goyaart voor de helft in de helft. Het<br />
overige vierdedeel is van Adriaan Pauwels Pluym bij Marie, dochter van Wouter Panis <strong>en</strong> van di<strong>en</strong>s zuster<br />
Annek<strong>en</strong>, welke is getrouwd met Cornelis Wilborts van Nieuw<strong>en</strong>huys<strong>en</strong>. Adriaan alsmede Thomas <strong>en</strong><br />
Cornelis in de naam hunner vrouw<strong>en</strong>, hebb<strong>en</strong> het goed op 16 januari 1606 verkocht aan Jan, de zoon van<br />
wijl<strong>en</strong> Jan Gerits de With 62 . Die schijnt zijn erf nog verruimd te hebb<strong>en</strong> door grond te verwerv<strong>en</strong> aan de<br />
westzijde van de boriweg, achter het hierna onder nummer 11 besprok<strong>en</strong> erf 63 . Hij is hier begonn<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />
brouwerij. Om te kunn<strong>en</strong> bouw<strong>en</strong> klopt hij aan bij de bek<strong>en</strong>de Bossche geldschieter Nicolaas Jan Donckers.<br />
Op 13 oktober 1612 hebb<strong>en</strong> Jan Janss<strong>en</strong> de With, alias de Brouwer, <strong>en</strong> Wilbort Cornelis Bartholomeus<br />
Pluyms hem e<strong>en</strong> cijns van vijf guld<strong>en</strong> beloofd <strong>en</strong> daarvoor Jans huis met hof <strong>en</strong> brouwerij in de <strong>Kerkstraat</strong> <strong>en</strong><br />
tweederde onbedeeld in e<strong>en</strong> huis te Diess<strong>en</strong> aan de ‘Haixhoirst’ tot onderpand<strong>en</strong> gesteld 64 .<br />
Jan de With was getrouwd met Cathelijn, dochter van Aart Jan Gerits, <strong>en</strong> had drie kinder<strong>en</strong> 65 . Zijn zoon Jan<br />
heeft uit zijn huwelijk met Dierksk<strong>en</strong>, dochter van Jan van Kerkoerle, drie dochters, te wet<strong>en</strong> Cathalijn,<br />
welke is getrouwd met H<strong>en</strong>drik H<strong>en</strong>drik Jans<strong>en</strong> van Dommel<strong>en</strong>, Maria <strong>en</strong> J<strong>en</strong>neke. <strong>De</strong> jonge Jan de With had<br />
twee zusters, Cathelijn <strong>en</strong> Mechteld, welke getrouwd is met e<strong>en</strong> Jan Janss<strong>en</strong> van Nuy<strong>en</strong>, die de bijnaam Tuet<br />
62 Otw,R.300,1v;<br />
63 Otw,R.357,I,39v (1663);<br />
64 sH,R.1427,257;<br />
65 Otw,R.99,<strong>10</strong>v;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • <strong>10</strong>
gedrag<strong>en</strong> schijnt te hebb<strong>en</strong> 66 . Op 9 april 1637 hebb<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> van de oude Jan de With gescheid<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
gedeeld. Het goed aan de <strong>Kerkstraat</strong> wordt dan weer gesplitst. In 1636 is dit te boek gesteld als ‘e<strong>en</strong> huys<br />
met II hov<strong>en</strong> tesam<strong>en</strong> groot XVII roey<strong>en</strong>’. Daar<strong>en</strong>bov<strong>en</strong> had Jan to<strong>en</strong> ‘e<strong>en</strong> weye opd<strong>en</strong> hoeck vande<br />
bu<strong>en</strong>dersteeghe, VIII lop<strong>en</strong>saet XXXIIII roey<strong>en</strong>’groot, <strong>en</strong> ‘e<strong>en</strong> stuck lants bij het sieck gasthuys, III lop<strong>en</strong>saet<br />
XXX roey<strong>en</strong>’ groot 67 . Bij de scheiding <strong>en</strong> deling valt aan de zoon van Jan de With de jonge toe: het achterhuis<br />
‘metter hov<strong>en</strong>’ <strong>en</strong> het voorhoofd op de Vloed t<strong>en</strong> oost<strong>en</strong> van de boriweg, b<strong>en</strong>ev<strong>en</strong>s de helft van de beemd<br />
in de Bundersteeg. <strong>De</strong> hov<strong>en</strong> strekk<strong>en</strong> zich uit van de gemeint aan de Vloed tot het teg<strong>en</strong>deel, dat toevalt<br />
aan Jan Tuet, alsmede het erf van Antonie Adriaan Werners, dat hierna onder nummer 11 besprok<strong>en</strong> wordt.<br />
Jan Tuet krijgt de westwaartse helft van het voorhoofd op de Vloed <strong>en</strong> mag daar he<strong>en</strong> weg<strong>en</strong> over het erf<br />
van zijn zwager, die van zijn kant naar de <strong>Kerkstraat</strong> mag. Het goed van Jan Tuet komt hierna onder het<br />
hoofd nummer 9 verder ter sprake.<br />
Jan de With de jonge staat in 1652 te boek voor e<strong>en</strong> huis met ‘XV roey<strong>en</strong> hooffs’, de weide op de hoek van<br />
de Bundersteeg, die ook zijn vader al bezat <strong>en</strong> bij de scheiding <strong>en</strong> deling van di<strong>en</strong>s nalat<strong>en</strong>schap was<br />
toegevall<strong>en</strong> aan de dochter Cathelijn, <strong>en</strong> voorts voor ‘e<strong>en</strong> stuck erffs op de Cleyn Heye, III lop<strong>en</strong>saet 30<br />
roey<strong>en</strong>’ groot. Hij wordt ‘tot vervallinge van de personele last<strong>en</strong>’ tamelijk hoog aangeslag<strong>en</strong> met twee<br />
oord 68 . In 1663 is Jan niet meer in lev<strong>en</strong>; hij heeft Dierksk<strong>en</strong> , dochter van Jan van Kerkoerle, als weduwe<br />
achtergelat<strong>en</strong>. <strong>De</strong>ze is op 5 november 1663 afgegaan van de tocht in het huis op de Vloed t<strong>en</strong> behoeve van<br />
haar schoonzoon H<strong>en</strong>drik van Dommel<strong>en</strong> als man van Cathalijna, dochter van Jan <strong>en</strong> Dierksk<strong>en</strong> 69 . Cathalijnas<br />
