Walter De Smedt laakt gebrek aan controle op parket ... - LegalWorld

Parkeerbeleid steden
en gemeenten
in het gedrang
2
Walter De Smedt laakt
gebrek aan controle
op parket en politie
een actuele kijk op recht
advocaten winnen
veldslag over
witwaswet
‘Het Comité I en P zijn niet onafhankelijk. De inbreng van de rechters is
helemaal afgebouwd.’ Die stelling poneert de Antwerpse strafrechter
Walter De Smedt, zelf ooit lid van beide comités, in een interview met De
Juristenkrant. Bovendien schort er volgens De Smedt iets met de controle
op de comités. ‘Het kan niet dat in de parlementaire begeleidingscommissies
alleen leden van de meerderheid zitten, zoals nu het geval is met het
Comité I.’ Meer in het algemeen vindt De Smedt dat het fout loopt met de
rechterlijke controle op politie en parket.
John De Wit
De Smedt is de controversiële
Antwerpse strafrechter die
het Grondwettelijk Hof een
vraag stelde over het dragen van hoofddeksels
in de rechtbank. Ook weigerde
hij onlangs een man op de zitting onmiddellijk
aan te houden, omdat er daarvoor
volgens hem onvoldoende agenten aanwezig
waren.
De Smedt hekelt in een interview met De
Juristenkrant de manier waarop rechters
de controle over gerechtelijke onderzoeken
wordt ontnomen. Hij noemt dat de
‘socialistische visie’ op politie en justitie,
die alleen oog heeft voor het belang
van de overheid. ‘In extremis leidt die visie
tot een politiestaat’, aldus De Smedt.
Hij is voorstander van een meer ‘liberale
visie’ die een evenwicht probeert te vinden
tussen de belangen van de staat en
die van de burger.
Daarom kan het volgens De Smedt ook
niet dat de wet op de bijzondere opsporingsmethoden,
de BOM-wet, voorziet in
een voor politiediensten afgeschermde
STORY Publishers
P. Van Duyseplein 8, 9000 Gent
[
T 09 265 81 06, F 09 265 81 07
info@storypublishers.be
www.storypublishers.be
© Belga
operationele fase, waarvan de resultaten
in een vertrouwelijk dossier zitten. ‘Zo
wordt het rechterlijk toezicht op het gerechtelijk
onderzoek afgebouwd. De
rechten van de verdediging worden miskend.’
Verder heeft De Smedt ook kritiek op het
federaal parket: ‘Op het parket is geen
toezicht, het is niet hiërarchisch ingebed
in een hoger geheel en valt dus
rechtstreeks onder de minister van Justitie.’
Hij pleit ervoor het federaal parket
onder het toezicht te brengen van het
college van procureurs-generaal.
Tot slot waarschuwt De Smedt voor de
invoering van het opiniemisdrijf, onder
impuls van de strijd tegen de terreur.
‘Nu wordt een bedreigende ingesteldheid,
zonder strafbare feiten en zelfs
zonder dreiging van feiten op zich al
strafbaar. Mensen die bij ons in de jaren
vijftig of zestig met het communisme
sympathiseerden, waren niet strafbaar.
Bij de strijd tegen het terrorisme loert
het opiniedelict wel om de hoek.’
Het volledige interview kunt u lezen op bladzijde 10-11
Veertiendaags (niet in juli en augustus) - 10 e jaargang - erkenningsnummer: P409978 - prijs 3 euro ISSN 1374 3538 - afgiftekantoor brussel x - Wolters Kluwer België - Motstraat 30 - 2800 Mechelen
9
richard bruneel:
de oudste advocaat
van antwerPen
FIFA wil matchen WK 2010 op betaaltelevisie
nr 163 - 13 februari 2008
19
© Elisabeth Broekaert
Vanaf augustus 2008 beginnen de kwalificatiematchen voor het WK 2010 in Zuid-Afrika. De eerste vraag die
de voetballiefhebbers bezighoudt, is of de Rode Duivels zich nog eens voor een WK zullen kunnen kwalificeren.
