MBROLA evaluatie

Bij de evaluatie blijkt meteen al dat de pauzes waar we mee begonnen
waren, veel te lang zijn. Nadat we deze pauzes aanmerkelijk verkort hebben
(tot zo’n 25 ms) klinkt de spraak al veel natuurlijker. Bij een tweede maal
beluisteren van de uitspraak blijkt een pauze van 25 ms (voor en na een
woord) te kort te zijn. Door deze waarde aan te passen tot 30 ms wordt dit
probleem verholpen. Een oplossing voor het aangeven van het begin en eindpunt
van een zin is het verwerken van punten en komma’s in de lettergreepherkenner/
transducer. In de lettergreepherkenner moet dan aangegeven
worden dat een lettergreep mogelijk gevolgd kan worden door een punt of
een komma, in de transducer worden de punten en komma’s omgezet in een
stilte/ pauze.
Na een eerste maal de omzetting beluisterd te hebben blijkt dat de
gegeven output al redelijk goed klinkt: alle woorden worden correct en
duidelijk uitgesproken (de goede difonen worden gebruikt). Het valt wel
op dat het woord ’een’ steeds omgezet wordt in ’één’, terwijl dat niet de
bedoeling is in de meeste gevallen (wel bij ’Taal in een hand’, maar niet
bij ’een man’). Daarnaast wordt ’zo’n’ omgezet met een ’korte /o/’, wat
klopt als we de transducer bekijken (het is immers voor de omzetter geen
open /o/), maar niet als we het resultaat beluisteren. Verder worden alle
woorden goed en volledig uitgesproken. Het ziet er naar uit alsof voor alle
fonemen/clusters de goede difonen gebruikt zijn. Wel moet opgemerkt worden
dat de lettergrepen/ monosyllabische woorden die volgen op ’de’ wat
rommelig uitgesproken worden. Dit heeft niet te maken met de omzetting
voor ’de’, deze is namelijk /d@/, maar misschien wel met de gekozen duur
voor ’sjwa’. Als we de duur bijvoorbeeld met 10 ms verlengen (respectievelijk
60 ms wordt 70 ms) is dit probleem misschien verholpen.
Nog een punt wat opgemerkt dient te worden is het volgende: bij het
maken van de transducer die de foneemnotatie naar een MBROLA-notatie
moest omzetten, hebben we de toonhoogtebewegingen binnen woorden bewust
achterwege gelaten. Deze toonhoogtecontouren waren namelijk alleen
handig op los uitgesproken woorden: wanneer woorden in zinnen voorkomen
moeten de zinnen toch hun eigen toonhoogtecontour krijgen en zouden de
individuele contouren weer komen te vervallen. Wat echter ook bleek, is dat
wanneer de tekst werd uitgesproken met toonhoogtebeweginkjes op afzonderlijke
woorden, de uitspraak heel schokkerig ging, alsof de stem af en toe
bleef haperen. Na het verwijderen van toonhoogte-informatie uit de transducer,
werd de spraak minder hakkerig!
Ieder lid van ons groepje heeft een stuk van ’Taal met een hand’ voor
zijn/haar rekening genomen en daar het volgende over verteld:
4