zusters Maria <strong>en</strong> J<strong>en</strong>nek<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> hun recht<strong>en</strong> op dit huis op 4 februari afgestaan. <strong>De</strong> wei in de<br />
Bundersteeg krijgt Maria dan. Voor zijn erf moet H<strong>en</strong>drik e<strong>en</strong> volle roede van de dijk onderhoud<strong>en</strong> 70 .<br />
Zijn zoon H<strong>en</strong>drik H<strong>en</strong>driks van Dommel<strong>en</strong> heeft zijn recht op dit huis, ontstaan door de dood van zijn<br />
moeder 71 , op 23 april 1714 voor 50 guld<strong>en</strong> afgestaan aan Willem Antoniss<strong>en</strong> van Diess<strong>en</strong> 72 , die<br />
waarschijnlijk gehuwd was met e<strong>en</strong> der vier erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van H<strong>en</strong>drik van Dommel<strong>en</strong> de oude.<br />
66 Otw,R.364,I,18v; Otw,R.364,I,58v; Otw,R.400, 21v; Otw,R.400,87v; Otw,R.415,35v;<br />
67 GA 241,32v;<br />
68 GA 242,30;<br />
69 Otw,R.357,I,39v;<br />
70 Otw,R.364,I,18v;<br />
71 Otw,R.374,II,24v;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 11
Binn<strong>en</strong> het jaar, op 22 maart 1715, weet Willem voor dezelfde prijs ook de recht<strong>en</strong> van Adriaan nGoyaarts<br />
van Rumd als man van H<strong>en</strong>drina, <strong>en</strong> van Paulus Janss<strong>en</strong> van Schijndel als man van adriaantje, dochters van<br />
wijl<strong>en</strong> H<strong>en</strong>drik H<strong>en</strong>driks van Dommel<strong>en</strong> <strong>en</strong> Cathalijn Janss<strong>en</strong> de Wit te verwerv<strong>en</strong> 73 . In 1733 wordt dit erf<br />
g<strong>en</strong>oemd als bezit van Arnoldus Roos<strong>en</strong> 74 . <strong>De</strong>ze Aart Roos<strong>en</strong> staat in 1736 ook voor het huis op dit erf te<br />
boek. Hij bewoont het sam<strong>en</strong> met Geert Habrak<strong>en</strong> 75 . Wanneer de verponding<strong>en</strong> over het jaar 1747-1748<br />
niet voldaan word<strong>en</strong>, laat de collecteur der verponding<strong>en</strong> <strong>en</strong> bod<strong>en</strong>, Gerard van Ast<strong>en</strong>, de vorster Willem de<br />
Gier onder meer het hier besprok<strong>en</strong> huis op de Vloed met het struk grond dat daarbij ligt, over het voetpad,<br />
dat wil zegg<strong>en</strong> t<strong>en</strong> west<strong>en</strong> daarvan, is geleg<strong>en</strong> <strong>en</strong> nog t<strong>en</strong> name van Antonie Aarts van Diess<strong>en</strong> staat, in<br />
veiling br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. In mei 1750 wordt er door Bastiaan Couw<strong>en</strong>bergh het meeste voor gebod<strong>en</strong>. Als last drukt<br />
op zijn nieuwe bezit e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>te van twee guld<strong>en</strong> <strong>en</strong> ti<strong>en</strong> stuiver, jaarlijks te voldo<strong>en</strong> aan het Arme Manhuys 76 .<br />
Die heeft hij niet vaak betaald: reeds twee jaar laters is het goed in hand<strong>en</strong> van Willem van Heusd<strong>en</strong>, die het<br />
eerst heeft verhuurd aan Frederik Brink <strong>en</strong> dan op <strong>10</strong> maart 1753 verkoopt aan Jan Andries Poth 77 . To<strong>en</strong><br />
schijnt het huis in e<strong>en</strong> noordelijk <strong>en</strong> e<strong>en</strong> zuidelijk geleg<strong>en</strong> deel te zijn gesplitst <strong>en</strong> tot twee woning<strong>en</strong><br />
gemaakt. E<strong>en</strong> der woning<strong>en</strong> betrekt Jan Andries Poth zelf, de andere wordt achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s verhuurd aan<br />
Huibert van Esch, Annemie Roeters <strong>en</strong> Willem Corneliss<strong>en</strong> van d<strong>en</strong> Wiel. Op 28 februari 1756 heeft Jan<br />
Andries Poth t<strong>en</strong> behoeve van zijn zoon Andries 78 afstand gedaan van het huis <strong>en</strong> de twee door e<strong>en</strong> pad<br />
gescheid<strong>en</strong> hov<strong>en</strong> op de Vloed 79 . Andries was to<strong>en</strong> e<strong>en</strong> paar jaar getrouwd <strong>en</strong> is in de <strong>en</strong>e woning zelf gaan<br />
bewon<strong>en</strong>, terwijl de andere door zijn oude buurjong<strong>en</strong> Antonie Huibert van Esch is betrokk<strong>en</strong>. Andries blijft<br />
er ook nog won<strong>en</strong> nadat hij het huis op <strong>10</strong> juni 1788 heeft verkocht aan Antonetta, dochter van Jacobus<br />
Heessels 80 . Het goed wordt dan omschrev<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> huis <strong>en</strong> e<strong>en</strong> hof ‘legg<strong>en</strong>de de hof in twee percel<strong>en</strong>, e<strong>en</strong><br />
voetpad tuss<strong>en</strong> beyde’. K<strong>en</strong>nelijk is de ligging dan al zoals staat aangegev<strong>en</strong> op de kadastrale kaart van 1832:<br />
de twee woning<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> aan het pad dat de <strong>Kerkstraat</strong> <strong>en</strong> de Vloed verbindt, <strong>en</strong> er teg<strong>en</strong>over, t<strong>en</strong> west<strong>en</strong><br />
van het pad, ligt e<strong>en</strong> deel van de grond.<br />
72<br />