De tweede vraag die onlangs rees, is of de fans de matchen van de andere nationale teams wel op
kosteloze televisie zullen kunnen volgen. FIFA heeft immers beroep aangetekend tegen de Belgische evenementenlijst
die bepaalt dat alle matchen van de WK-eindronde op open net uitgezonden moeten worden.
Lees verder bladzijde 3
Schuld en boete in naam
van de mededinging
De laatste week van januari zorgde voor twee
primeurs, één Belgische en één Europese, in de beboeting
van inbreuken op het mededingingsrecht.
Behoudens primeurs zijn beide beslissingen ook
een goede illustratie van de kloof tussen het Belgische
en het Europese kartel- en boetebeleid.
Lees verder bladzijde 4
Reeks STORY Dossiers
Ongeoorloofd karakter
lening moet je bewijzen
Wanneer niet bewezen is dat een aangegane
lening een ongeoorloofde oorzaak heeft, is ze
geldig en moet het geleende bedrag worden terugbetaald
volgens de overeengekomen modaliteiten.
Dat oordeelde het Gentse hof van beroep onlangs
in een zaak over een vermeend schijnhuwelijk.
Lees verder bladzijde 3
Uw leidraad naar een duidelijk en praktisch bruikbaar antwoord
Collectief ontslag en sluiting van de onderneming - Beroepskosten in de vennootschapsbelasting -
Advocatentucht - Het nieuwe procesrecht - Reprografie - Arbeidsinspectie - De handelsagentuur -
De hervorming van het deskundigenonderzoek - De nieuwe wet op de echtscheiding -
Praktische leidraad voor de syndicus - Privacy in de arbeidsrelatie
[
© Quirit

Jo Stevens houdt schietoefening
De jaarlijkse toespraak van OVB-voorzitter Jo Stevens op de nieuwjaarsreceptie
van de Orde van Vlaamse Balies zindert nog na. Stevens uitte in zijn speech met
de titel ‘Verantwoordelijkheid nemen’ stevige kritiek aan het adres van de
wetgever, aan alle geledingen van de rechterlijke orde, en in mindere mate aan
de media. ‘Stevens heeft op alles geschoten, behalve op de advocaten’, zo
verwoordde een hoge magistraat het. De Juristenkrant bundelde de meest
frappante uitspraken en sprokkelde enkele reacties.
Jo Stevens: ‘heel vaak komen wij zeer gefrustreerd uit raadkamers.
het hangt af van arrondissement tot arrondissement, maar de tendens
is duidelijk: de wet op de voorlopige hechtenis wordt misbruikt.’
(…)
‘Je mag ook niet vergeten dat als een onderzoeksrechter ooit solliciteert
voor een andere functie, hij altijd afhankelijk is van het
advies van het parket-generaal. Ik weet niet of dat meespeelt, maar
het is wel de realiteit. eigenlijk zou dat niet mogen kunnen, want
dat is een aantasting van zijn onafhankelijkheid. Ben je immers een
onderzoeksrechter die regelmatig tegen de kar rijdt van het parket,
die geregeld arrestanten de vrijheid teruggeeft, ja, dan hypothekeer
je misschien wel je eigen carrière.’ (interview in De Morgen, naar
aanleiding van de toespraak)
thierry Freyne, voorzitter van de vereniging van Onderzoeksrechters
van België:
‘De OVB stelt de voorlopige hechtenis in vraag. Zonder dat er enige concrete
aanleiding voorhanden is en zonder dat een en ander aan de hand
van ernstige cijfers wordt aangetoond, wordt verkondigd dat er te veel
verdachten in voorlopige hechtenis worden genomen. Bovendien zouden
de rechten van de verdachten constant geschonden worden. Tegelijkertijd
wordt de beroepsernst van de onderzoeksrechters en de rechters in
het algemeen in twijfel getrokken. We betreuren het gebrek aan dialoog
met de onderzoeksrechters en hun vertegenwoordigers.
