Modefotografie in Nederland - Galerie Pennings

jaren zeventig (afb. 8).
Behalve invloeden uit
de film zijn er ook invloeden
uit de beeldende
kunst
aanwijsbaar. Met name
Boudewijn Neuteboom,
Piet van Leeuwen en
George Stanislaus leefden
zich uit in originele
settings. Hun
foto’s doen denken aan
de ‘surrealistische’ foto’s
uit de jaren zestig
van Hiro en Bert Stern,
respectievelijk werkend
voor Harper’s Bazaar en
Vogue, die modeaccessoires
en makeup
onder de aandacht moesten brengen. Onder invloed van
Pop Art was de belangstelling voor het surrealisme weer
opgeleefd.
Ook het veranderende rollenpatroon van man en vrouw en
homosexualiteit waren geliefde thema’s. De modefoto’s
van bijvoorbeeld Cees van Gelderen en Ton Out (afb. 9)
tonen gelijkenis met de taboedoorbrekende modereportages
uit die tijd van Helmut Newton, Chris von Wangenheim
en Guy Bourdin - alle drie werkend voor de Franse Vogue -
waarin thema’s als agressie, (brutale) erotiek en homosexualiteit
zijn verwerkt.
Modereisreportages
In haar hoogtijdagen, de jaren tachtig, maakte Avenue
ook reportages op exotische locaties. De reportages die
Maarten Schets en de Franse modeontwerper en fotograaf
Thierry Mugler maakten voor Avenue leken eerder op reisdan
op modereportages. Opvallend is dat niet het fotomodel
maar de omgeving het onderwerp lijkt te vormen.
Maarten Schets koos voor reportages over zijde voor landen
waar de zijde vandaan komt: China en India. Nieuw
was dat enkele foto’s uit de reeks niet direct herkenbaar
waren als modefoto’s omdat autochtone mensen als fotomodel
optraden of omdat het fotomodel, bijvoorbeeld
Linda Spierings, zich als een autochtoon onder de bevolking
begaf (afb. 10). 16
Thierry Mugler ging naar Groenland en plaatste zijn model
op ijsschotsen om zijn eigen modeontwerpen te presenteren.
Woordspelingen en associaties als ‘ijsbloem’ en ‘poolnacht’
moeten de bijzondere locatie verantwoorden. Frans
Ankoné is in die jaren stylist bij Avenue. Bovengenoemde
modereisreportages zijn door zijn inbreng tot stand gekomen.
Na het grote succes in de jaren tachtig ging het snel berg-
afwaarts met Avenue. Helaas kon het de concurrentie met
nieuwe bladen niet aan. 17
Avenue is zeer belangrijk geweest voor de ontwikkeling
van de modefotografie in Nederland. Een aantal modefoto’s
die in het blad zijn gepubliceerd zijn ware kunststukjes
en zouden voor autonome fotografie kunnen
doorgaan. In haar in 2006 verschenen boek Mode in Nederland
besteedt José Teunissen niet alleen aandacht aan
mode-ontwerpers maar ook aan modefotografen, Avenue,
Frans Ankoné en zelfs fotomodellen. En terecht, want allen
tezamen hebben het modebeeld van Nederland bepaald. 18
Archieven
Het hierboven geschetste beeld van de ontwikkeling die de
modefotografie in Nederland doormaakte, is gebaseerd op
een aantal tijdschriften die voor de modefotografie van
belang zijn geweest. Dit beeld is niet volledig. Lange tijd,
tot in de jaren zeventig, werden modefoto’s namelijk nogal
eens anoniem gepubliceerd. Van een groot aantal modefoto’s
weten we dus niet wie de maker is.
Archieven van mode-ontwerpers bevatten veel informatie.
En de archieven van fotografen ondergebracht in bijvoorbeeld
het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam of het
Maria Austria Instituut in Amsterdam, leveren veel interessante
informatie die dit beeld kunnen aanvullen. Uit het
archief van fotograaf Hans Dukkers bijvoorbeeld blijkt dat
hij vooral in opdracht van modeontwerpers fotografeerde,
met name voor de couturiers Max Heymans en Ferry Offer-
MODEFOTOGRAFIE IN NEDERLAND KOSTUUM 2012 75
afb. 9
afb. 8 Bart van Leeuwen. Fotomodel Apollonia van Ravenstein.
Avenue juni 1985. Collectie Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
afb. 9 Ton Out. Avenue december 1980.
Collectie Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.