Otw,R.4<strong>10</strong>,21v;<br />
73<br />
Otw,R.4<strong>10</strong>,87v;<br />
74<br />
Otw,R.416,51v; Otw.R.417,36v;<br />
75<br />
GA 260;<br />
76<br />
Otw,R.420,168;<br />
77<br />
Otw,R.421,247;<br />
78<br />
Anderhalve eeuw in <strong>Oisterwijk</strong>, s.v. Poth;<br />
79 Otw,R.<strong>43</strong>2,150v;<br />
80 Otw,R.<strong>43</strong>3,117v;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 12
Antonetta Heessels, welke getrouwd is geweest met de ontvanger der directe belasting<strong>en</strong> van Haar<strong>en</strong>,<br />
Johannes Heesters 81 , was e<strong>en</strong> gebor<strong>en</strong> zak<strong>en</strong>vrouw, maar hier heeft ze toch ge<strong>en</strong> goede zak<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
do<strong>en</strong>; Joseph Jan van de Wiel heeft de koop op 29 mei 1789, voordat die was verjaard <strong>en</strong> bedaagd,<br />
vernaderd 82 Andries Poth draagt hem 3 juni daaropvolg<strong>en</strong>d ook nog ti<strong>en</strong> roed<strong>en</strong> <strong>en</strong> 56voet grond over, welke<br />
uit de gemeint werd<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> bij transport door de Raad <strong>en</strong> r<strong>en</strong>tmeester-g<strong>en</strong>eraal der Domein<strong>en</strong> voor de<br />
Le<strong>en</strong>- <strong>en</strong> Tolkamer op 30 december 1788 <strong>en</strong> war<strong>en</strong> geleg<strong>en</strong> t<strong>en</strong> zuid<strong>en</strong> van de overgedrag<strong>en</strong> hof. Andries<br />
bedingt echter dat hij de wolspoelbak die bij dat erf in de stroom hangt mag blijv<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> <strong>en</strong> het terrein<br />
voor zijn werk ter beschikking blijft houd<strong>en</strong> 83 . Joseph kon dit gemakkelijk toestaan omdat hij de woning<br />
naast Andries’ woning zelf toch niet gebruikte, maar verhuurde aan de weduwe van H<strong>en</strong>drik van de Noort,<br />
Peternel Wolfershuyz<strong>en</strong>. 84<br />
Op 5 juli 1800 heeft Joseph Jan van de Wiel voor 470 guld<strong>en</strong> aan Theodorus Jan van Iersel zowel de<br />
woning<strong>en</strong> met de hof aan weerszijd<strong>en</strong> van het voetpad, alsook het perceeltje uit de gemeint, op de hoek van<br />
het pad <strong>en</strong> e<strong>en</strong> ‘mistweg’, verkocht 85 . Met ruim vijf perc<strong>en</strong>t winst heeft Theodorus het geheel op 22 juni<br />
daaropvolg<strong>en</strong>d voor 490 guld<strong>en</strong> doorverkocht aan Cornelis H<strong>en</strong>driks van Meg<strong>en</strong> 86 . Cornelis weet ook nog<br />
het stukje grond van het oude voorhoofd op de gemeint te machtig<strong>en</strong> , waarvan ingevolge de<br />
boedelscheiding tuss<strong>en</strong> de erv<strong>en</strong> Jan de With in 1637 de rechtverkrijg<strong>en</strong>d<strong>en</strong> van Jan Tuethet gebruik hebb<strong>en</strong><br />
gehad, totdat ze er in 1788 voor de Bossche Le<strong>en</strong>- <strong>en</strong> Tolkamer de volle eig<strong>en</strong>dom van verkreg<strong>en</strong>.. Op 4<br />
maart 1801 heeft juffrouw Hel<strong>en</strong>a van Krugt<strong>en</strong>, weduwe van Ludovicus Theodorus van Ste<strong>en</strong>acker, daartoe<br />
bevoegd ingevolge e<strong>en</strong> t<strong>en</strong> overstaan van notaris Althoffer op 27 februari 1772 gemaakt testam<strong>en</strong>t, e<strong>en</strong><br />
perceeltje erve van acht roed<strong>en</strong> <strong>en</strong> 200 voet, in het west<strong>en</strong> begr<strong>en</strong>sd door grond van Huibert van de Loo,<br />
hetwelk is aangekom<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>komstig e<strong>en</strong> resolutie van de Raad van State van 19 mei 1786 <strong>en</strong> van 4<br />
januari 1787, met e<strong>en</strong> appointem<strong>en</strong>t van de gewez<strong>en</strong> Le<strong>en</strong>- <strong>en</strong> Tolkamer te ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch van 3 juni<br />
1787, vanwege de dorp<strong>en</strong> Haar<strong>en</strong>, Ud<strong>en</strong>hout <strong>en</strong> Berkel - die daarmee beschikt<strong>en</strong> over hun gemeint - door<br />
81 Anderhalve eeuw in <strong>Oisterwijk</strong>, deel III, nummer 70;<br />
82 Otw,R.<strong>43</strong>3,162;<br />
83 Otw,R.<strong>43</strong>3,165v;<br />
84 GA 271;<br />
85 Otw,R.<strong>43</strong>7,45v;<br />
86 Otw,R.<strong>43</strong>7,48;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 13
middel van e<strong>en</strong> overdracht door de Raad <strong>en</strong> r<strong>en</strong>tmester-g<strong>en</strong>eraal der Domein<strong>en</strong> voor le<strong>en</strong>mann<strong>en</strong> van<br />
gemelde kamer op 30 december 1788 87 .<br />
Onder voorbehoud van de noordelijk geleg<strong>en</strong> woning heeft Cornelis van Meeg<strong>en</strong> op 8 november 1809 alles<br />
van zijn goed wat t<strong>en</strong> oost<strong>en</strong> van het pad was geleg<strong>en</strong> verkocht aan Ding<strong>en</strong>a Walschots, de weduwe van Jan<br />
Adriaans van Haar<strong>en</strong> 88 , die dit alles heeft nagelat<strong>en</strong> aan haar zoon Adriaan, die schaapherder was <strong>en</strong> hier<br />
niet woonde 89 .<br />