De voorlopige hechtenis is een delicaat onderwerp. Het gaat om de
Jo Stevens: ‘De verdwijning van de kleine Maddy Mccann heeft geleerd
hoe de media van een bondgenoot van de burgerlijke partijen
een publieke aanklager kunnen worden, een pure horrorsituatie,
wanneer zij - zoals de wet vermoedt tot het tegendeel bewezen is
- onschuldig zijn. De macht van de media oproepen om zijn goed
recht of zelfs zijn kind te vinden, kan zich ook tegen onschuldigen
keren.’ (…)
‘Ik wil oproepen om de principes van de rechtstaat meer in de
gerechtsverslaggeving te betrekken, en tezelfdertijd meer respect te
betonen voor de privacy van aangehouden of beschuldigde mensen.
het is niet de court of the public opinion, die mensen moet veroordelen.
De media hebben een belangrijke taak in de correcte duiding
van gerechtelijke procedures en beslissingen.’
Pol Deltour, nationaal secretaris van de Algemene vereniging van
Beroepsjournalisten in België:
‘Jo Stevens heeft een punt als hij zegt dat ook de media een verant-
Jo Stevens: ‘De wetgever draagt verantwoordelijkheid voor de
wetgeving. Dat lijkt evident, maar in dit dierbaar België wordt een
wet ‘met het oog op het bestrijden van de gerechtelijke achterstand’
goedgekeurd, waarvan niet duidelijk is wat hij met het bestrijden
van die achterstand te maken heeft, en die deze achterstand enkel
vergroot.’ (…)
‘De voorbije jaren wees ik er op hoe de advocatuur door de ‘war
on terror’ een advocatuur in tijden van oorlog is geworden. hoe
wereldwijd een vuile oorlog tegen de rule of law, de rechtstaat, wordt
gevoerd. hoe onder het mom van bestrijding van terrorisme en grote
criminaliteit verdere aanvallen op het beroepsgeheim en andere
waarborgen van het recht op verdediging hun weg vinden naar onze
regering, ons parlement en onze rechtbanken.’ (…)
‘het gerechtelijk apparaat moet deficiënties in eigen dienstverlening
niet afwenden op de rechtszoekenden, maar daaraan zelf verhelpen.’
Freddy evers, rechter in gent en lid van Magistratuur en Maatschappij:
‘Eerst en vooral zou ik er willen op wijzen dat de rechters geen gezamenlijke
nieuwjaarsspeech geven. Het zou wel eens kunnen dat dan ook wat
kritiek op de advocatuur vrijkomt. Het principe van ‘woord en wederwoord’,
van tegenspraak, weet u wel…
Zo zouden we het kunnen hebben over de belabberde houding en de on-
| de juristenkrant - 13 februari 2008
vrijheidsberoving van personen die verdacht worden van een misdrijf en
tegen wie ernstige aanwijzingen van schuld voorhanden zijn. Hier is dus
nog geen sprake van schuld of onschuld. Meer zelfs, voor elke verdachte
geldt het principe van het vermoeden van onschuld. Toch voorziet
onze wetgeving in de mogelijkheid om een verdachte in hechtenis te
nemen. Uit de aard van de zaak volgt bijna automatisch dat voorlopige
hechtenis een absolute uitzonderingstoestand moet zijn. Vandaar dat de
beslissing om iemand in hechtenis te nemen werd voorbehouden aan de
onderzoeksrechter die als onpartijdige rechter in volle onafhankelijkheid
de beslissing moet nemen om iemand al dan niet aan te houden.
Het is blijkbaar ‘in’ om die delicate beslissing onder vuur te nemen
waarbij men, niet gehinderd door enige kennis terzake, ook de figuur die
deze beslissing neemt in een verkeerd daglicht wil plaatsen. De uitspraken
van de Orde van Vlaamse Balies zijn daar een voorbeeld van.