Op 30 maart 1830 belegt notaris Bolsius in de herberg van Pieter van Liemdt, wi<strong>en</strong>s schondochter e<strong>en</strong> der<br />
erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van Cornelis’ bloedverwant<strong>en</strong> in de zijlinie 90 . Hetge<strong>en</strong> onder de hamer komt wordt beschrev<strong>en</strong><br />
als de helft van e<strong>en</strong> huisje dat door e<strong>en</strong> brandgevel is gescheid<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> naastgeleg<strong>en</strong> woning. Het<br />
verkochte ligt ‘digt bij de stroom’ <strong>en</strong> draagt nummer 9, terwijl de woning van de Van Haar<strong>en</strong>s dan het<br />
nummer 11 draagt. Bij de woning hoort de daar teg<strong>en</strong>over geleg<strong>en</strong> hof van ongeveer 20 roed<strong>en</strong>. . Het goed<br />
is belast met twee guld<strong>en</strong> <strong>en</strong> 50 c<strong>en</strong>ts t<strong>en</strong> behoeve van het Manshuis <strong>en</strong> voor 17 guld<strong>en</strong> ‘s jaars verhuurd<br />
aan Theodorus Korthout, die er in 1824 ook al zat 91 . Op 20 februari, wanneer het goed moet afgaan, blijkt de<br />
touwslager Adriaan van Loon er de meest bied<strong>en</strong>de voor te zijn. Hij is opgetred<strong>en</strong> voor vrouwe Sophia Clara<br />
de With, weduwe van Ignatius Breda 92 . Op 6 maart daaropvolg<strong>en</strong>d heeft Adriaan van Haar<strong>en</strong> de hem<br />
toebehor<strong>en</strong>de woning bij de mestweg aan de stroom <strong>en</strong> e<strong>en</strong> perceeltje voorpoting over de stroom ook aan<br />
de weduwe Ignatius Breda overgedrag<strong>en</strong> 93 . Er wordt 1<strong>10</strong> guld<strong>en</strong> voor op tafel gelegd 94 . <strong>De</strong> tuin aan de<br />
westzijde van het pad met het hakhout aan beide zijd<strong>en</strong> van de stroom wordt in 1837 gekocht door Jan van<br />
de V<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> bouwman, t<strong>en</strong> behoeve van de wever Jan Antonie van Nuys.. Hij moet de rijksdaalder voldo<strong>en</strong><br />
aan het Mann<strong>en</strong>huis 95 <strong>en</strong> de koopsom is dan ook slechts 18 guld<strong>en</strong>. Op 7 mei 1840 draagt Sophia Clara de<br />
With ook dat wat ze t<strong>en</strong> oost<strong>en</strong> van het pad heeft ligg<strong>en</strong> over. Het gaat als e<strong>en</strong> huis met brand- <strong>en</strong><br />
waschhuis, tuin<strong>en</strong>e, erve, in <strong>en</strong> omtr<strong>en</strong>t de <strong>Kerkstraat</strong>, met e<strong>en</strong> perceeltje voorpoting geleg<strong>en</strong> over de<br />
stroom in de Wouwers, over aan Wouter Helleman, verwer van manufactur<strong>en</strong> te <strong>Oisterwijk</strong> 96 . Nu is de<br />
koopsom 2<strong>10</strong>0 guld<strong>en</strong>.<br />
87<br />
Otw,R.<strong>43</strong>7,92;<br />
88<br />
Otw,R.442,84;<br />
89<br />
F.384: tuin (1); F.386: huis, erf (16); F.387: tuin (1);<br />
90<br />
<strong>De</strong> erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> van Cornelis van Meeg<strong>en</strong> zijn: t<strong>en</strong> eerste zijn eig<strong>en</strong> bloedverwant<strong>en</strong>: zijn halfzuster Joanna van Meeg<strong>en</strong>,<br />
weduwe van Cornelis Collemans; nakomeling<strong>en</strong> uit de beide huwelijk<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> andere halfzuster, te wet<strong>en</strong> Maria<br />
Catharina van Meeg<strong>en</strong>, over wie uitgebreid wordt gesprok<strong>en</strong> in Anderhalve eeuw in <strong>Oisterwijk</strong>, deel II, nummer 93, te<br />
wet<strong>en</strong> Jan van Loon, touwslager te <strong>Oisterwijk</strong> <strong>en</strong> H<strong>en</strong>drik van Loon, scho<strong>en</strong>maker te <strong>Oisterwijk</strong> <strong>en</strong> hun halfzusters Dorothea<br />
van Haar<strong>en</strong>, echtg<strong>en</strong>ote van Johannes van Baast <strong>en</strong> Annemarie van Haar<strong>en</strong>, echtg<strong>en</strong>ote van Jan Antonie van Huis of Nuys;<br />
e<strong>en</strong> broederskind Maria van Meeg<strong>en</strong>, de vrouw van H<strong>en</strong>drik Schaapsmeerders, welke te Boxtel woont, <strong>en</strong> <strong>en</strong>kele Van<br />
Meg<strong>en</strong>s die wij niet dadelijk kunn<strong>en</strong> thuisbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>: Jan van Meg<strong>en</strong>, arbeider te <strong>Oisterwijk</strong>, <strong>en</strong> uit <strong>De</strong> Bosch de smid Matthijs<br />
van Meg<strong>en</strong> <strong>en</strong> Anna van Meg<strong>en</strong>, di<strong>en</strong>stmeid aldaar; t<strong>en</strong> tweede bloedverwant<strong>en</strong> van de vrouw van Cornelis van Meeg<strong>en</strong>,<br />
Petronella Burgers. Van h<strong>en</strong> woont alle<strong>en</strong> Justina Burgers (1802-1847) in <strong>Oisterwijk</strong>, waar zij is getrouwd met Jan van<br />
Liemdt (1801-1831). Zij is e<strong>en</strong> dochter van Adriaan Joost Burgers (1756-1814) <strong>en</strong> Johanna van d<strong>en</strong> Boer, dochter van<br />
Adam van d<strong>en</strong> Boer <strong>en</strong> Anna Belders. <strong>De</strong> overige Burgers<strong>en</strong> welke als erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd zijn Maria, welke is<br />
getrouwd met H<strong>en</strong>drik de Bruin, landbouwer te Huikelom; Johanna, getrouwd met Wouter Robb<strong>en</strong>, ook landbouwer te<br />
Huikelom; Arnold Burgers, landbouwer te Goirle, <strong>en</strong> Paulina Burgers, vrouw van Antonie van d<strong>en</strong> Hout, ook landbouwer te<br />
Goirle., Jan Burgers, bouwman te Diess<strong>en</strong>; Johanna, getrouwd met Nicolaas Philipse, bouwman te Goirle; Gijsbert Burgers,<br />
ook bouwman aldaar <strong>en</strong> Joost Burgers, bouwman te Tilburg. <strong>De</strong> kadastrale aanduiding van het verkochte was: F.385:<br />
huis,erf (16); F.388: tuin (1);<br />
91<br />
Anderhalve eeuw in <strong>Oisterwijk</strong>, III, nummers 8 <strong>en</strong> 9;<br />
92<br />
Otw,N.5357,508; Otw,N.5357,526; Otw,N. 5357,538;<br />
93<br />
Otw,N.5357,542;<br />
94<br />
KA 4-14; de overdracht was bij notaris C. Bolsius;<br />
95<br />
KA 4-14; de overdracht was bij notaris P.E. Wierdsma;<br />
96<br />
KA 4-14; het transport vond plaats voor notaris L.A. de Sille te Helvoirt;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 14
9<br />
<strong>De</strong> man van Mechteld, dochter van Jan de With de oude, heeft op 21 maart 1641 het van zijn schoonvader<br />
aangekom<strong>en</strong> huis in de <strong>Kerkstraat</strong> met de hof <strong>en</strong> de grond met de gerechtigheid van weg ter Vloedwaart <strong>en</strong><br />
die van voorhoofd <strong>en</strong> plantagie teg<strong>en</strong> het westwaartse deel van het erf van zijn zwager Jan de With op de<br />
Vloed, overgedrag<strong>en</strong> aan Cornelis Jan V<strong>en</strong>dix de oude 97 , e<strong>en</strong> kleermaker. <strong>De</strong>ze was op 8 februari 1633 in de<br />
kerk getrouwd met Barbara, dochter van Willem Simons<strong>en</strong> Stockermans. We k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van h<strong>en</strong> drie kinder<strong>en</strong>:<br />
e<strong>en</strong> zoon Jan (die uit zijn huwelijk met Anna, dochter van Goyaart Willems 98 van Cuyck twee kinder<strong>en</strong> heeft,<br />
die in 1680 Willem Goyaarts van Cuyck <strong>en</strong> Corstiaan Adriaan Poirters tot momboor hebb<strong>en</strong> 99 <strong>en</strong> twee<br />
dochters, Anna V<strong>en</strong>nicx, de <strong>en</strong>e dochter, is 3 oktober 1674 in de kerk getrouwd met Andries Niclaas<br />
Kemp<strong>en</strong>. Andries is op 20 juni 1705 hertrouwd met Johanna Vrints <strong>en</strong> uit dit tweede huwelijk zijn twee<br />
dochters gesprot<strong>en</strong>: Anna Maria, gedoopt op 6 juni 1709 <strong>en</strong> Anna, gedoopt gedoopt op 20 februari 17<strong>10</strong> <strong>10</strong>0 .<br />
<strong>De</strong> andere dochter van Cornelis Jan V<strong>en</strong>nincx heet Lucia; zij is op 25 februari 1680 kerkelijk getrouwd met<br />
Jan Wouters van Balthov<strong>en</strong>, <strong>en</strong> later hertrouwd met Matthijs van de Pluym <strong>10</strong>1 .<br />
Cornelis Jan Cornelis V<strong>en</strong>dicx heeft zijn huis in de <strong>Kerkstraat</strong>gehoud<strong>en</strong> tot 1651 wanneer hij het verkoopt<br />
aan Gerit, de zoon van Frans Adriaan Poirters. <strong>De</strong> weg t<strong>en</strong> west<strong>en</strong> van het erf wordt dan e<strong>en</strong> ‘gem<strong>en</strong>e<br />
boriwecht’ g<strong>en</strong>oemd. Datzelfde jaar verkocht Cornelis ‘sone Cornelis V<strong>en</strong>dicx’ e<strong>en</strong> cijns uit het huis achter<br />
het erf van Jan Janss<strong>en</strong> de With aan de Bossche weduwe Heilk<strong>en</strong>, weduwe van H<strong>en</strong>drik Bus, t<strong>en</strong> behoeve<br />
van dier dochter J<strong>en</strong>neke <strong>10</strong>2 . In de kortste ker<strong>en</strong> raakt Gerit Poirters het huis weer kwaijt door vernadering.<br />
Op 8 januari 1652 heeft Aart Willems van Bocxtel van zijn recht van naderschap gebruik gemaakt. Hij zal e<strong>en</strong><br />
broeder zijn van Barbara Stockermans. Dat jaar 1652 wordt Cornelis Janss<strong>en</strong> V<strong>en</strong>dix overig<strong>en</strong>s nog te boek<br />
gesteld voor het hier besprok<strong>en</strong> 'h‘ys met IX roey<strong>en</strong> hoofs',’waarvoor hij dan drie oord moet opbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>,<br />
naast twee oord ‘tot vervallinge van de personele last<strong>en</strong>’ <strong>10</strong>3 . Mogelijk is Cornelis in het huis blijv<strong>en</strong> won<strong>en</strong>,<br />
97 Otw,R.335,24v;<br />
98 Otw,R.364,II,50v;<br />
99 Otw,R.374,II,24v; E<strong>en</strong> Cornelia Jan V<strong>en</strong>nicxdochter was getrouwd met Adriaan Frans Poirters: Otw,R.374,34;<br />
<strong>10</strong>0 zie Anderhalve eeuw in <strong>Oisterwijk</strong>, deel II, s.v. Van der Loo;<br />
<strong>10</strong>1 Otw,R.474,11v;<br />
<strong>10</strong>2 sH,R.1576,259v;<br />
<strong>10</strong>3 GA 242,30;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 15
want hem heeft Aart het goed op 25 augustus 1661 toch weer overgedrag<strong>en</strong> <strong>10</strong>4 . Er wordt dan nadrukkelijk<br />
vastgelegd dat Cornelis <strong>en</strong> zijn achterbuur wederkerig over de boriweg mog<strong>en</strong> ‘vaer<strong>en</strong>, jag<strong>en</strong> <strong>en</strong>de stauw<strong>en</strong>’,<br />