Maar we zien het ook op andere echelons. Vaak schreeuwen benadeelden
moord en brand als een verdachte waar zij het slachtoffer van zijn
geworden door de onderzoeksrechter wordt vrijgelaten. Daarbij wordt
volledig voorbijgegaan aan het feit dat die verdachte zich later wellicht
zal moeten verantwoorden voor de correctionele rechtbank. De voorlopige
hechtenis is trouwens geen onmiddellijke bestraffing. Vaak bestaat
nochtans de totaal verkeerde perceptie bij de bevolking dat een verdachte
die niet onmiddellijk aangehouden wordt, ook vrijgesproken is.
Niet alleen de vrijlatingen door de onderzoeksrechter liggen onder vuur,
ook de aanhoudingen zijn vaak het voorwerp van kritiek, omdat ze mee
voor de overbevolking zouden zorgen in de gevangenissen. Hier durft
woordelijkheid dragen voor het vermoeden van onschuld. Hij is niet de
eerste, noch de enige die dat zegt. Ook de media zijn daarom bekommerd.
In onze deontologische codes staat dat we de waarheid en de
privacy van verdachten moeten respecteren.
Toch wil ik enkele nuances aanbrengen. Journalisten vinden de feiten
waarover ze berichten niet uit. Ze halen de info over een aanhouding of
inbeschuldigingstelling bij betrouwbare bronnen. Stevens is blijkbaar
bijzonder geraakt door de zaak McCann, waarin de media de ouders
volgens hem eerst gesteund hebben, en zich daarna tegen hen hebben
gekeerd. Maar het zijn natuurlijk niet de media die zich tegen de Mc-
Canns hebben gekeerd. De politie heeft hen op een bepaald ogenblik als
verdachte bestempeld. Daarover hebben de media bericht.
Ik wil ook aanstippen dat de advocaten zich vaak in een wat dubbelzinnige
rol bevinden tegenover gerechtsverslaggevers. Ook advocaten
zijn een belangrijke bron voor journalisten. Ook advocaten lekken soms
informatie, als dat in hun voordeel is.
Het is zeker zo dat we in de toekomst moeten werken aan het vrijwaren
verzorgde taal, de bedenkelijke redactie van dagvaardingen (waarvoor
de advocaat de eindverantwoordelijkheid draagt en moet inzien dat
gerechtsdeurwaarders daar niets van terecht brengen), het gebrek aan
structuur in de conclusies, de onzorgvuldige behandeling van zaken, de
aftakeling van de geroemde deontologie.
Is de hele balie met de vinger te wijzen? Zeker niet! Net zo min als het
de bedoeling kan zijn de hele magistratuur over één kam te scheren.
Wel acht ik me goed geplaatst - zie de colloquia van Magistratuur en
Maatschappij waarmee de complexiteit van de materie werd vastgesteld
- als het om meer dan terechte kritiek op de wetgever gaat, om de
beide Ordes verantwoordelijk te stellen voor de mijn inziens verwerpelijke
wet op de verhaalbaarheid van de advocatenkosten die louter door
hun gelobby doorgedrukt werd: juridisch-technisch een miskleun, in de
huidige omstandigheden sociaal onaanvaardbaar wegens drempelverhogend.
Maar er is meer. Deze wet zou wel eens als een boemerang
in het gezicht van de advocaten kunnen terecht komen: het ontradend
effect voor de modale burger is immers niet te miskennen.
Jammer dat langs dezelfde lobbykanalen de contraproductieve wet ‘op
het bestrijden van de gerechtelijke achterstand’ en die op het deskundigenonderzoek
niet tegengehouden konden worden. Alles kan beter, maar
deze wetten werken tergend vertragend. Er komen dus wellicht minder
nieuwe zaken, maar het zal langer duren: zo blijven we bezig.
De volledige toespraak van Jo Stevens kunt u nalezen opwww.advocatennet.be/articles/nieuwjaarstoespraak-voorzitter-jo-stevens-ovb/45
men al eens een loopje nemen met de professionaliteit van de onderzoeksrechters.