op de oude manier van do<strong>en</strong>. <strong>De</strong> kapelaan te Gestel heft uit het goed dan e<strong>en</strong> cijns van 17 stuiver. Cornelis<br />
V<strong>en</strong>nicx heeft zijn woonhuis nagelat<strong>en</strong> <strong>en</strong> op 25 mei 1680 word<strong>en</strong> alle recht<strong>en</strong> daarin door Andries Kemp<strong>en</strong><br />
vergaard <strong>10</strong>5 . <strong>De</strong> 17 stuiver die in 1661 nog betaald werd<strong>en</strong> op de pastorie te Gestel word<strong>en</strong> dan gebeurd<br />
door de heer Damas van Slingelandt als r<strong>en</strong>tmeester der Gestelijke Goeder<strong>en</strong>. In 1733 blijkt dat het huis tot<br />
twee woning<strong>en</strong> is gemaakt; uit elke woning gaat dan de helft van de cijns voor het Comptoir der Geestelijke<br />
Goeder<strong>en</strong>. In de westwaartse helft van het huis, welke dan in gebruik is van Jan Kerkhoff bezit Jan Kemp<strong>en</strong><br />
als weduwnaar van Cornelia, dochter van Jan Fri<strong>en</strong>s, de tocht. Hij doet daarvan op 8 januari 1733 afstand<br />
t<strong>en</strong> behoeve van zijn kinder<strong>en</strong>. Van h<strong>en</strong> is Annek<strong>en</strong> <strong>10</strong>6 dan meerderjarig <strong>en</strong> uitgegroeid tot Anna. Onmondig<br />
zijn nog Maria <strong>en</strong> Jan. <strong>De</strong> oostwaartse helft <strong>10</strong>7 wordt gekocht door Jan Kerkhoff om door hem in tocht<br />
bezet<strong>en</strong> te word<strong>en</strong> <strong>en</strong> t<strong>en</strong> erfrecht te wez<strong>en</strong> voor zijn dochter bij Anna Maria Hermans, g<strong>en</strong>aamd Anna<br />
Maria <strong>10</strong>8 . <strong>De</strong> Kemp<strong>en</strong>s houd<strong>en</strong> de andere helft van het huis nadi<strong>en</strong> nog vier jaar. Ala man van Anneke<br />
Kemp<strong>en</strong> heeft Gerrit Habrak<strong>en</strong>, tesam<strong>en</strong> met zijn schoonzuster Maria, ook handel<strong>en</strong>de voor de onmondige<br />
Jan Kemp<strong>en</strong>, op 4 februari 1737 die helft met de steeg overgedrag<strong>en</strong> aan Peter H<strong>en</strong>drik Brock t<strong>en</strong> behoeve<br />
van wie het huis reeds was verbond<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> l<strong>en</strong>ing. Peter moet dan de middelkamer van het hele huis<br />
sam<strong>en</strong> met de eig<strong>en</strong>aar van de wederhelft onderhoud<strong>en</strong> <strong>10</strong>9 , zodat hij de erste geleg<strong>en</strong>heid om deze<br />
wederhelft ook te verwerv<strong>en</strong> te baat g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> schijnt te hebb<strong>en</strong>. Die doet zich voor wanneer de collecteur<br />
van de bed<strong>en</strong> voor het jaar 1738-1739 het half huis met hof in de <strong>Kerkstraat</strong> geleg<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> steeg <strong>en</strong> het<br />
erf van ‘Pyter Brok’ laat veil<strong>en</strong> weg<strong>en</strong>s achterstalligheid in de betaling der belasting<strong>en</strong>. Na de inzet <strong>en</strong><br />
verkoop in februari wordt aan Peter Brock het goed overgedrag<strong>en</strong> op 13 maart 1741 1<strong>10</strong> .<br />
Buit<strong>en</strong> het geluk met de koop was Peter niet veel geluk beschor<strong>en</strong>, want hij overleefde al zijn kinder<strong>en</strong>.<br />
Peter <strong>en</strong> zijn vrouw hebb<strong>en</strong> de beide woning<strong>en</strong>, onder voorbehoud van het vruchtgebruik t<strong>en</strong> behoeve van<br />
de langstlev<strong>en</strong>de van h<strong>en</strong> beid<strong>en</strong>, vermaakt aan de Arme 111 . Beide woning<strong>en</strong> war<strong>en</strong> verhuurd. <strong>De</strong> <strong>en</strong>e aan<br />
<strong>10</strong>4 Otw,R.355,42v;<br />
<strong>10</strong>5 Otw,R.374,II,24v;<br />
<strong>10</strong>6 GA 259,25 (1714);<br />
<strong>10</strong>7 te oordel<strong>en</strong> naar Otw,R.418,15v niet de westwaartse helft;<br />
<strong>10</strong>8 Otw,R.416,52;<br />
<strong>10</strong>9 Otw,R.417,36v;<br />
1<strong>10</strong> Otw,R.418,15v;<br />
111 Otw,N.5299,213;<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 16
Peter Augusto, die er zat to<strong>en</strong> Jan Kemp<strong>en</strong> <strong>en</strong> Jan Kerkhoff nog eig<strong>en</strong>aars war<strong>en</strong> 112 . Peter Brok heeft ook<br />
Peter Botermans <strong>en</strong> Evert van Ar<strong>en</strong>donk als huurders gehad 113 . <strong>De</strong> Arm<strong>en</strong>tafel heeft de woning<strong>en</strong> verhuurd<br />
aan Huibert van der Loo <strong>en</strong> Evert van Ar<strong>en</strong>donk 114 . Die zitt<strong>en</strong> er beid<strong>en</strong> nog in 1761. Huibert wordt<br />
opgevolgd door Cornelis Luyks 115 .<br />
Op 15 januari 1773 heeft Johannes Antonisse als reger<strong>en</strong>d armmeester <strong>en</strong>kele goeder<strong>en</strong> van de Arme te<br />
gelde gemaakt; e<strong>en</strong> huis met hof, angelag <strong>en</strong> zes lop<strong>en</strong>se land, wei <strong>en</strong> groes onder Klein <strong>Oisterwijk</strong> wordt<br />
verkocht aan Jan Teunis van Gro<strong>en</strong><strong>en</strong>daal; e<strong>en</strong> stuk land aldaar gaar naar Arnout Suys <strong>en</strong> het hier besprok<strong>en</strong><br />
huis in de <strong>Kerkstraat</strong> naar de heer Louis Théodor van Ste<strong>en</strong>acker. In 1776 blijkt dat die het huis heeft<br />
afgebrok<strong>en</strong> <strong>en</strong> het erf tot overtuin van zijn huis aan de overzijde van de <strong>Kerkstraat</strong> gemaakt heeft 116 . <strong>De</strong><br />
band met de overzijde van de straat werd pas verbrok<strong>en</strong> to<strong>en</strong> voor <strong>en</strong>kele jar<strong>en</strong> het Fratershuis door de<br />
parochie van Sint Petrus Band<strong>en</strong> werd verkocht aan de geme<strong>en</strong>te <strong>Oisterwijk</strong> 117<br />
Wanneer de steeg t<strong>en</strong> west<strong>en</strong> van de hof is verdw<strong>en</strong><strong>en</strong>, is ons niet bek<strong>en</strong>d. In 1935 werd het perceel in het<br />
west<strong>en</strong> begr<strong>en</strong>sd door e<strong>en</strong> muur die de speelplaats van de school afsloot 118 .<br />
112 GA 261;<br />
113 GA 262;<br />
114 GA 263;<br />
115 GA 267;<br />
116 GA 268;<br />
117 zie derhalve onder <strong>Kerkeind</strong> 79;<br />
118 KA 4-14; Volg<strong>en</strong>s <strong>en</strong> op 4 januari 1935 t<strong>en</strong> overstaan van notaris Van der Klei gemaakt contract mocht de buurman, A.H.<br />
van Erv<strong>en</strong>, van die muur gebruik mak<strong>en</strong> om er e<strong>en</strong> loods op op te trekk<strong>en</strong> <strong>en</strong> teg<strong>en</strong>aan te zett<strong>en</strong>, mits hij jaarlijks bij wijze<br />
van recognitie rond de eerste mei één guld<strong>en</strong> betaalde.<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 17
overzicht<br />
KERKEIND 9-I(a)<br />
v.1402 huis Willem Aarts Coremans x Katelijn<br />
oostelijk deel<br />
Margriet d. Willem Coremans x Jacob Lipprichs<br />
Jacob z. Jacob Lipprichs<br />
5-3-1469 huis Claus n.z. H<strong>en</strong>rik van d<strong>en</strong> Dijck<br />
H<strong>en</strong>rik Willem Emm<strong>en</strong> van Riel<br />
3-5-1473 huis Willem Wouter Molders x Margriet d. Willem Emm<strong>en</strong><br />
11-6-1483 huis heer Floris Gijsbrechts Flor<strong>en</strong> priester (van d<strong>en</strong> Scaepsdijck)<br />
Antonis heer Flor<strong>en</strong><br />
11-2-1492 huis Wouter z. Jan die Coster<br />
24-3-1492 huis Jan z. Peter Beye x Juut<br />
Willem Poyn<strong>en</strong>borch Janszoon (opwinning)<br />
27-5-1505 huis Jacob Aart Buckinck x Elisabeth d. Jan Aart Doremans<br />
afsplitsing van achtererf, zie K9-Ib<br />
27-1-1507 hofstad Gerit Willem Timmermans<br />
14-3-1513 huis Antonis Gooss<strong>en</strong> Sceyv<strong>en</strong><br />
1516 huis achterhuis<br />
25-5-1528 huis Dominicus Jacob Heimans (van Heck)<br />
16-3-1530 huis (Cornelis Willem Huysmans)<br />
15-7-1530 huis Simon Simon Voss van Heusd<strong>en</strong><br />
15-3-1536 huis Wijtman z. Simon Voss van Heusd<strong>en</strong><br />
23-12-1538 Arnt Jan die Tepper<br />
?<strong>10</strong>-6-1559 huis jr Jan van Tsevel x Ik<strong>en</strong> d. Wouter Roelof Peyn<strong>en</strong>borch (opwinning)<br />
13-11-1564 huis Willem Laureins Lombaerts<br />
Bartholomeeus Jans die Becker x Anna (opwinning)<br />
11-2-1572 afgebrande hofstad Lambert Gerit de Bont x Anna Simon Voss (wede H<strong>en</strong>rik de Verwer)<br />
met K9-IIa<br />
11-2-1578 2 afgebrande hofsted<strong>en</strong> Adriaan L<strong>en</strong>aarts de Roy x Aleit Pauwels Meeus<br />
5-4-1595 2 afgebrande hofsted<strong>en</strong> mr Philips Lintermans, chirurgijn<br />
17-11-1595 2 afgebrande hofsted<strong>en</strong> Jan <strong>en</strong> Goyaart Panis zn Wouter Jan Panis<br />
met het achtererf (K9-I/IIb)<br />
1605 Thomas van d<strong>en</strong> Hoevell x Margriet d. Jan Wouter Panis<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 18
16-1-1606 huis, afgebrande hofstad (eertijds<br />
2 huiz<strong>en</strong>)<br />
1630 nieuw huis<br />
huis brouwerij met achtererf west (K11b)<br />
Jan z. Jan Gerits de With, de Brouwer x Cathelijn d. Aart Jan Gerits xx Elisabet Cornelis V<strong>en</strong>dicx<br />
nummer 9 (aan de <strong>Kerkstraat</strong>) de rest zie K9-Ib<br />
9-4-1637 huis 1/2 voorhooft west Jan Jan van Nuys alias Tuet of Taet x Mechteld d. Jan de With<br />
21-3-1641 huis voorhooft Cornelis Jan Cornelis V<strong>en</strong>dix de oude, kleermaker x Barbara d. Willem Simons Stockermans<br />
18-2-1651 huis voorhooft Gerit Frans Adriaan Poirters<br />
8-1-1652 huis voorhooft Aart Willems van Bocxtel (Stockermans)<br />
25-8-1661 huis voorhooft Cornelis Jan V<strong>en</strong>dix de oude x Barbara Stockermans<br />
26-5-1680 huis voorhooft Andries Niclaas Kemp<strong>en</strong><br />
Jan Andries Kemp<strong>en</strong> x Cornelia d. Jan Priems<br />
8-1-1733 huis Jan Kerkhoff x Anna Maria Hermans (westelijke helft) <strong>en</strong> Jan Kemp<strong>en</strong> (oostelijke helft)<br />
4-2-1737<br />
13-3-1741<br />
huis Peter H<strong>en</strong>drik Brock x Johanna Beckers (oostelijke helft) (1741 ook de westelijke helft)<br />
Arm<strong>en</strong> van Otw<br />
15-1-1773 huis Louis Theodor van Ste<strong>en</strong>acker<br />