Het voorstellen alsof uit de stijging van het aantal personen
in voorhechtenis simpel af te leiden is dat sneller wordt overgegaan
tot voorlopige hechtenis, betekent dat men geen rekening houdt met de
mogelijkheid dat er misschien meer zaken zijn dan vroeger waarin de
voorlopige hechtenis noodzakelijk blijkt. Er zijn immers meer zwaardere
vormen van criminaliteit en de bevolking is ook gestegen.
Men mag ook niet voorbijgaan aan het hele gebeuren dat deze beslissing
voorafgaat en dat mee in grote mate bepaalt of iemand al dan niet
zal worden aangehouden. Na de beslissing van de onderzoeksrechter
volgt er binnen de vijf dagen een controle van de raadkamer en eventueel
nadien van de kamer van inbeschuldigingstelling wanneer beroep
werd aangetekend. Maandelijks wordt de voorlopige hechtenis opnieuw
beoordeeld door de raadkamer. In die beslissingen komt de onderzoeksrechter
enkel tussen als verslaggever over de stand van het onderzoek.
Bovendien stellen onderzoeksrechters elke dag mensen in vrijheid, al
dan niet onder voorwaarden. Het is dus nuttig om heel het plaatje te
brengen.
De vereniging nodigt dan ook uit tot een open dialoog met de verschillende
partners die bij het gerechtelijk onderzoek betrokken zijn. Ze wenst
ook uitdrukkelijk te stellen dat ze de bekommernissen van de OVB deelt
over het respect voor het vermoeden van onschuld en de bescherming
van de rechten van de verdediging, fundamenten van onze rechtsstaat.’
en verder verfijnen van de bestaande deontologische regels over privacy
en redactionele formulering. Ik denk bijvoorbeeld aan het noemen
van namen. Daar is volgens mij een rol weggelegd voor de Raad voor
de Journalistiek. Bij publieke figuren is het evident dat we hun naam
vermelden, voor de privacy van Jan met de pet moeten er misschien
wat meer garanties komen. Journalisten kunnen ook een inspanning
doen om meer te vermelden dat iemand onschuldig is zolang hij niet
veroordeeld is. Ook in het gebruik van koppen, foto’s en tv-beelden kan
wat meer voorzichtigheid aan de dag worden gelegd.
Waar we als media allergisch voor zijn, is de invoering van een vorm
van censuur tijdens het vooronderzoek, zoals een aantal parlementsleden
willen. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft in de
jaren ’90 al geoordeeld dat de media over lopende onderzoeken moeten
kunnen berichten. De trage rechtsgang in België verantwoordt trouwens
des te meer dat de media informatie geven over lopende onderzoeken.’
Enige tijd geleden heb ik in een artikel in deze krant onder de titel
‘Magistraten en advocaten moeten blazoen oppoetsen’ eigenlijk een
lans willen breken voor meer overleg: daarop kwam niet één reactie.
Het is bon ton in ons juridisch wereldje om bij anderen ‘aan de kaak te
stellen’, maar het blijft schaduwboksen: niemand wil een klap riskeren
en zo de eigen vastgeroeste posities kwijtspelen. Na Dutroux (was die
daar echt voor nodig?) kwam er beweging en dus hoop, maar de golven
zijn al geruime tijd weer gaan liggen. Zoals telkens weer: la critique est
aisée, mais l’art est difficile. En daar blijft het bij. Zonder begrip voor
elkaar, maar zonder dat dit de respectieve onafhankelijkheden aantast,
komen we er niet.
Tot slot wil ik benadrukken dat ik helemaal achter de bedenkingen
sta die de voorzitter maakt over de bedreiging van de democratisch
rechtsstaat: rechten en vrijheden worden aangetast en Big Brother is
Orwell voorbij. Vanwege de terreur… van de angst. Rechters moeten
zich ervan bewust zijn dat ze de laatste dam zijn tegen aanvallen op
de internationale mensenrechtenverdragen, zoals de advocaten ervan
doordrongen moeten zijn dat ze de laatste reddingsboei zijn voor de
individuele burger wiens vrijheden belaagd worden. Beiden in volle
onafhankelijkheid, in de volste betekenis van het woord.’