1791 hof nr K9<br />
Martinus van de V<strong>en</strong> x Johanna Jacoba van Ste<strong>en</strong>acker te Eindhov<strong>en</strong><br />
21-11-1817 hof 1/2 L Carolina H<strong>en</strong>rica de Lannoy x Frederik Herpert van Scheydt de Groelaar na 1832 F.383<br />
6-5-1829 Sophia Clara de With (1760-1846) x Ignatius Frederik Breda<br />
7-5-1840 tuin Wouter Holleman, verver van manufactur<strong>en</strong><br />
1888 tuin Lodewijk Gerard Roijaards<br />
1893 met achtererf <strong>en</strong> achtererf oost (achter K8) na 1893 F.1267<br />
1898 tuin Franciscus Johannes Paanakker, koopman (1847-1932) x Jacoba Cornelia Straathof<br />
1898 tuin R.K. kerk te <strong>Oisterwijk</strong>, in 1923 bouw Johannes de Doperschool voor jong<strong>en</strong>s<br />
1932 school R.K. parochie Sint Petrus-Band<strong>en</strong> te <strong>Oisterwijk</strong> na 1936 F.1908<br />
A21, na 1947 <strong>Kerkstraat</strong> <strong>43</strong><br />
1965 geme<strong>en</strong>te <strong>Oisterwijk</strong><br />
KERKEIND 9-Ib (=<strong>10</strong>)<br />
zie K9-Ia<br />
Jacob Aart Buckinc<br />
13-12-1509 klein huisje Gerit Wilem Timmers x Kathelijn H<strong>en</strong>rik Stev<strong>en</strong>sdochter<br />
28-2-1523 klein huisje Wouter z. Wouter Peters (van Beurd<strong>en</strong>) x Willemk<strong>en</strong> (xx Adam H<strong>en</strong>rik Smolders)<br />
26-4-1534 2 huiz<strong>en</strong> met K9-IIb<br />
30-11-1595 huis Jan <strong>en</strong> Goyaart Panis<br />
zie K9-Ia, daarna weer het achtererf (met K11b) apart<br />
9-4-1637 achterhuis 1/2 voorhooft oost Jan z. Jan Jan de With de jonge x Dierksk<strong>en</strong> d. Jan van Kerkoerle<br />
5-11-1663<br />
4-2-1670<br />
23-4-1714<br />
22-3-1715<br />
huis H<strong>en</strong>drik H<strong>en</strong>drik Jan van Dommel<strong>en</strong> x Cathalijna d. Jan de With<br />
huis Willem Antoniss<strong>en</strong> van Diess<strong>en</strong><br />
v.1733 Arnoldus Roos<strong>en</strong> K<strong>10</strong><br />
Antonis Aart van Diess<strong>en</strong><br />
21-4-1750 huis met hof west Bastiaan Couw<strong>en</strong>bergh<br />
beslaglegging weg<strong>en</strong>s verponding <strong>en</strong> bede 1747/1748<br />
beslaglegging weg<strong>en</strong>s verponding <strong>en</strong> bede<br />
24-5-1751 huis met hof west Willem van Heusd<strong>en</strong>, vorster<br />
<strong>10</strong>-3-1753 huis met hof west Jan Andries Poth<br />
28-2-1786 huis met hof west Andries Jan Poth<br />
<strong>10</strong>-6-1788 huis met hof west Antonetta d. Jacobus Heessels x Johannes Heesters<br />
29-5-1789 huis met hof west Joseph Jan van de Wiel<br />
5-7-1800 huis <strong>en</strong> hof in 2 percel<strong>en</strong> met<br />
voetpad tuss<strong>en</strong>beide<br />
met <strong>10</strong> R 56 voet uit de Haar<strong>en</strong>se gemeint aan de rand van de stroom<br />
Theodorus Jan van Iersel<br />
22-7-1800 Cornelis H<strong>en</strong>driks van Meeg<strong>en</strong><br />
met 1801 van Hel<strong>en</strong>a van Krugt<strong>en</strong> wede Ludovicus Theodorus van Ste<strong>en</strong>acker e<strong>en</strong> stukje hof<br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 19
8-11-1809 2 woning<strong>en</strong> Ding<strong>en</strong>a Walschots wede Jan Adriaans van Haar<strong>en</strong> kamer nr 11 na 1832 F.384, 386/387<br />
de rest van Cornelis H<strong>en</strong>drik van Meg<strong>en</strong> nr 9 F.385 met voorhoofd over de stroom E.89/90<br />
12-2-1830<br />
6-3-1830<br />
(vervolg oost van de pad)<br />
Adriaan van Haar<strong>en</strong> <strong>en</strong> Cornelis van Meg<strong>en</strong><br />
2 woning<strong>en</strong> Sophia Clara de With wede Ignatius Breda geheel<br />
17-4-1837 westwaartse hof over de pad zie K11b<br />
7-5-1840 2 woning<strong>en</strong> Wouter Holleman 1866 afbraak F.673<br />
1888 tuin Lodewijk Gerard Roijaards<br />
1893 zie verder K9a<br />
KERKEIND 9-II(a)<br />
westelijk deel, zie het geheel onder K9-I<br />
huis Kathelijn d. Willem Coremans x Jan Holl<strong>en</strong> z. Aart Roekeloos<br />
8-<strong>10</strong>-1457 huis Embrecht Embrecht Sc<strong>en</strong>ckels<br />
27-9-1462 huis Jan Aart Doremans<br />
Jacob Aart Buckincks x Elisabet Jan Doremans<br />
14-8-1509 huis Reiner Peter Coec x Kathelijn d. Gijsbrecht die Beer<br />
27-5-1516 huis Dirk Dirk die Luwe<br />
17-4-1520 huis Simon Simons Voss van Heusd<strong>en</strong><br />
15-3-1536 huis Aart Willems van d<strong>en</strong> Wiel x Beatrix d. Simon Simons van Heusd<strong>en</strong><br />
8-4-1549 huis H<strong>en</strong>rik H<strong>en</strong>rik die Verwer x Anna d. Simon Simon Voss<strong>en</strong> xx Lambert Gerits de Bont<br />
zie K9-Ia<br />
KERKEIND 9-IIb<br />
zie K9-IIa<br />
Jacob Aart Buckinc<br />
22-9-15<strong>10</strong> huis Wouter z. Wouter Peters<br />
27-5-1517 huis heer H<strong>en</strong>rik z. Jacob van der Heyd<strong>en</strong>, priester<br />
19-3-1518 huis Wouter z. Wouter Peters (van Beurd<strong>en</strong>) x Willemk<strong>en</strong> xx Adam H<strong>en</strong>rik Smolders<br />
zie K9-Ib<br />
uit: www.devrijheidoisterwijk.nl 1-2-20<strong>10</strong><br />
© <strong>De</strong> <strong>Vrijheid</strong> <strong>Oisterwijk</strong> <strong>Kerkeind</strong> 9 <strong>en</strong> <strong>10</strong> • 20